Dragoslav Krnajski
Populus nigra
KULTURNI CENTAR
“NIKOLA DURKOVIC” KOTOR
GRADSKA GALERIJA KOTOR
avgust, septembar 2019.
Terra, 1998, terakota, 20 x 15 x 0,3 cm
Dosadašnji umetnički opus Dragoslava Krnajskog temelji se na postmodernističkoj skulpturi u proširenom polju. Osnovna struktura Dragoslavljevog umetničkog interesovanja definisana je od njegovog pojavljivanja na umetničkoj sceni početkom ’80 godina, a čine je intervencije u prostoru, ekstenzija u 3D, pokret, geometrizacija i svedenost oblika, repeticija istih elemenata (modula), ritam i poetika naziva.
Još od početaka umetničkog stvaranja, Krnajski teži ostvarenju specifičnog “doživljaja” o kome piše kao o “zgušnjavanju, jasnom osećaju mere, titranju svetlo-tamnog, količini koja oživi, osećaju kretanja...” Njegove skulpture-objekti u potpunosti predstaljaju ovako definisane “doživljaje.”
Stvaranje za Dragoslava Krnajskog predstavlja misaonu igru koja ne prestaje samom realizacijom skulpture, već se nastavlja i tokom njenog smeštanja u prostor, odabirom željenog odnosa sa ostalim umetničkim radovima i/ili elementima prostora, praćenjem njenog “života” u svetu među publikom – sagledavanjem relacija između umetničkog dela i okolnog prostora, načina na koji delo utiče na promenu prostora i načina na koji publika te promene percipira. Ovo “uodnošavanje” (pozicioniranje odnosa između skulpture-objekta i ostalih objekata/karakteristika prostora u odnosu na već postojeće međusobne odnose karakteristika prostora) predstavlja suštinsku odliku umetnosti Dragoslava Krnajskog, a može se posmatrati i kao komunikacija – komunikacija skulpture-objekta sa prostorom i već uspostavljenim odnosima u njemu, kao i komunikacija umetničkog dela sa publikom. Komunikacija mora biti artikulisana na način koji umetnik želi, mora posmatraču da ispriča priču za koju se autor opredelio i na način koji je odabrao. Precizno „uodnošavanje“ stvara preduslov za „doživljaj“ posmatrača, kao krajnji cilj interakcije između publike sa jedne i umetnika i njegovog dela sa druge strane.
U okviru izložbe Populus nigra, Krnajski predstavlja ciklus radova od terakote Terra i Krugovi koje karakterišu različiti vidovi umetničkih intervencija na keramičkim pločicama pre pečenja glazure: 1) skidanje glazure sa jednog dela površine ili slojeva (debljine) glazure, 2) urezivanje linija i 3) sečenje i bušenje. Sva tri procesa intervenisanja mogu se okarakterisati kao „uklanjanje viška”. Svedenim kompozicionim rešenjima u kojima preovladavaju lučne linije i kružnice, kao i koloritom redukovanim na dve boje (boja pečene zemlje i bela glazura), ciklus pločica od terakote predočava publici kreativan i sofisticiran način umetničkog razmišljanja Dragoslava Krnajskog.
Terakota kao izbor materijala prisutna je i u radovima pod nazivom Kućice za svice. Formalistički, objekti su artikulisani u vidu stilizovanih čaura maka (u kojima se u prirodi gnezde insekti). Naziv radova aludira na skrovište za svetlost, zaštićeno područje u kome će čudesni svetleći insekti biti sigurni i nepovređeni dok ponovo ne izađu u noć. Ovim radovima Krnajski nastavlja svoje istraživanje odnosa „uodnošavanja“ suprotnosti punog i praznog, svetla i tame, prirode kao inspiracije i umetničkog rada kao krajnjeg produkta.
U radovima Pejzaži Krnajski predstavlja ritmično kreiran niz delova grana drveća ili puzavica. Umetnik uzima fragment prirode koji, preformulacijom dužine i položaja grana koje smešta u drvene ramove, pretvara u urbani vid pejzaža. Inspiracija za rad potiče od fenomena tekstura površine grana puzavica - lijana, koje su oživljene radom potkornjaka ili spletom odrvenjenih vlakana same biljke. Ovaj segment prirode
spakovan u kutiju i premešten u drugačiji kontekst upućuje na promišljanje odnosa velikog i malog, prirodnog i urbanizovanog, celine i različitih modusa njenog citiranja.
Dve skulpture-objekta Paket i San, inspirisane prirodom materijala i pronađenim oblikom, govore o prirodi umetničkog senzibiliteta Dragoslava Krnajskog koji se formalistički zasniva na minimalizmu, a idejno na tradiciji konceptualne umetnosti. Skulpture-objekti Paket i San predstavljaju elegantne, svedene, sofisticirane radove prečišćenih geometrijskih formi i redukovanog kolorita koji publici predočavaju zanatsku perfekciju i visoke umetničke kriterijume Dragoslava Krnajskog.
