Industrie & Utility editie 1 van 2024

‘Aandacht

“We willen de waterbalans weer in balans brengen”

Industry & Utility is onderdeel van Duurzaamheid & Energiegids, een print en online uitgave van Jetvertising b.v onder redactie van nederlandse Bouw Documentatie en De HandelsCourant.

Uitgever

Jetver tising b.v

Tiendweg 12

2671 SB Naaldwijk

Tel. +31 (0)70 - 399 00 00 directie@jetver tising.nl

18 “We willen de waterbalans weer in balans brengen”

25 Eenvoudiger dan velen denken: je waterfootprint verkleinen door een circulaire aanpak

33 ‘Aandacht voor smeer technisch onderhoud betaalt zich dubbel terug’

38 Ontwikkelingen in de energietransitie

45 ‘HDPE-leidingen winnen steeds meer terrein

48 Innovatie, samenwerking en kennisdeling tijdens Aqua Nederland

Redactie Gebouwde omgeving Nederlandse Bouw Documentatie (NBD-Online) redactie@jetver tising.nl

Industrie

De HandelsCourant (HC) redactie@jetver tising.nl

Persberichten info@jetver tising.nl

Vormgeving MSU

Nikkelstraat 1C 8211 AJ Lelystad

Advertenties

Jetver tising b.v

Tiendweg 12

2671 SB Naaldwijk

Tel. +31 (0)70 - 399 00 00 robbin@jetver tising.nl

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of hergebruikt zonder uitdrukkelijke toestemming van de uitgever.

Port of Antwerp-Bruges zoekt innovatieve bedrijven om PFAS-ver vuiling aan te pakken

Tijdens infrastructuurwerken in het Antwerpse havengebied waarbij grond wordt afgegraven, komt PFAS-verontreinigd bemalingswater in hoge debieten vrij. Dit water, een mix van verontreinigd grondwater en brak Schelde- en dokwater, wordt eerst gezuiverd en dan geloosd. De huidige zuiveringstechnieken en duurzaam. Daarom lanceer t Port of Antwerp-Bruges, met ondersteuning van het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten van VLAIO, een marktbevraging voor pionierende bedrijven in de waterzuiveringssector. Samen willen ze innovatieve opschaalbare oplossingen ontwikkelen, testen en demonstreren.

PFAS-vervuiling wordt aangetroffen op diverse locaties in heel Vlaanderen en Europa, ook in het Antwerpse havengebied. Aandacht voor mens en omgeving is een topprioriteit voor Port of Antwerp-Bruges en de zorg voor milieu en omwonenden staat centraal in de manier waarop wij de haven runnen. Ook bij infrastructuurwerken gaan we zorgzaam om met de problematiek.

Er bestaan lange en kor te PFASketens. Bestaande methoden om PFAS te adsorberen met actieve kool, werken voor die lange PFAS-ketens ketens. In het Antwerpse havengebied vind je vooral kor te PFAS-ketens die zich met (brak) grondwater verder hebben verspreid. Duurzame en opschaalbare oplossingen voor

werden nog niet grootschalig getest in Vlaanderen. Daarom initieer t Port of Antwerp-Bruges, met ondersteuning van het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten (PIO), een overheidsopdracht

gericht naar bedrijven met overheidsopdracht wil Port of Antwerp-

Bruges op kor te termijn opschaalbare oplossingen laten ontwikkelen in een operationele omgeving.

’s Werelds eerste pilot plant voor biobased anilin

Covestro heeft een pilot plant geopend voor de productie van biobased aniline. Volledig gebaseerd op biomassa in plaats van aardolie. Op de locatie in Leverkusen zullen in eerste instantie grote hoeveelheden biobased aniline worden geproduceerd, zodat de nieuwe technologie verder kan worden ontwikkeld voor productie op

gebruikt voor de productie van MDI. Dit wordt weer gebruikt voor bijvoorbeeld isolatieschuim, waardoor energie in gebouwen wordt bespaard en de CO2-footprint wordt verkleind.

Covestro ontwikkelde het proces, dat al verschillende prijzen heeft gewonnen, samen met wetenschappelijke par tners. Vergeleken met conventionele technologie leidt het proces tot een sterk verbeterde CO2-voetafdruk van aniline. Covestro heeft hiervoor meer dan 1 miljoen euro geïnvesteerd op het Chempark Leverkusen. Het Duitse ministerie

een vervolgproject (Bio4PURDemo) van Covestro en partners, dat loopt tot 2025. Momenteel wordt wereldwijd ongeveer zes miljoen

ton aniline geproduceerd, waarbij het volume gemiddeld met drie tot vijf procent per jaar groeit. Met een productiecapaciteit van meer dan één miljoen ton per jaar is Covestro een van de toonaangevende anilineproducenten.

De toekomst is groen, gezond én circulair

Wetenschap, overheid en industrie delen dezelfde visie over de circulaire economie. Dat was één van de slotconclusies die Antoine Heideveld, directeur van Het Groene Brein, tijdens een gezamenlijk event over circulaire chemie bij het SustainaLab op het Science Park van de Universiteit van Amsterdam.

Chris Slootweg (universitair hoofddocent circulaire chemie): “Nu is het lineaire denken nog dominant, maar dat leidt tot schaarste, afvalproblemen met schade aan klimaat en milieu tot gevolg. De oplossing hiervoor is: circulaire chemie. En dat gaat verder dan recycling. Bij écht circulair draait het om green, circular en safe by design. Ofwel ontwerp stoffen zodanig dat ze makkelijk kunnen worden hergebruikt – circular by design. Daarvoor moet het systeem helemaal anders, want vrijwel elk product zal opnieuw moeten worden ontworpen. En de chemie speelt daarbij een sleutelrol.”

werken chemiebedrijven en welke belemmeringen zien zij? Roger Blokland van Relement, Linda Duijs van LyondellBasell en Ingo Schoots van Q-plastics ver telden over de kansen en mogelijkheden om te komen tot circulaire chemische producten, maar ook de obstakels die zij op hun pad treffen bij de transitie naar circulaire chemie.

Alle drie gaven aan dat het op dit moment erg moeilijk is om op prijsniveau te concurreren met bestaande, niet-circulaire producten. “Bio-MPA is nu nog duurder dan de fossiele variant”, legt Roger Blokland uit. Enerzijds omdat zijn bedrijf Relement nog niet voldoende

schaalgrootte heeft, maar ook omdat biogrondstoffen duurder zijn om te gebruiken en verwerken.” Hij pleit voor true pricing, een eerlijke prijs waarin ook kosten voor milieu en klimaat worden meegenomen. Ook gaven de drie woordvoerders aan behoefte te hebben aan helderheid over regelgeving en beleid voor de toekomst (zoals timing van normering en massabalans voor chemische recycling), aandacht voor level playing Europa), vereenvoudigen einde-afvalvoor mechanisch recyclers en afvalsor teerders totdat normering in werking treedt.

Jumbo Offshore gaat monopiles verwijderen van Taiwanees offshore windpark

Het gaat om monopiles, die tijdens een eerdere projectfase zijn geïnstalleerd in het Yunlin Offshore Windpark. De fundaties zitten gemiddeld drie meter diep in de zeebodem. Om deze klus te klaren gebruikt het Schiedamse Jumbo Offshore het heavy lift kraanschip

Fairplayer, een schip dat optimaal geschikt is voor het hijsen en vervoeren van zeer zware objecten.

SNIJDEN , HIJSEN , VERVOEREN EN LO SSEN

Het schip zal worden uitgerust met een onder watersnij- en hijs-tool.

Hiermee verwijder t de Fairplayer de monopiles in verschillende secties. Deze worden vervolgens in het 1.400 m2 grote vrachtruim van het schip gehesen voor transpor t naar een lokale Taiwanese haven, waar het schip de monopile-secties zal lossen.

Innovatief energieopslagsysteem op basis van zwaartekracht

Gravitricity heeft GraviStore ontwikkeld, een innovatief opslagsysteem voor zwaar tekrachtenergie dat zware gewichten omhoog en omlaag brengt in ondergrondse schachten. Toekomstige GraviStores zullen meer dan 20MWh opslaan, waardoor langetermijnopslag en snelle stroomlevering aan gebruikers en beheerders met netwerkbeperkingen, distributienetwerken en grote stroomgebruikers mogelijk wordt.

In tegenstelling tot batterijen kan het Gravitricity-systeem tientallen jaren werken zonder dat de prestaties afnemen. Gravitricity heeft het systeem al bewezen met een demonstratiemodel op schaal en onderzoekt de mogelijkheden om hun baanbrekende technologie in te zetten in ontmantelde mijnen wereldwijd.

ABB heeft een overeenkomst gesloten met Gravitricity. Dit om te onderzoeken hoe ze de implementatie van opslagsystemen voor zwaar tekrachtenergie in voormalige mijnen kunnen versnellen. Als specialist in mijntakels met meer dan 1.000 takeloplossingen wereldwijd, zal ABB meewerken

door R&D, productontwikkeling en engineeringteams te leveren die gespecialiseerd zijn in het ontwerp, de engineering en de werking van mijntakels en mechanische, voor hijsen.

KRACH T VA N ZW AARTEKRACH T “Naarmate de wereld meer elektriciteit opwekt uit intermitterende hernieuwbare energiebronnen, is er een groeiende behoefte aan opvangen en opslaan tijdens perioden van lage vraag en snel vrijgeven wanneer dat nodig is”, zegt Mar tin Wright, medeoprichter en uitvoerend voorzitter van Gravitricity.

“Onze GraviStore ondergrondse zwaar tekracht energieopslag gebruikt de kracht van de zwaar tekracht om een aantal van de beste eigenschappen van lithium-ion batterijen en gepompte hydro-opslag te bieden - tegen lage kosten en zonder de noodzaak van zeldzame aardmetalen.”

NIEUWE FUNC TIE

V OOR AFGESCHREVEN

MIJNSCHACH TEN

Het buiten gebruik stellen van mijnschachten is een kostbaar en tijdrovend proces voor mijnbouwbedrijven. Door niet meer gebruikte mijnschachten opnieuw te gebruiken voor energieopslag, kunnen mijnschachten een productieve functie vervullen tot 50 jaar na hun oorspronkelijke levensduur en kunnen de ontmantelingskosten worden beperkt, terwijl er tegelijker tijd nieuwe

wordt bijgedragen aan de overgang naar groene energie.

Energie-infra zorgt voor stikstof reductie

De aanleg van energie-infrastructuur en de daaraan gekoppelde verduurzaming van de industrie leidt tot stikstofreductie. De verduurzaming van de industrie compenseer t de tijdelijke uitstoot van stikstof bij de aanleg van infrastructuur soms al na één jaar. Dat blijkt uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK).

Een brede maatschappelijke coalitie is verheugd dat is aangetoond dat de aanleg van energie-infrastructuur en de daaraan gekoppelde verduurzaming van de industrie leidt tot stikstofreductie. Energieinfrastructuur is hiermee aantoonbaar onderdeel van de oplossing. Het is van belang dat de volgende stap wordt gezet, namelijk de uitwerking naar beleid en wetgeving, waarbij ook regionale projecten moeten worden meegenomen. We zitten midden in een historische verbouwing van ons energiesysteem. De vraag naar elektriciteit en andere klimaatneutrale energiedragers ter verduurzaming van woningen, de industrie en de transpor tsector neemt enorm toe, dus we moeten energie-infrastructuur in recordtempo uitbreiden. Netbeheer Nederland roept daarom op dat de juridische verkenning naar het versnellen van vergunningverlening zo snel mogelijk wordt opgepakt én dat zowel nationale, als regionale projecten worden meegenomen in de uitwerking naar beleid en wetgeving.

