ECL 100

Typisch ECL De laatste 25 jaar 1993 – 2018 Maandagmorgen 4 oktober 1993 wreef de aanstormende schoolbevolking zich de ogen uit. Op het plein was een grote, witte feesttent verrezen. Het ECL bestond 75 jaar. In de tent en in de school werd een week lang uitbundig gefeest. Ter ere van dit jubileum verscheen het fraaie boek Op het Eerste Christelijk ben ik gelukkig geweest over 75 jaar ECL. Daar kwam veel tekst en geen enkele kleurenfoto aan te pas, en de vrouwelijke stem ontbrak bijna geheel.

1993-2018

In 2018, bij het 100-jarig bestaan, verschijnt ter aanvulling van dit boek een jubileumglossy die een beeld geeft van de laatste 25 jaar. Het format, de lay-out, de flitsende inhoud en het aantal vrouwelijke bijdragen weerspiegelen perfect hoe snel en hoe grondig de tijden veranderd zijn. Dus ook het ECL, dat in honderd jaar van 31 naar 1247 leerlingen groeide.

De glossy beschrijft vooral de ingrijpende stroomversnelling waarin het ECL na 1993 terecht kwam door elkaar steeds sneller opvolgende maatschappelijke veranderingen. De gevolgen voor het ECL worden belicht aan de hand van drie hoofdthema’s: hoe het onderwijs veranderde, hoe het gebouw veranderde, en hoe het ECL een nieuw profiel kreeg. Het ECL-nu is een moderne en toekomstbestendige school.

Hoe het onderwijs veranderde

Wie een blik werpt op het tijdschema Honderd jaar onderwijshervorming: van Staatswege ziet dat er nog nooit zoveel onderwijshervorming geweest is als in de afgelopen vijfentwintig jaar. Pure scoringsdrift van onderwijsbobo’s, of de haarlemmerolie voor alle politieke onderwijsproblemen? Een kwestie van optiek. Het ECL worstelde en bleef boven.

2

Hoe het gebouw veranderde

Wie zich verdiept in Honderd jaar ECL. Hoe het gebouw veranderde, ziet dat na de flower-power seventies en de schrale tachtiger jaren een bijna continu bouwproces in werking werd gezet. Om de toenemende concurrentie het hoofd te bieden bij de introductie van de Bavo (Eerste Fase), werd onder meer ingezet op een aantrekkelijk gebouw. Die renovatie verbleekt bij de rigoureuze verbouwingen waar de invoering van de Tweede Fase en het Studiehuis na 1998 om vroegen.

Hoe het ECL een nieuw profiel kreeg

De drie rectoren die deze 25 jaar aan het roer stonden wisten het ECL aardig op koers te houden. Niet al het vernieuwde onderwijs was onzinnig, nieuwe vakken en nieuwe ruimtes hebben inspirerend gewerkt, en er kwam veel creatieve energie vrij. Voortbordurend op wat al typisch ECL was, zoals de indrukwekkende theatervoorstellingen, tekenen en muziek als examenvak en het Open Podium, profileerde het ECL zich nog krachtiger door Cultuurprofielschool te worden. Tegelijkertijd groeide het enthousiasme voor de bètavakken. Het gloednieuwe sciencelab werd de trots van de school. Het ECL besloot ook bètaschool te worden en meldde zich aan bij ItsAcademy. De bètameisjes van nu? Die gaan speeddaten op girls day.

Het ECL nu: typisch ECL

Er mag dan veel veranderd zijn, er is nog veel van alle tijden. Sinterklaas, stunt en symposium mogen voor nu zijn verdwenen, maar nog steeds vormen excursies een absoluut hoogtepunt in het leven van menige scholier. De ochtendopening heeft afgedaan, maar de prachtige kerstviering in de Grote Kerk op de Grote Markt is een nieuwe traditie geworden. Er worden nog steeds sportwedstrijden gewonnen en verloren, de zenuwen gieren nog steeds tijdens examens, en papier of digitaal, een agenda blijft een agenda. Zoals een klas meer is dan een optelsom van het aantal leerlingen, zo is een school meer dan een optelsom van leerlingen, personeel, en onderwijsvisie. Laten we dat ‘meer’, dat overstijgende element, dan maar typisch ECL noemen.

Wat dat precies is weet niemand, maar misschien dat de lezer het herkent en dat hij als hij de laatste bladzijde omslaat goedkeurend verzucht: typisch ECL.

3

Inhoud

Columns

Drie rectoren aan het woord

10 ECL Unlimited. Henk Huurneman blikt terug op zijn vooruitblik uit 1993.

18 De juiste vrouw op de juiste plek op het juiste moment. De eerste vrouwelijke rector Lidy Thiele geïnterviewd.

64 Honderd jaar ECL. Rector Auke van der Wal is een tevreden mens. Twee gebouwen, een dubbel profiel, en een record aantal leerlingen en brugklassen.

8 Column Karbonkel It was fifty years ago 16 Column Els de Jong Ssst ...

27 Column David Koekoek 26 x kut

46 Enter: het digitale tijdperk 50 Obramacare 54 Een andere maatschappij, een ander type leerling, een ander ECL 56 Terug op het ECL 58 Bij de les: van toen naar nu

De alleroudste ECL’er

60 Ad Kammerer. Niet de allerlangstlevende, maar wel de alleroudste ECL’er die zijn visie op typisch ECL wilde geven. Jarenlang was hij een van de meest markante, flamboyante en gerespecteerde leraren aan de school.

Het ECL van toen naar nu: typisch ECL

Rubrieken

De leerling maakt er wat van

9 De stoelen 57 De stoelen, maar ditmaal...

17 Het fascinerendste werkstuk 23 Het mooiste werkstuk 66 HIT

Hoe het onderwijs veranderde

5 100 jaar onderwijshervorming: van Staatswege

Hoe het gebouw veranderde

24 Honderd jaar verbouwen... Gerard Tervoort aan het woord 28 Van bibliotheek tot mediatheek 30 De Vaart

Van alle tijden

13 Excursies 33 Examenstunt en examenvoetbal 34 Het bordes en de pauze 51 Van fuifnummers en feestbeesten 63 Sport

Hoe het ECL een nieuw profiel kreeg

36 Een nieuw profiel: ECL Cultuurprofielschool 38 Ruimte voor theater 42 Schrijvers in de school 44 ECL bètaschool: een Janusprofiel

Herinneringen

49 Herinneringen 67 Flashback & flashforward 67 Colofon

4

100

Honderd jaar onderwijshervorming: van staatswege Eerste ontwerp schoolgebouw uit 1921

vwo bestaande uit atheneum en gymnasium. Het aantal vakken voor het eindexamen daalde tot resp. minimaal 6 en 7 vakken (meer mocht ook). Leerlingen kozen zelf hun vakkenpakket, van ‘pretpakket’ zonder wiskunde, tot zwaar bèta. Er kwam een brugperiode voor alle leerlingen, die pas daarna definitief kozen.

Doorstroming naar een hoger niveau moest mogelijk worden. De gewenste effecten bleven uit en het niveau daalde. De babyboomers overspoelden de scholen en de onderwijsbegroting werd onbeheersbaar. Een nieuw hervormingsplan moest redding brengen, de middenschool. Die haalde het niet.

1918 Officiële oprichting ECL Het einde van de schoolstrijd in 1917 vormde het startschot voor een ware explosie aan bijzondere scholen, waaronder scholen op christelijke grondslag zoals het Christelijk Lyceum (pas in 1955 Eerste Christelijk Lyceum). Het onderwijs werd ingericht naar de klassenmaatschappij van die dagen, hbs en gymnasium voor de hogere burgerij en intellectuele elite, de mms voor toekomstige ontwikkelde echtgenotes en moeders.

1993-1997 Eerste Fase.

Bavo, lumpsum, & schoolrankings In 1993 werd de basisvorming ingevoerd: de Eerste Fase. Alle onderbouw leerlingen kregen in dezelfde veertien vakken onderwijs, waaronder nieuwe vakken als ICT, techniek en verzorging. Aan het eind daarvan moesten de leerlingen bepaalde kerndoelen bereikt hebben. Het ministerie koppelde de invoering aan schaalvergroting. Kleinere scholen als het ECL werden gedwongen tot samenwerking met andere scholen en tot bestuurlijke verandering. Het voortgezet christelijk onderwijs, waaronder het ECL, bundelde de financiële en bestuurlijke krachten in de Stichting Iris. In 1995 werd de lumpsumfinanciering ingevoerd. In 1997 begon dagblad Trouw met het opstellen van ranglijsten op grond van schoolprestaties, wat later door de inspectie werd overgenomen. De overheid ging over tot prestatieafspraken en diplomafinanciering, en rendement werd de graadmeter voor succes. Dit alles leidde – in een tijd van dalende leerlingaantallen – tot een hevige concurrentiestrijd tussen de scholen in de regio.

V.l.n.r. de heren Schipper, Bomhof en Barends (schoolleiding 1966) 1968 Mammoetwet Na 1945 was er dringend behoefte aan democratisering van het onderwijs. Het ideaal was iedere leerling eenzelfde basis te verschaffen. De hbs en mms werden vervangen door het vijfjarige havo, en het zesjarige

5

1918

100 jaar 1968

1993

1998 Tweede Fase Na klachten vanuit het hoger onderwijs over de gebrekkige aansluiting met het middelbaar onderwijs, werd een zwaarder programma voor de bovenbouw van havo en vwo ingevoerd, de Tweede Fase. Die beoogde een bredere algemene ontwikkeling en een grotere samenhang tussen de vakken, en benadrukte vaardigheidsonderwijs en zelfstandig en actief leren. Alles ging op de schop: geen vakkenpakketten maar profielen, een studielast uitgedrukt in klokuren, nieuwe vakken als algemene natuurwetenschappen (ANW) en cultureelkunstzinnige vorming (CKV) en een bijna verdubbeling van het aantal vakken. Naast landelijke examens (CE) kwamen er Schoolexamens (SE) die 50% van het eindcijfer vormden. Het begrip handelingsdeel werd geïntroduceerd. Dat zijn werkstukken en verslagen, die de weg naar het examen zouden blokkeren indien ze niet ‘naar behoren’ waren uitgevoerd, zoals leesverslagen. Om de leerling ‘eigenaar te maken van zijn eigen leerproces’ werd Het Studiehuis gepromoot (maar niet wettelijk opgelegd). Daar kon de leerling ‘zelfstandig en zelfverantwoordelijk’ in speciale keuze-uren en studieruimtes werken aan zijn ‘competenties’... Het leerproces werd vastgelegd in talloze dossiers.

1998

voerde de staatssecretaris een aantal organisatorische verlichtingsmaatregelen door.

2006 Bavo afgeschaft De minister: ‘We hebben de basisvorming afgeschaft.

We zijn heel nuchter: als iets niet werkt, weg ermee.’

Er kwam een ‘nieuwe onderbouw’ waarvan de omvang van het programma en de hoeveelheid kerndoelen sterk verminderd zijn. De scholen mogen nu zelf een lesprogramma samenstellen, mits dit voldoet aan de resterende kerndoelen.

2007 Tweede Fase herzien De minister herziet de Tweede Fase vanwege de ‘versnippering en overladenheid.’ De scholen krijgen meer ruimte voor eigen keuzes, en de examenprogramma´s worden teruggeschroefd. De universiteiten en hogescholen verlagen op hun beurt de toegangscriteria en gaan schoolser lesgeven.

2012 ECL Cultuurprofielschool Na de Tweede-Faseherziening van 2007 mochten inhoud en vorm van de schoolexamens sterker variëren.

Het ECL, waar kunst en cultuur ruim voor handen waren, greep de kans zich krachtiger te profileren en ging voor het predicaat

2000 Tweede Fase: eerste herziening Al snel werd er landelijk gemord. Leerlingen klaagden over te zware profielen, te veel toetsen en te veel ‘ophokuren’. Docenten klaagden over werkdruk en onvoldoende bijscholing. Schoolleiders wilden graag gefaseerd invoeren, en meer tijd en meer geld krijgen.

Na een scholierenstaking in Den Haag,

6

2000

2006

2007

Cultuurprofielschool, een kwaliteitkeurmerk van de Vereniging van Cultuurprofielscholen.

2012

2013-2014

en derivatenportefeuilles investeren liever dan in goed onderwijs, krijgen boetes. Basisscholen die te lage adviezen verstrekken, en VO-scholen die leerlingen in een te lage schoolsoort plaatsen, worden op hun risicomijdend gedrag aangesproken. De rekentoets, het lerarenregister: voorlopig van de baan. Een aanzet tot verhoging van de lerarensalarissen: Minister Slob is druk bezig…

2013 De rekentoets De staatssecretaris besloot een extra verplichte toets in te voeren voor elke middelbare scholier om het niveau van het rekenonderwijs op te krikken. De oppositie was ongehoord fel en sprak van een afrekentoets. Na enkele jaren van dramatische resultaten werd de rekentoets als onderdeel van het diploma alleen ingevoerd op het vwo in 2015/2016, maar in 2018 ook daar weer afgeschaft. Hij wordt nog wel afgenomen. Drie maal herkansen mag.

.

2016 ECL bètaschool Net als de Janus kreeg het ECL een dubbelprofiel, creatief en exact. De bètalessen werden zo op elkaar afgestemd, het liefst in samenwerking met de kunst en cultuurvakken, dat er een samenhangend aanbod van projecten, modules en excursies ontstaat. Het ECL maakt nu deel uit van de ItsAcademy en is Jet-Net school gekoppeld aan Waternet. Het is aangesloten bij Bètapartners en bij GLOBE. Zie de ECL-website.

2018 Trending De nieuwe ministers geven aan dat zij het doorgeschoten rendementsdenken willen intomen en meer kwaliteit willen ontwikkelen. Schoolbesturen die in vastgoedhandel

7

It was fifty years ago today

Het andere jubileumevenement was De Toneelvoorstelling. Gerepeteerd en opgevoerd door leraren én leerlingen. De Leeuwerik heette het gekozen stuk. Van Jean Anouilh, die het zelf L’alouette had gedoopt in 1952, aangezien hij Frans was. Let op die grote L en die kleine a – dat doen ze daar anders, dus. Het stuk ging over Lijden & Sterven van Jeanne d’Arc (hier weer de ‘gewone’ schrijfwijze dus), een arm jong kind, 19 lentes zo pril, dat vermalen wordt door de molenstenen van de machocultuur van haar tijd. Alle machts, religieuze én sociale clichés sloten natuurlijk naadloos aan bij hoe dat in de tweede helft van de jaren ’60 door jongeren werd ervaren: was ook in ‘onze’ wereld het ‘establishment’ niet overal bezig met van ergernis rood aangelopen hoofden de Macht in de samengeknepen vuisten te handhaven? Gelukkig leefden de vertegenwoordigers van die binnenkort door Vrije Sex, Protesten, Revolutie en Ondeugendheid omver te werpen Repressiemaatschappij overal onder ons, ook op school. Daardoor konden de makers voor de behoudende rollen (beulen, kardinalen, vorstelijke raadslieden en inquisiteurs) eenvoudig putten uit de eigen voorraad oudere docenten, dominees en conrectors.

W

ie brugklasser was in het schooljaar 1968-1969 viel, net als nu, met zijn of haar neus meteen in de jubileumboter. Maar liefst 50 jaar bestond het Eerste Christelijk, en er werd flink uitgepakt, geloof ik. Zelf zijn me twéé dingen vooral bijgebleven. De sportdag in de toen fonkelnieuwe Kennemer Sporthal om te beginnen, waarbij het brugklassers niet was toegestaan de volleybalsport op een normale wijze te beoefenen. Wij moesten ‘lijnbal’ spelen, waarbij de bal niet geslagen hoefde te worden, maar gevangen mocht worden en daarna overgegooid dan wel over het net geworpen. Over voetbal gaat het verhaal, dat het een spel is waarbij twee keer vijfenveertig minuten gespeeld wordt, waarna Duitsland wint. Wij weten inmiddels dat dát niet altijd opgaat, maar wie Arie Bol in zijn team had won wél. Altijd. Met diens gevoelslengte van twee meter zeventig hoefde hij de bal slechts rustig aangeworpen te krijgen bij het net, zich om te draaien en daarna zo hard mogelijk naar beneden te gooien. Altijd prijs.

De uitvoering van het stuk heb ik nooit meegemaakt, mogelijk werden brugklassers te licht bevonden voor dit uitstapje naar de Stadsschouwburg en anders mocht het wel van thuis niet, maar we kregen natuurlijk wél mee, dat tijdens de repetities een romance opbloeide tussen de regisseur, mijn leraar Geschiedenis, en de hoofdrolspeelster, die dat jaar haar mms-examen hoopte te halen.

Over hoe genoemd schooljaar extra indrukwekkend was, omdat het tevens het allereerste jaar onder de nieuwe Mammoetwet was, die ons L.A.V.O., M.A.V.O., H.A.V.O., Atheneum en Bezemklas gaf, ten koste van M.U.L.O., M.M.S. en H.B.S., en er bovendien wereldwijd allemaal spannende dingen gebeurden, zoals de Tourwinst van Jan Janssen, de Inval van het Warschaupact in Tsjecho-Slowakije, de eerste vlucht van De Fabeltjeskrant en de Boeing 747 ‘Jumbo’, de Maanlanding, en de invoering van de BTW, gaan we het het volgende jubileum hebben….

KARBONKEL (Warry van der Leen, ECL-tijd 1968-1975)

8

De leerling maakt er wat van

Stoelenproject Als je het ECL binnenwandelt, zie je ze direct, die fantastische zelfgemaakte zitobjecten.

Al vanaf 2002 gaat klas drie er mee aan de slag.

GeĂŻnspireerd door stoelen van bepaalde kunstenaars, zoals de blauwe Magrittebank en de veelkleurige Karel Appelstoel, of nu juist door alledaagse zaken als De Ruijter hagelslag en Starbucks coffee. Prominent in de gangen of juist onverwacht in vergeten hoekjes nodigen ze je uit om even rustig op deze opvallend, creatief of bijzonder origineel vormgegeven stoelen te gaan zitten en tot jezelf te komen.

9

In 2018 is dat voor de rector natuurlijk een speedpedelec geworden. Maar die vacuümtube blijft nog even toekomstmuziek, de toenemende verkeerscongestie blijven we lijdzaam ondergaan. Zwanenburg en Amsterdam-West leveren overigens wél leerlingen. En Engels als standaard voertaal heeft het middelbaar onderwijs nog niet bereikt…

ECL unlimited

‘De leerlingen schuiven met hun pasjes langs de detectorterminal, de zgn. Kraker. Deze slaat het moment van entree op en koppelt dat aan de absentiemeldingen van de ouders. Een paar onduidelijke absenties spuugt de terminal terug, in de postbuis.’

Zo luidde de titel van mijn toespraak in de Doopsgezinde Kerk, ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van onze school. Het motto van dat lustrum was ‘Grenzenloos’. Veranderingen in het onderwijsaanbod zijn elders in deze jubileumbijlage te lezen.

Mij is gevraagd aan te geven wat er terecht gekomen is van de visie op de toekomst van het ECL zoals ik die in 1993 verwoordde.