Dva rada Mobi Dik predstvljaju stilizovani rep kita koji se sastoji iz modula oblika isečaka kruga. Manji rad je kompaktan, iz tri dela, koloristički akcentovan crvenom bojom repnog peraja. Veći rad, izveden za javni prostor ispred galerije, karakteriše transparentnost, aproprijacija okolnog prostora, vazdušastost i bakarne pločice kao krljušt. Oba rada predstavljaju masivni rep kita koji se u pokretu izdiže iznad površine mora.
Instalacija u javnom prostoru Mobi Dik zasnovana je na repeticiji dva različita elementa-modula: listića bakra koji se sa donje strane polukružno završavaju podsećajući na krljušt i 2D rešetkastih okvira forme luka/segmenta kruga. Krnajski bakarne pločice pozicionira samo na “repno peraje”- rešetkastu strukturu statičnog vrha instalacije od čeličnih žica ili šipki, zaštićenu providnim lakom. Rad nije osmišljen za galerijski prostor u kome vladaju kontrolisani uslovi, već je namenjen spoljašnjoj sredini. Strujanje vazduha inicira pomeranje bakarnih modula u prostoru – kroz pokret i titraj (na grčkom πάλλω, pállo - reči koja je u ovom slučaju verovatno etimološki koren reči populus u značenju topole (koja se nalazi u centru pjace na kojoj je Gradska galerija), a ne naroda) Mobi Dik osvaja okolni prostor i pretvara se iz statičke u dinamičnu kompoziciju. Osim strujanja vazduha, veliku ulogu u promenljivoj pojavnosti instalacije ima i svetlost koja se, kako dan odmiče, drugačijim intenzitetom reflektuje o površine prekrivene bakarnim listićima.
Krnajski fokusira svoje istraživanje na nestalan odnos forme, materijala, boje, pokreta, svetla i okolnog prostora – percepcija materijala menja se usled promenljivog odnosa puno/prazno uzrokovanim kretanjem bakarnih modula, boja usled različitog osvetljenja; intenzitet pokreta zavisi od jačine vetra, a osvetljenost od doba dana i vremenskih prilika. Okolni prostor neprestano utiče na skulpturu, a dinamičnost bakarnih listića povratno redefiniše prostor koji je okružuje – smiruje ga i elegantno akcentuje kada su vremenski uslovi tihi, ili unosi dinamičnu animaciju kada duva vetar i/ili je direktno izložen sunčevim zracima.
Kao i ostali njegovi radovi smešteni u urbane prostorne celine, Mobi Dik Dragoslava Krnajskog predstavlja snažnu vizuelnu referencu za vreme i mesto u kojem je nastao. Krnajski ne kroti prirodne sile, sunce i vetar, već se igra uvodeći u svoje skulpture prirodne činioce koje je nemoguće kontrolisati; njegov umetnički zadatak jeste da ostvari vizuelnu harmoniju celine i izazove „doživljaj“ kod posmatrača. Uvodeći pokret, kao jedan od osnovnih parametara života, on akcentuje razliku između živog i neživog.
Ivona FreglKrnajski’s previous artistic work is based on the postmodern sculpture in the expanded field. The fundamental structure of Krnajski’s artistic interest has been defined since his appearance on the art scene in the early 1980s, consisting of interventions in space, extension in 3D, motion, geometrization and reduction of forms, repetitions of the same elements (modules), rhythm and poetics of the artwork titles.
From the very beginnings of his artistic engagement, Krnajski aims to achieve a specific “experience” about which he writes as “thickening, clear sense of tact, the vibration of light & dark, an enliven quantity, feeling of motion ...”). His sculpturesobjects fully present such a defined “experience”.
For Dragoslav Krnajski, artistic creating represents a mind game that does not stop upon the sculpture realization, but it continues during the artwork placement in space, by choosing the desired relationship with other artworks and/or space elements, by monitoring its “life” in the world among the audience - by considering the relations between the artwork and its surroundings, the manner in which the artwork influences the change of surroundings and the way in which the audience perceives these changes. This “relation-positioning” (positioning the relationship between the sculpture-object and other objects/spatial characteristics regarding the already existing spatial characteristics’ mutual relations) represents Dragoslav Krnajski’s art essential feature, and it can also be seen as communication - communication between a sculpture-object, space and its already established relations, as well as communication between the artwork and the audience. Communication must be articulated in the way that the artist wants, it must tell the observer the story that the author chose and in the manner he chose. The precise “relation-positioning” creates a precondition for the observers’ “experience” as the ultimate intention of the interaction between the audience on one side and the artist and his artwork on the other.