ENERGIE - INFRASTRUC TUURPROJEC TEN ONDERDEEL VA N DE OP LO SSING

Uitbreiding en vernieuwing van energie-infrastructuur, waaronder elektriciteitsnetten, warmtenetten en leidingen zijn essentieel voor de ontwikkeling en verduurzaming van woningbouw, mobiliteit en industrie. Deze energie-infrastructuur faciliteer t

duurzame moleculen waardoor er minder CO2- én stikstofuitstoot plaatsvindt. Bovendien helpt het bij het oplossen van de netcongestie problematiek.

In het onderzoek uit de Kamerbrief wordt deze samenhang aangetoond. Demissionair minister Jetten gaat op basis van dit onderzoek juridische mogelijkheden tot versnellen van vergunningverlening onderzoeken. Dit is goed nieuws voor netbeheerders, bedrijven en burgers. Wel is het daarom essentieel dat zowel nationale als regionale energie-infrastructuurprojecten worden meenomen in de verdere uitwerking.

De komende jaren moet door het hele land de energie-infrastructuur fors worden uitgebreid om iedereen in Nederland van stroom, warmte en waterstof te voorzien. Het onderzoek biedt perspectief op aanzienlijke versnelling hiervan. Het is één van de manieren waarop het Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat (MIEK) werkt aan versnelling van de aanleg van energieinfrastructuurprojecten.

Greenergy breidt biodieselproductie in Amsterdam uit

Greenergy, Europa’s grootste producent van biodiesel uit afval, gaat de productie in zijn biodieselfabriek in het Amsterdamse havengebied met meer dan 25 procent verhogen. Dit doet het bedrijf energiezuinigere productiemethoden te introduceren.

Als onderdeel van de miljoeneninvestering verbeter t Greenergy ook zijn verwerkingscapaciteit, zodat een breder scala aan afgewerkte

voor de productie van biodiesel. Christian Flach, CEO van Greenergy: “Als bedrijf gericht op de energietransitie kijken we altijd naar hoe we de vermindering van koolstofemissies voor het wegvervoer kunnen stimuleren. Deze investering past daarbij.”

DE VRAAG NAAR BIOBRANDST O FFEN NEEMT TO E

De verwachting is dat de vraag naar geavanceerde biobrandstoffen in de toekomst zal toenemen, mede gedreven door in Europa vastgestelde blendmandaten om de uitstoot van broeikasgassen in de transpor tsector te verminderen. Met deze investering hoopt het bedrijf te voldoen aan deze stijgende vraag. Greenergy star t eind augustus met de upgrades, welke naar verwachting in 2023 voltooid zijn.

SLIMMER , SNELLER , EN SCHONER TE WERK GAAN

Roon van Maanen, hoofd Energy & Circular Industry bij Port of Amsterdam, is enthousiast: “Het is belangrijk dat er meer wordt geïnvesteerd in de productie, opslag en handel van geavanceerde biobrandstoffen. Dit soor t investeringen bevestigt ook onze positie als haven die steeds slimmer, sneller en schoner werkt. En het sluit aan bij onze circulaire ambities.” Greenergy is één van de biobrandstofproducenten in de Amsterdamse haven. Eerder verhoogde ook Argent haar productiecapaciteit al.

Circulair koelwater

10 0% chemievrij: rigoureus eenvoudig

100% CHEMIEVRIJ

GERECYCLED AFVAL-& KOELWATER

De water transitie staat voor de deur. De hoogste tijd om ‘Take, Make & Waste’ definitief om te draaien naar ‘Reduce, Re -use & Re cycle’ . Dat klinkt complex, maar dat is het niet. Onze hoogwaardige IVG-CT koelwateroplossing maakt het voor u als waterverbruiker eenvoudig om

100% chemievrij en circulair te koelen. Dat betekent: zonder risico’s, zonder hoge kosten en met een oplossing die zich breeduit hee bewezen in de prakijk. Te mooi om waar te zijn? Niet bij Pathema. Daarom beloven wij: eenvoud als basis, impact als garantie

€10 0% chemievrij

Direct rendement

Laag ste (water)footprint

Geheel ontzorgd

IVG- CT

KOELTOREN

Bron: Shell

De mondiale vraag naar LNG blijft tot na 2040 groeien

De mondiale vraag naar vloeibaar aardgas (LNG) zal naar verwachting in 2040 met meer dan 50% zijn toegenomen, nu de overstap van industriële kolen naar gas in China steeds sneller gaat en Zuid-Aziatische en Zuidoost-Aziatische landen meer LNG gaan gebruiken om hun productie te ondersteunen.

De wereldhandel in LNG bereikte in 2023 404 miljoen ton, vergeleken met 397 miljoen ton in 2022, waarbij de krappe aanvoer van LNG de groei beperkte. Terwijl de prijzen en prijsvolatiliteit boven historische gemiddelden bleven. De vraag naar aardgas heeft in sommige regio’s al een piek bereikt, maar blijft wereldwijd stijgen. Volgens de laatste schattingen van de sector zal de vraag naar LNG in 2040 naar verwachting ongeveer 625 tot 685 miljoen ton per jaar bedragen.

“China zal dit decennium

waarschijnlijk de groeiende vraag naar LNG domineren, omdat de Chinese industrie ernaar streeft de CO2-uitstoot terug te dringen door over te schakelen van steenkool naar gas”, aldus Steve Hill, Executive Vice President van Shell Energy. “Aangezien de Chinese staalsector verantwoordelijk is voor meer uitstoot dan de totale uitstoot van

rol te spelen bij het aanpakken van een van ‘s werelds grootste bronnen van koolstofemissies en lokale luchtvervuiling.”

De komende tien jaar zou de afnemende binnenlandse gasproductie in delen van Zuid-

stijging van de vraag naar LNG kunnen veroorzaken, omdat deze

nodig hebben voor gasgestookte elektriciteitscentrales of industrie.

investeringen in de infrastructuur voor de impor t van gas nodig hebben. Uit de Shell LNG Outlook 2024

blijkt dat gas een aanvulling vormt op wind- en zonne-energie in landen met een hoog niveau aan hernieuwbare energiebronnen in hun energieopwekkingsmix, waardoor

Relatief milde winter temperaturen in landen die afhankelijk zijn van gas voor verwarming, gecombineerd met hoge gasopslagniveaus, een sterkere opwekking van kernenergie en een bescheiden economisch herstel in China, hebben allemaal bijgedragen aan het in evenwicht brengen van de mondiale gasmarkt in 2023. Dit heeft er toe bijgedragen dat de gasprijzen in de belangrijkste

Gedreven door de industriële vraag in China en de economische ontwikkeling in Zuid-Azië en Zuidoost-A zië

impor terende regio’s van Europa

leveringszekerheid op de lange termijn worden geboden.

EUROPESE ENERGIEZEKERHEID

LNG bleef in 2023 een cruciale rol spelen in de Europese energiezekerheid, na een terugval in de expor t van Russische pijpleidingen naar Europa in 2022, waarbij nieuwe faciliteiten de zekerheid van de energievoorziening hielpen verbeteren. De Europese LNG-impor t bleef op een vergelijkbaar niveau als in 2022, ondanks een algemene daling van de Europese vraag naar gas in 2023.

gestabiliseerd, vergeleken met de recordhoogten en ongekende volatiliteit van eind 2021 tot en met 2022. De gasprijzen en volatiliteit bleven in 2023 echter aanzienlijk hoger dan in de periode 2017-2020. Ondanks een goed bevoorraadde wereldmarkt in 2023 zorgden het gebrek aan gastoevoer via Russische pijpleidingen naar Europa en de beperkte groei van het LNG-aanbod het afgelopen jaar ervoor dat de mondiale gasmarkt structureel krap bleef.

Foto:

Nieuwe subsidie versnelt klimaatneutrale economie in Nederland

Dit jaar kunnen ondernemers een nieuwe subsidie aanvragen voor investeringen in productielijnen voor het produceren van (essentiële onderdelen van) elektrolysers, batterijen en zonnepanelen. Deze wor-

Een sterke maakindustrie voor het produceren van deze onderdelen in eigen land is belangrijk om Nederland klimaatneutraal en minder afhankelijk te maken. Bedrijven kunnen meedenken over de nieuwe investeringssubsidie via een consultatie.

Tekor t aan investeringen Voor de overgang naar een klimaatneutrale economie is productie, opslag en gebruik van hernieuwbare (duurzame) energiebronnen nodig. Hiervoor zijn zonnepanelen nodig voor zonneenergie, batterijen voor opslag en

elektrolyse-installaties voor de productie van waterstof. In deze 3 sectoren blijven de investeringen in Nederland achter die nodig zijn om die onderdelen

uitgesteld vanwege bijvoorbeeld

HEINEKEN kondigt het eerste elektrische, internationale vrachttransport aan

HEINEKEN en Einride maken eerste vrachtreis tussen Nederland en Duitsland om vrachtvervoer te hervormen. Door de introductie van elektrisch vrachtvervoer, aangedreven door hernieuwbare elektriciteit, tussen de brouwerij van HEINEKEN in Den Bosch, Nederland, en het distributiecentrum in Duisburg, Duitsland, zullen de bedrijven de CO2-uitstoot naar verwachting met 930 ton per jaar verminderen, als eerste stap in de overgang naar gedecarboniseerde vrachttranspor ten.

Dit sluit aan bij de ambitie van HEINEKEN om tegen 2040 net zero CO2-uitstoot te bereiken in de waardeketen, waarbij logistiek 12% van hun totale CO2- uitstoot ver tegenwoordigt.

Arjen van der Woude, HEINEKEN’s Director Strategic Sourcing Supply

Chain, zei: “Decarbonisatie van logistiek speelt een sleutelrol bij het realiseren van de net zero-ambitie van HEINEKEN. Op dit moment is batterijelektrisch transpor t een van de best om wegvracht te decarboniseren. Einride heeft de kennis, het netwerk en de ervaring om op lange termijn end-to-end elektrische vrachtdiensten aan te bieden onder competitieve voorwaarden. Hun vermogen om voer tuigfabrikanten, transpor tbedrijven, vervoerders, chauffeurs en autoriteiten samen te brengen om logistiek soepel te van ons netwerk maakt hen een geweldige par tner.”

De eerste fase van het project bestaat

uit de volledige implementatie van het aanbod van Einride. Dit omvat de inzet van elektrische vrachtwagens die worden aangedreven door hernieuwbare energie, de oprichting van laadinfrastructuur en de integratie van het op AI gebaseerde besturingssysteem, Einride Saga, dat het volledige ecosysteem aandrijft. Een eerste vloot van 5 vrachtwagens, van het model Mercedes eActros 300, zal dagelijks tien volle vrachtwagenladingen vervoeren (ongeveer 540 km per vrachtwagen). De laadinfrastructuur die is gebouwd om de routes van stroom te voorzien, is gebaseerd op de Kempowerlaadoplossing, geïntegreerd met Saga. Met behulp van op data gebaseerde inzichten zal Saga routes optimaliseren, energieverbruik minimaliseren en nauwkeurig toezicht houden op emissiereducties. Einride heeft geholpen om de CO2-uitstoot van de voertuigen van haar zakelijke par tners met maximaal 95% te verminderen in vergelijking met dieselalternatieven.

investeringsrisico’s ten opzichte van andere landen. De nieuwe Investeringssubsidie maakindustrie klimaatneutrale economie (IMKE) ondersteunt bedrijven in de Nederlandse maakindustrie daarom in die 3 sectoren.

