Hippocampus nr. 279 (mei/juni 2020)

EN TANK POD IN EEN HARD CASE

LIMITED EDITION De hardcase bevat zowel de gebruiksvriendelijke duikcomputer Suunto D5 met kleurenscherm als de Suunto Tank POD voor het draadloos aflezen van flesdruk en resterende gastijd direct om je pols. De hardcase beschermt je apparaten wanneer je niet duikt. www.suunto.com

Suunto Diving

@suuntodive

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 279 – mei/juni 2020

SUUNTO D5

8e Hugycup Duik in je kot Blackwater diving

AMBER OCEANOGRAAF

D420 ADEMAUTOMAAT

“BETROUWBAAR, NATUURLIJKE ADEMHALING EN MAKKELIJK IN ONDERHOUD.”

DEEP DOWN YOU WANT THE BEST

OAHU, HAWAII

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: ..... 4

Reportages Klimaatverandering bedreigt werelderfgoed .......................................... 6-9 'Blackwater diving' in de Oosterschelde ............................ 10-15 Eon Core update ........................................ 19-21 Ik ga op reis en neem mee ..................... 22-24 De 8e editie van de HugyCup.................. 28-35 Belgische militaire duikers in Wereldoorlog I ................................. 36-39 Auto rijdt 80 kilometer op zeewier........ 40-41 Salon de la Plongée 2020.............................. 42 SeaCam-nieuws.................................................43 Microplastics op de Soko-eilanden.......44-45 Wat je nog niet wist over de hamerhaai................................46-47 Equal Earth Map projection ...................48-50 Project Seahorse wint de Indianapolis Prijs....................................51-53 Verloren steden.......................................... 54-57 CPR voor leken tijdens de coronacrisis................................................... 63 Algoritmes CPR bij COVID-19..................64-65 Viespeuk........................................................66-67 Interview met het Sepiamannetje...........70-71 Hoe veilig duiken in coronatijden?..........72-73 De mosselkotter...........................................74-75

Vaste rubrieken Persbericht: Nieuw marien ruimtelijk plan .5 Mijn buddy: De vrijduikinstructeur........ 16-17 Close-up (Tom Van Hout)......................... 26-27 Hippoëzie (Vogels, vissen)..............................43 Zwembad van 'Duikschool DIOS'.................. 68 Retro-Hippo........................................................76 BEFOS-FEBRAS...............................................103 NELOS-Boetiek................................................104 Lopende agenda..............................................105 NELOS-katern/Hippo-colofon.....................106

Nr. 279 mei/juni 2020

Van de redactie DOOR IVO MADDER Een duikmagazine als Hippocampus opvullen met

enkele leuke foto's verza-

allerlei interessante artikels gaat redelijk vlot. Zeker

meld van onze leden die

als het de editie van mei/juni betreft, want dan is er

alternatieven zochten om hun favoriete sport te be-

heel wat bondsnieuws om te publiceren. Maar de co-

oefenen. De 'Instructor Manual', een handleiding voor

ronamaatregelen zorgden ervoor dat heel wat activi-

de NELOS-Instructeur, en de nieuwe visatlas 'Vissen in

teiten afgelast werden, dus moesten er alternatieven

Zeeland' stellen we ook voor in deze editie. Voor de on-

gezocht worden. Ook voor onze adverteerders, die het

derwaterfotografen en -videografen brengen we het

nu – net als zovele anderen – heel moeilijk hebben om

heugelijke nieuws dat de 'OBK shout-out' doorgaat,

het hoofd boven water te houden, werden oplossingen

maar wel in een gewijzigde vorm.

gecreëerd om alsnog te adverteren en zo hun produc-

Ondertussen mogen we terug gaan duiken, maar om-

ten onder de aandacht te brengen van hun klanten.

dat er toch nog heel wat beperkingen zijn, blijven de

Via diverse kanalen bracht NELOS regelmatig up-

meesten onder ons nog thuis. Misschien kan je dan

to-date info over COVID-19 en de impact ervan op de

wat genieten van of zelfs wegdromen bij het artikel

duiksport. In deze editie zijn er dan ook heel wat arti-

over de Malediven, de prachtige onderwaterfoto's van

kels die betrekking hebben op de coronacrisis. Som-

'Blackwater diving' in de Oosterschelde of de win-

migen onder jullie zagen bepaalde teksten wellicht al

nende foto's van de Hugycup. Krijg je het water al in

eerder verschijnen via onder andere NELOS-berich-

de mond? Raadpleeg dan het artikel 'Ik ga op reis en

ten. Maar omdat niet iedereen op het internet of de

neem mee'. Je kan ook je kennis wat verrijken met de

sociale media zit en sommige NELOS-berichten – zo-

info over de hamerhaai, de Belgische militaire duikers

als de NELOS-Info – niet bij alle leden terechtkomen,

tijdens Wereldoorlog I, de 'Equal Earth Map projec-

brengen we het in Hippocampus. Om zoveel mogelijk

tion', zeewier als biobrandstof, de verloren steden,

leden op de hoogte te brengen, vooral de duikers, wer-

de mosselkotter, … en het nieuwe 'Suunto FusedTM

den er vanuit de Raad van Bestuur NELOS daarnaast

RGBM2' algoritme.

ook uitzonderlijk enkele nieuwsbrieven verzonden

Kortom, toch heel wat leesvoer. Hopelijk tot binnen-

naar de gebrevetteerde duiker.

kort aan de waterkant.

Ivo Madder

Dankzij de wereldwijde coronamaatregelen kon de natuur zich herstellen. Toch hebben deze maatregelen ook voor negatieve impact gezorgd, zoals extra vervuiling op de Soko-eilanden. Ondanks het feit dat

Coverfoto: Een roodoog dwerggrondel of paarsoog

wij niet konden gaan duiken en al zeker niet in de Oos-

gobie (Bryaninops natans) op een gorgoon. Locatie:

terschelde, werd er toch voor gezorgd dat er voor de

Ras Torombi (Rode Zee, Egypte). Camera: Olympus

sepia's wilgentakken beschikbaar zijn om hun eieren

E-M1 Mark II, ISO 200, 1/250 sec. bij f/13. 1e plaats

op af te zetten.

Portfolio compact camera (serie van 3 foto's) tijdens

Naast de berichtgeving over corona hebben we ook

de Hugycup 2019. Foto: Werner Graf.

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be.

Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be

www.ovos.be

www.bravos-vzw.be

www.wevos.be

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

www.limos-vzw.be

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: number: ARENA 2.009.718/010.

Policy In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus mei/juni 2020

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

Visatlas 'Vissen in Zeeland'

Duikonderricht voorjaar '20

9e boek in de boeken77 Het reeks 'Fauna Zeelandica' is

78

De 'Instructor Manual'

PR-Dreamteam

weldra te koop.

Ondanks meerdere afgelaste bijeenkomsten toch nieuws van het Duikonderricht.

handleiding voor de 82 DeNELOS-Instructeur is be-

zoeken nog enthousi85 We aste en leuke NELOS-leden

Advies duiken na COVID-19

Zijn de caissons open?

schikbaar.

90

Advies i.v.m. de duikgeschiktheid in het kader van de COVID-19 problematiek.

voor het PR-Dreamteam.

93

De herdrukkamers zijn maar beperkt operationeel!

Pas je duik dus aan!

OBK 'shoot-out' 2020

81 suele Commissie gaat door

De wedstrijd van de Audioviin een gewijzigde vorm.

Duik in je kot

overzicht van hoe we 86 Een doken tijdens de corona lockdown.

Nieuws van Sectie EDIT

van 94 Dehettoekomstplannen Departement didactiek ... misschien iets voor jou?

Controleer regelmatig de pagina www.nelos.be/corona op onze NELOS-website voor aanpassingen aan de richtlijnen met betrekking tot het duiken tijdens de coronacrisis. Als gevolg van aanpassingen opgelegd door de Belgische Nationale Veiligheidsraad, de Geneeskundige Commissie NELOS of het NELOS-Duikonderricht kunnen de richtlijnen steeds veranderen.

4

Hippocampus mei/juni 2020

Persbericht

Nieuw marien ruimtelijk plan Er beweegt wat op de Noordzee: op 20 maart 2020 trad het marien ruimtelijk plan 2020-2026 in werking. Daar hoort een gloednieuwe brochure bij!

W

ist je dat België met 37% beschermd marien natuurgebied ver boven het Europese gemiddelde van 8,9% zit? En dat ons land in verhouding de meeste 'offshore ruimte' voor hernieuwbare energie voorziet van alle landen ter wereld?

Natuurbehoud, groene energie, scheepvaart, visserij, zandontginning, defensie en zoveel meer activiteiten vinden dagelijks plaats in ons kleine Belgische stukje Noordzee. Om al deze activiteiten veilig te laten samengaan, stelt de federale overheid elke zes jaar een marien ruimtelijk plan op. Het is een soort ruimtelijke ordening die op land al langer bestaat, maar op zee is het vrij uniek in de wereld. Heel wat landen komen in België kijken hoe wij het aanpakken om alle activiteiten en stakeholders hun rechtmatige plaats op zee te geven.

Wat is er nieuw in het plan?

Het eerste plan gold voor de periode 20142020. Het nieuwe plan voor 2020-2026 voorziet onder meer deze nieuwigheden: • een tweede zone voor 'offshore energie', de prinses Elisabeth-zone, die een quasi verdubbeling van de energiecapaciteit beoogt (van 10% van de Belgische elektriciteitsbehoefte eind dit jaar naar 20% tegen 2025/2026); • een extra natuurgebied aan de Nederlandse grens; • drie nieuwe zoekzones voor bodembeschermende maatregelen;

• vijf specifieke zones waarbinnen commerciële en industriële activiteiten kunnen worden ontwikkeld. Vooral duurzame ontwikkeling zal hierbij centraal staan.

Het plan werd opgesteld door de dienst Marien Milieu van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu, in opdracht van de Minister van Noordzee, Philippe De Backer.

Philippe De Backer: "België was pionier met een eerste marien ruimtelijk plan en we zijn nu ook de eersten om dit plan te herzien. Het is een lang, maar boeiend traject geweest waarin het evenwicht tussen economie, ecologie en veiligheid centraal stond. Ik wens dan ook alle stakeholders, burgers en organisaties te bedanken voor hun constructieve bijdrage aan dit proces en ben tevreden dat met dit nieuw marien ruimtelijk plan de Noordzee verder kan ontwikkelen op vlak van blauwe economie, met respect voor het marien milieu en de beschermde Natura 2000 natuurgebieden".

Op www.marienruimtelijkplan.be vind je het volledige marien ruimtelijk plan.

toegankelijke manier samen. Ze geeft een overzicht van de belangrijkste activiteiten in onze Noordzee aan de hand van specifieke kaarten.

Je kan ook je kennis testen met een korte 'quiz'.

De brochure kan je downloaden via de URL https://bit.ly/marienruimtelijkplan of je kan ze gratis bestellen bij de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu: www.health.belgium.be (ga daar naar 'Publicaties en onderzoek').

 CAROLINE LEYS, HOOFD COMMUNICATIECEL

een gloednieuwe brochure De brochure 'Er beweegt wat op zee. Het marien ruimtelijk plan 2020-2026' bevat heel wat weetjes en vat het marien ruimtelijk plan 2020-2026 op een

Hippocampus mei/juni 2020

5

Reportage Milieu

Hete, droge zomers en meer winterneerslag dan voorheen vormen een bedreiging voor Stonehenge.

Klimaatverandering bedreigt

werelderfgoed

Het rapport van UNESCO is verbijsterend ontnuchterend. Veel erfgoedsites, zowel onder als boven water, zijn niet opgewassen tegen de klimaatverandering.

zullen het terrein van Stonehenge uithollen en schade aan het monument berokkenen. De vochtige ondergrond en het geploeter van de vele toeristen kunnen ook de omgeving van de site aantasten.

Venetië Door het stijgende zeeniveau is de toekomst van Venetië, dat gebouwd is op 118 eilanden en verbonden is door kanalen en

D

at de grootste koraalriffen in de wereld hierbij horen, is voor ons niet onbekend. Maar ook van Stonehenge, het Vrijheidsbeeld, Venetië, Yellowstone en in het bijzonder van het Paaseiland dreigt er nog weinig over te blijven.

Wie al naar Zuid-Engeland reed om er te duiken, heeft ongetwijfeld ook Stonehenge bezocht. Het mystieke bouwwerk is een merkwaardig overblijfsel uit de steentijd.

De zomers zijn heter en droger en de winterneerslag neemt eveneens toe. Dat laatste vormt juist de grootste bedreiging.

Meer regen en eventuele overstromingen

6

Hippocampus mei/juni 2020

In Venetië stijgt de zeespiegel en zakt de stad weg in de onstevige ondergrond.

Foto: Ihor Serdyukov.

Stonehenge

Foto: MZilles.

Paaseiland Rapa Nui of Paaseiland is het meest geïsoleerde, bewoonde eiland ter wereld (ongeveer 2.300 inwoners), dat in 1722 ontdekt werd door de Nederlandse ontdekkingsreiziger Jacob Roggeveen. Het ligt in de Grote Oceaan. 2.000 km naar het Westen liggen de kleine Pitcairneilanden. Om je naar de kust van Chili te begeven, moet je meer dan 3.500 km naar het oosten. Voor de mensen die dit eiland hebben ontdekt, waren die afstanden mogelijk makkelijk te overbruggen. Het zijn dan ook de Polynesiërs, de grootste zeevaarders uit de geschiedenis, die als eersten tussen het jaar

500 en 1000 n.Chr., voet aan wal zetten op dit eiland. Ze bouwden niet alleen huizen, maar ook grote platformen voor hun grote, mysterieuze stenen reuzenbeelden. De iconische moai-beelden en ahuplatformen, die dateren van 1250-1500 n.Chr., zijn erkend als werelderfgoed.

Wel meer dan 1.000 beelden werden met de hand gemaakt uit vulkanisch tuf, een poreuze steen gemaakt van samengedrukte assen. Ze zijn bijna allemaal uitgekerfd uit Rano Raraku, een gigantische groeve in een van de drie vulkanen. Bij gebrek aan geschikt gereedschap zou een team van 12 mensen een jaar bezig zijn om een beeld

Hoelang blijven deze grote, mysterieuze stenen reuzenbeelden nog overeind staan op Paaseiland?

Foto: Amy Nichole Harris.

bruggen, onmiskenbaar broos geworden.

Honderden gebouwen en monumenten zijn nu al beschadigd. Venetië heeft al sinds de stichting van de stad te kampen met overstromingen, maar vanaf de 20e eeuw zijn de hoogwaterstanden, in het Italiaans 'acqua alta' genoemd, elkaar steeds sneller gaan opvolgen. Niet alleen stijgt de zeespiegel, de stad zakt ook weg in de onstabiele ondergrond.

Venetië ligt nu meer dan 25 cm lager dan in 1897, toen het huidige officiële referentiepeil werd vastgesteld. De aanleg van sluizen, die één van de volgende jaren voltooid wordt, zou de stad moeten behoeden voor verdere aftakeling.

Hippocampus mei/juni 2020

7

R Meportage ijn buddy

Creatieve foto: Scarc.

Milieu

Stormen, orkanen en het stijgende zeewater vormen een bedreiging voor het Vrijheidsbeeld.

te maken. Nadat het beeld afgewerkt was, werden sommige wel negen kilometer over ruw terrein naar een platform, de Ahu, gebracht en dit zonder een dier of een wiel, wat aangeeft dat de bewoners ook een bijzonder talent hadden voor techniek.

Mogelijk werden bomen gebruikt als rolof hefsysteem. Vermoedelijk werden ook sleeën gebruikt om de 9 meter hoge en 80 ton wegende beelden aan de kustlijn rond heel het eiland te krijgen.

Vroeger werd gedacht dat de Ahu's dienden voor spirituele aangelegenheden, terwijl vrij recent ontdekt werd dat zich rond deze plaatsen telkens een drinkwaterbron bevond. In gevechten om water werd bij een clanoverwinning een beeld van de andere omver getrokken en de ogen werden vernietigd, zogezegd om de energie te verwijderen.

De kans bestaat dat de 1.100 beelden definitief verdwijnen door bedreigingen van wind, regen en zee.

• Door milieuwijzigingen, waardoor meer regen zal vallen.

• Door erosie: fysieke erosie, waarbij regen kleine geloste deeltjes wegspoelt.

8

Hippocampus mei/juni 2020

• Door chemische erosie, waarbij het gesteente wordt aangetast door de zure regen.

• Door natuurrampen, waarbij de golven steeds opbeuken tegen de kliffen, waar de meeste beelden staan. De vaste grond kan onstabiel worden, waardoor de moai kunnen omvallen en vergaan in de zee.

• Tegen 2100 zal de zeespiegel er met 180 centimeter stijgen, waardoor grote delen onder water zullen komen te staan.

Vrijheidsbeeld Wie de Hudson opvaart richting de stad New York, kan niet naast het Vrijheidsbeeld kijken. Maar hoe krachtig en onkwetsbaar het vrijheidssymbool er ook uitziet, tegen de klimaatverandering is het niet opgewassen. In 2012 liep Liberty Island, waar de dame staat, grote schade op door de orkaan Sandy. Het stijgende zeewater en de toenemende zware stormen krijgen zelfs deze dame in de toekomst van haar voetstuk.

de Verenigde Staten, dankzij de vele geisers, hotsprings en het majestueuze landschap. Wetenschappers maken zich echter grote zorgen, want in het park duiken steeds meer signalen op van de klimaatverandering.

De hogere temperaturen in het park zorgen ervoor dat de drassige gronden en meren kleiner worden. De winters zijn korter, waardoor er minder sneeuw valt die niet zo lang blijft liggen. Dieren, die afhankelijk zijn van water en draslanden, zullen het moeilijk krijgen. Verder ligt er voortdurend een enorme dreiging op de loer, namelijk bosbranden.

In deze bijzondere tijden zou het mooi zijn dat de natuur zich wat kan herstellen zoals nu al in Venetië is vastgesteld tijdens de 'lock down' naar aanleiding van de coronacrisis met COVID-19.  CHRISJE DEMUYNCK

Yellowstone Yellowstone was het eerste Nationaal Park ter wereld en is een populaire attractie in

Geraadpleegde bron: Unesco.

Foto: Yorkshireknight.

Hogere temperaturen in het park en kortere winters met minder neerslag zorgen voor droogte en bosbranden.

De volledige lijst van prachtige natuur in gedrang: Afrika

1. Bwindi Impenetrable National Park, Oeganda

2. Ruïnes van Kilwa Kisiwani en Songo Mnara, Tanzania

3. Floraregio van de Kaap, Zuid-Afrika 4. Nationaal Park Malawimeer, Malawi Arabische wereld

5. Ouadi Qadisha (de Heilige Vallei) en Horsh Arz el-Rab (het Bos van de Ceders van God), Libanon

6. Wadi Rum, Jordanië 7. Oude Ksours van Ouadane, Chinguetti, Tichitt en Oualata, Mauritanië

Azië/Pacifisch gebied

8. Zuidelijke lagune van de Rock Islands, Palau

9. Oude stad Hoi An, Vietnam 10. Shiretoko, Japan

11. Komodo Nationaal Park, Indonesië 12. Sagarmatha Nationaal Park, Nepal 13. Lagunes van Nieuw-Caledonië, Oceanië

14. Rijstterrassen van de Filipijnse Cordilleras

15. Gouden Bergen van Altaj, Rusland 16. East Rennell, Salomonseilanden Noord-Amerika

17. Yellowstone National Park, VS 18. Vrijheidsbeeld, VS 19. Oude stad Lunenburg, Canada 20. Mesa Verde National Park, VS Latijns-Amerika

23. Galapagoseilanden, Ecuador 24. Huascarán Nationaal Park, Peru 25. Zuidoostelijke reservaten van het Atlantische Woud, Brazilië

26. 26. Rapa Nui Nationaal Park (Paaseiland), Chili

Europa

27. IJsfjord van Ilulissat, Groenland (Denemarken)

28. Neolitisch Orkney, UK 29. Stonehenge, Avebury en omliggende sites, UK

30. Waddenzee, Nederland, Duitsland en Denemarken

31. Venetië, Italië

21. Haven, forten en monumenten in Cartagena, Colombia

22. Coro en zijn haven, Venezuela Hippocampus mei/juni 2020

9

Reportage

Onderwaterfotografie Een juveniele snotolf (Cyclopterus lumpus).

'Blackwater diving' in de Oosterschelde Vorige Hippocampus brachten we een artikel over 'blackwater diving' in open water, ergens op een verre bestemming in de oceaan. Maar het kan ook dichter bij huis, gewoon in de Oosterschelde tijdens een nachtduik. Luc Rooman legt uit hoe je dat doet.

Foto's (4): Luc Rooman.

10

Hippocampus mei/juni 2020

Kortsnuitzeepaardjes (Hippocampus hippocampus).

Een pladijs (Pleuronectes platessa).

Hippocampus mei/juni 2020

11

Reportage

Onderwaterfotografie

Atlantische dwerginktvis (Sepiola atlantica).

E

en zeer 'hot' item in de wereld van onderwaterfotografie is 'blackwater diving' in het buitenland, meestal in Aziatische landen. Het opzet is om in open zee of oceaan 's nachts, boven een grote diepte, het pelagisch leven (kwallen, garnaaltjes, plankton) en het juveniele leven dat uit de diepte opstijgt te lokken met een lang touw, waaraan zeer veel licht bevestigd is tot meestal een diepte van 15 meter.

Als onderwaterfotograaf is het een moeilijke uitdaging om dit meestal minuscule leven in beeld te brengen. Voor het duikcentrum is het een hele onderneming om dit succesvol te maken, want het brengt toch wel wat voorbereiding met zich mee.

Dit wordt voor hen ruimschoots vergoed door het kostenplaatje dat eraan vasthangt. Bedragen tussen de 55 en 80 dollar per duik zijn niet uitzonderlijk. Mede door het kostenplaatje vroeg ik mezelf

af: "Is dit niet mogelijk in de Oosterschelde, zij het in een aangepaste vorm, want heel grote dieptes zoals in de oceaan heb je daar niet.

en zo geschiedde Als locatie viel ons oog op de Oesterdam, want daar kan je altijd duiken en moet je geen rekening houden met stroming of kentering. Gezien er in het voorjaar heel wat bedrijvigheid is van verschillende

Foto's (5): Luc Rooman.

12

Hippocampus mei/juni 2020

Een parend koppeltje dwerginktvissen (Sepiola Atlantica).

Atlantische dwerginktvis

inktvissoorten besloten we ons geluk te beproeven in het najaar, op zoek naar het jonge leven. Mijn buddy en ik hadden afgesproken om in open water te duiken met een zo fel mogelijke duiklamp en te zien wat er op ons af zou komen. Dit hebben we zo enkele weken volgehouden, met verbazend goede resultaten. Dikwijls waren we blij verrast; sepiola’s, pijlinktvisjes, kwallen met of zonder vlokreeftjes en ja, zelfs zeepaardjes kruisten ons pad.

(Sepiola atlantica).

Juveniele pijlinktvissen (Loligo vulgaris vulgaris).

Hippocampus mei/juni 2020

13

Reportage

Onderwaterfotografie

Een juveniele zeekat (Sepia officinalis).

Naar mijn mening werkt dit het beste met de 60 mm macrolens om de afstand zo klein mogelijk te houden, omdat je onderwerpen dikwijls klein en bewegelijk zijn en dan valt de grootte van de onderwerpen in de Oosterschelde al bij al nog mee. Of je nu één of twee flitsers gebruikt, het resultaat blijft hetzelfde naar mijn mening, omdat je toch in open water fotografeert en geen slagschaduwen kan bekomen, maar dat is natuurlijk ieders voorkeur.

Hou natuurlijk wel rekening met de brandtijd van je duiklamp en neem voldoende back-uplicht mee, omdat je je vaak moeilijk kan oriënteren.

Het is zeker een aanrader om dit eens te beleven, maar hou het veilig en doe dit op een plaats die je zeer goed kent. Eens thuisgekomen, kan je de resultaten bekijken op de computer en merk je pas hoe moeilijk het is om net die ene foto te

maken die je in gedachten had. De meeste zijn voor de prullenmand, maar laat je zeker niet ontmoedigen en zet door.

Eerlijkheidshalve moet ik zeggen dat de nabewerking toch wel wat tijd in beslag neemt door het overvloedige zweefvuil dat aanwezig is in de Oosterschelde, maar naar ik vernomen heb is dit in tropische oorden praktisch hetzelfde. Ook de 'cropfactor' voor sommige onderwerpen speelt een grote rol, omdat sommige piepklein

Een jonge zeekat (Sepia officinalis).

Foto's (5): Luc Rooman.

14

Hippocampus mei/juni 2020

Een oorkwal (Aurelia aurita).

zijn. Dat zie je in veel internationale wedstrijden waar je 'blackwater' foto's tot wel 30% mag uitsnijden.

Conclusie: ook zonder dure reizen en duiken kan je mooie resultaten bekomen, maar dit neemt niet weg dat, zodra ik in één of ander tropisch oord beland, ik zeker zal deelnemen aan het 'blackwater diving'! 

Een juveniele kompaskwal (Chrysaora hysoscella).

LUC ROOMAN

Een kwalvlo in een oorkwal.

Hippocampus mei/juni 2020

15

Mijn buddy

Vrijduiken, nu een levendige discipline, was een aantal jaren geleden het kleine, onbekend broertje bij NELOS. Het was lang het eenzame terrein van enkele fanaten die zonder fles op de rug gingen duiken. Als je ze zag, dan was dat onder de luchtduikers nieuws en probeerde je die zonderlingen vanop een afstandje te observeren.

Ja, je moest als luchtduiker in je apneuproeven slagen, maar dat was in functie van je brevet sportduiken, niet omdat je dit in open water wou uitvoeren. De kentering hierin werd bewerkstelligd door een klein groepje enthousiastelingen. Vandaag ga ik duiken met een vrijduikinstructeur die mee aan die doorstart lag.

Klaarmaken voor het te water gaan.

Profiel François Vissers

3 3 3 3 3

Foto: Franço

vrijduiken in 1998.

Aantal vrijduiken: ca. 400.

Huidige club: ScyllaDiving, Aarschot.

Vrijduikbrevet: 2*FDI. Andere brevetten: 2*I, Duiker-Redder en Duiker-Hulpverlener.

Speciaal materiaal: decocomputer met 'Taravana'-mode en Hectometer (duikbrilletje zonder neus dat zich automatisch aanpast aan de omgevingsdruk).

Favoriete vrijduikplaats 'onze wateren': steengroeven La Gombe en Lessines.

Favoriete vrijduikplaats in het buitenland: Kas (Turkije).

Voorkeur soort vrijduik: duiken met verzwaarde slee (variable weight /no limit).

Meest spectaculaire vrijduik: Spanje 1999, een onvergetelijke vrijduik met een dolfijn en natuurlijk de 'Blue Hole' in Dahab, Egypte.

is Vissers.

Startjaar duiken: perslucht in 1972 en 3

3 3 3 3

V

oor onze afspraak rij ik een tweetal uren naar de steengroeve in Es­ neux. Ondanks mijn GPS moet ik toch even zoeken. Het is immers een tijdje geleden dat ik daar gedoken heb, maar ik herken bepaalde plaatsen onderweg en de herinneringen komen terug. Er zijn een aantal veranderingen, maar niet zoveel dat ik de plaats niet herken. Ik vind een parkeerplaats op het hoger gelegen terrein en zoek dan de groep vrijduikers op.

Ze zijn gemakkelijk te vinden, want ze hebben het zich gemakkelijk gemaakt nabij de trap. De sfeer is ontspannen, zoals het bij

16

Hippocampus mei/juni 2020

vrijduiken de gewoonte is. Goed op tijd begint de Algemene Duikverantwoordelijke aan de briefing. Het is de eerste Mentale voorbereiding en oefenen van het klaren. maal dat ik hier zonder fles het water in zal gaan en dus luister ik extra aandachtig. peilt naar zijn reden om te starten met Onze duikploeg bestaat uit drie personen, vrijduiken. Hij vertelt me dat hij als tiener wat het qua veiligheid en individuele voorenkele vrijduikers in acties zag. Hij vond bereiding eenvoudiger maakt. de activiteit en de sport fascinerend. Het moest prachtig zijn om geruisloos onder Dit is geen gewoon duikverslag en dus water te glijden en te zwemmen tussen de neem ik François Vissers even aan de kant vissen. Toen besloot hij om ook vrijduiker om hem te interviewen. Mijn eerste vraag te worden.

Foto's (2): Patrick Van Hoeserlande.

De vrijduikinstructeur

Vrijduiken was toen niet zo populair als nu.

Een beetje uit noodzaak vatte hij de opleiding tot flessenduiker aan. Hij beklom de ganse ladder tot aan de titel van instructeur. Hoewel hij duiken leuk vond, bleef er iets knagen. En dat iets was het vrij zijn van alle onnodige ballast en zich onder water kunnen bewegen als een vis. Net zoals de eerste vrijduikers die hij die dag zag.

Omdat de mogelijkheden tot vrijduiken binnen onze federatie beperkt waren, keek hij even over de muur naar hoe anderen het aanpakten. Stap voor stap leerde hij de knepen van het duiken op één ademteug.

Enthousiast over zijn belevenissen, wou hij het plezier van deze tak in de duiksport niet voor zichzelf houden, maar delen met anderen. Het duurde niet lang voordat hij binnen NELOS mee timmerde aan de heropbouw ervan. Hij was bij de eersten die de titel van '1*Instructeur Vrijduiken' kreeg opgespeld. Dat sterkte hem om verder te gaan en anderen te helpen met het uitbouwen van een netwerk van vrijduikers. Zonder hem en enkele andere enthousiastelingen waren we binnen NELOS nog steeds ter plaatse aan het trappelen.

Na de briefing binnen de duikploeg gaan we te water. Ik stel nog even mijn actiecamera in, zodat die om de drie seconden een foto neemt. De meeste foto's zullen waardeloos zijn, maar misschien zitten er een paar goede tussen die dit artikel kunnen illustreren. De onderwaterfotografen van de redactie zullen hierover wel oordelen.

We starten met een aantal ondiepe duikjes om op te warmen. Daarna bewegen we

ons richting de cilinder. Ik besluit er niet in te duiken, maar er mooi langs te zwemmen, want ik voel me niet zeker genoeg om zonder fles in een besloten ruimte te bewegen. Dat ligt nog buiten mijn comfortzone. Omdat we met drie zijn, kan ik me mentaal beter voorbereiden. Het is mijn beurt om in het water te glijden. Als ik de bodem bijna raak, zie ik in mijn ooghoeken François langs zwemmen en verdwijnen in de opening. Tijdens mijn opstijging, kijk ik nog even naar beneden om te zien of hij me volgt, maar ik zie hem niet. Toch voel ik dat hij zich ergens in mijn omgeving bevindt. Mijn vermoeden wordt bevestigd als hij kort na mij het wateroppervlak doorbreekt.

Nog een paar keer naar beneden, waarbij we om de beurt voorbereiden, duiken en de veiligheid verzekeren. We zijn niet de enige ploeg in de steengroeve en dus schuiven we na een tijdje door, zodat iedereen kans krijgt om in de omgeving van de verschillende voorwerpen te duiken. Ons volgend station is het vliegtuig dat iets dieper ligt.

Het water is echter een beetje troebel.

Dankzij de bellen van een groepje duikers krijgen we een goede indicatie van waar het wrak afgezonken is. We laten ons lood aan de daallijn zakken. François duikt als eerste om zich ervan te verzekeren dat we inderdaad boven het vliegtuig hangen. Het duurt een tijdje vooraleer we hem zien opstijgen. Hij vertelt ons dat onze boei zich vlak boven de staart bevindt. Leuk, want zo hebben we als beginners sneller een referentiepunt op onze tocht naar de bodem.

Tussen twee duiken door geeft François ons tips die we onmiddellijk kunnen toepassen. Hoe we beter onze oren kunnen klaren, hoe we ons kunnen voorbereiden op de volgende duik, …

Het laatste station bevindt zich in de nabijheid van de stenen trap die naar de bodem van de vroegere steengroeve leidt. Onze laatste duiken zullen een eerder horizontaal profiel hebben. Dat is niet erg, want ondanks de hints voel ik dat mijn trommelvliezen al goed gewerkt hebben. Het wordt nu als veiligheid wel iets moeilijker om je taak uit te oefenen, maar mits goede afspraken lukt dat wel. We komen nu ook meer vis tegen, wat de duiken nog interessanter maken.

Als de veiligheid op de ponton naar de groepen duikers zwaait, weten we dat deze duikdag op zijn einde loopt. Terwijl we naar de kant zwemmen, houden we een korte nabespreking van de duiken. Wat we niet kunnen afwerken, ronden we iets later in de kantine af.

Dank je wel François, om me te begeleiden bij deze apneuduiken en me enkele kneepjes bij te brengen. Het is altijd leuk als de naam van je buddy in je logboekje die van een icoon is. Ik log alleen de volledige sessie in en niet alle individuele duiken, maar dat is genoeg om een herinnering vast te leggen. Ik heb van deze uitstap ook geprofiteerd om met mijn actiecamera enkele video-opnames te maken. Niet alleen helpt dit bij het schrijven van deze 'Mijn buddy', maar het biedt ook de mogelijkheid om het filmen als vrijduiker te testen.

Ik rij de gravelweg af richting autosnelweg.

Volgende week duik ik met een buddy van een compleet ander kaliber. Ik kijk er met gemengde gevoelens naar uit. Die duik zal zich buiten mijn comfortzone bevinden, niet qua duiken maar qua …

Een voorstel voor buddy? Stuur maar naar patrick.vanhoeserlande@nelos.be.  PATRICK VAN HOESERLANDE

François vervangt een vinblad van één van de vrijduikers.

)

Vrijduik in La Gombe (2 juni 2018) Tijdens deze duik had ik mijn actiecamera mee. Je kan het gemonteerd resultaat vinden via https://youtu.be/vLQYUdHTqPk en om een educatieve waarde aan de video te geven worden de verschillende stappen van de vrijduik weergegeven.

Foto: Patrick Van Hoeserlande.

De duikzak van de vrijduikinstructeur.

Hippocampus mei/juni 2020

17

ADVENTURE STARTS HERE. SUUNTO EON Core

Koop je nu een Suunto EON Core dan krijg je niet alleen een compacte duikcomputer met het gloednieuw Suunto Fused ™ RGBM 2-algoritme en een gemakkelijk leesbaar kleurenscherm. De Eon Core is ook draadloos met een mobiele telefoon (Suunto App) en de Suunto Tank POD te verbinden. U krijgt er nu tijdelijk ook een Suunto 30L Drybag bij t.w.v. €39,99* !

GRATIS Drybag t.w.v. € 39,99*

* Alleen verkrijgbaar bij de erkende Suunto Dealer in de Benelux. Vraag de erkende Suunto Dealer naar de actievoorwaarden. Op=op!

Reportage Duikmateriaal

Eon Core update Voor duikers die in het bezit zijn van de Suunto Eon Core is er een update beschikbaar naar het decompressiemodel 'Suunto FusedTM RGBM2'.

D

e 'Eon Core' kwam op de duikmarkt in 2018. Hij is het kleinere broertje van de 'Eon Steel' en even gebruiksvriendelijk. Bovendien is hij voorzien van onder andere schermpersonalisatie en het 'Suunto FusedTM RGBM' (Reduced Gradient Bubble Model). Het 'Suunto FusedTM RGBM' is een mix (fuse) van twee RGBM-modellen, het 'Suunto RGBM' en het 'Full RGBM' van Dr. Bruce Wienke. Het voordeel van dit 'Suunto FusedTM RGBM' is dat je onafhankelijk van je duikprofiel steeds met het optimale algoritme duikt.

Voor duiken tot circa 40 m diepte rekent het 'Suunto RGBM'. Dieper dan 40 meter neemt het 'Full RGBM', geschikt voor diepe duiken, stelselmatig over. Dit alles verloopt automatisch, zonder dat de duiker iets moet aanpassen of bevestigen. Het 'Suunto FusedTM RGBM' gaat er wel vanuit dat je als duiker steeds het ideale gasmengsel gebruikt voor de geplande duik.

duikmarkt In bepaalde landen en regio's wordt door veel duikers ademlucht gebruikt om dieper te duiken dan 40 meter diepte. Bij deze duikers wringt soms het schoentje met het 'Suunto FusedTM RGBM', omdat zij bij dit soort duiken redelijk conservatieve decompressiestops voorgeschoteld krijgen.

Er werd bijgevolg door de 'deep air diver' veel feedback gegeven aan Suunto Oy be-

treffende deze lange decompressiestops.

luisteren naar de feedback van de duikmarkt Naar aanleiding van deze feedback werd er door Suunto Oy naar een oplossing gezocht, zodat deze groep duikers ook optimaal van de 'Suunto Eon Core' gebruik zou kunnen maken. Omdat aanpassingen aan algoritmes echter niet over een nacht ijs gaan, liet een update op zich wachten. Er dienden serieus wat testen in labo en reële duiksituaties geëvalueerd te worden.

Decompressieziekte-risicobeoordelingen werden uitgevoerd om te controleren of de aanpassingen overeenkomen met het niveau dat Suunto gebruikt en erkent. Verder wou Suunto Oy naast de geplande update ook nog andere verbeterde gebruikersmogelijkheden invoeren. De filosofie was bijgevolg om de update voor 'deep air diving' samen te laten lopen met de andere voorziene updates, om zo een allesomvattende bijgewerkte versie uit te brengen. Het 'Suunto FusedTM RGBM2' was in de maak.

Suunto FusedTM RGBM2 Nu is het dus zover. Sinds begin maart 2020 kunnen alle 'Eon Core' eigenaars hun duikcomputer updaten naar het nieuwe 'Suunto FusedTM RGBM2'. Maar wat heeft deze update nu voor jou als voordeel?

Hieronder een opsomming van de belangrijkste wijzigingen met verduidelijking.

1. Diepere luchtduiken met kortere decompressiestops: duiken naar de 50 meterzone met lucht, resulteren met het vernieuwde algoritme in kortere decompressiestops in vergelijking met het vorige 'Suunto FusedTM RGBM'. Hieronder een voorbeeld van een enkelvoudige duik met het 'Suunto FusedTM RGBM' in vergelijking met het nieuwe 'Suunto FusedTM RGBM2'. Onderstaande identieke duikplanning laat een verschil van 30 minuten minder decompressiestops zien met het 'Suunto FusedTM RGBM2'. Ook voor herhalingsduiken zijn de duiktijden merkbaar verbeterd.

Opmerking: Suunto raadt het diepduiken met lucht niet aan en beveelt aan om de duikverzekeringsinstructies met betrekking tot deze duiken te controleren.

2. Mogelijkheid

om de decompressiestops weer te geven volgens twee methodes: • volgens de vertrouwde Suunto continue decompressiecurve met een vloer, plafond en de ertussen liggende decompressiezone; • volgens het systeem van vaste decompressiestopdieptes op iedere 3 meter (op 12, 9, 6 en 3 meter).

Hippocampus mei/juni 2020

19

Reportage Duikmateriaal

De 'Eon-Core'-duiker heeft door deze voorziening de keuze over welk decompressieprofiel hij zal volgen. Hij kan zijn deco-opstijgprofiel maximaal vergelijken met dat van zijn buddy die een niet-Suunto-duikcomputer gebruikt.

Het decompressiestopprofiel is vooraf in te stellen op de 'Eon Core' en kan tijdens de duik niet gewisseld worden.

3. Aangepaste

'no fly time' berekeningen: Suunto berekent de 'no fly time' in al zijn duikcomputers volgens het principe van totale stikstofdesaturatie, alvorens een vlucht toe te laten. Omdat het 'Suunto FusedTM RGBM' gebruikmaakt van 15 periodes, in vergelijking met 9 periodes in 'Suunto RGBM'-computers, krijgen duikers die een 'Suunto FusedTM RGBM' gebruiken langere 'no fly time'-waarden dan hun buddy's.

Deze verschillen zijn weggewerkt door nieuwe 'no fly time'-berekeningen in het 'Suunto FusedTM RGBM2'-algoritme.

Het 'Suunto Fused™ RGBM2' vereist bij het berekenen van de 'no fly time' niet dat je lichaam volledig vrij is van restgassen. Dit voor normale commerciële vluchten die onder druk staan tot de gelijke druk van 3.000 meter hoogte.

De wijziging vermindert de vereiste tijd tussen je laatste duik en vliegen terwijl je jouw veiligheid behoudt.

4. Geen veiligheidsstop op 3 meter meer na lange decompressiestops: de aanbevolen veiligheidsstop op 3 meter wordt bij lange decompressiestops uitgeschakeld. Niettemin kan iedere duiker zelf nog de keuze maken om na lange decompressiestops toch nog een veiligheidsstop te maken. Die wordt door het 'Suunto FusedTM RGBM2'-algoritme echter niet meer weergegeven.

5. 'Eon Core' ondersteunt met het 'Suunto FusedTM RGBM2' zowel open circuitals gesloten circuitduiken: gesloten circuitduikers tot een maximale diepte van 80 meter blijven dus niet in de kou staan.

6. Mobiele

connectiviteit met de Suunto-app: de Suunto-app werkt als een digitaal logboek voor je duiken. Breng je duiklogboeken na het duiken eenvoudig via Bluetooth over naar je mobiele telefoon. In de Suunto-app kan je je duikavonturen herbeleven en delen, een 'all-inclusive' duikgeschiedenis

Duikprofiel met 'Suunto FusedTM RGBM' naar 52 meter met bodemtijd van 10 minuten:

Duikprofiel met 'Suunto FusedTM RGBM2' naar 52 meter met bodemtijd van 10 minuten:

20

Hippocampus mei/juni 2020

opbouwen door je duiklogboeken te verrijken met foto's, opmerkingen en duiklocaties. Bekijk en analyseer al je duikgegevens; inclusief duiktijd, maximale diepte, apparaatinstellingen, gasverbruik (bij gebruik van Suunto Tank POD). De Suunto-gemeenschap is een levendige en diverse groep, die elke dag inspirerende verhalen en ervaringen deelt. Sociaal delen op de Suunto-app is persoonlijk – selecteer wat je wilt delen en met wie. De Suunto-app kan ook je andere sporten en dagelijkse activiteiten volgen met een compatibel Suunto-sporthorloge.

7. Nieuwe

vereenvoudigde manier om je Suunto duikcomputer te updaten: software-updates zijn nu beschikbaar via 'SuuntoLink'. 'SuuntoLink' is een desktopsoftware die beschikbaar is voor OS en Windows en die de software van je Suunto-duikcomputer up-to-date houdt. De nieuwste software blijft ook beschikbaar in de 'DM5'. Aarzel niet om de 'SuuntoLink' te installeren op je desktop en/of laptop.

8. Verbeterde

logboekfunctie: er zijn nieuwe functies toegevoegd aan het

logboek in de duikcomputer, om de bruikbaarheid te verbeteren en de beschikbare duikinformatie te verrijken. De verbeterde en verrijkte overzichtspagina helpt je bij het analyseren van je duik door de gemiddelde duikdiepte, CNS- en OTU-niveaus en je persoonlijke duikinstellingen weer te geven. Als je de 'Suunto Tank POD' gebruikt, kan je ook het verloop van je gasverbruik en SAC-rate (Surface Air Consumption) volgen.

9. Er werd ook een extra taal toegevoegd: het traditioneel Chinees. Verder bevat de update verbeteringen op gebied van prestaties en functionaliteit van het apparaat.

10.

Naast deze aanpassingen biedt de 'Eon Core' uiteraard nog steeds de vertrouwde mogelijkheden aan, zoals: schermweergave personaliseren, meerdere duikprofielen aanmaken, duidelijk leesbaar kleurenscherm, lange autonomie, enz.  PATRICK VAN DE ROSTYNE

Heb je de update nog niet uitgevoerd? Via de verkorte link bit.ly/EonCore-update kom je op de downloadpagina terecht.

Advertentie

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Vulstation tot 300 bar Eigen hersteldienst

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Hippocampus mei/juni 2020

21

Reportage Duikmateriaal

Telkens wanneer we op duikreis gaan, zijn we beperkt qua bagage.

We gaan steeds na hoeveel onze koffer mag wegen en dit volgens

aan comfort. Scubapro heeft de Go-lijn speciaal ontwikkeld om met zo weinig mogelijk gewicht en maximaal comfort duikreizen te maken. Ik krijg de mogelijkheid om dit tijdens mijn reis uit te testen.

Foto: Chrisje Demuynck.

Ik ga op reis en neem mee … regelmatig tegen de benen. Ik heb dit opgelost door de bindlinten bovenaan extra hard aan te trekken, zodat dit niet meer gebeurt.

de richtlijnen van de vliegtuigmaatschappij. Het is afwegen welk duikmateriaal we meenemen. Ik stel me de vraag welke impact onze duikvakanties hebben op onze planeet, dus engageer ik

S

cholieren die aandacht vragen voor het milieu, het is een topic waar iedereen bij stilstaat. Ik wil dan ook mijn steentje bijdragen om 'low-weight' te vliegen. De meeste duikers nemen zeer graag hun eigen materiaal mee, zodat ze ook op vakantie comfortabel kunnen duiken. Ook ik wil dat, maar ik merk dat mijn materiaal enerzijds veel te veel plaats inneemt en anderzijds ook veel te zwaar is.

Ik vraag dan ook hulp aan Martine Grethe van Scubapro om mij te laten slagen in mijn opzet. Ik heb wel één voorwaarde: ik wil niet of zo weinig mogelijk inleveren

22

Hippocampus mei/juni 2020

Foto: Marc Hiernaux.

reis te vertrekken.

Foto: Chrisje Demuynck.

mij om met minimale duikkilo's op

duikreiszak (2,5 kg)

duikkledij (4 kg)

Alles begint met het gebruik van de juiste zak of koffer. Scubapro stelt een 'Porterbag' ter beschikking. Die kan op wieltjes vooruit getrokken worden of als rugzak gedragen worden. Hij is enkel verstevigd aan de onderkant, maar door de zijzakken kan je je vinnen laten dienen als zijkantversteviging. Bij dames die geen lange armen hebben, duwt de zak bij het rollen

Ik zou steeds een dik duikpak meenemen, maar om kilo's te besparen neem ik de 'Scubapro Definition Steamer (5 mm)' mee.

Als back-up tegen de koude steek ik ook nog een duiktop van 2,5 mm en een duikkap de zak in. Ook de 'Delta short' schoentjes gaan mee, samen met dunne duiksokjes en dunne handschoenen. Een wind- en regenjas mag ik niet vergeten.

We hebben reisinspiratie voor je om alvast in te duiken.

Wordt jouw komende duikvakantie een relaxte reis naar ‘Divers Paradise’ Bonaire, of streep je liever de duik naar The Great Blue Hole in Belize van je bucketlist? Eén van onze andere Caribische bestemmingen kan natuurlijk ook, of een combinatiereis misschien?

Op onze website hebben we reisinspiratie voor je verzameld om samen met je buddy in te duiken. Zo kun je alvast ideeën opdoen voor wanneer reizen weer mogelijk is. Onze enthousiaste reisspecialisten staan ook nu voor je klaar en helpen je graag bij de voorbereiding van je ideale duikvakantie!

Check onze website www.abctravel.nl/reisinspiratie en ontdek onze veelzijdige bestemmingen!

Nieuw adres Langestraat 45b | Nederland 303 0012 Langestraat 45b| 7511 1 7511HBDJEnschede Enschede, Nederland| +31 1 +31[0)53 [0)53 303 0012

®

�

� R

Hippocampus mei/juni 2020

f!!�

'-'i�•

23

Reportage

duikmateriaal (7,4 kg) Het trimvest dat ik meekrijg, is eveneens van de Go-lijn. Het vouwt heel gemakkelijk op. Met zijn 2,5 kilo voelt het stevig aan.

Bij een eerder gebruik van een reistrimvest kon ik de fles op mijn rug voelen, wat zeer oncomfortabel was. Bij dit trimvest is dat niet het geval. Mijn rug is voldoende beschermd. Door de dubbele flesbanden samen met de stevige buikriem, de verstelbare schouderriemen en borstriem, blijft de fles in elke positie stabiel zitten. Het geĂŻntegreerde gewichtssysteem is makkelijk in gebruik en zorgt ervoor dat ik geen loodgordel in de reiszak moet voorzien. De gemakkelijk toegankelijke zakken met ritssluiting zijn versterkt met sterk gaas voor

24

Hippocampus mei/juni 2020

langdurig gebruik. Ingeval je veel lood zou gebruiken, kan het wel zijn dat je je OSB niet in de zak kan stoppen. Er is ook een octopushouder voor gemakkelijke toegang in een noodsituatie. De inflator is eenvoudig te bedienen en er zijn genoeg mogelijkheden voorzien om snel te ontluchten. Mijn ademautomaat (MK11/C370/R095: 2,14 kg), die voorzien is van een DIN-koppeling en waarop eveneens de Aladin-computer (0,54 kg) is aangesloten, maakt dat ik geen adapter, geen manometer en geen kompas moet meenemen. De Go-vinnen, het Trinidad-masker en de bijhorende snorkel (samen 2 kg) hebben dezelfde kleur wat zorgt voor uniformiteit. De vinnen zijn vrij stevig en ook korter dan de vinnen die ik gewoonlijk gebruik. Ik heb niet de sterkste beenspieren, dus hoop ik dat ik geen krampen krijg in de kuiten. Het is echter pas op het einde van de duik, wanneer ik de vinnen moest uitdoen om aan boord te gaan, dat ik de korte vinnen opmerkte. Ik heb er dus geen last van ondervonden tijdens het duiken. Verder neem ik nog een droogzak, een netje om mijn materiaal aan boord bij elkaar te houden, mijn OSB, mijn duikboekje, instructeurkaart en verzekeringskaart mee op reis.

nog lichter Kan je nog lichter reizen? Natuurlijk! Je kan op reis nog steeds materiaal huren, maar dan heb je geen enkel idee welke

kwaliteit ze je aanbieden. Ikzelf zou mijn duiktop thuis kunnen laten, want de 'Definition Steamer' heeft me ruim voldoende tegen de koude beschermd. Een 3 mm pak betekent ook minder gewicht in de reiszak.

Verder zou ik of de sokjes of de botjes achterwege kunnen laten, maar dan zou ik inboeten aan comfort, wat niet de bedoeling is.

Foto: Chrisje Demuynck.

Foto: Chrisje Demuynck.

Foto's (2): Marc Hiernaux.

Duikmateriaal

Rest mij Scubapro hartelijk te bedanken voor de comfortabele duiken die ik gedaan heb met hun reismateriaal en voor de fijne en vlotte samenwerking!  CHRISJE DEMUYNCK

DE DUIKWINKEL VAN

NEDERLAND EN BELGIE

Axiom ATX40 duikset • Vest met perfecte pasvorm en superlichte automaat • Gemonteerd en duikklaar geleverd • Compleet met trimvest, 1e trap, 2e trap, octopus, inflatorslang en console naar keuze

Suunto D5 Black duikcomputer met Pod • Horlogemodel met kleurenscherm • Inclusief Pod voor draadloze luchtintegratie • Met beschermdoos • Op = op

€ 759,-

Mares XR3 droogpakset • • • • •

Neopreen droogpak met rugrits Neopreen nekseal Latex polsseals Grote pocket op rechterbeen Met Mares Comfort Mid onderpak

€ 749,-

€ 799,-

SubLub Rotterdam

Verlengde stationsweg 12 9471 PL Zuidlaren T +31 (0)50-8200479 | zuidlaren@sublub.nl Open di-vr 11-18 u & za 10-17 u za 10-17 u

• • • •

Ideaal lichtgewicht trimvest Ook te gebruiken in koud water Weegt minder dan 2kg Demontabel

€ 249,SubLub Amstelveen

Admiraal de Ruyterweg 40a 3031 AD Rotterdam T +31 (0)10-2440111 | rotterdam@sublub.nl Open di-vr 12-18 u & za 10-17 u

SubLub Zuidlaren

Aqualung Outlaw trimvest

Uilenstede 314 1183 DB Amstelveen T +31 (0)20-6407806 | amstelveen@sublub.nl Open di-vr 13-19 u & za 10-17 u

SubLub Nieuwegein

Merweplein 1 3432 GN Nieuwegein T +31 (0)30-2074062 | nieuwegein@sublub.nl Open wo 16-21 u do & vr 12-18 u, za & zo 10-17 u

WWW.SUBLUB.NL

SubLub Limburg

Valkenburgerweg 12 6367 GV Voerendaal T +31 (0)45-2033013 | voerendaal@sublub.nl Open ma, di, do & vr 14-19 u & za 10-16 u

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Juvenile Sneak Blenny (Lumpenus lampretaeformis).

(A Voshaai

lopias vu

lpinus).

Yellow G

Langsnuitd

olfijn (Stene

k( Sno e

E soc

26

luciu

lla Longirost

ris).

s).

Hippocampus mei/juni 2020

Pyjamaslak (Chrom

odoris quadricolor)

.

oby (Go

biodon

okinaw

ae).

Mijn grote voorbe

eld (Els Van Den Bor

Ho u t Tom Van Naam Duiker titel 3* / t e v e r B t Nee fiebreve Fotogra sters e S e a Ma Club Th 6 de r t 2 0 0 Duikt se 1076 uiken A a nt al d n >5 0 0 nesië, toduike en, Indo n fo ij l a ip t il n F a A d, … ederlan , Kreta, België, N onaire, Eg ypte n e s t B a , Duikpla Maleisië 0D C a no n 7 C a me r a t non 100 g Hug y fo acro, Ca m m Behuizin m m 0 Canon 6 , Tokina 10-17 m cro Lenzen mm ma te DS51 n _ ho u t _ 2 x Ikeli tom_va / m o Flitsen .c stagram www.in to e it aterpho s b w We under

re).

Blauwg

Rodeze ewrak baars

(Plectropomus pes

a paloch

laena m

suliferus).

Purper tipje (Janol

Rode anemoonvis (Amphiprion frena

ering

pus (H de octo

us savinkini).

tus).

Kleu

idsprinkhaa rrijke knotsb

nk reef t (Odo

ntodactylus sc

yllarus).

Hippocampus mei/juni 2020

27

aculosa

).

Reportage

Onderwaterfotografie & -videografie

1e plaats Portfolio (serie van 10 foto's). Foto: Luc Rooman.

De 8e editie van de HugyCup Wat een ongewone tijden, zal de wereld er nog steeds hetzelfde uitzien? Bij aanvang van de 8e Hugycup-editie was er een stralende zon. Een warme zeebries die over het dek van 'Miracle 1' joeg. Overal lachende gezichten, een fantastische sfeer. Duikers, fotografen, filmers die ervaringen deelden, met elkaar de draak staken en steeds met een competitieve nervositeit het azuurblauwe water van de Rode Zee insprongen.

28

Hippocampus mei/juni 2020

D

e 8e editie van de HugyCup vond plaats aan boord van 'Miracle 1', een 30 meter lang jacht waar tot 24 duikers mee aan boord kunnen. Het was eerst wat zoeken, maar al snel had iedereen zijn plekje om de camera voor te bereiden en de onderwaterbehuizing te monteren.

voor hun duikgroepen, want vanop elke liveaboard hield iedereen elkaar in de gaten om eerbied en respect voor de koraaltuinen sterk te implementeren. En die koraalriffen ‌ wel die zien er op de meeste plaatsen inderdaad nog wondermooi uit, onbeschadigd, onaangetast.

Voor deze shoot-outcompetitie voeren we rond in het verre zuiden van Egypte, met de heel mooie haven van Marsa Alam als eindbestemming van de cruise.

Ondanks de beperkte variatie aan hardkoraalsoorten en het zeldzaam voorkomen van zachtkoralen zijn de indrukwekkende torenhoge koraalstructuren werkelijk adembenemend. Een prachtige zichtbaarheid, ronddartelende dolfijnen en die ene zeekoe zorgden ervoor dat, tijdens deze eerste twee cruises, de arena voor de deelnemers eruitzag als een wonderlijke, magische speeltuin.

De eerste twee competitieweken vonden plaats tijdens de laatste week van augustus en de eerste week van september 2019.

De duikomstandigheden waren optimaal, maar het was soms een beetje druk op de duikstekken. Wat opviel waren de zeer stipte regels die moesten gerespecteerd worden onder water. Het was duidelijk dat alle gidsen een grote verantwoordelijkheid droegen

De twee andere cruises, waar de deelnemers aan de competitie aan konden deelnemen, gingen door in december.

Foto: MZilles.

1e plaats Portfolio (serie van 10 foto's). Foto: Luc Rooman.

En dat hebben ze ook gevoeld. De eerste cruise in december bracht zonnig weer, maar heel veel ijskoude wind. Het was bibberen geblazen. Tijdens de tweede cruise echter, draaide het weer helemaal om en kon iedereen genieten van een windstille week met schitterende duiken.

1e plaats Portfolio (serie van 10 foto's).

Foto: Luc Rooman.

Alle cruises waren goed bezet en natuurlijk bleef bij iedereen de vraag wat tijdens de andere cruises gepresteerd werd?

jurering Alle deelnemers hadden tot eind januari 2020 om hun uiteindelijke selecties van foto's in te sturen. Ook de filmers hadden tot dan de tijd om hun gemonteerde film met een maximale speelduur van 10 minuten in te dienen.

festivalweekend geschrapt

Een 7-koppige internationale jury stond klaar om de foto's te jureren. De videojury bestond uit 4 personen. Elk jurylid had de taak om individueel zijn keuzes bekend te maken en door te sturen, waarna zijn of haar classificatie in punten werden omgezet.

Hieruit volgden de uiteindelijke resultaten.

Het HugyCup-Festivalweekend stond gepland voor 14 en 15 maart 2020. Verschillende presentaties stonden er op het programma. Vic Verlinden zou er komen praten over duiken op ongewone duiklocaties, Ron Offermans zou er een uiteenzetting brengen over hoe je mooie resultaten kan behalen

met goedkopere camera's, Thomas Van Puymbroeck wilde ons laten kennismaken met het eco-toerisme in de Filipijnen, Udo Van Dongen ging ons dan weer meenemen naar de wrakken van de Noordzee, biodiversiteitoases. Els Van den Borre en Bruno Van Saen wilden ons laten meegenieten van adembenemende momenten tijdens hun duikvakanties. Daarbovenop stond er een

Hippocampus mei/juni 2020

29

Reportage

Onderwaterfotografie & -videografie

1e plaats Visportret. Foto: Luc Rooman.

2e plaats Naaktslakken en schelpdieren.

Foto: Dion D'Hoop.

tweedehandsbeurs in onderwaterfotografie- en videografiemateriaal op het programma en uiteraard stonden projecties van alle foto's en films in competitie gepland.

En dan plots … stond de wereld op zijn kop. De bruuske intrede van COVID-19 hadden we niet

30

Hippocampus mei/juni 2020

echt zien aankomen. Twee dagen voor het HugyCup-Festivalweekend werden we met de harde realiteit geconfronteerd.

Geen festivalweekend, geen presentaties, geen prijsuitreikingsceremonie, …. Het mocht allemaal niet meer doorgaan … maar misschien was er nog een noodoplossing?

1e plaats Portfolio (serie van 10 foto's).

Foto: Luc Rooman.

1e plaats Naaktslakken en schelpdieren. Foto: Luc Rooman.

1e plaats Macro. Foto: Rudy Janssen.

1e plaats Visportret compact camera. Foto: Luc de Laet.

Hippocampus mei/juni 2020

31

Reportage

Onderwaterfotografie & -videografie

1e plaats Macro compact camera. Foto: Werner Graf.

1e plaats Portfolio compact camera (serie van 3 foto's). Foto: Werner Graf.

1e plaats Portfolio compact camera (serie van 3 foto's). Foto: Werner Graf.

En die kwam er door alle presentaties in videoformaat via YouTube tot bij iedereen in de huiskamer te brengen.

Om de spanning te verzekeren, ging de prijsuitreikingsceremonie in première op zondagavond 15 maart om 18.00 uur. Er zaten er dan zeker enkelen op het randje van hun stoel om te zien of ze in de prijzen vielen.

Deze HugyCup-editie waren er opnieuw heel veel mooie foto's en video's. Tijdens de wed-

32

Hippocampus mei/juni 2020

positieve reacties

we er in de gegeven omstandigheden het beste van gemaakt. In de onzekere tijden, waar we ondertussen in zijn beland, gelden nu andere prioriteiten. Eerst en vooral zorgen dat we allemaal gezond en wel mogen blijven.

Ondanks de tegenslag van het verplicht te annuleren HugyCup-Festivalweekend, waren er heel veel positieve reacties en hebben

Eens de donkere wolken van het coronavirus boven ons hoofd verdwenen zijn, kunnen we terug vooruit kijken. De plannen voor de 9e

strijd zelf was het een hele uitdaging om macro-onderwerpen en zeker naaktslakken te vinden, blijkbaar zijn die toch een zeldzaamheid in de Rode Zee.

1e plaats Breedhoek fotografie.

Foto: Luc Rooman.

1e plaats Portfolio (serie van 10 foto's).

Foto: Luc Rooman.

2e plaats Visportret.

Foto: Gino Symus.

HugyCup-editie zijn al volop in de maak. Die zal plaatsvinden in het NAD Lembeh Resort te Lembeh-Sulawesi, aanvangen op 19 december 2021 en eindigen op 28 januari 2022.

Zo hebben we alvast iets moois om naar uit te kijken: de 9e HugyCup-editie, waar vrienden, fotografen, -filmers en gepassioneerden samenkomen om kennis en creativi-

teit te delen en levenslange vriendschappen te smeden. Er is veel meer te beleven op de HugyCup dan enkel de competitie! Zij die er al bij waren, kunnen erover meespreken.  DANNY VAN BELLE

Hippocampus mei/juni 2020

33

Reportage

Onderwaterfotografie & -videografie

1e plaats Portfolio (serie van 10 foto's). Foto: Luc Rooman.

Overzicht winnaars HugyCup 2019 Beste fotografen Master

Winnaars videoclip

1e plaats Winnaar HugyCup 2019 – Beste fotograaf: Luc Rooman

1e plaats Videoclip: Filip Wachters

2e plaats Winnaar – Beste fotograaf: Tom Van Hout

2e plaats Videoclip: Jan Cassimon

3e plaats Winnaar – Beste fotograaf: Luc Eeckhaut

3e plaats Videoclip: Jo De Smedt

4e plaats Winnaar – Beste fotograaf: Harry klerks 5e plaats Winnaar – Beste fotograaf: Gino Symus

Winnaars portfolio

6e plaats Winnaar – Beste fotograaf: Rudy Janssen

1e plaats Portfolio Masters (serie van 10 foto's): Luc Rooman 2e plaats Portfolio Masters (serie van 10 foto's): Luc Eeckhaut

Beste fotografen compact camera

1e plaats Portfolio compact (serie van 3 foto's): Werner Graf

1e plaats – Beste fotograaf compact camera: Werner Graf 2e plaats – Beste fotograaf compact camera: Luc De Laet

Winnaars Visportret

3e plaats – Beste fotograaf compact camera: Koen Ven

1e plaats Visportret compact camera: Luc de Laet

4e plaats – Beste fotograaf compact camera: Carlo Werbrouck

1e plaats Visportret: Luc Rooman

5e plaats – Beste fotograaf compact camera: Giovanni Lambert

2e plaats Visportret: Gino Symus

6e plaats – Beste fotograaf compact camera: Siegmund Evenepoel

Winnaars Macro

Beste videografen

1e plaats Macro compact camera: Werner Graf

1e plaats Winnaar HugyCup 2019 – Beste videast: John Van Lent

1e plaats Macro: Rudy Janssen

2e plaats Winnaar – Beste videast: Jo de Smedt

2e plaats Macro: Harry klerks

3e plaats Winnaar – Beste videast: Filip Wachters

34

Hippocampus mei/juni 2020

2e plaats Breedhoek fotografie. Foto: Tom van Hout.

1e plaats Portfolio (serie van 10 foto's).

Foto: Luc Rooman.

Winnaars breedhoek 1e plaats Breedhoek fotografie: Luc Rooman 2e plaats Breedhoek fotografie: Tom van Hout

Winnaars thema 1e plaats Naaktslakken en schelpdieren: Luc Rooman 2e plaats Naaktslakken en schelpdieren: Dion D'Hoop

Winnaar speciale prijs 1e plaats Hugyfot & Green Force: Jean-Pierre Dupont

Hieronder de links naar de presentatieblokken met alle foto's en video's in competitie + de prijsuitreiking, die t.g.v. de coronacrisis enkel online gegeven werd: https://youtu.be/0R47i1pLxr0

https://youtu.be/3jHWDevKoqU

https://youtu.be/ErPjG7jM7p0

https://youtu.be/WZ6gcqfl2uY

Hippocampus mei/juni 2020

35

Helmduiker Van der Vrecken. Rechts van hem zijn neef Isodore Tas, ook helmduiker.

Reportage

Foto: Karel Tas, de zoon van Isodore Tas.

Foto: www.depatrouilleurs.be

Geschiedenis

et comtgerust is m helm die ui 8) met een e experimen 91 di (1 ) er 15 at 19 w il (apr gaat te en dat in te j de eersten bi gd Helmduiker aa en sl ar in w er het De Belgen atie en die uitstrevend, municatie. communic e was voor telefonische am met technologi kw ze kt De . ar teerden met m m el sh op de een duiker ebe Gorman bouwen in itse firma Si 20 dat de Br is pas in 19 m. elijk systee een soor tg

Belgische militaire duikers in Wereldoorlog I In oktober 1914 staat het uitgeputte Belgische leger met de rug tegen de Franse grens. De Duitse pletwals dreigt het laatste stukje nationaal grondgebied in te palmen. Op dat cruciale moment slagen een handvol genieofficieren en soldaten erin, geholpen door een paar burgers uit de streek, om de IJzervlakte onder water te zetten. En wonder boven wonder, het water stopt de invaller.

D

eze inundaties van de IJzer zijn een gekend wapenfeit van de Eerste Wereldoorlog, zelfs na meer dan honderd jaar. De details mogen dan alleen in geschiedenisboeken voortleven, de inundatie van de Kreek van Nieuwendamme en de onderwaterzetting van de IJzervlakte via de overlaat van de Noordvaart, stelden onze vermoeide troepen in staat om de Duitse opmars te stoppen. Hoewel deze maneuvers ons land van een volledige bezetting behoedden, wordt de operatie 'Inundaties van de IJzer' onterecht hiermee vereenzelvigd. Deze operatie was veel meer dan dat: het is het beheer

36

Hippocampus mei/juni 2020

van het waterniveau om de overstroming van onze verdedigingslijnen te vermijden, het behoud van het peil op het gewenste niveau, de bouw van nooddijken met miljoenen zandzakken, het onderhoud en de herstelling van de hydraulische inrichtingen ondermijnd door het water en vernield door de Duitse artillerie, ... Vier jaar lang werd de overstroming in stand gehouden.

of Hendrik Geerart. Nee, mijn idee is om met dit artikel de onbekende helmduikers die het werk onder water opknapten in het daglicht te zetten. Zoals zovele soldaten deemsteren hun namen, hun individuele heldendaden en hun offers langzamerhand weg, net als de klaprozen op de Vlaamse velden. Ik wil even het stof der tijd wegblazen om deze duikers te laten schitteren.

Met bovenstaande paragraaf eindigt de auteur Mignolet zijn boek over de onderwaterzetting van de IJzervlakte. Het is alsof zijn boodschap aan mij gericht was, want ik had inderdaad dit enge beeld van deze operatie. Mijn overgrootvader en zijn broer mogen dan aan dit front gevochten hebben, mijn kennis over het gevecht met en tegen het water was zeer beperkt.

Ik dacht dat ik tijdens dit deel van de les krijgsgeschiedenis goed opgelet had. Een ontnuchtering.

Wat ik initieel als een gemakkelijke taak beschouwde, bleek tegen te vallen. Informatie over de militaire helmduikers in '14'18 bleek zeer beperkt te zijn. Navraag bij de bibliotheek van Defensie, het Koninklijk Museum voor Krijgsgeschiedenis en zelfs de Koninklijke Militaire School leverde weinig informatie op. Mijn uitdaging om het artikel tot een aanvaardbare lengte te beperken, veranderde in een wanhoop om te falen.

Het is niet mijn bedoeling om bij wijze van wraak je als lezer via dit artikel in te lichten over de complexiteit en de omvang van deze operatie omwille van mijn leemte in deze materie. Ook niet om te vertellen over gekende burgerhelden als Karel Cogge

De eerste vermelding van duikers dateert van 1902. Duikers maakten toen deel uit van de speciale Compagnie Pontonniers in de Sint-Anna kazerne te Antwerpen.

Vanaf 1913 zijn er drie secties helduikers werkzaam bij de Compagnie Sapeurs bij de

militaire helmduikers

Foto: Collectie Koninklijk Legermuseum.

Fo

ctie Ko to: Colle

nink lijk

Legerm

useum.

Geïnundeerde IJzervlakte, oktober 1914.

vaart de Noord uizen bij ing. sl tt e e d rz n a ate nv e onderw e poorte d h e sc e ti a tw m or de De auto rden vo ruik t we die geb

versterkte vesting Antwerpen. Zij worden in 1915, na de overgave van de Antwerpse vesting in 1914, ingezet in Calais bij de pas gevormde Compagnie Pontonniers.

Het zijn echter de drie ploegen helmduikers bij de Compagnie Sapeurs-Mariniers, opgericht op 1 september 1915, die de duikwerkzaamheden aan de sluizen en andere hydraulische werken uitvoeren.

Het begin van de operatie mocht dan het Duitse leger gestopt hebben, dit betekende echter niet dat de genie-eenheid, verantwoordelijk voor de uitvoering ervan, alle steun kreeg. Tijdens de oorlogsjaren moesten Commandant Robert Thys en zijn manschappen meestal hun plan trekken om hun opdracht uit te voeren. In de werkplaats van de helmduikers te Veurne werden de herstellingen met zelfgemaakte werktuigen en gerecupereerde machines toevertrouwd aan soldaat Matthys, een specialist ter zake. Een staaltje van vin-

dingrijkheid was de installatie van een telefonisch apparaat in de helm van de duikers. Voor zover ik het kon nagaan, was dit een wereldprimeur. Dankzij de competenties van Commandant Umé van de telegrafisten, werd het mogelijk om permanent, telefonisch contact te onderhouden tussen de duiker en de oppervlakteploeg.

Dit gebeurde voor de eerste maal op 15 april 1915 tijdens de controles onder water aan de Gemeentebrug en de Perebrug op de baan van Houthem naar Ghyvelde.

Hierdoor kon de duiker zijn bevindingen direct doorgeven en kon hij, op aangeven van een gegradueerde, bepaalde acties uitvoeren zonder hiervoor naar boven te moeten komen. Dit betekende een tijdswinst en, in tijden van oorlog, eveneens een vermindering van het risico.

De hydraulische infrastructuur zoals sluizen, verlaten en dijken sleten veel sneller dan gepland, omdat ze niet ontworpen waren voor continu gebruik en geen rekening hielden met onverwachte stromingen. Duikers moesten regelmatig de constructies

controleren op scheuren, barsten, doorsijpelingen, enz. Wanneer ze problemen vaststelden, moesten ze meestal voor de herstelling instaan.

Uit het dagboek van de commandant kunnen we opmaken voor welke werken duikers ingeschakeld werden: • (12 oktober 1915) "Helmduikers stellen een grote barst vast in het landhoofd van de Iepersluis op de IJzer en begonnen onmiddellijk met het maken van een betonnen plaat van 40 cm".

• (18 oktober 1915) "Bij een inspectie aan de sluis te Veurne stellen helmduikers een doorsijpeling bij laag water vast.

De volgende dagen dichten ze de scheuren met beton".

Helmduiken was tijdens vredestijd geen ongevaarlijke bezigheid. In tijden van oorlog werd het werk nog gevaarlijker.

De duiker was volledig afhankelijk van zijn oppervlakteploeg en daardoor extra kwetsbaar. Wat het risico van duikactiviteiten in oorlogstijd was, wordt mooi geschetst door een stuk geschreven door Commandant Thys (vrije vertaling): "Stel je voor: een donkere nacht, twee officieren en een paar duikers [nvdr: alle leden van een duikploeg waren duidelijk allemaal zelf duiker] bewegen zich op de tast over de immense sluismuren van meer dan zes meter hoog, in een gecompliceerde kluwen van houten balken, verwrongen stukken ijzer, puin van metselwerk, tussen talloze trechters.

Hippocampus mei/juni 2020

37

Reportage Geschiedenis

De sombere nacht wordt verstoord door artillerievuur en plots verlicht door fakkels.

Kogels van machinegeweren doorboren fluitend de lucht. De minste glimp kan onze aanwezigheid verraden: formeel verbod om te roken of zelfs om stiekem een lucifer aan te steken.

We kleden de duiker aan; we doen hem zijn met lood verzwaarde schoenen aan, zetten hem de koperen helm op; aldus omgevormd tot een amfibiemonster wiens indrukwekkend profiel afsteekt tegen de nachtelijke hemel, de duiker gaat in het water afdalen terwijl de mannen aan de pomp hem van de levensnoodzakelijke lucht voorzien; een granaat ontploft en treft zijn wapenbroeders, een gasaanval begint [noot: de ploeg boven water kon zich beschermen tegen gas, maar de luchtpomp was niet voorzien van een filter], en plots bevindt hij zich verloren onder water, om te sterven met de meest vreselijke kwellingen!".

De compagnie bevestigde schermen aan sluizen en verlaten om het zicht op de werkzaamheden te belemmeren. Dit hield geen algemene beschietingen tegen, maar zorgde er wel voor dat de duikploegen niet onder gericht vuur vielen tijdens de werkzaamheden. Geplande beschietingen van de waterinfrastructuur waren eerder beperkt,

omdat die ongewenste overstromingen teweeg konden brengen. Gecontroleerde inundaties waren niet gemakkelijk te plannen, ongeplande waren des te gevaarlijker, voor vijand en vriend. Natuurlijk, als de andere kant activiteit zag op een sluis werd de ploeg onder vuur genomen.

Op 26 maart 1915 wordt de sluis van de gekanaliseerde IJzer zwaar beschadigd door een obus. Ze vernielt de baanbrug over de sluis. Na een herstelling met schotbalken beschieten de Duitsers opnieuw de sluis en veroorzaken zo scheuren in de vloer. Helmduikers moeten in het water om de scheuren met beton op te vullen.

duiker Van der Vrecken Er wordt slechts ĂŠĂŠn duikongeval gemeld.

Op 5 november 1915 verongelukt duiker Soldaat 2e klas Van der Vrecken F. tijdens werken aan de sluis op de IJzer. Deze tragische gebeurtenis wordt verteld door de Commandant Thys: "De luitenant stuurt de Sergeant-Chef van de duikers stroomopwaarts van de sluizen om er zeker van te zijn dat er geen stroming aanwezig is. Het water staat volledig stil; de sergeant werpt voor alle zekerheid een paaltje in het kanaal: het hout geeft geen oppervlaktestroom aan. Het verraad is feil-

loos. De grootste deskundige zou erin verstrikt raken. Duiker Van der Vrecken daalt met langzame bewegingen de ladder af. De stilte is indrukwekkend; maar de mannen lachen, ondanks hun spanning, om 'vriend Fritz' die regelmatig om de vijf of zes minuten op de bruggen schiet. De duiker is bijna onder water tot aan de schouders; de enorme ronde, bronzen helm schittert eenzaam in de nacht en zal spoedig verdwijnen ...

Plotseling, een onverwachte ruk aan het signaalkoord: de noodkabel glijdt door de handen van de doodsbange mannen; die staan geschoord en weerstaan uit alle macht aan het risico om in de sluis getrokken te worden. De duiker is net weggesleurd door een onderstroom; een slecht gesloten klep zoog het pak gezwollen van lucht op en de duiker kon de stroom niet weerstaan.

Het drama speelt zich af in diep water ...

Maar de mannen willen niet toegeven dat hun kameraad verloren is: na een paar momenten van nervositeit en verbazing, waarbij ze de onmogelijkheid beseffen om de ongelukkige stroomopwaarts terug te halen, laten ze de kabel glijden om te proberen hem stroomafwaarts op het droge te trekken. Er worden gevaarlijke onvoorzichtigheden begaan, wonderen worden volbracht puur op kracht. Eindelijk verschijnt het lichaam, maar sinister en bleek: de helm

Foto: stadsarchief Nieuwpoort.

De helmduiker Isidore Tas. Rechts staat waarschijnlijk Henri Geeraert.

38

Hippocampus mei/juni 2020

van de duiker werd afgescheurd terwijl hij onder de klep doorging, en het naakte gezicht is getekend door de krampen van pijn.

De oorlog heeft onze energie weggezogen en ons hart verhard, een vreselijke emotie bevangt ons in het aanzicht van deze vreselijke dood! De luitenant snijdt of scheurt de kleren af en laat het lichaam vervoeren naar de schuilplaats van de sluis in Veurne; we oefenen, ondanks alles, kunstmatige ademhaling, wrijving, ritmische trekbewegingen van de tong uit. We nemen voortdurend om de beurt deel aan deze wanhopige strijd. Maar het lichaam wordt stijver en kouder, de bewegingen moeilijker. Meer dan een uur gaan de inspanningen onverricht door; de mannen zijn letterlijk uitgeput. Bewust van het vaststaand lot geef ik het bevel om te stoppen.

De volgende dag wordt het werk aan de IJzer zoals gewoonlijk hervat en daalt een andere helmduiker in de sluis af. De oorlog toont ons elke dag zulke eigenschappen van heldendom!".

boeken van de verschillende eenheden met duikers meer materiaal zou opleveren.

Het laatste feit dat ik kan vinden in de beperkte bronnen waarover ik beschik, is dat op 21 mei 1916 de helmduikers met hun compagnie overgaan naar het Bataljon Pontonniers gelegen te Nieuwpoort. Ik ben overtuigd dat een zoektocht in de velddag-

D 'Historiek Geniepeleton Gevechtsduikers',

In het archief 'Moskow' van het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis vonden ze de doos 1178 (186-142842 Velddagboeken van het 2de Bataljon Pontonniers (genie, onderwaterzettingen), 1914 - 1919). Om me te helpen met het schrijven van dit artikel zochten ze naar informatie over duikers in twee van de fardes in de doos. In de twee fardes met negen velddagboeken van elk minstens 80 bladzijden vonden ze geen vermeldenswaardig feit. Alle velddagboeken in de doos doorsnuisteren betekent een monnikenwerk een historisch onderzoek waardig, maar buiten het doel van dit artikel. Dit betekent echter niet dat er in de laatste jaren van de oorlog geen duikactiviteiten meer Bronnen: D 'Een andere kijk op de inundaties van de IJzer', Philippe Mignolet (vertaling Bernard Vercruyssen), Geniemuseum vzw, 2014.

11de Bataljon Genie.

D 'Des Scaphandriers aux Nagueurs de Combat', 4ième Bataillon du Génie.

D 'De onderwaterzetting van de IJzervlakte', Guido Demerre en Johan Termote, VLIZ, 2013.

PATRICK VAN HOESERLANDE

Nog een ander stukje geschiedenis ...

Wat weinig mensen nog weten is dat Belgische militaire ingenieurs en hun pontonniers in augustus en september 1914 uitgebreide en complexe inundaties gesteld hebben rond Antwerpen.

Die overstromingen hadden alles bij elkaar in oppervlakte méér dan het dubbele ingenomen van wat de genie in vier jaar aan de IJzer zou onder water zetten. Van deze 'Antwerpse' operatie is door de buitenwereld omzeggens niets bekend.

Uit: Paul Van Pul 'De Belgische militaire onderwaterzettingen rond de Versterkte Plaats van Antwerpen in augustus en september 1914 - Een historisch-geografische reconstructie', waterbouwkundig laboratorium 1933-2008, 2014.

ór het afdalen.

Schepen Vanden Broucke bij het duikerpak van Van der Vreken dat in oktober 2014 te Nieuwpoort tentoongesteld werd.

Foto: PVBN.

Even pauzeren vó

plaatsvonden of dat duiken veilig waren.

Duiker-soldaat Isodore Tas sneuvelde op 18 augustus 1917 door een gasaanval.

Duikers waren immers ook soldaten die aan de dagelijkse gruwelen van de oorlog blootgesteld waren. 

Hippocampus mei/juni 2020

39

Reportage Wetenschap

Alhoewel de brandstofprijzen op dit moment – we schrijven week 3 van de coronacrisis – stevig gedaald zijn, moeten we ons geen illusie maken dat we de laatste reserves fossiele olie niet duur zullen betalen. Wetenschappers zijn daarom druk bezig alternatieven te onderzoeken, gaande van koolzaadolie, zonnepanelen, waterstof en methaan tot elektriciteit, om onze immer hongerige wagens aan te drijven.

E

lektrische of hybride wagens beginnen nu al een vertrouwd beeld te worden binnen ons wagenpark. De elektriciteit die ze verbruiken is echter nog vaak geproduceerd op basis van fossiele brandstoffen. Waterstof en methaan worstelen dan weer met het probleem van opslag en distributie. Waterstof is een propere brandstof mits ze duurzaam geproduceerd wordt, maar dat kost nog altijd veel energie. Bussen en auto's die rijden op CNG – 'compressed natural gas', doen dat voor 75% op methaan. In principe kan je methaan ook winnen uit groenafval en mest, maar momenteel is CNG meestal nog altijd gecomprimeerd aardgas, fossiel dus. Idem voor LNG – 'liquefied /liquid natural gas' – hetgeen voor 95% uit methaan bestaat, dat bij -162°C vloeibaar is gemaakt. Gesteld dat we over hoofdzakelijk bio-LNG zouden beschikken, dan vormt de logistieke verdeling ervan – net zoals bij waterstof – nog altijd een probleem.

biobrandstoffen Koolzaadolie behoort tot de biobrandstoffen, net zoals suikerriet, palmolie, graan, mais en dergelijke meer. Ze worden verwerkt tot biodiesel of bio-ethanol en gemengd met gewone diesel of benzine. De meeste benzineauto's kunnen probleemloos rijden op E10-benzine met een percentage van maximum 10% bio-ethanol.

Voor hogere percentages tot aan de zogenaamde E85-benzine (85% bio-ethanol),

40

Hippocampus mei/juni 2020

zeewier Foto: TNO.nl

Auto rijdt 80 kilometer op

In het zeewierlab kunnen de essentiële processtappen voor omzetting van zeewier naar biobased brand- en grondstoffen worden ontwikkeld.

dien je echter te beschikken over een flexifuel auto.

Ondertussen stel je je misschien de vraag: wat is er zo speciaal aan een nieuwsbericht over een wagen die op zeewier rijdt?

Zeewier is ook biomassa en dus zal je daar ook wel bio-ethanol uit kunnen winnen.

Dat klopt, maar toch is er een belangrijk verschil. Niet alle biobrandstoffen zijn even 'bio'. Europa heeft gesteld dat tegen dit jaar (2020) 10% van alle brandstof voor transport uit hernieuwbare energie zou moeten bestaan. België produceerde aanvankelijk biobrandstof uit koolzaad en gerecycleerde plantaardige vetten. Doch net als vele andere Europese landen importeert het steeds meer goedkopere palmolie uit landen als Indonesië en Singapore om de doelstellingen te halen. In 2010 werd in België 32% van het bewerkte landbouwgebied gebruikt voor de productie van biobrandstoffen. Om zelfbedruipend te zijn zou dat 72% moeten zijn.

Het telen van dergelijke gewassen gaat aldus in concurrentie met de voedselproductie. Anderzijds wordt er vaak aan – al dan niet illegale – ontbossing gedaan in bijv.

Indonesië, om aan de vraag naar palmolie te voldoen. Boeren worden er van hun land verdreven, terwijl de voedselprijzen op de markt stijgen. Door ontbossing komt er vaak ook onrechtstreeks nog meer CO2 vrij dan bij fossiele brandstof. En hoe meer koolzaad we hier planten, hoe minder

ruimte er rest voor veevoedergewassen.

Deze moeten we voor de steeds groeiende vleesindustrie vervolgens ook weer gaan importeren uit andere landen met nog meer houtkap als gevolg…

brandstof uit zeewier Terug naar ons zeewier. MacroFuels is een Europees project dat zich sinds 2016 richt op het produceren van biobrandstoffen uit zeewier. In 2018 werd een heus zeewierlaboratorium geopend in Petten (Nederland), waar het Nederlandse technologische instituut TNO (Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek – www.tno.nl) in samenwerking met de Universiteit van Wageningen (www.wur.nl) 8 kg bio-buthanol uit de suikers van zeewier produceerde. Hiervan werd in het Danish Technological Institute (DTI – www.dti.dk) in combinatie met fossiele brandstoffen 100 liter B10 brandstof van gemaakt. Op deze brandstof reed een testwagen in Denemarken eind 2019 de eerste 80 kilometer. Zowel de prestatie als de emissiewaarde van de testwagen, waren vergelijkbaar met die van een klassiek voertuig.

Wat heeft zeewier meer te bieden dan de klassieke biobrandstoffen hierboven beschreven? Zeewier of macroalgen zijn de snelst groeiende planten op onze Noord-Europese breedtegraad. Ze hebben enkel behoefte aan koolstofdioxide (CO2), zonlicht en de reeds aanwezige voedings-

Productie van biobrandstof uit zeewier in het labo

Foto's (2): TNO.nl

Foto: BNR / Jigal Krant.

Het zeewier wordt samen met een beetje zuur verhit in een soort geavanceerde snelkookpan.

Jaap van Hal (TNO) met blaaswier.

In het TNO-zeewierlaboratorium wordt bij verschillende zeewiersoorten getest in hoeverre ze geschikt zijn om er biobrandstof of chemicaliën uit te produceren. Ook met blaaswier (Fucus vesiculosus), dat veelvuldig voorkomt op de dijken van de Oosterschelde en onze Noordzee, wordt geëxperimenteerd om bio-buthanol uit te produceren. Jaap van Hal van TNO legt het productieproces uit: het zeewier wordt eerst in kleine stukjes gesneden. Daarna wordt het zeewier verhit in een soort geavanceerde snelkookpan waar een beetje zuur of soms een base aan toegevoegd wordt. Hierdoor komen alle suikers vrij. De suikers zijn de grondstoffen voor brandstoffen en chemicaliën. In een hele grote slazwierder worden de vaste stoffen gescheiden van de vloeistof. De vloeistof bevat brandstof in water en in een destillatiekolom destilleren we bijv. de ethanol uit het water, een procedure die vergelijkbaar is met het proces in een jeneverfabriek.

De destillatiekolom waarmee de biobrandstof uit het vloeistofmengsel gedestilleerd wordt.

stoffen in de oceaan om te groeien. Sommige zeewieren zijn van nature rijk aan suikers. Hierdoor zijn ze erg geschikt om biobrandstoffen van hoge kwaliteit van te maken.

Vingerwier (Laminaria digitata) is een van meest bestudeerde bruine zeewiersoorten en geschikt om in onze Noordzee te telen.

Dit wier is rijk aan glucanen en mannitol (vormen van suikers), die gefermenteerd worden door bepaalde clostridiumbacteriën. Het eindproduct van deze fermentatie is een mengeling van aceton, isopropanol, buthanol en ethanol. Zeewier bevat vaak ook een hoog gehalte aan eiwitten, die in de voedselindustrie van pas kunnen komen. En tot slot kunnen de aanwezige mineralen als herbemesting in de teelt gebruikt worden.

Men verwacht dat vooral het zware transport en het vliegwezen in de volgende decennia erg afhankelijk gaan worden van deze vloeibare brandstoffen, waardoor de uitstoot van fossiele broeikasgassen gereduceerd kan worden. Het zal nu dus vooral

om opschaling en verfijning van het proces gaan. De EU-richtlijn dat tegen 2030 14 % van het zware transport op hernieuwbare energie moet rijden, zal een belangrijke drijfveer zijn. Zoals reeds duidelijk mag wezen gaat zeewier niet in concurrentie met akkerland, voedselproductie of importproducten uit het verre landen. De bedoeling is om het lokaal in zee te kweken, volgens een systeem van roterende percelen. In combinatie met de ontwikkeling

en het gebruik van netten uit innovatief textiel als substraat, zou het de kostprijs drukken en de productie van zeewier een boost geven. Op deze manier lijkt het een haalbaar milieuvriendelijk alternatief voor de hedendaagse productie van biobrandstof. Het geeft alvast (brand)stof tot nadenken als we ons binnenkort weer een weg moeten banen door het zeewier aan de Zeeuwse oevers.  STEF VAN UFFEL

Hippocampus mei/juni 2020

41

Reportage

Salon de la Plongée 2020 Wie graag duikbeurzen bezoekt, mag zeker die van Parijs niet vergeten. Zij is toe aan zijn 22e editie en de naam deelt meteen mee waar het om draait, namelijk duiken.

D

e internationale duikbeurs van Parijs (Salon de la plongée sous-marine) vindt naar jaarlijkse gewoonte plaats in januari in het 'Parc des Expositions', dat voorzien is van genoeg parkeerplaats. Omdat de expositieruime gelegen is in het centrum van Parijs, vind je de gezellige cafeetjes en restaurants in de buurt en dat is toch altijd leuk meegenomen na een dagje rondlopen. Bovendien primeert niet alleen het duiken.

Deze beurs blinkt uit in gezelligheid en is dus niet te vergelijken met andere grote duikbeurzen. Twee grote zalen zijn gevuld door meer dan 500 exposanten. Heel wat grote merken zoals rEvo, Mares, Suunto, Beuchat en Scubapro zijn van de partij met hun volledig duikassortiment. Omdat

we in Frankrijk zijn, krijgen de vele duikcentra langs de kust van het Franse vasteland, alsook van de Franse overzeese gemeenschappen hier uitgebreid de aandacht. Daarnaast zijn duikbestemmingen als de Filipijnen, Indonesië, Bali, … vertegenwoordigd.

Er zijn een aantal kleine lokalen waar tijdens de beurs foto's en films geprojecteerd worden. Maar het meest opvallende is na al die jaren nog steeds het reusachtig zwembad, waar aan de lopende band niet alleen duikinitiaties, maar ook initiaties apneu worden gegeven. Ervaren duikers krijgen de kans om wat meer gespecialiseerd materiaal, zoals duikhelmen, uit te testen. Waar mijn aandacht naartoe wordt

getrokken, is een in Frankrijk zeer gerenommeerde discipline in de onderwatersport, namelijk het pijlschieten naar een doel. Wordt dit een volgende activiteit tijdens onze wekelijkse zwembadtrainingen?

Het 'Salon de la Plongée' is wat mij betreft een aanrader, omdat ik er niet alleen nieuw duikmateriaal gevonden heb aan een democratische prijs, maar ook mijn volgende duikreisbestemming.  CHRISJE DEMUYNCK

Noteer alvast in je agenda: 8 - 11/01/2021 Salon de la plongée sous-marine, Expo Porte de Versailles (in Parijs). Info: www.viparis.com.

Advertentie

WIJ ONDERHOUDEN & HERSTELLEN ALLE MERKEN WWW.MES-BVBA.BE INFO@MES-BVBA.BE +32 11 85 15 08

42

Hippocampus mei/juni 2020

Foto's (4): Chrisje Demuynck.

Duikmateriaal

Hippoëzie Vogels, vissen Zet de radio uit. Je hoort niets nieuws. De stilte wacht geduldig af.

Vouw de krant dicht. Hij was oud voordat hij werd gedrukt.

Zoek niet, deel niet, duim niet tot je vierkant ziet.

Zet eindelijk het scherm op zwart.

Ik ben net zo bang als jij, net zo bezorgd voor iedereen die ik niet missen kan.

Ik had ook gespaard voor andere dingen: verre reizen, eerste hulp bij een gebroken hart, een auto die wat vaker start.

Maar: in Wuhan hoor je vogels zingen.

Boven China was de lucht nog nooit zo blauw.

In Venetië zien ze vissen in het helderste water sinds tijden.

Foto: Africa Studio.

De kunst van leven was altijd dezelfde: ongevraagd komen, ongewild gaan, intussen doen wat je het liefste doet, vrede sluiten met je lot.

Sluit de voordeur. Zet de tuindeur open, voel de zon op je gezicht.

Denk voor je uit wat niemand hardop durft te zeggen: wij zijn een virus dat een virus heeft gekregen.

Ingmar Heytze 2020, een gedicht naar aanleiding van de coronacrisis met COVID-19

Reportage Duikmateriaal

SeaCam-nieuws

SeaCam, de Rolls Royce van de onderwaterbehuizingen komt met twee nieuwigheden op de markt.

T

ijdens de duiksportbeurs Duikvaker presenteerde Geert Nies van Marine Expedition Services (MES) een nieuwe flits en voor de toppers uit de renstal van Nikon & Canon een onderwaterbehuizing.

SeaCam SeaFlash 160 de nieuwe referentie Na 10 jaar de referentie te zijn geweest voor de OW-flitsen gaat SeaCam nog een stapje verder en brengt een upgrade van de 'Sea­ Flash 150' uit. De nieuwe 'SeaFlash 160' of 'SF160' is niet alleen een stukje krachtiger, maar bevat ook de allerlaatste technische snufjes. Als enige flitser ter wereld heeft de 'SF160' zijn eigen geprogrammeerde TTL -systeem, wat communiceert met Nikon,

Canon, Olympus, enz., zowel over elektrische als optische kabel. Daarbuiten kan men flitsen op het tweede gordijn, +/- correctie instellen, 'slave' flitsen, … en nog veel meer. Het uitgebreide gamma van accessoires voor de 'SF150' zijn ook ter beschikking van de 'SF160'. Kostprijs: 2.130,00 euro, incl. een kabel naar keuze en een macro-ring.

Meer info op www.mes-bvba.be.

SeaCam behuizing voor Nikon D6 en Canon 1DX MKIII Het is eindelijk weer zo ver. Canon en Nikon brengen de opvolger uit van hun topmodel camera's. Dit zijn respectievelijk de 'Nikon D6' en de 'Canon 1DX MKIII.' Om onderwater het maximale uit zulke dure high-end camera’s te halen heb je een high-end behuizing nodig. De eisen die aan zulke behuizing gesteld worden, zijn betrouwbaarheid, ergonomie, beste optische kwaliteit van poorten en zoekers, duurzaamheid, … die SeaCam al 30 jaar verenigt in zijn befaamde designs en afwerkingsgraad. De huizen zijn leverbaar en kosten rond de 6.000,00 euro, incl. flitsaansluitingen naar keuze. Meer info op www. mes-bvba.be.  IVO MADDER

Hippocampus mei/juni 2020

43

Reportage Milieu

Fo to :O

ce an sA sia

.

Op een oppervlak te van 50 op 50 cm graaft Gary Stokes ongeveer 8 cm zand af, op zoek naar microplastics.

Microplastics op de Soko-eilanden OceansAsia doet al geruime tijd onderzoek naar de microplastics op de Soko-eilanden in Hongkong (China). Sinds het begin van de COVID-19-pandemie hebben ze een piek opgemerkt in het aantal mondmaskers dat er aanspoelt.

44

Hippocampus mei/juni 2020

D

e Soko-eilanden, een kleine groep eilanden aan de westelijke rand van Hongkong, aan de monding van de Pearl River Delta, zijn redelijk ver verwijderd van het centrum van Hongkong. Ze zijn alleen per boot bereikbaar en opmerkelijk is dat de stranden constant bedekt zijn met stapels afval. De isolatie van deze eilanden maakt dat ze een perfecte kandidaat zijn voor het onderzoek naar microplastics, vooral omdat er zich op deze stranden generaties zwerfvuil opgehoopt

hebben. Het afval wordt er zelden opgeruimd. "Ons onderzoeksstrand betreft een strand in het oostelijk deel van de Soko-eilanden. Daar vind je een groot deel van het afval van de zuidkust van Hongkong en het vuilnis dat de Pearl River vervoert. De samenstelling van het puin toont een verscheidenheid aan vistuig, huishoudelijk afval en enkele meer bizarre vondsten", zegt Gary Stokes, oprichter van de milieugroep OceansAsia.

Onderzoekers van de milieugroep OceansAsia hebben sinds het begin van de COVID-19-pandemie een piek opgemerkt in het aantal mondmaskers op de stranden van de Soko-eilanden.

OceansAsia is een non-profitorganisatie die zich richt op mariene kwesties, waaronder georganiseerde misdaad waarbij zeedieren betrokken zijn – denk hierbij bijv. aan illegale visvangst en het overlijden van dieren door plasticvervuiling.

afgevoerd. Plastic pellets zijn wereldwijd op bijna elk strand te vinden. aanich-onderzoeker Teale Phelps Bondaroff, directeur van OceansAsia, wijst Fo to :N erop dat zelfs indien mensen voorzichao mi Bra n na Sinds het tiger zouden zijn met het weggooien van hun n - Oc ea n s A sia. begin van de maskers, dit het afvalprobleem op de stranDe onderzoekers coronacrisis is er een bijkomend probleem: den van de Soko-eilanden niet zal oplossen, van OceansAsia conde onderzoekers stellen een piek vast in het want dagelijks komen er zo'n 80 miljoen centreren zich vooral op microplastics. Op aantal mondmaskers dat op de stranden van stukjes plastic in de oceanen terecht. "Het een oppervlakte van 50 op 50 cm graven ze de Soko-eilanden aanspoelt. Eind februari toegenomen aantal afgedankte maskers ongeveer 8 cm zand af. Dat zand verzame2020 verzamelde een collega van op de stranden onderstreept len ze in een bak zeewater. De microplastics OceansAsia in één dag 70 de zwakke punten in het Waarom zijn komen bovendrijven en worden uit het water chirurgische maskers afvalverwerkingsbemicroplastics giftig? geschept en verzameld in een plastic zakje. op een klein stukje heer", zegt Phelps Microplastic heeft vaak ruwe, grove Het is onvoorstelbaar hoeveel afval er in het strand. Dit was Bondaroff. Hij oppervlakken die als een spons verontzand zit. ongeveer zes hoopt dat dit reinigende stoffen en gifstoffen aantrekken.

Nadat de monsters zijn verzameld, worden weken nadat soort onMarien leven dat deze microkunststoffen bij verze gedroogd en nadien gesorteerd. Vooralhet COVID-19 derzoek gissing opeet, wordt vaak dood of ondervoed geeer de onderzoekers iets doen, worden de virus zich helpt om vonden, omdat de kunststoffen zich ophopen in de monsters gefotografeerd voor het archief. snel in de wereldwijd maag van de dieren. Daar nemen ze de essentiële De grotere stukken worden verwijderd en Chinese regio het afvalruimte in die nodig is voor de overdracht van voedopzij gehouden. De volgende stap is het verspreidbeheer te sel naar energie. Eenmaal in de maag verspreisorteren van de organische stoffen en de de, waarverbeteren.  den de gifstoffen zich in het lichaam van het polystyreenparels (een thermoplastisch door er meer IVO MADDER dier. Dit is dan weer zorgwekkend voor de polymeer, gebruikt als isolatiemateriaal, bemensen regelmensen die zeevruchten consumeren ter gekend als piepschuim) van de kleinere matig een chien vis eten die is geïntoxiceerd plasticfragmenten en 'nurdles' (pre-producrurgisch masker Fo t met deze gifstoffen. tie plastic pellets). Nu maken ze nogmaals droegen. Die maskers o: R eu te r een foto, maar enkel van het polystyreen en worden gemaakt van pos/ Y oy oC de organische stoffen. Zo krijgen ze een idee lypropyleen, een plastic dat veel ho w welk percentage die vertegenwoordigen. De tijd nodig heeft om af te breken tot kleine plastic fragmenten en organische microplastic en bovendien met resten worden vervolgens gescheiden en gifstoffen bedekt wordt. Naast geteld. De resultaten hiervan zullen binnenhet feit dat die maskers op kort in een rapport worden gepubliceerd. de stranden terechtkomen, De onderzoekers documenteren ook de worden ze ook opgegeten maandelijkse verschuiving van het afval op door bruinvissen en anhet strand en de samenstelling ervan. Door dere zeedieren. drones te gebruiken om het strand en het afEén van de meest zorgval langs de kust in kaart te brengen, hopen wekkende problemen ze aan het einde van hun onderzoeksperiode met microplastics is een uitgebreid rapport te kunnen opstellen. dat ze worden aangeDe bedoeling is om de bron van het afval te troffen in zeevogels en achterhalen en erachter te komen waarom vissen, vissen die behet daar terechtstemd zijn voor menselijkomt. ke consumptie. 'Nurdles' of Fo pre-productie plastic pellets to Het coronavirus heeft impact op het milieu: :O Gary Stokes, oprichter van de milieugroep ce wegwerpmaskers, de nieuwste toevoeging zijn de ruwe component van an OceansAsia, verzamelde op 30 minuten tijd s aan de afvalproblemen van Hongkong.

29 mondmaskers op een stuk strand op de alle plastic items. Ze worden in Het strand van Soko Island in Hongkong Soko-eilanden in Hongkong. grote zakken vervoerd en zowel (China), 7 maart 2020. in de fabrieken als tijdens transport komt gemors regelmatig voor.

Info: Fabrieksvloeren, waar plastic pellets www.oceansasia.org/ worden gebruikt of gefabriceerd, microplastics-hongkong worden vaak gereinigd met water.

Het plastic spoelt samen met het www.facebook.com/ water weg in het riool en wordt uitoceansasia.org eindelijk via de rivieren naar de zee

S

.

As

ia

.

Hippocampus mei/juni 2020

45

Reportage Biologie

De ampullen van Lorenzini van de haai.

Foto: Luc Eeckhaut.

Spuitgat

Kieuwspleet

Wat je nog niet wist

over de hamerhaai Een duiker wordt meestal euforisch bij het zien van een hamerhaai. Een ontmoeting met deze haaiensoort is nochtans niet zeldzaam en kan in nagenoeg alle warme wereldzeeën plaatsvinden. Hamerhaaien leven meestal dicht bij de kusten in water van maximaal 100 meter diep. Mensen behoren niet tot hun favoriete hapjes, maar ze kunnen af en toe aanvallen als ze zich bedreigd voelen.

O

p een totaal van 828 aanvallen door haaien registreerde het Florida Museum (International Shark Attack File) slechts 15 aanvallen door een lid van de hamerhaaienfamilie. De witte haai scoort daarbij het hoogst, met 326 aanvallen.

Duikers houden blijkbaar van werktuigen, want zowel de zaagvis als de hamerhaai zijn graag geziene zeebewoners. Wetenschappers verklaarden de uitzonderlijke vorm van de schedel van de hamerhaai aanvankelijk als een hulpmiddel om beter te zien: door de wijd uit elkaar liggende ogen zou het dier een beter ruimtelijk zicht hebben. Dit werd echter snel tegengesproken toen men vaststelde dat de haai heel scheel zou moeten kijken om de blikvelden van zijn ogen te laten overlappen. De ogen staan immers helemaal aan de zijkanten van de hamer. Je zou kunnen veronderstellen dat de kop inderdaad als hamer wordt gebruikt. Niet om nagels in de zeebodem te slaan want dat zou nogal pijnlijk zijn gezien de stand van de ogen, maar eerder als een stormram. En deze veronderstelling klopt. De Amerikaanse onderzoeker

46

Hippocampus mei/juni 2020

Wesley Strong publiceerde in 1990 een uitvoerig wetenschappelijk rapport, waarin hij de jachtmethoden beschreef van de grote hamerhaai (Sphyrna mokarran) op zijn favoriete prooi, de pijlstaartrog (om het even welke ondersoort). Hij stelde vast dat de hamerhaai loodrecht op de rog afstormt en hem met zijn kop in de zeebodem ramt. Hij draait zich dan bliksemsnel om en scheurt met zijn bek een stuk uit de rog.

Deze werkwijze wordt herhaald tot de rog helemaal verorberd is.

gel. Het geeft de haai stijgvermogen en vervangt bijgevolg de zwemblaas die alle haaiensoorten missen. Het bezorgt hem ook een voordeel wat wendbaarheid betreft, hij gebruikt immers zijn kop als draagvlak. Je kan dat vergelijken met de kleine vleugels die sommige jachtvliegtuigen onder de cockpit hebben.

De voornaamste evolutionaire reden van de uitzonderlijke vorm van de kop van de hamerhaai ligt echter nog elders: namelijk bij de ampullen van Lorenzini.

waar de hamerkop nog voor dient

Lorenzini

De waarnemingen van Wesley Strong zijn echter onvolledig. De hamerhaai gebruikt zijn vreemdsoortige kop nog voor andere doeleinden. De neusgaten van de hamerhaaien zijn niet alleen groter dan die van de andere haaien, maar ze liggen ook ver uit elkaar. Hierdoor kan de hamerhaai bijzonder goed bepalen uit welke richting een bepaalde geur komt. Hij is daarom meestal als eerste bij een gewonde vis of een andere prooi.

De bijzondere vorm van de kop heeft ook dezelfde functie als een vliegtuigvleu-

Stefano Lorenzini werd in 1652 in Firenze geboren. Hij studeerde geneeskunde in Pisa en was vooral geïnteresseerd in de ichtyologie (de viswetenschappen). Hij publiceerde in 1678 het boek ‘Osservazioni intorno alle torpedini’ (Waarnemingen over stroom-, sluimer- en sidderroggen). Daarin beschreef hij voor het eerst de ampullen die later zijn naam zouden dragen. Het zijn electroreceptoren die onder andere bij haaien en roggen te vinden zijn. De dieren kunnen hiermee elektrische velden en temperatuurschommelingen opmerken.

Dit laat hen toe te vluchten wanneer no-

An

na

Po n

s.

Foto: René Van Leeuwen.

Fo

t o:

De Lorenzini-ampullen: het zesde zintuig van haaien.

dig, maar ook prooien te lokaliseren die ze niet kunnen zien of ruiken.

Door de uitzonderlijke grootte van zijn kop heeft de hamerhaai heel veel van die receptoren. Een stekelrog die zich onder een dikke laag zand verstopt, wordt toch opgemerkt en gedegusteerd.

Experimenten hebben uitgewezen dat een hamerhaai een spanningsverschil van een vijfmiljardste van een volt kan waarnemen. Elke spiercontractie van een prooidier produceert een veelvoud van deze spanning. Het nadeel van deze jachtmethode is wel dat de haai metalen voorwerpen zoals conservenblikjes, drankblikjes en nagels eveneens als voedsel aanziet en opeet.

partenogenese of voortplanting zonder seks De hamerhaaien zijn levendbarend. De eieren komen in het lichaam uit en de embryo’s worden gevoed vanuit een dooierzak met placenta. Het baren en de paring gebeuren tijdens de lente en de vrouwtjes

ovuleren snel na de geboorte terug. Ze baren slechts 1 x per jaar, de draagtijd is 10 tot 12 maanden en de worpgrootte is 20 tot 40 jongen van max. 70 cm. Bij de geboorte zijn de hameruitsteeksels op de kop teruggevouwen, zodat ze niet in het geboortekanaal blijven steken.

lijk wat diersoorten nakomelingen kunnen krijgen zonder dat hier mannetjes aan te pas komen.

Veel insecten, zoals wandelende takken en bladluizen, vermenigvuldigen zich op die manier, zo ook enkele soorten gewervelde dieren (vissen, amfibiën, reptielen en zelfs vogels). Maar partenogenese was nog nooit vastgesteld bij haaien, ook niet bij zoogdieren trouwens.

De geboorte van een hamerhaai in 2001 in de zoo Henry Doorly (Omaha, Nebraska) doet echter mijn weinig overgebleven mannelijke haren te berge rijzen. In het aquarium zwommen immers slechts drie wijfjes rond, zonder mannelijke hamerhaai. Wetenschappers zochten vertwijfeld naar een logische verklaring en kwamen tot de conclusie dat de wijfjes over een soort spermatheek zouden beschikken, waar zij spermatozoïden van een eerdere paring kunnen bewaren voor later gebruik.

Dit idee werd echter snel uit de wereld geholpen toen bekend werd dat die wijfjes de laatste drie jaren geen hamerhaaimannetje hadden gezien en dat de spermatozoïden bij deze soort maximaal vijf maanden in leven blijven.

De enige verklaring bleek partenogenese te zijn, een vorm van ongeslachtelijke voortplanting, waarbij vrouwtjes van rede-

Uitsluitsel kon enkel gegeven worden door het DNA van de kleine hamerhaai te onderzoeken. Dit kon snel gebeuren, omdat de onfortuinlijke jonge vis gedood werd door een andere bewoner van het aquarium. Amerikaanse en Britse onderzoekers zetten zich aan het werk en publiceerden hun bevindingen in het wetenschappelijk tijdschrift Biology Letters. Het resultaat was duidelijk: één van de wijfjes in het bad is wel degelijk de moeder en de vader van de kleine haai. Het blijkt dus dat zij alleen voor de voortplanting kan zorgen als er geen mannetje in de omgeving is.

geboren met XX

Er is nog geen partenogenese vastgesteld bij zoogdieren, maar als dat ooit zou komen wordt onze rol als man wel zeer bedreigd …  PATRICK SWINNEN

Hippocampus mei/juni 2020

47

Reportage Zeemanschap

Mensen hebben altijd al de drang gehad om de hen omringende wereld te verkennen. Kaarten waren daarbij onontbeerlijk, niet in de laatste plaats om de vergaarde kennis door te geven.

D

e oudste gekende wereldkaart – de 'Imago Mundi' oftewel beeld van de wereld – dateert van de 6e eeuw voor Christus en werd gevonden in Irak.

Op deze kleitablet staat de Mesopotamische wereld afgebeeld als een platte schijf omgeven door water, met Babylon als centrum. De oude Grieken waren 200 jaar later al een stapje verder. Ze ontdekten dat de wereld rond is en hadden notie van drie continenten: Europa, Azië en Afrika. Of ze er zich bewust van waren weet ik niet, maar hier ontstond het dilemma van de cartografie: hoe geef ik een ronde wereld zo realistisch mogelijk weer op een vlakke kaart?

In de loop der eeuwen werden de kaarten uitgebreider en preciezer, maar we moeten wachten tot 1512, de geboorte van Gerard Mercator te Rupelmonde, om het tijdperk van de moderne cartografie te

48

Hippocampus mei/juni 2020

betreden. Zijn befaamde mercatorprojectie is nog steeds de meest bekende en gebruikte kaartprojectie. Het is een vorm van cilinderprojectie, waarbij de wereldbol geprojecteerd wordt op een cilinder.

Meridianen of lengtecirkels op deze kaart zijn denkbeeldige lijnen van pool naar pool, verticaal op de evenaar. Ze zijn halve grootcircels of orthodromen. Een orthodroom is dus een cirkel rond het aardoppervlak, met een middelpunt gelijk aan dat van de aarde. De kortste weg tussen twee punten (bijv. van A naar B) op de wereld verloopt altijd langs een grootcirkel.

De groene cirkel is een grootcirkel (orthodroom).

Door de afplatting van de aardbol zijn meridianen niet exact halve grootcirkels, de evenaar (blauwe cirkel) is dat in principe wel. De purperen cirkel is een kleine cirkel. De rode lijn is een loxodroom.

Zeevaarders uit die tijd gebruikten niet alleen kaarten, maar ook 'globes' (wereldbollen, ook wel aardbollen genoemd) aan boord om hun koers te bepalen.

Mercator was een meester in het fabriceren van 'globes', jaren voor hij zijn wereldkaart publiceerde. Bollen uit papierbrij werden afgedekt met een laagje gips, perfect gladgeschuurd en beplakt met papiersegmenten van kaarten. In het Mercatormuseum te Sint-Niklaas kan je er nog eentje bewonderen.

Exacte reproductie van de 16e eeuwse Mercator wereldbol.

tie veel groter lijkt dan het in werkelijkheid is. Op die manier werd de mogelijke bedreiging nog eens extra in de verf gezet.

robinsonprojectie In 1963 presenteerde Dr. Arthur H. Robinson zijn robinsonprojectie, een pseudo cilindrische projectie genoemd omwille van de rechte parallellen, waarlangs de meridianen op gelijke onderlinge afstand zijn verdeeld. De centrale meridiaan (de nulmeridiaan) is een rechte lijn, de overige meridianen zijn gekromd.

Robinson paste de vorm van de projectie aan door de verticale en horizontale schaal te variëren met de breedtegraad volgens een tabel die hij net zo lang verfijnde tot het resultaat er naar zijn smaak het beste uitzag. De meeste andere projecties zijn gebaseerd op een of andere wiskundige formule.

correct geproportioneerde maten

Stuurlui beschikten enkel over een kompas om hun koers te bepalen. Als je deze koers op een 'globe' uitzet, volg je echter niet de kortste weg volgens de grootcirkel, maar wel een traject dat de meridianen steeds onder dezelfde hoek snijdt, een loxodroom. Loxodromen zijn altijd langer dan orthodromen, maar voor korte afstanden is het verschil niet zo groot.

mercatorprojectie In 1569 brengt Mercator zijn wereldkaart uit, speciaal voor zeevaarders. De grote innovatie van zijn mercatorprojectie of normale conforme projectie is het feit dat de kromme loxodromen van zijn vroegere globes op deze kaart rechte lijnen zijn geworden. Deze projectie is ook gekend als de wassende kaart of de vergrotende breedtekaart. Voor het eerst in de geschiedenis kan een stuurman door een rechte lijn te trekken een vaste koers uitzetten!

Op een mercatorkaart vinden we ook breedtecircels of parallellen. Dit zijn imaginaire cirkels die alle punten op een

bepaalde breedtegraad met elkaar verbinden. De meridianen staan loodrecht op de parallellen. De afstand tussen de lengtegraden blijft gelijk, waardoor de afstand tussen de breedtelijnen richting polen steeds groter wordt, om de verhouding tussen beiden constant te houden.

Dit heeft als gevolg dat hoe verder een gebied zich van de evenaar bevindt, hoe meer uitgerokken en groter het afgebeeld wordt. Zo lijkt Groenland even groot als Afrika, terwijl het in werkelijkheid 17 maal kleiner is. Onze klassieke wereldkaart levert alzo een sterk vertekend beeld op van de realiteit.

vertekend wereldbeeld Soms is het echter noodzakelijk om over een kaart te beschikken waarop landen op hun ware grootte ten opzicht van elkaar getoond worden. Denken we aan het onderwijs of sociaal en/of politieke projecten, waar het zinvol is om mensen een visueel realistisch beeld op de wereld te geven. Gedurende de Koude Oorlog speelde het zeker een psychologische rol dat Rusland in de klassieke mercatorprojec-

De 'Equal Earth map projection' (vrij vertaald: gelijke aardekaartprojectie) is een project uit 2018, opgezet en gerealiseerd door Bojan Šavrič (Esri, Environmental Systems Research Institute, US), Tom Patterson (US National Park Service) en Bernhard Jenny (Monash University, Melbourne). Het idee voor dit project was volgens de ontwerpers de beslissing van de publieke scholen in Boston om vanaf 2017 de 'Gall-Peters projectie' in te voeren voor hun wereldkaarten. Dit bracht een controversie teweeg in de geografische wereld. Deze kaarten zijn een rechthoekige projectie en wel dusdanig dat alle gebieden even groot zijn ten opzichte van elkaar. De weergave wordt daardoor echter fel vervormd. De 'Equal Earth-projectie' ondervangt deze nadelen. De kaart is een pseudo cilindrische projectie met gelijke groottes.

De algehele vorm van 'Equal Earth' is vergelijkbaar met de robinsonprojectie, maar bij deze kaart zijn de gebieden niet gelijk. De 'Equal Earth'-projectie biedt een aantal voordelen: • zowel in het noorden als het zuiden hebben de landen de correcte afmetingen t.o.v. elkaar; • de boogvormige zijkanten suggereren de kromming van de aarde; • door de rechte parallellen kan je eenvoudig vergelijken hoe ver plaatsen zich ten noorden of ten zuiden van de evenaar bevinden; • de meridianen zijn afgebeeld op een vaste afstand van elkaar op elke breedtegraad.

Hippocampus mei/juni 2020

49

Reportage Zeemanschap

vrij beschikbaar voor het publiek Tenslotte is de software om de 'Equal Earth'-projectie te implementeren eenvoudig te schrijven en efficiënt in uitvoering. Als kers op de taart is het dan ook nog eens 'open source', gratis te verkrijgen dus.

Op www.equal-earth.com kan je niet enkel de code downloaden om in je eigen software te verwerken, maar ook de kaarten zelf. Je hebt de keuze uit drie mogelijkheden, afhankelijk hoe je de kaart gecentreerd wenst: Afrika/Europa, Amerika of

Oost-Azië/Australië. De kaart bevat 2.600 geografische labels, wat voldoende informatie oplevert, zonder dat het te druk wordt. Je kan kiezen uit acht talen, waaronder het Nederlands; dit echter enkel voor de Afrika/Europa versie.

Wil je de kaart in zijn geheel op ware grootte afdrukken, dan moet je wel over een professionele plotter beschikken, want deze wereldkaart meet maar liefst 140 op 74 centimeter!

Advertentie

50

Hippocampus mei/juni 2020

Voor de echte fanatiekelingen is er nog een toemaatje onder de vorm van de 'Equal Earth Physical Map'. Deze map legt de nadruk op de natuurlijke omgeving zoals bodem, rivieren en meren, vegetatie en oceanen. Eveneens gratis te downloaden op www.equal-earth.com/physical.

Ik wens je alvast veel plezier op je ontdekkingstocht.  STEF VAN UFFEL

Reportage Biologie

Project Seahorse wint de Indianapolis Prijs paardjeswedstrijd

'Guylian

Seahorses of the World 2020' georganiseerd worden in samenwerking met Chocolaterie Guylian, de Commissie Redactieteam Hippocampus en de Audiovisuele Commissie van NELOS.

Deze

tweejaarlijkse

wedstrijd is er ter ondersteuning van 'Project Seahorse', een internationale organisatie die zich inzet voor de bescherming van zeepaardjes en de bescherming van de oceaan in het algemeen. De coronacrisis gooide echter roet in het eten. Gelukkig heeft Chocolaterie Guylian dit jaar iets anders uitgewerkt om 'Project Seahorse' extra te ondersteunen.

C

hocolaterie Guylian is al meer dan 20 jaar hoofdsponsor van Project Seahorse en is heel trots om het geweldige nieuws mee te delen dat Dr. Amanda Vincent, mede-oprichtster en directeur van 'Project Seahorse' tot winnaar

van de 'Indianapolis Prize 2020' uitgeroepen is, 's werelds grootste prijs op het gebied van dierenbescherming. Dr. Amanda Vincent is de eerste mariene natuurbeschermer die de 'Indianapolis Prize' wint.

Om deze grote eer te vieren, lanceert Chocolaterie Guylian een gloednieuw assortiment chocolaatjes in geschenkverpakkingen, die miljoenen consumenten zou moeten inspireren om onze oceanen en het mariene leven te beschermen.

Chocolaterie Guylian, aanwezig in meer dan 100 landen over de hele wereld, is al meer dan 20 jaar de belangrijkste sponsor van 'Project Seahorse'. In 1998, na vele jaren van successen die voortbouwden op hun iconische zeepaardchocolaatjes, besloten de merkeigenaren iets terug te geven aan onze samenleving en een jong team te steunen onder leiding van Dr. Amanda Vincent, die zeepaardjes, hun biologie en leefgebieden bestudeert.

De 'Indianapolis Prize' is de meest prestigieuze wereldwijde prijs voor dierenbescherming. Elke twee jaar erkent de 'Indianapolis Prize' een dierenbeschermer wiens heldhaftige werk heeft geholpen om kwetsbare en bedreigde diersoorten te redden van uitsterven. Door de initiatieven van alle winnaars van deze prijs bestaan er nog steeds honderden soorten en talloze hectares leefgebied.

De finalisten van de 'Indianapolis Prize' worden geselecteerd door een commissie bestaande uit negen personen die de wetenschappelijke en natuurbeschermingssector, de Indianapolis-gemeenschap en de 'Indianapolis Zoological Society' vertegenwoordigen. De winnaar van de 'Indianapolis Prize 2020' ontvangt een geldprijs van $ 250.000 tijdens het 'Indianapolis Prize Gala' dat in 2021 door 'Cummins Inc.' zal worden uitgereikt.

Indianapolis Prize "Dr. Amanda Vincent brengt een collaboratieve, cultureel gevoelige en oplossingsgerichte benadering van het behoud van de oceaan die mensen tot actie inspireert en positieve resultaten voor mariene soorten stimuleert. Het is ons voorrecht haar te erkennen en te belonen voor haar onmetelijke impact op het behoud van de oceaan en de toekomst van zeepaardjes over de hele wereld", zei Dr. Rob Shumaker, CEO van de 'Indianapolis Zoological Society, Inc.'.

Amanda Vincent.

Foto: Matt Mays / Indianapolis Prize.

Normaal zou dit jaar de zee-

"Het is een grote eer om uitgeroepen te worden tot winnaar van de 'Indianapolis Prize 2020'. Met deze prestigieuze wereld-

Hippocampus mei/juni 2020

51

Reportage Biologie

wijde prijs kan ik pleiten voor veel meer aandacht voor de oceaan – die goed is voor 99 procent van het leven op aarde – en voor alle soorten waarvan het mariene ecosysteem afhankelijk is. Chocolaterie Guylian is sinds 1998 onze onmisbare partner in het behoud van de oceaan. De genereuze steun en betrokkenheid van dit bedrijf heeft een wereld van verschil gemaakt in wat we konden bereiken. Ik kijk ernaar uit om nog veel meer successen met Guylian te delen", zei Dr. Amanda Vincent.

drang en passie Dr. Amanda Vincent, de wereldwijde expert op het gebied van het behoud van zeepaardjes, werd in 1986 de eerste bioloog die zeepaardjes onder water bestudeerde.

Sindsdien is ze de toonaangevende autoriteit op het gebied van ecologie en het behoud van zeepaardjes en een beschermer

'Project Seahorse' is een organisatie voor mariene bescherming, gevestigd aan de 'Universiteit van British Columbia', Canada, en de 'Zoological Society of London'. 'Project Seahorse' zet zich in om ervoor te zorgen dat mariene ecosystemen langs de kust gezond en goed beheerd zijn. Het houdt zich bezig met onderzoek en beheer op schalen variërend van gemeenschapsinitiatieven tot internationale akkoorden. In samenwerking met belanghebbenden en partners gebruikt het zeepaardjes om de inspanningen te richten op het vinden van oplossingen voor het behoud van de zee.

van het leven in de zee. Ze heeft haar carrière gewijd aan het begrijpen en verdedigen van zeepaardjes, terwijl ze haar successen met deze vlaggenschipsoorten toepaste op een breed scala aan problemen op het gebied van mariene bescherming.

Amanda Vincent tijdens haar onderzoek naar zeepaardjes onder water.

Foto: Tomas Bertelsen.

De drang en passie van Dr. Vincent hebben tot veel realisaties geleid binnen 'Project Seahorse'. Een opmerkelijk succes is de oprichting van 36 beschermde mariene gebieden, allemaal gemeenschapsgericht, waar niet mag worden gevist en waar het zeeleven zich herstelt.

De directeur van 'Project Seahorse', Dr. Amanda Vincent, is professor aan het 'Institute for the Oceans and Fisheries' van de 'Universiteit van British Columbia' in Vancouver, Canada.

Haar vele andere onderscheidingen zijn de 'Whitley Award for Animal Conservation', de 'Rolex Award for Enterprise' en een 'Pew Fellowship in Marine Conservation'. Ze heeft veel gepubliceerd en draagt met name bij aan het mariene beheer en beleid op nationaal en mondiaal niveau. Dr. Vincent is voorzitter van het 'Marine Conservation Committee' van de 'International Union for the Conservation of Nature' (IUCN) en de 'Species Survival Commission' (SSC).

52

Hippocampus mei/juni 2020

Een tweede geweldige overwinning was de creatie van de allereerste wereldwijde handelsregelgeving voor zeevissen, een doorbraak voor zeepaardjes, die 182 landen beperkt tot duurzame en legale export. Dit precedent is sindsdien gekopieerd voor haaien, roggen, palingen, rifvissen en nog veel meer soorten.

Elke keer dat je een doos Guylian pralines koopt, help je zeepaardjes en de oceanen te redden.

Foto: Heather Koldewey - Project Seahorse.

Amanda Vincent tijdens een vergadering in Hong Kong met de leiders van de 'Chinese Medicine Merchants'.

Gesteund door het winnen van deze geweldige 'Indianapolis Prize', zijn Dr. Vincent en haar 'Project Seahorse'-team nu gericht op het beëindigen van de beschadiging van de zeebodem. Een vorm van vernietigingsvisserij houdt in dat verzwaarde netten over de oceaanbodem worden gesleept, vitale leefomgevingen worden vernietigd en alle soorten op hun pad worden gevangen.

Deze vernietiging van de bodem vormt de grootste bedreiging voor zeepaardjes en legt ook een enorme druk op duizenden andere soorten.

Samen redden we onze oceanen!

In juni 2020 lanceert Guylian een uniek assortiment geschenkdozen om zijn langdurige steun aan en sponsoring van 'Project Seahorse' te vieren.

"Sinds 1998 heeft Guylian consequent financiële ondersteuning en ondersteuning in communicatie geboden (deels via miljoenen en miljoenen verpakkingen) om de boodschappen van 'Project Seahorse' aan consumenten over de hele wereld te versterken. 'Project Seahorse' wordt wereldwijd erkend als een wezenlijk verschil voor

Foto: Sarah Foster - Project Seahorse.

Amanda Vincent en Heather Koldewey onderzoeken welke gedroogde zeepaardjessoorten er in Hong Kong verkocht worden.

Foto: Amanda Vincent - Project Seahorse.

Amanda Vincent gaat zich nu toeleggen op de visvangst met verzwaarde netten, want naast de nutteloze bijvangst en de vernietiging van de zeebodem, vormen ze een bedreiging voor de zeepaardjes.

de toekomst van zeedieren met respect voor andere ecologische en sociaaleconomische problemen. Wij bij Guylian zijn erg trots dat al deze inspanningen voor ons gedeelde doel, het vergroten van het algemene bewustzijn van de precaire toestand van zeepaardjes en de bredere mariene natuurpopulaties over de hele wereld, nu zijn erkend met deze prestigieuze Indianapolis prijs", zegt Mieke Callebaut, Managing Director van Chocolaterie Guylian.

Sinds 1998 is Guylian de belangrijkste sponsor van 'Project Seahorse' en heeft het bedrijf meer dan 2,5 miljoen euro bijgedragen aan hun onderzoeks- en actieprogramma's om blijvende beschermingssuccessen te behalen. Guylian helpt het bewustzijn over de hele wereld te vergroten door gerichte 'outreach-media'-activiteiten, door het tonen van belangrijke duurzaamheidsboodschappen op meer dan 25 miljoen dozen die jaarlijks worden verkocht, en door het organiseren van de tweejaarlijke (sinds 2005) 'Guylian Seahorses of the World Photography and Video'-wedstrijd in samenwerking met NELOS vzw.

Guylian's langdurige samenwerking met Project Seahorse werd bekroond met de eerste 'Corporate Social Responsibility Award 2015', door het Koninklijk Belgisch Comité voor Distributie, dat bedrijven erkent die iets terugdoen voor de planeet en de gemeenschap.

Guylian's inzet viel opnieuw op tijdens de 'Tax Free World Association' beurs in Cannes in 2019, waar Guylian's 20 jaar toegewijde steun aan Project Seahorse de eerste 'Corporate Social Responsibility Award 2019' van 'Frontier Travel Retail Magazine' won.

Op www.guylian.com/nl/duurzaamheid vind je meer info over 'Project Seahorse', de app 'iSeahorse' van www.iSeahorse.org en de winnaars van de 'Guylian Seahorses of the World 2018' wedstrijd.  HET GUYLIAN TEAM

Reportage

Pavlopetri is ongeveer 5.000 jaar oud en de oudste verdronken verloren stad in de Middellandse Zee.

Foto: PNIK - shutterstock.

Geschiedenis

Na mijn speurwerk naar vergane schepen en de verzonken stad Port Royal (Hippo 270, sept./ okt. 2018) realiseerde ik me dat op ontdekking gaan naar ondergelopen eeuwenoude gebouwen, het duiken een nieuwe dimensie geeft.

Griekenland Het dorpje Elafonisos ligt op een klein eiland voor de Griekse kust en het lijkt een gewoon vissershaventje. In 1967 trekt er iets de aandacht van archeoloog Nicolas Flemming.

Potten en gereedschap liggen uitgestrekt over de zeebodem. Zelfs een kweern, een holle en gladde steen om graan en dergelijke te vermalen, wordt gevonden. Men ontdekt lijnen die de funderingen van gebouwen en straten weergeven. De locatie wordt Pavlopetri genoemd, naar een nabijgelegen eiland. Midden in de verzonken stad is er een grote open plek, waarschijnlijk een oude marktplaats. Iets verder zijn er restanten van een enorme structuur, mogelijk een belangrijk openbaar gebouw. De restanten bestrijken 8 à 9 hectare, waardoor de stad plaats kon bieden aan 4000 mensen. Hier bevond zich ooit een bloeiende, oeroude vestiging die aan de handelsroutes lag. Aan de hand van aardewerk, waaron-

54

Hippocampus mei/juni 2020

der grote potten om olijfolie en wijn in op te slaan, ontdekte men dat hier gedurende de Bronstijd (3000 tot 1100 v.Chr.) mensen hebben geleefd. De stad was een centrum van textielindustrie: er werden duizenden weefgewichten gevonden. Dit wijst op de productie van stoffen voor export.

Geen enkele bron verwijst echter naar dit stadje. Het verdween en was meteen vergeten. De locatie was goed uitgekozen.

De stad lag aan een enorme zandbank. In die tijd werden er geen havens van steen

gebouwd. De schepen werden naar de kust gebracht om ze zo op het strand te trekken. Aan de rand van het stadje vind je drie mysterieuze lijnen. Ze bestaan uit strandgesteente, dat enkel gevormd wordt wanneer zonlicht op zout water schijnt. Dit vertaalt zich in drie aardbevingen die de ondergang van de stad betekenden. Pavlopetri wordt beschouwd als de oudste verzonken stad ter wereld die tot op heden is ontdekt. Ze is uniek, omdat bijna de gehele topografie, inclusief wegen, gebouwen en graven, nog intact is.

Pavlopetri onder water met lijnen die de funderingen van gebouwen en straten weergeven.

Foto: kirstenflemming.net.

M

ensen die langs de kust wonen, vertellen graag verhalen over verzonken steden. Of dit nu veroorzaakt werd door een stijgend waterpeil, een aardbeving of een ander voorval, de uitdaging om én de locatie én de reden van de verwoesting te ontdekken, is niet minder groot. Ze zijn allemaal een onderwaterbezoek waard.

troffen. De plek is helaas nog niet geopend voor recreatieve duiken, maar hopelijk komt daar snel verandering in.

Foto: kirstenflemming.net.

India

Pavlopetri is een stad die volledig onder water ligt ten zuidwesten van de kust van Laconië (Griekenland).

Foto: World Imaging.

In 1996 slagen archeologen onder leiding van Franck Goddio erin het eiland Antirhodos te lokaliseren. Antirhodos is een verzonken eilandje binnen de antieke oosthaven van Alexandrië. Het verdween waarschijnlijk in de 4e eeuw onder water na een reeks aardbevingen en een tsunami, die in 365 bij Kreta ontstond. Nu ligt het op een diepte van ongeveer vijf meter voor de zeedijk van het moderne Alexandrië. Tot nu toe zijn er maar liefst 250 artefacten gevonden uit de oud-Egyptische tijd. Het eiland was klein (zo'n 500 hectaren) en volledig geplaveid, met een 300 meter lange esplanade. Op de esplanade legde Goddio overblijfselen bloot van een relatief bescheiden paleis (90 x 30 m) met marmeren vloeren.

Torso van Hermes ontdekt op het verdronken eiland Antirhodos.

De archeologen nemen aan dat dit het koninklijke verblijf van Cleopatra was. Ook een kleine Isistempel, granieten sfinxen en een Romeins scheepswrak werden aange-

Antirhodos is een verzonken eilandje binnen de antieke oosthaven van Alexandrië.

Foto: archief Lucifall.

Egypte

Net voor de kust van de huidige stad Dwarka, ten westen van India, zijn in 2001 oude artefacten en ruïnes gevonden. Deze meer dan 9.000 jaar oude ruïnes liggen in de baai van Dwarka op ongeveer 40 meter diepte. Archeologen zijn verwonderd over de geometrische figuren waaruit de ruïnes zijn opgebouwd en veronderstellen dat dit de verzonken stad van Krishna (de meest aanbeden god in het Hindoeïsme) is. De locatie waar de onderwaterstad is gevonden ligt in een streek die na het smelten van de ijskappen aan het einde van de laatste ijstijd (zo'n 9000 jaar geleden) onder water verdween. Dit 'verhaal' wordt ook nog eens teruggevonden in de Sanskriet literatuur.

Volgens oude hindoelegenden bouwde de God Krishna een stad welke werd vernietigd door de stijgende zeespiegel. De verzonken stad beslaat 8 bij 3 km.

Boven water gehaalde brokstukken van de verzonken stad van Krishna, zoals stukken van muren, kralen, aardewerk, bouwmateriaal, beeldhouwwerken en menselijke beenderen zijn vervolgens middels de C14 methode gedateerd op 9.500 jaar oud.

Hippocampus mei/juni 2020

55

Reportage Foto: Florine - tourism and convention bureau of Okinawa

Geschiedenis

natuurverschijnsel of monument Ten westen van Japan en ten oosten van Taiwan, bevindt zich een trapachtige formatie nabij het Japanse eiland Yonaguni, zo groot als 5 voetbalvelden en zo hoog als 8 verdiepingen. Volgens oeroude Japanse folkore leeft de drakendoder Ryujin in een onderwaterpaleis, bewaakt door schildpadden, waarvan in deze eigenaardige structuur afbeeldingen zijn gevonden. De vorm doet denken aan een kasteel. Hij bestaat echter uit één grote rotsmassa. Hierdoor geloven sommigen dat het om een natuurlijk verschijnsel gaat. Anderen zijn ervan overtuigd dat dit 'bouwwerk' door mensen is gemaakt, toen het stuk land nog boven water lag.

Onderzoek wijst uit dat dit maar liefst 10.000 jaar v.Chr. moet zijn gebeurd.

De site heeft een constante aantrekkingskracht op duikers en in de winter op hamerhaaien. Het Yonaguni-monument ligt verrassend vrij ondiep. Het boventerras van Yonaguni Monument ligt slechts 5 m onder het oppervlak. De onderkant van de hoofdpiramide is slechts 25 m.

Het Yonaguni-monument ligt verrassend vrij ondiep. Het boventerras van Yonaguni Monument ligt slechts 5 m onder het oppervlak. De onderkant van de hoofdpiramide is slechts 25 m.

Foto: feralcities.com.

China

Shi Cheng, de 13 eeuwen oude stad die onderwater gezet werd om een stuwmeer te creëren.

56

Hippocampus mei/juni 2020

De stad van 13 eeuwen oud, Shi Cheng (29°36' 33" N – 118°59' 24" E), werd 60 jaar geleden onder water gezet om een stuwmeer te creëren voor een nieuwe waterkrachtcentrale. Het stuwmeer kreeg de naam Qiandao (duizend eilanden). Shi Cheng oftewel Leeuwenstad, was ooit het economisch en politieke centrum van de oostelijke provincie Zhejiang en geraakte langzaam in de vergetelheid. Het is een lokale ambtenaar die het idee kreeg om de stad terug op de kaart te zetten als onderwaterattractie. Op 25 tot 40 meter diepte heeft het zoete water de talloze witte tempels, triomfbogen, geplaveide wegen en huizen praktisch niet aangetast. Het sprookjesachtige decor wordt ook wel het Atlantis van China genoemd.

De verloren stad Atlantis is vermoedelijk gevonden in Andalusië.

Dit werd gemeld in persberichten van november 2018.

Foto: PNIK - shutterstock.

Atlantis Het mysterieuze Atlantis is de meest onderzochte en gezochte stad ter wereld.

Blijft het een mythe of komen we met nieuwe technieken stapsgewijs dichterbij? We zoeken het uit bij een volgende duik.  CHRISJE DEMUYNCK

Bron: www.mythenenmysteries.nl

Advertentie

Europlongée Boulouris

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

10 duiken aan € 539 per persoon.

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum

FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr • WEB: www.europlongee.fr Hippocampus mei/juni 2020

57

Reportage Reisverhaal

Foto: julien.

De Emperor Virgo.

Een wrakduik.

58

Hippocampus mei/juni 2020

foto: Kristiaan Goossens.

Duikparadijs Malediven Duikparadijs Malediven

Foto: Kristiaan Goossens.

De Malediven staan in alle duikboekjes beschreven als één van dé meest begeerde duikparadijzen. En menig duiker droomt ervan ooit zo'n geweldige duikvakantie mee te maken. Het viel 9 Lagoondivers (Aartselaar) te beurt, nog nét een week voor de 'blijf-in-uw-kot'-coronamaatregelen van kracht gingen. Een geluk bij een naderend ongeluk.

Groepsfoto.

westen van Indië, bestaande uit 1.190 koraaleilanden en gegroepeerd in 26 atollen.

Een atol is een grote rifbarrière van koraal rondom een eiland, een eilandgroep of zelfs een verdwenen eiland. Het ontstaan ervan is ooit verklaard door Charles Darwin en wordt nog steeds zo beschreven: het koraalrif rond een vulkanisch eiland blijft steeds groeien, maar het eiland zelf is door de eeuwen heen door erosie en/of een stijgende waterspiegel kleiner geworden, of zelfs verdwenen onder het water. Het klimaat in deze regio is uitermate gunstig voor de groei van het koraal, maar de stijgende zeespiegel zou ooit wel eens de 200 bewoonde eilanden in de problemen kunnen brengen. Laat ons hopen dat het nooit zover komt.

Alles draait rond het leven op het water. Bij aankomst in de hoofdstad Malé merk je het al. Na je vlucht kom je meteen aan in een haven, waar taxiboten aanmeren en afvaren om toeristen naar hun droomeiland te brengen of duikers naar hun 'liveaboard'.

Een vleermuisvis.

Hippocampus mei/juni 2020

Foto: Kristiaan Goossens.

Een zeeschildpad.

ren kennen, samen wellicht prachtige duiken beleven en hopelijk ook de 'bucketlist fauna' afvinken.

De Malediven is een onafhankelijke eilandengroep in de Indische Oceaan, ten zuid-

Foto: Thomas de Greef.

D

e meesten onder ons hadden al ervaring met een 'liveaboard', maar nog niet op deze archipel (een gebied met veel eilanden). Iedereen keek er in ieder geval erg naar uit; je clubgenoten beter le-

59

Reportage Foto: Frederic Lasters.

Reisverhaal

Een jonge haai verstopt onder een tafelkoraal.

60

Hippocampus mei/juni 2020

Foto: Thomas de Greef.

Een prachtige kwal.

al ons materiaal zich bevond, waar flessen werden gevuld en die ons dagelijks naar de duikspots bracht, gemiddeld 3 keer per dag. Onze gids Thomas Pauwels, ook een Belg, ontfermde zich uiteraard over ons groepje en daarnaast hadden we nog gezelschap van diverse andere nationaliteiten

Foto: Kristiaan Goossens.

Onze boeking bij 'Diving World Duikvakanties' resulteerde in een verblijf op de 'Emperor Virgo'; een schip voor een 20-tal gasten.

Niet erg luxueus, maar comfortabel genoeg, voldoende uitgerust en met supervriendelijk personeel. Permanent werd ons 'verblijf' gevolgd door onze echte 'duikersboot' waarop

met ook een begeleider.

Dat er een variatie was in de duiken en dat je je vaardigheden mocht tonen, merkte je meteen op dag 1. We gingen van start met een 'check dive' om 07.00 uur, waarbij je mocht aantonen niet op elkaar gepakt te geraken en dat je je OSB kon oplaten tijdens een stromingsduik. Tweede duik: 'Kuda Giri' wrak, Zuid MalĂŠ. Het parcours wordt al wat gevarieerder en er komt meer afstand tussen de buddyteams. Het wrak is trouwens mooi begroeid, maar erg gelijkaardig qua fauna aan die van de Rode Zee. Maar dan, duik 3, de meest memorabele: je laat je 27 meter zakken tot aan het begin van een kanaal tussen twee atollen. Hier komt door de stroming ook al het water, en behoorlijk wat vis, uit de diepte samen. We werden gebriefd ons vlak bij de monding met een rifhaak vast te haken aan een rots op de bodem en daarna onze jacket bij te blazen, zodat we als ballon boven de grond zouden hangen. Wat we dan te zien kregen was een spektakel van jewelste. Al het groot wild komt er namelijk ook samen om te jagen.

Alle duikers op een rijtje, alsof we in de bioscoop zaten, kregen een parade van grijze rifhaaien, witpunt- en zwartpuntrifhaaien, tonijn en 'wolken' van scholen te zien dat het een lieve lust was. Een uitzonderlijke ervaring! Na een goed half uur kan je je terug losmaken (nadat je je jacket een beetje hebt ontlucht) en word je door de stroming mee-

Een koraalduivel.

Foto: Frederic Lasters.

Een adelaarsrog.

Anemoonvisjes.

Alle overige duiken waren evenzeer prachtig gevarieerd en het is onmogelijk alle fauna op te noemen. Toch het vermelden waard is een duik tussen enkele honderden blauwgestreepte snappers, een baarsachtige van 40 cm lang. Ongestoord laten ze je toe rustig doorheen hun school te zwemmen.

Foto: Kristiaan Goossens.

'zwem-er-maar-achter-snorkelpartij'. Helemaal niet de manier waarop je het dier wil spotten. Maar wat had onze groep een geluk bij het duiken. Een jong mannetje (zo'n 6 meter lang) was in de buurt gebleven en doemde bij onze duik plots op. Alsof 'Godzilla' vlak naast je scheert, buitengewoon!

Foto: Thomas de Greef.

getrokken in het kanaal zelf. Je vliegt over de koraaltafels met hun prachtige variaties.

Op tijd ga je naar trapdiepte, je laat je OSB op en nadien pikt de boot je gewoon op. Hier doe je het voor en kom je ook naar hier.

De Maledivendroomeilandjes worden uiteraard ook geboekt door menig toerist die van de paradijselijke rust wil genieten. Vele huisjes op een rij bieden een uitgestrekt zicht op het water. Om toch voor wat sensatie te zorgen, kieperde het cateringpersoneel vroeger de voedselresten in het water, wat massaal vis aantrok. Ook de compleet onschuldige, maar imposante verpleegsterhaai (tot 3 meter lang) kwam hier op af.

Het voederen is nu verboden, maar een behoorlijke leefgemeenschap van deze prachtige dieren is nog steeds bij het haventje te vinden. De avondduik tussen deze prachtige dieren was gewoonweg fantastisch. Om zich te ontdoen van parasieten rollen ze zich in het zand en wanneer zo'n klepper dit vlak voor je neus uitvoert, is dit toch heel indrukwekkend.

Naast de manta (die we helaas niet hebben gezien) staat een ander dier symbool voor deze regio: de walvishaai. Een 200-tal worden er permanent gespot rond de eilanden. Een absolute garantie om er eentje tegen te komen, is er dan ook nooit. Wanneer een boot een exemplaar vindt in het ondiepe, wordt elke naburige boot verwittigd om de toeristen te vermaken met een

Toch nog op reis geweest, net voor de coronamaatregelen van kracht gingen.

Hippocampus mei/juni 2020

61

Reportage Reisverhaal

Foto: Kris van Lier.

Naast een geweldige catering doorheen de dag, werd er één avond gereserveerd voor een barbecue op een idyllisch parelwit zandstrand. Een moment waarop je je in 'paradise' voelt.

Ook iets wat je fijn vindt om te delen met je clubleden. Zo'n 'liveaboard' is echt een topervaring. Het tempo kan voor de beginnende duiker best hoog liggen (want het is echt 'DiveEat-Sleep' van begin tot einde), maar de voldoening en memorabele duiken blijven nazinderen. Een aanrader. 

KRISTIAAN GOOSSENS Barbecue op het strand.

Foto: Kennan Ward.

Een walvishaai.

Advertentie

62

Hippocampus mei/juni 2020

Reportage Medisch

CPR voor leken tijdens de coronacrisis De Europese Resuscitatieraad (ERC) bracht in het kader van de COVID-19-problematiek recent aangepaste CPR-richtlijnen voor niet-medisch geschoolde personen uit.

D

e aangepaste CPR-richtlijnen voor niet-medisch geschoolde personen werden op 24 april 2020 verstrekt en zijn onderhevig aan de veranderende kennis en ervaring met COVID-19. Aangezien landen zich in verschillende stadia van de pandemie bevinden, kan er in de praktijk enige internationale variatie zijn.

Als een persoon niet reageert en niet normaal ademt, wordt uitgegaan van een hartstilstand.

• De reactiviteit wordt beoordeeld door ter hoogte van de schouders van het slachtoffer te schudden en het slachtoffer toe te roepen.

• Let bij het beoordelen van de ademhaling op een normale ademhalingsbeweging van de borstkas. Om het risico op infectie te minimaliseren, open je de luchtweg niet en plaats je je gezicht niet naast de mond/neus van het slachtoffer.

• Bel de medische hulpdiensten als de persoon niet reageert en niet normaal ademt.

• Gebruik tijdens de reanimatie door één redder, indien mogelijk, een gsm met een 'handsfree'-optie om tijdens de reanimatie te communiceren met de hulpdiensten.

• Leg bij voorkeur een doek/handdoek over de mond en neus van het slachtoffer alvorens te starten met borstcompressies en gebruik van de AED. Dit kan het risico op verspreiding van het virus in de lucht tijdens borstcompressies verminderen.

• Niet-medisch geschoolde redders moeten de instructies van de meldkamer van de hulpdiensten volgen.

• Na reanimatie was je zo snel mogelijk je handen grondig met water en zeep of desinfecteer je je handen met een op alcohol gebaseerde handgel. Neem contact op met de lokale gezondheidsautoriteiten om je te informeren over de screening na contact met een persoon met vermoedelijke of bevestigde COVID-19 infectie.  VRIJ VERTAALD DOOR IVO MADDER

Bron: https://erc.edu/covid.

Ondertussen werd ook de 'Handleiding voor leken, hulpverleners en redders' uitgebracht, een publicatie in samenwerking met de door de Vlaamse Trainersschool & de Vlaamse Reddingsfederatie. De inhoud: • Hoe een Covid-19-infectie herkennen?

• Preventieve maatregelen.

• Mogelijks besmet, wat nu?

• Gevolgen voor de eerstehulpverlening.

• Gevolgen voor de reanimatie.

Er werden ook 3 algoritmes opgemaakt voor 1 of 2 redders, al dan niet bij drenkelingen. De handleiding en algoritmes kan je via www.redfed.be/index.php/ nieuws downloaden. Op de volgende pagina's hebben we de 3 algoritmes geplaatst.

Advertentie



START TO

DIVE

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam Actie geldig tot 15/03/2021

Meer informatie www. nelos .be

Hippocampus mei/juni 2020

63

Reportage Medisch

Algoritmes CPR bij COVID-19 E

lke Belg is bij wet verplicht om een mens in nood te helpen, maar het coronavirus heeft ervoor gezorgd dat we op een andere manier moeten werken!

Onderstaande CPR-algoritmes werden samengesteld door de Vlaamse Reddingsfederatie, met input ILCOR (International Liaison Commitee On Resuscitation), de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), de groep EDPBW (Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk), experten in milieu en veiligheid, het Rode Kruis en de ERC (European Resuscitation Council).

algemene richtlijnen eerstehulpverlening

• Als het slachtoffer een gezichtsbedekking heeft of een masker ter beschikking heeft, moedig hem aan om het te dragen terwijl hij wordt verzorgd.

• Je mag enkel dichter bij je slachtoffer komen als je wegwerphandschoenen en een chirurgisch of FFP2- of een FFP3-mondmasker draagt.

• Plaats, indien voorhanden, een mondmasker bij het slachtoffer. Geef alleen essentiële eerste hulp om je blootstellingstijd te beperken.

• Pak/raak alleen aan wat absoluut essentieel is en onthoud dat alle oppervlakken en rond het slachtoffer kunnen besmet zijn met het virus.

• Heb je geen wegwerphandschoenen en een mondmasker aan, dan benader je het slachtoffer niet. Draag een veiligheidsbril als die voorhanden is.

• Neem geen risico’s en verwittig de hulpdiensten (Bel 1-1-2). De kans op besmetting is te groot voor jou.

De Advanced Life Support voor een volwassene, kind of baby De reanimatie door één redder van een slachtoffer met mogelijk Draag de voorgeschreven beschermingsmiddelen

Pas de donning procedure toe

Eerstehulpverlening wordt niet gestart als de veiligheid van de leek, hulpverlener of redder niet gegarandeerd kan worden!

Ga ervan uit dat elk slachtoffer COVID-19 heeft. Het slachtoffer kan asymptomatisch zijn en toch een virusdrager zijn. Als het slachtoffer besmet is met COVID-19 en onder hetzelfde dak woont, dan zal de huisgenoot waarschijnlijk ook al blootgesteld zijn aan het virus en kan hij misschien ook de eerste hulp verlenen.

Slachtoffer reageert niet en ademt niet normaal?

Controleer de ademhaling door ALLEEN te kijken

(Laat) 1-1-2 bellen en AED halen

richtlijnen voor leken, hulpverleners en redders

Plaats een masker over de mond en neus van het slachtoffer

Als het slachtoffer geen huisgenoot is, volg dan het nationale advies over sociale afstand en gebruik 'Persoonlijke Beschermingsmiddelen' (PBM) waar mogelijk.

Houd afstand!

• Als het slachtoffer in staat is om de adviezen die je hem opdraagt op te volgen vanop een afstand van tenminste 1,5 m, dan is dit de aangewezen methode.

Geef continue borstcompressies maar GEEN mond-op-mond beademing

Gebruik de AED zodra deze er is Hervat continue borstcompressies zonder beademingen

Na overdracht aan gespecialiseerde hulp Reinig en ontsmet Pas de doffing procedure toe

Advertentie

64

Hippocampus mei/juni 2020

COVID-19

algemene richtlijnen voor de 'Basic Life Support' (BLS) Aangezien je besmet kan raken met het coronavirus door nies- en hoestdruppeltjes uit de luchtwegen van het slachtoffer worden er 'tijdelijk' andere richtlijnen voorgeschreven voor de reanimatie. Ga ervan uit dat elk slachtoffer Covid-19 heeft! Neem altijd veiligheidsmaatregelen!

•

•

BLS voor leken • Roep naar het slachtoffer om te zien of hij reageert.

• Luister en voel niet of iemand nog ademhaalt, maar kijk of een normale ademhaling aanwezig is.

• Verwittig de gespecialiseerde hulpdiensten (1-1-2) en volg de instructies op.

• Je geeft bij een volwassen slachtoffer geen mond-op-mondbeademing en je

• •

geeft geen borstcompressies indien het slachtoffer niet over een mondmasker beschikt.

Indien de volwassene geen mondmasker aanheeft en je er geen kunt aandoen, vraag dan aan een huisgenoot van het slachtoffer om de borstcompressies te geven.

Je geeft bij een volwassen slachtoffer geen mond-op-mondbeademing, maar je geeft wel borstcompressies als het slachtoffer een mondmasker aanheeft.

Je gebruikt wel een AED. Je geeft bij een kind wel borstcompressies als het kind een mondmasker aan heeft. Doe indien mogelijk een mondmasker aan als het kind er nog geen aan zou hebben. Indien het kind geen mondmasker aanheeft en je er geen kunt aandoen, vraag dan aan een huisgenoot van het kind om de borstcompressies te geven.

De Advanced Life Support voor een volwassene De reanimatie door twee redders van een slachtoffer met mogelijk

• Na de reanimatie moet je zo snel mogelijk je handen grondig wassen met water en zeep, gedurende minstens 20 seconden of je handen desinfecteren met alcohol handgel. Neem contact op met de lokale gezondheidsautoriteiten om te informeren naar een screening, omdat je in contact kan zijn geweest met een persoon met het coronavirus.

Opgelet: de algoritmes voor CPR tijdens COVID-19 kunnen tijdens de coronacrisis mogelijk gewijzigd worden naargelang wat de Belgische Nationale Veiligheidsraad beslist.  IVO MADDER

Geraadpleegde bronnen: • Handleiding voor leken, hulpverleners en redders; • www.redfed.be/index.php/nieuws.

De Advanced Life Support voor een drenkeling, kind en baby De reanimatie door twee redders van een slachtoffer met mogelijk

COVID-19

COVID-19

Draag de voorgeschreven beschermingsmiddelen

Draag de voorgeschreven beschermingsmiddelen

Pas de donning procedure toe

Pas de donning procedure toe

Houd het team zo klein mogelijk

Houd het team zo klein mogelijk

Slachtoffer reageert niet en ademt niet normaal?

Controleer de ademhaling door ALLEEN te kijken

Slachtoffer reageert niet en ademt niet normaal?

Controleer de ademhaling door ALLEEN te kijken

Bel 1-1-2

Bel 1-1-2 Geef vijf initiële beademingen met blaasballon of MTV

Volwassen drenkeling

Volwassene

Start CPR 30:2 Beadem alleen met de blaasballon of met de MTV

Zet de AED aan en volg de instructies op

Kind

Baby

Start CPR 30:2

Start CPR 15:2

Start CPR 15:2

Beadem alleen met de blaasballon of met de MTV

Beadem alleen met de blaasballon of met de MTV

Beadem alleen met de blaasballon of met de MTV

Zet de AED aan en volg de instructies op

Na overdracht aan gespecialiseerde hulp Reinig en ontsmet Pas de doffing procedure toe

Na overdracht aan gespecialiseerde hulp Reinig en ontsmet Pas de doffing procedure toe

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2020

65

Reportage Milieu

Biologisch niet-afbreekbare sigarettenpeuken en stukjes polystyreen aangespoeld op het strand Playa Levante (Benidorm, Spanje).

"Minderen met roken, of niet, maakt het uit, ik gooide achte-

die filters die ons het meeste zorgen baren, want ze zijn nauwelijks afbreekbaar en hun levensloop gaat van het rioolrooster in de straat tot in onze dagelijkse voeding.

loos een peuk weg en stak een

de filter

volgende op, en ik liep rokend

Bijna 90% van de sigaretten die in ons land verkocht worden, zijn vandaag de dag filtersigaretten. De filters zijn gemaakt van celluloseacetaat en papier. Celluloseacetaat is een kunststof die in 1865 in Zwitserland werd ontwikkeld. Het is een condensatie­ reactie (ester) tussen cellulose en azijnzuur.

Het wordt voornamelijk gebruikt door de textielindustrie, waar het gemengd wordt met andere vezels als katoen, wol of nylon voor het maken van kledingstoffen. Bij de fabricage van sigarettenfilters wordt de celluloseacetaatpulp opgelost in aceton en nadien gefilterd.

weinig sigaretten of veel, wat

over straat, want dat mag nog tenauwernood dezer dagen" (Herman Brusselmans – Poppy en Eddie en Manon en Roy Harper – 2016).

H

et maakt zeker heel veel uit, mijnheer Brusselmans, want het blijft niet bij die ene peuk. In 2018 werden wereldwijd 5,3 biljoen sigaretten verkocht (dat is 5,3 met 11 nullen achter!). Dat jaar was de handel in sigaretten goed voor 650 miljard euro. China is de grootste sigarettenproducent ter wereld met een marktaandeel van ongeveer 43%.

In 1925 vroeg de Hongaarse uitvinder Boris Alvaz een patent aan voor een sigarettenfilter van crêpepapier. Dat oorsponkelijk materiaal werd in de loop der jaren verder ontwikkeld en aangepast. De bedoeling was dat de roker minder tabaksdeeltjes in de mond zou krijgen en dat de indruk zou ontstaan dat roken met een filter minder schadelijk zou zijn.

Voorzichtige schattingen gaan ervan uit dat 4,2 biljoen peuken en filters per jaar in het milieu terechtkomen. En het zijn juist

66

Hippocampus mei/juni 2020

Als de rook van de sigaret van de heer Brusselmans door de filter wordt geïnhaleerd, blijven er nog wat reststoffen achter. Sigarettenrook bevat immers zo’n slordige 250 gevaarlijke chemicaliën, waaronder zware metalen, arsenicum en polonium-210 (weet je nog, de stof waarmee Alexander Litvinenko in 2006 werd vergiftigd). De filter zal een deel van deze stoffen opslaan en later – als hij uiteenvalt – in de natuur vrijgeven.

Celluloseacetaat is praktisch niet afbreekbaar, maar valt uiteen in steeds kleinere deeltjes die met het blote oog niet meer waarneembaar zijn. Die kleine kunststofdeeltjes, met hun cocktail aan giftige stoffen, komen in het water terecht en stromen in de vorm van microplastics uiteindelijk

naar de zee. Daar worden ze aanzien als voedseldeeltjes of worden ze door de filtervoeders gewoon uit het zeewater gefilterd.

Garnalen, oesters, mosselen en kreeften hebben microplastics in hun vlees, maar ook bij vissen worden ze in de maag aangetroffen. Per portie mosselen, wat ongeveer 250 gram mosselvlees bevat, krijg je gemiddeld 90 stukjes microplastics binnen.

Ze vormen een bedreiging voor onze voedselveiligheid, want we treffen ze nu al aan in (zee)zout, drinkwater, melk, honing en zelfs in ons bier.

de stranden Op het strand vormen sigarettenpeuken en -filters al jaren de belangrijkste fractie van het afval. Het Europees Milieuagentschap in Kopenhagen onderzocht de resultaten van 1.627 'beach clean ups' die tussen 2014 en 2017 hebben plaatsgevonden. In totaal werd er een oppervlakte van 66.000 km2 gekuist. Het ging om stranden van de Oostzee, de Zwarte Zee, de Middellandse Zee en de Noordoost-Atlantische Oceaan. De vrijwilligers verzamelden zo'n zevenhonderdduizend stukken plastic afval. Sigarettenpeuken en filters maakten daar het leeuwendeel van uit.

De resultaten van de International Coastal Cleanup Day, waarbij stranden worden gekuist door 6 miljoen vrijwilligers uit 90 landen geeft gelijkaardige resultaten. Bijna 2,5 miljoen peuken worden gevolgd door 1,7 miljoen snoepwikkels, ruim 1,5 miljoen plastic flessen en zo'n 1 miljoen plastic dopjes.

Foto: Josie Epic via Twenty20.

VIESPEUK

Ook op de Galapagoseilanden is men zich bewust van het probleem. In Puerto Ayora verzamelde een man 199,58 kg peuken. Hij maakte er ook kunstwerken van.

Sigarettenfilters werden uitgevonden om economische en publicitaire redenen. Een filter kost minder dan tabak en maakt de productie van de sigaret dus goedkoper.

Verder geeft het de roker de illusie dat hij gezonder rookt.

Claude Teage, de uitvinder van de verkleurende filter, zei hierover: "Rokers onderwerpen heel dikwijls de filter van hun sigaret aan een onderzoek na het roken. Zij

Foto: Patrick Swinnen.

Foto: Michael Ledford.

Foto's(2): Linda Budts.

Sigarettenfilters

vergelijken dan de kleur van het materiaal vóór en na het roken. Zij gaan ervan uit dat hoe donkerder de filter wordt, hoe meer hij hun longen beschermt.

Fabrikanten maken daarom filters uit materiaal dat bij het roken van kleur verandert en donkerbruin wordt.

Dat materiaal heeft geen enkele invloed op de werking van de filter, maar de voordelen op gebied van reclame en verkoop zijn vanzelfsprekend".

Mande Gunaksa van het Biorock project in Pemuteran (Bali) verzamelde peuken op het strand. Hij vulde er plastieken flessen mee en toverde die om tot een comfortabele zetel.

de oplossingen • De gemakkelijkste oplossing zou erin kunnen bestaan het roken overal en altijd te verbieden. Politiek en economisch is dit echter (nog) niet haalbaar.

• Stevige straffen voor wie een peuk zomaar wegmietert, kan het probleem voor een stukje oplossen. In verschillende Belgische steden bestaan er GAS-boetes die dat gedrag bestraffen. Zo ook in Gent, de thuishaven van Herman Brusselmans.

• Kustgemeenten delen kleine draagbare asbakken uit en dat draagt bij tot een properder strand. Ook particulieren hangen peukbussen aan hun gevel.

• Maar de meest opvallende oplossing wordt onder meer door het Franse attractiepark 'Le Puy du Fou' toegepast.

Daar worden kraaien getraind om peuken op te rapen en op een bepaalde plaats te deponeren.

• Nederlandse ondernemers ontwierpen 'de Crowbar', een toestel dat de kraaien met een snoepje beloont als ze er één van de zes miljard peuken die jaarlijks in de Nederlandse steden op straat worden gegooid, in laten vallen.  PATRICK SWINNEN

Bronnen: •Euromonitor International [database on the Internet]. Cigarettes. Euromonitor International, © 2019.

•WHO Report on the Global Tobacco Epidemic, 2019: Offer help to quit tobacco use. Geneva: World Health Organization, 2019.

•EOS Wetenschap.

Hippocampus mei/juni 2020

67

Club in de kijker

Foto's (4): Yves Nevens.

Zwembad van

'Duikschool DIOS' Heropening van het zwembad Heuvelkouter Liedekerke met 'Lintje knip' onder water.

H

et zwembad van Liedekerke ging in april 2019 dicht om een grondige renovatie te ondergaan.

Als gevolg daarvan kwamen we met 'Duikschool DIOS' Liedekerke even zonder ons vertrouwd zwembad te zitten. Als alternatief konden we gelukkig voor de wekelijkse trainingen terecht bij onze materiaalmeester Paul De Weerdt. Aqualand te Erembodegem werd ons 'pop-up' duik- en trainingsterrein.

Tijdens de zomermaanden juli en augustus hadden we geen duiktrainingen op onze planning, maar om toch de vriendschapsen familieband levendig te houden, organiseerden we wekelijks een avondje petanque met de frigobox bij de hand, waarbij we nadien steeds te vinden waren op het terras van cafetaria Bokaal. Aangezien we vanop dit terras ook een mooi zicht hadden op de renovatiewerken van ons geliefde zwembad, is hier het idee ontstaan iets speciaals te doen bij de (her)opening, namelijk het lint doorknippen onder water.

Op het terras waren ook burgemeester Steven Van Linthout en sportfunctionaris

68

Hippocampus mei/juni 2020

Pieterjan Van Steendam aanwezig. Zij vonden dit een geweldig idee en we hebben het dan ook verder uitgewerkt. Daags voor de (her)opening ondernamen we samen een proefduik in het zwembad, zodat tijdens de opening alles vlot zou verlopen.

Op 31 januari 2020 om 15.00 uur was het zover, de (her)opening van zwembad Heuvelkouter Liedekerke. Iedereen die het wou zijn hartje ophalen in het water. Om 18.00 uur volgde het officiĂŤle gedeelte waarbij leden van 'Duikschool DIOS' klaarstonden om burgemeester Steven Van Linthout, algemeen directeur Marc Mertens, sportfunctionaris Pieterjan Van Steendam en de voorzitter van DIOS Guy Geeraerts het nodige duikmateriaal aan te geven. Met vier op een rij gingen ze onder water, gewapend met schaar en het Belgisch lint, om dit op een diepte van 3,5 meter plechtig te gaan doorknippen. Leden van de duikschool zorgden voor belichting en onderwatervideobeelden. Yves Nevens, onze huisfotograaf, deed de onderwaterfotografie. Nadien kon er nog een gratis

initiatieduik gedaan worden onder begeleiding van leden van 'Duikschool DIOS'.

Burgemeester Steven Van Linthout wees er in zijn toespraak op dat de vernieuwing van het zwembad het mogelijk moet maken om het open te houden op een rendabele en CO2-vriendelijke manier en zo de 120.000 bezoekers per jaar van dienst te zijn.

Schepen van sport, Johnny Van Droogenbroeck, benadrukte dat de werken zeer voorspoedig zijn verlopen en dankte het voltallige projectteam, het studiebureau, de aannemer en projectleider Farys voor hun inspanningen om dit af te werken binnen een beperkte termijn.

Nadien konden de aanwezigen nog nagenieten van een drankje en hapje in de cafetaria, met de onderwaterbeelden geprojecteerd op groot scherm op de achtergrond.

 GUY GEERAERTS

Tekening: Felice De Zwart.

Reportage Interview

De bevruchting van een sepiavrouwtje en het afzetten van de eieren.

Interview met het Sepiamannetje "Of ik een stukje wil schrijven over het duiken tijdens de coronacrisis, nu er in april/mei volop sepiatentjes in de Oosterschelde geplaatst moeten worden om de voorplanting van de sepia's te garanderen", vroeg Ivo Madder, de hoofdredacteur van Hippocampus, aan Joop Stalenburg.

J

oop had liever een interview dan een zoveelste artikel over de sepia's te schrijven. Over het plaatsen van sepiatentjes om de voortplanting van sepia's te garanderen, hebben we immers in het verleden al een paar keer een artikel gebracht. Omdat we nu met die coronamaatregelen niet op verplaatsing kunnen

70

Hippocampus mei/juni 2020

gaan, doen we een telefonisch interview.

Hippo: Joop, spijtig dat we nu niet even samen kunnen gaan duiken. Wij Belgen mogen door de lockdown niet meer gaan duiken, laat staan dat we ons naar Nederland zouden mogen verplaatsen om er te gaan duiken. Mogen jullie Nederlanders nog duiken in Zeeland?

Joop Stalenburg: Je mag duiken, maar dat kan van de ene dag op de andere voorbij zijn. Laatst waren er teveel 'kite surfers' op de Grevelingendam en onmiddellijk kwam er een verbod. Er wordt dus constant in de gaten gehouden hoe iets verloopt, qua drukte. Zo kan het zijn dat een duikplaats ook tijdelijk afsloten wordt als de toeloop te groot wordt.

Hippo: Hoe is het zicht nu onder water?

Helder?

Joop: Helder? Nee, soep. De waterbloei (algen) is begin april ingezet en bij veel zon plus oostenwind zal die niet lang duren, maar als de bewolking aanhoudt kan die waterbloei weken blijven hangen. Hopelijk is de bloei snel voorbij, want het is ook een ingewikkeld proces waarbij overbemesting, watertemperatuur en zonlicht een grote invloed hebben. Soms heb je drie keer in een jaar waterbloei en soms bijna geen.

Hippo: Normaal gaan jij en je vrouw Felice De Zwart eind april, begin mei toch altijd wilgentakken aan duikplaats de Zeelandbrug plaatsen. Hebben jullie die zogenaamde sepiatentjes ook dit jaar onder water geplaatst?

Joop: Gelukkig hebben wij vlak voor de waterbloei, toen het zicht nog kraakhelder was, aardig wat sepiatentjes op drie locaties kunnen plaatsen.

af. Niets is zo fijn als dwalen onder water en je verstand op nul zetten en je verwonderen. Denken tijdens het duiken is net als bij seks, funest. Niet denken, maar doen. Wel goed doen natuurlijk. Ben je nog een vraag vergeten?

Hippo: Tof. Hoe gaat het met het aantal sepia's tegenwoordig?

Hippo: Dat vraag je aan mij? Natuurlijk heb ik nog een paar vragen. Als het aan jullie ligt, kunnen de sepia's zich tijdens de coronacrisis ongestoord voortplanten. De natuur kan zich herstellen, want nu de restaurants gesloten zijn zullen er wel minder fuiken uitgezet worden, veronderstel ik?

Joop: Duidelijk minder dan bijvoorbeeld tien jaar geleden en al helemaal slechter dan halverwege de jaren '90. Toen kon je bij de Zeelandbrug in één duik soms wel 100 sepia's aantreffen. In 1996 werden na circa 30 jaar de kreeftenvangstvergunningen weer vrijgegeven, na een stop van ruim 30 jaar, nadat de koude winter van '64 bijna het hele kreeftenbestand om zeep hielp.

Joop: Ik zwem niet klakkeloos in deze 'fuik van een kortzichtig standpunt', maar wil wel de vrijheid hebben om ook klimaat en de onbekende oorzaken erbij te betrekken.

Ik duik sinds 1984 en heb wel vaker gemerkt dat levende wezens komen en/of gaan.

Vroeger, ja vroeger, waren we opgewonden wanneer we een brokkelster zagen. Jaren geleden zag je veel lipvissen, dodemansduim (nadat ze bijna uitgestorven leken), …

Vroeger zag je dingen die je nu niet of nauwelijks ziet en andersom. Waar komen al die grote zeebaarzen ineens vandaan? Oh sorry, niet over praten, sportvissers lezen mee, ook al weten ze dat echt wel. We telden jaren geleden eens 17 bootjes en kano's alleen al bij de Zeelandbrug en plotseling waren ze weg, zowel de bootjes als de baarzen. Later waren de baarzen er ineens weer.

Ssssst. Dus ja, simpel? Of ingewikkeld?

Hippo: Hoe komt dat? Waar gaan die gevangen kreeften dan allemaal naar toe?

Foto's (2): Joop Stalenburg.

Hippo: Ja Joop, wrijf het er maar weer in hoor ... 100 sepia's. De meesten onder ons zijn al blij als ze er een paar zien. Maar ik begrijp je ongenoegen, dat er dus heel veel sepia's in die fuiken terechtkomen en dat er daarom nu bijna geen sepia's meer zijn.

Joop: Of er nu minder fuiken uitstaan omdat 90% van de kreeften naar de restaurants gaan? Nee, er zijn er, zo lijkt het toch, nu nog meer.

Ons project voor de bescherming van inktvissen.

We plaatsen wilgenstokken onder water waar de sepia's hun eieren op vastknopen. We hopen dat ze voor deze stokken gaan en hun eieren niet vastzetten op het uitgezette vistuig.

Joop: Geeeeeen idee. Ik ga nu wel verder dromen en afdwalen.

Hippo: Duidelijk Joop. Je bent me d'r wel één, maar dank je wel voor dit interview.

Joop: Geen dank, je mag iedere dag en nacht bij me aankloppen voor meer moeilijke vragen. Voor de lezers, ik hoop dat jullie gauw weer in Zeeland kunnen komen duiken!

Hippo: Bedankt Joop. Ik hoop dat ook. Tof dat jullie de natuur weer wat geholpen hebben door sepiatentjes te plaatsen. De voortplanting van de sepia's zullen wij Belgen dit jaar echter niet meemaken.  IVO MADDER

Hippo: Joop, we dwalen af. Er zijn dus minder sepia's dan vroeger en misschien zijn de kreeftenvissers daar mee verantwoordelijk voor? Dat zou best kunnen, want vaak zie je dat de sepia's hun eieren afzetten op de touwen van die fuiken of zie je vrouwtjes in die fuiken zitten die zich nog niet hebben kunnen voortplanten.

Joop: Ivo, je bent wel direct. Maar zo ken ik je wel. Daar hou ik van. Inderdaad, ik dwaal Hippocampus mei/juni 2020

71

Reportage Duikveiligheid

Hoe veilig duiken in coronatijden?

We staan allemaal te popelen om ons hoofd weer onder water te steken. Ondertussen rijst de vraag hoe we onze sport kunnen beoefenen op een veilige manier.

We geven hier een aantal bedenkingen en adviezen.

D

at de duikwereld er heel anders zal uitzien, moet ik je niet vertellen. Duikers hebben zich al altijd verantwoordelijk gedragen tegenover de buddy, alleen moet dit nu nog meer dan ooit tevoren. We zullen blij zijn om onze buddy terug te zien, maar we zullen het niet kunnen tonen. Mogelijk zal onze lach verscholen zijn achter een mondmasker of onze ademautomaat.

virus en water Dat het coronavirus in water kan voorkomen, is al in het nieuws vermeld en gebaseerd op info van de Wereldgezondheidsorganisatie. Er is aangetoond dat het virus via de ontlasting van coronapatiënten in het rioolwater terechtkomt. Maar verder is er op dit ogenblik geen onderzoek naar of uitsluitsel over hoelang COVID-19 in water kan overleven en of het virus via water overdraagbaar is. Enige voorzichtigheid, zowel in als uit het water wordt daarom wel aanbevolen.

Blijf in je kot!

Als je verkouden bent, ga je sowieso niet duiken. Maar als je nu ook één van de volgende symptomen hebt, namelijk koorts, hoesten, vermoeidheid, spierpijn, keelpijn, hoofdpijn, diarree, verlies van smaak, longen/of ademhalingsproblemen, spreek dan zeker niet af om te duiken. Ben je in contact geweest met mensen die getroffen of mogelijk getroffen zijn door COVID-19 of was jij besmet met het coronavirus (bewezen of sterk vermoeden), neem dan contact op met de Geneeskundige Commissie via voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be of met je huisarts voordat je gaat duiken.

Zie ook de NELOS-info nr. 392 met als onderwerp 'COVID-19 – Heropstart duiken'.

social distancing • Laat bij het parkeren een parkeerplaats vrij tussen de wagens om zo de afstand te garanderen bij het in- en uitstappen

en bij het aan- en uitkleden aan eigen wagen. Draag sowieso een mondmasker.

• Breng een extra mondmasker, alcoholgel en handschoenen mee voor een noodgeval.

• Raak de duikuitrusting van je buddy niet aan en laat de materiaalcheck uitvoeren door zelfdemonstratie en mondelinge bevestiging.

• Ga helemaal opgetuigd en vertrekkensklaar (draag je duikbril en duikhandschoenen en steek je ademautomaat in je mond – buitenvinnen hou je in je hand) naar de instapplaats van de duikplaats.

Je staat er

 

Advertentie

rEvo rebreathers info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

72

Hippocampus mei/juni 2020

 

soms niet bij stil wie je tegenkomt en wat je vastneemt. Op die manier voorkom je een file aan de instapplaats van de duikplaats. Als je uit het water komt, doe dan enkel je duikvinnen uit en ga meteen naar de wagen.

• Hou rekening met de specifieke richtlijnen en algemene maatregelen van de duikplaats!

• Geen après-dive borrels en dergelijke … na de duik vertrek je direct naar huis.

• Gebruik DIVES voor het loggen van de duik.

virus en duikmateriaal Zorg voor een tweede ademautomaat zodat die ter beschikking staat van je buddy.

Er zijn nog geen specifieke tests met betrekking tot het overleven van COVID-19 op duikuitrusting. Het is daarom absoluut noodzakelijk dat duikapparatuur na gebruik wordt gedesinfecteerd om het virus te neutraliseren.

Ongeacht de gekozen actieve ingrediënten of de desinfectiemethode, is het van het grootste belang dat de effectiviteit ervan tegen het nieuwe coronavirus is bewezen.

In Europa heeft het ECDC (European Centre for Disease Prevention and Control) enkele richtlijnen gepubliceerd over goede ontsmettingsmiddelen, die best opgelost worden in koud water, omdat warm water de actieve stof beschadigt.

Hoe desinfecteren?

Voor het desinfecteren van je duikuitrusting adviseert DAN natriumhypochloriet (NaOCl) – beter gekend onder de volksnaam 'Javel', 'javelwater' of bleekwater – als voorkeursproduct voor de niet-professionele duiker. Opgelet echter met de verdunning ervan (je moet het verdund gebruiken voor je duikuitrusting): • 100 ml bleekwater van 5% verdunnen met 4.900 ml water; • 50 ml bleekwater van 10% verdunnen met 4.950 ml water.

Neem ook volgende veiligheidsvoorschriften in acht: • draag handschoenen (plastic, latex of rubber), masker en oogbescherming; • meng oplossingen in goed geventileerde ruimtes; • bereid oplossingen met koud water, omdat heet water het actieve ingrediënt beschadigt; • meng nooit bleekmiddel met andere producten of chemicaliën; • vermijd spatten tijdens het schoonmaken; • spoel na het desinfecteren af met schoon water en laat drogen voor gebruik.

duikongeval De hyperbare centra van ziekenhuizen zijn niet steeds operationeel door hun activiteiten in verband met COVID-19, een lijst van beschikbare centra wordt op de NELOS-website regelmatig geüpdatet.

Strenge preventiemaatregelen die door alle landen ter wereld worden toegepast om de overdracht en de verspreiding van COVID-19 in te tomen, hebben een aanzienlijke invloed op de beschikbaarheid van medische middelen en personeel.

Zorg voor een goede voorbereiding (duikplanning) en beperk de duikdiepte om elke kans op een duikongeval zoals barotrauma, decompressieongeval, immersie longoedeem of (bijna) verdrinking, te vermijden.

Er zijn momenteel nieuwe CPR-richtlijnen in het kader van COVID-19 opgesteld, waarbij niet wordt beademd, enkel compressie (zie ook CPR voor leken tijdens de coronacrisis, elders in deze Hippo). Deze info komt ook in 'Heropstart duiken' te staan, dat je kan downloaden op pagina www.nelos.be/corona.

En zoals elke duiker altijd doet, draag zorg voor elkaar en hou je buddy veilig! #Stay safe! Better safe, than sorry!  CHRISJE DEMUYNCK

Dit artikel is geschreven zonder rekening te houden met de maatregelen van de regering, noch die van NELOS. Volgende bronnen werden geconsulteerd: DAN (Divers Alert Network), BVOOG (Belgische Vereniging voor Overdruken Onderwatergeneeskunde), EUBS (European Underwater and Baromedical Society) en EHCM (European Underwater and Baromedical Society). EUBS en EHCM adviseren voorlopig formeel om niet te duiken. DAN en BVOOG geven richtlijnen en adviezen als je nu wel mag gaan duiken.

Ga je duiken? Raadpleeg dan zeker pagina www.nelos.be/corona, met de documenten zoals: • het 'Advies van de Geneeskundige Commissie NELOS en LIFRAS i.v.m. duikgeschiktheid in het kader van de COVID-19 problematiek; • de richtlijnen voor het duiken in de Put van Ekeren; • de BEFOS-FEBRAS-doelstellingen na COVID-19; • enz.

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Hippocampus mei/juni 2020

73

Reportage Visserij

De mosselkotter Een ontdekkingstocht door Roland Wantens over het opvissen van mosselzaad in de Waddenzee.

I

k zat te genieten van een fris biertje in de Water Lounge, de stamkroeg van Safe Diving Merksem, toen een man ook aan de toog kwam zitten. Ik hoorde een 'niet-Antwerps'-accent en was natuurlijk benieuwd. Omdat ikzelf zo dikwijls verhuisd ben in mijn leven, ben ik altijd benieuwd naar de 'roots' van de mensen die ik ontmoet.

Hij gaf toe dat hij Nederlander is, maar benadrukte dat hij zijn hele leven in België had gewoond. Ik vroeg hem waarom dat Nederlands accent er toch nog doorkwam.

"Dat zal waarschijnlijk te maken hebben met mijn ouders. Mijn vader was afkomstig van Brabant [nvdr: het Nederlandse Noord-Brabant, dat tot het einde van de 17e eeuw deel uitmaakte van het Hertogdom Brabant, waarvan het grootste deel nu in België ligt]. Mijn moeder was van Zeeuws-Vlaanderen".

Vrij snel – hoe kon het ook anders? – ging het gesprek over de zee, varen, ... Karel had nog met een mosselkotter gevaren en vond het spijtig dat die nu bijna niet meer gebruikt worden. "Vroeger gingen wij 'het zaad' ophalen met de mosselkotter in de Waddenzee en dan kwamen we het in de Oosterschelde uitzetten. Nu wordt dat 'zaad' op vrachtwagens geladen en door heel Nederland getransporteerd om in de Oosterschelde te belanden" (zie verder).

74

Hippocampus mei/juni 2020

verder onderzoek Ik moet toegeven dat ik de term 'mosselkotter' nog nooit gehoord had en dat mijn nieuwsgierigheid gewekt was. Daarom ging ik op onderzoek. Op het internet vond ik wat informatie, maar in een later gesprek met iemand uit Vlissingen die zelf als kapitein gevaren had, kreeg ik bevestiging.

"Het is ongeveer 145 mijlen van Zierikzee naar Harlingen (ingang naar de Waddenzee). Zo'n kotter loopt 10 knopen; dat betekent dus dat ze er ongeveer een dag over deden. Een paar dagen daar vissen, een dag terug, een dag het zaad uitzetten in de Oosterschelde en de week was goed gevuld".

Over het 'zaad opvissen in de Waddenzee en dan naar de Oosterschelde overbrengen', moest ik toch ook wat meer weten.

Daarvoor nam ik contact op met mevrouw Tilly Sintnicolaas van het Nederlands Mosselbureau. We spraken af dat ik haar zou ontmoeten in Yerseke en dat ik dan zo'n kotter zou kunnen fotograferen. Onze afspraak kreeg wat vertraging, waardoor die in het najaar niet meer kon doorgaan, omdat alle kotters waren opgelegd voor de winter.

In april nam ik terug contact met haar, maar door de 'corona-lockdown' moesten we weer onze plannen wijzigen. Op basis

van wat ik had verteld, verwees ze me door naar de heer Peter van den Boomgaard, van de Nederlandse Mosselveiling. Na een kort introductiegesprek, nam ik van hem een interview af per telefoon. Hij wees me onmiddellijk op de verkeerde info die ik gekregen had: "Er wordt wel degelijk nog gebruik gemaakt van de mosselkotters".

Hippo: Meneer van den Boomgaard, kunt u me wat meer technische informatie geven over een gemiddelde mosselkotter?

Peter van den Boomgaard: Een mosselkotter is tussen de 36 en 41 m lang, 10 m breed en heeft een diepgang van 1,2 m. De Waddenzee is ondiep en daardoor mag de diepgang niet groot zijn. De stabiliteit haalt de mosselkotter door zijn breedte. De laadcapaciteit is 1.200 mosselton (1 mosselton is 100 kg mosselzaad/mosselen) en hij heeft een motor van 750-1300 pk.

Hippo: Hoe wordt dat mosselzaad opgevist? Vermits mijn eerste contact sprak over 'bijvangst', neem ik aan dat dit met korbomen en 2 netten gebeurt? Zijn er speciale vereisten voor maximum/minimum maaswijdte?

Peter: Dat hangt ervan af wat we willen opvissen. In het voorjaar is dat inderdaad het mosselzaad van 1,5-2 cm groot. In het najaar, wanneer naar volwassen mosselen

De korbomen met de netten eraan.

Foto's (3): Nils van Houts.

De mosselkotter heeft grote open ruimen.

gevist wordt, zijn dat natuurlijk andere netten.

Hippo: Als ik goed geïnformeerd ben, kan elke mosselkweker een bepaald aantal ton zaad per jaar opvissen.

Peter: In het voorjaar wordt een raming gemaakt van het potentieel voor de ganse Waddenzee. Daarbij wordt rekening gehouden met de duurzaamheid van het product - er moeten volgend jaar immers ook nog mosselen zijn - maar ook met de ecologie: sommige vogels hebben ook wat voedsel nodig. Aan de hand van die raming wordt bepaald hoeveel zaad elke teler mag opvissen. Dat betekent echter niet dat er zomaar aan 'wildvissen' mag gedaan worden: de Waddenzee is opgedeeld in een aantal percelen en elke teler mag slechts vissen in het perceel dat hem is toegewezen.

Hippo: Hoe wordt dat zaad opgeslagen voor de reis, ik neem aan onderdeks?

Peter: Het zaad of de mosselen worden in open ruimen verscheept. Mosselkotters zijn heel herkenbaar aan die open ruimen.

Mosselkorren – in tegenstelling tot viskorren, die een vernauwing naar het einde toe en een opening achteraan hebben – zijn eerder 'schepnetten'. De korren gaan over boord, over een afstand wordt er 'geschept' en bij het aan boord komen worden de kor-

ren gewoon omgekeerd. De inhoud wordt aan boord gelost, via een verwerkingsband gespoeld met zeewater en ongewenst materiaal wordt verwijderd. Daarna komt de lading in het open ruim.

Hippo: Met hoeveel bemanningsleden wordt dat werk uitgevoerd?

Peter: Een mosselkotter heeft meestal 3 tot 4 bemanningsleden.

Hippo: Wordt er continu doorgevist?

M.a.w. is er een dagploeg en een nachtploeg en lossen de bemanningsleden elkaar af?

Peter: Er mag alleen gevist worden tussen een half uur vóór zonsopgang en een half uur na zonsondergang. Dus werkt de bemanning niet in shiften, maar allemaal samen.

Hippo: Vermits ik zelf niet kan komen fotograferen, kunt u mij een foto uit uw archief sturen om te gebruiken als illustratie bij dit artikel? Graag indien bekend: naam van de fotograaf vermelden.

Peter: Ik bezorg u het nodige.

Hippo: Terwijl ik u aan de lijn heb, wou ik nog een vraag stellen over de opening van het mosselseizoen. Toen ik van mijn zesde tot mijn negende in het Gentse

woonde (ondertussen wel meer dan 60 jaar geleden), hoorde ik mijn moeder altijd zeggen: "Je eet mosselen als er een 'r' in de naam van de maand staat, dus van september tot april". Maar nu ik in het Antwerpse woon, zie ik reeds reclame voor Zeeuwse mosselen in mei! Sommigen beweren dat dit te maken heeft met het feit dat men 60 jaar geleden nog geen koelwagens had zoals nu. Maar als duiker heb ik vroeger nu en dan wel eens geproefd van het product onder water! Ik deed dat meestal als ik met iemand voor de eerste keer onder water ging. Ondertussen mag dat nu uiteraard niet meer, maar ik herinner me goed dat ik dat eens gedaan heb begin mei en dat de smaak geweldig tegenviel. Biologen die ik daarover geconsulteerd heb, vroegen zich af of dit misschien te maken had met de voortplantingsperiode van de mossel in de lente. Sindsdien hou ik me koppig aan wat ik van mijn moeder geleerd heb.

Peter: Er doen daarover allerhande verhalen de ronde. Het is inderdaad zo dat in het voorjaar de mosselen met de voortplanting bezig zijn, waardoor er weinig 'vlees' in zit. De raad van uw moeder is niet slecht, maar als de mosselen niet de vereiste kwaliteit hebben, komen ze niet op de markt.

We willen heus geen slechte reclame maken voor ons product. Als ze te verkrijgen zijn, eet ze gerust: ze zijn goed!

Hippo: Mijnheer van den Boomgaard, hartelijk dank voor deze informatie.  ROLAND WANTENS

Zeeuwse mosselen Na registratie via de Nederlandse Mosselveiling worden de verkochte mosselen uitgezaaid op speciale percelen van de mosselverwerkende bedrijven in de Oosterschelde. Deze verwaterpercelen – de zogenaamde natte pakhuizen – liggen op de Yerseke Bank voor de kust van Yerseke. De Oosterschelde heeft hier een harde bodem, waardoor de mosselen zichzelf kunnen schoonspoelen (verwateren), om daarna zandvrij naar de consument te gaan. Door het verwateren in de Oosterschelde, het vervolgens bewerken (ontbaarden, ontdoen van pokken) en verpakken in Yerseke krijgt de mossel het predicaat 'Zeeuwse mosselen'.

In de Nederlandse wateren worden jaarlijks gemiddeld 50 miljoen kilo mosselen gekweekt. België en Frankrijk zijn de grootste afzetmarkten.

Hippocampus mei/juni 2020

75

Retro-Hippo

(Neptunus), Lambert Sequaris (Nuclea), Lou Vandendries (Neptunus).

Verzameld door Wim Van Doeselaer

55 jaar geleden uit Hippocampe nr. 6

juni 1965

Foto's: Vreugde na de proclamatie. Walter Geebelen en Lambert Sequaris. Mia en Luc Sels met Lou Vandendries.

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 104

juni 1985

Medicale Commissie De artsen Dalemont, De Leeuw, Mawet, Monseur, Patte, Schrauwen, Verbist, Vincke en Wellens onder voorzitterschap van Dr. Jacques Mawet besluiten een Commissie op te richten met de bedoeling medische problemen in de Federatie op te lossen.

45 jaar geleden uit Hippocampe nr. 54

juni 1975

Stages te Bendor tijdens het Paasweekend Nieuwe Federale Monitors (2*I) uit het Vlaamse landsgedeelte: Jeannine De Kimpe (Temse Watersport), Paul Jansen (Amfibie), René Janssens (Neptunus), Marcel Lissens (CVD).

Nieuwe Nationale Monitors (3*I): Luc Sels

76

Hippocampus mei/juni 2020

Ons 'oud' NELOS 1*D-brevet is kwalitatief superieur aan het overeenkomstig CMAS-brevet. Het bereidde onze duikers dan ook voor om te duiken in 'onze' donkere, koude wateren met stroming. Dit speelde heel dikwijls in het nadeel van onze 1*duikers, die door buitenlandse duikorganisaties als onmondige duikgroentjes werden beschouwd met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van de duiken. Daarom besliste het NELOS-Duikonderricht het CMAS-systeem van 4 brevetten over te nemen. Onder ons huidig 1*D-brevet, dat nu 2*D wordt, gaan we het nieuwe 1*D-brevet creëren. De andere brevetten worden met één ster opgewaardeerd.

Mobilisatie voor de didactische proeven voor 1*Instructeur

CAME-toespraak Op de stage en pre-stage te Bendor hield René Crepin, Verantwoordelijke Duikonderricht, zijn befaamde toespraak waarin hij de BEFOS-duikers vergeleek met 'cames', kamwielen die tezamen een gesmeerde mechaniek vormden. C.A.M.E is een Frans letterwoord en staat voor de basiswaarden van de instructeur: connaissance (kennis), amitié (vriendschap), modestie (bescheidenheid), enthousiasme.

Invoering 4 brevetten

Hippocampus Jeannine Mariën, onze trouwe typiste, die jarenlang met hart en ziel de Hippo heeft afgewerkt, trekt zich terug. De fakkel wordt overgenomen door Monique Demoustier, bij iedere duiker wel bekend, en die wij vragen veel geduld op te brengen voor het redactieteam, dat soms op het laatste moment nog kopij doorgeeft.

Op 13 plaatsen verspreid over heel Vlaanderen werden de didactische proeven gehouden. 38 clubs droegen hierbij hun steentje bij. 224 1*duikers waren 'de leerlingen' waaraan de kandidaat-instructeurs hun didactische vaardigheden demonstreerden. 13945 km reden de 3*instructeurs om de kandidaten te examineren. Daardoor is NELOS 57 nieuwe 1*Instructeurs rijker.

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 204

juni 2005

Onderwaterhockey Jean Gijsen, die begin zeventiger jaren toetrad tot de duikersgilde, heeft zijn sporen als duiker en als federaal monitor zeer zeker verdiend. Jean leerde bij 'De Walrussen' al spoedig omgaan met puck en stick in het OWH-team van de club. Jean zorgde ervoor dat 'De Walrussen' zich met de beste Nederlandse clubs kon meten. Wij zijn Jean dan ook zeer dankbaar dat hij positief reageerde op de vraag of hij mee wilde werken aan de opbouw van ons nationaal onderwaterhockeyteam als Trainer.

Scheepswrakken in de Noordzee

25 jaar geleden

Op de Ministerraad werd het gewijzigd wetsontwerp op de bescherming van het Mariene Milieu goedgekeurd. Hierin is voorzien dat scheepswrakken met archeologische waarde in de toekomst beschermd zullen worden.

uit Hippocampus nr. 154

Nettraining bij duikschool Sea King

juni 1995

Vastraken in een visnet is de laatste tijd zeker een actueel onderwerp. Oefenen in 'hoe je je vrij maakt als je in een visnet komt vast te zitten' geeft je een geruststellend gevoel zodat je niet in paniek geraakt als je er ooit echt in terecht komt. Daarom organiseerde duikschool Sea King onlangs – bij de aanvang van het nieuwe duikseizoen – een leerzame avondtraining waarbij de aandacht lag op het zich bevrijden uit een visnet of fuik.

Bondsnieuws Commissie Deltagebied

Nieuwe atlas 'Vissen in Zeeland' Eindelijk beschikbaar, het volume IX uit de bekende boekenreeks 'Fauna Zeelandica', uitgegeven door de stichting 'Het Zeeuwse Landschap'.

D

e stichting 'Het Zeeuwse Landschap', met hoofdzetel in Wilhelminadorp (tussen Goes en Goese Sas), dat ijvert onder meer voor het in kaart brengen, registreren, bekendmaken en promoten van de ecologie, natuur en de fauna & flora in de Provincie Zeeland.

De verschillende boeken, uitgebracht onder de reeks 'Fauna Zeelandica', werden tot stand gebracht door de gebundelde krachten en kennis van specialisten, wetenschappers, onderzoekscentra, universiteiten en competente mensen op het terrein. Vele schema's, verspreidingskaarten en foto's verfraaien deze boeken, waarbij de wetenschappelijke waarde van de beelden primeert op de grafische esthetiek.

Deze publicaties vormen ware referentiewerken over natuur, ecologie en landschap om de evolutie van zowel de inheemse fauna en flora, als exoten uit Zeeland in de toekomst te kunnen monitoren, bepaalde trends te kunnen aantonen en zo mogelijk tijdig op ongewenste trends te kunnen anticiperen.

Na eerdere boekdeelpublicaties over planten en bomen, vogels, zoogdieren, insecten, ongewervelden en weekdieren kwamen eindelijk de vissen aan de beurt, voor zowel zoetwater, brakwater als zeewater. Dit behelst het brede estuarium van Zeeland, dus Westerschelde, Veerse Meer, Oosterschelde, Grevelingenmeer, inlagen en plassen en de aanpalende Noordzee.

'Het Zeeuwse Landschap' heeft voor deze breed omvattend visatlas vele verschillende competenties bij elkaar gebracht uit talrijke domeinen en instanties die op een of andere wijze met vissen als dierenorde te maken hebben: universiteiten, mariene-biologische instituten, viskwekerijen, beroepsvisserij, sportvisserij en ja… ook de duikersgemeenschap met zoveel gecumuleerde observatiekennis en beeldmateriaal over het onderwaterleven in de Zeeuwse

waters, dat wij gerust kunnen spreken van een bijdrage onder de vorm van participatieve wetenschap.

Via onze link met de Commissie Deltagebied en de NOB heeft ook NELOS haar bijdrage kunnen leveren en is hierdoor als één van de partners opgenomen in deze bijzondere publicatie. Ook eerder was er al een succesvolle samenwerking tussen NELOS met haar Commissie Biologie, de NOB en het Nationaal Park Oosterschelde bij het publiceren van het interfederale cursusboek 'Specialisatie Onderwaterbiologie' voor onze duikopleiding. Dit heeft als gevolg dat de stichting 'Het Zeeuwse Landschap' dit partnership met NELOS heeft bestendigd door deze uitgave in België te laten verdelen en verkopen via onze NELOS-boetiek.

De nieuwe atlas 'Vissen in Zeeland' is met zijn harde buitenkaft iets groter van formaat dan onze bekende NELOS-onderwatergids 'Fauna en flora Zeeland'. Beide werken vullen elkaar aan. Laatstgenoemde is een oudere bestaande publicatie die zich hoofdzakelijk richt naar duikers, om na het duiken snel een waargenomen wier of dier uit de Oosterschelde of Grevelingen te identificeren. Het omvat een groot deel van al wat door een duiker regelmatig kan gezien worden, zowel wat betreft wieren, sponzen, weekdieren, neteldieren, stekelhuidigen en vissen.

De visatlas is echter beperkt tot de stam van de vissen in alle Zeeuwse waters. Het werk is daarom veel uitgebreider qua vissen en richt zich in de eerste plaats naar de vissersgemeenschap en in de tweede plaats naar de duikersgemeenschap aan wie ook een eigen rubriek 'Duiken & onderwaterfotografie' werd gewijd. Het is een mooie toenadering tussen de vissersgemeenschap en de duikwereld naar wederzijds respect, begrip en waardering.

Deze gids is uitgegeven door 'Het Zeeuwse Landschap' en werd geconsolideerd en/of gefinancierd door meerdere dataleveranciers en organisaties opgelijst in het boek, waaronder: Provincie Zeeland, Landschapbeheer, Universiteit Wageningen, RWS, VLIZ, Natuurmonumenten, Sportvis Vangsten registratie, NPO, stichting Anemoon, NOB, NELOS, enz.

Het is een heel nuttig, handig en toegankelijk naslagwerk, zeker aan te raden voor duikers en natuurliefhebbers, die geboeid zijn door de visfauna in Zeeland en in de Noordzee en voor hen die hun duikopleiding wensen verder te zetten en hun kennis over biologie willen opkrikken.  JOHN MAES , NELOS-AFGEVAARDIGDE COMMISSIE DELTAGEBIED

Binnenkort is het boek verkrijgbaar via onze NELOS-boetiek aan een speciale ledenprijs.

Hippocampus mei/juni 2020

77

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Duikonderricht

voorjaar

2020

Waar ik jullie op dit moment traditioneel het verslag breng van de Collegevergadering in het voorjaar, de Academische Zitting en het klinken van het

wille van de intussen alom gekende corona-pandemie.

D

e Collegevergadering werd 'last minute' geannuleerd, waardoor de 3*Instructeurs niet konden samenkomen om enerzijds de werking van het Duikonderricht te bespreken, maar anderzijds ook om de jubilarissen te vieren en de nieuwe bestuursploegen te kiezen voor de komende 3 jaar. Het werd dus even improviseren om vervolgens het digitale overleg op te starten via Microsoft Teams en knopen door te hakken: • De geannuleerde Collegevergadering werd niet verlegd, maar werd verdaagd naar de Collegevergadering van september; hierdoor worden de jubilarissen in het najaar gevierd en blijven de huidige ploegen nog voor enkele maanden in het zadel tot er effectief opnieuw verkiezingen kunnen plaatsvinden tijdens de volgende Collegevergadering.

• De Academische Zitting werd eveneens geannuleerd, met dien verstande dat de nieuwe lichting 1*Instructeurs wel al hun titel ontvangt, maar op een later moment alsnog worden uitgenodigd om de deontologie van de NELOS-Instructeur te aanhoren en de gedragscode te ondertekenen; dit zal

78

Hippocampus mei/juni 2020

Sven Vandekerckhove zal later dit jaar de deontologie van de NELOS-Instructeur meegeven aan de nieuwe 1*Instructeurs.

ook het moment zijn waarop ze hun instructeursstempel in ontvangst mogen nemen. De jaarlijkse hoogdag van de Commissie Duikonderricht zal dus niet plaatsvinden, maar eerstdaags verschijnt de kalender voor 2021. Dus prik de Academische Zitting 2021 maar al in je agenda, zodat we komend jaar dubbel kunnen klinken.

Los van bovenstaande annuleringen, werden heel wat beslissingen genomen die terug te vinden zijn op de NELOS-website op https://nelos.be/artikel/Corona (verkorte URL: www.nelos.be/corona).

Het lanceren van de kersverse 'Instructor Manual' van NELOS wilden we echter toch niet uitstellen. Het artikel hierover is daarom terug te vinden in deze Hippocampus.

Een dankwoordje voor de medewerkers van de 'Instructor Manual' Dit document kon enkel tot stand komen dankzij ideeën en inzichten die aangeleverd werden door onze NELOS-Instructeurs en vorm en structuur kregen in de werkgroep.

Het was het werk van velen, gecoördineerd door Dirk Callaert – voorzitter van de werkgroep 'Instructor Manual' .

Dirk Callaert, voorzitter van de werkgroep 'Instructor Manual'.

Foto: Ivo Madder.

teurs, is het nu net anders om-

Foto: Ivo Madder.

glas op de nieuwe 1*Instruc-

Dirk Callaert: "Ik wil hierbij ook mijn expliciete dank uitdrukken aan de leden van de werkgroep van het eerste uur die de basis gelegd hebben en aan de leden van de huidige werkgroep die verder structuur brachten en de 'Instructor Manual' hebben gefinaliseerd.

Dank aan Shinji Bauters, Tony Devolder,

Tijdens deze coronacrisis vertrok Marc Corthals, actief 3*Instructeur, voor zijn laatste diepe duik naar waar het zo mooi is dat er nog niemand is van teruggekomen.

Afscheid nemen kon nu enkel in heel beperkte kring, maar Marc liet ons dit nog na: "Bedankt iedereen die me lief en genegen was en mijn echte vrienden voor al het moois dat jullie mij schonken".

Marc Corthals in Bendor (1978).

Foto: NELOS-archief.

Nico De Vrieze, Lutgart Stals, Philippe Vanderheeren, Stijn Lambrecht, Dieter Van Itterbeeck, Patrick Van Buyten en Erwin Van Reusel voor het geleverde werk, de aangename sfeer, de professionele manier van samenwerken en het complementair zijn in onze vaardigheden.

In het bijzonder wil ik John Remue bedanken die in belangrijke mate bijgedragen heeft aan de inhoud van deze eerste versie.

Een speciale dank aan Inge Dekort die als licentiaat L.O. een sterke inhoudelijke bijdrage geleverd heeft en daarnaast ook de administratieve verwerking en opvolging in goede banen leidde.

Dank aan alle instructeurs die op één of andere manier bijgedragen hebben aan de ontwikkeling van dit werk door input en suggesties.

Dank aan John Maes voor zijn stem vanuit het Brevettencomité en historische kennis die hij inbracht en aan Ivo Hubert en Sven Vandekerckhove voor het 'sponsorship' van dit project vanuit het Bureau.

Graag vermeld ik ook Natalie Decrock die ik bijzonder wil bedanken om in een zeer korte tijdspanne alles na te lezen naar taalkundige correctheid en die dit document zo herwerkt heeft dat alles vanuit het perspectief van de instructeur vertrekt.

Dank jullie wel allemaal! Jullie hebben schitterend werk geleverd!

Mijn laatste dankwoord gaat uit naar de lezer en eindgebruiker, zodat dit document tot leven kan komen. Met jullie inbreng kunnen we verder bouwen aan een tweede, nog meer complete versie."

Afscheid van Marc Corthals In de periode van de Mistral, de Fenzy, de Cristallamp en de ultraplat (capillaire dieptemeter) begon Marc te duiken. In 1970 stichtte hij mee de duikclub The Sharks in zijn geboorteplaats Willebroek, waar hij ook lid was van de vrijwillige brandweer. In 1971 behaalde hij er het Elementair Brevet en vervolgens alle andere brevetten. In 1978 werd hij na de Stage te Bendor Nationaal Monitor nr. 75 (nu 3*I).

SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER COMMISSIE DUIKONDERRICHT Marc Corthals tijdens de AV NELOS in Plant II van General Motors (1999-2000).

Foto: Luc Beets.

Ik had jullie graag andere informatie gebracht, maar het is helaas niet zo. Wel hoop ik uit de grond van mijn hart dat we binnenkort weer de draad kunnen opnemen om de lopende opleidingen te hernemen en dan hoop ik jullie weer allen actief aan te treffen aan de waterkant, op de examens of in het zwembad. 

Hij zal de club jarenlang vertegenwoordigen op de Algemene Vergaderingen van BEFOS en NELOS. Daar herinneren we hem als een zeer actief lid. Vlot ter taal, had hij steeds kritische opmerkingen en vragen, die nog letterlijk genoteerd staan in de stenografische verslagen in de Hippo's van toen.

Hij stond dan wat voorovergebogen aan de voor hem te laag geplaatste micro … niet voor niets was zijn bijnaam in zijn streek 'de Lange'. Steeds was het echter gefundeerde en opbouwende kritiek. De controverse die dat met zich meebracht, aanvaardde hij sportief. Na de vele vergaderingen in het Brusselse – het was immers de periode waarin NELOS en LIFRAS werden gesticht en waarin grote veranderingen werden doorgevoerd in de structuur van BEFOS en het BEFOS-Duikonderricht – werd er steeds afgesproken in 'het klein cafeeke' in Willebroek, waar grondig werd 'navergaderd'.

Marc bleef niet aan de zijlijn staan. Hij stelde zich kandidaat en werd verkozen in de Raad van Bestuur van NELOS, waar hij de relaties

Hippocampus mei/juni 2020

79

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

In de Commissie Duikonderricht BEFOS werd Marc na de herstructurering van 1983 verkozen in het Bureau. Hij zetelde ook in het Brevettencomité. In het Duikonderricht NELOS was hij lid van de Ereraad. Op de Zeestages is hij bootverantwoordelijke geweest, zowel in Bendor als in Boulouris, en deed hij nog enkele jaren de veiligheid.

Later verhuisde hij naar de kust. Als aangespoelde in West-Vlaanderen was hij trots op zijn Willebroekse roots, maar hij had zich wel volledig ingeburgerd in de West-Vlaamse duikgemeenschap en daarvoor was niets hem teveel. Daar was Marc actief in verschillende duikclubs en in WEVOS, waarvan hij 10 jaar lang vice-voorzitter was. Hij zetelde ook in de Sportraad van de Provincie

West-Vlaanderen als verantwoordelijke voor de watersporten. Hij deed dit steeds met heel veel inzet en bracht alle nuttige informatie over de watersport terug mee naar WEVOS. Marc was ook de contactpersoon bij de Provincie en vanuit deze functie zorgde hij er steeds voor dat de subsidieaanvragen voor WEVOS een zo groot mogelijk return opleverden. Bij hem thuis in Koksijde organiseerde hij daarnaast heel lang bijscholingen over zeemanschap en duiken op de Noordzee voor kandidaten 2*I en 3*I. Dit met behulp van lokale zeelieden.

Toen hij ziek werd, bleef hij toch actief. Zelfs tot op het examen 3*Instructeur van dit jaar.

Daar zetelde hij traditioneel in de jury Organisatie, waar hij meestal de rol van schipper op zich nam, een rol die hem op het lijf was geschreven.

Marc Corthals was een geëngageerde en charismatische persoonlijkheid, die een natuurlijke autoriteit uitstraalde. Een groot deel van zijn leven is besteed aan engagement in BEFOS en NELOS en aan het be-

Marc Corthals tijdens de Collegevergadering in 2018.

Foto: Ivo Madder.

met Bloso verzorgde. Monique Demoustier en Marc waren de eerste vertegenwoordigers in de 'Denkcel van de Landelijke Commissie voor Kadervorming', waar later de APBO-cursus zou uit voortkomen. Hij was jarenlang lid van de Algemene Vergadering van BEFOS.

vorderen van de duiksport in al haar aspecten. NELOS verliest een monument en een vriend.  WIM VAN DOESELAER, NAMENS HET NELOS-DUIKONDERRICHT

26 nieuwe 1*Instructeurs Door de coronacrisis kon de Academische Zitting niet doorgaan, maar dat belet de Commissie Duikonderricht niet om trots te zijn op de 26 nieuwe 1*Instructeurs. Van harte proficiat!

Ronald Appeltants (D.D.T.), Wouter Bikkembergs (Gobius), Andy Boudolf (AD Pacific), Dirk Boussu (Nautilus), Sophie Broos (Odyssee), Gunther Coppieters ('t Zeepaardje), Sascha Delcol (Calypso Team), Tony De Smet (KGCS Manta), Pieter-Jan Eurlings (Atlantic Diving Club), Thomas Festjens (Odyssee), Ellen Frenssen (Orca Bree), Kristiaan Goossens (Lagoondivers), Philippe Habay (Duikschool Alpha), Gregory Heylens (Atlantic Diving Club), Peter Jaeken (Orca Bree), Tom Peers (C.V.D.), Ronny Peeters (Aqua Diving), Patrick Reynders (Duikteam Hemiksem), Naomi Stabel (AD Pacific), Wouter Tallon (Hydra), Rob Van Steene (C.V.D.), Peter Van Thuyne (De Zeeroos), Roel Verhelst (Triton), Koen Verschuere (Duklo), Erik Vits (Ducs), Stefan Voorspoels (Nuclea).

Advertentie

80

Hippocampus mei/juni 2020

Bondsnieuws

Foto: Luc Rooman.

Audiovisuele Commissie

OBK 'shoot-out' 2020 Door de coronamaatregelen hebben we beslist om dit jaar geen 'OBK-Festival' te organiseren. Er zal enkel een 'OBK-shoot-out' plaatsvinden en dan nog onder een gewijzigde vorm.

I

n 2020 werd er normaal gezien een 'OBK shoot-out & festival' voor onderwaterfotografen en -videografen georganiseerd. Ook de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World 2020' stond op het programma. De coronacrisis heeft ons echter doen beslissen het 'OBK-festival' uit te stellen tot 2021. Ook de zeepaardjeswedstrijd wordt pas in 2021 georganiseerd.

één lange 'shoot-out'-week Er zal dit jaar (2020) wel een OBK 'shootout' plaatsvinden, weliswaar in gewijzigde vorm: • de 'shoot-out' van juni 2020 komt te vervallen; • in september 2020 een aangepaste 'shoot-out'-periode met 2 weekends erin, van zaterdag 19 september van 07.00 uur t.e.m. zondag 27 september 2020 om 16.30 uur.

Voor de OBK 'shoot-out'-wedstrijd wordt in 2020 uitzonderlijk de mogelijkheid gegeven om gedurende een hele periode van zaterdag 19 september van 07.00 uur tot en met zondag 27 september 2020 om 16.30 uur beelden te maken in zowel zoet als zout water:

• de zoetwaterduiken mogen enkel gebeuren in de Put van Ekeren (domein Muisbroek); • de zoutwaterduiken enkel op officiële duikstekken van Zeeland; • elke fotograaf mag zoveel onderwaterfoto's maken als hij wil, maar in totaal mag hij slechts 200 jpg-beelden inzenden op het einde van de 'shoot-out'; • daaruit mogen maar 5 foto's (1 van elke serie) geselecteerd worden voor deelname aan de wedstrijd; • de 5 fotoseries zijn: macro, visportret, thema, groothoek zonder model, groothoek met model; • het thema voor 'OBK shout-out' 2020: 'Mens en natuur: de invloed van de mens op het onderwaterleven' en dat thema mag ruim geïnterpreteerd worden (een aanlegsteiger kan bijv. ook); • inzenden van de definitieve wedstrijdfoto's ten laatste op zondag 4 oktober 2020; • de onderwatervideografen mogen tijdens een wedstrijd onbeperkt beeldmateriaal (clips) maken; • inzenden van de afgewerkte video's ten laatste op zondag 15 november 2020.

Iedereen mag zowel bij foto als bij video deelnemen. Die beide inschrijvingen moeten niet noodzakelijk in dezelfde categorie gebeuren! Iemand kan perfect Junior zijn voor foto en Master voor video, of omgekeerd. Het volledige reglement kan je downloaden op www.nelos.be/OBK_2020 (waarschijnlijk pas vanaf eind juni).

vanaf 2020 In even jaren spreken we van 'OBK shootout'. In dergelijke jaren zijn enkel de 'shoot-out'-reglementen van toepassing.

De 'shoot-out'-reglementen omvatten een 'Algemeen Reglement', een 'Specifiek Reglement Fotografie' en een 'Specifiek Reglement Videografie'.

In oneven jaren spreken we van 'OBK shoot-out & festival'. In dergelijke jaren zijn naast de 'shoot-out'-reglementen ook de 'OBK-Festival'-reglementen van toepassing. Deze omvatten eveneens een 'Algemeen Reglement', een 'Specifiek Reglement Fotografie' en een 'Specifiek Reglement Videografie'.

proclamatie De proclamatie van de 'OBK shoot-out' 2020 vindt plaats op zondag 13 december 2020 om 14.00 uur in het Duikershuis NELOS, Brusselsesteenweg 313-315, 2800 Mechelen, België. De toegang is gratis.  IVO MADDER, NAMENS DE AUDIOVISUELE COMMISSIE

Hippocampus mei/juni 2020

81

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

De 'Instructor Manual'

als handleiding voor de NELOS-Instructeur Er was nood aan een document dat onze kaderleden ondersteunt in de aanpak van de verschillende aspecten van het instructeurschap. Tot op heden ligt onze focus enerzijds op het opbouwen van duiktechnische kennis die vervat zit in het NELOS-Naslagwerk of de NELOS-cursus zoals we hem allemaal noemen.

In de Infomap anderzijds vind je een grondige beschrijving van het Algemeen Veiligheidsreglement en de regelgeving en normvereisten rond opleidingen en het behalen van brevetten. Een document dat aan onze kaders richting geeft over hoe kennis moet worden aangereikt en aangeleerd om de einddoelen van de Infomap te behalen, bestond tot op heden nog niet.

82

Hippocampus mei/juni 2020

D

e reden en motivatie om NELOS-Instructeur te worden, is voor iedereen anders. Toch zijn er een aantal elementen die vaak terugkomen: het overbrengen van kennis, het opleiden van andere duikers, het verder ontwikkelen van duikgerelateerde competenties, zelfontplooiing en het gevoel van overwinning bij het behalen van je titel. Ook het sociale aspect en het bijdragen aan de maatschappij onder de vorm van vrijwilligerswerk richting je duikclub en NELOS is belangrijk.

Zolang je bezig bent met je opleiding, zit je in die gedrevenheid om de titel van instructeur te behalen. Je wordt begeleid en leert veel bij over pedagogische vaardigheden, het afnemen van proeven, zwembadexamens, inzichten in de duiksport en de werking van de liga. Deze kennis vloeit voort uit een rijke mix van cursussen, online presentaties, de gekende Infomap en uit de ervaring die je meegegeven wordt door

andere instructeurs. Een mengeling als het ware van geschreven en ongeschreven kennis. Al deze verschillende elementen van theorie en praktijk dragen hun steentje bij aan jouw vorming tot NELOS-Instructeur.

En dan op een dag, na al die oefenlessen, examens en proeven, is er het moment van de waarheid. Je zit op de eerste rij tijdens de Academische Zitting en je naam wordt afgeroepen, je hebt je titel behaald! Je doelstelling is bereikt. Vanaf nu ben je NELOS-Instructeur!

Instructeur zijn is geen einddoel, maar een nieuw begin Na de gebruikelijke felicitaties en de euforie, merk je als kersverse instructeur dat wat een einddoel leek, nu plots een nieuw begin is geworden. Want nu je instructeur bent, word je meer dan ooit betrokken bij organisaties. Je wordt gevraagd om op-

leidingen te geven, om als examinator te fungeren, enz. Je draagt nu kennis over en neemt verantwoordelijkheid voor een clubduik of velt een finaal oordeel over een proef met een kandidaat. Geen stress, je bent goed opgeleid en kan terugvallen op een uitgebreid pakket aan ondersteuning.

Als NELOS-Instructeur word je geĂŻnformeerd via onder andere de NELOS-info, de NELOS-Infomap, artikels in Hippocampus, de NELOS-website en interne communicatie van je club of regio. Informatie over belangrijke aspecten met betrekking tot het instructeurschap wordt dus vaak op verschillende manieren aangereikt.

Biedt NELOS hiermee voldoende basis aan de beginnende en actieve instructeurs om zich verder te ontplooien en hun competenties op een gedegen manier verder uit te bouwen? En hoe helpen we een instructeur die een tijdje op non-actief staat om de draad terug op te pikken? NELOS wil haar instructeurs graag maximaal begeleiden, dus ook tijdens die momenten waarop je merkt dat je nood hebt aan meer informatie over of ondersteuning bij het voorbereiden van een theorieles of de aanpak van een zwembadoefening.

Het antwoord hierop is de Instructeurshandleiding ofwel 'Instructor Manual'.

De 'Instructor Manual' als aanvulling op de Infomap en het Naslagwerk Theorie Sportduiken (de uitgebreide NELOS-cursus) NELOS wil instructeurs met de 'Instructor Manual' een hulpmiddel aanreiken en hen helpen om te groeien in hun vaardigheden bij het uitoefenen van hun verantwoordelijkheden. Dit document, opgesteld door een werkgroep van NELOS-Instructeurs en trainers VTS-Sport Vlaanderen, moet dus de lijm vormen tussen het NELOS-Naslagwerk Theorie Sportduiken en de NELOS-Infomap. Het wordt ook de handleiding voor toekomstige instructeurs en ervaren instructeurs/kaderleden.

Het Naslagwerk Theorie Sportduiken verzamelt alle theoretische kennis rond de duiksport voor alle niveaus en is de basis wat leerstof betreft. De Infomap op haar beurt bevat alle aspecten rond administratie, voorwaarden en regels voor examens en openwaterproeven met betrekking tot het behalen van brevetten en titels. Daarnaast bevat het ook een handleiding voor veiligheid en reglementering. Het is een belangrijke leidraad en het bereikt vrijwel elke instructeur via zijn of haar clubsecretariaat. De Infomap wordt jaarlijks aangepast en bijgewerkt in functie van wijzigingen op Europees of nationaal vlak rond de vormvereisten en criteria om bre-

vetten en titels te behalen. In dat opzicht kan je stellen dat de Infomap eerder een wettekst is en de focus legt op reglementering en wat er moet gebeuren om aan de vereiste criteria te voldoen. De 'Instructor Manual' daarentegen is een handvat, een hulpmiddel en leidraad die de instructeur een houvast geeft in de uitvoering en aanpak van zijn verschillende taken, zowel op vlak van theorie, zwembad als open water.

Het document begeleidt de beginnende instructeur bij zijn eerste stappen in het instructeurschap en toont hem hoe hij kennis, kunde en vaardigheden moet aanleren aan een (beginnende) duiker. Daarnaast is dit document zowel een richtlijn voor promoverende instructeurs, die nieuwe bevoegdheden krijgen, en hierdoor zelf ook ander instructeurs kunnen opleiden als voor gevorderde instructeurs om hun kennis op peil te houden.

geen tien geboden, wel gezond verstand Het idee om een dergelijke handleiding uit te werken is al enkele jaren geleden ontstaan. Er was reeds voorbereidend werk gebeurd en in het najaar 2018 werd het idee opnieuw gelanceerd. In 2019 werd een doorstart gemaakt met een nieuwe werkgroep die op basis van het reeds geleverde werk verder bouwde aan dit document. De structuur werd bekeken vanuit de verschil-

Foto: Roger Keersmaekers.

De 'Instructor Manual' kan nuttig zijn bij het voorbereiden van een theorieles.

Foto: Ivo Madder.

De aanpak van een zwembadoefening wordt beschreven in de 'Instructor Manual'.

Hippocampus mei/juni 2020

83

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

lende domeinen waarbinnen een instructeur actief is, dit met bijzondere aandacht voor de didactische aspecten rond theorieen zwembadlessen. Ook de praktijk aan de waterkant en organisatie komen uitgebreid aan bod. De werkgroep heeft de inhoud maximaal bekeken vanuit het perspectief van de instructeur. Je vindt didactische fiches terug rond alle mogelijke onderwerpen, zoals bij voorbeeld uitloding, eerste openwaterduik, zwembadinitiaties, enz.

In een tweede fase werd het ruwe ontwerp vrijgegeven aan een beperkte groep instructeurs die bijkomende opmerkingen en aanvullingen gaven. Alle bestaande teksten en opmerkingen zijn individueel besproken en verwerkt. Sommige zijn weerhouden in de eerste versie die we jullie vanaf heden presenteren. Andere opmerkingen nemen we mee voor een tweede versie die ergens in 2021 zal verschijnen.

Tevens zijn we scherp geweest naar de inhoud toe, zodat het document geen herhaling wordt van het NELOS-Naslagwerk Theorie Sportduiken of de NELOS-Infomap.

Dat kan immers niet de bedoeling zijn.

Het is belangrijk om te weten dat dit document geen bijbel is en geen tien geboden of absolute waarheden bevat. Het is een handleiding die voorstellen van aanpak geeft, gebaseerd op de huidige ervaringen van onze instructeurs en docenten.

Er zijn in bepaalde situaties soms andere manieren van aanpakken mogelijk. Bij het gebruik van dit document primeert dus vooral het gezond verstand.

leidraad met tips & tricks De 'Instructor Manual' is een werkinstrument dat ontwikkeld werd door en voor instructeurs. Tegelijkertijd zal dit document in open vorm beschikbaar zijn voor alle duikers. Dit is dus geen 'theoretisch te kennen document', maar een leidraad vol tips & tricks, kortom een handleiding voor de NELOS-Instructeur. Alle documenten en presentaties waarnaar verwezen wordt, zijn terug te vinden in het Documentencentrum op de NELOS-website. Met het ontwikkelen van dit document wil NELOS haar instructeurs verder helpen groeien in hun vaardigheden en haar rol als koploper binnen de duiksport in Vlaanderen blijven bevestigen.

delen is zorgzaam Belangrijk is dat het document zichzelf kan ontwikkelen door input en feedback van haar gebruikers om zo verder tot volle potentieel te groeien. Op basis van alle suggesties zal er in de loop van 2021 een herwerkte versie beschikbaar zijn. Om die reden is beslist om dit document vandaag in een digitale vorm aan te bieden via de website. Enkel en alleen door dit document nu open te zetten voor gebruik, kunnen we dit bijwerken en verder vervolmaken. NELOS en de werkgroep zijn blij om dit vandaag te delen met onze NELOS-Instructeurs, die zich elke dag opnieuw inzetten voor de opleiding en vorming van duikend Vlaanderen.

NELOS-leden kunnen de 'Instructor Manual' downloaden in het Documentencentrum op de NELOS-website. We kijken uit naar jullie input en terugkoppeling. Tips, suggesties, opmerkingen zijn welkom via instructormanual@nelos.be. We wensen jullie alvast veel leesplezier toe!  DIRK CALLAERT

Advertentie

GET WET maritiem

Go lock

down

www.getwet.nl Raadpleeg de data van de trainingen op:

Kwaliteit in maritieme praktijktrainingen en wrakduiken

84

Hippocampus mei/juni 2020

PR-werking

Een goede PR-werking, een goede communicatie en de ontwikkeling van goede mediakanalen vereisen een leuk team om het vele werk te verzetten. We zijn op zoek naar de enthousiastste en leukste leden voor het PR-Dreamteam om wat PR-projecten op te starten.

D

e afgelopen jaren heeft het PR-Dreamteam aan heel wat evenementen deelgenomen om de duiksport meer aan de man te brengen. Om onze clubs en scholen meer te kunnen ondersteunen bij de instroom van nieuwe leden en de duiksport te promoten, hebben

Enthousiaste en leuke NELOS-leden gezocht we nog meer enthousiaste en leuke mensen nodig die dit team willen vervoegen.

Via onder andere sociale media en het actualiseren van het promotiemateriaal wil NELOS zijn naamsbekendheid uitbreiden en jij kan hieraan meehelpen.

Public Relations (PR) is een vorm van communicatie die erop is gericht om de relatie tussen een organisatie en het publiek te onderhouden en/of te verbeteren. Maar PR is meer dan dat, het draait om imago en reputatie. Daarom doe ik hier speciaal een oproep naar leden van OVOS, LIMOS en BRAVOS om hier ook aan mee te bouwen (WEVOS en AVOS hebben al wat gezanten

in dit team, maar meer kandidaten zijn nog steeds welkom). Laat jullie dus (niet) kennen en denk aan jullie imago en reputatie!

(Lees dit met een knipoog).  CHRISJE DEMUYNCK

Het PR-Dreamteam rekruteert!

Ben jij een innovator, een trendspotter, een feestbeest, een organisator, een evaluator, een 'influencer', een 'entertainer', een teamspeler? Ben jij enthousiast, actief, grappig, creatief? Ben jij het allemaal of heb je iets van dit alles? Heb je een idee of doe je graag mee, mail dan naar Chris.Demuynck@nelos.be.

Foto: Wavebreakmediamicro.

Bondsnieuws

Advertentie

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR

BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

showroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

Hippocampus mei/juni 2020

85

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

-1 VID 9

CO NE

QUAR

Duik in je kot ANTAI

Het coronavirus brengt ieders leven serieus uit evenwicht. Dat COVID-19 een enorme impact heeft

Foto: Jill Verlinde.

op het maatschappelijk leven is een 'understatement'. Ook de duiksport lijdt onder de coronacrisis.

T

ijdens de coronacrisis komen er heel veel zaken op ons af waar we geen invloed op hebben. Bovendien worden we gedwongen om de situatie te ondergaan. Dit kan heel wat negatieve emoties met zich meebrengen zoals angst, stress en somberheid. Deze emoties zijn normale reacties op een abnormale situatie. Het is oké om dat te voelen en bovendien onvermijdelijk, omdat je het gevoel hebt de controle te verliezen.

Er werden de voorbije maanden via diverse kanalen al allerlei tips verspreid om die negatieve gevoelens de baas te blijven.

Belangrijk is je niet te druk te maken over zaken zoals de beperkingen van je vrijheid, het niet kunnen duiken, de duur van de maatregelen, de scholen die gesloten zijn, de eventuele technische werkloosheid, het aantal zieken, … Je hebt hier géén invloed op en het zorgt enkel voor toenemende stress. Focus je op de zaken waar je wel een invloed op hebt. Dat helpt om je beter te voelen. Zaken waar je controle over hebt zijn: handen wassen, 'social distancing', gezond eten, voldoende bewegen en werken aan je mentale veerkracht. Verlangen, humor, bewegen, alternatieve contacten via videobellen en sociale media, …

Achterwaartse val oefenen.

86

Hippocampus mei/juni 2020

Het houdt je sterk. Heel wat van onze NELOS-leden hebben dit begrepen en beoefenden hun favoriete sport thuis: vrijduiken in de visvijver, in bed duiken, onderwaterfotografie in de badkuip, een nitroxduik in de zwemvijver, het gras afrijden in duikpak, een rebreatherduik op het gras, barbecueën in duikpak, duiktraining in living, achterwaartse val vanaf de zetel in het salon, onderwaterhockey onder de douche, vinzwemmen in het plonsbad, ontmoetingen met speciale vissen en duikvarianten… Ze maakten er foto's of filmpjes van en deelden die via de sociale media. We tonen er enkele van in dit artikel.

Bbq-du

uik .

ik

Foto: Ji

ll Verlin

de.

Foto

rwa : Onde

Foto: D

terhoc

uik sch

keyclu

ool Go

b Orca

.

bius.

Foto: D

uik sch

ool Go

bius.

Aperod

r' chloo urlijke atern 'natu ij rw z e d m n a ha de o er je lic e n van rnatief.

Wa n n e De le d en alte iest .. . hten e rl c e o v z r a u rc ge club O h o c key

Kantdu

-k ik-in -je

ot.

coronamaatregelen & FAQ

Corona is het Latijnse woord voor 'krans'. Het coronavirus dankt zijn naam aan zijn verschijningsvorm: als het onder de microscoop wordt bekeken, is rondom de virusdeeltjes een soort krans te zien. Ons woord kroon (als vorstelijk hoofddeksel) is een vernederlandsing van dat Latijnse corona.

COVID

Herkomst corona

9 Q 1 -

N TAI E

Hoe kan je deze pagina vinden op de website? Ofwel tik je de hogervermelde URL in je 'browser', ofwel ga je in het 'Documentencentrum' van de NELOS-website naar 'Co-

ronamaatregelen'. Je ziet daar documenten staan, maar klik op de titel zelf om de pagina te openen. Nog een mogelijkheid is om in het zoekveld corona te typen en dan op de titel 'Coronamaatregelen' te klikken.

Ook via de homepagina van onze website kan je ernaartoe: scrol naar beneden tot je het kadertje 'Coronavirus COVID-19' tegen-

RA UA N

NELOS ondersteunt de beslissingen van de overheid. Diverse activiteiten zijn bijgevolg verboden, zolang de richtlijnen inzake COVID-19 van kracht zijn. Hierdoor vervallen heel wat activiteiten.

Omdat er niet meer gedoken kan worden, komen er heel wat vragen binnen bij het Duikonderricht en de Raad van Bestuur NELOS. Het bestuur van NELOS vindt het belangrijk om jullie te informeren/adviseren. Daarom werd de pagina www.nelos. be/corona (de verkorte URL van https:// nelos.be/artikel/Corona) aangemaakt.

Daarop wordt alle informatie verzameld met betrekking tot de coronacrisis en de duiksport. Je kan er ook info, spelletjes en tools downloaden die van nut kunnen zijn tijdens deze bizarre tijden.

komt. Klik op de titel of op 'details'. Je komt dan op een pagina die je doorverwijst.

Van zodra er opnieuw samenkomsten mogen georganiseerd worden of er nieuwe maatregelen of beslissingen genomen zijn die onze sport of opleidingen aangaan, zal NELOS hierover berichten via de coronapagina en NELOS-Info's.

Hippocampus mei/juni 2020

87

bius. ool Go

n hun

Fo

derw to: On

aterho

ckeyclu

n ze aa

uik sch

s Bij duik ie. condit

b Orca

Commissie Redactieteam Hippocampus

werk te

Foto: D

obius chool G

.

Bondsnieuws

Er bestaan verschillende coronavirussen, die dan ook verschillende ziekten kunnen veroorzaken, waaronder SARS en MERS. Het nieuwe coronavirus heet officieel SARS-CoV-2. Dat staat voor 'severe acute respiratory syndrome coronavirus 2'. Het woord 'coronavirus' wordt in de vakliteratuur afgekort tot CoV (de o is klein).

Omdat een infectie met dat coronavirus de ziekte COVID-19 veroorzaakt, wordt de wereldwijde coronaziekte van 2020 veelal aangeduid als COVID-19, een afkorting van 'coronavirus disease 2019'.

na n Coro niet va houdt e s e ri v e Geert D ve l een Du iet van st.

Hij gen pus lee pocam hij Hip terwijl

88

de

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beveelt daarbij de spelling met hoofdletters aan en dat past ook binnen de officiële spellingregels van het Nederlands.

Daarin staat: "De afgekorte namen van ziekten schrijven we met hoofdletters. Alleen woorden [bedoeld is: afkortingen van ziekten] die tot het dagelijkse taalgebruik zijn doorgedrongen, schrijven we met kleine letters", met als voorbeelden: BSE, ME en MKZ versus aids en soa. Maar de regel laat wel wat ruimte voor varianten, want wanneer een afkorting tot "het dagelijkse taalgebruik" behoort, ligt niet vast. Op de website van de officiële woordenlijst staat bij het lemma BSE zelfs: "Naarmate een afkorting vaker wordt gebruikt, wordt de neiging ze zonder hoofdletters te schrijven sterker. De spelling met kleine letters is ook verdedigbaar". De spellingregels zijn bovendien niet verplicht voor de media. Verschillende media kiezen ervoor om covid-19 te schrijven, met kleine letters. Die spelling sluit aan bij de al genoemde afkortingen aids en soa en bij de opmerking over BSE/bse.

OVID

Omdat er heel wat activiteiten afgelast zijn en er daardoor minder bondsnieuws is, moet het redactieteam creatief uit de hoek komen. Vorige periodiek was dat geen probleem, omdat we toch nog heel wat alternatief bondsnieuws konden creëren. Voor deze Hippocampus werd het wat moeilijker en moesten we noodgedwongen onze toevlucht nemen tot extra reportages, wat ons aardig gelukt is.

Daarnaast kregen we soms vragen over de juiste schrijfwijze van de corona-gerelateerde woorden.

e n van

Ook Covid-19 komt voor, om een overdaad aan hoofdletters te vermijden.

samenstellingen

Omdat corona grammaticaal gezien een zelfstandig naamwoord is, worden combinaties met een ander zelfstandig naamwoord als samenstelling beschouwd en in principe aan elkaar geschreven.

Een streepje is verplicht als het tweede woorddeel met een a, e, i of u begint (vanwege klinkerbotsing). Enkele voorbeelden: coronabesmetting, coronacrisis, coronarichtlijnen, corona-aanpak, corona-epidemie, corona-invloed, corona-uitbraak. Overigens mág er ook een streepje .

juiste schrijfwijze coronavirus / SARS-CoV-2 / COVID-19

. De led

de ll Verlin Foto: Ji

t .. verlies orgeur ef. ke' chlo ti ij a rl u rn e tu en alt ijn 'na hten e haam z rca zoc er je lic yclub O e Wanne k c o aterh onderw

.

Hippocampus mei/juni 2020

Braaf z

eepaard

je…

de. ll Verlin Foto: Ji

opletten voor computervirussen

De meeste computervirussen komen binnen via e-mail. Doe er alles aan om ervoor te zorgen dat je zo min mogelijk 'junkmail' ontvangt, want één van de meest populaire manieren om 'malware' te verspreiden is via e-mails. Vaak zien die er zo uit dat het lijkt alsof ze afkomstig zijn van een vertrouwd bedrijf, zoals een bank of van iemand die je kent, zoals een vriend.

De drukte rond het coronavirus maakt ons extra kwetsbaar voor 'phishing' en andere malafide e-mails. Allerlei e-mails met tips, richtlijnen, hulpfondsen, 'online shoppen', waarschuwingen van banken, ... duiken op. Soms moet je ergens op klikken voor meer info. Daarbij moet je extra opletten alvorens op de link te klikken.

Daarom volgend advies: • Zorg voor beveiligingssoftware.

• Wees op je hoede voor e-mails die je vragen om wachtwoorden te geven.

• Opgelet met e-mails die afkomstig lijken te zijn van vrienden, maar alleen een bericht bevatten zoals 'Kijk eens naar deze coole website!', gevolgd door een link.

• Blijf voorzichtig met e-mails van personen met wie je normaal geen contact hebt.

D Klopt de taal van de e-mail?

D Staan er in de e-mail vreemde taal- en/of spellingsfouten?

D Stemt het e-mailadres overeen met de naam van de afzender?

D Verwijst de link naar een correct domeinadres (bijv. drive.google. com, niet drive.google.ditiseennepadres.com)?

Goatfis

Bij twijfel, neem je geen risico. Lijkt de informatie werkelijk belangrijk? Neem dan contact op met de afzender en vraag om de informatie op een andere manier door te sturen.

Je eigen waakzaamheid is de eerste beschermingslaag tegen malware, maar goed opletten is niet genoeg.

Omdat zakelijke beveiliging niet perfect is, kunnen zelfs downloads van legitieme websites soms 'malware' bevatten. Dit betekent dat zelfs de meest voorzichtige gebruiker gevaar loopt, tenzij je aanvullende maatregelen neemt, zoals onder andere een goed anti-virusprogramma.

h?

rduik o

p het g

eers.

the Rebrea

Hou jezelf en je computer veilig en gezond en kijk samen met ons uit naar betere tijden. 

ob Sch

9 Q 1 -

aantonen dat het om een 'malafide mail' gaat:

Foto: R

Samenstellingen met COVID-19/covid-19/ Covid-19 krijgen zonder uitzondering een streepje, omdat deze aanduiding op een cijfer eindigt: COVID-19-besmetting (of covid-19-besmetting, Covid-19-besmetting), COVID-19-crisis (of covid-19-crisis, Covid-19-crisis), COVID-19-epidemie (of covid-19-epidemie, Covid-19-epidemie), COVID-19-virus (of covid-19-virus, Covid-19-virus), enz.

• Zoek naar indicaties die kunnen

RA UA N

N TAI E

IVO MADDER

pressie

-duik-i

n -je -ko

t.

Orka au t van n Romb Stefaa . g lspron zijn ro oefent

Lokere

n

Foto: D

uik s

Orka cho ol

Lokere

n.

ll Verlin

de.

De com

Foto: Ji

D

worden gezet als er geen sprake is van klinkerbotsing: corona-besmetting, corona-crisis, corona-richtlijnen.

ras .

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie

Duiken na COVID-19 Advies Geneeskundige Commissies NELOS en LIFRAS i.v.m. duikgeschiktheid in het kader van de COVID-19 problematiek.

N

u er sprake is van voorzichtig versoepelen van de maatregelen ter preventie van de verspreiding van het virus, wordt er gehoopt op een terugkeer naar ondermeer een normale recreatieve duikactiviteit.

Het is nu belangrijk om te bekijken in welke mate een doorgemaakte COVID-19 infectie een invloed heeft op de medische duikgeschiktheid en op het risico op duikongevallen, en om jullie hierover correct te adviseren.

een COVID-19-infectie is niet zomaar een griepje • Deze infectie kan zich tonen onder verschillende vormen, gaande van een volledige afwezigheid van klachten over een griepaal beeld (2 of meer symptomen van volgende lijst: droge hoest, koorts, kortademigheid, loopneus, keelpijn, spier- en gewrichtspijnen, diarree, verlies van smaak en geur), een longontsteking, tot en met een ernstige longaantasting (ARDS-beeld – Acute Respiratory Distress Syndrome) en hartspieraantasting (cardiomyopathie).

De factoren die de ernst van de symptomen van een COVID-19 infectie bepalen zijn slechts gedeeltelijk gekend. Leeftijd, diabetes en onderliggend hart- of longlijden zijn enkele van de gekende factoren.

• Hartspierbeschadiging (soms met littekenvorming) wordt tijdens een infectie

90

Hippocampus mei/juni 2020

met COVID-19 niet altijd gevonden in de acute fase, maar kan wel later duidelijk worden.

Deze littekenvorming kan een belangrijke factor zijn in vermindering van de hartspierfunctie en plotse hartdood bij immersie en duiken.

• Recente publicaties tonen dat er na een doorgemaakte infectie afwijkingen op long- en hartvlak (structuur en functie) aanwezig kunnen blijven (bijv. sterk afwijkende CT-scans, gestoorde longfunctie, gestoorde zuurstofopname). Deze afwijkingen zijn niet altijd in overeenstemming met eventuele klachten. Momenteel is niet bekend hoelang deze afwijkingen aanwezig kunnen blijven en of ze volledig opklaren. Ze kunnen een verhoogd risico op longoverdruk veroorzaken – zelfs na normale duiken zonder versnelde of ongecontroleerde opstijging.

• Een persoon die een COVID-19 infectie doormaakte, kan – ook als er geen symptomen waren – gedurende een lange periode na genezing nog virusdeeltjes verspreiden. De exacte duur hiervan is niet gekend en waarschijnlijk variabel, maar dit kan tot 37 dagen of langer zijn. Hiermee moeten we rekening houden bij bijv. delen van duikmateriaal (buddy breathing), maar ook bij eventuele hulpverlening bij een duikongeval.

Advies: 1. Duikverbod gedurende 3 maanden na herstel van de doorgemaakte infectie of na vermoeden van infectie of na opmerken van de verminderde inspanningstolerantie.

Advies: 1. Duikverbod gedurende 45 dagen na de testafname of na het eerste contact met besmette personen.

2. De herevaluatie van de duikgeschiktheid moet, tijdens deze periode, gebeu-

2. De herevaluatie van de duikgeschiktheid moet, tijdens deze periode, gebeuren door een arts met kennis van zake, de uiteindelijke duikgeschiktheidsbeoordeling gebeurt door een duikarts.

3. De duikgeschiktheidsbeoordeling moet gebeuren op basis van verschillende technische onderzoeken zoals longfunctie, CT-scan van de longen, inspanningstest, echografie van het hart, …

Duiken blijft verboden tot na een gunstige herbeoordeling.

ren door een arts met kennis van zake, de uiteindelijke duikgeschiktheidsbeoordeling gebeurt door een duikarts.

3. De duikgeschiktheidsbeoordeling kan verschillende technische onderzoeken omvatten zoals longfunctie, CT-scan van de longen, inspanningstest, echografie van het hart, …

Duiken blijft verboden tot na een gunstige herbeoordeling.

Binnen de duikmedische wereld is er dan ook ongerustheid over de risico’s waaraan duikers blootgesteld zouden kunnen worden; we denken hierbij hoofdzakelijk aan barotraumata en verminderde inspanningstolerantie, maar mogelijk ook verhoogd risico op decompressie-ongevallen en zuurstoftoxiciteit. De discrepantie tussen klachten en de effectieve letsels, maakt dat er mogelijk verborgen letsels zijn, die gevaarlijk zouden kunnen zijn. Zonder meer gaan duiken van zodra de beperkingen versoepeld worden, is niet verstandig en kan ronduit gevaarlijk zijn.

duikgeschiktheidsadviezen voor verschillende groepen Het Bestuur van de Geneeskundige Commissie NELOS heeft samen met het Bestuur van de Geneeskundige Commissie LIFRAS, in overleg met experten, ondermeer de BVOOG en buitenlandse werkgroepen, besloten volgende adviezen naar duikgeschiktheid te geven. Deze adviezen zijn gemaakt conform de inzichten op 30/04/2020.

Zij kunnen evolueren van zodra er nieuwe inzichten of gegevens beschikbaar worden.

De meest recente adviezen zullen op regelmatige basis beschikbaar gesteld worden op de NELOS-website via www.nelos.be/ corona.

Groep 1: • Duikers die een COVID-infectie met ernstige symptomen doormaakten (met of zonder ziekenhuisopname, met of zonder positieve test, met of zonder thuisquarantaine).

• Duikers bij wie de huisarts/triage-arts/ spoedgevallenarts een sterk vermoeden had op COVID-infectie (met of zonder ziekenhuisopname, met of zonder positieve test, met of zonder thuisquarantaine).

• Duikers die een verminderde inspanningstolerantie vaststelden sinds het begin van de coronapandemie (maart 2020).

Groep 2: • Duikers zonder symptomen, maar met een positieve testuitslag.

• Duikers zonder symptomen, zonder positieve testuitslag, maar die in nauw contact kwamen, zonder adequate beschermingsmaatregelen, met een persoon met bewezen of vermoede COVID-19 infectie (bijv. huisgenoten).

Groep 3: • Alle andere duikers: mogen voorzichtig starten met duiken van zodra dit terug toegestaan wordt door de overheid, NELOS en LIFRAS, en met respect voor de regels opgesteld door NELOS en LIFRAS. Wie zich om een of andere reden onveilig voelt, kan altijd zelf om een herbeoordeling vragen. We willen benadrukken dat het verzwijgen/onjuist weergeven van de juiste toedracht van de medische situatie van de Hippocampus mei/juni 2020

91

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie

duiker kan leiden tot uitsluiting van verzekering bij een ongeval.

belangrijke aandachtspunten • Zoals hierboven al aangehaald werd, kunnen de longbeschadigingen een verhoogd risico op longoverdruk veroorzaken – zelfs na normale duiken zonder versnelde of ongecontroleerde opstijging.

• Na COVID-19 infecties kunnen er longshunts ontstaan zijn, dit zijn verbindingen tussen longslagaders en aders.

Het risico op decompressieziekte zou hierdoor belangrijk kunnen toenemen.

Bij 70-90% van alle diepere recreatieve duiken (op of vlakbij de No-Decompression-Limit (NDL) of met verplichte decostops) kunnen asymptomatische veneuze stikstofbellen teruggevonden worden, die in normale omstandigheden door de longhaarvaatjes tegengehouden worden. Deze bellen zouden, net zoals bij duikers met een Patent Foramen Ovale, naar het slagaderlijk bloedvatstelsel (onder meer de hersenen, het evenwichtsorgaan) kunnen overgaan en een decompressie-ongeval veroorzaken.

• Duikers die een longaantasting door COVID-19 hebben gehad, moeten zich

gedurende een langere tijd (na medisch groen licht om terug te beginnen duiken) beperken tot duiken binnen de NDL van hun computer, dus zonder dat op eender welk moment van de duik, verplichte decompressiestops aangeduid worden.

• Er is momenteel heel weinig geweten over de eventuele verhoogde gevoeligheid voor zuurstoftoxiciteit ter hoogte van de longen na een COVID-19-infectie. Voorzichtigheidshalve wordt daarom geadviseerd dat technische duiken, waarbij gedurende een langere periode een ademgas met ppO2 van 1,0 bar of hoger geademd wordt te vermijden zijn.

Idem voor nitroxduiken: voorlopig advies om een maximale ppO2 van 1,0 bar niet te overschrijden.

• Tenslotte adviseren we sterk dat van zodra een duikhervatting mogelijk is (zowel conform de federale richtlijnen als op duikmedisch vlak), er gedurende een eerste fase restrictief en zeer conservatief gedoken wordt. Meer toelichting hierover volgt op korte termijn en van zodra er meer wetenschappelijke informatie hierover beschikbaar is.

• Deze adviezen zijn gemaakt conform de inzichten op 30/4/2020. Zij kunnen evolueren van zodra er nieuwe inzichten of gegevens beschikbaar worden. De meest recente adviezen zullen op regelmatige basis beschikbaar gesteld worden op de NELOSwebsite via www.nelos.be/corona.  NAMENS DE LEDEN VAN DE GENEESKUNDIGE COMMISSIE NELOS EN LIFRAS

Advertentie

G KORTIN G R O EP S S R E IK U VOOR D

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Watersportcentrale N.V.

Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be 92

Hippocampus mei/juni 2020

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht Geneeskundige Commissie Raad van Bestuur

Zijn de caissons terug operationeel?

Duiken kan nu wel terug onder strikte voorwaarden, maar zorg voor een goede duikplanning en duik uiterst conservatief en veilig.

B

egin mei ontvingen we een bericht dat in de meeste hyperbare centra in BelgiĂŤ alle niet-dringende en effectieve behandelingen met hyperbare zuurstof uitgesteld of opgeschort worden. Daarbij zal de mogelijke interventie behoorlijk vertraagd worden, omdat na elke behandeling de infrastructuur volledig moet ontsmet worden en het medisch personeel minder of niet beschikbaar is.

Daarom willen we nogmaals wijzen op de duikrestrictie die in voorgaande berichten opgenomen werd en dringen we er bijgevolg opnieuw op aan dat de duiken tijdens de coronapandemie uiterst conservatief en veilig moeten verlopen. Recreatieve duiken zijn een absolute aanbeveling! Het is trouwens onze gemeenschappelijke plicht om er alles aan te doen om te voorkomen dat de ziekenhuizen overbelast worden!

De lijst van de beschikbare hyperbare centra (meerplaatsherdrukkamers) wordt wekelijks up-todate gehouden op de NELOSwebsite via pagina www. nelos.be/corona en je kan eveneens informatie hieromtrent aantreffen op www.achobel.be, de website van de 'Belgische Adviesraad voor Hyperbare Zuurstoftherapie'. 

Controleer regelmatig de pagina www.nelos.be/artikel/Corona op de NELOS-website (verkorte URL: www.nelos.be/corona) voor up-to-date aanpassingen betreffende de richtlijnen i.v.m. het duiken tijdens COVID-19. Als gevolg van aanpassingen opgelegd door de overheid (de Nationale Veiligheidsraad), de Geneeskundige Commissie van NELOS en LIFRAS of

het

NELOS-Duikonderricht

kunnen eerdere richtlijnen aangepast worden.

NELOS RAAD VAN BESTUUR NELOS DUIKONDERRICHT NELOS GENEESKUNDIGE COMMISSIE

Hippocampus mei/juni 2020

93

Bondsnieuws

Foto: alphaspirit - shutterstock.

Duikonderricht

voor het Toekomstplannen Departement didact iek Het didactisch cursusmateriaal van NELOS is aan een update toe.

Hierbij een oproep om het Departement didactiek van de Sectie EDIT te versterken.

L

esgevers en duikers die opleidingen volgen, merken soms op dat een aantal van de huidige documenten gedateerd zijn. Dat is ook zo voor het ondersteunend lesmateriaal. De Sectie EDIT krijgt regelmatig de vraag wanneer dat wordt aangepakt. De laatste jaren is er hard gewerkt aan een naslagwerk, waarin alle theoretische kennis over het duiken verzameld is. Dat zit momenteel in de eindfase.

Hier zijn vele uren werk ingekropen, zowel in het schrijven als in het nalezen ervan en daardoor was er minder ruimte om ande-

94

Hippocampus mei/juni 2020

re initiatieven te starten. Het naslagwerk zorgt er nu echter voor dat al het lesmateriaal gebaseerd kan worden op één kennisbron en samen met alle andere NELOS-publicaties eenvormig gemaakt kan worden.

taken van de Sectie EDIT Maar eerst even opfrissen waar EDIT voor staat. EDIT is een sectie binnen het Duikonderricht die als belangrijkste taak heeft om de didactische hulpmiddelen en het cursusmateriaal te verzorgen. De Sectie

EDIT zelf bestaat uit een afvaardiging van 3*Instructeurs, maar laat zich in haar opdrachten bijstaan door een didactisch team. De laatste jaren bestond dit didactisch team voornamelijk uit de instructeurs die meewerkten aan het naslagwerk.

Nu dit huzarenwerk bijna afgerond is, wordt het tijd om het team te versterken en te heroriënteren.

Het vijfletterwoord EDIT staat voor: Elektronische Didactiek, Internet en Theorie.

BEFOS Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com

Waarom heroriënteren?

infoavond

Binnen de Sectie EDIT willen we een reeks nieuwe activiteiten opstarten, waarvoor we nood hebben aan bepaalde expertises. We willen immers onze documenten in een nieuw kleedje steken en daarom zijn we op zoek naar extra medewerkers. Dit mogen zowel instructeurs, duikers als niet-duikers zijn.

Omwille van de COVID-19-crisis is het mandaat van de huidige EDIT-ploeg met 6 maanden verlengd. Hopelijk kunnen de Collegeverkiezingen van september binnen het Duikonderricht doorgaan. Van zodra de nieuwe EDIT-ploeg operationeel is, zullen we voor alle geïnteresseerde medewerkers een infoavond organiseren. Die zal hoogstwaarschijnlijk pas ergens in het najaar plaatsvinden.

Medevoorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Als je interesse hebt, laat het ons dan even weten via edit@nelos.be, zodat we je persoonlijk op de hoogte kunnen houden.

Dirk Saman Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be

We willen daarnaast ook meer inspelen op de nieuwe trend van visualisatie. Onder het motto van een beeld zegt meer dan 1.000 woorden willen we bijvoorbeeld zwembadoefeningen en fysicaproefjes op video zetten. Ook hiervoor zijn we op zoek naar geëngageerde medewerkers om dit in team mee te organiseren. Maar uiteindelijk is iedereen die interesse heeft om mee te werken aan het opfrissen van ons didactisch materiaal van harte welkom, ook al ben je niet direct een expert in iets. Er ligt zoveel werk op de plank dat je altijd wel ergens je steentje kan bijdragen.

Het is de bedoeling om in het najaar met een nieuw team te starten en om alle documenten te herwerken, waarbij de input meegenomen wordt.

We blijven steeds op zoek naar nieuwe en frisse ideeën om het didactisch materiaal dat we aanbieden kwalitatief en aantrekkelijk te houden.

Ondertussen zitten we niet stil en momenteel loopt er bijvoorbeeld al een initiatief waarbij we een oproep doen om de huidige PowerPointdocumenten te evalueren en alle commentaren hierover door te geven. Verder wordt de laatste hand gelegd aan de PowerPointpresentatie van zeemanschap en worden de zwembadfiches geactualiseerd. LUTGART STALS, VOORZITTER SECTIE EDIT

Opmerkingen over didactische documenten, zowel PowerPointpresentaties, werkboekjes, dossiers of andere formulieren, kan je bezorgen via pptx@nelos.be.

Foto: archief Hippocampus.

We zoeken vooral mensen die goed zijn in grafische vormgeving, didactische tekeningen kunnen maken of 'Office tools', zoals PowerPoint en Word, goed in de vingers hebben. Uiteraard zijn mensen met een goed taalkundig inzicht ook meer dan welkom.

Bestuursleden: Marc Lycops Av. de la Liberté 158 Bte 7 – 1080 Molenbeek-Saint-Jean Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Catherine Bes Rue de la Plaine 10 – 1390 Archennes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Jean-Pierre Vlieracker Rue Georges Rodenbach – 1420 Braine-l'Alleud Gsm 0476 31 91 78 – jpvlieracker@hotmail.com

Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat:

Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Vice-Président: Marc Hiernaux Avenue des Paveurs 10 – 1410 Waterloo Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be Secrétaire Général: Roland Thiebault Hoogstraat 31 – 1980 Zemst Gsm 0475 92 00 03 – roland.thiebault@proximus.be Administrateurs: Didier Arts rue Baudet, 7 – 7090 Petit-Roeulx-lez-Braine Gsm 0495 50 86 02 – easy.engine@skynet.be Catherine Bes Rue de la Plaine 10 – 1390 Archennes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Sylviane Godin Rue Bruyère St Jean 95 – 1410 Waterloo Gsm 0475 87 99 95 – sylviane.godin@gmail.com Robert Henry Av. Docteur Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Gsm 0475 76 77 85 – henry.robert@skynet.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Frédéric Willem Des Charmes 28 – 5100 Jambes (Namur) Gsm 0475 64 59 74 – willem.frederic@skynet.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Boekhouding: comptabilite@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus mei/juni 2020

95

NELOS-boetiek Fleece € 45,00

T-shirt kind € 10,00

Longsleeve € 17,00

Polo € 20,00

Alle artikelen kunnen besteld worden via het NELOS-secretariaat. De bestellingen worden opgestuurd vanuit het NELOS-secretariaat of worden afgehaald bij de regioverantwoordelijken. Meer informatie: boetiek@nelos.be. Bij het opsturen worden verzendingskosten aangerekend.

NELOS-boetiek Algemeen verantwoordelijke Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 boetiek@nelos.be Rekening boetiek: BE45 4016 5136 2189

NELOS-boetiek Duikerhuis Limburg: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be

NELOS-structuur?

Antwerpen: Frederik Rausenberger Brandheide 2 2880 Bornem Gsm 0468 57 58 75 boetiek.ant@nelos.be

Oost-Vlaanderen: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Vlaams-Brabant: Tiny Heremans Janseniusstraat 8 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be

West-Vlaanderen: Kurt Lommens Jules Deconinckstraat 16 8560 Wevelgem Gsm 0475 78 11 32 boetiek.wvl@nelos.be

Brusselsesteenweg 313-315 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 secretariaat@nelos.be

Regionale verantwoordelijken

96

Hippocampus mei/juni 2020

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

Lopende Agenda

Opgelet!

Ten gevolge van de coronacrisis werden en worden er heel wat activiteiten afgelast of uitgesteld. Afhankelijk van wat de Nationale Veiligheidsraad beslist, kunnen sommige geplande activiteiten misschien toch nog doorgaan. Check dus dubbel of een bepaalde activiteit wel degelijk doorgaat of niet.

Juni 2020 02 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

06-07 Scubapro-testdagen Locatie: Put van Ekeren – GEANNULEERD

16 DHV – Train the Trainer Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

20 Antwerp Wet Wheels DiveDay 2020 Locatie: Put van Ekeren – GEANNULEERD

27-28 Scubapro-testdagen Locatie: Zilvermeer Mol – GEANNULEERD

Juli 2020 05 Reddingstechnieken voor k2*I & k3*I Locatie: Plate Taille (Barrage de l'Eau d'Heure)

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info.

17 Duiker-Hulpverlener Examensessie 2 Locatie: Montfortcollege, Aarschotsesteenweg 39, 3110 Rotselaar – 08.30 - 17.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

24 Bijscholing Duiker-Hulpverlener Locatie: Clubhuis Stingrays, Lendedreef 48a, 8570 Vichte – 14.00 u Inschrijven: danny.vanparys@hotmail.com

25 Examen AI/Initiator – M1 + M3 Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

November 2020 05 Ronde Tafel regio AVOS Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

08 Examen 1*I – Theorie Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 09.00 - 12.30 u

08 Zeestage 2*I en 3*I – Post-Boulouris Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 13.00 - 15.00 u

09 Limiet inschrijving examen 3*I Inschrijven: secretariaat@nelos.be

09 Herexamen AI/Initiator – M1 + M3 Inschrijven: secretariaat@nelos.be

10 Bijscholing Mental Coaching - LIMOS

– 09.00 - 17.15 u

& BRAVOS

Info & inschrijving: www.limos-vzw.be

Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Van-

September 2020 01 Examen 1*I – Limiet inschrijvingen Inschrijven: secretariaat@nelos.be

06 College der 3*I (+ workshop) Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

06 Zeestage 2*I en 3*I – pre-Boulouris Locatie: Duikershuis NELOS – 14.30 - 17.30 u

08 Bijscholing Mental Coaching - WEVOS Locatie: Brugs duikershuis, Doornstraat 112114, 8200 Brugge – 20.00 - 22.00 u Inschrijven: allan@soreyn.be

14 Bijscholing Mental Coaching - OVOS Locatie: Huis van de Sport, Zuiderlaan 13, 9000 Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

19-27 OBK 'shout-out' Open Belgisch Kampioenschap voor onderwaterfotografie en -videografie Info: www.nelos.be/OBK_2020

Oktober 2020 04-08 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Hotel Cap Boulouris, 2430 Route de la Corniche, 83700 Saint-Raphaël, Frankrijk

derhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

12 Ronde Tafel regio OVOS Locatie: Huis van de Sport, Zuiderlaan 13, 9000 Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

Locatie: Duikershuis NELOS – 09.30 - 17.00 u

21-22 Dive-Expo 2020 Locatie: Antwerp Expo, Jan van Rijswijcklaan 191, 2020 Antwerpen – 09.00 - 17.00 u Info: www.dive-Expo.eu

22 Examen 1*I – Fysieke Fitheid & vergadering afspraken voor Module 4 Locatie: Zwembad Strop, Stropstraat 31, 9000 Gent – 13.00 - 18.00 u

26 Ronde Tafel regio WEVOS Locatie: Clubhuis Stingrays, Lendedreef 48a, 8570 Vichte – 20.00 u Inschrijven: allan@soreyn.be

26 Bijscholing Zeemanschap - AVOS Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

December 2020 02 Bijscholing Zeemanschap - WEVOS Locatie: Clubhuis NDI, Sint Jorisstraat 64, 8870 Izegem – 20.00 u Inschrijven: allan@soreyn.be

10 Bijscholing Zeemanschap – LIMOS & BRAVOS Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

12-13 Lowland Photo Festival Locatie: Press & Communication Center van Kinepolis Antwerpen Info: www.landschapvzw.com

13 Proclamatie OBK-festival Locatie: Press & Communication Center van Kinepolis Antwerpen Info: www.nelos.be/OBK

Theorie deel 1

Januari 2021

Locatie: Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

08-11 Salon de la Plongée sous -marine

14 Specialisatieopleiding Jeugdduiken

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

18 Bijscholing Mental Coaching - AVOS Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

19 Herexamen theorie 1*I Locatie: Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

19 Ronde Tafel regio LIMOS + BRAVOS Locatie: GCOC Oosterhof Lummen, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

19 Bijscholing Zeemanschap - OVOS Locatie: Huis van de Sport, Zuiderlaan 13, 9000 Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

21 Specialisatieopleiding Jeugdduiken Theorie deel 2

Locatie: Exhibition Park, 1 place de la Porte de Versailles 75015, Parijs, Frankrijk Info: www.salon-de-la-plongee.com

23-31 boot Düsseldorf Locatie: CCD Congress center Dūsseldorf Info: www.boat-duesseldorf.com

Februari 2021 05-07 Duikvaker Info: www.duikvaker.nl

Op www.nelos.be/sdt vind je meer info over de opleiding extended range, trimix, CCR, ...

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden?

Bezorg ze dan aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus mei/juni 2020

97

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Raad van Bestuur

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Secretariaat & Ombudsman Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat Ombudsman & Aanspreekpunt integriteit (API): Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Lutgart Stals Gsm 0473 2 86 64 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord Sporten: Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Arena Nv: Tel. 02 512 03 04, www.arena-nv.be arena@arena-nv.be. Contactpersoon Inge Ghijsels.

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be

Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Hulpdiensten

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

Voorzitter: Jan Decrock Gsm 0483 66 79 01 – voorzitter.cdmh@nelos.be

HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

Commissie Innovatief Sporten

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december Editie maart/april: vóór 5 februari Editie mei/juni: vóór 5 april Editie september/oktober vóór 15 juni Editie november/december: vóór 5 oktober

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

98

Hippocampus mei/juni 2020

Voorzitter: Mario Verhaeghe Gsm 0475 63 16 97 voorzitter.innovatiefsporten@nelos.be

Juridische Commissie Voorzitter: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Erevoorzitters Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Jan Dieu, Ivo Madder, Bart Morent, Katrijn Ools, Patrick Swinnen, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Ivo Hubert Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar:

februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Advertentietarieven Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), welke op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van:

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent.

www.facebook.com/hippocampusredactie

AMBER OCEANOGRAAF

D420 ADEMAUTOMAAT

“BETROUWBAAR, NATUURLIJKE ADEMHALING EN MAKKELIJK IN ONDERHOUD.”

DEEP DOWN YOU WANT THE BEST

OAHU, HAWAII

EN TANK POD IN EEN HARD CASE

LIMITED EDITION De hardcase bevat zowel de gebruiksvriendelijke duikcomputer Suunto D5 met kleurenscherm als de Suunto Tank POD voor het draadloos aflezen van flesdruk en resterende gastijd direct om je pols. De hardcase beschermt je apparaten wanneer je niet duikt. www.suunto.com

Suunto Diving

@suuntodive

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 279 – mei/juni 2020

SUUNTO D5

8e Hugycup Duik in je kot Blackwater diving