Internet kwam toen net van de grond. Nu zou de school zich niet meer kunnen voorstellen wat ze zou moeten zonder de digitale wereld. Hoe ver gaat dat door, kun je je afvragen: nu al kunnen ouders absenties en andere resultaten digitaal volgen, negatief en positief.

‘De school heeft juist de steunlessen per computer beperkt tot max. 1 uur per dag per leerling, dit in verband met de hoofddoelstelling: leerlingen opvoeden tot sociale wezens (vroeger de natuurlijke opdracht van het gezin).’

I

k begon toen met een opsomming van de grenzen die toen al weggevallen waren, zoals de zuilenscheiding bij de instroom van leerlingen, de autoritaire gezagsverhoudingen en de strikt centrale regelgeving van de overheid, waarvan de rector slechts de exegeet was. Vervolgens heb ik me gewaagd aan de beschrijving van de start van een gewone schooldag in 2018, enkele citaten haal ik daaruit hieronder aan in kleur.

Anno 2018 zijn al dan niet digitale steunlessen schering en inslag. De golfbeweging, soms wel spanning tussen klasgewijs leren en zelfstudie heeft de afgelopen 25 jaar gekenmerkt. En opvoeden tot sociale wezens?: kijk maar eens op de ECL-site wat de school daar tegenwoordig allemaal aan doet.

‘De school herbergt 1400 leerlingen, een getal dat min of meer als standaard voor dit schooltype uitgekristalliseerd is na de onzekere jaren 90.’

We telden toen 6 à 700 leerlingen. Nu herbergt het ECL zo’n 1250 leerlingen – en bij de feestelijke heropening van ECL-Vaart in 2017 vertrouwde de huidige rector me toe dat volgens hem de school wel zou kunnen groeien naar 1700, dat is zíjn voorspelling…

‘De ogen van de in het vak vergrijsde docent dwalen door het lokaal: grote klas! Twintig leerlingen is het maximum in deze school. De school heeft de ouderbijdrage op een redelijk gematigd peil weten te houden, 2.5% van het bruto gezinsinkomen. Zo brengen de leerlingen voldoende in om docenten van behoorlijk niveau aan te trekken en tóch de klassen tot 20 te beperken.’

‘De rector parkeert zijn elektrische tricycle onder het gebouw en dooft zijn koplamp. Uit de vacuümtube druppelen juist de leerlingen binnen uit Zwanenburg en Amsterdam-West, pasje in de hand. ‘Morning sir’, ‘Morning sir!’.’

Nog steeds mag de ouderbijdrage er eigenlijk niet zijn, van het ministerie… En het maximum van twintig in de klas vergeten we maar. Mijn voorspellingen bleken er hier ver naast te zitten en verder dan de lumpsum* is de regulering niet gegaan. Maar de gevolgen van de

10

forse salariële bezuinigingen van minister Deetman, die we in ’93 net zo’n beetje hadden verwerkt, zijn nog steeds voelbaar.

‘Nergens in de EEG geeft een docent zoveel les per week aan zo grote klassen.’

Dat kon nu nog wel eens zo zijn - in de EU van nu.

‘Het onderwijsaanbod wordt meer en meer een zaak van de school, een school die zo klantgericht als mogelijk zal opereren. Kwaliteitsmeting zal dan ook openbaar zijn.‘ Tegenwoordig staat het rendement (niet gelijk aan kwaliteit) van alle scholen met regelmaat in de krant.

In het tweede deel van mijn toekomstvisie ging ik nader in op de schaalvergroting die alleen al uit bekostigingsoogpunt nodig leek, zeker voor kleinere scholen. Toen dachten we nog aan verbreding van het onderwijsaanbod tot en met mavo en beroepsonderwijs. Overal in het land ontstonden grote scholen. De schoolgemeenschappen van de gemeente Haarlem waren ons al voorgegaan, ECL, Kennemer en Sancta Maria hebben serieus overleg gevoerd om de kleine mavo’s en vbo’s in hun scholen op te nemen. Als de MR van een van deze scholen niet dwars had gelegen, zou het nog gebeurd zijn ook! Dan zou het ECL nu de Emma-SG hebben geheten, of zo. Toen die plannen stuk liepen zochten we het voor het ECL in een andere richting: aan mijn concullega van het Sancta heb ik in het diepste geheim het voorstel gedaan te fuseren en vervolgens een gymnasium in het gebouw aan de Emmakade te vestigen. Dit om de moordende concurrentie van Stedelijk Gym en Hageveld het hoofd te bieden.

Dat voorstel landde niet …

Het ECL heeft het vervolgens gezocht in vergroting van haar trekkracht, zo werd het brugklasmodel ontwikkeld met een aparte havo-, atheneum- en gymnasiumstroom.

Dat sloeg aan en bestaat ook nu nog. Ook realiseerde de school voorzieningen die meer up-to-date waren.

De aula veranderde in een theaterzaal, er kwam een mediatheek. De opening van de laatste werd verricht door de toenmalige minister, Loek Hermans. Hem heb ik bij die gelegenheid nog voorgehouden dat hij daar geen cent aan had bijgedragen… Lumpsum, ja ja. Onder mijn opvolger kwam de scienceafdeling tot

De golfbeweging, soms wel spanning tussen klasgewijs leren en zelfstudie heeft de afgelopen 25 jaar gekenmerkt.

11

stand, inclusief een gloednieuwe kantine. Het ECL won aan trekkracht, maar vrat haar eigen beperkte ruimte verder op.

‘Hoezo unlimited, op die kleine hectare die de school is toegemeten?’

De school barstte daar aan alle kanten uit haar voegen en de rector moest jaar na jaar leerlingen weigeren, elk jaar baalde zij daar sterker van en protesteerde zij heftiger.

De gemeente zag tenslotte ook in dat het zo niet langer ging en stemde erin toe dat de brugklassen tijdelijk naar de overkant gingen, in het statige gebouw dat ooit de Kweekschool was geweest. Voorwaarde was, dat na – ik meen vier – jaar de school weer in het oude gebouw moest passen. Dat was gespeend van elke realiteitszin: de toenemende populariteit van de school was blijvend. Nog vorig jaar is de ECL-vaart prachtig gerenoveerd en voorgoed een deel van de school geworden! ECL UNLIMITED!! Ik besluit met een laatste citaat vanuit de houten broek die ik in 1993 even aanhad: ‘Ik spreek de hoop uit dat het ECL een school kan blijven waar de afstand tussen docent en leerling gering is, een school waar hoge eisen gesteld worden, een school die de kunst verstaat om streng (in die zin van veeleisend) en warm samen te laten gaan.’

Daar wordt permanent aan gewerkt, zo kan ik samen met jullie anno 2018 verheugd vaststellen!

Aan mijn concullega van het Sancta heb ik in het . diepste geheim het voorstel gedaan te fuseren en vervolgens een gymnasium in het gebouw aan de Emmakade te vestigen.

Henk Huurneman, rector van 1987 tot 2002

*Lumpsum: scholen krijgen van de Rijksoverheid elk jaar één budget voor de kosten van materiaal en personeel. De scholen bepalen zelf hoe ze de lumpsum besteden.

12

T

och ontstond er begin jaren 90 behoefte aan een nieuw ECL-excursiebeleid. De DDR-excursie was, net als de DDR, ter ziele. Eind jaren tachtig was met viltstift en flap ook de Vormingsweek verdwenen. In plaats daarvan kwamen er themareizen voor het vwo naar het buitenland, en een survivalweek in de Ardennen voor het havo.

13

D

Van alle Excursies tijden

Vraag oud-leerlingen van vijf, of vijftien, of vijftig jaar geleden wat hun leukste herinnering aan hun schooltijd is en hun antwoord is, in negen van de tien gevallen, de excursie.

Zij bedoelen dan de meerdaagse excursie in het voor-eindexamenjaar. Dat was toen zo en dat is nu nog zo, of de bestemming nu Lunteren of Londen, Putten of Praag was.

Excursie Londen, 1946.

e vwo-leerling kon kiezen uit drie bestemmingen, want kleinere groepen waren veel wendbaarder in grote steden. Een theaterreis naar Londen, een cultuurreis naar Parijs, en een wat meer politiek georiënteerde cultuurreis naar Praag. Maar steden werden duurder, reizen werden goedkoper en smaken veranderden.

Barcelona werd het doel van een populaire architectuurreis, en na jarenlang dromen kon de lerares klassieke talen eindelijk de Romereis organiseren. Praag werd met Berlijn gecombineerd. Weer later werd geëxperimenteerd met het idee de meerdaagse excursie meer bij de lessen te laten

Verdwaald in de Vogezen In de Vogezen waren de afstanden tussen de campings groot en er waren vrijwel geen wegen.

Niemand had nog een mobieltje en verdwalen was troef. De wandeltocht ging naar Le Markheim, boven op de berg. Maar Sjerrie Wierda moest om 12.00 uur ‘s nachts door de campingbaas van een weggetje worden geplukt. Een andere groep spotte na 3 uur wandelen het bord Le Markheim 12 km, en na nog eens vier uur wandelen het bord Le Markheim 16 km. Om 11 uur ‘s avonds arriveerden ze, doodop, maar apetrots dat ze het gehaald hadden. En dan nog koken op een campinggasje!

Ooit werden na lang zoeken twee leerlingen in een restaurant gevonden, waar ze uitgebreid zaten te dineren.

aansluiten, maar dat werd een sof. Nu, in 2018, gaan de culturele vwo-reizen naar Praag, Rome, Berlijn of Edinborough. Externe factoren als aanslagen in Londen, Parijs en Barcelona, of prijzen die de pan uitrijzen, spelen een grote rol bij de keuze van reisdoel. Het enthousiasme van docenten en leerlingen om steeds een andere stad als reisdoel te kiezen, wordt er daardoor niet minder op.

B

ij het havo was de doelstelling vanaf het begin een andere. De profielkeuze en de instroom vanuit het vmbo-t en andere scholen leidden tot compleet nieuwe groepen, zodat het zinnig was al aan het begin van het schooljaar een reis te organiseren

Dat kon in Tsjechië, waar werd gegeten en geslapen in simpele hotels. Een aangrijpend bezoek aan Theresienstadt en een bezoek aan Karlovy Vary vormden de opmaat tot pivo in Praha. En, klasse!, nooit iemand te laat onder die klok op het centrale plein. Tegenwoordig gaat het havo naar Montalivet. Het slaapt weer in tenten, kookt weer zelf en wisselt sportieve activiteiten af met cultuur in Bordeaux.

Kennismaking, samenwerking en groepsvorming lukken gegarandeerd. Zo rustig als ze voor de excursie waren, zo druk zijn ze erna. Arme leraren.

Aaaah die Praagse Lente!

Roma Amor

Ieder jaar naar de Petrinheuvel met de 19e-eeuwse spiegeldoolhof met de lachspiegels. Naar de Praagse burcht voor het wisselen van de wacht en de groepsfoto. Via de Karelsbrug over de Moldau door de smalle straatjes naar het Representatiehuis. Daar stiekem naar binnen glippen om het Jugendstil trappenhuis te bekijken. Wat prijkt daar op het programma:? de naam van een ECL-klasgenoot, die er optreedt! Niet te geloven… Een dag natuur, Terezin ervaren... Onze eigen leerlingen schitteren in het kader van CKV als gids. Het spannendst? Verdwalen, en reizen in de metro zonder kaartje (dom, vergeten). En de kers op de taart was uit je dak gaan op vijf verdiepingen van de discotheek.

Voor de eerste keer sinds Keizer Augustus ging het ECL naar Rome. Klassieke vorming overal. Bij de nonnen in Trastevere in pension met heerlijke pasta’s. Op naar het Forum, Circus Maximus en ook de paus niet te vergeten. Ostia wenkt voor een dagje buiten de eeuwige stad, en dan veel te vroeg met de classici naar Schiphol terug!

‘Ik heb Rome gekozen, en ik ga lekker de hele tijd in de buurt van meneer van den Assem lopen want die man weet ALLES!‘ (GIJ) met als specifieke doelen kennismaking, groepsvorming, leren samenwerken en zelf verantwoordelijkheid nemen.

Zo’n 120 leerlingen gingen op survival, kropen door donkere grotten, sloegen om in hun kano’s, of wandelden hele dagen met de bagage op de rug naar een nieuw kampement.

Over het Grote Ontberen tijdens deze survivalweken zijn veel leerlingen en docenten nog steeds niet uitgepraat. Een aantal jaren later wilde de havo-leerling survivalactiviteiten combineren met wat cultuur en met meer luxe, graag!

Mind the gap Those were the days. Londen was nog betaalbaar, de theaters van het West End en de fringe waren zeer studentvriendelijk, de stad bood gratis lunchvoorstellingen, en de Engelse voorliefde voor Improv en theatrale omlijsting van het dagelijks leven, van Shakespeare tot Monty Python, was overal aanwezig.

‘Shit, ik ga theater nog leuk vinden’ (MB)

14

Afzien in de Ardennen Dat was een hele dag lopen om uiteindelijk op 20 meter van je beginpunt uit te komen, nog steeds 12 kilometer van de camping vandaan. Het was elke keer weer hopen dat de vorige klas het kampement enigszins schoon had achtergelaten. Je kon er op wachten dat het zeil bij het bivak wel ergens lekte. Dan liever slapen onder een overhangende rots.

’Wat heeft onze lieve heer toch een mooi behangetje gemaakt.’ (JvdA bij het wakker worden)

Barcelona Een mooie stad met veel verrassingen: drukte en chaos, fijn weer, een relaxte Catalaanse levensstijl en de prominent aanwezige bouwstijl van Gaudi. Dit zijn de beelden die veel leerlingen zich herinneren van de kunst- en cultuurreis naar Barcelona. En gezien het slaaptekort is dat nog best veel!

Parijs met stip Het leukste aan mijn 6 ECL-jaren? Ongetwijfeld onze Parijs trip in 5 VWO, 2008.

Met meneer Van der Wal en mevrouw Haasnoot mee op pad was een daverend succes, maar met stip op nummer één was toch wel het happy hour in de Piano Bar, iedere dag weer. (RvN)

15

Ssst ...

Wie in 2001 bevorderd werd naar de vierde klas van het ECL kreeg te maken met allerlei nieuwe vakken: GLO, wiskunde B1, wiskunde A2, ANW, CKV, KCV, Frans 1, Frans 2… kortom, de Tweede Fase. En kon je tot 2000 na klas 3 nog kiezen voor A of B , de vierdeklasser van 2001 moest kiezen uit vier zogeheten profielen met afkortingen waarin geen a of b voorkwam en het totaal aantal vakken per leerling aanzienlijk was toegenomen. De vierdeklasser uit 2001 had keuze-uren, veel keuze-uren want hij was ‘verantwoordelijk voor zijn eigen leerproces’: hij bepaalde wat hij tijdens de keuze-uren deed. Hij deed dat in het Studiehuis onder het toeziend oog van een surveillerende docent, zelfstandig, in zijn eigen tempo en op zijn eigen manier. Op het ECL zijn er nog een paar te vinden, de oorspronkelijke studiehuismeubeltjes: kleine tafels met een ‘muurtje’ met gaten erin. Het muurtje maakt dat je aan het tafeltje een plek voor jezelf hebt terwijl je toch – door de gaten – een blik op de wereld houdt. Veel leerlingen schreven zich enthousiast in voor het Studiehuis om daar – als het effe kon – te socializen met al degenen die ook in het Studiehuis aanwezig waren. Ondanks de muurtjes of juist: dankzij de muurtjes. De surveillerende docent had slechts één deprimerende en demotiverende taak: zorgen dat het rustig was, werd, bleef. Het codewoord was Ssst ...

En de leraren van die vierdeklassers? Velen van hen waren volledig uit hun comfortzone gerukt: lesprogramma’s waren veranderd, geen monologen meer, geen eindeloze uitleg van de stof; de leerling moest zijn eigen weg zoeken. Leerlingen moesten voor alle vakken kennis én vaardigheden aanleren. Dat gebeurde tijdens de les, maar ook buiten de les: in

keuze-uren, thuis en (bij CKV) in het museum, het Patronaat, de bioscoop.

Hoe die vaardigheden getoetst werden? Door presentaties, in debatten, door Praktische Opdrachten (PO) en Handelingsdelen (HD). Handelingsdelen vormden een van de pijnpunten van de Tweede Fase. Een handelingsdeel was een opdracht die een leerling moest maken en waarvan hij een verslag schreef dat hij in een MAPJE inleverde bij zijn docent. Die moest de inhoud van het MAPJE beoordelen, niet met een cijfer maar met een judicium als ‘naar behoren’.

Wat men in Den Haag niet had bedacht: bij het vijfde in te leveren handelingsdeel dachten heel veel leerlingen: ‘het zal wel’, en ze lieten de voorschriften voor wat ze waren en leverden een MAPJE in dat nauwelijks aan de gestelde eisen voldeed of ze stelden – zelfsturend als ze waren – het inleveren nog even uit, tot soms ver na de gestelde deadline. En de docenten?

Die zaten achter torenhoge stapels groene, gele, rode, zwarte en roze plastic MAPJES gevuld met handelingsdelen (krakkemikkig of geniaal) die gelezen, beoordeeld, geadministreerd, opgeslagen of teruggegeven moesten worden. In de krochten van het ECL, in allang niet opgeruimde kasten, kun je ze nog vinden. De docenten verzamelden MAPJES, ‘jaagden’ op MAPJES en kregen alleen al bij het zíen van MAPJES een verhoogde bloeddruk. Die praktijk is inmiddels tot het verleden gaan behoren: de handelingsdelen werden afgeschaft.

De vierdeklasser anno 2018 heeft een ander programma dan de vierdeklasser uit 2001. En de docenten?

Onlangs nog werd een van de grootste pleitbezorgers van het Studiehuis van toen door zijn leerlingen geroemd om zijn uur-lange docentgestuurde lessen.

Ssst ...

Els de Jong

16

Ze schreven het script, staken er zelf geld in, regelden nog meer geld via crowdfunding, ritselden heel veel apparatuur, namen een echte regisseuse in dienst en produceerden de film Dansen op de vulkaan. Trots over de rode loper lopen bij de premiere in Tuschinski.

De film is nog steeds te zien op Netflix.

Een hovercraft maken, waarbij je echt alles zelf doet, inclusief het naaien van het schort. Hij zweefde echt. Kicken.

Hoe bereken je en construeer je een kanon waarmee je met een aardappel een doel op 50 m. afstand zo goed mogelijk probeert te raken?

Zo schrijf je geschiedenis!

17

De leerling maakt er wat van!

Het profielwerkstuk (PWS) is een soort meesterproef, technisch, creatief, of wetenschappelijk die je alleen of liefst samen met anderen uitvoert. Onvoldoende of niet af betekent: geen examen doen. De havo hoort er 40 uur aan te besteden, de vwo-leerling 80. Hoeveel tijd ouders er aan besteden blijft onbekend.

Het fascinerendste werkstuk

Het PWS

De juiste vrouw op de juiste plek op het juiste moment Van 2000 tot 2012 was Lidy Thiele rector aan het ECL, precies de tijd van ingrijpende onderwijshervormingen en verbouwingen. Zij was een persoonlijkheid met een jeugdige uitstraling, die zichtbaar en gezichtsbepalend het ECL door vele stormen heen loodste. ‘s Morgens vroeg stond ze prominent in de hal de leerlingen op te wachten, en ‘s avonds laat spoedde ze zich naar huis na de zoveelste bestuurlijke overwinning, uitdagende ouderavond of ontspannende ECL-theatervoorstelling. Ze was dol op win-winsituaties, op samenwerken en op netwerken. De mensen vertrouwen, verantwoordelijkheid en vrijheid geven was voor haar geen loze kreet. Soms deed haar vaak herhaalde mantra ‘recht doen aan verschillen’ collega’s op de vlucht slaan, en soms streek ze met haar lef en opgestroopte mouwen haar medewerkers tegen de haren in. Maar tegenspraak hielp haar verder. In de woorden van een collega: ze was een ongenuanceerde, positieve, stormachtig goede rector.

En toen kwam Lidy. Waarom koos je voor een onderwijsloopbaan?

Een lang verhaal dat begint tijdens mijn middelbare schooltijd. Ik was leerling aan het Christelijk Gymnasium (Sorghvliet) waar ik me wild verveelde. Bij gebrek aan een goede absentencontrole was ik vaker in de stad te vinden dan in de schoolbanken. De verveling maakte me tot een vervelende leerling, waarbij vooral mijn leraren klassieke talen het moesten ontgelden. Toen dacht ik al: dit moet toch anders kunnen.

Ik kom uit een onderwijsfamilie. Mijn moeder had de kweekschool gedaan, mijn grootvader was tot ver na zijn pensionering biologieleraar en mijn vader gaf naast zijn bedrijf één dag in de week elektrotechniek aan de TU in Delft. Zelf heb ik ook nog een jaartje elektrotechniek in Delft gestudeerd: in 1968 het eerste en enige meisje in die studie. Dat beviel mij niet en na een jaar ben ik Engels gaan studeren. Ik leerde mijn man Bob kennen en een baan in het onderwijs lag voor de hand. Het lesgeven ging me tamelijk gemakkelijk af en al gauw werd ik kostwinner met een fulltimebaan. De behoefte aan iets anders stak de kop op, en ik dacht: zo’n school, dat moet toch beter kunnen... en ik werd conrector en later plaatsvervangend rector.

Wat dreef je in de armen van het ECL? Wat trok je daar aan en wat trof je er aan?

Ik solliciteerde in 1998 bij het ECL omdat daar een vacature voor rector spoedig zou ontstaan (wat in 2000 gebeurde). Wat ik aantrekkelijk vond aan het ECL was de grote hoeveelheid culturele activiteiten en een belangrijk braakliggend terrein: er was een ingrijpende onderwijsverandering op handen, de invoering van de Tweede Fase. Die moest een jaar later

18

ingevoerd worden en er was op het ECL nog nauwelijks op geanticipeerd. Het leek wel alsof ze niet wisten dat die vernieuwing er aankwam. Wat ik niet aantrof was een schoolbreed gedragen onderwijsvisie. In de docentenkamer en in de koffiekamer of de roka (rookhok voor leraren. red.) ging het gesprek niet over het onderwijs.

Er werd niet met elkaar gesproken over wat je als docent waarom doet, hoe dat beter zou kunnen en hoe je kon zorgen dat de lessen zoveel mogelijk effect op de leerlingen hadden. De lesstof en de cijfers stonden centraal, en er werd veel maar niet erg efficiënt vergaderd, met als toppunt van onzinnigheid: het ‘seniorenconvent’. Maar juist dat braakliggende terrein gaf mij de ruimte te werken aan de ontwikkeling en de vormgeving van een coherente onderwijsvisie en dat dan doen in samenwerking met alle docenten en de leerlingen, dat is kicken.

Via studiehuis en tweede fase naar cultuurprofielschool. Hoe kijk je terug op de invoering van de Tweede Fase?

De invoering van Tweede Fase en Studiehuis was natuurlijk een enorme uitdaging. We hadden maar één jaar de tijd om een enorm pakket aan veranderingen vorm te geven, onderwijsinhoudelijk en organisatorisch. Dat betekende eindeloos, maar doelgericht vergaderen en veel verstrekkende beslissingen nemen. De Tweede Fase sloot inhoudelijk goed aan bij mijn eigen onderwijsidealen. Ik vond en vind dat leerlingen zoveel mogelijk keuzes moeten krijgen, en dat moet worden geprobeerd recht te doen aan verschillen. Ik relateerde veel aan mijzelf: wat zou bij mij als leerling wel hebben gewerkt? Ik was dan ook een voorstander van zelfverantwoordelijk leren en provoceerde graag door te zeggen dat wie liever naar de Hema ging dan in een P-uur of K-uur aan zijn Engels te werken, dat van mij mocht.

Dat riep nogal wat weerstand op. Het grootste succes voor mij is datgene wat je sámen voor elkaar krijgt.

In het begin hadden we echt het euforische gevoel dat we, kinderziektes daargelaten, een en ander goed op de rails hadden en dat was een geweldige ervaring.

‘De verveling maakte me tot een vervelende leerling, waarbij vooral mijn leraren klassieke talen het moesten ontgelden.’ ik nu ook nog wel eens. Bovendien vond ik dat er veel te veel getoetst werd en daarmee kostbare docententijd verloren ging.

Ook didactisch bleek het een helse toer voor veel docenten binnen de les onderwijs op maat te leveren en zich een meer begeleidende rol eigen te maken.

De werkdruk werd bovendien onaanvaardbaar hoog voor veel docenten. Dat het gekozen lesmodel langzamerhand werd aangepast, is natuurlijk geen punt, je kunt altijd samen tot een andere aanpak te komen.

Ik was blij met wat bleef: het concept van leerlijnen, de nadruk op vaardigheden en de onderlinge afstemming tussen vakken, GLO bij de talen en ANW bij de bètavakken.

En wat dacht je van de herziene Tweede Fase 2007?

Uiteindelijk is met de herziening van 2007 nogal wat van het oorspronkelijke ontwerp van de Tweede Fase teruggedraaid. De meeste idealen strandden op praktische bezwaren. Het verwezenlijken van veel keuzemogelijkheden voor leerlingen leverde grote technische en organisatorische problemen op. Ik riep graag: ‘het rooster zou verboden moeten worden’ en dat denk

ICT bleef natuurlijk ook, en speelt bij elke onderwijsverandering een steeds grotere rol. Maar voor mij is

19

het in de eerste plaats een middel tot een doel: een hulpmiddel naast het boek en de docent. Ik geloof niet in de zgn. Steve Jobs scholen. Teveel aandacht voor tablet of laptop doet wat met de grijze hersencellen en vermindert het concentratievermogen. Wel biedt ICT een uitstekende mogelijkheid om meer recht te doen aan verschillen tussen leerlingen, en het biedt meer keuzemogelijkheden dan een boek.

het onderwijs het prettigst. Zo weinig mogelijk lagen waar de docenten samen het onderwijs vormgeven en een beloningssysteem met een promotieperspectief gekoppeld aan een heldere professionele ontwikkeling.

Dat promotieperspectief zou ook moeten gelden voor afdelingsleiders.

Een solozeiler?

Ik ben geen solozeiler. Van samenwerken word ik blij want dat houdt je scherp, dwingt je er toe goed naar anderen te luisteren – voor mij en mijn eigenzinnigheid niet altijd makkelijk – en dan kun je blijven leren.

Dat laatste vind ik enorm belangrijk voor iedereen, en is de reden waarom ik veel waarde hechtte aan professionele leerlingbegeleiding, professionaliteitsbevordering, ontwikkel- en beoordelingsgesprekken. Die gesprekken vond ik heel leuk: het waren momenten van aandacht voor elkaar, even de film stop zetten, kijken wat er is gebeurd, wat er zou moeten gebeuren, wat je wilt, en afspraken maken.

‘Het rooster zou verboden moeten worden.

Bovendien vond ik dat er veel te veel getoetst werd en dat daarmee kostbare docententijd verloren ging.’

Natuurlijk is schoolleider zijn ook een beetje een balanceeract: leerlingen, collega’s, personeel, bestuurders en ouders, alle geledingen moesten worden bediend. Netwerken deed ik graag, met name in de regio. Dat ik de eerste vrouwelijke rector was aan het ECL heeft voor mij geen enkele rol gespeeld. Af en toe merkte ik dat het wel een rol speelde bij een ander, maar daar trok ik me weinig van aan, ook niet in het toen bestaande mannenbolwerk, de Kennemerkring van Schoolleiders.

Ik ben er bovendien van overtuigd dat de belangrijkste functie van een school, nu en in de toekomst, een sociale is. Het is van groot belang dat de school leerlingen ook leert samenwerken. Je kunt buiten de school veel zelf leren, maar in contact komen met veel verschillende mensen en samen dingen doen is bij uitstek de rol van de school.

Hoe kijk je terug op het proces dat leidde tot ECL Cultuurprofielschool?

Na de herziening van de Tweede Fase kregen de scholen meer gelegenheid zich ten opzichte van elkaar te profileren. Net als in de begintijd van de Tweede Fase vond ik het geweldig het proces te sturen dat resulteerde in het predicaat Cultuurprofielschool. Weer vier jaar lang studiemiddagen, en samen van de grond zien te krijgen dat didactiek gekoppeld werd aan cultureel bewustzijn en dat deze ontwikkeling schoolbreed instemming vond.

Ik had en heb niets met macht of autoriteit en voel mij tijdens de processen de primus inter pares, maar aan het einde van het proces ben ik wel de baas die beslissingen neemt en graag de eindverantwoordelijkheid draagt. ...een echte bouwrector?

Zo zie ik mezelf wel, in dubbel opzicht. De onderwijsvernieuwingen, de groeiende leerlingenpopulatie en de nieuwe tijden schreeuwden om vernieuwing en verbouwing en verruiming. Er was een grote behoefte aan meer en gespecialiseerde ruimtes. Toen ik rector werd ben ik direct begonnen met de verbouwing van het sanitair en de restauratie van de tegels in de gangen.

Was dat gevaarlijke stucwerk met die scherpe punten (‘bloed aan de muur’) gelukkig ook weg. Er kwam zelfs een geluidsstudio aan te pas die geluiddempende platen en verf adviseerde op de wanden voor de akoestiek.

Wat voor type schoolleider was je en wilde je zijn?

Ik heb het hierboven al gezegd. Het leukste van mijn baan vond ik om met mensen samen vanuit het niets iets te laten ontstaan. Het is fantastisch om leiding te geven aan ontwikkelingsprocessen. Ik vond het fijn werken met een schoolleiding van één rector en vijf afdelingsleiders. Volgens mij is een platte organisatie in

20

‘Ik had en heb niets met macht of autoriteit, en voel mij tijdens processen de primus inter pares, maar aan het einde van het proces ben ik wel de baas die beslissingen neemt en graag de eindverantwoordelijkheid draagt.’

Maar het was allemaal peanuts vergeleken met wat ons te wachten stond bij de invoering van de Tweede Fase.

De grote verbouwing: de mediatheek Mijn grote steun en toeverlaat tijdens alle bouwactiviteiten was Gerard Tervoort. Dat gold zeker ook voor de eerste echte grote verbouwing sinds 1960: de mediatheek. We hadden studieruimtes nodig, computerruimtes, ICT-ruimte, filmruimte, een drukkerij, noem maar op. Het werd een groot succes. Zelfs de buurt, die aanvankelijk veel bezwaar had gemaakt en de zaak enorm vertraagde, hebben we om gekregen. We kregen professionele mensen in bibliotheek en ICT. En om te blijven inspelen op veranderende behoeften, kwamen er later ook stilteruimtes en extra werkruimte voor docenten.

De grote verbouwing: het science lab en de kantine Pas bij de tweede grote verbouwing vijf jaar later, het science lab en de bètapracticumlokalen, kwamen ook de leerlingen aan hun trekken met de mooiste, echtste kantine ooit. Dat duurde langer dan gehoopt doordat de buurt zich verzette en de gemeente de zaak traineerde. We zijn toen maar voordat we de bouwvergunning hadden, al met de bouw begonnen. De bekende kunstenaar Joost Swarte, ook een ECL-ouder, vond het fascinerend om het grote gebrandschilderd raam te ontwerpen, dat onze school goed weergaf.

Jammer dat ik niet weet wat er met de eerste steen, een geluidssteen is gebeurd. Als je hem aanraakte hoorde je ingesproken quotes van ECL’ers. En, o ja, die kantine is mijn favoriete plek. In die ruimte kan ik mij ontspannen.

Kweekschool here we come De school bleef groeien en toen al hadden we de overstap naar de overkant in gedachten. We fantaseerden over welke groep leerlingen daar het best tot hun recht zou komen. Zou daar bijvoorbeeld een juniorcollege of een categorale havo kunnen komen? Er waren talloze scenario’s. Na eindeloos overleg met de gemeente over extra vierkante meters en toen de achterkant van het gebouw aan de overkant leeg kwam, konden we daar lokalen huren. Ook hier speelde Gerard een grote rol: hij kende de geschiedenis van ons gebouw als geen ander en wist dat we recht hadden op meer m2, de gemeente moest wel meewerken. Ondertussen gaven we les in containers. Dat was niet fijn en kon niet te lang duren. Inmiddels bestaat het ECL uit twee gebouwen

21

ECL-Kade en ECL-Vaart, twee prachtige gebouwen met een eigentijdse inrichting.

Andere school, ander onderwijs, andere leerlingen.

Welke veranderingen heb je verder nog de school binnen zien komen?

In de kern is alles hetzelfde gebleven: leerlingen zijn even slim, puberaal, dwars, en creatief als altijd, en de meeste leraren even gedreven. Maar nieuwe leerlingen zijn producten van nieuwe ouders. Ouders en leerlingen zijn pragmatischer, kritischer en mondiger geworden. Hoewel ouders goed reageren als je redelijk en

‘Ik weet ook dat ik super veel fouten heb gemaakt.

Ik heb wel een miljoen keer sorry gezegd, maar daar leerde ik weer van.’ transparant bent, levert de klagende en de agressieve ouder tegenwoordig nogal eens een probleem op. Bij conflicten tussen leerling en school scharen de meeste ouders zich tegenwoordig achter hun kroost, ongeacht het voorval. En de schoolleiding die dan uit angst voor verlies van de goede naam, of na een bedreiging, niet achter de docenten gaat staan heeft er een probleem bij.

Je principes gaan voor je goede naam.

Het leidt allemaal wel tot professionalisering, maar mijns inziens wordt er inmiddels teveel geregeld en worden er teveel protocollen opgesteld. Ik vind dat lef in het onderwijs aan het verdwijnen is, terwijl een school moet inspelen op veranderingen en daar is soms lef voor nodig. Er lijkt een soort retropuriteinsheid voor in de plaats te komen. Je mag geen fouten meer maken. We worden weer allemaal zo voorzichtig, en preuts, en smakeloos. Ik denk dat dit niet bijdraagt aan een besef van verantwoordelijkheid. Dat is nu juist wat je kinderen vooral moet bijbrengen. Ze moeten buiten kunnen spelen en ongelukken kunnen maken. Fouten maken moet, anders leer je nooit wat.

Maatschappij en politiek kieperen veel teveel de school

in: laat de de school het maar oplossen, en geld hebben we er verder niet voor over. Zo krijgt Nederland het onderwijs waar het voor betaalt. Ik vind het verschrikkelijk dat het docentschap niet meer interessant zou zijn en gezien wordt als een onderbetaalde baan.

De lerarenstaking heeft wel mijn sympathie, maar het is erg dat het moet.

Hoe kijk je terug op je tijd aan het ECL en hoe kijk je naar de toekomst?

Ik vond het een feest om naar school te gaan. Fantastische tijd, fantastische leerlingen en collega’s. Wat ik hoogtepunten in het schooljaar vond waren de wervings- en aanmeldingstijd (rampzalig dat loten, trouwens), de eindexamenperiode waarin de relatie tussen leraar en leerling zo anders was, de theaterstukken, het Pieter Rijsenbrijsymposium. Natuurlijk waren er dieptepunten. Van problemen met leraren en leerlingen heb ik vaak wakker gelegen. En een onvoldoende in de ratings, of onvoldoende geld is nooit leuk. Ook het overlijden van gewaardeerde (ex-)collega’s, of gewoon het vertrek van geliefde collega’s kon me diep raken. Maar soms is een dieptepunt ook een hoogtepunt. Het overlijden van Henk vd Blom was een grote tragedie, maar het afscheid in de Grote Kerk was van een grote waardigheid en heb ik ervaren als ongekende ECL-saamhorigheid.

Ik weet ook dat ik super veel fouten heb gemaakt. Ik heb wel een miljoen keer sorry gezegd, maar daar leerde ik weer van. Ik vind het niet erg fouten te maken. Bovendien houd ik wel van conflicten, daar komt altijd iets moois uit. Heb ik spijt van iets? Nee.. maar ik ben geen spijttype.

Zoals het ECL vrij snel mijn school is geworden, zo is Haarlem mijn stad geworden. Ik voel me hier inmiddels thuis, ik heb een heerlijk huis en vind het de ideale uitvalsbasis om veel te reizen en nieuwe mensen te ontmoeten. Over de toekomst van het ECL durf ik niet teveel te speculeren. Maar ik wil wel zeggen dat ik blij ben met ‘terug naar kleiner’. Ik denk ook niet dat het ECL-DNA snel zal veranderen. De diversiteit aan leerlingen, de openheid, de creativiteit en de verschillen-in-gelijkheid, zullen altijd hetzelfde blijven. Een school waar iedereen zichzelf mag zijn, de leerling, de docent en alle medewerkers. Dat is heel bijzonder. Ik ging tevreden weg. Het was goed zo

.

22

Een dansvoorstelling. De titel van het werk is Within

Een modeshow

23

De leerling maakt er wat van

Van Gogh T-shirt (onderzoek CKV)

Het mooiste werkstuk

PWS

gebouw veranderde ...

Hoe het

100 jaar bouwen en verbouwen:

In 1991 wordt Gerard Tervoort conciërge aan het ECL waar hij tot augustus 2018 zal blijven. Al spoedig blijkt dat Gerard meer is dan conciërge, facilitair manager, verzuimmanager en veiligheidsmanager alleen. Hij is een man van vele rollen, onmisbaar voor de school, en grenzeloos populair bij de schoolbevolking. De ex-prof neemt op vrijdagmiddag de voetballende ECL-jeugd onder zijn hoede, is uithuilschouder, begaafd roostermaker, veiligheidscoördinator, steracteur op het Open Podium, de Fred Astaire van het ECL en, als Gerard de bouwer, de rechterhand van bouwrector Lidy. Gerard groeide uit tot absolute spil in de bouwprocessen, waarin hij met veel humor en grote inzet bemiddelde tussen de buurt, aannemers, architecten, uitvoerders, leveranciers en getergde leraren, en de boel draaiende hield. Het is zijn commentaar dat de foto’s van de verbouwingen optuigt. O ja, Gerards favoriete plek is de oude conciërgekamer.