Meer vraag naar duurzame opwek De vraag naar producten die hernieuwbare opwek, conversie of opslag mogelijk maken zal in de toekomst groter worden. Nederland heeft de ambitie om het aandeel hernieuwbare energie in de totale energiemix te vergroten. Tegelijker tijd ontwikkelen andere landen, zoals Duitsland en Frankrijk en landen buiten de Europese Unie, deze nieuwe producten. Wanneer de wereldwijde vraag naar de onderdelen die nodig zijn voor de productie van zonneenergie, waterstof en batterijen stijgt, worden die producten waarschijnlijk duurder en schaarser. Dit zorgt voor een ver traging bij het realiseren van een klimaatneutrale economie.

Investering van strategisch belang Als Nederland de productie van deze onderdelen niet op zich neemt, neemt de strategische afhankelijkheid van andere landen toe. Het opzetten van eigen productie kan die afhankelijkheid verminderen. De Investeringssubsidie maakindustrie klimaatneutrale economie (IMKE) heeft als doel bedrijven te ondersteunen bij investeringen die nodig zijn voor de van) elektrolysers, batterijen en zonnepanelen.

Consultatie voor nieuwe subsidie De nieuwe subsidie is gericht op ondernemers die batterijen, zonnepanelen en elektrolyse-

hiervan willen produceren. Zij kunnen tot en met 3 maar t 2024 deelnemen aan de internetconsultatie. In de consultatie kunnen zij input geven op de conceptregeling voor de subsidie. De vragen gaan bijvoorbeeld over de voorwaarden van de subsidie, de looptijd en de hoogte van het subsidiebedrag.

RWE start bouw van grootschalig

batterijopslagproject

in Nederland

RWE breidt zijn wereldwijde activiteiten op het gebied van batterijopslag verder uit. Het bedrijf is nu begonnen met de bouw van zijn eerste Nederlandse batterijopslagproject op grote schaal met een geïnstalleerd vermogen van 35 megawatt (MW) en een opslagcapaciteit van 41 megawattuur (MWh).

In totaal zullen 110 lithium-ion batterijrekken worden geïnstalleerd bij de biomassacentrale van RWE in de Eemshaven op een oppervlakte van ongeveer 3.000 vierkante meter. Het is de bedoeling dat het opslagsysteem regelbaar vermogen gaat leveren en vanaf 2025 op de groothandelsmarkten gaat opereren.

Het batterijproject is een belangrijke stap in de richting van een

elektriciteitsproductie van windenergie, afkomstig van het offshore windpark “OranjeWind” dat momenteel in ontwikkeling is, optimaal te integreren in het Nederlandse energiesysteem.

In 2022 wist RWE de realisatie van dit offshore project voor de

Nederlandse kust te bemachtigen met een blauwdruk voor volledige systeemintegratie waarbij windenergie gecombineerd wordt met de opwekking van groene waterstof en andere innovatieve oplossingen zoals batterijopslag. Het batterijopslagsysteem kan meer dan een uur werken met de geïnstalleerde capaciteit van 35 MW. In theorie is dit voldoende om ongeveer 800 elektrische voer tuigen op te laden. Het systeem is zo ontworpen dat het vrijwel technologieoverschrijdend gekoppeld kan worden met de energiecentrales van RWE in Nederland. Dit maakt een optimaal beheer van energie mogelijk, die door geselecteerde eenheden individueel, of als groep, kan worden geleverd.

Bron: Liander

Netcapaciteit beter benut via flexibel groepscontract

voor

bedrijven Amsterdamse havengebied

De Energie Coöperatie Amsterdamse Haven (ECAH) en Liander hebben in samenwerking met Port of Amsterdam een oplossing ontwikkeld waardoor het mogelijk wordt om als groep bedrijven gezamenlijk

het Amsterdamse havengebied ontstaan meer mogelijkheden voor bedrijven in de haven omdat het bestaande elektriciteitsnet beter kan worden benut.

Toekomstbestendige stadsverwarmingssystemen

Veolia Polen, heeft een langetermijnovereenkomst met Gradyent gresloten om Digital Twins te bouwen. Met als doel het optimaliseren en koolstofvrij maken van hun stadsverwarmingssystemen.

Veolia lever t verwarmingsdiensten in veel steden en beheer t stadsverwarmingsnetwerken van verschillende omvang. Daar toe behoren drie grote agglomeraties:

hoofdstad waar Veolia verantwoordelijk is voor het exploiteren van het langste stadsverwarmingsnetwerk in de Europese Unie.

en digitalisering wordt gezien als klimaatneutraliteit in 2050. Het biedt op een schaal die tot nu toe niet beschikbaar was, vooral als dit wordt gekoppeld aan de elektriciteitsmarkten. Stadsverwarmingssystemen van Veolia in Polen zijn goed voorbereid op een dergelijke technologische sprong. Bijna 100% van de 45.000 verwarmingsstations zijn uitgerust met telemetrische systemen die werken op een Open Telemetry Platform (OPT). Deze zeer betrouwbare gegevensoverdracht lever t online gegevens aan een gemeenschappelijke database.

De toekomstige ambities van Veolia vereisen een digitale oplossing die de complexiteit en het potentieel van het volledige stadsverwarmingssysteem kan vatten en dit van begin tot eind kan optimaliseren, dat wil zeggen van productie-eenheden, via een distributienetwerk tot aan de vraagzijde, op een geïntegreerde manier en binnen één enkel platform.

DE T OEK OMST VA N STADSVERW ARMING DOO R DIGITALISERING Veolia in Polen en Gradyent begonnen hun digitaliseringsreis in de stad Lodz in oktober 2023. In Poznan moet het project dit jaar van start gaan. Beide verwarmingssystemen zullen een snelle transformatie ondergaan om het bedrijf in staat te stellen zijn doelstellingen op het gebied van klimaatneutraliteit te bereiken.

digitale kopie van zijn complexe fysieke weer- en sensorgegevens in realtime combineer t met wetenschappelijke - en AI-modellen.

Bron: Gradyent

Dit is voor Liander het eerste opgesteld binnen de nieuwe congestiemanagementregels van de Autoriteit Consument & Markt. Een belangrijke mijlpaal, maar het betekent helaas nog niet dat Liander deze oplossing direct aan meer bedrijventerreinen kan aanbieden. Een collectief contract is een op maat gemaakte oplossing en daarmee nog niet schaalbaar Liander is druk bezig om op basis van de leerervaringen een schaalbaar product te ontwikkelen. Het doel is om in 2024 in ieder geval 7 nieuwe

sluiten en met Energy Boards een plan te maken voor een geleidelijke opschaling.Bij de selectie van mogelijke bedrijventerreinen kijkt Liander naar de aard van het congestieprobleem, het initiatief dat de ondernemers zelf kunnen nemen en of het op die plekken nog lang duur t voordat de verzwaring van het net klaar is. Daarnaast moet het ook passen op het hoogspanningsnet van TenneT. Om groepscontracten breder toepasbaar te maken, onderzoekt Liander momenteel ook de toepassing binnen congestiemanagement op capaciteitsknelpunten in het middenspanningsnet.

MOGELIJKHEDEN IN TIJDEN VA N SCHAARSTE

Er is schaarste op het elektriciteitsnet en daarom kunnen bedrijven geen nieuwe of grotere aansluiting krijgen. Maar er zijn gedurende de dag nog momenten waarop het net niet vol is. Dat heeft te maken met de manier waarop we normaal gesproken afspraken maken over het gebruik van het elektriciteitsnet. Bedrijven hebben vaak maar op enkele momenten in het jaar de volledige capaciteit nodig. Flexibele contracten bieden hier een uitkomst om het

elektriciteitsnet beter te benutten als zowel het regionale- als het hoogspanningsnet dit toelaten.

MEER RUIMTE DANKZIJ SAMENWERKING

Het was al langer mogelijk om als maken van het elektriciteitsnet via een capaciteitsbeperkingscontract (CBC). Dit is een contractvorm

maakt van de capaciteit op het elektriciteitsnet, op de momenten dat er nog capaciteit is op alle niveaus van het elektriciteitsnet. Hierdoor zijn er al 29 bedrijven van de wachtlijst toegelaten op het stroomnet in het Westelijk havengebied. Met

ben je als ondernemer zelf verantwoordelijk voor het op tijd aanzetten van je opwekinstallatie(s) of het afschakelen van je hele of een gedeelte van je bedrijfsvoering. In het Amsterdamse havengebied zijn deze CBC’s nu samengevoegd

in een groeps-CBC met ECAH. Via dit contract kunnen de bedrijven aangesloten bij de coöperatie de verantwoordelijkheid delen en het aansturen van het verbruik op elkaar afstemmen. Door de samenwerking wordt het nog makkelijker om de bestaande capaciteit op het lokale elektriciteitsnet beter te benutten en kunnen de bedrijven verder met hun duurzame ambities.

ECAH organiseer t de samenwerking door het verbruik van de deelnemende bedrijven real-time te meten en op basis daarvan slimme keuzes te maken. Denk aan de aansturing van laadpleinen, het ontladen van grootschalige batterijen of het (her)plannen van zware bedrijfsprocessen. Alles wordt aangestuurd via het gezamenlijke energiemanagementplatform dat ECAH op dit moment ontwikkelt. Daarbij mag opwek en verbruik van elektriciteit binnen het collectief onderling worden uitgewisseld. En de investeringen om dit mogelijk

te maken kunnen als collectief worden gedragen. De samenwerking zorgt daarmee voor meer mogelijkheden om gebruik te maken van de schaarse ruimte op het elektriciteitsnet.

In het Amsterdamse havengebied is er een enorme diversiteit aan bedrijven en hoe zij elektriciteit gebruiken door de dag heen. Denk bijvoorbeeld aan een groot overslagbedrijf dat vooral overdag veel elektriciteit nodig heeft voor het laden en lossen van schepen en een distributiecentrum waar bestelbussen ook in de nacht op kunnen laden. De bedrijven aangesloten bij ECAH stemmen hun bedrijfsvoering op elkaar af, maar kunnen bijvoorbeeld ook samen investeren in grootschalige batterijen in dit gebied. Zo kunnen de momenten dat terug moet worden geschakeld door de bedrijven worden beperkt.

Deze dynamische tijden vragen om exibele oplossingen. Als internationale aardgasleverancier werken wij met prijs- en leveringsconcepten op maat en weten we alles van risicomanagement. Graag analyseren wij met u de risico’s waardoor onze oplossingen aansluiten op uw behoeften. Zoekt u een professionele partner? Op ons kunt u rekenen. Neem cont act met ons op als u wilt weten wat onze energieoplossingen voor uw bedrijf kunnen betekenen: omv-gas.nl

Beëindiging Power to Methanol Antwerp vanwege

economische uitdagingen en hoge energiekosten

De samenwerking van zeven vooraanstaande industriële- en businesspar tners (Advario, ENGIE, Fluxys, Indaver, INOVYN, Par ticipatieMaatschappij Vlaanderen en Port of Antwerp-Brugge) leidde in 2019 tot de oprichting van het consor tium ‘Power to Methanol Antwerp’.