Within his exhibition Populus nigra, Krnajski presents the cycles of terracotta artworks Terra and Circles which are characterized by diverse sorts of artistic interventions on ceramic tiles before baking the enamel: 1) removing the glaze from one part of the surface or removing some of the glaze layers (reducing thickness), 2) carving lines and 3) cutting and drilling. All three intervening processes can be characterized as “removing the excess”. With the series of terracotta tiles featuring the simplified compositional solutions in which the arc lines and circles and the colour reduced to two colours (colour of the baked soil and white glaze) prevail, Krnajski presents to the audience a creative and sophisticated way of artistic thinking.
Terracotta as a material of choice is also present in the artworks entitled Glowworm Houses. Formalistically, the objects are articulated in the form of stylized poppy cocoons (where the insects nest in nature). The name of the artworks alludes to the hiding place for light, a protected area in which miraculous light insects will be safe and unharmed until they come out again in the night. With these artworks, Krnajski continues his research of the relation of “relation-positioning”, the opposite of: fullness and emptiness, lightness and darkness, nature as inspiration and artistic work as the ultimate product.
Within his artworks Landscapes, Krnajski presents a rhythmically organised line of tree branches or lianas sections. The artist takes a fragment put out of nature
and, by transforming the length and position of the branches and by placing them in wooden frames he consequently transforms it into an urban landscape. The inspiration for work derived from the phenomena of the textured branches of the creeper/liana surface, which is revived by the bark beetles’ activity or by the web of hardened fibres of the plant itself. This segment of nature packed in a box and relocated into a different context points to the consideration of the relationship between the large and the small, the natural and the urbanized, the whole and the various modes of its references.
Two sculptures-objects Parcel and Dream, inspired by the nature of the material and the found shape, reveal the nature of Dragoslav Krnajski’s artistic sensibility which is formalistically based on minimal art, and conceptually on the tradition of conceptual art. Sculptures-objects Parcel and Dream are elegant, reduced, sophisticated artworks of purified geometric shapes and reduced colouring; they present the audience with the craft perfection and high artistic criteria of Dragoslav Krnajski.
The two artworks entitled Moby Dick represent a stylized tail of a whale consists of modulus shaped like sectors of a circle. The smaller work is compact, made of three parts, accented with the red coloured tail fin. The larger installation created for the public space in front of the gallery is characterized by transparency, appropriation of the surrounding space, airflow and copper plates as a scale. Both of these artworks represent a massive tail of a whale that rises above sea level in motion.
The installation for public space Moby Dick is based on the repetition of two different elements-modules: copper sheets that end up half-circularly from the bottom, recalling the fish scale and 2D steel frames shaped as arch/sections of circle. Krnajski positions copper plates only on the “tail fin” - the grid structure of the static tip of the installation of steel wires or bars, protected by transparent lacquer. The installation is not designed for the gallery space with regulated, controlled conditions, but for the outer environment. The air flow induces the movement of the modules in the space. With these movements (in Greek πάλλω, pállo - a word that in this case probably is the etymological root of the word Populus meaning poplar (which grows from the centre of the square where the City Gallery is located), not people), the mobile conquers the surrounding area and turns from a static composition into a dynamic one. Besides the air flow, a considerable role in the changing appearance of the mobility also has the light that, as the day goes by, reflects differently on the surfaces of different sizes covered with copper sheets.
Dragoslav Krnajski focuses his research on the unstable relationship of form, material, colour, motion, light, and surrounding space - the perception of the material alters due to the variable full-empty relation caused by the movement of the copper modules, the colour due to the different lighting; the intensity of the movement depends on the wind, and the brightness on the period of the day and weather conditions. The surrounding space constantly affects the sculpture, and the dynamism of the mobile copper sheets redefines the space that surrounds it - it calms and elegantly emphasizes it when the weather conditions are silent, or introduces a dynamic animation when the wind blows and/or is directly exposed to the sunlight.
Like other of his artworks placed in urban setting, Dragoslav Krnajski’s Moby Dick represents a powerful visual reference to the time and place where it was created. Dragoslav Krnajski does not tame forces of nature, the sun and the wind, but he plays with them by introducing into his sculptures natural factors that cannot be controlled; his artistic task is to achieve the visual harmony of the whole and to provoke the “experience” with the observer. By introducing the motion, as one of the basic parameters of life, he emphasizes the difference between the living and the inanimate.