Gerard Tervoort aan het woord

1925 Het ECL betrekt het door Andries de Maaker in 1924 ontworpen gebouw in de lijn van de bouwstijl van de Amsterdamse school.

1958 De noordvleugel wordt verbouwd en uitgebreid naar een ontwerp van H.W. van Kempen. Er komen vijf leslokalen en twee gymnastieklokalen bij en glas-in-loodramen. Hij wordt de Dieperinkvleugel genoemd, naar de toenmalige rector.

24

1977 De tegelwanden verdwijnen. Er verschijnt grof en pijnlijk puntig stucwerk op de muren. In 2003 keren ze terug en verdwijnt de klaagmuur.

1984 De CLV-zolder wordt getransformeerd tot Olympus, het domein van de klassieke talen.

stellen dat sommige techniekcollega’s droomden van een scheidingswand. Maar verder was de ruimte ideaal voor feestjes en vergaderingen.

1998 De kelderkantine, die al locker room was geworden, wordt nu ook als studieruimte ingericht.

Gerard: Ja, die kantinekelder, of kelderkantine, waar die allemaal niet goed voor was. Daar kon een blind paard geen schade aanrichten. Het was een vreselijke ruimte, maar wel goed voor feestjes.

Zeer herriebestendig, fijn voor de buurt.

1993 De doka wordt roka. Docenten krijgen een eigen rookhok naast A8.

Gerard: Ik herinner me goed een informatieavond voor ouders, waarop Lidy met een stalen gezicht verkondigt dat het ECL een rookvrije school is. En direct na afloop stuift ze de roka binnen om uit te puffen en een sjekkie te draaien.

1995 Het plein wordt opnieuw aangelegd en krijgt een zitkuil. Tijdens de laatste grote verbouwing verdwijnt de kuil, want waar laat je 1000 fietsen?

Gerard: Het was een heel gezellige plek. In de namiddag lagen leerlingen er soms als zeehonden zich in de zon te koesteren. De aanleg leverde wel problemen op, omdat we een olietank uit de grond moesten halen en de grond moesten saneren. Dat kostte wel een lieve duit.

1999 De Aula wordt Lyceumtheater, met professionele verlichting, gordijnen en regiebalkon.

Gerard: Oh ja! Jan Wolters en Christa wilden per se een regiebalkon. Nou goed, het kostte wat zitplaatsen op het balkon, maar het was wel prachtig.

En wat gebeurt er? De allereerste keer dat het Lyceumtheater in gebruik is, de allereerste voorstelling, wordt er de andere kant op gespeeld, contra zal ik maar zeggen.

Dat vergeet ik nooit.

1997 Een aanbouw aan de noordkant: handvaardigheid en techniek in een gedeeld lokaal.

Gerard: Ja, dat was een prachtig multilokaal. Niet dat de gootsteen niet altijd verstopt was, en ik kon me wel voor-

25

2001 De Dieperinkvleugel wordt verbouwd, uitgebreid, en omgetoverd tot een professioneel gerunde mediatheek met studieruimtes en computerlokalen.

Gerard. Dit was een grote verbouwing. Ik herinner mij veel vochtoverlast, de lampen die Joop Strik had ontworpen. Ook weet ik nog dat er een open trap van studieruimte naar mediatheek liep . Dat gaf al snel problemen omdat er in de bieb juist wel, maar in de studieruimtes juist niet gepraat mocht worden.

Later kwam er een afscheiding.

Dat was niets voor mij. Maar een lid van de raad van toezicht was advocaat, en die is er – als een soort Rinus Michels – in geslaagd de zaak op te schorten. Die zei: Gerard, nu bouwen! Of ze akkoord zijn of niet, terug draaien zal niet gebeuren. En zo is het gegaan.

2008 De conciërges krijgen een plaats in het hart van de school: de hal.

Gerard. Je moest het ‘s morgens goed in de gaten houden.

Het mooiste moment dat ik me herinnerde en wel eens eerder verteld heb was het volgende. Er was een jongen, Melle, die het vaakst van iedereen te laat was. Ik had hem al vaak op zijn sodemieter gegeven en met hem gepraat.

Nu was ie weer een keer te laat. Ik vroeg: Melle, jongen, waarom ben je nou weer te laat? Nou ja, zegt ie, dat komt omdat ik een nieuwe wekker heb. Wat voor een dan? vraag ik. Nou ja, eentje met dierengeluiden: een hond die blaft, een koe die loeit enzo. En deed die het niet? vraag ik.

Jawel, zegt Melle, maar vandaag waren de vissen aan de beurt. Melle mocht ongestraft doorlopen.

2016 ECL-Vaart. Al in 2011 nemen de brugklassen hun intrek in het gebouw schuin aan de overkant dat voor Rijkskweekschool heet, en achter Rijksleerschool.

Pas in 2016 is deze locatie geheel gerenoveerd. Naast de brugklassen hebben muziek, drama, handvaardigheid en biologie er een schitterend onderkomen gevonden. Bij de renovatie is vooral het interieur onder handen genomen en gerestaureerd. Ook in ECL-Kade is het oorspronkelijke kleurenschema hersteld

.

2009 Een tweede grote verbouwing en aanbouw: de nieuwe zuidoost vleugel met leerlingenkantine, sciencelab en glas-in-loodraam van Joost Swarte.

Gerard. Dat was me wat. Wij wilden bouwen maar de buurt lag dwars. De aanvraag was al lang ingediend, maar toen werden we gedaagd door de buurt , in de grote vakantie. Niemand aanwezig behalve ik. De enige die ik kon bereiken was de bestuursvoorzitter. Vanaf zijn vakantieadres in Schotland heeft hij mij toen schriftelijk gemachtigd namens het ECL op te treden.

26

Drieëntwintig maal KUT! Het was 1997 toen Sytse en ik de handen ineen sloegen en de wederopstanding van de Janus een feit was.

Het ECL vroeg erom. Met zoveel artistiek en creatief talent moest ook het geschreven woord aan bod komen. Het heeft me gered van een vervroegd vertrek, en verdoemd tot een extra jaar.

De laatste Janus werd gemaakt buiten het zicht van de schoolleiding. Het was een speciale examenstunt editie met daarin een controversiële condoomtest.

Het waren de laatste stuiptrekkingen. Daarna? ik lees op de website van MIJN middelbare school dat er een Janus is. Niet de ONZE maar een onder de leiding van een docent die gebukt onder het dictaat van de rector altijd zal toegeven aan de norm en waarde van het gebruikelijke.

Wie ben jij eigenlijk? Was de vraag dit jaar aan het einde van een sollicitatie. Die vraag mocht ik beantwoorden in een presentatie over mijzelf tegenover tien man. De presentatie bestond uit een doos met daarin mijn persoonlijke spullen met elk een verhaal. Zo ook de Janus. Juist de Janus. Na die presentatie kreeg ik een aanbod met daarin als laatste punt Terugkeer naar het schoolkrantgevoel bij het ECL. Ik heb me erdoor laten verleiden in de hoop dat er iets van waarheid in zit, maar we weten allemaal dondersgoed dat die tijd nooit meer terug zal keren. Het is voorbij. Over. Een reünie is alles wat er nog rest. Maar, ik bid, ik totempaaldans, ik smeek op mijn blote knieën: laat de Janus niet lijden onder een docent. Laat het een platform zijn voor de blowende, de recalcitrante, de naïeve, de puberende. Laat het leiden door leerlingen.

Wat is er nu 23 keer kut zult u zich afvragen? Ik heb geen idee. Het was geloof ik 1997 en ik zat bij de rector. Niet ik maar Marius had een artikel geschreven waar de rector welgeteld 23 keer het woord kut in had gelezen. Was dat nou nodig? Ja. Onze onafhankelijke pers was in het geding. Ons recht op artistieke vrijheid in gevaar. We stonden kranig tegenover het politbureau en polderden uiteindelijk naar een oplossing waarbij het stuk gewoon werd gepubliceerd met onderaan de nadrukkelijke distantiëring van de directie.

De Janus was niet zomaar een schoolkrant. Het was een platform met twee gezichten. Een platform voor de artistieke maar bovenal voor de levensgenieter, de spijbelaar, de zittenblijvende. De deadline halen was meestal voldoende om een saaie les om te ruilen voor een tosti met de beste pindasaus van de hele wereld.

De Tapuit voldeed uitstekend als redactielokaal.

Ik heb genoten. Het was een tijd om nooit te vergeten.

Een tijd van drieëntwintig keer KUT maar vooral van honderdmaal GRANDIOOS. De herinneringen blijven. Ik dank u

.

Gideon de Wilde (pseudoniem voor David Koekoek, Hoofdredacteur van de onafhankelijke Janus 1997-1999)

27

Van bibliotheek naar mediatheek

Er was eens een kleine donkere ruimte achter de F-gang met grijsmetalen boekenkasten aan de wanden en een grote doorleefde lichteiken tafel in het midden. De sectie Nederlands vergaderde er en verder gebeurde daar eigenlijk helemaal niets. De meest recente auteurs in de collectie van dit bibliotheekje waren Ina Boudier-Bakker en Antoon Coolen. We hadden een abonnement op het indrukwekkende Woordenboek der Nederlandse Taal (WNT).

Twee meter statige leren banden en veel katernen die nooit waren ingebonden en nog opengesneden moesten worden. Het lemma computer was in dit gigantische woordenboek nog niet opgenomen. Het rook er altijd muf. Enkele docenten hadden in hun lokaal een plankje met bruikbaar materiaal en in lokaal B3 was zelfs een hele kast met Duitse literatuur, geschikt voor leerlingen. Maar wat er achterin die F-gang gebeurde, of liever niet gebeurde, kon niet meer.

28

Er kwam een bibliotheekcommissie, er kwam een parttime bibliothecaresse, een lokaal werd ‘geofferd’.

Er kwam ook een legertje vrijwilligers, veel moeders en één vader. Het WNT werd verkocht, oud materiaal werd weggedaan er kwamen budgetten per vaksectie om de collectie te moderniseren. In het najaar van 1991 ging de nieuwe bibliotheek open, niet alleen voor de uitleen maar ook om er te werken. Wat waren we trots, maar het kon nog veel beter.

De mediatheek werd een studiecentrum voor leerlingen en dat bleek aan te slaan blij met een prettige plek waar ze kunnen werken en samenwerken, waar voldoende computers zijn met goed internet en waar geen leraar zegt dat je moet opletten. En aan de balie kun je terecht om advies, met je leuke belevenissen en zelfs met je grote en kleine zorgen. Een mediatheek waar je graag komt en waar we nog lang gelukkig willen zijn

In het onderwijs begon van alles te bewegen in de richting van grotere zelfwerkzaamheid van de leerling. Een studiezaaltje-met-boeken was niet meer toereikend. Sommigen fluisterden al van een mediatheek en die mediatheek kwam er. Opnieuw verbouwing voor meer dan 100 werkplekken met computer, frisse kleurstelling, een stilteruimte, een ruimte voor montage van foto en film en vooral een balie die altijd professioneel bemenst is. Een mediatheek is meer dan alleen goede spullen. Zoals in het hele onderwijs gaat het ook hier in de eerste plaats om de mensen die het doen.

.

In het schooljaar 2009/2010 werd dit alles werkelijkheid. De mediatheek werd een studiecentrum voor leerlingen en dat bleek aan te slaan. Het is er nooit leeg, de werksfeer wordt gehandhaafd en er heerst een prettige bedrijvigheid.

Als examenleerlingen aan het eind van hun schoolloopbaan iets kunnen noteren voor het jaarboek, lezen we regelmatig bij mijn favoriete docent het antwoord de biebmieps. De bibliothecaresse met een kokerrok, een brilletje en een knotje onder een bord STILTE, zullen we niet vinden in de mediatheek. Wellicht vinden sommigen dat jammer, maar de leerlingen zijn

29

DE VAART

De vraag was echter voor welke jaarlaag of groep dit onderkomen geschikt was. De docenten waren aanvankelijk gematigd enthousiast omdat het heen en weer reizen in de pauzes betekende, en erger nog, het gebouw was oud. Verrotte boel en oude meuk. De stoffige lokalen met hun verveloze raampartijen roken muf en schimmelig. Er groeiden soms zelfs paddenstoelen.

Alweer negen jaar geleden barstte het gebouw aan de Emmakade uit zijn voegen vanwege de hoeveelheid leerlingen.

Er werd lange tijd gezocht naar een nieuwe locatie. De oude Volksuniversiteit aan de overkant kwam in beeld, en enkele lokalen konden gebruikt worden.

Eerst kwam 6vwo voor een jaar en verdween, en vervolgens kwam 5vwo en verdween.

Ondanks alles was er sfeer, een soort clubhuisgevoel. En het allerbelangrijkste: verrukkelijke koffie, waar die op het hoofdgebouw niet aan kon tippen... Het waren de brugklasafdelingsleiders die hier aan de

georganiseerd en duidelijke regels

zelfstandigheid & eigen verantwoordelijkheid

samenwerken

stamlokalen

30

=

=

BRUGKLAS

Vaart kansen zagen. De twijfel die er bestond veranderden zij in een succesformule. De kleinschaligheid betekende, als het goed georganiseerd zou worden, een vloeiende aansluiting met de basisschool en vooral rust. Duidelijke regels, erbovenop zitten, gekoppeld aan het geven van verantwoordelijkheid resulteren in zelfstandige leerlingen.

De brugklas kwam en bleef‌ En twee jaar geleden de kroon op het werk!!! Het sfeervolle gebouw De Vaart werd in originele kleuren en stijl gerenoveerd en van schitterend ruime vaklokalen voorzien

.

prachtige vaklokalen

aansluiting en vertrouwen

verwondering

transparantie

31

aansluiting en goede sfeer

32

33

Examenstunt en examenvoetbal

Arno: ‘Meestal wonnen de leerlingen, tenzij de scheidsrechter goed kon valsspelen. Bij een zeer gevaarlijke aanval riep Gerard naar de scheidrechter “man te veel”.

De wedstrijd werd stopgezet om te tellen en de docenten konden weer op adem komen. De man te veel was dan al verdwenen of bestond gewoon niet.’

Van alle tijden

De jaarlijkse examenstunt was vaak origineel en vindingrijk, maar soms een ingehuurde, platte misser. Steevast werd na een flop de stunt verboden, en steevast ging hij het jaar daarop weer door. Op stuntdag was er vaak een voetbalwedstrijd tussen de examenleerlingen en de docenten.

Het bordes Mijn eerste stap op het bordes zette ik in 1978. Als jochie van 12 was dat toch wel een heel groot verschil met het stoepje voor de deur van de basisschool. Ik moest nu een trap op om het heiligdom te betreden.

Ik herinner mij de stinkende kantine waarin volop gerookt werd door leraren en leerlingen en waar twee automaten aan de muur hingen die voor een kwartje een vreemde zoute soep serveerden.

Niet alleen de kantine stonk maar ook de toiletten ernaast. Het was mij na dag één al duidelijk, de kantine was duidelijk niet mijn plek.

Nee, dan de fietsenkelder waar je met gevaar voor eigen leven via de vlakke traptreden stoer op je veel te grote fiets naar beneden reed. Lopen met de fiets in de rijwielgoot was voor mietjes. Eenmaal beneden wachtte echter een spekgladde betonnen vloer waar geen Vredesteinband tegenop gewassen was, dus menig crankje is daar naar binnen verbogen. Ook die van mij.

Als brugger werd ik samen met een klasgenoot door de conciërge aan de oren vastgehouden en naar rector Bomhof gebracht omdat wij vuurwerk hadden afgestoken in die heerlijk galmende fietsenkelder.

De kantine werd twee biologielokalen. De fietsenkelder kantine. Naast de oude kantine werd een mediatheek gebouwd. Later gingen de biologielokalen, onder oudgedienden ook bekend als biotine, plat voor een stuk nieuwbouw. Enkele jaren geleden verloor de ooit zo imponerende rectorskamer met portretten van diverse oud-rectoren zijn bijna adellijke status en werd kantoor van de leerlingenadministratie.

Alles is vergankelijk ... ... behalve het bordes.

Nog steeds klim ik vrijwel elke morgen via het bordes de school in en ik herinner mij vele momenten die ik daarop doorbracht. Zittend in de zon, dromend over dat mooie meisje in de andere klas, zoenend tegen het muurtje met dat mooie meisje uit weer een andere klas.

34

Maar ook even rust zoekend met een kop koffie of de dag doornemend met een collega.

En nu, nu stiekem kijkend hoe mijn zoon zich over het schoolplein voortbeweegt binnen de huidige schoolbevolking.

Op iedere trede heb ik menig uurtje doorgebracht. Iedere trede heb ik op meerdere manieren betreden. Met vreugde omdat de vakantie begon, met angst omdat ik te laat was en niet wist welke smoes de conciërge in zijn stofjas, zou accepteren, met verdriet omdat ik doubleerde. Maar ook met verslagenheid omdat een collega was heengegaan.

In 1986 slaagde ik voor het vwo, in 1992 keerde ik terug als huiswerkbegeleider en in 1999 trad ik in dienst als systeembeheerder van het ECL. En nu, nu deze glossy het daglicht ziet, ben ik coördinator van de IT-afdeling van de gehele stichting IRIS CVO waar het ECL deel van uitmaakt.

Ook al gaat de tijd verder, ook al lijkt alles vergankelijk, ook al is niets meer zoals vroeger, één ding zal het ECL voor mij altijd blijven: het warme nest waar ik thuis ben. En wat vast en zeker zal blijven, ook de komende 100 jaar als wij het licht al hebben uitgedaan, is dat prachtige bordes.

Richard Beunk

Van alle tijden

35

Een nieuw profiel: In 2007 werd de landelijke Vereniging CultuurProfielScholen opgericht. Deze vereniging stelt zich ten doel het niveau van cultuuronderwijs te waarborgen. Daarnaast wil ze de scholen voor voortgezet onderwijs in Nederland die zich hard maken voor kunst en cultuureducatie verenigen, zodat deze van elkaar kunnen leren. Een aspirant-lid wordt door leden van de vereniging gekeurd op allerlei punten en mag bij positief bevinden vier jaar het predikaat CultuurProfielSchool voeren. Na vier jaar wordt er opnieuw gekeken of de school dit nog steeds waarmaakt. Tegenwoordig kent de vereniging 46 leden en is er ook uitgebreid richting scholen voor primair onderwijs.

H

et ECL heeft van oudsher een rijke traditie in kunst en cultuur, denk maar aan de vele muziektheaterstukken en muziekavonden. Wie van u heeft er niet meegedaan? Het is dus niet verwonderlijk dat deze bijzondere vereniging de interesse wekte van muziekdocent Jan Wolters. In de jaren die volgden, stelde hij werkgroepen samen om een goed cultuurbeleid op het ECL te ontwikkelen en te beschrijven. En dat had best wat voeten in de aarde. Wat is nu echt belangrijk, wat is de juiste formulering? Gelukkig was hij niet voor een gat te vangen en ging hij gestaag door met de ontwikkeling van een cultuurprofielplan. In 2012 lag er een duimendik cultuurplan met alles wat het ECL te bieden heeft op het gebied van kunst en cultuur en kwam de visitatiecommissie langs om het ECL langs de kritische lat van cultuuronderwijs te meten.

Zij vond het ECL een echte cultuurprofielschool! De commissie was met name erg te spreken over het grote draagvlak onder de collega’s en leerlingen. Iedereen die ondervraagd werd was op de hoogte van het cultuurbeleid en droeg het een warm hart toe. Daarnaast was de commisie onder de indruk van de vele culturele activiteiten die het ECL onderneemt, zoals de muziektheatervoorstellingen, de culturele invulling van de TOP-weken en het veelzijdige aanbod van modules.

36

Sindsdien staat het cultuurbeleid op het ECL echt op de agenda en is het niet meer weg te denken. Inmiddels hebben twee opvolgers het stokje overgenomen.

Samen zorgen zij tegenwoordig voor de kwaliteit van het cultuuronderwijs. Dat houdt in dat ze regelmatig overleg hebben met de schoolleiding over de status van kunst en cultuur op het ECL en het beleid dat uitgezet wordt door het managementteam. Denk daarbij ook aan het faciliteren van projecten, wensen van docenten die iets speciaals willen doen. Zo vierden we vorig jaar het 50-jarig bestaan van het album Sergeant Pepper’s Lonely Heartclubband van The Beatles. Er werd een medley gespeeld door leerlingen en docenten en leerlingen schilderden de albumhoes in megaformaat.

ECL Cultuurprofielschool In 2016 werd het ECL opnieuw gekeurd en behaalde het weer het predikaat zonder problemen. De commissie vond de aankleding van de school sterk verbeterd ten opzichte van de eerste visitatie. Daarnaast was het draagvlak nog steeds intact en zag men welke mooie initiatieven door de docenten werden ontplooid. In de komende twee jaar gaan we ons samen weer voorbereiden op een nieuwe visitatie. Dit keer willen we ons richten op het bevorderen van creativiteit bij de leerlingen in alle lessen. Het ECL is van mening dat, wanneer leerlingen creatief kunnen omgaan met lesstof of vraagstukken, zij beter klaar zijn voor de toekomst.

De docenten worden door middel van studiemiddagen en stukjes in de memo geĂŻnformeerd over de mogelijkheden voor meer creativiteit in de lessen. Wilt U meer lezen over hoe het ECL zich als Cultuurprofielschool heeft gepositioneerd?

Kijk dan op https://www.cultuurprofielscholen.nl

.

Annemieke Vroonhof

37

Begin jaren ‘70 dreigde de traditionele toneelavond in de Stadsschouwburg te verdwijnen. Toch wilden veel leerlingen toneelspelen.

Het ECL had geluk. Het kon op de vrijdagmiddag een geweldige regisseuse/theaterdocente aantrekken die het roer radicaal omgooide. Zij produceerde spetterend muziektheater in de aula, waaraan een groeiend aantal spelers, zangers, dansers en musici meedeed.

In de jaren ‘80 en ‘90 had het ECL weer geluk. Toen de theaterdocente vertrok stonden een inspirerende jonge collega muziek en een bezielende theaterdocente al klaar: Jan Wolters en Christa Filius. Het aantal theaterleerlingen bleef onstuimig toenemen. Er werd een aparte, klassieke toneelgroep gevormd onder Margriet (ar-ti-cu-le-ren) de Groot. Deze drie docenten maakten het ECL tot DE theaterschool van Haarlem, met legendarische voorstellingen als Antigone, Pennies from heaven, Cyrano, Het Parfum… Concurrentie tussen de groepen smolt snel weg door de fantastische theaterreizen naar Londen en de verbouwing van de aula tot Lyceumtheater.

Ruimte voor theater

Vanaf hier wordt het verhaal geschreven door Christa Filius, het theaterboegbeeld van het ECL en de motor achter de vernieuwing en ontwikkeling van het theater – nu ook binnen het rooster – op het ECL. Samen met even bevlogen collega´s theater, dans en muziek maakt ze producties, maar wil ze bovenal de creativiteit van de leerling aanboren, ontwikkelen en begeleiden. ´Het ECL zonder theater is als een brugger zonder tas. Ruimte voor theater was er altijd. In het kostuumhok liggen nog vage rekwisieten van een ver verleden. Maar er was ook nogal eens ruimtegebrek. Soms liep je de hele school door op zoek naar een plek om les te geven, van de Z- zolder tot de oude fietsenkelder.

Tegelijkertijd deed je wel inspiratie op. De stookkelder leidde tot sciencefiction in de voorstelling Morgenlanders in de toenmalige kantine, waar zilver gespoten

38

leerlingen op rolschaatsen, aan de pilaren geketend, zorgden voor een creepy sfeer. Na de lessen in de aula moest je altijd de stoelen en het orgel klaar zetten voor de kerk op zondag. Dat leverde funky jamsessies op van muzikanten die ook theaterlessen volgden. Toen er een toneelgroep bij kwam, kreeg je dat repetities overlapten, of allebei niet konden plaatsvinden. We weken weer uit naar de Stadsschouwburg of de Philharmonie. Er was nog geen theatertechniek aanwezig, dus alles werd ingehuurd. We kregen daarmee wel leerlingen die geweldige theatertechnici werden en zo bijdroegen aan het succes van de voorstellingen. Met het Lyceumtheater kwam er weliswaar een regiebalkon, maar ook minder zit- en speelruimte. Eigenlijk kun je de ruimte alleen frontaal gebruiken, wat weinig aan de verbeelding overlaat. Desondanks maken we nog steeds voorstellingen die de rigide opstelling doorkruisen.

Toen de toneeldocente stopte werd mij gevraagd ook haar werk over te nemen. Dat was een hoop werk, maar ik ging de uitdaging aan, gesteund door een fantastisch productieteam. We maakten prachtige voorstellingen als Voorjaarsontwaken, Pericles, Het Parfum... Het succes was zo groot, dat een groep leerlingen na zes jaar ECL-theater niet wilde stoppen. Ze vormden theatergezelschap Exit. Vanuit het ECL als huistheater gingen ze op tournee naar theaters in Amsterdam. Het was een prachtige

39

maar ook zó veeleisende tijd dat ik rond 2000 stopte.

Mijn opvolger en nu vertrouwde collega dook in het gat met King Lear in tien keer. Daarna maakte hij onder andere Trudy´s Palace waar zo ongelooflijk veel kinderen aan mee deden dat in dit totaaltheater de brugklassers ondergesneeuwd raakten. Zo ontstond het idee van het Brugklastheater.

In 2007 keerde ik terug. Het vak van theaterdocent was voor mij het mooiste vak geworden. Leerlingen laten een kant van zichzelf zien die ze soms in de klas angstvallig verborgen houden. Het proces van hard werken, eigen inbreng, nadenken over het gezamenlijk product, de voorstelling, is fantastisch. Samen iets moois maken is heel fijn. Onderdeel zijn van een groter geheel dat er nu nog niet is, maar dat straks voor een week in volle glorie zal bestaan, en daarna alleen nog als herinnering in de hoofden van alle spelers, muzikanten en het publiek.

Masterclass heeft een reeks prachtige voorstellingen opgeleverd. Geen Kinderspel, Eenzaam in Endora, 1917-1918... Maar het is vooral bijzonder vanwege de zelfsturende werkwijze (zie inzet) die door de leerlingen als heel waardevol wordt gezien. Ze maken vriendschappen voor het leven, ongeacht leeftijd of interesses. Ze delen een ervaring die zo intens en bevredigend is dat ze die nooit meer vergeten. De meesten blijven naast hun studie met het maken van muziek en theater bezig. Ze blijven grote betrokkenheid bij Masterclass*) houden en verwijzen vaak naar de levensles die ze daar hebben geleerd: gewoon doen!

Er is inmiddels een hechte samenwerking tussen theater-, dans- en muziekdocenten. En het team blijft groeien. Er is een apart grimeteam, professionele PR, een filmploeg en een module theaterfotografie.

Vakoverstijgende projecten lukten tot nu toe alleen bij CKV. Maar dit jaar toonde geschiedenis interesse en hebben leerlingen van 5 havo-beeldend schetsen gemaakt voor het Masterclass programmaboekje. De laatste tien jaar bezoeken de CKV-leerlingen uit de 4e klas verplicht een schoolvoorstelling en schrijven daar – vaak compleet verschillende – recensies over. Zo krijg je een krachtig evaluatie-instrument. Het is leuk om te lezen en houdt het theater scherp.

Bij mijn terugkeer had ik groen licht gekregen van de schoolleiding om naast de bestaande groepen het Gymnasiumtheater en Masterclass op te starten. Het gymnasiumtheater verraste iedereen met Een Midzomernachtsdroom in de tuin van de Bavo aan de Leidsevaart en met andere producties. Het ging uiteindelijk op in de masterclassgroep.

40

Masterclass Dat is nodig, want we er komen weer nieuwe veranderingen aan. We willen de werkwijze van Masterclass – verdieping, zelfsturing, eigen inbreng en individuele begeleiding – breder toepassen. Daarom starten we dit jaar met Theaterlab, waar leerlingen uit verschillende klassen zowel makers als performers worden, in nauwe samenwerking met de docenten.

Leerlingen (klas 2 t/m 6) die aan Masterclasstheater willen doen worden door de bestaande groep gekozen na een zorgvuldig proces van kennismaking en samenwerking, waarbij inzet, motivatie, nieuwsgierigheid en de wil om nieuwe vaardigheden te leren belangrijker zijn dan talent. Omdat de groep ieder jaar slechts voor een deel vernieuwt, blijven de heersende waarden geldig: vertrouwen, openheid, hard werken, weinig gêne, volledige acceptatie van wie of wat je bent.

Inmiddels hebben we op ECL-Vaart een fantastisch, modern dramalokaal gekregen, en op ECL-Kade een minitheater in de oude kantine. Genoeg ruimte voor theater in de toekomst

.

Eerst wordt een idee, of een onderwerp, als uitgangspunt voor de voorstelling genomen. Dan gaan de spelers met dit onderwerp aan de slag. Waar zit het drama, wie is dit personage? Hierna onderzoeken ze ook achterliggende thema’s, spel en beweging. Als laatste komt de tekst aan bod. De leerlingen maken de scènes, en de docenten dans, spel- en muziek begeleiden en coachen. Door de gelijkwaardige rol van leerling en docent voelen de leerlingen zich snel verantwoordelijk voor het proces. In de kerstvakantie wordt door de docent(en) het script gemaakt. De grootste winst is dat oudere leerlingen het ‘goede voorbeeld’ geven. Peer pressure is totaal afwezig.

Niets is gek, alles wordt uitgeprobeerd - het geheim van het hoge niveau!

*) Op 3 en 4 december 2018 is er een jubileumvoorstelling van oud-masterclassers waarin zij Print Paradise opnieuw leven in blazen op het ECL.

41

Schrijvers in de school

een soort autist, voelde me eigenlijk allochtoon, geen school die ik kon afmaken, geen vrienden; ik was wanhopig.’ (in september 1944 verliet Mulisch de school onvrijwillig).

I

n 2009 was Joe Speedboot een hit. Een leerling wilde van Tommy Wieringa weten waar die merkwaardige naam vandaan kwam. Antwoord: ‘Gevonden in het telefoonboek van Almere.’ Een ander vroeg wie als eerste zijn boeken las. Antwoord: ‘Als ik ’s avonds mijn bed inga dan ligt daar mijn vrouw. Ik vraag haar of ze wil horen wat ik die dag geschreven heb. Ze legt dan meestal haar tijdschrift neer en zucht: “Doe maar dan.”

Hoe bevorder je het leesplezier van de leerling? De mediatheek en de sectie Nederlands nodigen al jaren met veel enthousiasme schrijvers uit, ook jeugdauteurs, op literaire middagen voor bovenbouw en onderbouw.

Hun boeken worden eerst in de les behandeld, een groepje leerlingen bereidt het interview voor, en andere leerlingen zorgen voor muzikale omlijsting. Een hele stoet schrijvers is al langsgetrokken.

B

ernlef onthulde dat hij voor Hersenschimmen eigenlijk geen research heeft gedaan naar dementie. Toch werd zijn boek verplichte kost in de ouderenzorg. In de jaren ’60 maakte hij met C. Buddingh, en K.Schippers Barbarber, een tijdschrift voor ready-made poëzie. Tijdens de redactievergaderingen kregen ze dan verschrikkelijk de slappe lach, en na afloop speelde hij een lekker stukkie jazz op de piano.

O

p de eerste literaire middag was Naïma El-Bezaz te gast. Ze wilde alleen bij ons spreken onder voorwaarde dat de pers niet toegelaten zou worden. Die geheimhouding was nodig vanwege bedreiging uit Noord-Afrikaanse milieus.

Haar roman De verstotene riep heftige reacties op. Interviewer was Wijnand Stomp, alias Tante Jewel. De leerlingen beseften dat het hanteren van het vrije woord ook risico’s met zich meebrengt en dat literatuur geen onschuldig tijdverdrijf is.

‘A

lles is al geschreven’ hield Renate Dorrestein de leerlingen voor. ‘Alle verhalen hangen als pollen in de lucht. Als auteur pak je een pol; schrijf het op en daar is het verhaal. Maar niet iedereen zal gelukkig worden van schrijven, als je maar gaat voor de dingen die je echt wil.’

B

ij het 75-jarig ECL- jubileum signeerde oud-leerling Harry Mulisch even enthousiast boeken als spijkerjasjes. In 2008, toen Twee vrouwen door de Stichting Lezen gratis werd verspreid, verscheen Mulisch op een literaire middag met Erik van Muiswinkel, ook oud-leerling, als presentator. Over de oorlogsjaren en de jaren daarna, zei Mulisch : ‘Moeder was weg, vader in de gevangenis, ik als enig kind gedroeg me als

42

U

it het verslag van twee leerlingen over Kader Abdolah : ‘Wat je ook wenst, wordt gerealiseerd’ was het credo van de heer Abdolah. Met een vlammende openingsrede maakt hij zijn levensverhaal aan ons bekend; over zijn lange reis naar Nederland, zijn vele verwoede pogingen om naar Amerika te gaan en hoe Jip en Janneke hem hielpen zich de Nederlandse taal eigen te maken. De speech is indrukwekkend en inspirerend, Door zijn vele tegenslagen en succes laat hij ons zien dat er veel meer mogelijk is dan je zou denken, als je de moed hebt te dromen en de droom waar te maken.

A

rthur Japin. Presentator was de Haarlemse literatuurcriticus Pieter Steinz. Op de leeslijsten is Japin populair als auteur van Een schitterend gebrek maar hij is ook een begenadigd toneelspeler. Spontaan ‘speelde’ hij de eerste bladzijden van het toen net verschenen Vaslav.

D

e blinde schrijver/cabaretier Vincent Bijlo veroverde plaats op de leeslijsten met Het instituut.

Hierin beschrijft hij het leven in een blindeninternaat waar ook gevoetbald wordt, maar dan wel met een bal met een belletje erin. Hij maakte enorme indruk met een lied dat hij zong en speelde op de piano.

P

hilip Huff zat al vier keer op het podium in de aula.

Hij schrijft omdat hij het leuk vindt, maar zegt ook dat ‘een boek waar je mee bezig bent, als een zeurende vriendin of hond is: het kan en wil je niet loslaten. Dat is soms best lastig’. Veel leerlingen hebben een klik met deze jonge, nu eens niet gevestigde-auteur-op-leeftijd. Seks en drugs vragen om een openhartig gesprek. Nou, dat komt er. En zo krijgen vragen als ‘Waarom literatuur?’ een nieuwe dimensie

.

A

driaan van Dis. Hij vertelde boeiend over zichzelf als kleurling in een blanke huid. Hij kwam uit Indonesië, moest vaak verhuizen, had een tirannieke vader en hoorde nergens bij. Toneel, en stemmetjes imiteren was zijn passie. Een meisje vroeg gedurfd of hij iets wilde rappen nadat hij had gezegd dat hij onder indruk was van rappers als Fresku en Typhoon. Van Dis ging op karakteristieke wijze op de uitdaging in. Heroïsch eindigde hij na een minuut of twee met zijn zelfgecreëerde rijm. Hij kreeg daverend applaus en was zichtbaar in zijn nopjes.

*) Ook kwamen: Karin Amatmoekrim, Khalid Boudou, Kees van Beijnum, Walter vd Berg, Hannah Bervoets, Jelle Brandt Corstius, Stefan Brijs, Anne Gine Goemans, Ronald Giphart, Renske de Greef, John Green (!), Anke Kranendonk, Howard Komproe, Ernst vd Kwast, Mirjam Mous, Gideon Samson, Maren Stoffels, Michiel Stroink, P.F.Thomése, Edward van de Vendel & Anna Wolz.

Deze lijst is niet compleet.

43

ECL bètaschool: een Janusprofiel

Sinds twee jaar is het ECL ook bètaschool.

Is dat niet in tegenstrijd met Cultuurprofielschool? Drie leden van de bètasectie spreken zich uit ...

Creatief als wat

is. Als je denkt dat je het begrijpt, begrijp je het niet. Je zou kunnen zeggen dat de traditionele natuurkunde af is, maar sinds Bohr en Einstein valt er weer heel veel uit te zoeken. Dan hebben we het over kwantummechanica en dat soort dingen. Ook daar doen we iets mee, al kan dat natuurlijk niet heel veel zijn.

Het is geen zero sum game. Het is niet zo dat als je het één goed doet, er dan automatisch van het ander niets terecht komt. Onze twee richtingen sluiten mooi op elkaar aan. Verwondering, nieuwsgierigheid en creativiteit zijn kernbegrippen in het hele onderwijs. Als je niet creatief bent, kun je op den duur ook in de bètarichting weinig. En veel bètaleerlingen willen ook betrokken zijn bij kunst en cultuur. We moeten af van de schijnbaar onoverbrugbare tegenstelling alfa/bèta. Bèta behelst de exacte wetenschappen maar we weten nog steeds niet wat zwaartekracht echt

Allemaal naar Delft Wij hebben niet de illusie dat het goed zou zijn dat iedereen in de bètarichting gaat studeren. Er moet een goede balans zijn, ook binnen de groepen meisjes en jongens . Dat is niet altijd zo geweest en daarom hebben we nu enorme tekorten aan goed opgeleide technici. Dus het is wel goed dat daar nu ook landelijk

44

aandacht voor is. Er gaan nu ook meer ECL’ers bijvoorbeeld in Delft en Eindhoven studeren. De maatschappij en de wereld veranderen in de richting van een technologisch geavanceerd geheel, dat is een feit.

We kunnen het erover hebben of dat goed is, maar je komt in ieder geval ook op vragen als ‘wat doe je als mens als computers alles overnemen?’ Als je over deze zaken wil kunnen meepraten, moet je weten waar je het over hebt.

willen dat beter doen. Hiervoor zijn we aangesloten bij verschillende samenwerkingsverbanden van universiteiten, hogescholen en bedrijven. Deze verbanden leveren veel op, zoals Waternet. Dit is een heel breed bedrijf voor drinkwatervoorziening, zuivering, waterwegen en natuur. Iedereen leert op school bijvoorbeeld scheidingsmethoden als filtreren en indampen en dat zijn ook precies de methoden die je gebruikt om water schoon te krijgen. Verder komen mensen van de universiteit Utrecht bij ons langs met een duur apparaat waarmee je onder andere kunt bepalen met welke chemische stof je te maken hebt; is iets kunstmest, bakmeel of cocaïne? Een echte kostbare massaspectrograaf kunnen we ons nooit permitteren. Jaarlijks komt het stralingslab (radioactiviteit) op school. We bezoeken universiteiten en we gaan naar Tatasteel in IJmuiden. Als je het voor elkaar krijgt dat leerlingen echt iets willen weten, hoef je niet zo te trekken en te duwen om hen aan de slag te krijgen

Veel spullen Al langer dan twee jaar geleden werd vastgesteld dat er een bètavleugel gebouwd moest worden. Die nieuwe vleugel is gewoon stevig neergezet, dat moet gezegd worden. Dat was visie en er kwamen prima faciliteiten. Voor bèta heb je altijd meer spullen nodig dan voor alfa en die zijn er nu. En als je aan de overkant gaat kijken op De Vaart, dan zie jij eigenlijk nog mooiere faciliteiten. Daar word je als bètadocent zó verschrikkelijk gelukkig van.

.

Voor bèta heb je altijd meer spullen nodig dan voor alfa en die zijn er nu!

Onze school begon 100 jaar geleden met een tweezijdige Januskop: hbs en gymnasium. Met de komst van de mms en later het havo werd dat doorbroken. Heeft het ECL nu een nieuw Janusprofiel?

Waar blijven ze Het ECL heeft van oudsher meer meisjes dan jongens.

Vroeger was een bètavak echt veel theorie en formules.

Veel meisjes vonden dat niet fijn. En de jongens kiezen minder snel voor een school waar je op het toneel staat om een liedje te zingen. Na twee jaar bètaschool hebben we nu in de laagste klassen meer jongens dan vroeger, maar het is nog niet fifty-fifty.

Kunstmest en cocaïne We zijn geen school waar alles in het teken moet staan van bèta zoals aan een technasium. Dat is ook helemaal niet goed voor de kinderen. Maar we doen wel dingen anders dan vroeger en dan de scholen in de buurt. We denken dan aan afstemming over de verschillende bètavakken heen. En we bieden context bij de lesstof, zoals het meten van de zuurtegraad in sinaasappelsap. Dat doet iedereen natuurlijk, maar wij

45

Enter: het digitale tijdperk

Het internet Het is rond het jaar 2000 en de ICT-ontwikkelingen, buiten school en in school, gaan stug door. De pc’s op school zitten inmiddels in een netwerk. Een aantal ervan kan met ISDN het internet op. Lokaal B5 wordt een computerlokaal met 30 pc’s. Dankzij een landelijk project van het ministerie, wordt het ECL aangesloten met 125 Kb/s op het internet. De opzet is goed bedoeld, maar de techniek laat het afweten. Via de andere provider, XS4ALL kunnen we in 2002 met een SDSL verbinding het internet op. Een nieuwe moderne firewall zorgt voor een adequate bescherming tegen indringers en beperkt met een filter het aantal websites voor de leerlingen, wat veel docenten wel prettig vinden. De nieuwe aanbouw aan de Dieperinkvleugel geeft extra ruimte en schept ook de mogelijkheid voor nieuwe ICT-voorzieningen: een tweede computerlokaal en werkplekken met pc in de mediatheek.

Op welk moment werd ICT zichtbaar op het ECL? Welke activiteit van docenten en personeel gaf aan dat aan de Emmakade het digitale tijdperk was begonnen? Was het in mei 1988 tijdens het pc-privéproject, toen personeelsleden intekenden voor een aantrekkelijke regeling om een pc aan te schaffen? Een pc met, let wel, een harde schijf van 20Mb en stand alone, want in Europa bestond nog geen internetaansluiting en niemand kon nog inbellen om op het internet te komen.

Of begon het digitale tijdperk in 1996, toen, na de administratie, ook de nieuwe docentenkamer onder leiding van Daan de Kraker werd voorzien van pc’s?

De computerdichtheid bij docenten thuis was toen bijna 100% en er werden door school gratis modems uitgedeeld aan docenten die de eerste schreden op het World Wide Web wilden zetten. Of dit de ontstekingsvonken waren weten we niet, maar de digitale ‘grenzeloze’ mogelijkheden waren ontdekt.

Itslearning Stap voor stap worden de digitale leerplekken uitgebreid. Om de onderwijsactiviteiten achter de pc efficiënter te laten verlopen, wordt gezocht naar een systeem dat de lerende leerling en de onderwijzende en begeleidende docent aan elkaar koppelt. Zo’n systeem komt er in 2004 als een groep enthousiaste docenten met de Noorse software ‘Itslearning’ aan de gang gaat. Het programma bevat veel functies die naar behoefte kunnen worden ingezet. Leerlingen hebben goed in de gaten dat de docent met behulp van zo’n digitale leeromgeving het zelfstandig leren, dat in die tijd zijn intrede doet, kan beheren. Zoals een

46

leerling zei: ‘De leraren denken dat ze daar alles mee kunnen zeggen en dat ze geen huiswerk meer hoeven op te geven’. Het excuus dat hij niet wist wat zijn huiswerk was omdat hij de vorige les niet op school was, of omdat zijn klasgenoot het niet had doorgegeven, kon niemand nog gebruiken. Het huiswerk, het lesmateriaal en de opdrachten: alles staat op Itslearning en is voor de leerlingen – anytime, anywhere – bereikbaar.

In 2005 wordt schoolbreed gestart met Itslearning en anno 2018 wordt het nog steeds gebruikt.

wordt een laptopklas: 2Ac in 2012. De tweede proeftuin in 2013 wordt een tabletklas. De keuze valt op een tablet van Microsoft die, net als laptop en pc, beschikt over de bekende programma’s en structuur. Er volgt een derde proeftuin in 2014. In de vierde proeftuin in 2015 gebruiken alle 1-havoleerlingen een tablet van school. Ze zijn vanaf ECL-Vaart met een straalverbinding verbonden met ECL-Kade.

Bring you own device De groeiende vraag naar digitale leermiddelen geeft na 2010 de richting van de ICT-ontwikkeling aan: de leerling komt binnen afzienbare tijd met een eigen device op school. Om dit middel in de lessen te kunnen inzetten is geschikt leermateriaal nodig en een adequate ICT-ondersteuning. ICT moet altijd werken. ICT in het onderwijs moet 24-7 worden. Om deze stap te kunnen maken zijn pilots en proeftuinen nodig.

En dan ..worden management, personeel en de MR-oudergeleding het erover eens dat met ingang van cursus 2016-2017 de brugklasleerlingen met een eigen tablet/ pc de school binnen komen. Nu in 2018 leren de leerlingen in de 1e en 2e klas op school met behulp van hun eigen notebook en migreert het personeel van het ECL, net zoals de leerlingen twee jaar geleden, naar Office365.

Pc’s & notebooks, oud & nieuw Parallel aan het pilottraject eisen de betrouwbaarheid WIFI en laptopkarren van het netwerk en internetverbindingen veel aandacht Het aantal pc’s en laptops breidt zich daarna voortvan het ICT-team. In 2015 was de verhouding pc : durend uit. Soms met een groeispurt: na februari 2008 laptop : tablet op het ECL 1 : 2 : 4. Dit wagenpark verdubbelt het aantal pc’s plus laptops in ruim een jaar. wordt de komende jaren slechts langzaam afgebouwd.

Het ECL heeft dan 1,5 computerlokaal en een aantal De computerlokalen zijn absoluut nog niet passé. De karren met laptops. pc’s die er staan De vraag wordt en dag in dag uit The Hackers steeds groter en worden gebruikt, Voor een hacker is het netwerk van een school een uitdaging. In de vaak is de appamoeten bij digitale afgelopen 25 jaar, hebben leerlingen bij tijd en wijle geprobeerd om ratuur of het lokaal examens uitermate diep in het netwerk door te dringen om een kort moment adminisdoor een collega al betrouwbaar zijn. trator te kunnen spelen. Maar een netwerkbeheerder met bovengeboekt. Er wordt De laptops in de gemiddelde achterdocht, die in elke leerling een potentiële hacker door renovatie een examenzalen voor zag, wist de hacker er meestal bij te lappen. Diezelfde hackerleerling leerlingen met groot computerlokreeg een halfjaar later een rol in het Itslearningtraject binnen lees- en spelprokaal gerealiseerd. school. If you can’t beat them, incorporate them. blemen eveneens.

Dat is hard nodig De laptops en pc’s moeten zijn afgesteld op verschilwant de school moet zich voorbereiden op digitale lende wensen en soms onverenigbare mogelijkheden. examens, zoals het CE kunstgeschiedenis. Het aantal Leerlingen, het ICT-team maar ook docenten in tabletplekken waar al WIFI aanwezig is voor de laptopkaren laptopklassen ondervinden de dos en don’ts aan ren wordt uitgebreid en na vier jaar is er WIFI op elke den lijve. Voorwaar, het ECL is niet over één nacht ijs plek in het hele ECL. Ook voor de privémobiel van het gegaan. personeel.

.

Het ICT-team mag weer aan de bak voor de volgende stappen in het digitale tijdperk

Om de laptopprojecten te kunnen uitrollen heeft het ICT- team meer handen nodig. De afdeling ICT krijgt vanaf 2012 mbo-stagiairs binnen. De eerste proeftuin

Barend de Graaf

47

Me and my

smartphone

48

Herinneringen

Naast alle activiteiten op het ECL, zoals de gymnasiumdagen, kamp in het Archeon, Trier, Romans in Britain, de Romereis, en het interview met Adriaan van Dis, was mijn tijd op het ECL ook een periode van vele andere leermomenten. Zo leerde ik een aantal van mijn beste vrienden kennen, leerde ik om te gaan met ruzie, verdriet en vriendschap, en leerde ik tijdens het brugklasfeest in het gangetje naast het biologielokaal meer over de liefde dan in het biologielokaal zelf. (IW)

Foto ondergrond: De ECL-examenklas van mijn oom Klaas van Giffen(1906) laat zich in 1924 op een wel heel aparte manier vastleggen. Ze klimmen bij het spoorwegovergang Zijlweg in een mast van de bovenleiding van de tram naar Overveen. (KvG)

De dag voor de jaarlijkse eindexamenstunt kregen Jan en ik te horen dat er een paar meiden uit de examenklas het volgende plan hadden: ‘s nachts zouden ze op het plein een gigantische smiley tekenen! Jan en ik hadden een beter idee, wij zouden die dames de schrik van hun leven bezorgen.

Gekleed in zwart met grote zaklampen verstopten wij ons rond een uurtje of 12 op het schoolplein, klaar om op te springen bij het kleinste geluid. En dat deden wij ook, meerdere keren zelfs, maar iedere keer bleek het vals alarm. Het duurde allemaal vrij lang, dus na een poos besloten we ons bij de ingang te verstoppen. Terwijl wij heel voorzichtig richting de ingang van het plein slopen, kregen we een stuk beter zicht op het plein. En ja hoor, je raadt het al, daar op het midden van het plein, een gigantische smiley! De meiden waren om 11 uur al langs geweest, en Jan en ik hadden voor niets twee uur lang in het midden van de nacht op een donker plein gewacht. (JdU)

Er waren twee docentenbands.

Voor een avond van het HIT in het Patronaat zijn die ooit gevraagd om de tijd tussen de opvoeringen en de bekendmaking van het oordeel van de jury, op te vullen. Een groot succes. Leerlingen van andere scholen reageerden jaloers dat op het ECL ook docenten meededen. Maar mijn mooiste herinneringen zijn van het Open Podium in zijn beginjaren. Wat een sfeer en wat een tolerantie. Lukte iets niet, dan begon je gewoon opnieuw Alles klapte voor iedereen. En iedereen bleef tot het eind zitten.

Nu is er wat meer stress, omdat het voor sommige leerlingen als een examenonderdeel voor muziek geldt. (AR)

Brugklassupporter, vrijdagavond, sinterklaasviering bij iemand thuis om de hoek van school. Mijn surprise bestaat uit het onschadelijk moeten maken van een tikkende koffer op het dak van de gymzaal. Met bonkend hart ingebroken op het dak van de school (en ik was altijd zo’n brave leerling). Gelukkig was de legendarische Gerard Tervoort er eerder bij dan de politie… (FS)

49

‘Een bijzondere herinnering heb ik aan de grote trap waarop je de school inloopt en in de pauzes er weer uit. Het moet in 1978 zijn geweest, toen ik als 16-jarige nieuw op school kwam, vanuit Groningen, in 4 vwo. Ik wilde in de pauze naar buiten maar het was erg druk op de trap, omdat daar mensen zaten. Zo ook Monique en Francisca, uit een heel andere klas. Maar toen raakten we aan de praat, ik ben erbij gaan zitten, en dat leverde een vriendschap op die tot op heden voortduurt. Mooi effect van een opstopping! (WvdW)

Jarenlang spande wiskundeleraar Rob Braam de kroon als meest populaire leraar van de school. Het eerste wat leerlingen noemden als je vroeg waarom, was: zijn humor en zijn onnavolgbare vergelijkingen. Of

zoals een collega, tevens oud-leerling het samenvatte: ‘Bij Rob Braam in de klas was het lachen. Die maakte grapjes én hij gaf ons duidelijkheid. Dat is wat een leerling nodig heeft.’

50

verd. Een geweldige battle, waar mentoren en brugklassupporters even gelukkig van worden als ‘hun’ klas.

Het grote schoolfeest Onderbouwfeesten en bovenbouwfeesten werden tijdens de jaren ‘90 en daarvoor, allemaal op school gehouden, in de toenmalige kantine of in de aula. Dat was een tijd waarin het nodig was dat een bewaker met hond rondom de school liep, en er bij het hek strenge kaartcontrole door leraren en het CLV moest plaatsvinden. Teveel ongewenst volk, soms van rivaliserende scholen,

51

Fuifnummers en feestbeesten

Het brugklasfeest Tijdens het 75-jarig jubileum ontstond een fantastische traditie, het brugklasfeest. Feestelijk uitgedoste bruggers schreden over een rode loper het gebouw binnen, aan het einde waarvan ze werden gefotografeerd. Ze speelden dan Oud-Hollandsche spelletjes zoals spijkerpoepen en appelhappen in het water. De klas met de meeste punten werd brugklas van het jaar. Natuurlijk barstte daarna het echte feest los met een echte DJ. Als de ouders hun kinderen kwamen ophalen, lag de foto van de avond klaar.

Nu beginnen de voorbereidingen al tijdens de introductiedagen.

Ze leren een dans waaraan ze samen met de brugklassupporters keihard werken. Tijdens het feest laten de dansers zien welk staaltje samenwerking het mooiste resultaat heeft opgele-

Van alle tijden

Feest is er altijd geweest in honderd jaar ECL. Ingetogen of uitbundig, met of zonder alcohol, zonder en met dansen. Aan het begin van de vorig eeuw mocht een fuif dolletjes wezen, tegenwoordig kan een fissa epic zijn.

Maar feestelijke gelegenheden kracht bij zetten hebben ECL’ers, op hun manier en in lijn met de tijdgeest, altijd gekund.

De school te klein Er moesten steeds meer maatregelen genomen worden om de feesten leuk te houden. Met heel veel moeite was de schoolleiding overgehaald om alcohol toe te staan voor bovenbouwleerlingen. Maar dan…..wat doe je met een 15-jarige uit een 4e klas? Er kwamen gekleurde bandjes om de pols voor iedere 16-plusser.

maakte die maatregel noodzakelijk. In de aula speelde een band, in de kantine (nu de mediatheek) was een DJ en in F1 kon je lekker rustig chillen. Na afloop werd door het CLV en een paar docenten opgeruimd en schoongemaakt en als beloning een krat bier naar de docentenkamer gesleept, het leukste moment van de avond. Aan schoonmakers geen gebrek.

Ondanks het beschikbare bier werden toch shotjes binnen gesmokkeld die werden verstopt op de toiletten. En omdat je niet onbeperkt mocht drinken, werd er vooraf thuis ingedronken. De volgende maatregel was dat de leerlingen moesten blazen voordat ze naar binnen konden. Wie gepakt werd, werd onherroepelijk naar huis gestuurd.

Kroonluchterzaal Mijn meest fantastische feest was het Gala in de Philharmonie Kroonluchterzaal. Met 900 man aan feestgangers. Hierbij hadden we zonder dat we het wisten van twee andere scholen het feest leeggetrokken en het onze gevuld! Dit doordat de feesten in de ‘goede ouwe tijd’ legendarisch waren onder de Haarlemse scholieren!

52

Disco & Co Inmiddels is alcohol verboden onder de 18 en wordt er geen alcohol meer geschonken op schoolfeesten. De grote schoolfeesten worden buitenshuis gehouden. Een karavaan van bussen reed ooit naar de disco in Scharwoude, of naar de grote disco in Hoofddorp. De Lichtfabriek, het Patronaat en zelfs een strandtent in Bloemendaal zijn al eens afgehuurd.

Daar was het verboden om op het strand en in duinpannetjes rond te dwalen. Maar controlerende docenten die probeerden groepjes jongeren te betrappen sloegen uitsluitend Duitse toeristen aan de haak.

Grand Gala Naast het Grote Schoolfeest organiseerde het CLV een Galafeest. Daar had een aantal oude hippies onder de docenten meer moeite mee dan de leerlingen, want het werd een blijvertje. Meisjes kwamen in glanzend satijn en lang - bloot de school binnen op torenhoge stiletto’s die binnen een uur werden omgewisseld voor gympen.

Daar kon je tenminste op dansen. Onlangs werd het galafeest gehouden in de Orangerie van Elswout. Op blote voeten over het grind er naar toe dus, en daar pas bij aankomst je hakken aan.

Het afgelopen jaar vond het feest in de Philharmonie plaats, met als thema Moulin Rouge. Een mooier thema in een mooiere locatie is bijna niet te verzinnen. Maar dat gaat zeker gebeuren, want de inventiviteit van CLV’ers en scholieren kent als het om feesten gaat geen grenzen, nu niet en straks niet

€€€€€ & €€€€€ Wat leuk was, was dat we zonder dat medeleerlingen het wisten soms luttele duizenden euro’s binnen haalden in de pauze aan kaartenverkoop. Waarna ik als penningmeester met een simpel stalen kluisje omringd door een man of 3 tot 5 als beveiligers naar het lokaal van Luc Bessems ging om het geld te tellen onder de glimmende oogjes van de leerlingen die langs liepen.(Een oud CLV’er)

.

53

1993-2018

De brugklasser met zijn groene hanenkam, die op de Open Dag nieuwe leerlingen rondleidde, of het meisje met de zwarte kleren, ijzeren kettingen en nose piercings... Ze werden van harte verwelkomd op het ECL en voelden zich er prettig en geaccepteerd. Nu lijkt de Facebookuniformiteit het - voor even - te hebben overgenomen.

Een andere maatschappij, een ander type leerling, een ander ECL

massale jeugdwerkeloosheid en Aids. Het waren de eerste sleutelkinderen, en in hun jeugd werd scheiden steeds normaler. Zelf trouwden ze niet, of ze gingen latten. Het leidde tot een no-nonsensementaliteit en zelfredzaamheid.

Generatie X Y Z De ouders die vanaf 1993 hun kind naar het ECL stuurden, behoren overwegend tot de Generatie X, de Verloren generatie en de Pragmatische generatie (geboren 1971-1985) tezamen. Die creatieve MTV-generatie groeide zelf niet op met IT-technologie, maar maakte elke stap vooruit wel mee. Levensgeluk en vooral-jezelf-zijn stond voorop, dus werkten ze parttime als tweeverdieners of anderhalfverdieners. Deze netwerkers stonden liever naast dan boven hun kinderen, en lieten zich door scholen of leraren niet de les lezen over hun kinderen..

Honderd jaar lang heeft het ECL de generaties zien komen en gaan. De aller oudste generatie, (geboren 1901-1924), kan zich nog een leven zonder vliegtuigen, auto’s, elektriciteit, radio en TV herinneren. Hun generatie van 1918, die droomde van wereldhervorming en groots en meeslepend leven, werd na de grote depressie sober, plichtsgetrouw, hardwerkend en spaarzaam. Het gezag van kerk en staat was bijna onaantastbaar. De Stille Generatie (geboren 1924-1945), hield zich vooral stil. Zij werden de bouwers die na de oorlog de wederopbouw ter hand namen en nijver de maatschappelijke ladder beklommen, met een baan voor het leven, meubels voor de eeuwigheid, een auto, en een huis vol (Amerikaanse) apparaten.

De leerlingen die vanaf 1993 de school binnen wandelen zijn de millennials (geboren 1986-2002), en de postmillennials. Ook wel Generatie Y of de Grenzeloze generatie. Ze zijn de Google-, Facebook-, iPhone-generatie met 27/4 instant toegang tot informatie. Voor hen waren de nasleep van 9/11, de dotcombubble en de moord op Pim Fortuyn vormend. Het is een supersociaal, besluitvaardig volkje dat authentiek wil zijn. Ze willen flexibel werken en zijn omgevingsbewust, maar wonen lang in Hotel Mamma. De deeleconomie zien ze wel zitten, en ze propageren een actieve en gezonde lifestyle. Maar achter menige selfie gaat onzekerheid schuil.

Toen kwamen de babyboomers (geboren 1946-1970).

De vroegste babyboomers, de protestgeneratie, kenden geen armoede of werkeloosheid. Zij protesteerden tegen de verstikkende verzuiling en bevochten de koude oorlog. Ze deden aan zelfontplooiing, burgerlijke ongehoorzaamheid, links activisme, geestverruimende middelen en vrije seks. Het was Rock and Roll, Elvis, The Beatles, minirokken, hippies, maar ook solidariteit, emancipatie, en werken aan een betere samenleving.

De latere babyboomers daarentegen, de Verloren generatie (geboren 1956-1970), kregen te maken met

Anno 2018 is Generatie Z al aanwezig en vooral volop in aantocht. Geboren na 2000 kunnen ze zich, anders dan generatie Y, geen maatschappij zonder internet indenken. Deze ‘digital natives’ zijn geboren media-

54

consumers en multitaskers die tegelijkertijd Netflixen, Spotifyen, Appen, Snappen en Insta checken. Daar is geen woord Nederlands bij. Als zappende Technoholics zijn ze volledig afhankelijk van IT. Google glass, nano-computing, 3-D printing en zelfrijdende auto’s worden hun ding. Het zijn ambitieuze wereldburgers die er van dromen een eigen bedrijf op te starten en een tweede Mark Zuckerberg te worden.

en alcohol, ook tijdens schoolfeesten. Er is een grote toename van allerlei protocollen en er zijn vollere roosters en agenda’s. Wel staat gen. Z relatief open voor diversiteit en zaken als het homohuwelijk. Jongerenfilms krijgen steeds vaker vrouwelijke heldinnen. Aan ECL worden de bètameisjes steeds talrijker.

Na honderd jaar ligt Het ECL er goeduitgerust en kansrijk bij, met een opkomende generatie die wil scoren op school. Hoewel ze met hun smartphones en onlinetools zelf kunnen bepalen wanneer ze met school bezig zijn, weten ze wel dat je daarmee je examen niet gaat halen. Inspirerende docenten en papieren schoolboeken zullen altijd belangrijk blijven. Teveel zappen leidt tot oppervlakkigheid en is aantoonbaar slecht voor het puberbrein. Voor de de toekomstige jeugd van tegenwoordig gooit het ECL met twee profielen en twee locaties dubbel hoge ogen

Een nieuw ECL Het tijdsgewricht waarin iemand opgroeit en de reactie daarop is mede bepalend voor wie iemand is. Omgekeerd oefent een generatie invloed uit op de samenleving als geheel, dus ook op de school. De school op haar beurt weerspiegelt veranderende tijden en veranderende mores.

.

Het begon heel voorzichtig bij Maatschappijleer.

Ouders van kerkelijke homoseksuele jongeren kwamen in de klas over homoseksualiteit praten. ‘ja, het was echt acceptabel’. Later kwamen leden van het COC vertellen over hun coming out. Nu is het COC vaste gast in de projectweken van de 3e klas. Als er ex-delinquenten in de klas kwamen, dan was altijd de eerste vraag: ‘waar heeft u voor gezeten?’ ‘Kapitaalverplaatsing’ was dan meestal het lakonieke antwoord, en was de klas gewonnen.

Hoewel het ECL nooit wars is geweest van maatschappelijk engagement of maatschappijkritiek, werd er pas in de jaren ‘70 expliciet vorm aan gegeven. Dat kwam onder andere door de invoering van het vak maatschappijleer in 1972. Als de leerlingen de maatschappij niet de school binnen haalden, deden bevlogen leraren en leraressen maatschappijleer het wel. Eind jaren ‘70 al werd Hans Wiegel in de aula voor de linkse ECL-leeuwen geworpen. En hij was niet de delinquent die later de klassen aan zijn lippen kreeg?

Hoe het digitale tijdperk het ECL fysiek veranderde is zonder meer zichtbaar. Hoe het gedachtengoed veranderde – generatie Z is de eerste generatie sinds de fifties die conservatiever is dan voorgaande generaties – laat zich minder direct aflezen. Er is een verbod op roken

Schoolrevue uit 1948 tijdens het 30-jarig lustrum

55

Terug op het

Richard en Josien, beiden 1986, spreken van vrij en relaxed. Josien: ‘je hoefde niet zo veel verslagen te maken als tegenwoordig. In de pauzes gingen we kletsen bij Jannie, een soort koek-en-zopie op het gras aan de Leidsevaart.’ Richard, ‘Ik herinner me de reis naar de DDR. Dat was wel even iets anders dan op ons veilige schooltje.’ Auke was favoriet: ‘Hij praatte met ons over muziek. Dat was bij de oude garde ondenkbaar.’

Op het ECL werken tenminste veertien mensen die ook als leerling op het ECL zaten. Dat leek ons een uniek gegeven. We wilden weten hoe dat was gekomen, en hoe ze op hun tijd als leerling terugkeken. Een zevental maakte plaats in de agenda en zette zich over hun tegenzin heen. De jaartallen zijn hun examenjaar.

Voor Michiel (1995) was het veel lachen. Met zijn horloge zette hij de tv in de lokalen aan en uit.’Ook schoten we rijst door rietjes totdat de hele kantine ermee bezaaid was’. Hij genoot vooral van de lessen van Rob Braam.

ECL

Bas (1998) herinnert zich het christelijke. De dag werd met de Bijbel geopend. Hij herinnert zich ook andere zeden: ‘Je kon op schoolfeesten goed dronken met de leraren worden. Zelfs als je liters drank onder het hek door smokkelde en betrapt werd, kreeg je geen straf, maar moest je de drank met ze delen.’

Tranen met tuiten huilde Christa (1984) toen ze na de mavo niet naar het Sancta mocht: te katholiek. Maar al snel genoot ze van de normale manier van omgaan tussen leraren en leerlingen en van de vrijheid hier.

‘Als je geen zin had in je les, dan ging je gewoon niet...’

Ook Patricia (1989) kwam van een kleine mavo: ‘Ik voelde me hartstikke stoer op deze enorme school.’

Alleen Els (1971) vond het een vreselijke tijd. ‘Er was toen een orgel in de aula en iedere ochtend kwamen daar alle 515 leerlingen bijeen voor de dagopening met gebed. Het was kerkje spelen. Gelukkig duurde het maar tien minuten. De les op zaterdag werd gelukkig ook afgeschaft.’

Allemaal zijn ze bij toeval weer op het ECL gekomen. Josien als vrijwilliger in de mediatheek, Patricia reageerde op een advertentie. Els kwam voor één jaar - en bleef er 39. De snuffelstage beviel Bas wel, en hij heeft nu zijn eigen dagopening: vijf minuten De wereld draait door. ‘Jij krijgt later mijn baan.’ zei Christa’s dramadocent. Dat leek haar fantastisch, maar onmogelijk. Ze werkt hier nu dertig jaar...

Waar Els vooral de pest aan had waren docenten die na jaren nog steeds niet wisten hoe je heette. ‘Ik vind dat je aandacht moet hebben voor je leerlingen. Dat heb ik als docent echt geprobeerd in praktijk te brengen.’ Michiel en Josien: ‘Dat is je gelukt, Els. Je was altijd superlief en betrokken!’

.

56

57

De leerling maakt er wat van De stoelen en hun makers

Van leerresultaat naar leerproces: zelfstandig en zelfverantwoordelijk leren Er waren orde en cijfers, huiswerk en cijfers, en drie cijferrapporten, met Kerst, Pasen en de overgang. Nu kent het schooljaar vier periodes elk gevolgd door een Topweek waarin allerlei toetsen en activiteiten plaatsvinden. Er zijn geen rapporten meer, want nu is er 24/7 toegang tot het programma Magister. Na 2000 werden K(euze)-uren of P(lanners)-uren een integraal onderdeel van het rooster. Daarin konden de leerlingen zelfstandig werken. Maar ze hielden geen stand. Komen er nu banduren?

Is het onderwijs nu echt zoveel anders dan toen? Twee leerlingen uit 5 vwo geven hun mening over les en onderwijs aan het ECL nu.

Sabine is succesvol en doet dit jaar examen.

Milan bracht het er minder goed vanaf *).

De interviews werden afzonderlijk gevoerd.

Aan de hand van een aantal actuele issues is een klein aantal grote verschillen met toen in kaart gebracht.

Van klassikaal & frontaal naar gedifferentieerd en projectmatig Ooit waren er lesuren van 50, of 45 of 90, of 70 minuten. De leraar regeerde, nu begeleidt hij. Projecten of modules bestonden niet of nauwelijks, maar zijn nu schering en inslag.

Zestig minuten per les is goed. Zo is het mogelijk twee verschillende dingen in één les te doen, bijvoorbeeld instructie en individueel werken, of literatuur en spelling. Het is heel lastig voor de leraar om in één les goede/snelle leerlingen iets anders te bieden dan de anderen. Daarvoor is het lokaal te klein en de klas te groot, dus van differentiëren komt niet veel terecht.

Sommige leraren praten de hele les zelf vol. Dan moet je wel een heel goede spreker zijn en bijna niemand is dat. Er zijn hier veel creatieve docenten. Daar zou meer gebruik van gemaakt moeten worden. Maar er zijn ook leraren die je beter zou kunnen ontslaan. Het eilandproject in de brugklas was fantastisch, samen dingen aanpakken. Het klasse-experiment economie in de derde klas was ook goed.

58

Als je mij m’n gang laat gaan, doe ik niks. In de onderbouw zeker niet aan beginnen, later mondjesmaat en onder heel veel begeleiding. Zelfstandigheid is wel heel belangrijk, want jij bent degene die het zal moeten doen. De school is er heel erg mee bezig de eigen verantwoordelijkheid te ontwikkelen. Door Magister weten we altijd hoe de stand is met de cijfers. Daardoor zijn er geen rapporten meer nodig, alleen helemaal aan het eind van het jaar krijgen we een papieren cijferlijst. Dat is prima zo! Tijdens de pilot met de banduren, als wij zelf kunnen kiezen wat voor les we willen, werd het een chaos. Te veel leerlingen wilden naar dezelfde vakken terwijl daar dan niet genoeg leraren voor waren. En tijdens een toetsband waren niet de juiste proefwerken beschikbaar. Die pilot is stopgezet. Dat is ook wel weer jammer, want zo komen we niet vooruit.

Van agenda, boek en schoolbord naar studieplanner, tablet en digibord De papieren, volgeplakte Ryamagenda is inmiddels een

museumstuk. In plaats daarvan biedt het ELO – Elektronische Leer Omgeving – programma Itslearning studieplanners en, per vak, studiewijzers. Antiek zijn ook het zwarte schoolbord en Het Krijtje. En het papieren schoolboek …

Het digibord voor de klas is heel mooi, maar er zijn te veel storingen in het systeem. Er zijn klassen waar alleen op tablets wordt gewerkt, zonder boeken. Een leuk idee, maar ook lastig. De leraar kan niet alles zien en als de leraar langsloopt, zie je dat veel mensen ineens omschakelen van videospelletjes naar de lesmodule. Dus volgens mij schaffen ze de tabletklassen weer af. De studieplanner moet ons helpen om zelf aan de slag te gaan. De éne docent kan veel beter met de planners omgaan dan de andere, maar te vaak stelt zo’n planner te weinig voor.

Van richting- en vakkenkeuze naar profielkeuze Vroeger was de keuze Α of Β , en was er een centraal examen. Met de mammoet kwam het vakkenpakket en het schoolonderzoek. Nu zijn er vier profielen: Cultuur & Maatschappij, Economie & Maatschappij, Natuur & Gezondheid en Natuur & Techniek. En er is een schoolexamen. Daar hoort bij: veel werkstukken en praktische opdrachten.

Met de vier profielen en daarbinnen een beperkte vakkenkeuze is er voldoende vrijheid om een opleiding te vinden die bij je past. Onder de werkstukken zitten te veel onzinopdrachten. Zo was bij literatuur de vierde opdracht dit jaar het maken van een mindmap. Dan kon je ook doen zonder het boek gelezen te hebben. Te vaak moet je voor verschillende vakken tegelijk iets

maken. Dat is niet fijn. Met het profielwerkstuk zijn we nog niet echt begonnen, maar als ik de kans kreeg dit werkstuk tegen betaling te laten maken, zou ik dat doen. Dat zei Milan.

Van oude huiswetten naar nieuwe: het smartphonebeleid Wie bij controle in 1923 het boekje De Huiswetten niet bij zich had kon een geldboete krijgen, en het ‘verslapen van het dienstpersoneel’ gold niet als excuus voor te laat komen.

Nu hangt in ieder lokaal ‘De 7 gulden regels’ en steeds vaker een schoenenzak: voor smartphones.

Sabine: ‘We hebben allemaal een smartphone en die willen we graag altijd bij ons hebben. Toch zou het goed zijn als altijd aan het begin van de les de smartphones in genummerde zakjes werden gedaan, want er gebeuren te veel dingen op die apparaatjes die niets met de les te maken hebben.’ Milan: ‘Het huidige smartphonebeleid is goed, niet te streng. Je mag meestal je smartphone bij je houden, maar je mag er geen privédingen op doen.’

Van identiteit naar visie: wat je op het ECL meekrijgt Vroeger had je een identiteit en daar stichtte je een school bij. Nu heb je een school en zoek je er een identiteit bij. Het ECL streeft naar ‘persoonlijke ontplooiing die moet bijdragen aan de ontwikkeling van een samenleving waarin iedereen tot zijn recht komt.’

.

Cultureel en sociaal zit het hier wel goed, maar we doen te weinig aan het vormen van een wereldbeeld

*) Hun echte namen zijn bij de redactie bekend

59

Ad Kammerer

contact met mensen. Ik kon Duits spreken tijdens de les; dat was twee vliegen mit einer Klappe. Toen heb ik besloten: Ik word leraar Duits. Vervolgens solliciteerde ik naar een baan aan het ECL. Voor het gesprek leende ik een net pak, stapte op de bus naar Haarlem, kwam door een misverstand te laat aan en ik werd geconfronteerd met de rector en een groep mannen. Dat waren bestuursleden. ‘Als tie bevalt, dan nemen w’um meteen’ zo werd gezegd. Mij werd gevraagd of ik dacht dat de Bijbel het woord van God was. ‘Ja natuurlijk’ antwoordde ik ‘van wie anders?’ Prompt werd ik aangenomen. Dat ik nooit ben weggestuurd is mij een raadsel.

Op een warme middag in het voorjaar troffen wij (red.) onze oud-collega Kammerer (88) in de schaduwrijke achtertuin van een historisch pand aan de Keizersgracht in Amsterdam. Het was nauwelijks nodig vragen te stellen; Ad stak meteen van wal. Gezeten achter een groot glas muntthee, vertelde hij, zorgvuldig formulerend en articulerend, enigszins beverig en met een licht chic accent, over zijn dierbare jaren aan het ECL. Voor hem op tafel lag zijn smartphone, ‘mijn venster op de wereld’. Als BBB (Big Boss Beyond) het hem vergunt, hoopt hij het 100-jarig jubileum mee te maken.

Was ik een aparte categorie?

Het moet voor beide partijen leuk zijn. Jawel, dat enge moderne woord ‘leuk’, vooral het lastige Duits moest leuk zijn. En als er dan een alfamannetje dacht ‘Ik zal zijn plezier eens bederven.’ dan ging dit schuifje (wijst op zijn mond) open en wat er dan uitrolde, wil ik mij niet herinneren. En als ik uit mijn slof schoot, dan dacht ik ‘Waar ben ik mee bezig?’ en moest ik vreselijk lachen. Als ik teveel uitgevallen was, schaamde ik me en trok een gordijn voor mijn gezicht. Een jongen, zo’n lange lijs, heb ik wel eens impotente asperge genoemd. Er zijn nooit klachten van ouders geweest.

Was ik een aparte categorie?

Dat men mij 30 jaar gehouden heeft!

Voor mijn aanstelling als leraar hield ik mij als kunsthistoricus bezig met het vertalen van kunstboeken uit het Duits. Als een soort grap solliciteerde ik naar 9 uur Duits in Alkmaar. Ik had mij voorgenomen dat het leuk moest zijn, zowel voor de leerlingen als voor mij. Vanaf de eerste les was het dolle pret. De kinderen zaten verbijsterd te kijken naar die vreemde vogel uit Amsterdam. Na een jaar moest ik beslissen wat ik Ik herinner me Ad als verder wilde. Het vertalen totaal anders dan welke was wel erg eenzaam en leraar dan ook. Hij was het werk in de klas betekent geestig, artistiek en ook wel streng: we moesten net zo lang ‘Ich’ zeggen totdat onze uitspraak naar zijn mening enigszins redelijk was. Hij schudde vaak zijn hoofd, we klonken veel te Nederlands.

(AdH)

60

Ik vrees dat ik dan vreselijk de slappe lach krijg Ik had destijds 4 en 5 mms. Ik vond de mms geen afvalbak voor meisjes. In mijn les zat iedereen

Toen wij vroegen naar de St.-Nicolaasoptredens, volgde er even een stilte waarin de grijze eminentie naar adem hapte.

apart om geen moment van de les de aandacht te verliezen. Als ze vroegen waarom zij niet naast elkaar mochten zitten, vroeg ik: ‘Zit er hier soms een lieve collega naast mij?’ Als een leerling vroeg of hij mij bij de voornaam mocht noemen, zei ik: ‘Als je dat wil, moet je dat zeker doen, maar ik vrees dat ik dan vreselijk de slappe lach krijg.’ Mijn les begon nooit de eerste minuut. Als de leerlingen wat opgewonden binnenkwamen, dan liet ik hen even. Als het mij te lang duurde, maakte ik een keihard geluid door de schuifdeur van een kast hard dicht te slaan. Op een dag bleek dat ik hierdoor de zijwand had losgeslagen.

Langzaam begon de zijwand te wijken en gleden de boeken op de planken naar beneden. Nog nooit heb ik zo gelachen en de klas ook. De rector kwam kijken wat er nu weer bij mij aan de hand was. Volgens mij was de enige chaos die in de school heerste de situatie in mijn lessen. Ik wenste soms dat ik zo’n discipline had als sommige ervaren collega’s, maar De Eeuwige heeft mij anders geschapen.

volgende les nagekeken te hebben, kweekte je goodwill bij de leerlingen. Eens had ik geen tijd gehad om een proefwerk na te kijken. Een meisje sprak met een lief stemmetje: ‘Maar meneer, dat kán toch niet.’ Ik heb het nooit meer zo ver laten komen.

Strijkkwartetten van Mozart Een zwarte Sint en een witte Piet Door de Mammoetwet werd het voor een plichtsgeToen wij vroegen naar de St.-Nicolaasoptredens, volgtrouw leraar een slavenbestaan vanwege de schriftede er even een stilte waarin de grijze eminentie naar lijke opdrachten die gecorrigeerd moesten worden. adem hapte. ‘Aah!, mijn grote schande!’ Het was toen Als je een klas hebt van 30 leerlingen kost dat tijd. Ik de gewoonte om een stoute leerling bij Sinterklaas te rekende dat uit in strijkkwartetten van Mozart. roepen en deze werd Ik wist dat corrigeren van bepaalde opdrachAd K. was onze tijd ver vooruit met dan coram publico ten twee strijkkwartetten duurde en dat was tijdens de les een bandrecorder afgezeken, wat ik te dan iedere avond. Maar ik had nu eenmaal vernederend vond. Ik met moderne jazz. Toen ik voorzitdeze baan aangenomen en door het werk de kreeg een 5 gymnasiter was van de CLV, planden wij als bestuur een schoolavond met een cabaretvoorstelling in de aula.

Wij hebben een volle dag ten huize van Ad in Amsterdam doorgebracht om alle acts op papier te krijgen en Ad zorgde ´s avonds persoonlijk in zijn keuken voor een heerlijke maaltijd. Ik zie nog een foto voor me van de act met een spandoek met als tekst: de druif stelt zich aan.

(HvW)

61

Hij was met zijn twinkelende, bruine ogen boven zijn brillenglazen, zijn humor, zijn capriolen en zijn onorthodoxe wijze van lesgeven een verademing te midden van de behoudende sfeer op school.

Nooit zal ik het gedicht Herbsttag van Rainer Maria Rilke vergeten.

Hij droeg het zo mooi voor!

(EvL)

kwamen zelfs tot een plan om gezamenlijk Sinterklaas te gaan doen. Dat werd een soort Farce Majeure van het ECL. We namen allerlei zaken op de hak. Er kwam muziek bij en één van de collega’s leverde uitstekende teksten.

In de tijd dat Suriname onafhankelijk werd, hadden wij een zwarte Sint en een witte Piet. Achteraf schaamde ik me dood. Van de schoolleiding kreeg ik een fles wijn. Deze dronk ik dan ’s avonds op om het te verwerken en de volgende dag wilde ik er met niemand meer over spreken.

... een apocrief Bijbelboek of een gedeelte van een psalm. Dat zijn de joodse paracetamolletjes voor de ziel ...

Een school met veel regels, maar alles kon.

Alles ging langs lijnen van geleidelijkheid; geen revolte. Pas toen een vrouwelijke collega in een prachtig broekpak op school verscheen, mochten de meisjes ook een pantalon aan naar school. Er was in de jaren ’60 een jongen met een beatlekapsel. Hij werd bij de rector geroepen die hem vertelde dat zijn haar er af moest. Maar toen de rector zag dat een traan over zijn wangen gleed, zei hij: ‘Als het zoveel voor je betekent, mag het wel, maar je moet het goed wassen.’ Het was ook de gewoonte om aan het begin van de dag te bidumklas die als moeilijk bekend stond. BBB heeft een den. Daar had ik moeite mee, dus ik las als dagopealarminstallatie bij mij ingebouwd. Als ik de klas binning voor uit een apocrief Bijbelboek of een gedeelte nenkwam, voelde ik meteen: ‘Wees hier op je hoede.’ van een psalm.

In deze klas zat een leerling Dat zijn de die berucht was om zijn eiAan Ad Kammerer heb Hij sleepte ons mee in zijn joodse paracegenzinnig optreden. Maar ik het te danken, dat ik liefde voor - niet alleen tamolletjes voor ik wist deze jongen en de in Duitsland woon en de Duitse - literatuur. Na zijn de ziel. Toen ik klas voor mij te winnen. Wij Duitse taal als tweede taal bevlogen declamatie van kwam, was het beheers. Naast de nodige het Italiaanse Tristezza dei ook geen argrammaticale kennis heeft Colchici waren wij net zo tistieke school. hij vooral liefde voor de begaan met het lot van de Langzaam taal bijgebracht, en dat in ‘herfsttijlozen’ als hijzelf. kwam er steeds een tijd, waarin Duits nog Nog steeds ken ik de tekst meer cultuur de een beladen woord was! uit mijn hoofd. school binnen, (KV) (WvdV) tot er prachtige theaterproducties kwamen met toneel en muziek en heel veel leerlingen op het toneel.

Er is veel veranderd, maar altijd was er een tolerante sfeer. Ik heb mij altijd senang gevoeld op het ECL. Ik werd in mijn waarde gelaten en er werd niet geroddeld, niet over leerlingen en niet over collega’s. De school was mijn tweede thuis

.

62

Sport

Van alle tijden

Toen het ECL in 1918 werd opgericht was er nog geen gebouw. Maar de eerste directeur Ir. Van Dorp wist raad: ‘De woensdagmiddag wordt voor een wandeling gebruikt.’

In 1921 deden we korfbal. Van Dorp korfbalde met ons mee. Dat vond hij modern, maar wij vonden het gemeen omdat hij twee hoofden groter was dan wij.

In de jaren 90 triomfeerden de ECL-schaatsers onder leiding van wereldkampioene Driekje op de baan.

Tegenwoordig ligt de nadruk op sportoriëntatie en begeleiding. Een deel van het jaar mogen leerlingen van de bovenbouw zelf kiezen welke sporten ze gedurende vier weken willen beoefenen: kanoën, of golfen, of klimmen, of suppen...

63

Honderd jaar later Aan weerskanten van de trekvaart tussen Leiden en Haarlem liggen de twee markante gebouwen uit het begin van de twintigste eeuw waarin het ECL gevestigd is. Die gebouwen staan voor een geschiedenis van scholing. Wat gebeurt daar honderd jaar na de oprichting van het Eerste Christelijk Lyceum?

roemen vaak de wellevendheid, die ze al signaleerden toen ze de school binnenkwamen voor hun sollicitatiegesprek.

De van tv bekende ‘Hokjesman’1 is weliswaar een oud-leerling van het ECL, zijn fascinatie voor subculturen heeft hij waarschijnlijk niet op school ontwikkeld. Het ECL was nooit een school van langs elkaar heen levende groepen en is dat nog steeds niet. Aan balloteren wordt niet gedaan. Merkkleding was in de jaren tachtig een hot item op veel scholen in Haarlem, maar niet op het ECL. De punker en de kakker werkten hecht samen. Nog steeds wordt verder gekeken dan de buitenkant. Of je piercings prachtig vindt of niet moet denken aan een ring door je neus, dat verschil vormt geen belemmering om samen een profielwerkstuk te maken.

Anno 2018 is het ECL een bloeiende school met zo’n 1250 leerlingen. Het ECL staat bekend om de veilige sfeer, om de aandacht voor kunst en cultuur en sinds een paar jaar ook om het bèta-aanbod.

Niet zomaar een veilige school Veel scholen beschrijven in hun wervingsbrochures in ronkende taal dat je er ‘jezelf kunt zijn’, dat ‘iedereen meetelt’ en dat de veiligheid ‘een speerpunt’ is. Het ECL heeft weinig woorden nodig om het schoolklimaat te schetsen. Onze reputatie is gevestigd omdat die in onze genen zit. Omdat we die waar maken zonder dat daar expliciet beleid voor nodig is. Nieuwe collega’s

Als ik à la de Hokjesman de ECL-gemeenschap typeer, dan wordt het dit: ECL’ers denken liever in oplossingen dan in problemen. Ze zijn sterk in improviseren en leveren van maatwerk. Ze vinden de uitzondering minstens zo belangrijk als de regel en hun leefwereld is groter dan hun comfortzone. Natuurlijk kleeft, geheel volgens de wet van Cruijff, ook aan deze voordelen een nadeel. Een complexe organisatie als een school kan niet zonder regels, regelmaat en routine. Soms maken we het ons wel erg moeilijk door alles altijd weer net een beetje anders te willen doen. Maar ook dat zit kennelijk in ons DNA. Niet zomaar een creatieve school Met de liefde voor kunst en cultuur is het niet heel anders gesteld, ook die is genetisch bepaald. Ik kan me niet herinneren dat ooit het beleidsbesluit werd genomen dat kunst en creativiteit onderscheidend zouden worden voor het schoolprofiel. Dat profiel kwam spontaan tot stand. Bevlogenheid en creatief talent vormden de voedingsbodem. Het ECL maakt sinds een aantal jaren deel uit van het officiële netwerk van Cultuurprofielscholen. Het bijbehorende bordje op de gevel doet het leuk, maar kunst en cultuur staan al sinds jaar en dag hoog in het vaandel. Elke school heeft zijn beken-

64

het ECL de oud-leerlingen. Die van het ECL vinden we in drie categorieën: politici, televisiemakers en creatief talent dat z’n geld verdient in theaters, concertzalen of filmstudio’s. Of de school meer premiers zal voortbrengen dan ‘mooie Barend’2 valt niet te voorspellen. Dat er meer televisiemakers en podiumbeesten zullen volgen is zeker.

Niet zomaar een school met bètaprofielen Cultuurprofielscholen hebben de neiging te feminiseren. Ook voor ons gold dat meer meisjes warm liepen voor het aanbod dan jongens. En dat terwijl we zoveel meer te bieden hadden dan muziek, beeldend en theater. De spotlights schenen met volle kracht op de prachtige voorstellingen, maar het bèta-aanbod bleef onderbelicht, hoewel relatief veel ECL-leerlingen een exact profiel kozen. Het aanvalsplan was simpel: meer aandacht vragen voor wat we toch al deden en een tandje erbij. We waren al Jetnet-school, sloten ons aan bij Bètapartners, zetten exacte modules op, startten met de ‘Makersklas’ waar je een motor in je skelter kon inbouwen of je eigen schaakspel uit de 3D-printer kon laten komen. Het plan werkte: jongens die toneelspelen graag aan meisjes overlaten, warmlopen voor de exacte wetenschappen, maar met hun basgitaar toch ook best dat podium op willen, weten de weg naar het ECL te vinden.

in ons lustrumjaar en nu moesten we zelfs leerlingen uitloten. Dat het ECL zo goed in de markt ligt, heeft buiten het al genoemde veilige schoolklimaat en de relevante, geïntegreerde profielen nog een oorzaak.

De brugklasleerlingen hebben sinds enige jaren hun eigen biotoop. Ze zijn gehuisvest in de voormalige Volksuniversiteit, daarvoor, kweekschool en daarvoor opvanglocatie voor Belgen die het oorlogsgeweld van 1914 ontvluchtten. Dat gebouw met een bewogen geschiedenis is in schooljaar ‘16/’17 gerenoveerd. Het resultaat is tranentrekkend mooi.

De muren van de beide gebouwen waarin dat onderwijs geboden wordt kunnen vertellen hoe belangrijk leren voor een mensenleven is.

Kiezen voor het ECL was, is en blijft kiezen voor onderwijs dat er toe doet. Onderwijs dat creativiteit omhelst, is per definitie onderwijs dat de eigen tijdgeest onderzoekt en vanzelfsprekendheden niet voor lief neemt. De muren van de beide gebouwen waarin dat onderwijs geboden wordt, kunnen vertellen hoe belangrijk leren voor een mensenleven is.

.

Inmiddels zijn we verder. We zien steeds meer mogelijkheden om onze twee profielen te integreren. Juist de combinatie van creativiteit en exacte wetenschap, van harde kennis en innovatieve durf is relevant voor onderwijs van nu.

In cursusjaar ‘17/’18 telde het ECL voor het eerst in haar bestaan negen brugklassen. Dat is weer het geval

Auke van der Wal 1

Hokjesman Michael Schaap zat op het ECL in de jaren ‘80.

2

Mooie Barend was de bijnaam van Barend Biesheuvel.

Deze oud-leerling van het ECL was minister-president in de jaren ‘70.

65

De leerling maakt er wat van

HIT

Lang voordat het programma HGT (Holland´s Got Talent) onze tv-schermen vulde, had Haarlem al het HIT (Haarlems Interscholair Tournooi). Het ECL grossiert niet alleen in de categorie Theater in prijzen, maar laat zich ook in de categorieën Beeldende Kunst en Muziek royaal zien.

Keuzestress Met dit werk wilde ik mijn studiekeuze en mijn volwassen worden symboliseren. De verschillende kleuren bij mijn hoofd laten de veelheid van keuzes zien.

De hoofden van mijn ouders zijn in het kunstwerk met dat van mij verweven en laten de invloed van hun keuzes op die van mij zien.

1e prijs 3D 2017 In 2017 heeft dit werk ‘Eenzaamheid’ de eerste prijs in de subcategorie ‘driedimensionaal’ gewonnen. Een figuur bestaande uit een schelp op twee benen, als een personage dat in de schulp is gekropen, waarmee afstand wordt genomen van de buitenwereld.

66

Colofon ECL 100 jaar jubileumuitgave oktober 2018 Redactie Mieke Dijkstra, Ju-lan Lanting, Herman Schippers, Wiesje Wijngaarden (chef) Vormgeving Made by Mombers Medewerkers Bas Antonisse, Richard Beunk, Harry van Boxtel, Ineke Faassen, Christa Filius, Vera van Flines, Barend de Graaf, Els Halsema, Henk Huurneman, Els de Jong, David Koekoek, Maaike van der Lee, Warry van der Leen, Jean-Paul Mombers, Ben van Nieuwland, Lotje Rap, Arno Raphael, Pijke Smit, Uma Snoeren, Rosa Straub, Ronald de Swart, Judith van Tol, Annemieke Vroonhof, Auke van der Wal, Dick van der Wateren, Bram Winkelman, Uitgeverij Debut, Uitgeverij Dukok.

Met dank aan Henk van Assema, Moos Beyer, Jacqueline Bontje, Rob Braam, Corrie Cuperus, Ellen de Graaff, Klaas van Giffen, Ada den Hollander, Marian Hendriks, Josien Hoekstra, Ad Kammerer, Michiel de Koning, Louis Lanting, Juul van Lierop, Elly van Linschoten, Robin van Norde,Sanne Peeters, Harry Puts, Fabian Schipper, Patricia Schutijser, Gerard Tervoort, Lidy Thiele, Jurriaan den Uyl, Kasper van Veen, Nick van der Veen, Rob Visser, Winnie van der Vliet, Martijn Waller, Wilma van der Werf, Roy Wiersma, Isaya Wullings, Hans van Wijngaarden, Justine Zuidgeest.

Makers werkstukken p.9/57 Merel ter Braak en Lulu Kokkedee | Anna van Asseldonk, Nina van Rossem, Indy Scholtens en Tess van Stegeren | Caroline van der Linden, Joëlle Post en Selin Tuzgol | Floor van den Berg, Sophie van Liemt, Anna Oort en Tara Smeenk | Maxim Groffen, Ismail Veselaj en Mees van Weel | Pauline Haenen en Kalima van der Valk. p.17 Michael van der Hurk, David Verzijlbergen en Aran Dokupil | Hidde van de Berg en Jeroen Langekamp | Nils Verkooijen en Sjors Mans p.23 Merel Kemp en Kiki van der Hart, Niek Wagenaar en Sienna Weber | Dora Anderson, Jamil Faquiri, Lola Rosalie Smits en MeeWei Fan p.66 Pauline Haenen, Daisy March en de band ABSOLUT met Douwe Donninger, Quirijn Hisschemöller, Berend van Leeuwen, Jonas Meijer en Lukas de Ruiter.

flashback & flashforward ECL knijpertas

Dode kat

School is niet alleen een plek om te leren. Je ontmoet er mensen en leert ze beter kennen. En heel soms, als je geluk hebt, vind je er de liefde van je leven. In 1992 gaf ik mijn klasgenootje Petra, nog voor de examens, een vriendschapsring. Inmiddels zijn we 21 jaar gelukkig getrouwd en gezegend met 4 lieve kinderen.

Naast bepaalde spullen die we hebben bewaard, zoals onze unieke ‘ECL knijpertas’, hebben we veel goede herinneringen aan deze tijd. (NvdV)

Ik zal nooit de dode, stinkende kat in E6 of E8 vergeten, die daar de hele zomervakantie had gelegen!!! Of de momenten dat je dacht dat je in G1 les had, bleek het in G2 te zijn.......weer al die trappen op. Elk jaar een 10 voor mijn boekverslag alleen omdat het zo mooi ingebonden was. En dan die keuze-uren: dat was chillen in het lokaal en lekker kloten op de computers. O, ja en nooit serieus die opdrachten maken. Ik voelde me altijd superfijn en thuis op het ECL! Vrienden op andere middelbare scholen waren daar altijd jaloers op. (JvL.)

De start van het 101e jaar, de flashmob op de Grote Markt

Druk Damen Grafia, Haarlem De redactie heeft haar uiterste best gedaan om alle bronnen van gebruikte teksten en beeldmateriaal te achterhalen.

Wie niet is bereikt en meent in zijn rechten te zijn geschaad, kan zich wenden tot de schoolleiding.

67

Eerste Christelijk Lyceum gymnasium, atheneum, havo

Leerjaar 2 t/m 6: ECL-Kade

Brugklas: ECL-Vaart

Zuider Emmakade 43 2012 KN Haarlem 023 - 531 90 42 ecladministratie@ecl.nl www.ecl.nl

Leidsevaart 220 2014 HE Haarlem