Het ambitieuze project had tot doel 8000 ton e-methanol te produceren, een duurzaam alternatief voor traditionele methanol, door afgevangen CO2 te combineren met waterstof opgewekt uit hernieuwbare elektriciteit. Dit initiatief was bedoeld om de CO2-uitstoot aanzienlijk te verminderen door ten minste één ton CO2 te vermijden voor elke ton geproduceerde e-methanol. Helaas is de economische levensvatbaarheid van het project,

ondanks gezamenlijke inspanningen en subsidies, aanzienlijk onder druk komen te staan. Stijgende kosten, voornamelijk beïnvloed door de

Equipment Ser vices stapt over op diesel van 100 procent

hernieuwbare grondstoffen

KLM Equipment Services (KES) stapt over op Neste MY Renewable DieselTM voor de diesel-aangedreven vloot van grondvoer tuigen op Schiphol. Deze hernieuwbare diesel (HVO100), gemaakt van 100 procent hernieuwbare grondstoffen, wordt ingezet voor zware voer tuigen waarvoor nog geen emissievrij alternatief beschikbaar is.

Op Amsterdam Airpor t Schiphol is KES verantwoordelijk voor de aankoop, de verhuur en het onderhoud van alle soor ten voer tuigen en equipment op de grond. Met een vloot van 1.500 gemotoriseerde en 750 ongemotoriseerde voertuigen van diverse opdrachtgevers, heeft KES in 2023 acht miljoen liter aan Neste’s HVO100 afgenomen.

Op Schiphol is het belang groot om alle uitlaatgasemissies zo laag mogelijk te krijgen ten gunste van

arbeidsomstandigheden, klimaat en natuur. Om die reden wordt er ook

niet alles elektrisch, soms omdat de infrastructuur niet aanwezig is en soms omdat het technisch of operationeel niet mogelijk is. HVO100 (Neste MY) biedt in dit geval een goede oplossing om de uitstoot van het huidige equipment zo veel mogelijk te verminderen wanneer verbrandingsmotoren gebruikt worden voor de aandrijving.

aanhoudende energiecrisis en geopolitieke onzekerheden, hebben de productie van e-methanol

productiekosten van e-methanol komt niet langer overeen met de prijsverwachtingen van de kopers. Ondanks intensieve

e-methanol te bereiken, leverden deze inspanningen niet de gewenste resultaten op die een

rechtvaardigden. Met name de onvolwassenheid van de markt voor e-methanol, in combinatie met wijdverbreide onzekerheden, heeft geleid tot de terughoudendheid

langetermijncontracten aan te gaan die in overeenstemming zijn met de duur van het project.

In het licht van deze uitdagende marktomstandigheden en de onzekerheid rond de duur ervan hebben de consor tiumpar tners de moeilijke beslissing genomen om het de bouw van de demofabriek.

KLM

Vier kansrijke elektrificatie-opties voor L ANXESS

Om een grote energieverbruiker op hun Rotterdamse productielocatie -

Op de Rotterdamse productiesite

benzaldehyde en benzylalcohol. Het zijn hulpstoffen die je terugvindt in alledaagse producten als tandpasta, geneesmiddelen, parfum, cosmetica en als conserveermiddel in levensmiddelen. En LANXESS zorgt

gebruikt als milieuvriendelijke weekmaker

GRANUL AT OR

Ana de la Cal werkt sinds twee jaar bij LANXESS Rotterdam. Haar rol als Superintendent Operations Improvement is veelzijdig. “Mijn team ondersteunt het operationele team en zoekt doorlopend naar verbetermogelijkheden op het gebied

veiligheid. Een groot en belangrijk onderdeel van ons productieproces voor natriumbenzoaat – een

conserveermiddel dat we maken uit grote installatie vraagt veel warmte. Tot nog toe verzorgen we die warmte met aardgas. Maar op termijn willen en moeten we van het aardgas af. LANXESS wil in 2040 klimaatneutraal werken en heeft daarvoor een roadmap opgesteld. Een noodzakelijk onderdeel daarvan is dat we afscheid nemen van fossiele brandstoffen en daarnaast gebruik gaan maken van hernieuwbare grondstoffen. Een grote uitdaging in een fabriek die dateer t uit 1961.” aldus Ana.

ELEKTRIFICEREN

De vervanging van aardgas als warmtebron is noodzakelijk, maar ingewikkeld. Het is nu eenmaal een

hoge temperaturen te komen. Toch besloot LANXESS om vooruitlopend op de doelstelling van 2040 te gaan onderzoeken of het mogelijk zou zijn de warmteproductie voor hun

daarbij riepen zij de hulp in van het FLIE.

DUURZAME ALTERNATIEVEN

FLIE pakte deze vraag met beide handen aan, Rober t de Boer en Bob Flutter t (TNO) helpen bedrijven op weg naar duurzame alternatieven voor hun productieprocessen. “Wij houden ons vooral bezig met de verduurzaming van de de manieren om dat te doen is

onze betrokkenheid bij FLIE.” ver telt Rober t. “Nadat we eerst de precieze vraag van LANXESS in kaar t hebben gebracht, zijn we van dit procesonderdeel nader gaan onderzoeken. Er zijn namelijk

elektrische heteluchtverwarming te komen. En natuurlijk willen we als onafhankelijk

samenwerkingsverband een goed en leveranciersonafhankelijk advies geven aan LANXESS. Wij brengen het proces in kaar t, onderzoeken overleggen met leveranciers van elektrische warmte en met LANXESS. Vervolgens hebben we een aantal toekomstbestendige en verstandige opties op een rij gezet. Daarbij is

risicoloos mogelijke inpassing in het bestaande proces.”

H YBRIDE

“FLIE heeft ons vier kansrijke opties aangeleverd” vervolgt Ana. “De volgende stap is nu dat wij gaan kijken welke van deze opties het best past in onze roadmap en de site zelf. Wat de opties met elkaar gemeen hebben, is dat ze alle vier hybride zijn: dus deels nog op aardgas en deels op elektriciteit. Met de mogelijkheid om op termijn volledig over te gaan op elektriciteit. In de tussentijd kunnen we ook nog inspelen op de pieken en dalen in vraag en aanbod op het elektriciteitsnet. Dat kunnen wij dan doen door meer elektrisch te verwarmen tijdens elektriciteitsoverschotten en terug te gaan naar meer gasgebruik bij elektriciteitstekor ten. Zo kunnen we goedkoper produceren, omdat je meebeweegt met de energieprijzen. Overigens vergt dat meer dan een technische aanpassing: het is echt een andere manier van denken, die je ook in je organisatie goed uit moet kunnen leggen. Je gaat namelijk organisatie moet daarin ook kunnen meebewegen. We zullen dus alle afdelingen daarbij betrekken, want met alleen de apparatuur neerzetten ben je er niet.”

O VER FLIE

FLIE is een gezamenlijk initiatief van Deltalinqs, FME, Port of Rotterdam, InnovationQuarter en TNO en wordt nauw ondersteund door de Provincie Zuid-Holland, de Gemeente Rotterdam en de EFRO-subsidie.

Minister vraagt 200 miljoen euro uit Klimaatfonds voor verduurzaming Nobian

Minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat vraagt in een Kamerbrief om 200 miljoen euro uit het Klimaatfonds te reserveren voor de verduurzaming van zoutproducent Nobian. Op de locaties in Hengelo en Delfzijl

Het demissionaire kabinet wil 200 miljoen euro uit het Klimaatfonds opzijzetten om zoutproducent Nobian snel te verduurzamen. Minister Adriaansens van Economische Zaken vraagt hierom in een brief aan de Tweede Kamer. Het geld is onderdeel van een proces naar bindende maatwerkafspraken met de grootste

Binnen de maatwerkaanpak voor verduurzaming van de industrie wil het kabinet de grootste uitstoters begeleiden bij hun verduurzamingsopgave in Nederland. Achterliggend doel is om deze industrie in Nederland te houden, waar we zicht hebben op de vergroening en bovendien belangrijke productie zelf in handen houden.

De minister benadrukt in de kamerbrief dat de producten die Nobian produceer t cruciaal zijn voor materialen die nodig zijn om de energietransitie te realiseren, bijvoorbeeld voor zonnecellen, isolatiemateriaal en batterijen. “Zoutproductie in Nederland zorgt voor relatief lage transpor tkosten en uitstoot, strategische autonomie van een belangrijke grondstof voor West-Europa en biedt kansen voor toekomstige waterstofopslag in zoutcavernes.” Met de bindende maatwerkafspraken wil Nobian haar fabrieken ombouwen en zo haar klimaatdoelstellingen met tien jaar versnellen, zodat ze in 2030 vrijwel geen CO2 meer zal uitstoten.

Waterzak

“Droogte en overlast zijn dagelijkse onderwerpen en aandachtspunten in de wereld. Het is onze gezamenlijke verantwoordelijkheid om de waterhuishouding in de wereld te verbeteren. Daar willen we met de WaterBank ons steentje aan bijdragen”, stelt Jesse Schoenmakers. Hij is, hydroloog bij adviesbureau Spatwater en bij de WaterBank BV –onderdeel van de coöperatieve verenging De WaterBank verantwoordelijk voor diverse dagelijkse taken, waaronder communicatie.

“We willen de waterbalans weer in balans brengen”

De WaterBank is twee jaar geleden ontstaan toen waterschap de Dommel en MTD uit Tilburg, leverancier van producten en diensten voor de aanleg van tijdelijke waterinfrastructuren, de koppen bij elkaar staken. Zij constateerden dat de waterbalans al enige tijd niet meer in balans is. “We hebben steeds vaker te maken met een water tekor t in de zomer door extreem droge periodes en een wateroverschot in de winter. Hierdoor staat de drinkwatervoorziening en het grondwater steeds meer onder druk gewassen steeds moeilijker kunnen besproeien. Tegelijker tijd is er op andere plekken juist een groot aanbod aan restwater – denk aan proceswater, regenwater, oppervlaktewater of grondwater. Deze problematiek bracht MTD en Waterschap de Dommel op het idee om de Waterbank te star ten met als missie vraag en aanbod met elkaar te verbinden en zo de druk op de drinkwatervoorziening en grondwater verlagen.”

SAMENWERKING

De WaterBank brengt diverse par tijen bij elkaar. “Op dit moment bestaat de vereniging uit c.a. 35 leden, zowel publieke als private par tijen. Samen kijken we naar restwatervraagstukken en proberen hiervoor oplossingen te vinden. We komen meerdere keren per jaar samen om kennis te delen en hebben een aantal werkgroepen op-

aan de slag te gaan.”

Zo is een werkgroep opgericht die de

onder de loep neemt. “Vaak is het lastig om dat de business case via de normale weg volledig rond te krijgen. De werkgroep onderzoekt alternatieve manieren om het project wel doorgang te kunnen laten vinden, bijvoorbeeld door het verkrijgen van subsidie of het opzetten van een waterbankfonds.”

O NDERGRONDSE REGENT ON Inmiddels zijn al diverse projecten gerealiseerd. Schoenmakers geeft een aantal voorbeelden. “De gemeente Bergeijk had te maken met grondwater tekor ten door lange periodes van droogte. Tegelijker tijd kwam het regenwater meteen in het hemelwaterriool terecht. De gemeente vroeg zich daarom af of dit regenwater een andere bestemming zou kunnen krijgen in plaats van het meteen in het riool af te voeren. Samen met waterschap De Dommel werd daarom een ondergrondse regenton gerealiseerd. De brandweer en groendienst kunnen nu rechtstreeks het water omhoog pompen uit deze waterbuffer zodat er ook in droge periodes voldoende water is. De gemeente is nu van plan om op meerdere plekken een bovengrondse koppeling te maken met een waterbuffer in het hemelwaterriool.”

Schoenmakers vervolgt: “Voor Rijkswaterstaat en Waterschap de Dommel voer t de Waterbank onderzoek uit naar hergebruik van water uit tunnelbakken. Binnen dit onderzoek kijkt de WaterBank of het drainagewater in de omgeving gebruikt kan worden door bijvoorbeeld natuur, landbouw of industrie. De WaterBank stelt op dit moment een monitoringsplan op, dit is van groot belang voor het hergebruiken van restwater

GOLFBAAN

Een voorbeeld uit de recreatieve sector is te vinden in Noord-Brabant. “Prise d’eau Golf is een golfbaan die in droge periodes net als vele andere golfbanen niet de graskwaliteit kan bieden die wenselijk is. Deze golfbaan is gelegen tussen Tilburg en Gilze, en ligt in het drinkwaterwingebied van Brabant Water en het beheergebied van waterschap Brabantse Delta. Het idee ontstond om in natte periodes water in een bufferzak van 200 kubieke meter op te slaan om het te gebruiken op een later tijdstip. Hierdoor kan de jonge aanplant worden onderhouden. Dit concept zal in de toekomst nog verder worden uitgediept. Aangezien golfbanen in de om moeten gaan.”

ADAPTIEF BOUWEN

Adaptief bouwen is eveneens een belangrijk thema dat door leden van de Waterbank wordt onderzocht. “Circulair watergebruik is nodig om de gebouwde omgeving leefbaar te houden. Dat vindt onder meer bouwbedrijf Heijmans. Zij zijn aangesloten bij de Waterbank omdat ze het belangrijk vinden dat private en publieke par tijen samenwerken om oplossingen te vinden voor de problematiek rond weersextremen.” In het project Har t van Zuid in Rotterdam is al sprake van circulair waterbeheer “Hier is onder meer een urban waterbuffer geïnstalleerd. Dit systeem

het op waarna het op een later tijdstip kan worden hergebruikt. Rotterdam hoopt hiermee ongeveer 20 miljoen

liter regenwater te kunnen hergebruiken. Hoe het geheel werkt? Onder de Gooilandsingel werd een berging van opslagsysteem kan het water van het dak van Winkelcentrum Zuidplain en van De Gooilandsingel verzamelen. Bij hevige regenbuien kan op deze manier in één keer 2,4 miljoen liter water

zuivering kan het later weer worden opgepompt. Verschillende ondernemingen in de omgeving kunnen het water vervolgens gebruiken voor glasbewassing, schoonmaak of het doorspoelen van toiletten terwijl ook de groendienst ervan zou kunnen

gelijke initiatieven veel vaker worden opgepakt. Samenwerking is daarbij cruciaal.”

DIGITALE H ANDELSPLAATS

Naast netwerk- en exper tisecentrum, doet de WaterBank daarom ook dienst als digitale handelsplaats om de vraag naar en het aanbod van restwater samen te brengen. “We hebben een platform ontwikkeld met een interactieve kaar t waar leden hun watervraag of -aanbod kunnen plaatsen. Hierdoor wordt inzichtelijk waar knelpunten zijn en waar uitwisseling tussen vragende en aanbie-

Foto: Door AgainErick op Creative Commons. Veel van het onttrokken oppervlaktewater wordt ingezet als

dende par tijen mogelijk is. Zodra er een watermatch is, moet je vanuit die match komen tot een waterdeal, het realiseren van de uitwisseling. Daarvoor is vaak onderzoek nodig met betrekking tot de waterkwaliteit, -kwantiteit, -infrastructuur, de juridi-

project. We hebben in de Waterbank leden met veel kennis over deze aspecten: gemeenten, waterschappen, adviesbureaus, banken, verzekeraars, water technologiebedrijven, installatieen bouwbedrijven. Daardoor kunnen we het hele traject van match tot deal snel doorlopen en successen boeken.”

INDUSTRIE

Toch is er nog veel winst te behalen,dernemingen beschikken bijvoorbeeld nog over veel onbenut restwater. In plaats van dat te lozen is het een relatief eenvoudige stap om de samenwerking op te zoeken met vragende par tijen. Met het oog op verdere uitbreiding van de vereniging is de WaterBank dan ook in gesprek met een groot aantalductiebedrijven, grote gemeenten en drinkwaterleidingbedrijven. Hoe meer par tijen we kunnen samenbrengen, hoe sneller we de waterbalans weer in balans kunnen brengen.”

Een mooi voorbeeld van een bedrijf dat zich alvast actief inzet om de hoeveelheden drinkwater die in de industrie onnodig worden verbruikt is Pathema. Het bedrijf is gespecialiseerd in circulaire koelwaterbehandeling voor o.a. datacenters, food- en beverage producenten en overige procesindustrie en is lid van de WaterBank. In het ar tikel ‘Eenvoudiger dan velen denken: je waterfootprint verkleinen door een circulaire aanpak’ verderop in deze editie gaat Mark Boeren, directeur van Pathema hier verder op in.

Por thos ontwikkelt een project waarbij CO2 van de industrie in de Rotterdamse haven wordt getranspor teerd en opgeslagen in lege gasvelden onder de Noordzee.

De CO2 die door Por thos wordt getranspor teerd en opgeslagen, wordt afgevangen door verschillende bedrijven. De bedrijven leveren hun CO2 aan een verzamelleiding die door het Rotterdamse havengebied loopt. Vervolgens wordt de CO2 in een compressorstation op druk gebracht.

De CO2 gaat per onderzeese pijpleiding naar een platform in de

Noordzee, circa 20 km uit de kust. Vanaf het platform wordt de CO2 in lege gasvelden gepompt. De lege gasvelden bevinden zich in een afgesloten reservoir van poreus zandgesteente, ruim 3 km onder de Noordzee.

In 2024 star t de aanleg van de Por thos-infrastructuur. Naar verwachting is het systeem operationeel vanaf 2026.

“Veel industriële bedrijven verbruiken op dit moment nog steeds grote hoeveelheden drinkwater als koelwater terwijl het mogelijk is om chemievrij en circulair te koelen”, stelt Mark Boeren, directeur van Pathema. “De industrie moet wakker worden geschud.”

Eenvoudiger dan velen denken: je waterfootprint verkleinen door een circulaire aanpak

Pathema Agristo

Pathema is sinds 2008 actief in de koelwater technologie. “Onze eerste missie was om koelwater chemievrij te behandelen, dus om het te ontdoen van corrosie, kalkaanslag, microbiologische groei en dergelijke. Na een aantal succesvolle cases zagen we dat we veel meer konden doen om de industrie te helpen verduurzamen. Vaak gebruiken

of water van (te) goede kwaliteit als koelwater. We hebben daarom onderzocht of we dit in plaats van lineair, veel meer circulair zouden kunnen aanpakken. Het koelwater

chemievrij behandelen is een eerste stap. Vervolgens is het veel zinvoller om alternatieve waterbronnen dan drinkwater aan te wenden en daarmee de waterfootprint te verkleinen. Kortom, we willen van Take, Make & Waste, naar Reduce, Re-use en Recycle.” Aan het woord is Mark Boeren, directeur van Pathema. Hij gaat dieper in op de drie stappen die Pathema bij hun waterbehandelingstechnologie toepast om dit te bereiken.

V OORFILTRATIE

toe te passen kunnen we voor een betere waterkwaliteit van het koelwater zorgen waardoor er enerzijds

Doorsnede van de Vor textechnologie.

minder drinkwater hoeft te worden gebruikt, en in de volgende fase – de koeling – minder koelwaterbehandeling nodig is.” In deze fase worden de vaste deeltjes, mineralen en zouten

gebruik wordt gemaakt van gerecylevensduur van dit proces is meer dan twintig jaar – even lang als de levensduur van een koeltoren. Het is in deze stap ook mogelijk om oppervlaktewater -of nog beter afvalwater

te maken als koelwater. Drinkwater is dan overbodig geworden.

Stap twee (Re-use) is de koelwaterbehandeling zelf. “In traditionele toegepast om onder meer kalk, corrosie en microbiologische groei te voorkomen. In deze fase maken wij gebruik van onze gepatenteerde vor textechnologie waardoor 100% chemievrij en circulair kan worden gekoeld. Dat is het har t van de installatie.”

De CEO gaat dieper in op de totstandkoming van de technologie.

“In 2007 kwamen we in contact met een Zweedse onderneming die vor textechnologie toepaste om

water van ijsbanen te behandelen om hiermee energie te besparen. In water is namelijk veel gas aanwezig wat een isolator is. Kun je water van deze gassen ontdoen, dan verbeter je de warmte- en koudeoverdracht wat leidt tot een hoger rendement bij het maken van ijs. Aangezien de ijsbaan ook gebruik maakt van een koeltoren, kwamen we er bij toeval achter dat de vor textechnologie meer voordelen biedt dan alleen een hoger rendement. Samen met de TU Eindhoven en een aantal bedrijven gespecialiseerd in procestechnologie voerden we onderzoek uit naar de mogelijkheden van de vortextech-

Pathema techniek ingebouwd in een zeecontainer

Actueel

nologie in koelwaterbehandeling.” De testresultaten bleken erg positief en een marktintroductie - een spin-off van het bestaande product - volgde in 2012.

WERKING

“We persen het water door een vorm waardoor het naar de buitenkant wordt geslingerd en in het midden van de vor tex of draaikolk een vacuümkolom ontstaat. Het vacuum onttrekt door cavitatiekrachten micro- en nanogasbellen aan het water. Op deze manier kun je water op een eenvoudige manier ontgassen. Naast energetische voordelen ontstaan ook kalkkristallen waarnodig hebt om het water hiervan te ontdoen. Deze kan je er eenvoudig

de ontgassing de viscositeit van het water. Hierdoor kunnen we het wat leidt tot een verbetering van de warmtegeleiding. Kortom, de technologie biedt meerdere voordelen.”

MINIMAAL 85% TERUGWINNEN

koelwaterbehandeling (Re-use) is er nog een derde stap mogelijk: Recycle of hergebruik. “Het afvalwater van de site zelf of van de buren

grondig zodat we minimaal 85% kunnen terugwinnen voor hergebruik. Dit water wordt in de traditionele waterbehandeling volledig als afval beschouwd, maar dat hoeft dus helemaal niet.”

NIEUWE STANDAARD

De technologie heeft zich inmiddels al in diverse cases bij gerenommeerde bedrijven succesvol bewezen. “Aardappelverwerker Lamb Weston bijvoorbeeld paste de technologie voor het eerst toe in 2015 in één fabriek. De resultaten waren dermate succesvol dat ze hebben beslist om deze technologie als nieuwe standaard te implementeren. Alle installaties gevestigd in Europa zijn we momenteel aan het ombouwen.”

Waterroute in de traditionele, vervuilende situatie.

Waterroute met toegepaste Pathema techniek.

Ook veel datacentra maken er inmiddels gebruik van. “Het energie- en watergebruik van datacentra worden door diverse par tijen onder een vergrootglas bekeken. Ze moeten op zoek naar een balans tussen PUE (Power Usage Effectiviness) en WUE (Water Usage Effectivines) om een zo laag mogelijke energie footprint te bereiken met zo weinig mogelijk gebruik van water voor koeling. Door in te zetten op chemievrije koelwaterbehandeling en gerecyclede waterstromen bereik je het beste van twee werelden. De PUE maakt stappen voorwaar ts terwijl de WUE nog steeds laag blijft.”

TERUGVERDIEND IN 2 TOT 5 JAAR

Inmiddels maken al ruim honderd installaties wereldwijd gebruik van de vor textechnologie: zowel bedrijven werkzaam in de foodsector, farmaceutische industrie, datacentra tot de maakindustrie. “Maar er zijn nog veel bedrijven die blijven vasthouden aan de traditionele koelwaterbehandeling. Koelwater is vaak geen primair, maar een secondair proces dat nodig is om het primaire proces mogelijk te maken. Daardoor zijn bedrijven vaak minder geneigd om hier actief tijd of geld in te investeren waardoor ze op de oude manier blijven doorgaan. De traditionele technologie – met gebruik van

het is verre van de meest duurzame oplossing. Tegelijker tijd vergt een hardware installatie een investering. Daarom bieden we indien gewenst ook leasecontracten aan. De terugverdientijd bedraagt – afhankelijk van de case – rond de 2 tot 5 jaar Een koeltoren staat er minimaal 20 jaar dus de technologie verdient zich altijd ruimschoots terug.” Er zijn ook subsidieregelingen beschikbaar. “De MIA-VAMIL-regeling kan worden aangevraagd. Als deze wordt toegekend, ontvangt een bedrijf netto ongeveer 9 tot 10 procent van de aanschafprijs aan subsidie. Zo wordt de terugverdientijd nog sneller.”

WATERTRANSITIE

De investering in een duurzaam circulair systeem zou geen issue meer mogen zijn. “Iedereen zet tegenwoordig – gelukkig – vol in op de energietransitie, maar bij de water transitie staan we nog maar aan het begin en moeten we nog

Water wordt steeds schaarser door langere periodes van droogte. Het wordt in de toekomst niet langer een vanzelfsprekendheid dat er voldoende drinkwater beschikbaar is als we er op dezelfde manier mee omgaan zoals vandaag. Sterker nog, op dit moment hebben meerdere waterschappen grote problemen met het garanderen van voldoende drinkwater. De afgelopen weken is bijvoorbeeld Brabant Water veel in het nieuws geweest omdat zij een stuk minder water mogen oppompen dan de afgelopen jaren. Er wordt vaak geroepen dat we kor ter moet douchen. Natuurlijk bespaar t dit water, maar zet eigenlijk weinig zoden aan de dijk. De industrie kan en moet het grote verschil maken. De mooiste voorbeelden die we nu hebben zijn bedrijven die hun afvalwater aanwenden om bijvoorbeeld koelwater of stoom van te maken in plaats van hiervoor drinkwater in te zetten. Voor ons is in de toekomst de overtreffende trap om de afvalwaterstroom van een bedrijf in de buur t te kunnen verplaatsen naar een ander bedrijf om er koelwater van te kunnen maken. Daar maakt de Waterbank, waar Pathema lid van is, zich sterk voor. Zij maken inzichtelijk welke bedrijven water nodig, of juist een overschot hebben zodat vraag en aanbod aan elkaar kunnen worden gekoppeld. We willen bedrijven daarbij ondersteunen om die verbinding eenvoudig te realiseren zodat er een win-winsituatie ontstaat voor alle betrokken par tijen. En voor de natuur.”

Goed smeertechnisch onderhoud is cruciaal om machines optimaal te laten draaien, maar de meeste bedrijven besteden er te weinig aandacht aan. Ze beseffen niet dat ze daardoor kansen missen, stelt Taco Mets van smeerspecialist Van Meeuwen Lubrication. Met de juiste smeermiddelen en technieken kunnen bedrijfskosten worden gereduceerd en verlopen productieprocessen een stuk duurzamer.

‘Aandacht voor smeertechnisch onderhoud betaalt zich dubbel terug’

Dat smeertechnisch onderhoud weinig prioriteit krijgt, komt volgens Taco Mets vooral door de onzichtbaarheid ervan. Mets werkt als Technical Director bij Van Meeuwen Lubrication, een bedrijf dat is gespecialiseerd in de levering van high-performance smeermiddelen, smeertechnisch onderhoud en kennis. “Bij de meeste bedrijven wordt maximaal

3 procent van het onderhoudsbudget geïnvesteerd in smeermiddelen”, vertelt hij. “Dat is zo’n beperkt deel dat er automatisch weinig aandacht naar uitgaat.” Veel bedrijven beseffen volgens hem echter niet welke gevolgen dat kan hebben. “Om een voorbeeld te noemen: uit onderzoek blijkt dat tandwielfalen in meer dan de helft van de gevallen wordt veroorzaakt

door slijtage als gevolg van onjuiste smering. Hierdoor krijgen bedrijven te maken met onvoorziene productieonderbrekingen en hoge onderhoudskosten. Deels door de aanschaf van vervangend materiaal, en deels omdat monteurs - vaak buiten werktijd - moeten worden ingeschakeld voor herstelwerk. Smeertechnisch onderhoud beslaat weliswaar maar

Bij grondwerk komen door verbruik, slangbreuk en lekkages vele liters smeermiddel in het milieu. Met de nieuwe generatie biologisch afbreekbare smeermiddelen kan de impact hiervan sterk worden teruggedrongen. Foto: Shell PANOLIN

PRAKTIJKVOORBEELD

Een praktijkcase bij een industriële bakkerij toont dat de toepassing van een applicatiegericht high-performance smeermiddel een aanzienlijke besparing kan opleveren. De betreffende bakkerij gebruikt vier ovens met elk vier lagers die thermisch zwaar worden belast. Om te voorkomen dat deze lagers stuklopen, moest het smeermiddel ervan elk kwartaal worden

vervangen. Een arbeidsintensieve klus die bijna 4.000 euro per jaar per oven kostte - nog afgezien van de kosten van productiestilstand. De bakkerij vroeg Van Meeuwen Lubrication of er mogelijkheden tot verbetering waren. Die werd gevonden in het aanpassen van afdichtingen en de toepassing van een ander smeervet, Turmotemp II/400 RS 2. Dit H1-geregistreerde voedselveilige vet blijft ook bij hoge temperaturen

stabiel, en bleek uitermate geschikt voor deze applicatie. Het gevolg van de overstap: in plaats van elke drie maanden hoeft het vet op de lagers hooguit eens in de anderhalf jaar te worden vervangen, en de ovens vallen minder vaak uit door lagerfalen. De besparing voor de bakkerij bedraagt 13.400 euro per jaar; daarnaast is de productiviteit verhoogd door gereduceerde productiestilstanden.

“Smeertechnisch onderhoud beslaat maar een paar procent van het totale onderhoudsbudget, maar de impact ervan is vele malen groter.”

een paar procent van het totale onderhoudsbudget, maar de impact ervan is vele malen groter.”

TECHNISCHE PROBLEMEN

De Lubrication Technicians van Van Meeuwen komen in de praktijk regelmatig technische problemen tegen die worden veroorzaakt door gebrekkige smering. Mets: “Zo leidt vervuild smeermiddel vaak tot extra slijtage aan onderdelen. Het toepassen van fijn-filtratie kan de levensduur van

equipment én de olie aanzienlijk verlengen. Zeker bij kritische systemen is het gebruik van micronfilters om de smeerolie te filteren een vereiste, maar lang niet alle bedrijven kiezen daarvoor. Als je goede filtering achterwege laat, zweven er kleine deeltjes in de olie die als schuurmiddel tussen de bewegende machinedelen slijtage veroorzaken.”

Een ander probleem dat regelmatig voorkomt, betreft een verkeerde smeermiddelkeuze. “Als voor een

bepaalde applicatie het verkeerde middel wordt gekozen, gaat de kwaliteit van de olie of het vet snel achteruit. Dat zie je bijvoorbeeld als in een productieproces met hoge temperaturen een minerale olie wordt toegepast. Warmte beïnvloedt de oxidatiesnelheid en viscositeit zeer sterk, zodat er geen optimale smering plaatsvindt.”

Behalve het voorkomen van extra slijtage brengt goed smeertechnisch onderhoud nog twee voordelen met zich mee: het kan aanzienlijk bijdragen aan energie- en CO₂-besparing. “Er is bijvoorbeeld bewezen dat je door de optimalisatie van het smeren van een pelletpers voor diervoeders meer dan 95 procent op vetverbruik kan besparen”, illustreert Mets. Een ander voorbeeld dat hij noemt, betreft high-performance motorolie: door de juiste olie te gebruiken, gebruikt een motor gemiddeld bijna 5 procent minder brandstof. “Voor een grote bouwonderneming waarvan de machines duizenden liters diesel per dag gebruiken, is dat zowel in kosten als emissies een heel forse reductie. Dit kan deze bedrijven helpen een trede hoger te komen in de CO2-prestatieladder, waardoor de kans om de opdracht te winnen toeneemt”.

NIEUWE BIOSMEERMIDDELEN Goed smeertechnisch onderhoud zorgt weliswaar voor duurzame bedrijfsprocessen, maar vetsmering blijft wel altijd ‘verbruikssmering’. Door verbruik, slangbreuk en lekkages verdwijnen jaarlijks veel liters smeermiddel in het milieu. Een ontwikkeling die deze negatieve impact sterk kan terugdringen, is de opkomst van een nieuwe generatie biologisch afbreekbare smeermiddelen. Biosmeermiddelen van de eerste generatie waren op plantaardige basis samengesteld; daardoor braken ze bij toepassing onder andere door bedrijfstemperatuur al snel af, soms met desastreuze gevolgen voor de kwaliteit van de smering. Hierdoor kregen biosmeermiddelen een bedenkelijke reputatie. “Maar dat laatste is verleden tijd”, legt Mets uit. “De nieuwe biologisch

afbreekbare smeermiddelen hebben een synthetische basis en zijn kwalitatief zeer hoogwaardig. De levensduur ervan is zelfs langer dan die van conventionele producten.”

Aan de toepassing ervan zitten echter twee ‘maren’, voegt hij als kanttekening toe. Ten eerste schrikken klanten van de prijs: “Biosmeermiddelen zijn tot vier keer duurder in aanschaf, al moet je daarbij dus wel bedenken dat ze veel langer meegaan en een lagere TCO hebben.” De tweede ‘maar’ is volgens Mets dat toepassing van een biosmeermiddel zeer specifieke kennis vergt. “Het is bij deze middelen zo mogelijk nog belangrijker om goed naar applicatiekenmerken te kijken. Zo kan een onverzadigde ester in een vochtige omgeving water opnemen en snel uiteenvallen, waardoor vetzuren en sludge ontstaan die schade veroorzaken aan bijvoorbeeld afdichtingen, en corrosie aan machineonderdelen. Voor ons is dat reden

om in industriële- en scheepvaartomgevingen alleen biosmeermiddelen toe te passen waarvan de basisolie uit polyalfa-olefines of verzadigde esters bestaat, want die presteren vele malen beter. Zulke kennis moet je in huis hebben als je met biosmeermiddelen gaat werken.”

BASISOLIE EN ADDITIEVEN

Biologisch afbreekbaar of meer conventioneel: de cruciale vraag is altijd hoe moet worden bepaald wat het optimale middel voor een applicatie is. Daarbij is het van belang om de applicatie en bedrijfscondities te kennen. Een smeermiddel bestaat uit een basisolie en additieven, zoals bijvoorbeeld anti-corrosiemiddelen en smeerfilmsterkteverbeteraars. Conventionele smeermiddelen die ‘op specificatie’ zijn geformuleerd, bestaan uit een standaard basisolie en dito additieven. “Daarmee is de kwaliteit zeker niet inferieur”, stelt Mets.

“Maar het is beter om op basis van kennis over de applicatie waarvoor een smeermiddel nodig is, maatwerk te zoeken en een op die applicatie gericht high-performance middel te gebruiken dat de standaard specificaties overtreft.” Bij de daarvoor vereiste applicatiekennis gaat het om parameters die invloed hebben op de kenmerken en levensduur van het smeermiddel, zoals de bedrijfs- en omgevingstemperatuur, de belasting van de machine, de vochtigheid van de productieomgeving, snelheid en de mate van loopvlakscheiding van bewegende delen in de machine.

‘MEER MET MINDER’

“Als ik vertel welke invloed zulke variabelen hebben op de kwaliteit van het smeerwerk, gaat voor de meeste klanten een compleet nieuwe wereld open”, stelt Mets. “Maar ze geven ook aan dat de expertise en vakbekwaam personeel ontbreekt. Daarom zien wij

Van Meeuwen heeft eigen smeertechnische software ontwikkeld, als aanvulling op algemene onderhoudssoftware.

het als een hoofdtaak om klanten volledig te ontzorgen als het om smeertechnisch onderhoud gaat.” De basis van dit alles is volgens Mets kennis en het nauwkeurig in kaart brengen van het smeeronderhoud, onder andere door het toegepaste smeermiddel te analyseren en de status van te smeren lagers of tandwielen te onderzoeken. De data die dit oplevert, wordt vastgelegd in door Van Meeuwen zelf ontwikkelde smeertechnische software, als aanvulling op algemene onderhoudssoftware. “Onze servicemensen nemen hun tablet mee naar de locatie van de klant. Hierin is exact vastgelegd wat en hoe vaak moet worden gesmeerd, gebaseerd op de net genoemde parameters. Meten is weten, en op basis van al die data wordt uiteindelijk bepaald wat het optimale smeermiddel voor de klantspecifieke applicatie is. Als de machinedelen er uiteindelijk mee zijn gesmeerd, blijven we regelmatig olie-

of vetmonsters nemen om de kwaliteit te monitoren. Zo kan de optimale nasmeerfrequentie en verversing van het smeermiddel van de gesmeerde onderdelen worden bepaald en eventueel worden bijgestuurd. Op deze manier zien we dat het smeermiddelenverbruik en de hiervoor benodigde

effort aanzienlijk wordt gereduceerd. Smeertechnisch onderhoud is een vak apart dat de status verdient die bij het belang ervan hoort,” rondt Mets af. “Het zou goed zijn als meer bedrijven daarvan doordrongen zijn. Als ik zie welke kansen er liggen, is er nog veel te winnen.”

AUTOMATISERING

Ook bedrijven die actief zijn in de smeertechniek kampen met een tekort aan vakbekwaam personeel. Een van de ontwikkelingen die daarop inspeelt, is de opkomst van automatische smeersystemen; door smering grotendeels automatisch te laten uitvoeren, komt er minder manuele arbeid aan te pas en kunnen smeerpunten die op grote locaties ver uit elkaar liggen sneller en makkelijker van smering worden voorzien. Dat klinkt ideaal, maar Mets waarschuwt voor schijnveiligheid: “Je kunt een automatisch systeem niet ongecontroleerd zijn werk laten doen. Van tijd tot tijd moet een vakman inspecteren of alles naar behoren functioneert, de niveaus op orde zijn en het smeermiddel eventueel moet worden bijgevuld. Het is onverstandig om blind af te gaan op de indicaties van het smeersysteem zelf; er kan bijvoorbeeld sprake zijn van een storing of van vervuilde sensoren.” Over vervuiling gesproken: ook dat is een punt waar mensenhanden aan te pas blijven komen. “Ook bij automatische smering zullen bewegende delen van een machine regelmatig moeten worden gereinigd. Zeker in de voedingsindustrie is het cruciaal dat overtollig smeermiddel niet in het voedsel terechtkomt.”

naast andere verduurzamingstechnologieën. “Om met elkaar de ambities waar te maken hebben we consistente langetermijnplannen van de overheid nodig”, stelt Frank Wiersma, senior-adviseur corporate strategist bij TenneT. Hij geeft zijn visie op de ontwikkelingen in de energietransitie.

Ontwikkelingen in de energietransitie

-

gieopwekking via zon en wind, carbon capture and storage (CCS), waterstofproductie, warmtebuffers, batterijop-tieel zijn in de energietransitie. We een vrij grote rol zal spelen. Duurzame elektriciteit is een betaalbare en

betrouwbare bron van energie en bovendien niet onderhevig aan politieke ontwikkelingen. Nederland heeft met de Noordzee een mooi potentieel aan duurzame opwek in handen. Het zal op allerlei manieren een van de meest

worden en een grote rol spelen voor de opwekking van duurzame elektriciteit. Maar een groeiende elektriciteits-

behoefte vraagt ook om de nodige investeringen en opschaling om het beschikbaar te maken.”

O PSCHALEN

Opschaling is geen evidentie. “We doen er alles aan om de versnelling van de realisatie door te zetten, maar we lopen ook tegen allerlei begrenzingen aan, denk aan langdurige vergunningstrajecten, de beschikbare supply chain, het aantrekken van goede technici om die versnelling waar te kunnen maken enzovoor t. Ons motto is ‘bouwen, bouwen, bouwen’ en daarvoor hebben we ‘Ruimte, ruimte, ruimte’ nodig. Maar het is daarbij belangrijk dat we in Nederland zorgvuldig met de beschikbare ruimte omspringen aangezien ruimte ook voor de gebouwde omgeving, zonneparken en batterijopslagsystemen belangrijk is. Het kost tijd om de goede ruimte op de juiste locatie de juiste bestemming te geven.”

L ANGETERMIJNPLANNEN

Daarom is regie en een langetermijnvisie vanuit de overheid cruciaal. “We moeten met z’n allen plannen kunnen maken met betrekking tot de infrastructuren die nodig zijn voor verschil kunnen maken. Dat is heel belangrijk gezien de behoorlijk lange realisatietijd waarmee we te maken hebben. We (overheden, stakeholders, ondernemers, energiesector) moeten de werkaannames waar we nu vanuit gaan voor de toekomst scherp hebben met elkaar, zodat we ons daarop kunnen voorbereiden

Frank Wiersma

en ervoor kunnen zorgen dat de vergunningentrajecten tijdig star ten. Aangezien we te maken hebben met

daarnaast veel moeten leren en wellicht ook moeten bijstellen, maar we moeten vooral vooruit. Daarvoor is een consistent langjarig regeringsbeleid nodig zodat iedereen weet waar hij aan toe.”

O NDERNEMERSCHAP

Ondernemerschap en het implemenbetekent risico nemen. “We moeten voorkomen dat men dit risico niet durft aan te gaan omdat het beleid te veel of te vaak verander t. Als andere landen om ons heen veel meer subsidies geven of het ondernemersklimaat aantrekkelijker maken, hebben we daar met z’n allen last van. We hebben lange, consistente plannen nodig van de overheid, op alle gebied. Alles hangt met alles samen. We kunnen ons geen kip-ei-discussie meer veroorloven.”

NETVERZW ARING

“Er wordt momenteel hard gewerkt aan het oplossen van netcongestie door onder meer netverzwaring. Onze investeringen en die van de regionale netbeheerders lopen jaar na jaar op. Daarnaast volgen we de andere ontwikkelingen op de voet. De komende voor welke toepassing op de langere termijn het meest kosteneffectief zal zijn.”

Maar ook de industrie zelf kan alvast een bijdrage leveren. Het begint met het nemen van energiebesparing maatregelen. Vaak is het door aanpassing van processen nog mogelijk om dezelfde prestaties te leveren, met minder energie. “Daarnaastker. Bedrijven kunnen ons helpen door hun bestaande contract om te zetten. Vaak zijn langdurige contracten afgesloten waarbij bedrijven nooit aan hun limiet komen. Maar ze kunnen ook hun contract aanpassen

TenneT bouwt samen met Joulz een nieuw hoogspannings station. Foto: TenneT

en hiermee andere bedrijven helpen. Bedrijven zijn voordeliger uit als ze aangeven dat ze de piekperiodes zullen mijden door ’s ochtends tussen 7 en 9 uur of ’s avonds tussen 16 en 19 uur een beperkte hoeveelheid elektriciteit af te nemen. Voor andere par tijen is het dan weer interessant om te handelen op de onbalansmarkt. Ook

hiermee kunnen ze helpen de pieken op te vangen.”

Flexibiliteit wordt in meerdere opzichten steeds relevanter. “Het draagt enerzijds zoals gezegd bij om pieken op het net op te vangen. Anderzijds wordt het aanbod van duurzame wind en zon steeds sterker voelbaar op

de elektriciteitsmarkt. Het is nuttig om gebruik te maken van elektriciteit wanneer deze overvloedig beschikbaar is, en dus goedkoper is. Het terugregelen of beperken zal nodig zijn op momenten dat duurzame energie schaars is. Daarom is het voor de industrie bij het verduurzamen van de processen belangrijk om na te

Werkzaamheden station Beverwijk Foto: TenneT

O MGEVING

belang. Ook in de gebouwde omgeving kan het bijdragen aan het voorkomen van de gebouwde omgeving leidt tot een toename van elektrische auto’s en warmtepompen. Aandacht voor een slim gebruik ervan is nodig om pieken in het elektriciteitsnet te voorkomen. Zo is het vaak niet nodig om een auto ’s avonds tussen 16 en 19u - dus in de piekperiode – te laden, maar kan dit ook ’s nachts plaatsvinden wanneer het landelijke elektriciteitsverbruik lager ligt. Daarnaast is het gebruik van een warmtepomp vooral zinvol als er een goede isolatie is van de woningschil, gebruik. Sommige warmtepomptechno-

bodemwarmte waardoor de piekvraag in koude periodes veel minder snel oploopt in vergelijking met een lucht/lucht warmtempomp. Ook dat is een aspect waarmee men rekening kan houden.”

Hybride warmtepompen kunnen eveneens bijdragen aan een soepele energietransitie, stelt Wiersma. “Hybride varianten zullen eerst nog beroep doen op aardgas, maar op de langere termijn kan aardgas mogelijk worden vervangen door waterstof.”

Maar hoe je het ook wendt of keer t, de energietransitie blijft een ingewikkeld economisch en planningsvraagstuk. “Naast individuele oplossingen kunnen gemeentes ook kiezen voor warmtenetten of warmtebuffering. Daarom is het belangrijk dat ook de langetermijnplannen op gemeentelijk en wijkniveau duidelijk zijn zodat op alle niveaus de juiste beslissingen en investeringen kunnen worden gedaan.”

de processen kan worden geïmplementeerd.”

DUNKELFLAUTES

Naar verwachting zullen er in de toekomst periodes zijn met een hoge mate van schaarste – denk aan de

koude, donkere windstille winterperiodes. “Als onderdeel van het integrale langetermijnplannen moeten we met elkaar een beeld hebben hoe we met die periodes om kunnen gaan. Ik verwacht dat we in de overgangsperiode naar klimaatneutraliteit steeds minder gas zullen gebruiken. Op de momenten dat er weinig duurzaam

opgewekte energie beschikbaar is, zullen we in eerste instantie nog beroep doen op aardgas. Naarmate de

(warmte- en batterijopslag, waterstofproductie) verder zijn opgeschaald wordt het aandeel gas steeds kleiner En zo zetten we steeds meer stappen richting klimaatneutraliteit.”

ADMINISTRATIES

P.Klein

P.J. Passchier

Loire 184

2491 AL Den Haag (Castellum - gebouw B - zesde verdieping)

T. +31(0)70 4 300 100 E. info@vercauterenadministraties.nl

IndustrieDE & Utility

4 x per jaar magazine

12 x per jaar online nieuwsbrief

Foto:

Gratis abonnement

Het Klimaatakkoord is een onderdeel van het Nederlandse klimaatbeleid. Het is een overeenkomst tussen veel organisaties en bedrijven in Nederland om de uitstoot van broeikasgassen tegen te gaan. Het belangrijkste doel van het Klimaatakkoord is de CO2-uitstoot in 2030 met 49% verminderen vergeleken met 1990. In 2050 moet de uitstoot van broeikasgassen met 95% afgenomen zijn. Ook de waterfootprint moet omlaag. Daartoe zijn drastische aanpassingen in de utilities noodzakelijk. Tegelijk biedt het kansen.

Wilt u op de hoogte blijven van de ontwikkelingen, drempels, mogelijkheden en kansen? Meldt u dan aan en ontvang, kosteloos, 4 maal per jaar het magazine Industrie & Utilit y plus de maandelijkse online nieuwsbrief.

Aanmelden kan als volgt: Stuur een e-mail aan rob@jetvertising.nl onder vermelding van aanmelding I & U, met daarin bedrijfsnaam en postadres, uw voorletter, achternaam en uw e-mailadres.

On-site diensten

wereldwijd chemisch technisch reinigen op locatie

Global specialist in metal surface treatment

klant en proces specifieke oplossingen voor complexe vervuilingen

Expert op het gebied van chemisch technisch reinigen en metaal oppervlaktebehandeling. Neem contact op met onze specialisten voor een advies op maat.

The Vecom way - deskundig en veilig voor mens, metaal en milieu

www.vecom.nl

info@vecom.nl T. +31 10 59 30 299

Workshop diensten conditioneren en chemisch reinigen van roestvast staal en andere metalen meerdere locaties in Nederland, België en het Verenigd Koninkrijk

HDPE-leidingen winnen steeds

meer terrein

staal of RVS voor een breed scala aan toepassingen, niet alleen voor gas en water, maar ook voor andere industriële toepassingen. Vooral omdat het in veel gevallen een voordeligere keuze is. Daar is de industrie zich nog niet altijd van bewust”, zegt Jorn Verrest, commercieel directeur bij De Jongh Pipesystems. Hij legt samen met collega Arie Fase, technisch coördinator van het bedrijf, uit wat de mogelijkheden zijn. buizen gemaakt van staal. Het grote nadeel hiervan is dat deze leidingen van een coating moeten worden voorzien en moeten worden onderhouden om corrosievorming te voorkomen. Corrosie wordt niet voor niets de sluipmoordenaar van de industrie genoemd. HDPE-leidingen zijn corrosiebestendig en duurzaam. Daarnaast zijn ze zeer sterk, bestand tegen

medium drukken tot maximaal 16 bar, hebben een maximale levensduur van 100 jaar, zijn licht van gewicht, Tevens zorgt de gladde binnenwand voor minder aanslagvorming, snellere doorstroming en minder drukverlies. HDPE kan daarom in diverse sectoren worden toegepast zoals bijvoorbeeld maakindustrie, procesindustrie, waterbehandeling, infra en food sector”, legt

Flexibiliteit

Verrest van De Jongh Pipesystems uit. Het bedrijf uit Heijningen werd in 2001 opgericht en is inmiddels uitgegroeid tot een one-stop-shop voor complete HDPE leidingsystemen tot en met 1600 mm voor gas- en waterdistributie, persriolering, druk- en toepassingen.

hierdoor koud buigbaar. Het installeren is daardoor veel eenvoudiger en sneller dan bijvoorbeeld een stalen leidingsysteem.” Arie Fase haakt hierop in. “Neem de kassenbouw. Hier is vaak sprake van een groot ondergronds leidingennet-

bovengrondse applicaties extra ondersteuning nodig is. Daarom is het belangrijk om bij elke case alle randvoorwaarden mee te nemen zodat altijd voor de beste oplossing wordt gekozen.”

Hogere temperaturen

De Jongh Pipesystems biedt niet alleen producten, maar zeker ook hun exper tise aan. Verrest: “Onder andere klanten en adviesbureaus kunnen bij ons terecht met hun technische vraagstukken. Soms zijn er meerdere oplossingen mogelijk om de levensduur te kunnen garanderen.” Fase hierover: “Bij een groot project hebben we HDPE-buizen geleverd die dienen als mantelbuis voor een stroomkabel om een verbinding te kunnen maken met een windmolenpark op zee. De stroomkabel genereer t warmte wat impact heeft op de levensduur van HDPE. Daarom hebben we samen met onze producent een granulaat gekozen dat bestand is tegen hogere temperaturen waardoor een lange levensduur van de HDPE-buis kan worden gegarandeerd. Uiteindelijk is er meer dan 5.000 meter HDPE-buis met een doorsnede van 800mm geleverd voor dit project.”

Minder slijtage

Fase geeft nog een goed voorbeeld waaruit blijkt dat een HDPE leidingsysteem een goede vervanging van staal is. “Neem ons mooie project voor een suikerbietenverwerker. Bij het wasproces van de suikerbieten ontstond door waterstroming in combinatie met zand, een hogere en snellere slijtage van de stalen leidingen. Wij hebben de HDPE leidingen zoveel mogelijk geprefabriceerd aangeleverd om veiliger te kunnen werken en tijdwinst - en lagere montagekosten te realiseren. Zo wordt geleidelijk aan het aandeel van HDPE leidingen groter.”

Prefabricage

Prefab aanlevering is mogelijk aangezien De Jongh Pipesystems beschikt over een eigen werkplaats en machinepark met onder meer een spiegellasmachines voor het verwerken van HDPE leidingsystemen tot en met een diameter

van 1200 millimeter, las-en buigbanken voor het verwerken van plaatmateriaal en zaagmachines. Verrest: “Daarnaast beschikken we over veldlasmachines tot en met diameter 1200mm die tijdens montageklussen gebruikt worden. Sinds 2022 beschikken we ook over een mobiele lascontainer en hybride aggregaat van 20 ft. voor het lassen tot en met 800mm. Deze lascontainer is uitgerust met 2 lasmachines waarmee monteurs op de bouwplaats hoogwaardig laswerk kunnen verrichten zonder last te hebben van weer en wind. We kunnen hiermee tot 70% aan CO2-uitstoot reduceren in vergelijking met een conventioneel dieselaggregaat. Daarnaast is er minder brandstofverbruik, zijn er lage onderhoudskosten en minder geluidsoverlast door de aanzienlijk mindere draaiuren van het aggregaat. Daarnaast zijn al onze medewerkers NEN7200 en

extruslassen volgens DVS22-7/DVS2227. Ook hebben wij mon-

Foto’s: Seijbel Photography

Van 19 tot en met 21 maar t 2024 staat Evenementenhal Gorinchem opnieuw in het teken van Aqua Nederland, de toonaangevende vakbeurs voor de watersector. Dit jaar belooft een bruisend evenement te worden, waar professionals uit de waterindustrie samenkomen om de laatste innovaties te ontdekken, kennis te delen en nieuwe samenwerkingsverbanden aan te gaan. Tijdens Aqua Nederland ligt de focus op de volgende waterpijlers: afvalwater, drinkwater, proceswater en stedelijk water & rioolbeheer.

Innovatie, samenwerking en kennisdeling tijdens Aqua Nederland

Innovatieve Next Level experience

Aqua Nederland 2024 legt een nog grotere nadruk op kwalitatieve kennisdeling en innovatie. De bovenverdieping, Next Level, fungeer t als een dynamisch platform voor kennisleveranciers, ingenieurs- en adviesbureaus, opleiders en specien stedelijk water. Hier komt een vernieuwd Star t-up en Innovatie Paviljoen, de Stichting IKN Straat, kennistheaters en congreszalen. Terwijl de benedenverdieping traditioneel dienst blijft doen als marktplaats voor nieuwe producten en diensten binnen de watersector

THEMATISCHE DOELGROEPGERICH TE THEATERS

Next Level herbergt doelgroepgerichte theaters die inhoudelijke diepgang bieden aan verschillende waterketens. Het Stedelijk Water theater behandelt actuele onderwerpen zoals rioolbeheer, asset management, predictive maintenance, de klimaatadaptieve straat en riothermie. Hier staat de urgentie van samenwerking tussen gemeenten, waterschappen, bedrijven en burgers centraal.

Daarnaast verwelkomt het Water theater op verschillende dagen

Proceswater Dinsdag, Waterschap

Woensdag en Drinkwater Donderdag. Water Alliance levert een prominente bijdrage in het kennisprogramma, evenals Koninklijk Nederlands Waternetwerk (KNW), KWR, en de Water Zuiveringen Alliantie, bestaande uit TAUW, Croonwolter&dros, Sweco, Mobilis en RWB.

PODIUM VOOR INNO VATIES EN START- UPS

In samenwerking met Water Alliance krijgen innovaties en start-ups een prominente plek op het Star t-up en Innovatie Paviljoen op Next Level. Hier presenteren diverse bedrijven hun baanbrekende oplossingen voor de waterindustrie. ‘Zonder innovatie staat men stil en stilstand is achteruitgang.’, aldus André Mepschen, Business Developer bij Water Alliance, over het belang van innovatie.

O VER AQUA NEDERLAND

Aqua Nederland vindt plaats in Evenementenhal Gorinchem op 19, 20 en 21 maar t 2024. De beurs trekt ver tegenwoordigers van gemeenten, provincies, de GWW-sector, waterschappen, drinkwaterbedrijven en industrie. Met 320 exposanten die oplossingen presenteren voor hemelwaterafvoer en -opvang, riolering, rioolwaterzuiveringsinstallaties, waterbehandeling, watermanagement en water technologie.

Agenda

Aqua Nederland

19 – 21 maart 2024

Aqua Nederland met het thema “Samen werken aan water”, brengt 6.500+ bezoekers, 320 exposanten en 70 exper ts samen voor innovatie, samenwerking en kennisdeling in de watersector. Met thematische theaters, symposia, Vacature Plaza, en het nieuwe Star t-up en Innovatie Paviljoen belooft Aqua Nederland een next-level ervaring. Bovendien slaat Aqua Nederland de handen ineen met het goede doel ‘Water for Life’ voor wereldwijd schoon drinkwater, en met de code MP1052 is toegang gratis.

Locatie: Evenementenhal Gorinchem

Voor meer informatie, bezoek www.aquanederland.nl.

Wire

15 april - 19 april

Internationale draad- en kabelbeurs met ruim 1.300 exposanten. Ontmoet zakenpar tners op de belangrijkste vakbeurs ter wereld voor de draad- en kabelindustrie. Hier worden waardevolle contacten gelegd zie je ook de mondiale innovaties.

Locatie: Dusseldorf Exhibition Centre

Tube

15 april – 19 april

Meer dan 1.000 exposanten presenteren hun innovaties over de hele waardeketen op de vakbeurs voor de buizenindustrie: Tube toont het hele spectrum - van grondstoffen tot buisproductie, buisverwerkingstechnologie, buisaccessoires, buizenhandel, vormtechnologie en machines en uitrusting.

Locatie: Dusseldorf Exhibition Centre

Hannover Messe

22 april - 26 april

Met 130.000 bezoekers en 4.000 exposanten het belangrijkste internationale platform en

Locatie: Hannover Messe BOVENSTAANDE

Voor

contact opnemen met Robbin Hofman van Jetver tising b.v

S)MAX X:

Je kunt zoveel meer

u it je asset s halen door slimmer te smeren

De perfecte smeertechnische toevoeging aan bestaande onderhoudssoftware

Meer betrouwbaarheid

Minder onderhoud

Inzicht in je smeertechnische plan

Slimme data-analyses

Smeertechnische kennis borgen

Meer weten?

Scan de QR-code.