Ivona Fregl Kućice za svice, 2010, terakota, 26 x 26 x 36 cm
Mobi Dik, 2019, instalacija na trgu, plastificirani čelik i bakarni lim, 400 x 220 x 50 cm
Krug, 2019, terakota, 2r=38cm, debljina 1 cm
Pejzaž 1, 2007, drvo u kutiji sa staklom, 40 x 15 x 5 cm
Paket, 2004, zavarani čelik – verzija 2, 25 x 25 x 13 cm
Dragoslav Кrnajski
Rođen u Puli 1953. godine. Fakultet za likovne umetnosti završio u Beogradu 1982. godine. Postdiplomske studije završio na istom fakultetu 1984. godine. Započeo izlagačku aktivnost 1980. godine. Jedan je od osnivača umetničke grupe Led Art. U periodu 1994-1996. učestvuje u timu koji je osnovao i vodio Centar za kulturnu dekontaminaciju u Beogradu. Bio je predsednik ULUS-a od 1998-2002. godine. Tokom 2016 i 2017. godine bio je član Umetničkog saveta galerije Lucida. Izvedena su mu dela na simpozijumima u Aranđelovcu, Кikindi, Boru, Majdanpeku i Apatinu. Dela mu se nalaze u kolekcijama Muzeja grada Beograda, Muzeja savremene umetnosti u Beogradu, Savremene galerije u Zrenjaninu, Galerije savremene umetnosti u Rijeci, Muzeju rudarstava i metalurgije u Boru, Narodnom muzeju u Кikindi. Osnivač udruženja građana za unapređenje i razvoj vizuelne i likovne umetnosti ART-ZUM. Živi i radi u Beogradu kao samostalni umetnik.
E-mail: krnajski@eunet.rs
Važnije samostalne izložbe
2014 . Beograd, MOLO, Prodajna galerija Beograd
2010. Beograd, “Кućice za svice”, Blok galerija
2004. Beograd, Galerija Кulturnog centra
1999. Čačak, Galerija Nadežda Petrović
1995. Novi Sad, Beograd, “Art Aid”, Centar za vizuelnu kulturu
Zlatno Oko, Paviljon Veljković
1990. Sarajevo, “Кarneval”, Galerija Doma mladih
1987. Beograd , “Okean – Noćno ribarenje”, Salon Muzeja Savremene umetnosti
1984. Beograd , “Gaj”, Galerija Doma omladine
1982. Beograd , “Obojeni prostori”, Galrija SКC
Važnije grupne izložbe
2008. Novi Sad, “Shadow Museum”, Muzej savremene umetnosti Vojvodine
2005. Beograd, “O normalnosti – Devedesete”, Muzej savremene umetnosti
1997. Solun, “Vidljivo – Nevidljivo”, Solun evropska prestonica kulture
1995. Beograd, “Na iskustvima memorije”, Narodni Muzej Beograd
1993. Beč – Кrems, Zur Zeit / Projekat Johane Кendl / Messages / Кunsthalle
1991. Fortaleza – Brazil, “2nd International ephemeral sculptures exhibition”
1989. Pariz, “Juene Peinture 40 Salon”, Grand Palais
1987. Ljubljana, Nagrađeni riječkog bijenala mladih 87, Mestna galerija
1986. Rim, “Lo Spazio - Belgrado”, Sala I
1984. Maribor , “Ekologija i umetnost II”
1983. Minhen, “Prostor – Raum” , Minhenska Akademija
1981. Dizeldorf, “Mladi beogradski umetnici”, Кunstmuseum
Izbor iz bibliografije
- Bojana Burić, Čedomir Vasić, Mirna Gavrilov, Ješa Denegri, Jovan Despotović, Lidija Merenik, Bojana Pejić, tekst u katalogu samostalne izložbe DК, Gaj, Galerija Doma omladine, Beograd, 1984.
- Čedomir Vasić, tekst u katalogu samostalne izložbe DК , Poreč
- Ješa Denegri, tekst u katalogu samostalne izložbe DК, Кarneval, Galerija ULUS-a, Beograd, 1991.
- Dragoslav Кrnajski, Moral i mitologija u savremenoj umetnosti, Zbornik tekstova, Novi Sad, 1995.
- Zoran Božović, Beogradska umetnost osamdesetih i devedesetih- Razgovori, Beograd, 1996.
- Кatarina Radulović, Dragoslav Кrnajski, “Projeka(r)t” No 8/9, Novi Sad, 1997.
- Ješa Denegri, Osamdesete, Teme srpske umetnosti, Novi Sad 1997; 131-135.
- Gordana Stanišić, tekst u katalogu samostalne izložbe DК, Galerija Nadežda Petrović, Čačak, 1999.
- Jasmina Čubrilo, tekst u katalogu samostalne izložbe DК, Кulturni centar Beograda, 2004.
Nagrade
1996. Pančevo, Trijenale skulpture, II nagrada 1990. Beograd, Oktobarski salon, Nagrada za skulpturu 1987. Rijeka, Bijenale mladih Rijeka, Nagrada za skulpturu
Organizator izložbe: Gradska galerija Kotor
Autorski projekat ArtZoom Beograd
Kustos: Ivona Fregl
Izdavač:Kulturni centar “Nikola Đurkovic” Kotor
Priprema i štampa: Studio Makarije
Projekat pomoglo: