Hippocampus nr. 272 (jan./feb. 2019)

SUUNTO D5 De nieuwe Suunto D5 is zo duidelijk en gebruiksvriendelijk dat u onbezorgd de onderwaterwereld kunt verkennen en van de duik kunt genieten. Speel met stijl door de polsband met uw outfit te matchen. Na het duiken verbindt u de Suunto D5 draadloos met de Suunto-app om uw avonturen opnieuw te beleven en met vrienden te delen.

verwacht leverbaar vanaf maart 2019

www.suunto.com

Suunto Diving

@suuntodive

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 272 – jan./feb. 2019

LATEN WE SAMEN ONTDEKKEN.

Verslag Zeestage

HYDROS PRO EEN 2 IN 1 JACKET

PERSONALISEER

INCLUSIEF VERWISSELBARE TRAV-TEK STRAPS

DIVERSE MATEN EN KLEURENKITS BESCHIKBAAR

METEEN DROOG LICHTGEWICHT EN COMPACT, IDEAAL VOOR OP REIS

Meteen droog en duurzaam Geen waterabsorptie betekent een neutraal drijfgewicht en een lichtgewicht trimjacket dat meteen droog is als het uit het water komt. Hydros Pro is ook bestendig tegen UV-stralen.

foto: Bruno Van Saen

HYDROS PRO is een ongelooflijk staaltje vakmanschap van SCUBAPRO: ongekend gemak, onderweg te configureren, speciale pasvorm en nog veel meer. Hydros Pro is niet alleen voor de pro’s, maar voor iedereen die graag met het grootste comfort onder water zit.

INCLUSIEF TRAV-TEK STRAPS & RUGZAK

Uw partner voor onderwaterfoto, -video & -verlichting

Speciale pasvorm voor vrouwen Kleinere luchtkamer.

Kortere inflatorslang.

Schouderbanden die zijn aangepast aan de vrouwelijke contouren.

2 trimjackets in 1!

Een paar clipjes veranderen en de Hydros Pro verandert van een basisreisjacket in een jacket met een volledig geïntegreerd loodsysteem.

EASY REPAIRS EENVOUDIG TE REPAREREN

Modular Design Loodsystemen, banden en zakken kunnen worden toegevoegd of verwijderd. Eenvoudiger te repareren, zodat het langer meegaat.

EEN SYSTEEM DAT U NAAR WENS KUNT AANPASSEN EN INDIEN NODIG REPAREREN.

VORMT

MONPRENE®

ZICH NAAR HET LICHAAM EN ZORGT DUS VOOR EXTREEM COMFORT EN STABILITEIT

DEZE CONSTRUCTIE IS ULTRA DUURZAAM

UITBREIDEN MET ACCESSOIRES. Diverse accessoires en kits leverbaar.

WIDE RANGE OF MOUNTABLE ACCESSORIES AND KITS.

SET NINJA ZAKKEN

SCUBAPRO.COM

CARGOZAK OP RECHTERBOVENBEEN

LOODZAKKEN VOOR CONTRAGEWICHT

SET MET MINI-D-RINGEN

PLAAT VOOR BEVESTIGING MES EN ACCESSOIRES

ELASTIEK VOOR ACCESSOIRES

Industrielaan 30 | 9320 Erembodegem 053 64 72 73 | info@dafactory.eu | www.dafactory.eu

Nr. 272

Het duikmagazine Hippocampus – kort-

januari/februari 2019

weg Hippo genoemd – draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers,

sportduikers,

instructeurs,

technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onder-

Van de redactie DOOR IVO MADDER

waterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: .......4

Regionieuws WEVOS-proevendag.........................................55

Reportages Suunto-duikcomputer: van idee tot pols....................................... 6-11 Geen paard-time job (zeepaardjes kweken in de Zoo).......... 12-14 Marine Environmental DNA................... 20-22 De grote schelpenteldag........................... 26-30 Boottrip op de Galapagos......................... 32-39 De Galapagos-budgetreiziger................ 40-44 Als duiker in de film Kursk.......................46-48 75 jaar sportduiken: Pionier 'Do-It-Yourself'........................56-59

Vaste rubrieken Persbericht: Nieuw handsignaal ('de P van Plastic')..........................................5 50 jaar Orka Lokeren.................................. 15-17 40 jaar Aqua Diving Hasselt.....................18-19 Spotlight: de Gouden palm (Danny Van Belle).................................. 24-25 Hippoëzie (Fabel: 'De Kreeft')........................ 48 Close-up (Pascal De Roo)......................... 50-51 Mijn buddy: de indoorduiker (Werner Graf)......................................... 52-53 Retro-Hippo....................................................... 54 BEFOS-FEBRAS................................................ 95 NELOS-Boetiek................................................. 96 Lopende agenda.................................................97 NELOS-katern/Hippo-colofon...................... 98

Zoals beloofd komen de verslagen van de 2* en 3*Zeestage nu aan bod. Omdat we beperkt zijn in plaats, brengen we het verslag van de Exploratiestage in de volgende editie. Tijdens de Stages werd er gebruik gemaakt van herbruikbare plastic drinkbussen, daarover berichtten we je al eerder. Stel dat zo'n drinkbus in zee belandt en je deze of ander ongewenst plastic op de zeebodem aantreft, hoe maak je je buddy dan duikdelijk dat je deze afval wilt verwijderen? Daar is nu een nieuw handsignaal voor: 'de P van Plastic'.

Plastic vervangen door alternatieven is niet altijd mogelijk. Ook bij de ontwikkeling van een duikcomputer, van idee tot pols, komt er plastic aan te pas. Tijdens de grote schelpenteldag aan onze kust vonden ze naast een grote diversiteit aan schelpen wellicht ook aangespoeld plastic en werden de schelpen verzameld in plastic emmers. Ook op verre bestemmingen, zoals bijv. de Galapagos, komt men plastic tegen onder water.

Dus zo'n nieuw duikteken om plastic te verzamelen is zeker nuttig.

Hopelijk komt het nooit zo ver dat we nog enkel aan de hand van 'Marine Environmental DNA' onderzoek kunnen zeggen waar welk onderwaterleven voorkwam. Gelukkig is er onder water nog steeds heel wat moois te zien. Bewijs daarvan zijn de foto's van Pascal De Roo in de rubriek 'Close-up' en de vele prachtige foto's en video's die getoond werden tijdens het festival van het 'Open Belgisch Kampioenschap', dat een heuse NELOS-dag werd in TODI; de duikplaats waar

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be.

Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

onze 'indoorduiker' Werner Graf zijn hart verloren heeft. Spijtig genoeg zullen we nooit zeepaardjes, gekweekt in de Zoo, ontmoeten in het TODI-bassin.

Tijdens de NELOS-dag, op de stand van Guylian/ Hippocampus, kon men een enquête invullen en één van de winnaars, Danny Van Belle, wou graag geïnterviewd worden. We brengen zijn verhaal in de rubriek 'Spotlight'.

Naast de vele clubs die hun jubileum vierden, zetten we nog enkele NELOS-duikers in de schijnwerper: Wim Bollein en Danny Van Meenen mochten als duiker fungeren in de film 'Kursk'.

We stellen ook een paar pioniers voor in de rubriek '75 jaar sportduiken', echte 'Do-It-Yourself' duikers.

Veel leesgenot en misschien tot aan de waterkant of op één of andere NELOS-activiteit.

Ivo Madder Coverfoto: Gecombineerde reddingsoefening op zee tussen NELOS, Euro-Plongée en Cross Med, met de helikopter van het duikersbrandweerkorps tijdens de Zeestage 2018 in Boulouris (St.-Raphaël). Foto: Ronny Margodt.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010.

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus jan./feb. 2019

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

Zeestage 3*Instructeur

60

Supergemotiveerde kandidaten 3*Instructeur namen deel aan de Zeestage.

Zeestage 2*Instructeur

74

Bijna iedereen geslaagd.

Een verslag gebracht door twee geslaagden.

Verslag van de Vrijduikstage

zijn ervaring over de 64 vertelt Zeestage.

(Turkije), 68 ineenKaspurebij enAntalya intense beleving.

OBK-festival / NELOS-dag

Cursus OW-videografie

EĂŠn van de kandidaten

80

De NELOS-dag in TODI werd afgesloten met een prachtige proclamatie.

Vrijwilligers aantrekken

90

Vrijduiken: puur & intens

Stage 3*I (beleving)

Vrijwilligers aantrekken en ze behouden, tijdens een Dynamo Project workshop.

88

De cursus steekt in een nieuw kleedje: ook aandacht voor GoPro.

DIVES uit de startblokken

94

Er zijn nog enkele kinderziektes, maar er wordt volop aan gewerkt.

Advertentie

E fair.com N I NL ving

O lgiandi be

Een greep uit de bedrijven, reisbureau’s, duiklocaties, verzekeringen, materialen en merken voorgesteld door onze exposanten. Meer info: www.belgiandivingfair.com

Persbericht

P

Nieuw handsignaal voor duikers: de

van plastic

Een groep Nederlandse duikers en duikbedrijven introduceren samen met de 'Plastic Soup Foundation' een nieuw handsignaal voor duikers: 'de P van Plastic'.

Z

eedieren raken verstrikt in plastic of zien het aan voor eten. Jaarlijks sterven hierdoor miljoenen vissen, vogels en zoogdieren op een wrede manier. Ook maakt plasticsoep de koraalriffen ziek. Plastic werkt namelijk als een magneet op gifstoffen en bacteriën liften er gemakkelijk op mee. Een ramp voor het onderwaterleven en een bedreiging voor dat wat wij zo graag doen: genieten van duiken!

het 'Plastic handsignaal' Duikers gebruiken onderwater handsignalen voor inktvissen, schildpadden en haaien, maar nog niet voor de grootste vervuiler van onze oceanen: plastic. Als het zo doorgaat, zit er in 2050 meer plastic dan

vis in de oceanen. Vooral duikers zien hoe snel de zee en koraalriffen vervuild raken.

Daarom introduceert een groep duikbedrijven en duikers, samen met de 'Plastic Soup Foundation' een nieuw handsignaal: 'de P van Plastic'. Met dit teken kunnen duikers onder water aan hun buddy laten weten dat ze plastic zien dat ze willen meenemen en opruimen.

Het doel van dit handsignaal is dat wereldwijd zo veel mogelijk duikers zelf in actie komen en hun buddy en omgeving motiveren om te helpen met het opruimen van plastic afval.

de initiatiefnemers Dit handgebaar is een initiatief van een diverse groep Nederlandse duikbedrijven

(waaronder een duikreisbureau, -opleider, -leverancier en -mediaplatform), amateurduikers en uiteraard de 'Plastic Soup Foundation'. De missie van de 'Plastic Soup Foundation' is: 'No plastic waste in our water!' (Geen plasticafval in ons water!).  DEBBIE MOUS

Het plastic handgebaar werd op 2 en 3 februari 2019 officieel geïntroduceerd tijdens Duikvaker in de Expo Houten.

Onmiddellijk daarna ging de internationale communicatie van start. Op www. plasticsoupfoundation.org/duikers is meer informatie te vinden.

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Hippocampus jan./feb. 2019

5

Reportage Duikmateriaal

Suunto-duikcomputer: van idee tot pols Ineens is hij er – de nieuwe duikcomputer. Maar zo ineens is dat niet.

Weet je dat er jaren werk aan vooraf gaan vooraleer een nieuw model in de winkel ligt? Bij Suunto gaan ze niet over één nacht ijs.

T

erwijl je dit artikel leest, is Suunto wellicht volop aan het werken aan de duikcomputer die binnen een paar maanden of één van de volgende jaren in de duikshops ligt. Buiten het projectteam weet niemand wat er in de toekomst uitgebracht gaat worden, laat staan dat een buitenstaander misschien al een glimp van een prototype te zien

6

Hippocampus jan./feb. 2019

krijgt. Het mag duidelijk zijn dat de ontwikkeling van een nieuwe duikcomputer in het diepste geheim gebeurt. Niet voor niets is de hele fabriek, inclusief designafdelingen en testlabs, hermetisch afgesloten van de buitenwereld. SEC-dealers uit België en Nederland, alsook de pers van DuikeninBeeld.tv, het tijdschrift Duiken en uiteraard ook het magazine Hippocampus

werden uitgenodigd om een bezoekje te brengen aan Suunto in Finland. We konden onze wensen voor toekomstige computers uitbrengen aan het projectteam en ook kritische vragen stellen over de huidige generatie Suunto-duikcomputers.

Maar eerst kregen we wat info over de geschiedenis van het bedrijf Suunto. Ik had

graag geweten wat er allemaal komt kijken bij het produceren van een duikcomputer, van design tot uitleveren. Gelukkig was dat al voorzien. Het projectteam gaf een uiteenzetting over de ontwikkeling van een duikcomputer, meer bepaald over de 'Suunto EON Core'.

het idee Het eerste product voor de duiksport dat Suunto in 1965 uitbracht, was het kompas SK-4. Een nieuw Suunto-product – of het nu de kompassen zijn waarmee het bedrijf ooit begon of alle vormen van instrumenten en smartwatches voor (buiten)sporters – moet aan vier criteria voldoen: accuraat, precies, gebruiksvriendelijk en robuust.

Elk product begint met een idee – soms een idee 'out of the blue', soms een idee dat wordt afgeleid van een bestaand product of op vraag van de consumenten. Hoe dan ook, elk idee is een stap vooruit waarbij gebruik wordt gemaakt van de nieuwste technologieën, die soms zelfs nog ontwikkeld moeten worden.

Foto's (2): Ivo Madder.

Suunto Oy, de hoofdzetel in Vantaa (Finland).

design Het instrument moet uitblinken door design; dat zit nu eenmaal in het DNA van de Finnen – minimalistisch en stijlvol. Alles wat niet direct nodig is, wordt weggelaten.

Maar het ontwerp moet wel inspireren om op avontuur te gaan. In het ontwerpstadium wordt ook naar balans gezocht – de balans tussen de consument en de fabrikant.

De consument of de gebruiker, naar wie het Finse merk altijd luistert, kan nog zo graag iets willen, de fabrikant moet kosten en mogelijkheden afwegen. Het moet een produceerbaar product zijn dat tevens ook verkoopbaar is.

Zo opperden wij (de dealers en de pers) dat een dure smartwatch, die net zoals een duikcomputer toch ook redelijk prijzig is, heel wat meer mogelijkheden heeft dan een duikcomputer in uurwerkformaat van

Suunto. Waarom er dan niet meer mogelijkheden in stoppen? Jullie hebben toch ook andere instrumenten waar bepaalde functies inzitten (bijv. om te joggen) die ook in een polsduikcomputer gewenst zijn. "Dat zouden we kunnen doen", zeiden ze. "Maar is daar wel een markt voor? Zijn er consumenten die daar de meerprijs voor willen betalen?". De Finnen waren niet echt overtuigd, maar nadat enkele aanwezigen – die meerdere sporten beoefenden – zeiden dat ze nu twee of zelfs drie verschillende Suunto-instrumenten moeten gebruiken om hun specifieke sport te beoefenen, wilden ze het toch wel overwegen. "Wie weet, brengen we in de toekomst toch een smart-duikcomputer uit? Maar dat gaat echt wel niet over één nacht ijs!".

Na de geschiedenis van Suunto, info over de ontwikkeling van een duikcomputer.

Hippocampus jan./feb. 2019

7

Reportage

Het ontwerp is een proces: eerst een schetsje en daarna de evaluatie op basis van een ruw design. Bij Suunto is het belangrijk dat het een product met 'flow' is. Je ziet het en denkt 'wow'. Van daaruit gaat het proces verder. Het product moet een professionele 'look & feel' hebben. Bij Suunto zul je geen instrumenten van het kaliber 'speelgoed' tegenkomen.

Eens het ruwe ontwerp er staat, gaan de designers door met de details: de kleur, de uitlijning, de materialen. Alles moet kloppen, elk detail. Er worden met 3D-printing modellen gemaakt en daar wordt mee gespeeld. Er worden aanpassingen gedaan en er wordt weer gespeeld. Alleen is dat dan wel heel serieus spelen. De ontwerpers hebben één doel: een oogstrelend en bruikbaar design.

gebruikersinterface De buitenkant is belangrijk, maar hoe hij werkt en rekent, is nog belangrijker. Je veiligheid als duiker hangt er immers van af. Suunto luistert naar de gebruikers van bestaande computers en houdt nauwgezet in de gaten wat de concurrentie doet. Gebruiksgemak is een must – de duikcomputer moet intuïtief te bedienen zijn en moet feilloos de duiken berekenen.

Bestaande technologieën worden doorontwikkeld, nieuwe worden bedacht, rekenmodellen worden geoptimaliseerd en alles moet uiteindelijk feilloos werken. En houd

Foto: Petri Puromies - Suunto.

Duikmateriaal

Er is heel wat handenarbeid nodig bij de assemblage van een duikcomputer.

er rekening mee: hoe makkelijker iets voor jou als gebruiker werkt, des te complexer is de techniek die erachter zit.

testen En dan is er een prototype! Dat is het moment waarop het testteam aan de slag kan gaan. Eerst worden er duikomstandigheden in het eigen testlab gesimuleerd. Zo veel duikers, zo veel duiksituaties, niets wordt aan het toeval overgelaten. De duik-

8

Hippocampus jan./feb. 2019

Foto: Ivo Madder.

De productiehal van Suunto.

computer moet aan alle specificaties voldoen. Sterker nog, hij moet nog vele malen beter presteren.

Bij het testen wordt niet alleen naar de werking gekeken, maar ook naar de gebruikte materialen. Een van de criteria is dat de duikcomputer robuust is: dat wordt uitgebreid gecontroleerd met de 'hamertest' – iets wat je best niet met je eigen duikmateriaal doet! Op elk punt van de testprocedure zijn nog aanpassingen mogelijk. Suunto is pas tevreden als de duikcomputer perfect is.

Als de duikcomputer alle labtests doorstaat, begint het testen in echte duikomstandigheden. Eerst in water dicht bij de fabriek (donker en koud, volgens de leider van het testteam), maar dan op de meest spectaculaire plekken van deze aardbol.

Experts nemen het instrument mee van het ijskoude poolwater tot prachtige tropische zeeën. Onder alle omstandigheden moet het product feilloos werken.

productie Als het testteam een 'go' geeft, kan de productie starten. De duikcomputer wordt volledig in Finland geproduceerd. Onderdeeltjes – van Finse toeleveranciers – worden toegevoegd met precisie-apparatuur, gefa-

Foto: Ralf Åström - Suunto.

Foto: Suunto.

Het kompas waarmee Suunto in 1965 op de markt kwam, wordt nog steeds geproduceerd.

Alle computers worden getest alvorens ze verpakt worden.

briceerd door Suunto zelf. Als alle stukken – en dat kunnen zo'n 300 pietepeuterige onderdeeltjes zijn – bij Suunto op de plank liggen, wordt het geheel geassembleerd in de fabriek in de buurt van Helsinki. Elk exemplaar wordt getest voor het de fabriek verlaat. De kleinste afwijking betekent dat de computer wordt afgekeurd.

Suunto Experience Center Inmiddels zijn we een behoorlijke tijd verder als de nieuwe duikcomputer in de duikwinkels ligt. Bij de 'Suunto Experience Centers', waarvan er in Nederland en België nu twaalf zijn, kan je naast de nieuwste duikcomputer ook de andere duikcomputers uit de Suunto-lijn bekijken. De medewerkers kennen de specificaties van alle modellen en kunnen je adviseren over wat voor jou de juiste duikcomputer is. Elke duiker is anders, maar voor elke duiker en duiksituatie heeft Suunto de perfecte duikcomputer!

interview En dan was het tijd voor een interview met de specialisten van Suunto Oy. We legden hen enkele kritische vragen voor.

Hippo: Waarom is een duikcomputer zo duur? Wat maakt het duur? De elektronica is zeker niet doorslaggevend, want een

iPhone bijv. kan meer.

Suunto: Onze potentiële markt is maar een duizendste van wat Apple produceert. Bij het ontwerp moeten we rekening houden met robuustheid en de fabricagemogelijkheden. We maken soms compromissen, maar het materiaal en de stevigheid van wat we maken zijn de belangrijkste factoren. Eigenlijk zou je de samenstelling stap voor stap eens moeten zien. Het is ongelofelijk hoeveel manuren en bewerkingen er nodig zijn om een product samen te stellen. Dat wordt allemaal in Finland uitgevoerd en beslaat ongeveer 35 percent van de productiekosten. De loonkost ligt hier heel wat hoger dan in de landen waar men onderdelen voor Apple produceert, maar wij kiezen voor betrouwbare kwaliteit en afwerking in eigen land.

Hippo: Jullie hechten belang aan het uitzicht. Een mooi voorbeeld daarvan is de Suunto Eon Steel. Vooral het strakke design met het grote scherm is oogstrelend, maar als je de duikcomputer aanschakelt, blijkt maar een deel van het scherm functioneel gebruikt te worden; er blijft een brede zwarte rand zichtbaar. Was er geen grotere display beschikbaar?

Suunto: De zwarte rand van het scherm is nodig om de bevestiging in de computer mogelijk te maken, maar ook om sommige Hippocampus jan./feb. 2019

9

Reportage Duikmateriaal

mechanische delen onzichtbaar te maken.

Die zouden gedurende de duik verwarrend kunnen overkomen. Maar het zichtbaar display is wel volledig actief. Elke pixel ervan wordt gebruikt. We zouden eventueel de computer iets groter kunnen maken, waardoor we effectief een groter scherm kunnen plaatsen, maar dat zou veel geld kosten. Onze computers gaan immers naar 150 meter en dan moet dat scherm ook de druktesten kunnen doorstaan.

Hippo: De maximumdiepte om een duikplanning te maken is 45 meter. Waarom niet dieper?

Suunto: Wij willen duikers erop wijzen dat diepere duiken beter met andere gassen gemaakt worden. Daarom maken wij geen duikplanning voor duiken dieper dan 45 meter. Wij weten dat andere producenten dat wel doen, maar dat willen wij als bedrijf niet aanmoedigen. Wij willen dat onze producten veilig zijn voor elke duiker.

Hippo: Je kan op een Suunto-duikcomputer enkel een duikplanning maken voor

duiken waarvoor geen decompressie vereist is. Waarom zijn er geen planningen mogelijk voor decompressieduiken? Die planner voor decompressieduiken is belangrijk, zeker als je je wil positioneren op de markt van technisch duiken. En nee, ik heb geen laptop bij op zee waarop ik de Suunto-planner installeer.

Suunto: Momenteel is het met Suunto duikcomputers inderdaad niet mogelijk om deco-duiken te plannen op de duikcomputer zelf. Onze redenering is dat, indien je deco-duiken plant, je die voor een maximaal veilige duikplanning beter uitwerkt op een volwaardige deco-planner. Op die manier kan je alle duikscenario's plannen, zoals 'lost gas-procedures', duikgasvoorraad, enz. Dit zijn immers parameters die op de duikcomputer zelf moeilijk te gebruiken zijn. Daarom worden deco-duiken bij Suunto gepland met behulp van de planningssoftware 'Suunto DM5'. De parameters van de duikplanning zijn vervolgens via de 'Suunto DM5' vlot over te zetten naar de meeste Suunto duikcomputers. Maar we weten ondertussen wel dat op zee niet ie-

dereen steeds een laptop bij heeft. Daarom zijn we volop aan het werk om de 'Suunto app' voor de smartphone verder te ontwikkelen, zodat men met deze app alle soorten duiken (no-deco, deco en tech-duiken) kan plannen. We verklappen dus graag dat we volop bezig zijn met de ontwikkeling van deze 'Suunto app' i.p.v. de software in de duikcomputer zelf aan te passen naar deco-duikplanning. Wanneer deze 'full deco-planner' in de 'Suunto app' effectief op de markt komt, kunnen we niet zeggen. Het staat in ieder geval op onze to-dolijst.

Hippo: Op welke manier worden de 'deep stops' berekend? Op basis van Pyle?

Suunto: In samenwerking met ons heeft dr.

Bruce Wienke een gasbelmodel ontwikkeld en die 'deep stops' zijn daarop gebaseerd.

Hippo: Met welke extra bezwarende factoren wordt er rekening gehouden in het model en met welke niet? Bijv. koude, inspanning, temperatuursveranderingen, jojo-duiken, inverse duikprofielen, enz.

Suunto: Het model houdt rekening met

Het verhaal van Suunto begint in 1936 ...

Foto: Suunto, Helsinki.

Alle ontdekkingsreizigers hebben een verhaal te vertellen. Dat van Suunto begon in 1936 met ingenieur Tuomas Vohlonen, een Finse outdoor- en oriëntatiefanaat, die de onnauwkeurigheid van de kompassen van zijn tijd wilde oplossen en een nieuwe productiemethode voor met vloeistof gevulde kompassen uitvond. Deze kompassen werden niet lang daarvoor uitgevonden door een andere oriëntatieloper, maar de kompassen van Vohlonen waren lichter, compacter en dus makkelijk om de pols te dragen. Suunto – naar het Finse woord 'koers' (een richting) – was geboren.

Ingenieur Tuomas Vohlonen.

10

Hippocampus jan./feb. 2019

In 1964 ontdekte een Britse duiker dat een Suunto veldkompas zelfs onder water werkt. Suunto's duikbedrijf begon al snel met de introductie van het eerste duikkompas.

Sindsdien brengen ze ook een uitgebreide lijn duikcomputers uit waarmee ze wereldwijd marktleider zijn.

In hun fabriek in Vantaa (Finland), waar ook hun hoofdkantoor gevestigd is en waar ongeveer 300 mensen in dienst zijn, produceren ze instrumenten die grotendeels met de hand geassembleerd worden. Ze worden individueel getest voordat ze worden vrijgegeven voor verkoop.

Suunto horloges voor hardlopen, fietsen, zwemmen, duiken en andere outdooractiviteiten blinken uit dankzij hun betrouwbaarheid, precisie en een uitstekend ontwerp.

Suunto is uitermate trots op hun speciale premium producten, waar hun klanten op kunnen vertrouwen. Suunto is een onderdeel van het Finse Amer Sports, waaronder ook de merken Salomon, Atomic en Wilson vallen.

vier factoren: • extra stikstof als gevolg van een voorgaande duik; • het aantal duiken in een korte periode (bijv. op vakantie); • omgekeerd profiel: waarbij de successieve duik dieper gaat dan de voorgaande; • stijgsnelheid: de tijd die wordt gebruikt om naar de oppervlakte te komen.

Met de temperatuur van het lichaam of het water waarin je duikt, alsook met het luchtverbruik wordt geen rekening gehouden. Met jo-jo-duiken houden we wel rekening, want indien je teveel jo-jo-duikt wordt er een verplichte veiligheidsstop geactiveerd.

Hippo: Kunnen we 'failsafe' (bijv. met 3 onafhankelijke rekeneenheden) computers verwachten?

Suunto: Deze vraag is waarschijnlijk ingegeven door iemand die met een rebreather duikt en waarvan de computer van zijn toestel in error was gegaan. Onze filosofie is dat elk toestel altijd moet functioneren en daarom is robuustheid volgens ons zo belangrijk. Als gevolg daarvan denken we niet dat we dergelijke 'failsafe' computers zullen ontwikkelen.

Hippo: Bij een kleine fout – bijv. te snel tot aan de oppervlakte stijgen, na de laatste vereiste decostop volledig te hebben uitgevoerd – gaat een computer soms in 'error'. Bepaalde merken van duikcomputers kan je dan 'resetten' en dan kan je de volgende duik doen, want je had immers alle trappen correct uitgevoerd. Met een Suunto computer kan je dan echter 48 uur niet meer duiken. Waarom kan je die niet 'resetten'?

Suunto: Wij willen dat alle informatie die de computer geeft, veilig is. Als er fouten gemaakt worden door de gebruiker, zijn we niet zeker dat de informatie van het algoritme dan nog correct is en daarom wordt die ook niet getoond. Wij willen de duiker alleen veilige informatie geven, maar bij te snel stijgen gaat de Suunto computer niet in 'error'. Enkel indien je zondigt tegen de decompressiecurve blokkeert de computer.

Bij te snel stijgen gaat er een 'slow war­ning' aan die actief blijft. Je kan echter perfect terug afdalen en in de ondiepte stoppen tot deze 'slow warning' stopt. Dit is het principe van 'Allow the watches to catch up'. Wat het blokkeren bij overslaan van deco-stops betreft: wanneer een duiker gedurende 3

minuten 60 cm boven het decompressieplafond zit, gaat de computer in 'locked' of 'error'. De duiker heeft echter al 2 meter onder het plafond gezien dat hij daar moet stoppen. Je dient dus 2,60 meter boven het plafond te hangen en dit voor 3 minuten alvorens de duikcomputer een 'error' of 'locked' als gevolg heeft.

Hippo: Word je zwaarder gestraft (conservatiever) indien je met trimix duikt? Zo ja, waarom?

Suunto: Op dit moment wordt het model alleen zwaarder als de ICD ('Isobaric Counter Diffusion' is de diffusie van verschillende gassen in en uit weefsels onder een constante omgevingsdruk) niet optimaal is.

Hippo: Welk algoritme gebruiken jullie en wat is het verschil tussen gewoon en technical?

Suunto: Het meest recente algoritme gebaseerd op 'Fused RGBM' (Reduced Gradient Bubble Model) wordt voor al onze potentiële klanten gebruikt en dat dekt zowel het sportduiken als het technisch duiken.

Bij het ontwikkelen van onze producten wordt er ook continu aan het ontwikkelen van het algoritme gewerkt.

Hippo: Wat is jullie visie rond stijgsnelheid? Variabel? Waarom wel, waarom niet? Is dat anders met lucht dan met trimix?

Suunto: De snelheid met lucht of trimix is dezelfde: maximum 10 m/min. Dat is gebaseerd op het model van dr. Wienke en daarom houden we geen rekening met een variabele snelheid.

Hippo: Hoe kijkt Suunto naar 'Gradient Factors' (GF's)?

Suunto: Het model van Bruce Wienke houdt geen rekening met GF's, dus doen wij dat ook niet.

Hippo: Hoe implementeert Suunto 'deep stops'? Diepe 'deep stops'? 'Deep stops' minder dan 30 m?

Suunto: De 'deepstop' wordt gedaan op de maximum duikdiepte gedeeld door twee.

Deze functie wordt geactiveerd als de duikdiepte groter is dan 20 m en als de 'ceiling' lager is dan de duikdiepte gedeeld door vier. De eerste stop bedraagt 1 minuut en de volgende 2 minuten.

Hippo: 'Suunto Fused RGBM' (in de Eon steel) en 'Suunto RGBM' (vroegere modellen). Wat is de Fused meer of minder?

Suunto: Fused RGBM slaat op het principe van twee RGBM algoritmes die in elkaar overvloeien, dit afhankelijk van de diepte. In de ondiepte is het Suunto RGBM actief, in de diepte het Full RGBM van Bruce Wienke. De diepte bepaalt dus het actieve rekenmodel om op die manier een optimale veiligheid te garanderen. Het switchen van rekenmodel gaat geheel automatisch, daarom Fused RGBM. Hippo: Is er een mogelijkheid voor 'bailout'?

Suunto: In sommige modellen hebben we daarvoor inderdaad een mogelijkheid voorzien. Als CCR voorzien is, heeft dat toestel ook 'bail-out'.

Hippo: Wat zijn de laatste bevindingen met betrekking tot technisch trimix duiken? Hoe verwerkt het decompressiemodel helium in het gas? ICD? Suunto: Onze mening over dergelijke duiken is dat je een gasmengsel moet gebruiken dat zo veilig mogelijk is, waarbij je het risico van ICD vermijdt. Daar houdt het algoritme ook rekening mee en onze computer geeft ook aan wanneer een gasmengsel niet geschikt is voor een duik die gepland wordt. Dat is het enige verschil met het toestel voor recreatief duiken.

Hippo: Het vrijduiken is enorm aan het opkomen. Is er een algoritme voor decompressie voor vrijduiken? Zijn er voor de vrijduikers nieuwe producten voorzien, bijv. plannen van een vrijduik?

Suunto: Wij zien ook dat vrijduiken een groeiende tak is binnen de watersport en we weten dat sommige van onze concurrenten daarvoor computers hebben ontwikkeld. Wij vragen ons echter af of die wel veilig zijn. Op dit moment hebben we zelf nog geen toestel waarmee je een vrijduik kan plannen, maar we houden de markt nauwlettend in het oog en vermoeden dat wij in de toekomst misschien wel iets dergelijks zouden kunnen ontwikkelen.

Hippo: Mogen we in de toekomst nieuwigheden verwachten, buiten de 'Suunto app' voor uitgebreide duikplanning?

Suunto: Jawel, maar daar mogen we nu nog niets over vertellen (lacht).  LINDA FERWERDA (DUIKENINBEELD.TV) EN IVO MADDER (HIPPOCAMPUS)

Hippocampus jan./feb. 2019

11

Reportage

Hippocampus reidi – Vermelha beach, Sugarloaf Monument, Rio de Janeiro.

Foto: Athila Bertoncini - Guylian Seahorses of the World 2018.

Biologie

Geen paard-time job Als er een zeepaardje gesignaleerd wordt in de Oosterschelde staat de Belgische duikwereld op zijn kop. Vorig jaar (2018) prezen we ons weer gelukkig, want de zeepaardjes werden opnieuw gespot. Hoeveel duikers doen er dan geen poging om de duikstek of beter nog, de exacte locatie en diepte te weten te komen? Een ervaren ontdekker rept hierover geen woord om dit fragiele paardje te beschermen tegen massaduiktoerisme en terecht. Dit prachtig, maar eerder zeldzaam voorkomend beestje verdient alle rust. "Bij ons in de Zoo van Antwerpen groeien ze op in alle rust", zegt Wilfried van der Elst, één van de verzorgers van de zeepaardjes in de Zoo. Onze Hippo-redactie volgde hem van nabij.

R

ond zeepaardjes hangt er een zekere mythe. Mogelijk heeft de Griekse benaming Hippocampus (Hippos betekent paard; campus= zeemonster) er veel mee te maken. Het waren dan ook zeepaardjes die de koets van Poseidon, de Griekse zeegod, trokken. Openbare aquaria spelen daar graag op in en hebben ze vaak in hun verzameling, zo ook de Zoo van Antwerpen. De Zoo specialiseert zich op dit ogenblik in het kweken van één zeepaardjessoort, namelijk Hippocampus reidi (langsnuitzeepaardje – 'slender sea-

12

Hippocampus jan./feb. 2019

horse'), maar dat loopt niet altijd van een leien dakje.

nest Het is het mannetje dat de eitjes uitbroedt in zijn broedbuidel nadat het vrouwtje haar eitjes in zijn buidel heeft gelegd. Het aantal jongen dat hij baart, bepaalt de grootte en de sterkte van de jongen. Ook wordt de grootte van de jongen bepaald door de zeepaardjessoort. Hoe groter de jongen zijn, hoe gemakkelijker ze hun minuscule voeding, namelijk Artemia-kreeftdierlarven

(Artemia naupliën), kunnen verorberen. Dit is duidelijk gebleken bij de eerste soort, de bedreigde Hippocampus capensis (Kaaps zeepaardje), waarmee dit kweekexperiment een 15-tal jaar geleden is begonnen (zie Hippo 194 – juni 2003). De nesten bestonden uit 30 à 50 stuks, waarbij de jongen meteen groot genoeg waren om direct de pas uitgekomen naupliën te kunnen eten.

babyvoeding De jongen worden gevoed met de larven van de pekelkreeft (Artemia salina) uit de

Foto's (4): Wilfried van der Elst.

Juist geboren kunnen ze enkel kleine Artemia-kreeftdierlarven eten.

De kleinste naupliën (Instar1) zijn heel energierijk en dus het meest voedzaam.

familie Artemiidae. Pekelkreeftjes leven in zoutwatermeren, onder andere in de staat Utah (Amerika). Ze leggen eieren die in een capsule (cyste) zitten, waarin ze in een lange periode van slechte omstandigheden kunnen overleven. Ze groeien of komen pas uit wanneer de omgeving optimaal is.

De meeste eitjes komen uit de staat Utah.

Ze worden daar uit het water gehaald, gedroogd en dan naar Europa geëxporteerd.

De pas uitgekomen larven noemen we Artemia naupliën. Als de larven of naupliën net zijn uitgekomen, bevinden ze zich in de eerste en ook beste fase (Instar1) om als voeding te dienen voor de zeepaardjes. De larven worden wel eerst gespoeld in zoet water om het overtollige zout te verwijderen. De kleinste naupliën (Instar1) zijn heel energierijk en dus het meest voedzaam.

Gaan ze naar de volgende fase (Instar2), hebben ze de energie zelf opgebruikt om

Van zodra de juveniele zeepaardjes beginnen te eten, krijgen ze hun kleur.

Grotere naupliën (Instar2) zijn niet meer geschikt als voedsel voor de jonge zeepaardjes.

te groeien en blijven er geen voedingstoffen meer over voor de hongerige babyzeepaardjes. De overgang naar 'Instar2' gebeurt al na 2 uur.

In de literatuur staat dat de jongen constant voeding ter beschikking moeten hebben, maar ervaring wijst uit dat dit enkel van toepassing is in de eerste week. Daarna zijn de verteringssappen door het overvloedig voederen zo verdund dat de jongen niets meer kunnen verteren. In vergelijking met natuurlijke omstandigheden hebben ze ook niet altijd voedsel ter beschikking.

aquarium Daarbij komt nog dat de jongen hun eten moeten verorberen met zo weinig mogelijk energieverspilling. Om het leven van de kleintjes wat gemakkelijker te maken en om te voorkomen dat ze voederbeurten missen, zijn dan ook aanpassingen nodig aan het aquarium. Zo moet er continue

stroming staan. Er is een luchtslangetje geplaatst in het midden van de bak waaruit bellen rustig omhoog borrelen. Dat maakt dat het water in het midden van het aquarium stijgt en langs de zijkanten daalt. Ook de filter wordt zodanig geplaatst dat zowel de jongen als de voeding niet worden opgeslorpt.

diepvriesvoeding Een andere grote moeilijkheid is wanneer de jonge zeepaardjes 2,5 tot 3 cm groot zijn en moeten overgaan naar groter voer. Ze moeten getriggerd worden om naar het grotere voedsel te happen. Blijkbaar moet er daarvoor eerst inwendig in hun kop een verandering optreden alvorens ze de grotere prooien kunnen verwerken.

Meteen diepvriesvoeding geven lukt niet, omdat de overgang te drastisch is. Als tussenstap gaan collega's van Wilfried, hun verzorgers, zelf op stap om mysis (kleine Hippocampus jan./feb. 2019

13

Reportage

Er komen heel wat zeepaardjes uit die buidel van het mannetje.

voederbeurt De eitjes van de pekelkreeft, cysten genoemd, zijn ongeveer ¼ mm groot en kunnen lange tijd droog bewaard worden. Ze hebben een zeer harde schaal en zwellen niet op zolang ze droog blijven. De cysten, die eruitzien als fijne korrels zand of nog beter als kleine stofdeeltjes – bij goede kwaliteit zitten er 280.000 cysten in 1 gram – worden door aquacultuur geactiveerd.

Benodigdheden voor de juiste grootte van voeding is een aquacultuur waarbij: DD temperatuur en zoutgehalte een belangrijke rol spelen; DD goede cysten aanwezig zijn: uit de kleinste cysten komen ook de kleinste larven; DD een klok en goede timing nodig zijn: de larven moeten op het juiste moment geoogst worden.

Het uit laten komen van de artemia-eitjes doet men in water waar wat jodiumvrij zout aan toegevoegd wordt, ongeveer 10 gram zout op ¼ liter water. Dit laat men in een Juveniele Hippocampus reidi (langsnuitzeepaardje).

De juveniele zeepaardjes worden wekelijk overgezet naar een proper aquarium.

fles goed beluchten. Dan doet men de eitjes erin. Een mespuntje eitjes is al voldoende en na 24 tot 48 uur komen de eitjes uit. De beste temperatuur is 24° à 25°C graden.

Nadat de larven geoogst zijn, worden met zelfgemaakte zeven (een groffe zeef van 212 μm en een fijne van 118 μm) de 'Instar2' gescheiden van 'Instar1'.

Om de 'Instar2' nog te recupereren worden ze 24 uur in zeewater, aangevuld met vitaminen, gezet. Dit geeft het voordeel genoeg Aquacultuur van Artemia. voeding te hebben zodat er geen rotiferen (ook raverdeeld naar andere aquaria. De Zoo gaat derdieren genoemd; een stam van kleine zich ook verder specialiseren in het kweken meercellige organismen) hoeven gekweekt van Hippocampus abdominalis (duikbuikte worden, wat eveneens zeer tijdrovend is. zeepaardje) en Hippocampus erectus (geonderhoud streepte zeepaardje). Hippocampus abdoWanneer Artemia worden gebruikt als voeminalis leeft in koud water en heeft alvast der, versnelt dit de groei van anemoontjes het voordeel dat zich daar geen groei van en poliepen in het aquarium. Van zodra glasanemonen voordoet. een babyzeepaardje geneteld wordt, is het diertje verloren. Daarom worden ze wekeVelen onder ons, duikers, beginnen al hun lijks overgeschept naar een proper aquavingers te kruisen om meer zeepaardjes te rium. De volwassen zeepaardjes zitten zien te krijgen in onze wateren, terwijl ze allemaal samen en zijn minder gevoelig hopen dat overkweek van dit laatste zeeaan de neteldieren. Er zit dan ook een vis paardje in uitzet in het wild zou kunnen in hun aquarium die zich voedt met deze resulteren, maar dit is ijdele hoop. Uitzetanemoontjes en poliepen. Zo worden de ting van dit zeepaardje – dat normaal niet volwassen paardjes minder verplaatst en bij ons voorkomt – kan en mag enkel onder dus minder gestoord in hun voorbereiding zo'n strikte voorwaarden dat het bijna onop de bevalling. mogelijk is. Hoop doet leven!

Foto: Chrisje Demuynck.

brakwater aasgarnalen – Neomysis relicta) te scheppen en ook hier speelt de grootte een rol. Op het ogenblik dat de jongen mysis lusten, kan er overgeschakeld worden op diepvriesvoeding.

Foto: Chrisje Demuynck.

Foto: Wilfried van der Elst.

Biologie

Foto: Chrisje Demuynck.

bloed, zweet en tranen

14

Hippocampus jan./feb. 2019

Er zijn momenten geweest dat de kroost met de helft gereduceerd werd door tegenslag, voornamelijk bij het voederen. Maar opgeven staat niet in het woordenboek van de verzorgers. Door hun ervaringen loopt het nu beter en worden hun zelfgekweekte zeepaardjes geadopteerd door en

Hippocampus bedankt Wilfried alvast voor zijn tijd en grondige uitleg. Wie Wilfried wil uitnodigen voor een lezing, kan dit doen via e-mail: wilfried.van.der.elst@telenet.be.

 CHRISJE DEMUYNCK

Foto: MichaĂŤl Van Bever.

Op de receptie. Vlnr: Dirk Cooreman , Sofie De Beule, Sabine Schuddinck, Burgemeester Filip Anthuenis, schepen van sport Jerome Van Doorslaer.

Foto: MichaĂŤl Van Bever.

Leuke sfeer aan de waterkant.

Foto: Gino De Wachter.

Club in de kijker

Viering 50 jaar

duikclub Orka Lokeren

Peter Van Hoecke, voorzitter van Orka, brengt een bondig overzicht van de geschiedenis van onze duikschool.

In het woelige jaar 1968 kwamen enkele Lokerse 'kikvorsmannen' op het idee om in Lokeren een duikclub Foto: Nicolas De Smyter.

te starten. Het net opgerichte Durme-bad werd hun trainingsbad. 50 jaar Orka, samen met 50 jaar Durme-bad, werd eind 2018 gevierd.

Raad van Bestuur Orka. Vlnr: Dirk Cooreman, Rudi Van Kerckhove, Peter Van Hoecke, Luc De Raedt, Mario Van Bever, Anton Colpaer t, Lieven Dierick.

Hippocampus jan./feb. 2019

15

Speech voorzitter Peter Van Hoecke op het stadhuis.

Bij de start van de club werd er na de trainingen en duikactiviteiten samengekomen en nagepraat in een eerste clublokaal te Lokeren. In ware seventies-stijl kwamen de duikers op alle activiteiten, zoals op reis of op de duikplaats, aan in het uniform van de club, bedrukt met het logo van Orka.

Na enkele jaren kwamen de Orka's uit die tijd op het idee om een eigen clublokaal te bouwen. Ideaal gelegen tegenover het Durme-bad, onder de schaduw van een parkje, werd dit lokaal de locatie waar lessen gegeven werden, nagepraat werd na de trainingen en duikuitstappen. Eveneens

16

Hippocampus jan./feb. 2019

De leden van Orka werden ontvangen op het stadhuis van Lokeren.

duikschool De club groeide uit tot een vriendenclub, maar eveneens tot een degelijke duikschool, waarin opleiding in het zwembad en op de duikplaatsen centraal stond. De fakkel van Duikschoolverantwoordelijke werd door de jaren heen doorgegeven en de instructeurs en begeleiders die binnen de club groeiden gingen als team de volgende generatie duikers opleiden.

jeugdduiken In 2009 startte de club met een afdeling jeugdduiken. Wat begon met kinderen van enkele duikende leden, groeide uit tot een volwaardige jeugdduikschool met momenteel een 40-tal leden. Tot op heden groei-

ino De

1991 was het jaar waarin tegenslag de club zwaar trof. Een brand verwoestte de thuisbasis van de Orka-leden. Duikclub Orka zat zonder clublokaal en doorzettend als ze waren gingen de toenmalige leden op zoek naar middelen om het lokaal her op te bouwen. Een activiteit om geld in te zamelen werd opgezet. De leden sloegen de handen in elkaar om een duiktank te bouwen, waarin een wereldrecordpoging zou plaatsvinden. Afwisselend namen de moedige Orka's plaats om het record onderwaterfietsen te breken.

Een aantal dagen later waren ze daarin geslaagd en hadden verschillende nevenactiviteiten genoeg geld bijeen gebracht om materiaal te kopen voor de heropbouw van het clubhuis. Met vereende krachten kon er gestart worden met de werken aan ons huidige clublokaal.

Wachte r.

werd dit nieuwe clublokaal de plaats om menig feestje te laten plaatsvinden.

Foto: G

Foto's (2): Nicolas De Smyter.

Club in de kijker

den al enkelen door tot volwaardige enthousiaste jonge 2* en 3*Duikers.

De microbe van het duiken is ondertussen al meermaals overgeslagen van de jeugdduiker op zijn/haar ouders, die kijken op de kant inruilden voor een duikopleiding in de duikschool voor volwassenen of zelfs begeleider werden voor de jeugd.

project 'Dive for Life' Vanuit een theorielesje 'biologie', waarin aandacht geschonken werd aan het ecologische aspect van het duiken, groeide het idee vanuit de jongeren om actiever de properheid van de wateren aan te pakken en om een oplossing te vinden voor de vervuiling, meer bepaald 'plasticsoep' in onze wateren.

Tegelijk is er binnen de club een groep actief die al jaren zijn steun geven aan 'project Malawi'. Deze organisatie zorgt in Malawi voor verschillende schooltjes, waar kinderen de kans krijgen op degelijk onderwijs.

Kinderen, een gezonde leefomgeving en een duikclub die wat te vieren heeft ‌ de cirkel was rond.

In het kader van 'De warmste week' van studio Brussel hadden we twee doelen die we gingen ondersteunen. De volgende stap

Afgeven va

n de cheque

eke. te Wachteb

'Hoe?' werd snel ingevuld: een onderwater-estafette 'Dive for Life' werd uitgewerkt en vond plaatst op 17 november 2018. Met vereende krachten werd er 12 uur gedoken in het Durme-bad. Allerlei nevenactiviteiten, die gesteund werden door onze sponsors, zorgden voor een geslaagde dag.

Duikers uit bevriende Vlaamse duikclubs namen deel en deden een duit in het zakje.

Bezoekers uit de regio kwamen spaghetti eten, schatten jagen in het zwembad en in het aquarium. Zo wonnen zij telkens een leuke prijs. Zodoende werd het mogelijk om op 22 december 2018 in Wachtebeke een cheque te overhandigen van 12.325 euro. Dit bedrag wordt verdeeld onder de twee goede doelen: 'Proper Strand Lopers' en 'Project Malawi'.

toekomst Is daarmee de kous af? Neen! Onze leden hebben zich al geĂŤngageerd om in het komende seizoen de samenwerking met

'Proper Strand Lopers' (www. properstrandlopers.be) ook daadwerkelijk aan te pakken. Aansluitend op ons plan lazen we in Hippocampus dat BEFOS ter gelegenheid van Wereldwaterdag duikers wil activeren voor dit onderwerp. Ons plan voor 2019: 'Handen uit de mouwen steken voor en na de duik'. We willen er de gewoonte van maken om actief op te ruimen op en rondom de duikplaats. Tegelijk willen we in onze opleidingen meer aandacht besteden aan het ecologische aspect van de plaats waar we zo graag vertoeven als duiker: WATER! Hou ons in de gaten!

feest Ons 50-jarig bestaan mocht natuurlijk ook niet ongemerkt voorbij gaan. De viering ervan vond plaats in zaal Tybeert op 6 oktober 2018, waar onze leden konden genieten van een heerlijk banket en een leuk feest tot in de vroege uurtjes.

officieel

Foto: Gino De Wachter.

het stadhuis om officieel deze mijlpaal te betekenen in het stadregister. De burgemeester vatte samen wat 'Orka' in Lokeren betekent. Hij feliciteerde ons natuurlijk ook voor de actie 'Dive for Life' en wenste ons succes voor de komende 50 jaar.

visie De evolutie die onze liga NELOS doormaakt en de weg die gekozen wordt, is de weg die ook Orka met plezier wil volgen en waarin we ons beste vinnetje willen voorzetten. De visie van veilige en respectvolle bezoeken aan de mooie onderwaterwereld is een idee waar de Orka's (jong en oud) hun schouders willen onder zetten. 'Fotografie' en 'videografie' i.p.v. 'meenemen' en 'harpoeneren' is wat in de afgelopen jaren een mooie verandering is op vlak van 'mind-setting' bij alle duikers. De evolutie van 'jager-verzamelaar' naar 'zorgende genietende kijker' is alleen maar aan te moedigen.  LUC DE RAEDT, ORKA LOKEREN

Op 1 december 2018 nodigde het stadsbestuur van Lokeren ons allemaal uit op

Aangename sfeer in het zwembad.

Hippocampus jan./feb. 2019

Foto: Annelies.

Foto: Dave

Dekens.

Held van de dag: Lieven Dierick nam de uitdaging aan om 12 uur te duiken voor het goede doel.

17

Club in de kijker

Foto's (2): Bart Houdmeyers.

40 jaar Aqua Diving Hasselt Op 6 oktober 2018 vormde een spetterend jubileumfeest het sluitstuk van een jaar dat voor de leden van Aqua Diving Hasselt volledig in het teken stond van het 40-jarig bestaan van hun duikschool.

O

p de voorafgaande receptie waren naast de bevriende duikclubs ook LIMOS en NELOS vertegenwoordigd. Naast de schepen van sport, Habib El Ouakili, en één van de stichtende leden van de club sprak ikzelf, als huidig voorzitter, de genodigden toe.

Ik begon mijn speech met een terugblik op de jaren zeventig van de vorige eeuw toen ABBA het songfestival won, maar het stoerder klonk als je fan was van Led Zeppelin of The Who. Op tv keek je naar De Kat en de Wies Andersen Show. De broeken hadden olifantenpijpen en in huis was alles groen, oranje en bruin… Je reed bij voorkeur in een Golf van de eerste generatie, een Taunus of een Manta … Hoorde je echter Teddy Donkers, Jean Gilis, Guido Lieben, Jean Jolling en Jos Vandelaer spreken over manta's, had dat een hele andere betekenis!

Wanneer je dan ook nog woorden opving als Fenzy en Mistral wist je dat deze man-

18

Hippocampus jan./feb. 2019

nen gebeten waren door de duikmicrobe.

Die heeft zich ergens diep vanbinnen genesteld en zal nooit meer helemaal verdwijnen. Bewijs daarvan, en we zijn hierdoor zeer vereerd, is de aanwezigheid van deze pioniers op het jubileumfeest.

Op 20 december 1978 werden door deze vijf heren de statuten opgemaakt voor een nieuwe Hasseltse vereniging: kort en bondig 'Aqua Hasselt'. In de geschiedenis van de duiksport in Limburg is er één naam die telkens terugkomt: Frans De Camp. Frans was naast beroepsduiker ook een gepassioneerd sportduiker die mee aan de wieg stond van de duiksport in Limburg.

Ook bij de start van 'Aqua Hasselt' was Frans onmisbaar, hij was Duikschoolverantwoordelijke en materiaalmeester. Hij gaf de theorielessen en de zwembadtrainingen en begeleidde de eerste buitenduiken. Frans motiveerde de leden en stoomde hen klaar voor het behalen van hogere duikbrevetten.

Ronny Peeters, voorzitter Aqua Diving, mocht een beeldje in ontvangst nemen van Habib El Ouakili, schepen van sport.

De club groeide gestaag tot gemiddeld een honderdtal leden. In 2003 bereikten we ons maximum met maar liefst 131 leden.

In 2005 werd de naam gewijzigd naar 'Aqua Diving Hasselt vzw'.

Doorheen al die jaren werden tal van activiteiten georganiseerd. Naast de reguliere duiken zijn dat doopduiken, Noordzeeduiken, de spaghettiduik, het clubfeest, het LIMOS-bal, een onderwaterschattenjacht, duikweekends en verre duikreizen. Af en toe werd er ook wel eens een alternatief aangeboden, zoals paardrijden of een waterski-initiatie.

Altijd stond een gemotiveerde bestuursploeg klaar om met de hulp van de kaderleden een goed draaiende vereniging met kwalitatieve opleidingen te bieden.

De vrijwilligers die steeds bereid zijn om in te springen en een helpende hand te bieden op diverse activiteiten dragen hiertoe zeker bij. Namen moeten er niet genoemd worden, het lijstje is zeer lang, de volgorde niet

Eén van de medeoprichters aan het woord.

Foto's (3): Bart Houdmeyers.

Ons 40-jarig bestaan werd afgesloten met een feest.

te bepalen en gegarandeerd zou ik er ook enkelen vergeten.

2006 is de zwarte bladzijde in ons geschiedenisboek. Dat jaar verloren we onze Duikschoolverantwoordelijke, 2*Instructeur en Pater Familias van onze duikschool, Fred Leroy. Op 46-jarige leeftijd overleed Fred aan de gevolgen van een duikongeval in het Zilvermeer in Mol. Tot op vandaag en voor nog vele verdere jaren dragen we Fred in ons hart.

In 2010 zijn we gestart met een afdeling jeugdduiken. Voor onze 8 tot 14-jarige leden werd een eigen 'jAqua-logo' ontworpen. Er werden aangepaste (kleinere) flessen, jackets en ontspanners aangekocht en met de hulp van enkele jeugdduikinstructeurs en -begeleiders uit andere clubs kunnen we permanent een 16-tal jeugdduikers opleiden. Het feit dat we al sinds het begin van 'jAqua' met een wachtlijst moeten werken, toont duidelijk aan dat dit een succesverhaal is.

Tot 2016 trainden we in het oude Hasseltse zwembad. We klaagden er over de hitte in het leslokaal, de temperatuur van het wa-

ter en de tocht in de trappenhal naar ons materiaalkot met het waterlek… En toch vroeg de verhuis naar het nieuwe Kapermolenzwembad een serieuze aanpassing.

Zo was er de beperktere hoeveelheid water en het gemis van het visuele contact met de 'supporters' in de kantine.

Samen met de drie andere Hasseltse duikclubs kochten we twintig duikflessen met ontspanners voor gebruik in het zwembad en een compressor om ze te vullen.

We richtten samen de materiaalberging in en zorgen voor het onderhoud ervan.

Het nieuwe zwembad heeft zo de samenwerking tussen de vier clubs een positieve boost gegeven.

Het feest was het sluitstuk van de viering van ons 40-jarig bestaan. In de huidige bestuursploeg en het duikkader zitten een aantal mensen die meer dan de helft van deze jaren actief meegemaakt hebben.

Daarom eindigde ik mijn speech met een oproep naar nieuw, fris en jong bloed om het volgende decennium verder mee te schrijven aan het succesverhaal van Aqua Diving Hasselt, op weg naar ons gouden jubileum.

De uitreiking van de tombolaprijzen.

Na het officiële gedeelte genoten de leden van een uitgebreid buffet en aansluitend de uitreiking van de tombolaprijzen, waarvoor de actieve leden het hele jaar door lotjes gespaard hadden. Op de algemene vergadering in januari werd het eerste tombolanummer alvast verdiend. Bij iedere deelname aan een clubevenement verzamelden de leden bijkomende lotjes. Dankzij sponsoring werden een aantal mooie prijzen verloot, waaronder een heuse duikreis.

Tot in de late uurtjes zorgde de DJ ervoor dat de beentjes werden losgegooid op de dansvloer.  RONNY PEETERS, VOORZITTER AQUA DIVING

Hippocampus jan./feb. 2019

19

Reportage Biologie

Op 29 en 30 november 2018 vond in de Rockefeller University, NY de eerste nationale conferentie over DNA in de mariene omgeving van de Verenigde Staten plaats.

M

arine Enviromental of eDNA (nvdr.

DNA in de omgeving) is een wetenschappelijke ontwikkeling met veel potentieel. Dat wordt in de verf gezet door een nieuw ontwikkeld systeem, genaamd 'Go Fish', dat snel mariene soorten kan ontdekken. Een honderdtal pioniers

D Marine Environmental DNA

havenautoriteiten van New York laten bijvoorbeeld niet baggeren wanneer de winterpladijs aanwezig is.

"De aanwezigheid van een soort is gemakkelijker vast te stellen dan zijn afwezigheid", zegt Dr. Stoeckle. "Het waterstaal kan genomen zijn op de verkeerde dag of op de verkeerde diepte. Toch helpt het genetisch spoor dat dieren achterlaten, ons hen te vinden zonder ze fysiek in de hand te

Is de tilapia uit de zee van Galilea de 'Sint-Pietersvis', die in een Bijbelse passage vernoemd wordt?

en gebruikers van eDNA-wetenschap kwam in Manhattan bijeen om hun ervaringen, ontdekkingen en nieuwe methoden met elkaar te delen.

Het 'Go Fish'-systeem kan recente aanwezigheid van een bepaalde soort in een staal water bevestigen. Het baseert zich op het feit dat elke soort een spoor van genetisch residu achterlaat bij beweging – bijv. huidcellen, ontlasting en ander DNA. Dr. Mark Stoeckle, Senior Research Associate van de universiteit, die het systeem ontwikkelde, beweert dat de autoriteiten een hoop redenen hebben om te weten wanneer een bepaalde soort zich waar bevindt – bijv. om te bepalen wanneer commerciële visvangst mag beginnen of afgesloten moet worden of wanneer er mag gebaggerd worden zonder hinder voor het mariene leven. De

20

Hippocampus jan./feb. 2019

houden. Dat is een ontwikkeling met enorme milieu- en economische gevolgen".

de conferentie

Gecombineerd met het traditionele vissen met netten, markeren, visuele vaststelling en akoestische instrumenten zal volgens experten het analyseren van eDNA in de toekomst leiden tot bijna 'real-time monitoring' van het mariene milieu.

In de VS zijn daarvoor al verschillende onderzoeksgebieden ontwikkeld, o.a. in Monteray Bay, Californië, New York en Seattle, Washington.

De belangrijkste thema's van de conferentie waren: • Ontwikkeling van de technologie: sneller, goedkoper, meer draagbaar;

• Bioinformatica: databases, analytische software, wisselbare data; • eDNA biologie: verbetering van de betrouwbaarheid van de metingen; de overvloed van eDNA linken aan de overvloed van soorten.

De organisatoren van de conferentie wensten ook dat: • Federale, staat- en lokale autoriteiten eDNA zouden gebruiken bij hun traditionele onderzoeken naar mariene leven; • De private sector zou meehelpen in het ontwikkelen van technologieën om het testen sneller en goedkoper te laten verlopen.

• NGO's zouden helpen met het samenstellen van databases met genetische referenties en het controleren van nationale en regionale gebieden.

De voornaamste vragen die moesten beantwoord worden, waren: • Is er een verschil in de afbraak van eDNA en hoe groot is die per soort en per omstandigheid? Laten sommige vissen meer achter dan andere? Laten vissen meer achter dan schildpadden?

Welke rol spelen watertemperatuur, zonlicht, chemische variatie, stromingen, druk en andere factoren bij de afbraak van het eDNA? • Hoe kan de overvloed van DNA in de waterkolom beter een bewijs vormen voor een overvloed van specifieke soorten vis of andere dieren?

• Hoe kan eDNA een betrouwbaar beeld geven van zeldzame, maar ook van meer voorkomende soorten?

• Hoe kan eDNA geïntegreerd worden in het uitvoeren van marien onderzoek, camera's en akoestische toestellen om vissen te vinden?

• Wat is er nodig om gegevens over eDNA bruikbaar te maken voor regelgeving en beleid?

A N D eDNA wordt nu al gebruikt voor: • Ontdekkingen: van soorten die nog niet bekend waren in bepaalde gebieden; van

aanwezigheid van soorten die gevaarlijk zijn voor zwemmers; van de impact van klimaatverandering; van de voorkomende diersoorten, verspreiding, migratie en overvloed, inclusief binnenkomende

men, waaronder ook menselijke, die er duizenden jaren geleden voorkwamen.

De wetenschapper David Burg bezorgde een aantal stalen uit de Zee van Galilea en de rivier Jordaan aan het

zeldzame soorten of andere die nog niet gekend waren door de wetenschap (of nog niet opgenomen in de databases); het onderzoeken van afgelegen, moeilijk te bereiken of intrigerende plaatsen.

• Vaststellingen: van de gezondheid en hoeveelheid vis in gebieden voor commerciële visvangst en informatie voor beslissingen over het openen of sluiten ervan; van het effect door het instellen van beschermde gebieden voor vis en andere mariene dieren en andere vormen van ecologisch herstel; van het effect van viskwekerijen op lokale soorten; van het effect van olie- en gasontginning of windmolenparken op marien leven; van het effect van kunstmatige riffen; van het effect van hevige stormen en andere storingen van de mariene biotopen, zoals algenbloei.

• Controle: van de aanwezigheid van kwetsbare of bedreigde soorten; van de

soorten en soorten die geliefd zijn bij sportvissers.

• Oplossen van mysteries (of niet, zoals het monster van Loch Ness in Schotland). Voorbeelden: Bob Ballard, die in 1985 het wrak van de Titanic ontdekte, bracht samen met enkele collega's waterstalen mee uit onderzeese grotten. Daarbij waren ook stalen uit grotten in de Osborn Bank bij de Channel Islands, ongeveer 50 km uit de kust van Zuid-Californië. De grotten bevonden zich 15.000 jaar geleden boven zeeniveau en het team zocht naar bewijzen dat daar de toenmalige kust gelegen was. Er zal in de stalen gezocht worden naar DNA dat kan achtergelaten zijn door mensen of door andere grotbezoekers. In donkere, koude en onverstoorde omgevingen kon eDNA lang genoeg blijven bestaan in modderig water om aanwijzingen te geven over levensvor-

team van de Rockefeller Universiteit. Zij vonden DNA van 15 soorten vis, waarvan meer dan de helft bekende lokale soorten. Daaronder was de Galilese tilapia (Sarotherodon galileus) en de blauwe tilapia (Oreochromis aureus) die al duizenden jaren de inkomsten vormen van vissers aan de Zee van Galilea. In een boek dat uitgegeven werd in 2006 speculeerde Eugene H. Kaplan, een mariene bioloog, dat één van deze soorten aan de basis lag van het verhaal in het Nieuwe Testament van St. Matheus over het 'mirakel van de broodvermenigvuldiging'.

Een andere speculatie geeft aan dat de tilapia uit de zee van Galilea 'Sint-Pietersvis' was, die in een ander Bijbelse passage vernoemd wordt.

• Gezondheid en veiligheid: Onderzoekers hebben eDNA gebruikt om haaien te ontdekken rond stranden en het voorbije jaar konden ze bevesti-

gebruik van eDNA

33

P

33

Hippocampus jan./feb. 2019

21

Reportage Biologie

gen dat een jongen uit Californië gebeten was door een witte haai.

Studenten van een hogeschool in New York haalden wekelijks waterstalen op van 1 liter bij een pier op Caney Island gedurende de lente en de zomer van 2017.

Ze ontdekten dat 34 soorten er waren geweest, inclusief haaien en roggen.

• Invasieve soorten: Vreemde en gevaarlijke soorten – zowel planten als dieren – kunnen snel en goedkoper vastgesteld en gecontroleerd worden met eDNA dan met de traditionele middelen. Voorbeelden daarvan zijn de koraalduivels in Bermuda, roodkaakschildpadden in Australische wateren, zebramosselen in de Grote Meren en schelpen in de meren van Californië en Nevada.

In Wisconsin ontdekten wetenschappers vijf invasieve soorten marien zooplankton in het ballastwater van schepen die Lake Suprior opvoeren.

• Medewerking van de burgers: Studenten van een middelbare school

33

33

33

33

22

Hippocampus jan./feb. 2019

D in Boynton werken samen met de Cornell Universiteit om invasieve soorten te vinden in hun deel van upstate New York.

Een oud-medewerker van een hogeschool in Westchester spendeerde een gans jaar om zoogdieren te ontdekken die veel in het water verblijven, zoals otters, muskusratten, bevers en wasberen door het onderzoek van eDNA in waterlopen in upstate New York en Rhode Island.

soorten te identificeren die door lokale winkels of restaurants worden aangeboden. 

P

limieten

Het vinden van eDNA van sommige soorten bevestigt niet altijd de aanwezigheid van levende wezens in de nabijheid. Gedurende het onderzoek naar migratie van vissen in de rivieren rond Manhattan, vonden de onderzoekers van de Rockefeller University DNA van soorten die waarschijnlijk 'gepasseerd' zijn door mensen en de waterzuivering – zoals tilapia, zalm en rode snapper – soorten die men niet zwemmend in de Hudson rivier zou aantreffen. eDNA zou daarom kunnen helpen om bedreigde

ROLAND WANTENS

Bron: 'Press release' – vrij vertaald.

A N D

Spotlight

NELOS-videograaf in de kijker

Foto's: archief Danny Van Belle.

Danny Van Belle en Eric Bettens met de Gouden Palm voor 'La loi de la faim' op het Festival Mondial De L'Image Sous Marine in Marseille in 2011.

de Gouden Palm Dag Danny, in de laatste publicatie van Hippocampus lieten we Jo De Smedt aan het woord. Hij vertelde ons vol lof over hoe hij van jou de knepen van het vak in de videografie leerde en dat hij toch wel naar je opkeek. Vandaag hoor ik graag jouw verhaal. Danny, hoe is het bij jou allemaal begonnen?

W

el, eigenlijk ben ik beginnen duiken in december 1997. Ik woonde toen in Thailand. Het werd al snel een echte passie, maar ik vond het moeilijk om mensen die niet kunnen duiken uit te leggen wat ik allemaal zag en wat mijn ervaringen waren onder water. Daardoor kwam ik op het idee om onder water te filmen. Maar in de eerste jaren deed ik weinig met deze beelden. Ik filmde, ja, maar ik had geen tijd om een montage te maken.

Het was pas in 2003 dat ik echt een eerste montage heb gemaakt. Ik maakte de film: 'De allermooiste camouflages'. Zonder al te veel verwachtingen stuurde ik die op naar alle mogelijke festivals en wedstrijden. Het was dan ook met volle verbazing dat ik onmiddellijk verschillende prijzen won, zoals de 'Tachov Prijs' in Tsjechië, de 'Gold Orca Prize' in Nagoja (Japan) en de 'Dimitri Rebikoff' Award op het 'Festival Mondial De L'Image Sous Marine' in Antibes.

24

Hippocampus jan./feb. 2019

Je kan je geen betere motivatie voorstellen. Het volgende jaar deed ik dus opnieuw mee met mijn eerste documentaire, een echt scenario, een voice-over en speciaal gecomponeerde muziek. Met deze film won ik mijn eerste gouden Palm in Antibes. Mijn geluk kon niet op. In 2006 volgde 'De wereld van de Crustaceeën' en een bronzen palm in Antibes.

Na een lang gesprek met … een Italiaanse onderwaterfotograaf, die ook dikwijls jureerde, besliste ik om in 2007 een heel andere piste in te slaan.

Tot op dat moment maakte ik telkens een documentaire over één onderwaterdier, maar in 2007 maakte ik 'De vensters van het leven', een documentaire over het waarnemingsvermogen van alle dieren onder water. Persoonlijk vind ik deze film de meest geslaagde film die ik ooit heb gemaakt. Ik heb hem dan ook naar elk festival gestuurd en hij heeft naast de tweede 'Gouden Palm' nog vele prijzen wereldwijd gewonnen.

Nu begon het wel stilaan tijd te worden om met de grote jongens mee te spelen. Er waren verschillende fotografen en videografen die me aanmoedigden om deel te nemen bij de professionelen. Niet zo simpel vond ik zelf. Ik besloot om mijn eerste langspeeldocumentaire te maken, eentje van 52 minuten. Ik kan je wel verzekeren dat het een serieus werk is om dit klaar te spelen, uren aan beeld en maanden montagewerk. Eric Bettens componeerde opnieuw de muziek.

Maar de jury vond het goed en ik kwam naar huis met mijn eerste 'Gouden Palm', behaald in de professionele reeks. 'Lembeh ongewoon mooi' zal ik me nog lang herinneren.

Psychedelic frogfish (Histiophryne psychedelica).

Lembeh

p y g my

piped

yonemic ragon (K

hthys ru

me nga n

i).

an Belle Da nny V r 3*Duike tel ti / t e v e Br inove Mototi N Club 1 997 de r t Duik t se 4.554 uiken d l ta n a A 00 n 2.5 eoduike id v l ta A an 1 S o ny F X C a me ra ië, Gates Indones g ailand, h e Behuizin T c r r, o a F … n e n, y a nm g Gree ïben , M , Malediv rlichtin nd, C a r a ië, Italië s la e r n e Videove d ly e o N n s- P België, rijk , Fra at s e n n, Frank e n ij ip Duikpla il F .com anbelle .danny v w w w Website

Na a m

Nadien had ik even wat tijd nodig om van dit alles te bekomen en een beetje te herbronnen, zodat ik in 2011 'De wet van de honger' kon maken. Deze film duurde slechts 26 minuten. Hij viel toch wel in de smaak en ik won een tweede 'Gouden Palm' bij de professionelen.

Ik ben heel blij dat ik deze kansen heb gekregen. De prijzen zorgden ervoor dat ik steeds met evenveel goesting aan een nieuw project begon, het maakt me wel dankbaar.

Werk je nu nog aan bepaalde projecten?

Ja hoor, stilzitten staat niet in mijn woordenboek. Ik werk nu aan een reeks van 10 documentaires. Die maak ik samen met Ilse De Gendt en Gino Rosiers. Eric Bettens zal er ook opnieuw de muziek voor componeren. Deze documentaires willen we graag lanceren op de televisie, maar daar horen jullie nog wel van.

Heb je ook favoriete duikplaatsen, Danny?

Ik ben een echte liefhebber van het macroleven, dus mijn favoriete duikstekken zijn plaatsen waar je heel veel macroleven kan terugvinden.

Ik heb ook al zoveel filmmateriaal dat ik de laatste jaren ben overgeschakeld naar wat meer fotografie. Daarnaast heb ik een passie ontwikkeld om zoveel mogelijk verschillende diersoorten vast te leggen in de

regio van Zuidoost-Azië. Daarbij heb ik wel enkele hoogtepunten voor mezelf meegemaakt.

Zo kon ik de Hypselodoris zebrina (een naaktslak) voor het eerst in levende lijve zien en ook meteen fotograferen. Ik heb daarvoor contact opgenomen met het 'museum of science' in Australië. Daar vertelde Bill Rudman, eenwetenschapper in het Australisch museum voor wetenschappen te Sydney, dat ze in hun archieven een tekening van dat diertje hadden, gedateerd in 1864, maar dat er nog niemand een foto had gemaakt.

Maar ook de Lembeh zeedraak (Kyonemichthys rumengani), de psychedelische hengelaarvis (Histiophyne psychedelica) en de harlekijntandbaars in de Geelvinkbaai in Papua kan ik op mijn palmares zetten. Van al deze diertjes kon ik beelden maken en die als wereldprimeur tonen aan iedereen. Dat vind ik super, zo kan ik ook mijn steentje bijdragen aan de wetenschap.

Je organiseert ook de Hugycup, hoe is die ontstaan?

Eigenlijk is de Hugycup een geesteskind van mezelf en de firma Hugyfot. Toen we deze wedstrijd opstartten in 2009 waren er nog niet zoveel 'shoot outs' als nu. Voor mij was het ook een nieuwe uitdaging. Als

organisator van de Hugycup nam ik heel vaak fotografen mee aan boord. Maar automatisch wordt er dan ook wel van je verwacht dat je iedereen kan bijstaan met raad en daad. Daardoor ben ik me meer en meer gaan verdiepen in de fotografie. Als snel kocht ik een reflexcamera, een 'Canon 7D', met een Hugyfot-behuizing en die gebruik ik nu nog, al test ik ook wel eens een andere behuizing als Hugyfot mij dat vraagt, zoals de 'Sony RX-100' behuizing of andere nieuwe systemen die ze ontwikkelen.

Heb je nog enkele 'tips and tricks' voor onze startende filmer of fotograaf?

Alles begint met een 'goeie' duiker zijn.

Daarmee wil ik zeggen dat het belangrijk is dat je in de eerste plaats je drijfvermogen volledig onder controle hebt en dat je heel comfortabel in het water ligt. We willen natuurlijk niet dat je mooie beelden maakt ten koste van de natuur rond je, dus eerst en vooral, wees voorzichtig en respectvol.

Leer je camera goed kennen, ook boven water. Lees je handleiding, zodat het toestel geen geheimen meer voor je heeft.

Aansluitend kan je altijd een cursus fotografie of videografie volgen, maar waar je zeker al kan op letten zijn de volgende zaken: maak je beeld nooit van boven naar beneden, ga op gelijke hoogte met of onder de vis hangen en maak dan je beeld. Breng je onderwerp frontaal in beeld en probeer zo dicht mogelijk te komen. En dan oefenen, oefenen en nog eens oefenen.

Dank je wel Danny, voor het leuke gesprek!  JUTHA HEYMAN

Hippocampus jan./feb. 2019

25

Reportage

Foto: Jan Verhage

Biologie

DE GROTE

SCHELPENTELDAG

Op zaterdag 17 maart 2018 werd voor het eerst de grote schelpenteldag georganiseerd. Onder het mom van 'word marien wetenschapper voor één dag' kon iedereen meetellen in één van de tien deelnemende kustgemeenten. De bedoeling was de aangespoelde schelpen op het strand te tellen en te determineren, zodat de biodiversiteit aan onze kust in kaart gebracht kan worden. Dat levert belangrijke informatie op over het klimaat en de invloed van menselijke activiteiten op onze zee.

26

Hippocampus jan./feb. 2019

H

et initiatief ging uit van Eos, het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), Natuurpunt en Kusterfgoed. Het werd gerealiseerd met de steun van Elia en BePlanet. Deelnemers konden zich online registreren en een instructievideo of pdf downloaden.

volledige schelphelften of doubletten (2 schelphelften) en laat gebroken schelpen liggen. Sorteer je 100 schelpen per soort en determineer ze. De schelpenkenner helpt je zo nodig. Tel de schelpen en noteer het aantal per soort op het invulformulier.

Ondanks het feit dat de gekozen dag de koudste 17e maart was sinds het begin van de meteorologische waarnemingen met gevoelstemperaturen tot min 15°C, daagden toch een 400 van de 1.200 geregistreerde vrijwilligers op aan onze kust. Zij volgden een gestandaardiseerde methode om tot betrouwbare wetenschappelijke resultaten te kunnen komen: begeef je naar de vloedlijn (de grens tussen droog en nat zand) en plaats daar een oriëntatiepunt, een stokje bijvoorbeeld. Verzamel vertrekkende vanuit je oriëntatiepunt schelpen of schelphelften van zowel tweekleppigen als slakken en beweeg je spiraalsgewijs weg tot je 100 stuks verzameld hebt. Raap enkel

In totaal werden er die dag 30.200 schelpen geïdentificeerd. Van de 58 verschillende soorten die werden verzameld, bleek de kokkel of hartschelp (Cerastoderma edule) met 7.024 exemplaren de meest voorkomende. Het gaat bij kokkels vaak om jonge fossiele schelpen. Fossiele exemplaren kan je onderscheiden van hun hedendaagse soortgenoten door de schelp tegen het licht te houden. Door fossilisatie wordt het oorspronkelijke doorzichtige aragoniet van de schelp omgezet in calciet, wat niet meer lichtdoorlatend is. Kokkels zijn algemeen voorkomend in de Noordzee in wadachtige omgevingen. Ze komen hier al sinds het 'Vroeg Pleistoceen' voor. Na een ijstijd stijgt

kokkel

De stevige strandschelp (Spisula solida).

de zeespiegel waardoor wadachtige omgevingen ontstaan. Hierin gedijen kokkels goed, maar door het snelle stijgen van het zeewater verdrinken deze gebieden uiteindelijk om plaats te maken voor een diepere zee. De fossiele kokkels worden opgewoeld door stormen en stromingen uit de bedolven lagen en spoelen op het strand aan.

Levende of kortelings afgestorven dieren spoelen ook aan, maar die zijn afkomstig uit kleine populaties die niet te vergelijken zijn met waddenpopulaties.

Kokkels hebben een dikke schelp waarop een aantal ribben aanwezig zijn. Er is een relatie tussen het aantal ribben en de zoutconcentratie waarin het dier leeft: totale zoutconcentratie in promille is 3.61 R – 57.8, waarbij R het gemiddeld aantal ribben in een kokkelpopulatie is. Aan de hand van deze formule kan bij benadering een schatting gemaakt worden van het zoutgehalte waarin de fossiele kokkels hebben geleefd. In het intergetijdengebied leven

ze meestal dicht onder het z a ndopp ervlak, maar ze kunnen zich prima verplaatsen door in hun schelp gasbelletjes aan te maken, waardoor ze wat lichter worden. Zo kunnen ze zich, gebruik makend van de getijdenstromingen, al rollend over de bodem naar een andere zandplaat verplaatsen.

nog overleven bij slechts 2 promille zoutconcentratie.

De benaming nonnetje zou afkomstig zijn uit de visserswereld. Vissers hadden vroeger de gewoonte op hun tochten schelpen te eten, maar door hun zeer sterke sluitspier waren de schelpen bijna niet open te krijgen, vandaar de verwijzing naar de kuise nonnetjes.

nonnetje

halfgeknotte strandschelp

Het zilver werd gewonnen door het nonnetje (Limecola balthica) met 6.472 schelpen.

Het dier heeft zijn bijnaam 'het portemonneetje' niet gestolen, de sterke slotband houdt de twee schelphelften tot lang na de dood samen. Het zijn gladde schelpen en hun kleur kan bleekwit, oranje, roze of geel zijn. Aangespoelde schelpen kunnen blauw of bruin verkleurd zijn. Het weekdier leeft ingegraven in een ruim gebied gaande van de getijdenzone tot ongeveer 20 meter diep. Alhoewel echte zeedieren, zijn ze zeer tolerant voor brakwater en kunnen

De derde plaats was voor de halfgeknotte strandschelp (Spisula subtruncata) met 5.785 vondsten. Net als de kokkel wordt ook deze schelp dikwijls als fossiel aangetroffen. Het is ook een tweekleppige, waarvan de schelp enigszins kan verschillen in vorm en dikte, afhankelijk van het voorkomen in rustig of woeliger water. Ze leeft ingegraven in uiteenlopende bodems van kleiachtig tot redelijk grof zand, doorgaans op dieptes van 10 tot 40 meter. De dieren kunnen zeer dicht op elkaar leven, tot 1.000

Hippocampus jan./feb. 2019

27

Foto: Rainer Borcherding.

Foto: Ben Kerckx.

De Amerikaanse zwaardschede (Ensis leei).

Reportage

Sommige schelpen komen meer voor dan andere.

Biologie

Fo

to

:M

ic

he

lV an

de

rV eg

t.

Fo

to

:S

to

ck

sn

ap

.

2.529 exemplaren).

Deze laatste is een exotische soort die in de tachtiger jaren via het ballastwater van schepen in onze Noordzee terecht kwam. Sinds die tijd komt hij massaal voor op de zeebodem van onze ondiepe kustwateren. Die snelle verspreiding is waarschijnlijk mede te danken aan hun pelargische larven, die lang vrij zwemmend in zee verblijven. Winterstormen doen ze in groten getale als lege 'messen' op onze stranden aanspoelen. Ook zij leven ingegraven in de bodem en filteren via een sifon hun voedsel, zoals plankton en algen, uit het zeewater.

Het zijn echter ook verrassend goede zwemmers. Door water met hoge snelheid uit hun schelp te persen, schieten ze door het water.

Op die manier kunnen zij zich snel verplaatsen. Valt hun habitat droog, dan graven ze zich zonder probleem decimeters diep in de bodem. De soort is eetbaar, waardoor er in Nederland met speciale schepen op gevist wordt. Via lucht of waterinjectie in de bodem worden de schelpen losgemaakt en vervolgens opgezogen. De oogst wordt geëxporteerd naar Spanje om in paëlla verwerkt te worden.

Het zaagje (Donax vittatus).

Fo

to

:R

ai

ne

rB

or

ch

er

di

ng

.

individuen per vierkante meter! Het is de meest voorkomende soort op zandbanken in de Noordzee voor de Belgische en Nederlandse kust.

Ze staan niet alleen op het menu van vissen zoals de schol, maar ook tepelhorens zijn er niet vies van. Deze slak boort met zijn rasptong een rond gaatje in de schelp van zijn slachtoffer om hem vervolgens letterlijk leeg te zuigen.

In vroegere tijden werden vlak voor het strand schelpen verzameld om er kalk van te branden. De halfgeknotte strandschelp maakte daar de meerderheid van uit.

onze mossel en heel wat exoten De mossel (Mytilus edulis) kreeg de vierde plaats (2.920 exemplaren), gevolgd door de Amerikaanse zwaardschede (Ensis leei,

28

Hippocampus jan./feb. 2019

Er werden nog heel wat ander exoten gevonden die dag. Samen met de Amerikaanse zwaardschede vertegenwoordigden de Amerikaanse boormossel (Petrocolaria pholadiformis), het muiltje (Crepidula fornicata) en de Japanse oester (Crassostrea

gigas) 13 percent van alle verzamelde schelpen, bijna 4.000 stuks.

Ook zij kregen door toedoen van de mens voet aan wal in Europa.

De Amerikaanse boormossel kwam omstreeks 1890 in Engeland terecht door de import van Amerikaanse kweekoesters.

Via haar planktonische larven koloniseerde ze vervolgens de rest van Europa. In België werd ze voor het eerst gevonden te Nieuwpoort in 1899. Momenteel komt ze het meeste voor aan onze oost- en middenkust, hetgeen te maken heeft met hun voorkeurshabitat. Ze boren gangen in veen en turfblokken en verblijven daar de rest van hun leven. Stormen kunnen ervoor zorgen dat de schelpen massaal aanspoelen op het strand. Je kan ze daar terugvinden als doubletten, de zogenaamde engelenvleugels, omdat de schelpen een sterke slotband hebben. Dit in tegenstelling tot onze inheemse witte boormossel die er wel op gelijkt, maar een brozere schelp en geen slotband heeft. De bewoner houdt zelf zijn schelpen samen. Hiervan zul je dus nooit lege doubletten aantreffen op het strand.

De Japanse oester werd in tegenstelling tot de andere besproken exoten bewust ingevoerd nadat door de strenge winters van 1962-1963 de inheemse platte oester (Ostrea edulis) bijna geheel ten onder ging.

Ze werden in 1969 uitgezet in de Spuikom van Oostende in de veronderstelling dat onze winters te koud waren voor hun natuurlijke voortplanting. Dat draaide anders uit…

De winters werden minder koud en de dieren overleefden vlotjes. Eén oester produceert tot 100 miljoen eitjes, die snel elke harde ondergrond kunnen koloniseren.

Onze Vlaamse kust met dijken en pieren vormt een ideale verblijfplaats voor dit weekdier dat hier nauwelijks vijanden kent.

Los van de substraatcompetitie met onze inheemse soorten, filteren deze oesters ook de larven van kokkels en mossels uit het water om ze op te eten.

Het muiltje werd dan weer onbewust met oesters uit Noord-Amerika ingevoerd en werd voor het eerst in 1911 in België gevonden.

Onbeperkt kantduiken

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

INDONESIË  MALUKU EXPLORER www.bontravel.nl

LUB MET JOUW DUIKC NAAR DIVERS E? PARADISE BONAIR

DUIK OP DE SCHITTERENDE RIFFEN VAN DE MOLUKKEN EN HALMAHERA 8 dagen / 7 nachten 2-pers standaard cabin o.b.v volpension incl. 3-4 bootduiken per dag.

VANAF: € 1295,- EXCLUSIEF VLUCHT

T BON TRAVEL

NEEM CONTACT OP ME

Eigen villa met

TIGER BEACH BAHAMAS  2019 EEN WEEK VOL MET TIJGER EN HAMERHAAIEN

huisrif

Vertrek 08 december 2019 9 dagen / 8 nachten 2-pers hut o.b.v. volpension, 7 dagen duiken, 4 duiken p.d. Exclusief vluchten.

VOOR: € 3349,- P.P.

essen ru duikfl h T e iv r D deur naast de p u k ic p

EGYPTE  RODE ZEE

CAMEL DIVE CLUB & HOTEL

8 dagen / 7 nachten 2-pers. zwembad zicht kamer o.b.v. logies en ontbijt en 3 dagen, 2 bootduiken per dag.

VANAF: € 553,Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm ANDTRAVEL.NL VE DI W. website WW

met uurauto H p u k Pic dekking volledige

L .N L E V A R T D N A E IV .D WWW 15 94 TEL: 033 457

DMZ02_079_Dive_and_Travel.indd 1

19-12-18 11:09

Hippocampus jan./feb. 2019

29

Reportage

Top 20 van de meest voorkomende schelpen aan de Belgische kust.

Biologie

Top 20 1. Kokkel (Cerastoderma edule): 7.024 2. Nonnetje (Limecola balthica): 6.472 3. Halfgeknotte strandschelp (Spisula subtruncata): 5.785 4. Mossel (Mytilus edulis): 2.920 5. Amerikaanse zwaardschede (Ensis leei): 2.529 6. Zaagje (Donax vittatus): 1.129 7. Amerikaanse boormossel (Petrocolaria pholadiformis): 1.126 8. Stevige strandschelp (Spisula solida): 671 9. Witte boormossel (Barnea candida): 401 10. Grote strandschelp (Mactra stultorum): 332 11. Ovale strandschelp (Spisula elliptica): 329 12. Tapijtschelp (Venerupis corrugata): 263 13. Japanse oester (Crassostrea gigas): 216 14. Gevlochten fuikhoren (Nassarius reticulatus): 163 15. Witte dunschaal (Abra alba): 141 16. Muiltje (Crepidula fornicata): 96 17. Rechtsgestreepte platschelp (Angulus fabula): 85 18. Melkwitte arkschelp (Striarca lactea): 83 19. Grote tepelhoren (Euspira catenea): 68 20. Gewone schaalhoren (Patella vulgata): 44

Het ontbreken van natuurlijke vijanden zorgde ook hier weer voor hun snelle verspreiding. De oestercultuur in West-Europa levert hen een prima onderkomen op, waardoor ze een echte plaag zijn geworden.

De soort heeft een bijzondere levenscyclus.

Tussen maart en oktober produceert het vrouwelijke dier enkele honderden eieren in kapsels onder haar schelp. Die komen uit na 3 tot 4 weken en leven dan 14 dagen als plankton in zee. Ze zijn op dat moment al voorzien van een embryonaal schelpje, dat zich verder ontwikkelt, tot de schelp te zwaar wordt en het dier naar de bodem zinkt. Is het een geschikte plek, dan kan het daar verder uitgroeien tot een mannelijk jong volwassen dier. Ze zijn dan nog redelijk mobiel en zoeken na verloop van tijd soortgenoten op, waar ze zich bovenop de schelp nestelen. Aldus ontstaat de karakteristieke ketting van individuen, afnemend in grootte en leeftijd. De oudste is vrouwelijk geworden en zit onderaan, de rest is in verschillende stadia hermafrodiet.

purperslak Niet alleen de toppers van deze schelpenteldag leveren interessante informatie op.

Ook de hekkensluiter biedt ons een leerrijk verhaal. Er werden slechts 5 exemplaren van de purperslak (Nucella lapillus) gevonden. Deze slak ging in 1981 ten onder aan de vervuilende tributyltinhydride

(TBT), een product dat decennia lang in antifouling coatings voor scheepsrompen werd gebruikt. Het komt vrij uit de verf en hecht zich aan zwevend stof, waardoor het in de voedselketen terecht komt. De vrouwelijke dieren van een aantal slakkensoorten zoals oa. wulken en purperslakken krijgen er mannelijke geslachtskenmerken door. Dit noemt men imposeks. Hierdoor kunnen zij zich niet meer voortplanten.

Sinds 1 juli 2003 is het product in de EU niet meer toegelaten op schepen groter dan 25 meter (sinds 1 januari 1993 was het al verboden voor schepen kleiner dan 25 meter).

De Internationale Maritieme Organisatie werkt aan een wereldwijd verbod. In 2012 doken de eerste exemplaren van de purperslak aan onze kust terug op. Het is een roofslak die zich voedt met zeepokken en jonge mosselen. Grotere schelpen gaat hij op dezelfde wijze als de hierboven genoemde tepelhoorn te lijf. Zelf is het ook een smakelijk hapje, maar zijn huisje is zo sterk, dat slechts weinig vogels er in slagen om het stuk te krijgen. De eidereend doet daar niet moeilijk over en slikt het geheel met huis en al door.

De slak dankt haar naam aan de purperen kleurstof die vroeger uit verwante soorten gewonnen werd om vorstelijke gewaden te kleuren, de onaangename geur en het niet lichtecht zijn moest je er wel bij nemen.

Er zijn in totaal een honderdtal verschillende soorten schelpen die ooit aan onze Belgische kust werden aangetroffen. Dat er op 17 maart in totaal 'slechts' 58 verschillende soorten gevonden werden, wil uiteraard niet zeggen dat er geen andere meer aanwezig zijn. Een ander moment van het jaar, wisselende weersomstandigheden, ‌ het kan er allemaal mee te maken hebben. Tijdens de teldagen van de komende jaren zou het er anders kunnen uitzien. Voortaan zal ik alvast de schelpen op het strand met andere ogen bekijken en wie weet, misschien vind ik wel nummer 59!

Noteer alvast 16 maart, de datum van de schelpenteldag 2019 in je agenda! Meer info vind je op volgende website: www.vliz.be/ nl/event/2019-grote-schelpenteldag.  STEF VAN UFFEL

Bronnen: Wikipedia, VLIZ, EOS, Natuurpunt.

30

Hippocampus jan./feb. 2019

The Ultimate Diving Experience in jouw achtertuin!

• Warm water van 24 graden • 4.500 tropische vissen • 30 Soorten vissen • Prachtige decors!

• Snorkelen, duiken en vrijduiken • Try scuba dives • Duikschool • Inkijk in het aquarium via de ramen • Brasserie met reuzengroot aquarium • Duikersbar • Klimparcours voor de kids in de buurt

Een onvergetelijke onderwaterbeleving bij TODI op de be-MINE site te Beringen.

UNIEKurg,

b voor Lim België a! en Europ

Exclusieve NELOS aanbieding: een TODI duiksessie + een heerlijke lunch (Putpatatbuffet OF Pastabuffet)

(vanaf 15 personen)

voor € 45 p.p.

Geldig van december 2018 tot en met eind april 2019. Telefonisch te reserveren en betaling ter plaatse op vertoon van deze actie.

TODI is het eerste indoorduikcentrum waar je in optimale en veilige omstandigheden zal kunnen duiken en snorkelen in een zeer groot aquarium tussen 2.500 kleurrijke, tropische zoetwatervissen. Iedere bezoeker kan de ontdekking van de onderwaterwereld mee beleven via 6 ramen, of zelf gewichtloos zweven tussen de decorelementen onder water. Nadien kan je gezellig iets eten of drinken in de TODI-brasserie, gehuisvest onder het duikbassin van 6.500.000 liter helder water. Kortom: duiken is hier een belevenis voor ontdekkingsreizigers van 8 tot 88 jaar.

TODI be-MINE 1

•

BE 3582 Beringen

•

+32 11 36 40 40

www.todi.be

•

info@todi.be

Reportage Reisverhaal

Een valk kijkt uit over een kolonie zeeleguanen.

Darwins Arch.

Boottrip

op de Galapagos

De Galapagoseilanden (Ecuador): het is nog steeds dé ultieme duikreis. René Van Leeuwen trok er voor de vierde keer naartoe.

I

n 1996 had ik de kans om voor het eerst de Galapagoseilanden te bezoeken.

Ik heb mij toen onmiddellijk voorgenomen dit opnieuw te doen. De trip werd herhaald in 2006 en 2010 met weerom de vaststelling dat de Galapagoseilanden één van de weinige plaatsen ter wereld zijn waar je wilde dieren van dichtbij kan observeren – zowel boven als onder water.

Ondertussen bleef het 'kriebelen'. Acht jaar later was het eindelijk zover: wij gingen terug naar de Galapagos!

Foto's (3): René Van Leeu

wen.

ligging

De M/S Eric.

32

Hippocampus jan./feb. 2019

De Galapagoseilanden behoren staatkundig tot Ecuador (Zuid-Amerika). De eilanden zijn gelegen in de Grote Oceaan, 1.000 km ten westen van het Zuid-Amerikaanse continent.

De vele eilanden (70 in totaal) variëren in grootte van het 130 km lange Isabela tot vele kleine eilandjes (en zelfs rotsen) die slechts enkele meters boven het zeeniveau uitsteken.

De gehele archipel is vulkanisch van origine en de eilanden zelf zijn de toppen van onderwatervulkanen, waarvan vandaag de dag enkele nog steeds tot de meest actieve ter wereld behoren. Bezoekers blijven steeds opnieuw verbaasd over de pracht van de eilanden, wanneer ze over een rustende zeeleeuw stappen of oog in oog te komen met een overvloed aan tamme vogels en reuzenschildpadden.

klimaat De Galapagos-archipel ligt rondom de evenaar en is dus tropisch. De eilanden kunnen gedurende het ganse jaar bezocht worden. Het 'regenseizoen', van januari tot en met april, heeft gemiddelde dagtemperaturen van 22°C tot 31°C, met af en toe een stevige regenbui, meestal 's middags. Het vochtige seizoen staat voor een kalme zee, een open hemel en warmer water.

Het droge seizoen – van juni tot en met november – kent iets frissere nachten en een dagtemperatuur van 19°C tot 27°C. Het

Foto's (3): René Van Leeuwen.

Zeeleguaan (Amblyrhynchus cristatus).

Een pinguin.

Landleguaan (Conolophus subcristatus).

water is echter aanzienlijk frisser en de zee kan ruwer zijn. Een Oosterscheldeduikpak is een must. Mei en december vormen de overgangsmaanden tussen de seizoenen.

Het hoogseizoen voor (boven water) ecotours ligt in december – januari enerzijds en juli – augustus anderzijds. Tijdens de andere maanden is het aanzienlijk rustiger.

Voor duikers is de beste reisperiode september en oktober, omdat je dan quasi zeker bent dat je walvishaaien ontmoet tijdens het duiken. Het gevolg daarvan is dat deze maanden reeds heel snel volgeboekt zijn bij de verschillende charters. Vandaar dat wij onze reis voor september 2018 reeds boekten in … september 2016, dus 2 jaar op voorhand!

reizen De grote meerderheid van de toeristen bezoekt de Galapagos via een georganiseerde bootreis. Onafhankelijk reizen is erg moeilijk, omdat de vluchten volledig worden bezet door touroperators. Ander-

zijds mag geen enkel eiland bezocht worden zonder een officiële Galapagos-natuurgids. Twaalf eilanden kunnen door toeristen bezocht worden.

Er is geen standaardroute en de bezoeken variëren in duur van enkele dagen tot een week (zoals onze reis – 2 weken, goed voor 13 overnachtingen aan boord van twee verschillende jachten, de M/S Eric en de M/V Galapagos Sky). Het varen gebeurt vooral 's nachts, zodat je elke morgen opnieuw gewekt wordt bij een nieuw eiland.

Sinds een tiental jaar is het niet meer mogelijk om duiktrips te combineren met landtrip-ecotours. Wanneer je dus de mooiste eilanden wil bezoeken, kan je haast niet anders dan zo'n landtrip te boeken: (scuba)duiken is er dan niet bij, maar het loont – ook voor fervente duikers – absoluut de moeite om een 'landtour' te doen! Een absolute 'must' daarnaast is een duiktrip naar de veraf gelegen noordelijke eilanden Darwin en Wolf,

he t 'walhalla' voor iedere duiker. Tijdens deze (duik)week staan ook enkele mooie eilandbezoeken op het programma. Op die manier krijg je toch nog wat mee van de bovenwaterpracht, mocht je toch geen landtour maken.

week 1: landtour/ecotour met de M/S Eric Na een vlekkeloze vlucht van Amsterdam naar Guayaquil (met daar één overnachting) en daags nadien een korte vlucht naar het eiland San Christobal arriveren we op 'Las Islas Encantadas' (de betoverde eilanden); toch wel een emotioneel momentje…

Daar worden we opgewacht door onze gidsen Pepe en Fabrizio die ons aan boord Hippocampus jan./feb. 2019

33

Reportage

Foto's (3): René Van Leeuwen.

Reisverhaal

Walvishaai (Rhincodon typus).

brengen van de M/S Eric, ons drijvend 'hotel' dat plaats biedt aan 20 passagiers.

Vanaf dan zijn de dagen druk bezet door eilandbezoeken, snorkelmomenten (elke dag), mogelijkheid tot kanoën, spreekbeurten door onze gidsen en andere ontspanningsmomenten.

Zoals hoger reeds vermeld bieden de landtours géén mogelijkheid tot scubaduiken: De dagelijkse snorkelduiken (het schip biedt aan alle passagiers duikpakken en abc-uitrusting aan!) moeten echter absoluut niet onderdoen voor 'echte' duiken!

Zo zien wij op onze snorkelduiken naast scholen vissen ook zeesterren, schorpioenvissen, doktersvissen, egelvissen, wahoo's, koraalklimmers, gehoornde slijmvissen, octopussen, salina's, stekelroggen, witpuntrifhaaien, hamerhaaien, pinguïns, massa's schildpadden, murenes, zeeleguanen, een manta, dolfijnen en de zeer sociale en spelende zeeleeuwen. Tijdens som-

Deze butlrug maakte 10 sprongen.

34

Hippocampus jan./feb. 2019

mige snorkelduiken zagen we zelfs meer én groter 'wild' dan bij een aantal scubaduiken. Het gebrek aan duikflessen is dan ook helemaal niet voelbaar tijdens de landtour.

Naast snorkelen bezoeken we achtereenvolgens de eilanden Genovesa, Santa Cruz, Fernandina (met zijn mangroven), Isabella, Santiago, Rabida en San Christobal. Dat zijn niet minder dan zeven eilanden op zes dagen.

Op elk eiland maken we telkens één of twee uitstappen, steeds vergezeld van een kundige uitleg door onze gidsen in een ongelofelijk prachtige natuur. De dieren kennen geen natuurlijke vijanden en schuwen ons dan ook helemaal niet: soms komt er zelfs een spotgaai uit je handpalm drinken!

Boven water zien we onder andere (blauwvoetige en roodvoetige) jan-van-genten, niet vliegende aalscholvers (cormorans),

valken, fregatvogels, albatrossen, pelikanen, uilen, galapagos-vinken, een veelheid aan andere endemische vogelsoorten, land- en zeeleguanen en uiteraard alweer onze vrienden de zeeleeuwen (en hun donkere broertjes de 'fur seals' – pelsrobben)!

Een ander hoogtepunt van onze landtour is de kajaktocht bij het eilandje Rabida met een prachtige reuzenmanta naast en vlak onder ons vaartuig. De absolute topper was de springende bultrugwalvis met jong vlakbij onze zodiac bij het eiland Fernandina: gedurende niet minder dan een uur volgden wij van vlakbij deze walvis die wel 10 keer een gigantische sprong maakte.

Zeer indrukwekkend!

Het voordeel van een landtour is dat je ook eens 'niet-duikers' ontmoet. Zo waren er onder onze medepassagiers een aantal US-Army kolonels, Amerikaanse en Engel-

De M/V Galapagos Sky.

Tijdens onze decostop passeert er nog een baby walvishaai.

se professoren wiskunde en statistiek, een danseres, een aantal artsen en bankiers, allemaal tevens vogel- en natuurliefhebbers. Een zeer sympathiek en interessant publiek dat garant stond voor boeiende tafelgesprekken! Ook het diner aan de kapiteinstafel is een blijvende mooie herinnering.

Alle dranken zijn inclusief (zelfs wijn tijdens het diner) en er zijn handdoeken bij de vleet.

Er wordt onmiddellijk koers gezet naar het eiland Bartolomé. In de voormiddag doen we een eerste checkduik, gevolgd door een bezoek aan dit prachtige eiland dat ook bekend is van de film 'Master and Commander'. Na een klim van ongeveer 360 trappen staan we op de top en genieten van een adembenemend uitzicht. Iedereen wil op de foto met de bekende Pinnacle Rock op de achtergrond.

De week vliegt dan ook voorbij en voor we het weten staan we opnieuw op de kade van het eiland San Christobal om diezelfde dag opnieuw in te schepen voor onze duiktrip.

éV en

e Le

uw

en

.

Gedurende de nacht volgt een lange tocht naar het 'echte' doel van onze Galapagos-trip: de noordelijke eilanden Darwin (Culpepper) en Wolf (Wenman). Darwin en Wolf liggen als twee zwarte schapen geïsoleerd in het noordwesten van de

René en Sylwia bij de 'Pinnacle Rock' van het eiland Bartholomé.

Zeeleguanen grazen het wier van de rotsen.

Fo t o

' s (4

): R

Het 33 meter lange motorjacht kan 16 duikers herbergen. We logeren (net als de week ervoor) in 2-persoonshutten, allen met individuele douche, wc en airco.

Het schip is werkelijk super: alles is proper en perfect georganiseerd.

an

week 2: Duiktour met de M/V Galapagos Sky

's Namiddags wordt nog tweemaal gedoken op de bekende duikplaats Cousins Rock. Zeeleeuwen, schildpadden, koraalklimmers, fluitvissen, keizersvissen, een school barracuda's en een manta: voor elk wat wils! Tijdens duik twee moet ik mijn vrouwtje Sylwia zelfs beschermen tegen een opdringerig zeeleeuw-mannetje dat het blijkbaar moeilijk kan verkroppen dat ik speel met zijn drie vrouwtjes!

Het eiland Wolf.

Hippocampus jan./feb. 2019

35

Reportage

De krabben zijn prachtig geel-rood.

Galapagos, 170 mijl van de andere eilanden van de archipel. Deze eilandjes zijn de geërodeerde toppen van twee grote kraters, die vanop een diepte van 1.800 meter uit de oceaanbodem oprijzen. Deze eilanden worden door bijna niemand bezocht, zodat wij daar met slechts twee 'liveaboards' aanwezig zijn (de duikers van het andere schip doken telkens op andere uren dan wij).

We bereiken 's morgens het zuidelijke eilandje Wolf: het is een 225 meter hoog eiland met steile klippen. Wolf is geen bezoekerseiland, maar het is toch mogelijk om erop te landen, maar het beklimmen van de top is riskant. Net als Darwin is Wolf een thuishaven voor zeevogels, zoals fregatvogels, 'swallow-tail gulls' (een endemische soort zeemeeuwen) en verschillende soorten jan-van-genten, die nesten in de kliffen. 'Fur sea lions' (pelsrobben) hebben er een kleine kolonie. Hier komen (zeer) veel

Foto's (3): René Van Leeuwen.

Reisverhaal

Sylwia bij een reuzenschildpad.

hamerhaaien en dolfijnen voor. Het eiland wordt ook bevolkt door de 'vampier-vink', die zich voedt met het bloed van de janvan- genten.

Duiken op Wolf is enkel weggelegd voor ervaren duikers. De permanente stroming is zo hevig dat elke duiker zelfredzaam moet zijn. Sterke stroming betekent natuurlijk groot wild. De duiken op Wolf brengen ons datgene waarvoor we deze verre reis maakten: scholen hamerhaaien (soms zelfs meer dan 100!) rondom ons op een afstand van soms nauwelijks enkele meters.

We zien ook schildpadden, horsmakrelen en tonijnen, kortom het 'grote wild'. Duik 1 is onmiddellijk 'raak'. Voor de duik worden we omsingeld door ruim 100 dolfijnen en

tijdens de duik treffen we – tussen de hamerhaaien – onze eerste grote walvishaai.

Alsof dat nog niet genoeg is, passeert tijdens de veiligheidstrap ook nog een baby walvishaai van 'slechts' 3 meter lang.

Duik 2 en 3 worden opnieuw gekenmerkt door ontelbare eskaders hamerhaaien voor, achter, onder en boven ons. De namiddagduik kan beschreven worden als een onafgebroken 50 minuten durende hamerhaaienshow. Dit zijn duiken uit de reclamefolders: omhoog kijken in het blauw en 50 hamerhaaien zien passeren, met de zon als tegenlicht. Tonijnen in alle lengten en maten brengen afwisseling. Zelfs tijdens het maken van de trappen zien we de hamerhaaien onder ons cirkelen.

We zagen ook grazende schildpadden tijdens het snorkelen.

36

Hippocampus jan./feb. 2019

Ook tijdens onze duiken kwamen we zeeleeuwen tegen.

Foto's

(3): Re né

Van Le e

u we n

.

Een roodlip hengelaarsvis (Ogcocepphalus darwini).

's Avonds wordt de mogelijkheid geboden een nachtduik te maken op Wolf: octopussen, langoesten, krabben, murenes en schildpadden passeren de revue. Toch wel een speciaal gebeuren, een nachtduik op een zo afgelegen stek in het midden van de Stille Oceaan …

Na een tochtje van 20 mijl bereiken we daags nadien het meest Noordelijk gelegen Galapagoseilandje: Darwin. Darwin is een vlak eiland, 165 meter hoog, aan alle zijden omgeven door verticale kliffen waarop de golven breken. In 1964 landden er voor het eerst mensen op Darwin met behulp van een helikopter. 200 meter van de oostzijde van het eiland staat een monumentale ark op een laag plateau. Zoals een 'Arc de Tri-

omphe' herinnert deze symbolische poort ons aan ontdekkingsreizigers die hier voor het eerst kwamen. Nazca boobies (ook een endemische soort jan-van-genten), roodvoet jan-van-genten en zeeleeuwen bevolken de Darwinrots, terwijl walvis-, hamerhaaien en dolfijnen de blauwe diepte beheersen.

We maken die dag vier duiken. Zonder uitzondering toppers! De hamerhaaien zijn ook hier in grote aantallen aanwezig en schijnen zich niet te storen aan de nochtans zeer sterke stroming waarin de duikers zich nauwelijks 'staande' kunnen houden. Duik 1 levert ons niet minder dan vier (!) walvishaaien, duik 2 drie stuks en duik 3 weer drie: dus tien walvishaaien op één duikdag! We spreken dan nog niet

over de gouden koe-roggen, tonijnen, murenen, langoesten, scholen makreel, galapagoshaaien en groepen dolfijnen die we tijdens deze superduiken tegenkomen.

Iedereen is enthousiast: onze groep (16 duikers, samen goed voor meer dan 25.000 duiken) is het erover ons: dit zijn voor ons allemaal toptienduiken.

Ook dag 2 bij Darwin gaat in dezelfde richting: hamerhaaien, zwarttiphaaien, galapagoshaaien, zijdehaaien en alweer… walvishaaien! Wij worden omgeven door een grote school tonijn, terwijl er in het blauw alweer dolfijnen zijn. Eens aan de oppervlakte gaat het feest verder: bij het naderen van de Arch, tijdens de laatste zodiactrip, komen de zeeleeuwen ons al tegemoet. Woorden schieten tekort.

Ook de duiken op de terugweg mogen er zijn: we duiken nogmaals op Wolf (duikplaats Landslide) om dan verder koers te zetten

Snorkelen met een zeeleeuw.

Hippocampus jan./feb. 2019

37

Reportage

Een roodvoet jan-van-gent.

naar Fernandina Island (duikplaats Cape Douglas) en Isabela Island (duikplaats Punta Vincenza Roca): zeeleguanen, schildpadden en spelende zeeleeuwen verdringen zich voor onze cameralens. Daarnaast zien we roggen en schildpadden, scholen gouden koe-roggen, schorpioenvissen en zelfs naaktslakken tussen al dat grote geweld.

de gebruikelijke zeeleeuwen (ja, alwéér!), schilpadden bij de vleet, gehoornde slijmvissen, egelvissen, koraalklimmers, engelvissen, keizersvissen, papegaaivissen, grondels, hagedisvissen, zeebaarzen, koffervissen, zeealen en zeesterren treffen we wat we zoeken: de endemische roodlipvleermuisvis, alweer in meerdere exemplaren, zeer dichtbij en fotogeniek!

De laatste duik op Pinzon Island (duikplaats Dum Rock) is het kersje op de taart: naast

De laatste dag is gereserveerd voor een landtour: Op de hoogvlaktes van Santa Cruz bezoeken we de bekende Galapagos landschildpadden. In het Darwin-onder-

Sylwia zwemt nog een stukje mee met de walvishaai.

38

Hippocampus jan./feb. 2019

zoeksstation loopt een permanente tentoonstelling over deze opmerkelijke dieren die ouder dan 200 jaar kunnen worden. Opnieuw zijn we verbaasd door al de natuurpracht die op de Galapagos voorhanden is.

Na twee onvergetelijke Galapagos-weken vliegen we naar Quito, de hoofdstad van Ecuador, om diezelfde dag van daaruit via een directe vlucht terug te vliegen naar Amsterdam.

Foto's (3): René Van Leeuwen.

Foto: Marc Timmerman.

Reisverhaal

Een jonge zeeleeuw met zeeleguanen.

besluit Ook na een vierde bezoek blijven de Galapagos hun bijnaam 'Las Islas Encantadas' (de betoverende eilanden) alle eer aandoen. De eilanden zijn een droom voor iedere ecotoerist en sportduiker.

natuurliefhebber. Het is zeker géén 'rustvakantie', maar een echte actieve ecotrip: drukke dagen – vroeg opstaan! – en heel veel rondkijken, zowel boven als onder water.

De M/S Eric en M/V Galapagos Sky voerden ons gedurende twee weken over een afstand van bijna 1.000 mijl naar – nog steeds! – de mooiste plekjes op aarde. Een reis naar deze fantastische eilanden is een absolute aanrader voor elke duiker en

De combinatie van landtour en duiktour is dé ideale reisformule. Voor ons duikers was de 'niet-duikweek' overweldigend, vooral ook omwille van de onvergetelijke snorkelduiken.

Telkens ik de buitenkans kreeg om naar de Galapagoseilanden te reizen, heb ik mij voorgenomen ze opnieuw te bezoeken. Ik vrees dat het na deze keer niet meer beter kan … 

RENÉ EN SYLWIA VAN LEEUWEN

Ontelbare eskaders hamerhaaien.

Foto's (3): René Van Leeuwen.

Een galapagoszeeleeuw (Zalophus wollebaeki) op het strand van Santa Cruz.

Hippocampus jan./feb. 2019

39

Reportage

De zeeleguaan of zeehagedis (Amblyrhynchus cristatus) – endemisch – voedt zich uitsluitend met algen. In de buurt van Santa Cruz kom je hem geregeld onder water tegen. Hij kan vrij diep duiken en heeft speciale klieren om het zout uit zijn voedsel af te voeren.

40

Hippocampus jan./feb. 2019

Foto: Linda Budts.

Reisverhaal

F o t o: Iv o M a

dde

Fo r.

to

:P

ri at

ck

Swi

n ne n.

F o t o:

M ar

c Ti

mm

erm

an

.

Gevlekte adelaarsrog (Aetobatus narinari).

Noppenzeester (Protoreaster nodosus).

Galapagos dorid zeenaaktslak (Tambja mullineri) – endemisch.

De Galapagos-budgetreiziger De Galapagoseilanden, de onbereikbare droom van menig duiker. Maar je kan er ook budgetvriendelijk verblijven. Patrick Swinnen bezocht deze eilandgroep als backpacker.

D

e archipel van de Galapagoseilanden ligt op ongeveer 1.100 km ten westen van de kust van Ecuador en telt 22 grote eilanden en enkele honderden kleinere eilandjes. De totale oppervlakte van de archipel bedraagt iets minder dan 8.000 km2 . Hij is van vulkanische oorsprong en op enkele eilanden (o.m.

Fernandina en Isabela) zijn de vulkanen nog steeds actief. Slechts 4 van de 22 grote eilanden zijn bewoond. De archipel behoort staatkundig tot Ecuador en staat sinds 1978 op de UNESCO-werelderfgoedlijst. Het zeereservaat staat sinds 1981 op diezelfde lijst. Het klimaat wordt er grotendeels bepaald door de van Antartica afkomstige koude Humboldtstroming.

De Amerikaanse dollar is de plaatselijke munt. Opvallend is dat er hier muntstukken van 1 dollar gangbaar zijn.

de Galapagos budgetduiker Charles Darwin Door hun afgelegen ligging en door de sterke stromingen bleven de eilanden tot in de zestiende eeuw onbewoond. De Dominicaanse bisschop Tomás de Barlanga maakte voor het eerst gewag van hun bestaan in 1535. Nadien dienden ze vooral als schuilplaats voor piraten, toevluchtsoord voor schipbreukelingen en veilige havens voor walvisvaarders.

Ecuador nam bezit van de archipel in 1832.

In 1835 verbleef Charles Darwin 5 weken op de Galapagos tijdens zijn reis met de 'Beagle'. Hij onderzocht er de flora en fauna van 4 eilanden en gebruikte zijn bevindingen om zijn 'On the Origin of Species' te schrijven.

De planten en dieren op de eilanden hebben door de geïsoleerde ligging een eigen evolutie doorgemaakt. Dit geldt natuurlijk voor de soorten die niet op eigen houtje van het ene naar het andere eiland konden migreren. Bij de vogelsoorten en natuurlijk bij zeedieren bleef die bijzondere evolutie beperkt.

Stel: je bent duiker en je wilt naar de Galapagos. Het is op het eerste gezicht een (te) dure bestemming. Je kan er nochtans heel veel zien en duiken voor een niet te hoog budget mits je een klein beetje creativiteit en vooral wat doorzettingsvermogen aan de dag legt.

Als je alle eilanden wil bezoeken en in verschillende omgevingen wil duiken, zul je echter noodgedwongen een cruise via een touroperator moeten boeken. Als dát je droom is, zul je gewoon nog wat moeten sparen.

Ik bezocht de eilanden twee keer (in 1996 en vorig jaar) als backpacker.

Het verschil tussen beide reizen is gigantisch. In 1996 bedroeg het bevolkingsaantal zo'n 6.500 personen, nu zijn het er meer dan 30.000. In 1996 waren er een handvol toeristen, nu duizenden. Ecuador heeft een quota ingesteld voor het aantal bezoekers aan de Galapagos, maar in de praktijk was en is daar niets van te merken. Koning Dollar heeft het hier ook gehaald.

Je grootste uitgave zal het vliegtuigticket zijn van Brussel naar Guayaquil, de grootste stad van Ecuador. Op het ogenblik dat Hippocampus jan./feb. 2019

41

Reportage

Foto: Marc Timmerman.

Reisverhaal

Galapagoszeeleeuw (Zalophus wollebaeki) – endemisch.

42

Hippocampus jan./feb. 2019

Als je wil duiken, logeer je best in Puerto Ayura op het eiland Santa Cruz, want daar zijn de meeste duikscholen. Een (gratis) bus brengt je van de luchthaven naar de veerboot richting dat eiland. De veerboot zelf kost je 1 dollar en van de haven vertrekt er een bus naar Puerto Ayuro voor de prijs van 3 dollar. In de stad zelf moet je niet twijfelen om een pick-uptaxi te nemen.

Voor 1,5 tot 2 dollar brengen ze je overal naartoe.

Aan logies geen gebrek. Via internet boekten wij een kamer voor twee met keukentje en WiFi in hoogseizoen aan 100 euro per

Foto: Ivo Madder.

Witpuntrifhaai (Triaenodon obesus).

geleden. Eenmaal op de Galapagos zelf wordt het leven goedkoop.

Foto: Patrick Swinnen.

ik dit artikel schrijf, tel je voor een retourticket zo'n 800 euro, maar dat is natuurlijk afhankelijk van de vertrekdatum.

Boek dan je vlucht naar de Aeropuerto Seymour op het eiland Baltra, je eerste stap op Galapagosbodem. Die vlucht kost je zo'n 300 euro. Er staan je wel wat andere kosten en vervelende controles te wachten: vooraleer je kan inchecken, betaal je een toeristentaks van 20 dollar. Je bagage wordt handmatig gecontroleerd om te weten of je geen levende wezens smokkelt die het natuurlijk evenwicht zouden kunnen verstoren. Een tweede lichaamscheck volgt om te weten of je geen wapens verbergt. Dan betaal je nog eens 100 dollar toegangstaks tot de eilanden. Het ergste kwaad is dan

nacht. Er zijn echter al goede mogelijkheden vanaf 30 euro. Ook voor het eten biedt het stadje alle mogelijkheden, van het exclusieve restaurant tot de goedkope eettafels buiten op Charles Bingfordstreet in de omgeving van de Avenida Baltra. Je hebt daar al een lekkere warme maaltijd met soep en hoofdschotel voor 5 dollar.

en nu het duiken Je kan duiken op de eilanden San Christobal of Santa Cruz. Als budgetreiziger beperk je jezelf best tot dit laatste om de vrij dure vluchten tussen de eilanden te vermijden.

Er zijn verschillende duikscholen in Puerto

Galapagoshaai (Carcharhinus galapagensis).

Foto: Patrick Swinnen.

Gespikkelde waaierstaartpijlstaartrog (Taeniura meyeni).

(gehuurde) materiaal is van goede kwaliteit. Nitrox of andere mengsels zijn niet beschikbaar.

duikstekken

Sw

in

ne

n.

We werden op onze duiken telkens vergezeld door een of twee Engelstalige gidsen waarmee je wat geluk moet hebben. De ene is al wat beter dan de andere … maar spektakel is gegarandeerd. Witpunt- en andere rifhaaien, manta's, schildpadden, murenen en zelfs zo'n 3 maanvissen van 1 meter diameter. Ook pijlstaart- en adelaarsrog-

Pa

tr

ic

k

Er zijn een tiental duikstekken op 45 tot 90 minuten varen van de haven. De zee kan op sommige plaatsen en momenten zeer hevig zijn. Wij doken dit jaar op Seymour, Seymour Norte, Daphne en Gordons Rock.

Gordon is absoluut aan te raden voor het

groter wild, door de sterke stroming alleen toegelaten voor duikers met ervaring. De watertemperatuur klimt niet hoger dan 20°C. Een 7 mm pak is dus noodzakelijk.

's (

3) :

Ayura en ze hanteren allemaal ongeveer dezelfde tarieven. Een duikdag kost je 160 dollar, huur materiaal inbegrepen. Scuba Iguana, de oudste duikschool op het eiland probeert wel een startprijs van 245 dollar, maar daar moet je gewoon flink op afbieden. Hoe meer dagen je duikt, hoe lager de prijs. Ook de duikstekken zijn voor alle operators dezelfde, maar wisselen af zodat je zelden met verschillende boten op één plek ligt. Je krijgt twee duiken per dag en een koekje of banaan tussenin.

Het vertrek is steeds per taxi of busje omdat alle duikboten in het kanaal tussen Baltra en Santa Cruz vertrekken. Over het algemeen zijn de boten goed uitgerust en vrij comfortabel. Ook het

Fo t o

Blauwe zeester (Phataria unifascialis).

Duikboot en flessen van Albatros Tours (Puerto Ayora).

Galapagoszeeleeuw (Zalophus wollebaeki) – endemisch.

Hippocampus jan./feb. 2019

43

Reportage Reisverhaal

de Galapagoshaai Op de archipel zijn vele dieren en planten endemisch. Bij de vissen is dat niet zo, want zij kunnen de stromingen volgen naar andere contreien. Zo kan je tot 34 soorten haaien en 25 soorten roggen spotten in de zee rond de archipel. De Galapagoshaai

Pacific seahorse (Hippocampus ingens).

44

Hippocampus jan./feb. 2019

en daarbuiten Het zou onvergeeflijk zijn de Galapagos alleen te bezoeken om te duiken. Santa Cruz en de naburige eilanden bieden nog zoveel meer. De plaatselijke vismarkt is iedere dag opnieuw een spektakel met bedelende zeeleeuwen en pelikanen. Op straat moet je opletten om geen zonnende zeeleguaan te vertrappelen.

Het Darwin Research Center leert je alles over de reuze landschildpadden die je trouwens op je wandelingen zal tegenkomen.

Een trip naar de naburige eilanden met de 'bootbus' laat je toe flamingo's en pinguins te ontmoeten.

Foto: Linda Budts.

Toch niet té veel dromen: wil je een walvishaai spotten, dan zal je ofwel heel veel geluk moeten hebben ofwel een cruise moeten boeken, want ik kreeg nergens melding van deze soort in de buurt van Santa Cruz.

(Carcharhinus galapagensis) kan je zowat overal ter wereld tegenkomen, maar hier komt hij geregeld wat meer naar de oppervlakte dan op andere plaatsen. Hij is spijtig genoeg zeer moeilijk te onderscheiden van de grijze rifhaai, zodat een observatie 'on the field' altijd met een korrel zout moet genomen worden.

Foto: Marc Timmerman.

gen zijn van de partij.

Tijdens één van de duiken cirkelde een eenzame hamerhaai een tweetal minuten op een paar meter rondom mij; tijdens een andere duik zag ik een zwerm (of moet ik kudde zeggen?) van enkele tientallen van deze haaien op enige afstand. Daarnaast zwemmen de zeeleguanen en de zeeleeuwen graag met je mee. Alhoewel de zichtbaarheid vrij beperkt is (10 à 20 meter) waan je je in een aflevering van National Geographic.

het budget Als je de optelsom maakt kost 8 dagen Galapagos met 5 duikdagen (materiaalhuur inbegrepen) je zo'n 2.500 euro. Het zou al te gek zijn niet van de gelegenheid gebruik te maken om je duikvakantie te verlengen met één of twee weken rondtrekken op het vasteland. Ecuador heeft immers heel veel te bieden. Steden als Quito en Cuenca, het Andesgebergte met de Cotopaxi-vulkaan als absolute topper, het Amazonegebied en nog zo veel meer. Het transport ter plaatse is goedkoop en reizen doe je gemakkelijk met de bus.

Toch nog één advies: leer een paar woorden Spaans voor je vertrekt.

'Buen viaje y bucea con seguridad' (Goede reis en veilig duiken). 

Pelikanen in de haven van Puerto Ayora.

PATRICK SWINNEN

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

2/02/2017 15:57:28

Hippocampus jan./feb. 2019

45

Wrak van de onderzeeër 'K-141 Koersk' nadat het van de zeebodem geborgen werd.

Foto: warshipporn - reddit.

Reportage Interview

Kursk

Als duiker in de film

Begin november 2018 kwam de film 'Kursk' uit, een film over de ramp met de Russische duikboot Koersk, met Oscarwinnaar en steracteur Colin Firth, Matthias Schoenaerts en Léa Seydoux.

Maar ook twee NELOS-duikers deden mee. We zijn benieuwd naar hun ervaring.

D

aanvaard, dan had een deel van de bemanning gered kunnen worden. De Russische marine beschikte over verouderd materiaal en slaagde er niet in de mannen te bevrijden uit de duikboot die op een diepte van 108 meter lag. Kostbare tijd ging verloren terwijl de Russische autoriteiten maar niet konden kiezen t u s s e n hun nationale trots en het leven van hun landgenoten.

im Boll Foto: W

Foto: Marc Herremans - Corelio.

ein.

e ramp met de Russische nucleaire onderzeeër 'K-141 Koersk' kostte in augustus 2000 het leven aan alle 118 opvarenden. De 'onzinkbare' duikboot ging tenonder tijdens een Russische vlootoefening in de Barentszzee, ten noorden van Rusland en Noorwegen, na een zware ontploffing. Aan boord wisten 23 matrozen zich in veiligheid te brengen in een onbeschadigd compartiment. Hadden de Russen de hulp uit het buitenland

Veel te laat aanvaardden ze buitenlandse hulp ...

De film 'Kursk' vertelt het verhaal van de 23 bemanningsleden die de ramp overleven en wanhopig op hulp wachten, terwijl hun zuurstof op dreigt te geraken. Ondertussen vechten familieleden wanhopig tegen politieke obstakels en onmogelijke kansen om hen te redden.

Een groot deel van de onderwaterscènes werd opgenomen in Brest (Frankrijk) en de 'AED Studio 12' in Lint. Er waren ook twee NELOS-leden als duiker betrokken bij de verfilming. Wim Bollein (4*D bij Sepia) en Danny Van Meenen (3*D bij Fundivers) werden uit 50 duikers 'gecast' (casting bureau in Gent).

46

Hippocampus jan./feb. 2019

Een groot deel van de scènes werd opgenomen in de 'AED Studio 12' in Lint.

Het 'resc

ue' sch

ip met

de redd

ingsdu

ik boot

LR 5.

Foto: Wim Bo

llein.

Foto: Wim Bo

llein.

Hippo: Hoe werden jullie geselecteerd?

Danny: Na een kort interview volgde een korte filmopname waarbij we een Engelse tekst moesten voorlezen.

Wim: Toen werden er ook een groot aantal foto's van ons gemaakt.

Danny: Een paar dagen nadien kreeg ik het bericht op mijn antwoordapparaat dat ik 'gecast' was als duiker. Dit bericht staat nog steeds op mijn gsm en ik ben er best fier op.

Hippo: Hoe verliep het verder?

Wim: Verdere informatie zou via 'Belga line' komen.

We kregen een contract toegezonden en omdat we geselecteerd werden voor onderwateropnames, moesten we ook naar Brussel voor een dokters­ onderzoek.

Danny: In de weken erna hadden we een ontmoeting met de afdeling kleding waarbij we onze kledij voor de opnames moesten gaan passen. De kledij werd gekozen door Thomas Vinterberg, de Deense filmregisseur. Dan naar de make-up waarbij een aantal foto's werden genomen en we de opdracht kregen om uit de zon te blijven.

We mochten niet bruin worden en ook onze haren mochten niet meer geknipt worden, zodat zij het op de set konden aanpassen volgens de voorkeur van de regisseur. Voor de film moest mijn ringbaardje eraf.

Hippo: Vertel eens iets meer over de filmset.

Danny: We moesten geruime tijd afwachten waar en wanneer de opnames zouden plaatsvinden. De data veranderden regelmatig, maar dan was het eindelijk zover dat we mochten vertrekken richting Brest (Frankrijk). Eerst met de trein naar Brussel om daar verder te reizen met de TGV naar de luchthaven Charles de Gaulle. Daar ontmoette ik Wim voor het eerst en ook nog de drie andere 'echte' acteurs, waaronder Wouter Bruneel, een Gentse acteur.

Wim: Op de luchthaven hebben we dan ook de regisseur ontmoet, samen met zijn cameraman. Wij werden behandeld als echte acteurs en hadden dus ook één van de mooiste hotels in

Danny Van Me

enen.

Wim Bolle

Brest, waar ook Colin Firth verbleef. Met hem stonden een aantal scènes op het programma.

Danny: Tijdens de duiken werden zowel wij als de 'echte' acteurs ondersteund door Thierry Dabée, een professionele duiker.

Het was een leuke ervaring om zo ondergedompeld te worden in het filmgebeuren.

Ik herinner me nog de eerste dag van de opnames, waarbij de regisseur ons bekeek in onze filmoutfit. Hij zei toen: "Jullie zijn veel te proper. Jullie zijn aan het werk met duikspullen en op een schip, het kan niet dat jullie kledij niet vuil is". Dus onze kleding werd vakkundig vuil gemaakt en dit elke dag opnieuw, aangezien alles op het einde van elke dag gewassen werd. Ik heb vanaf nu een gans andere kijk op de film, over hoeveel keer we het opnieuw moesten doen en wat er allemaal komt bij kijken om zo'n film te maken.

Wim: Elke dag werden we met een taxi naar het schip gebracht, waarna die vertrok om op zee de opnames te maken. Vaak konden we gewoon de opnames volgen als toeschouwer; het gebeurde meermaals dat ze ons niet nodig hadden.

Danny: Die vrije tijd was best aangenaam.

Zo konden we de omgeving verkennen en af en toe een lekker wijntje drinken. Mijn ontmoeting met Colin Firth, 's morgens in de ontbijtruimte, waar alleen wij twee aanwezig waren, zal ik nooit vergeten. Gewoon wat praten over onze privé was heerlijk.

Wim: De opnameweek in Brest was snel voorbij en eindigde met een etentje en een fuif.

Danny: Voor de terugkeer naar België

in.

werd er een privévliegtuig gecharterd aangezien er geen rechtstreekse vluchten zijn vanuit Brest.

Hippo: En dan zat het erop voor jullie?

Danny: Nee, voor de onderwateropnames moesten we naar Lint in Antwerpen. Daar zijn de AED-studio's met een groot overdekt zwembad, volledig zwart geschilderd, in een enorme hal. Eerst hebben we een oefensessie gehad waarbij we, een Engelse acteur Geoffrey Newland en ikzelf, in volledige uitrusting onder water een aantal oefeningen moesten doen. We moesten onder andere een kleine stelling bouwen, dit om te zien of we ons goed zouden voelen tijdens de opnames. We hebben beiden de test goed doorstaan.

Wim: Een paar weken later werden we opnieuw uitgenodigd voor de eigenlijke opnames. Er waren twee filmlocaties voor ons opgebouwd, waar we de scenario's moesten gaan uitwerken.

Hippo: Wat moest je daar dan doen als duiker?

Danny: Wij moesten de test met de melk doen, waarbij gecontroleerd werd of er nog lucht aanwezig was onder het luik van de duikboot. Deze opnames zullen mij altijd bijblijven als bijna echt, want alles was donker en troebel van de melk in het water.

Enkel de lampen op onze duikhelm en het licht van een ROV (nvdr: 'remotely operated vehicle', een onderwaterrobot die op afstand bestuurd wordt) maakten dat we ons echt op 100 meter diepte waanden. Als we dan onze test deden, gaf dat echt een zeer Hippocampus jan./feb. 2019

47

Reportage Interview

de receptie was het een leuk weerzien met al die mensen waarmee we samengewerkt hebben.

Danny & Wim: Meewerken aan een film, een belevenis om nooit te vergeten.  IVO MADDER Danny Van Meene

n zonder helm, klaar voor een testdu ik.

Foto's (2): Wim

Bollein.

speciaal gevoel. Ook de scène waarbij ik de Hippo: Wat vonden jullie van de film? 'glowstick' moest breken en die door het Wim: Prachtig, maar van al het werk dat luik moest laten vallen, deed iets met mij. we gedaan hebben is er niet veel te zien.

Ook al viel hij in werkelijkheid slechts één Danny: Wij hebben korte tijd voor de premeter diep. mière nog een brief gekregen van de reWim: Die scène waarbij Danny de 'glowgisseur, waarin hij schreef dat men 100 uur stick' laat vallen, komt voor in de film. Met film gereduceerd had naar ongeveer 2 uur die helm op herken je hem natuurlijk niet. film en dat er dus veel scènes de film niet Hippo: Naar het schijnt waren er in Lint gehaald hebben. De uitnodiging voor de ook duikers van een Padi-club die meepremière in Gent was ook mooi meegenowerkten aan de film? men, want tijdens Wim: Ja, telkens de scènes afgewerkt waren, moest de opnamestudio gereinigd worden. Volgens Didi Dirk Hanssens, van Diveadventures (de club van Gudy Johan die wekelijks traint in Lint), was het zelfs leuk werk om het zwembad van Lint proper te zuigen. "Na de opnames lag het zwembad telkens vol met massa's vijzen en andeelm, re rommel", zei hij. Die bouenen met duikh Danny Van Me ame. onderwateropn n ee ten waren afkomstig van de or vo ar kla nagebouwde duikboot.

Hippoëzie Fabel: 'De Kreeft'

Willem Bilderdijk (1825) (De redactie heeft het gedicht omgezet in de huidige spelling)

48

Hippocampus jan./feb. 2019

Foto: Erik Burgers.

Waarom zou 't wezen, vroeg de Kreeft, Dat mij het Lot verordend heeft, Om dus met krabbelende poten Op zij of achterwaarts te gaan? 't Is, zei de slang die 't had verstaan, Opdat ge nooit de kop zoudt stoten: Want niemand wandelt recht vooruit, Of vindt den weg bezaaid met stenen; Waarop men 't hoofd te barsten stuit.

De beste weg naar baat of buit, Is altijd langs een omweg henen.

EPIC ADJ 82X

■ ■ ■ ■ ■ ■

1ST STAGE PVD COATING SWIVEL TURRET NATURAL DFC ON ALL LP PORTS OPD - TILTED HP PORTS AST - 1ST STAGE DRY SYSTEM COMPACT DIMENSIONS

■ ■ ■ ■ ■ ■ ■ ■

2ND STAGE METAL 2ND STAGE WITH PVD COATING TWIN POWER SYSTEM ADJUSTABLE BREATHING COMFORT PAD - PNEUMATICALLY ASSISTED DESIGN HIGH AIR FLOW WIDE PIVOTING PURGE BUTTON COLD WATER USE SUPERFLEX HOSE

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Zwervende dra

adslak (Cratena

Grote zeenaald (Syngna

Juveniele Hippoc

ampus bargibant

J

i.

ie le u ve n

snot

y olf (C

te r clop

us lu

mpu

peregrina).

thus acus).

s).

Anemoonvis (Amphiprion bicinctus).

50

Hippocampus jan./feb. 2019

Europese

murene (M

uraena he

lena).

Na a m

Pa s c a l D

tite B r e ve t / Fotogra

Slaslak

Spookk reef tje

(Elysia cr

ispata).

(Caprella mutic

a).

l

e Ro o

2*Ins tru

fiebreve

t

c teur

DF 1

dys see Club O 00 de r t 2 0 Duik t se 1.350 uiken Aantal d 0 n > 30 toduike fo l ta n a A D90 C a me ra mm , a 10 -17 t Hug y fo m, Tokin m g 5 in 0 1 iz kor B e hu mm, Nik ikkor 60 N 0 1 + L e n ze n Diopter Sub s e a oot Z 24 0 , s n , 2 x Inon d s e ze e iddellan M , Flit sen e ld e ch Oos ter s en at s e n e water la h p c is ik p u D tro eroo pa scald photos/ / m o c r. k w w w.flic Website

Zebra ze

eleli

al (Peri egarna

climene

s amboin

ensis).

Harlekijnslak (Polycera quadrilineata).

Hippocampus jan./feb. 2019

51

Reportage Mijn buddy

De indoorduiker

Een of twee keer per seizoen in TODI duiken is leuk, maar verder is het niet interessant genoeg. Dit is een idee dat zeker bij een aantal duikers leeft en – toegegeven – dat was ook bij mij het geval. Deze duikfilosofie vindt in Werner Graf geen aanhanger. Integendeel, hij zal het met alle macht tegenspreken. Als er een specialisatiebrevet indoorduiker zou bestaan, zou hij het direct verdienen. Om de aantrekkingskracht van een groot duikaquarium beter te begrijpen, spreek ik met hem vroeg op een ochtend af aan het waterreservoir van de oude mijn in Beringen.

Voor we de kleedkamer ingaan, vuur ik mijn vraag op hem af. Zijn antwoord is tamelijk eenvoudig. Hij wil zich als beginnend onderwaterfotograaf perfectioneren in het maken van 'portretfoto's' van vissen.

De liefde voor het fotograferen van dieren stroomt door de familieaderen, want ook zijn vader trok de natuur in om te fotograferen, al was dat boven water. De quasi-perfecte omstandigheden van helder water, geen stroming, harde bodem, … laten Werner toe om zich uitsluitend op het te flitsen dier te concentreren. Ook aan modellen die willen poseren is er hier geen tekort.

Een opportuniteit missen is geen ramp, na een tijdje presenteert de mogelijkheid zich gewoon opnieuw. Geen stress, zoals het bij een duik zou kunnen zijn. Waarom zou je het jezelf moeilijk maken door rekening te

52

Hippocampus jan./feb. 2019

moeten houden met allerlei storende elementen als er een eenvoudiger pad naar verbetering bestaat, zeker als je de techniek onder de knie wil krijgen.

Natuurlijk zijn er ook andere voordelen aan indoorduiken. Zo heb je steeds een goede omkleedruimte en een warme douche ter beschikking. Ook hoef je niet met zwaar materiaal te sleuren en is het water aangenaam warm. Het te water gaan is altijd even eenvoudig en het regent nooit. Omdat het binnenhuis altijd mooi weer is, hangt het plezier van het duiken niet af van de De duikbak van Werner Graf.

weersomstandigheden. Toegegeven, bij slecht weer is een eind rijden niet ontspannend, maar je rijdt steeds naar droog en warm weer. Na het duiken hoef je geen eetof drinkgelegenheid te zoeken, want die is vlakbij de omkleedruimte. Duiken wordt zo een 'TOtal DIve experience'.

Tijd om met mijn buddy het juist geen 24°C warme water te testen. Het water heeft niet toevallig die temperatuur. De meeste vissen zijn warmwatersoorten en dus moet het water warm zijn. Vanaf 24°C moet er om redenen van volksgezondheid met Foto: archief Werner Graf.

M

et meer dan twintig duiken in TODI, terwijl de duiktank amper twee jaar open is, is Werner een gekende en graag geziene gastduiker. Hij kent de kleinste details van het reservoir en zijn bewoners. In mijn ogen een nogal saaie vorm van duiken, maar dan kan je dat ook zeggen over duiken in de Put van Ekeren. Ik noteer als eerste vraag voor Werner: "Het waarom van zoveel keer duiken in het ingekuipt water van Beringen?".

Foto: Patrick Van Hoeserlande.

TODI, dat is elke keer weer een beetje thuiskomen…

chemicaliën gewerkt worden en daar zijn de vissen en de duikers geen fan van. Het compromis bestaat uit een watertemperatuur juist onder deze grens.

Gewapend met een fotocamera in een onderwaterhuis en een duikbak op wieltjes stapt mijn buddy in de lift naar boven. Ikzelf rol mijn OW-videocamera en duikmateriaal voor me uit. We halen het ontbrekend materiaal af en bereiden alles aan de kant voor. Veel volk is er niet, maar daar hadden we door het vroege uur op gehoopt.

Een kleine briefing en daar gaan we.

Voor we het water ingaan, wijst mijn buddy naar een zilveren arowana (eerlijkheid gebiedt me te vertellen dat ik de naam heb moeten opzoeken) en vertelt me dat deze soort moeilijk te fotograferen is. Ze zwemmen immers weg als je dichtbij komt. Terwijl mijn buddy onder water zijn camera checkt, test ik de schuwheid van de arowana uit. Ik kom tot een meter en de vis zwemt nog steeds niet weg. Ik ben al schuwere vissen tegengekomen.

Als Werner vraagt of alles OK is, weet ik dat ik vanaf nu als buddy nog weinig aandacht zal krijgen. Immers als een OW-fotograaf zijn prooi gespot heeft, dan is hij volledig daarop gefocust. En inderdaad, deze beginner is daar geen uitzondering op. Behoedzaam benadert hij het slachtoffer en dit tot de lens er bijna tegen plakt. Nu snap ik waarom de arowana vindt dat hij te opdringerig in zijn – of is het haar? – persoonlijke zone komt. De afstand is niet iets van meters, maar van centimeters.

En zo gaat het verder. We vorderen heel traag. Werner probeert van iedere vis een portretfoto te trekken. Hij houdt zich bijna volledig aan de voorschriften die je op een fotohokje geafficheerd vindt: recht naar de camera kijken, beide ogen open, … Hij wil daarmee de ziel van de vis vastleggen en

Foto's (2): Werner Graf.

Werner wil zich perfectioneren in het maken van visportretten.

Een zilveren arowana is moeilijk te fotograferen.

als je het resultaat ziet, zit hij niet ver van zijn doel. Daarbij wenst hij zijn foto's niet met een of ander softwarepakket te bewerken. Als een foto perfect moet zijn, dan moet die zo onder water getrokken zijn.

Cosmetische ingrepen zijn niet aan hem besteed.

Ikzelf geniet van deze rustige duik. Mijn foto's moeten geen close-ups zijn, want ik wil zowel de fotograaf als zijn model vastleggen. Het enige probleem is dat mijn tijd hiervoor volledig van die twee hoofdrolspelers afhangt. Als één van de twee het voor bekeken houdt, mag ik opnieuw beginnen. Gelukkig zijn hier de bewoners en hun bezoekers nogal gedwee.

Zoals iedere goede duik moeten we ook deze te snel afbreken. Het mocht nog langer duren. Rustig alles demonteren en een plaatsje geven. Een deugddoende, warme douche en dan napraten bij een kop koffie.

De duik wordt ingelogd terwijl we enkele herinneringen bovenhalen.

Profiel Werner Graf Startjaar duiken: 2004.

Aantal duiken: 1061.

Club: Lagoondivers, Aartselaar.

Duikbrevet: 3*Duiker.

Andere brevetten: Duiker-hulpverlener, begeleider jeugdduiken, KDD, BND, Dive-Master en onderwaterfotografie niv. 1.

Speciaal materiaal: Olympus PEN E-PL7 in een PT-EP12 OW-huis, 2 INON S2000 flitsers met bijhorende diffusers, dome diffusers en snoots.

Favoriete duikstek 'onze wateren': Zeelandbrug, Grevelingenmeer, TODI. Favoriete duikstek buitenland: Wrakduikjes in de Rode Zee. Spectaculairste duik: Sharkdive in Palau.

Lekker warm water, altijd goed weer, fantastisch zicht en zeer veel vis. Wat kan je van een duik meer verlangen?

Dank je wel Werner, om mijn buddy te zijn en om me te laten meegenieten van de duizenden vissen in TODI. Ik verlaat Beringen en vink het indoorduiken van mijn lijstje van mogelijke duikactiviteiten binnen NELOS. Waar ga ik de volgende keer naartoe? Benieuwd?

Ik ook.

Ken je iemand die interessant duikt en me als zijn of haar buddy wilt? Of ben je zelf zo'n buddy, contacteer me dan via: patrick.vanhoeserlande@nelos.be.  PATRICK VAN HOESERLANDE

Hippocampus jan./feb. 2019

53

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden uit Hippocampe nr. 47

februari 1974

Resultaat: De afwijkingen bij 60 m diepte liggen tussen -5,5 m en +4,5 meter. Een positieve afwijking betekent dat de dieptemeter een grotere diepte aanwees (veiliger); een negatieve afwijking betekent een kleinere diepte (onveilig). Daarom zal de Materiaalcommissie contact opnemen met de fabrikanten ten einde de dieptemeters te verbeteren.

en Jean-Pierre Mortier op. De CMAS-trofee werd behaald door David Doubilet (USA), Franco Banfi (Zwitserland) won de Jacques Dumas Trofee en Avi Klapfer (Israël) behaalde de Jorge Albuquerque Trofee.

Miss Unterwasser Welt Michèle Mathé van Yellow Diving haalt de titel opnieuw naar België.

Theoretisch examen clubmonitor Bestaat uit twee delen: een schriftelijk examen multiple choice en het geven van een les. Bij de les is het onderwerp naar keuze van de kandidaat.

Openwaterproeven De kandidaten voor het Middelbaar en het Hoger Brevet mogen zich slechts op het theoretisch en praktisch examen aanbieden als ze de nodige duiken gedaan hebben en alle openwaterproeven met succes afgelegd hebben.

Door deze beslissing zal ook de ridicule legende van het middelbaar of hoger 'zwembadbrevet' verdwijnen.

uit Hippocampus nr. 147

februari 1994

Rekening houdende dat vernieuwingen onmiddellijk kunnen aangepast worden via het internet, besliste het Bestuur Duikonderricht dat er vanaf 2004 geen infomap meer zou moeten gedrukt worden.

uit Hippocampus nr. 97

Bendor – lichting 1993 3*Instructeur: Ivo Hubert 2*Instructeur: Gilbert Bauwens, Marc Cappaert, Werner Ceulemans, Jan De Baere, Erik De Baeremaeker, Stefaan De Blende, Peter de la Porte, Felix De Ridder, Ward Freys, Fred Leroy, Luc Dom, Johan Put, Walter Staes, Alain Trips, Rik Vandekerckhove, Robert Van Passel, Marc Volchiet, Nadia Villain.

54

Hippocampus jan./feb. 2019

Het vademecum Sinds enige tijd staat de internetversie van de NELOS-Infomap ter beschikking van de NELOS-duikers.

35 jaar geleden

Gealarmeerd door publicaties in buitenlandse tijdschriften, zoals Diver, BSAC, Onderwatersport en Tauchen, heeft de Materiaalcommissie beslist een diepgaand onderzoek in te stellen naar de nauwkeurigheid van dieptemeters.

februari 2004

25 jaar geleden

BEFOS-FEBRAS telt 7.304 leden waarvan er 3.035 gebrevetteerd zijn.

Nationale Materiaalcommissie

uit Hippocampus nr. 197

De jury, bestaande uit 4 Nationale Monitors, is geacht elementair of middelbaar brevet te bezitten (nvdr: de juryleden doen zich voor als 1*D of 2*D).

Statistiek

februari 1984

15 jaar geleden

CMAS Internationale '50 Judges' Fotowedstrijd Onder de algemene coördinatie van Lionel Pozzoli vond deze wedstrijd plaats tijdens het jongste CMAS-Congres te Cyprus.

Als Belgische juryleden traden Alain Norro

Anderzijds is het Bestuur Duikonderricht zich bewust van het feit dat de informatiemap nuttige en zelfs noodzakelijke informatie bevat voor de duiker aan de waterkant (bijv. veiligheidsreglement, protocol der openwaterproeven, enz.). Natuurlijk heeft niet iedereen zijn laptop (mét internetaansluiting!) bij de hand om net voor de duik het internet te raadplegen …

Vandaar dat werd geopteerd voor een 'Gids aan de waterkant', namelijk het 'Vademecum'.

René Van Leeuwen

Regionieuws WEVOS

Foto: Sven Vandekerckhove.

WEVOS-proevendag Naar jaarlijkse traditie organiseert WEVOS een aantal keer per jaar een proevendag.

O

p zaterdag 28 mei 2018 was het zover en om 14.00 uur werd de toegangspoort van de Barges opengesteld voor de eerste WEVOS-proevendag van het jaar. De eerste proevendag heeft altijd een grote opkomst, omdat het water stilaan begint op te warmen en de kandidaten geprikkeld zijn om na de winter verder te gaan met hun openwaterproeven.

Inschrijven deed je op voorhand door een e-mail te sturen naar de verantwoordelijke van de proevendag. Zo had die een idee van

het aantal kandidaten en kon er in functie van de af te leggen proeven voldoende kader voorzien worden.

In totaal waren er 52 deelnemers aanwezig, waarvan 27 kandidaten en 25 instructeurs!

Na het samenstellen van de duikploegen, volgde de briefing die gegeven werd door Kurt Vande Rivière. Vervolgens kon de afname van de proeven van start gaan met uitermate veel aandacht voor de veiligheid

van alle deelnemers. Nadat iedereen omstreeks 16.30 uur uit het water was, werd er gedebrieft en nagepraat bij een drankje aangeboden door WEVOS. De volgende proevendagen zijn: za. 27 april en za. 15 juni 2019. Alle proeven kunnen dan gedaan worden, ook die voor Gevorderde Nitrox-Duiker. Op de kalender van onze regionale website (www.wevos.be) vind je meer info.  BART MORENT

Advertentie

Hippocampus jan./feb. 2019

55

Reportage

Dany Darmont en Kitty Van Duysen maakten een perfecte duik met dit 'Do-It-Yourself' materiaal uit de jaren '50.

Foto: archief Dany Darmont.

Geschiedenis

75 jaar sportduiken Pionier – 'Do-It-Yourself ' In de jaren '50 begon de duiksport zich stilaan te ontwikkelen. De vakanties van Club Méditerranée speelden daarbij een grote rol. De klanten konden immers duiken met de Cousteau-Gagnan-ademautomaat in de heldere Middellandse Zee en velen werden daardoor gedreven sportduikers. Terug in België probeerden ze die nieuwe hobby verder te zetten, maar duikmateriaal was niet zomaar beschikbaar; duikshops bestonden immers niet. Materiaal moest dus uit het buitenland komen en was dus zeer duur. Dan maar 'Do-ItYourself' ...

56

Hippocampus jan./feb. 2019

R

obert Knauer was zo'n pionier. Hij was afkomstig van Brussel, dat hoorde je duidelijk aan zijn sappig accent, maar hij woonde in Antwerpen.

Robert had een Healtways-ademautomaat op de kop getikt. Robert dook na-

tuurlijk het liefst samen met zijn echtgenote Jeanine Spinoy, maar een tweede automaat kopen was te duur. Hij was een handige kerel, dus maakte hij een getrouwe kopie. Tot zelfs het membraan toe sneed hij zelf uit een binnenband. Enkel de

Robert Knauer overhandigt de stamboom van de duiksport in Antwerpen aan Amphora ter gelegenheid van de opening van het clubhuis in 1975.

Robert Knauer maakte een getrouwe kopie van de Healthways-ademautomaat.

Foto's (4): Wim Van Doeselaer.

Tot zelfs het membraan toe sneed Robert zelf uit een binnenband.

Enkel de 'bec de canard' was van de Mistral afkomstig.

Een echte Healthways-ademautomaat.

scuba Onder licentie fabriceerde de Amerikaanse firma Healthways de Cousteau-Gagnan-ademautomaat. Zij waren de eersten die het letterwoord 'scuba' introduceerden, hoewel de volledige naam 'self contained underwater breathing apparatus' nog op de ontspanner stond. Healthways ging in 1963 over in Scubapro.

Hippocampus jan./feb. 2019

57

Reportage Geschiedenis

Dany Darmont toont een zogenoemde 'tri' om meer luchtvoorraad te hebben.

Redddingsvest.

'bec de canard' (eendenbek) was van de Mistral afkomstig.

58

Hippocampus jan./feb. 2019

Ook zijn reddingvest was van eigen makelij. Zelfs duikpakken kleefde hij zelf aaneen, maar die zijn spijtig genoeg verloren gegaan. Omdat er geen vulstations waren, vulde hij zijn duikflessen met een ganse batterij luchtflessen van Air Liquide. Maximaal 120 bar werd behaald. Een collega-duiker, Jacques Darmont, had een eigen oplossing om de te lage druk te verhelpen; hij bevestigde drie flessen aan elkaar om zo meer volume te hebben, een zogenaamde 'tri'. Een van de flessen kwam uit een Duitse U-Boot.

Maar al die onderwaterpracht moest toch ook aan de leken bekend gemaakt worden.

Om die reden kwam fotografie in beeld.

Geen probleem voor Robert: hij bouwde een snelkookpan om tot een waterdicht camerahuis!

Na het overlijden van Robert schonk zijn zoon het volledige arsenaal aan duikmateriaal aan Jacques en Paul Darmont (nvdr: respectievelijk de vader en nonkel van Dany Darmont). Zij beseften zeer goed welke historische waarde dat zelfgemaakt duikmateriaal had en hebben het zorgvuldig bewaard.

En nu is dit alles in bezit van de volgende generatie, namelijk 3*I Dany Darmont, die het evenzeer zorgvuldig koestert. De foto's zijn dan ook allemaal ten huize Dany genomen.

Het is duidelijk dat Robert Knauer bezeten was door de duiksport en dat hij die ook populair wilde maken. In 1959 stichtte hij daarom de club 'Centrum ter Verspreiding van de Duiksport' (CVD) die zijn trainingen had in het nu verdwenen Astridbad.

Wellicht zijn er nog duikers die zo'n relikwieÍn ergens in een kelder of garage liggen hebben ? Een verdiend saluut aan deze pioniers. 

Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van CVD in 1999 hebben Dany en Kitty nog een fijne duik gemaakt met deze pioniersapparatuur in de vijver van Muisbroek.

WIM VAN DOESELAER

Foto's (4): Wim Van Doeselaer.

Een camera werd ingebouwd in een snelkookpan.

Foto: archief Dany Darmont.

Foto: archief Paul Darmont.

Wijlen Paul Darmont, de nonkel van Dany, heeft ook nog gedoken met een Healthways-ademautomaat.

Kitty Van Duysen en Danny Darmont.

Advertentie

Fotowedstrijd ‘vervuiling in onze wateren’ Thalassa Diving Gent organiseert een fotowedstrijd voor alle OVOS-duikclubs. Het thema is actueel en uitdagend: ‘vervuiling in onze wateren’. Elke club kan maximaal drie foto’s insturen, een per categorie.

De drie categorieën zijn:

De prijsuitreiking van de fotowedstrijd gebeurt op het Foto- en Filmevent van Thalassa Diving Gent zaterdag 23 november 2019 om 18.00 uur in KASK-cinema (Gent). Alle inzendingen zijn te bewonderen van 14.30 tot 23 uur.

1) vervuiling in onze wateren: zoet water 2) vervuiling in onze wateren: zout water 3) vervuiling in wateren wereldwijd

Voor en na de prijsuitreiking kan je een film meepikken in het thema van de fotowedstrijd: ‘A Plastic Ocean’ uit 2016, een documentaire over impact van vervuiling in de oceanen (16 uur) en ‘L’odyssee’ uit 2016, een dramafilm over het leven van Cousteau met o.a. Audrey Tautou (20 uur). Tickets voor de films kan je bestellen via fotoenfilmevent@thalassa-diving.be

De wedstrijd loopt van 1 maart t.e.m. 15 oktober 2019. Enkel foto’s die je binnen deze periode neemt, komen in aanmerking. Behalve het thema, de locaties en de periode, zijn er geen thematische beperkingen. Laat je creativiteit vrij en verras de duikwereld met jouw foto’s!

Deelname aan de wedstrijd kost 30 euro.

Raadpleeg het volledige wedstrijdreglement op www.thalassa-diving.be

Hippocampus jan./feb. 2019

59

Bondsnieuws

Groepsfoto van de 3*Stage.

Commissie Duikonderricht

Supergemotiveerde kandidaten 3*Instructeur D

De voorzitter van de 3*Stage 2018 brengt zijn verhaal over de acht prachtige duiken die de

kandidaten 3*Instructeur organiseerden voor hun juryleden.

e 3*Stage is de laatste etappe in een lang traject op weg naar het hoogste instructeursniveau. Een traject waarbij er, gespreid over één jaar, diverse modules dienen afgelegd te worden: een moeilijk theorie-examen, het schrijven en verdedigen van een verhandeling en ten slotte de Zeestage.

raedt Dirk De ry). ter & ju (voorzit

John Remue (bootverantwoordelijke).

60

Ivo Hubert (bootverantwoordel ijke).

elen y Eng .

H arr id) e h ig (veil

Hippocampus jan./feb. 2019

Pasfoto's: Ivo

Madder.

het team Het zijn dan ook zeven supergemotiveerde kandidaten 3*Instructeur die bij de officiële opening van de Zeestages op het terras van hotel Cap Boulouris aandachtig naar de toespraken van de voorzitters luisteren.

Naast hen staan acht duikende juryleden paraat: Rik Olievier, Dirk Damen, Glenn Tessens, Franklin Forrez, René Van Leeuwen, Sven Vandekerckhove, Roel Paessens en onder-

getekende, allen gefocust op de taak die hen werd toegewezen; met name het op het terrein testen en beoordelen van de kandidaten. Verder: een veiligheidsteam bestaande uit Harry Engelen, een zeer ervaren schipper die deze functie sinds jaren vanop zijn eigen boot waarneemt.

Hij wordt geflankeerd door de Stage-arts, dokter Catherine De Maeyer, voorzitter van de Geneeskundige Commissie en als duikarts en cardioloog gekend bij vele NELOS-leden. In het haventje van Boulouris liggen twee RIB's (rubberboten met rigide kiel) van duikcentrum Europlongée te wachten met op elk van deze boten een schipper, de sympathieke Fransen Luc en Hugo. Op elke RIB zal een niet duikende 3*Instructeur, die mee instaat voor de oppervlaktebeveiliging, postvatten en fungeren als verbindingspersoon tussen de

Catherine De Maeyer (arts).

Roel Paesse

ns (jury).

n Leeu René Va

wen (ju

ry).

Sven Vandekerckhove (jury).

Foto: Ivo Madder.

Darwins Arch.

Nico De Vrie

ze.

Philippe Vanderheeren.

n It er Va Diet

Calla

te rb

er t.

eeck

.

Joris Stevens.

Kurt Vande Rivière.

Pasfoto's: Ivo Madder.

Dirk

Shinji Bauters.

Foto:s (2): Dirk Deraedt.

Een leuke sfeer aan boord van de RIB.

De kandidaten van de 3*Stage.

kandidaten enerzijds en de schippers anderzijds. Dit jaar zijn het John Remue en Ivo Hubert die deze belangrijke taak op zich zullen nemen, twee 3*Instructeurs met een indrukwekkende staat van dienst. Het is geruststellend dat deze twee 'anciens' mee waken over het veilige verloop van de duikoperaties.

het doel Van de kandidaten wordt verwacht dat ze de komende dagen alles in goede banen leiden: de keuze van de duikplaatsen, de veiligheidsmaatregelen, het gidsen van de duikploegen, ... Kortom, de hele organisatie rust op hun schouders. En de lat ligt hoog. Ze moeten dagtrips organiseren waarbij de mooiste duikstekken in de

Franklin Forrez (jury).

Rik Olievier (jur y).

brede regio worden bezocht: van de 'Banc de Fréjus' en de 'baai van Cavalaire' in het westen tot 'Cap Roux' en de 'Banc des Vieilles' in het oosten.

Bij aanvang van de Zeestage is het mooi weer, de zon schijnt en er is nauwelijks wind. Maar daar zal snel verandering in komen ...

een turbulente dag Op dag 2 is er een stevige westenwind komen opzetten en we mogen van geluk spreken dat er in de ochtend nog gedoken kan worden op de 'Banc de Fréjus', een mooie, maar totaal onbeschutte duikplaats 'au large' van Saint-Raphaël. We zijn onder de indruk van de adembenemende richel

Glenn Tess

ens (jury).

Dirk Damen (jury)

.

die rijkelijk begroeid is met grote takken zwart koraal. Eén jurylid beweert zelfs een solitaire amfora in het zand gevonden te hebben ... Meent hij dat nu of was dat een zware aanval van dieptedronkenschap?

Veel tijd om hierover te speculeren is er niet, want onverwacht moeten er reanimatie-oefeningen worden uitgevoerd. Het is niet evident om correcte CPR toe te passen tussen het duikmateriaal op een woest rollende boot. 's Middags is de westenwind nog verder aangewakkerd en voor de volgende duik

Rondetafelgesprek in het hotel.

Hippocampus jan./feb. 2019

61

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

wordt dankbaar gebruik gemaakt van de luwte aan de oostzijde van 'Lion de Mer', een eilandje niet ver van de haven. Het is 18.00 uur als de boten van de 3*Stage de haven van Boulouris binnenlopen. Ondertussen is de hemel dichtgetrokken en breekt er een onweer los. De debriefings vinden plaats onder een kletterende hagelbui. De juryleden spoeden zich naar hun kamers, waar ze enkele minuten hebben om te douchen, om zich vervolgens naar hun hoofdkwartier te reppen waar er punten moeten gegeven worden op de voorbije duik. Inmiddels ontruimen de kandidaten de boten en steken zij de koppen bij elkaar om de volgende Stagedag te plannen. Na het avondmaal, rond 20.30 uur, neemt het volledige team plaats voor een tweetal conferenties, waarbij er gedebatteerd wordt over de hete hangijzers binnen het Duikonderricht. Hierbij discussiëren de kandidaten en juryleden op gelijk niveau, alsof zij op dat ogenblik deel uitmaken van een of ander comité binnen het College van 3*Instructeurs. Het is 23.00 uur voordat iedereen zijn bed kan opzoeken om de volgende dag opnieuw in een rollercoaster te stappen: twee nieuwe duiken, op andere duikplaatsen, in andere omstandigheden, met de jury alweer in andere rollen.

hoog tempo

Foto's (3): Dirk Deraedt.

Het hoeft geen betoog dat het tempo binnen de 3*Stage hoog ligt en de belasting voor de kandidaten niet te onderschatten is. Reeds op het einde van de tweede Stagedag worden de eerste tekenen van vermoeidheid bij de kandidaten waargenomen, maar het is voor hen van cruciaal belang om tot op het einde van de Stage alert en gefocust te blijven. Gelukkig zijn de weergoden, na die stormachtige tweede dag, de Zeestage opnieuw gunstig gezind en onder een stralende zon kunnen

De jury is inventief in haar rollenspel en speelt dat overtuigend.

62

Hippocampus jan./feb. 2019

Rondetafelgesprek na een tafelgeprek op restaurant.

er mooie en verafgelegen duikplaatsen bezocht worden. Zo wordt er een dagtocht georganiseerd naar Cavalaire, een gebied waar zich enkele van de meest illustere wrakken van de Middellandse Zee bevinden. De ochtendduik vindt plaats in de baai van Cavalaire, op het imposante wrak van de 'Togo'. Wanneer de vloot van de 3*Stage de duikplaats nadert, stellen we vast dat er helaas reeds een boot van een lokale duikschool ter plekke is. Hun duikers zijn bijna klaar om in het water te springen, maar met verbaasde blikken moeten zij toekijken hoe op onze RIB's iedereen razendsnel gereed is en ons hele team vóór hun neus als eerste op het wrak gedropt wordt. Een mooie illustratie van een strakke NELOS-organisatie! De dagtrip wordt helemaal compleet als er, na een gezellige lunch in de haven van Cavalaire-sur-Mer, kan gedoken worden op het wrak van de 'Rubis', de legendarische duikboot van de Franse marine die ter hoogte van 'Cap Camarat' zijn laatste rustplaats heeft. Ditmaal hebben we het wrak voor ons alleen en genieten we (de juryleden dan toch) van de grote dentis of tandbrasem (Dentex dentex), mérous of bruine tandbaars (Epinephelus marginatus) en gigantische zeebrasemscholen of dorade (Sparus aurata en Spondyliosoma cantharus) die zich rond het wrak bewegen.

het verdict De Stageweek vliegt voorbij en voor we het beseffen, staat de achtste en laatste duik

op het programma. Ditmaal in de nabije omgeving, ter hoogte van de Cap du Dramont, op de Sec des Méduses. Na deze duik is de Stage plots ten einde: les jeux sont faits, rien ne va plus (vrij vertaald: 'de teerlingen zijn geworpen'). Het binnenvaren in de haven gebeurt onder een hartverwarmend applaus vanwege de teams van de 2*Stage en de Exploratiestage en is voor onze kandidaten, na alle geleverde inspanningen, een emotioneel moment. Terwijl de kandidaten meehelpen de legertent op te kramen, reppen de juryleden zich voor een laatste keer naar hun deliberatieruimte, nu voor de einddeliberatie. Hierbij moeten de massa's punten en notities die de jury de voorbije week verzameld heeft integraal bekeken worden. Het is een grote hoeveelheid informatie die door onze toegewijde (en onontbeerlijke) secretaris, Ivo Hubert, vakkundig in een overzichtelijk evaluatiesysteem verwerkt wordt.

Uiteindelijk komt de jury tot een verdict en het is een trotse voorzitter die na het middagmaal maar liefst vier geslaagden mag proclameren. Proficiat aan onze vier nieuwe 3*Instructeurs, maar ook mijn welgemeend respect voor élke kandidaat die deze aartsmoeilijke Stage doorlopen heeft.

Chapeau aan allen!  DIRK DERAEDT, VOORZITTER 3*STAGE 2018

René Van Leeuwen en Dirk Deraedt met op de achtergrond de helikopter van Cross Med.

Jaarlijks Symposium Duikveiligheid Update van recente inzichten aterdag 16 maart 2019 Locatie: congrescentrum Ter Elst, Edegem

Info, programma en registratie:

www.duikveilig.be

Europlongée Boulouris

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

10 duiken aan € 539 per persoon.

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum

www.europlongee.fr Fixe: 04 94 19 03 26 GSM:06 09 18 53 74 contact@europlongee.fr

Hippocampus jan./feb. 2019

63

Bondsnieuws

to

:N

c an

yD

elo

z.

De kandidaten van de 3*Stage.

V

Algemene briefing in de haven.

Stage

3*Instructeur

ooraleer we eraan zouden beginnen, hadden we nog een duikje gepland met de kandidaten (Shinji Bauters, Dirk Callaert, Nico De Vrieze, Joris Stevens, Dieter Van Itterbeeck, Philippe Vanderheeren en Kurt Vande Rivière) om nog eens alles op een rijtje te zetten en plezier te maken.

Zaterdag voor de Stage stond in het teken van daguitstappen plannen, restaurants contacteren met de vraag of we er welkom zijn met een grote groep, duikcentra bellen, … teveel om op te noemen en de dag ging snel voorbij. Zonder het goed te besef-

Foto: Bart Morent.

Fo

Commissie Duikonderricht

fen was het ineens zondag 11.00 uur. Snel klaarmaken om naar de briefing te gaan, de ploegindeling te ontvangen en de eerste duik uit te werken, want om 12.00 uur is het de officiële openingsreceptie van de Zeestage.

Daar is de eerste stress, we zijn natuurlijk niet klaar met plannen, maar moeten naar de receptie. Oké, dit is duik één en het zal wel beter gaan bij de volgende. Na de receptie volgt het eerste tafelgesprek met de 3*I's. Slik, we zijn voorbereid, maar dit is onmiddellijk 'sky high'. Ik heb horen waai-

"Na het slagen voor het theoretisch examen en de verhande-

Steffen Scholz (rechts), ISO-auditor EUF, komt ons opleidingssysteem evalueren.

ling voor het behalen van de titel 3*Instructeur kwamen we tot het besef dat we ons mochten klaarstomen voor een vakantie met vrienden. Zeven vrienden en een aantal juryleden stonden aan de zier", schrijft Shinji Bauters.

64

Hippocampus jan./feb. 2019

Foto: Nancy Deloz.

aftrap van vijf dagen duikple-

Planning van de duik.

Foto's (3): Nancy Deloz.

Catherine De Maeyer, de arts aan boord, helpt bij het aan boord komen.

en dat we aan 'Top Gun' zouden deelnemen en zo voelt het ook aan. Afspraken worden gemaakt met de jury en dan is het tijd om naar de haven te gaan, want de jury zou er immers snel moeten zijn. Wij zijn met zeven en we gaan ons niet laten kennen. Dat is toch het plan. We staan klaar om de jury te verwelkomen. Zoals verwacht zijn ze niet allemaal op tijd. We blijven bij het idee 'Het is duik één, dat is normaal'.

Op het gezicht van een aantal juryleden is af te lezen dat ze zich moeten inhouden om niet te lachen met onze ludieke petjes

'We make you happy'. Het ijs is gebroken en we zijn vertrokken: een algemene briefing, een individuele briefing, materiaalcontrole en klaar om op de RIB te stappen. Dit gaat allemaal zeer snel en er gebeurt zoveel tegelijk dat je goed moet opletten om niets te vergeten.

Nu uitvaren en duiken, 'Dit kunnen we wel'.

De duik verloopt enorm snel en de jury weet ons wel bezig te houden. Na een goed half uurtje is het al over. Binnenvaren, een debriefing geven en weg is de jury. Nu hebben we een minimum aan tijd om even sa-

men uit te blazen. Tegen de tijd dat de boot opgeruimd is, hebben we nog 20 minuten tijd om te douchen en de ploegindeling op te halen voor de volgende duik.

De tweede duik is er eentje waarbij we rekening moeten houden met een dagtrip.

De indeling is binnen, de ADV (Algemeen Duikverantwoordelijke) is gekend en daar gaan we weer: 30 minuten tijd om even overleg te plegen en naar het tafelgesprek te vertrekken. Vóór het tafelgesprek moeten we een restaurant bellen voor het middagmaal. Ver uitvaren doen we niet, want het weer is niet zo goed.

RIB 2 van de 3*Stage, klaar om uit te varen.

Hippocampus jan./feb. 2019

65

Bondsnieuws

Op naar een duik op 60 meter. Na deze duik zijn we allen onder de indruk. Op die diepte gaat alles zeer snel en zitten we allen snel met te weinig lucht. We moeten bij de jury gaan om lucht te vragen. Terug aan boord komt de wind al snel de kop opsteken, waardoor we vroegtijdig binnenvaren. Na een heerlijke maaltijd en een lastig tafelgesprek gaan we voor de namiddagduik.

De wind is nu wel enorm toegenomen en dit verplicht ons om te duiken op 'Lion de mer'. 's Avonds is het opnieuw sprinten om met alles klaar te geraken.

De tweede dagtrip gaat richting Agay. Ik ben duikleider en de vermoeidheid begint toe te slaan. Mijn tafelgesprek speelt nog in mijn hoofd en op de boottocht laat de jury mij dit nog wat meer voelen. Ik denk de hele tijd "Ik wil in het water zitten, daar zijn ze even stil". Als ik erover nadenk, is dit mijn zwaarste jury, zowel voor het tafelgesprek als voor de duik. We zouden duiken op 'Sec des Corbes' waar we de zeeraaf (Sciaena umbra) kunnen zien. Ik, als duikleider, wil deze vis toch wel eens zien, maar daar denkt de jury anders over. Wat hebben we hier afgezien. Beneden keihard gewerkt en mijn fles is dan ook leeg eenmaal we op trapdiepte zijn. Ik ga bij de jury hangen en zie mijn twee medekandidaten zweten en zwoegen om de andere twee juryleden boven te krijgen. Eenmaal op de boot ben ik fysiek helemaal op en toch zo trots op mijn twee medekandidaten die zich in bochten hebben gewrongen om een poging te doen de jury bij elkaar te houden. We hadden de duikplaats wat ongelukkig uitgekozen en dit mogen we na de duik horen. Het tafelgesprek die middag deed ook al niet veel goeds aan mijn 'mindset', maar we moeten

Jurering van de duik.

66

Hippocampus jan./feb. 2019

Foto: Nancy Deloz.

Na het tweede tafelgesprek van de dag staan er nog twee conferenties op de planning. Omstreeks 22.00 uur kunnen we naar de kamer om alles zorgvuldig voor te bereiden voor de dagtrip van de volgende dag en ook de namiddagduik in te plannen. Tegen 1.00 uur liggen we in bed om weer op te staan om 6.00 uur. Philippe heeft heerlijke koffie voorzien en we vertrekken naar de haven. De jury wordt om 8.00 uur verwacht.

Ze zijn te laat ‌ Dit zal een constante blijken doorheen de Stage, maar we proberen dit op te vangen.

Wie moet op welke RIB zitten?

erdoor.

Die avond is het nodig om even goed stoom af te laten. De Stage is zijn tol aan het eisen en ik probeer mijn best te doen om de gedachten dat het niet goed is uit mijn hoofd te zetten, maar dit is moeilijk. De laatste dagtrip is in het vooruitzicht en we plannen alles. Maar dan komen we voor een verrassing te staan op het tafelgesprek, waarbij de juryleden aansturen op een dagje wrakduiken. We voelen snel aan dat ze naar de Togo en de Rubis willen. Het is al 20.00 uur en we moeten dit nog regelen. Snel even de koppen bij elkaar steken en rondbellen tussen de tafelgesprekken door. Nico, als ADV voor die duik, overlegt met de duikleiders terwijl Philippe al aan de telefoon hangt met een restaurant en een duikcentrum. We krijgen het geregeld.

Nu snel nog een modeshow geven tijdens de 'bonte avond' en dan klaarmaken voor de volgende dag.

We varen voor een laatste volledige dag uit en zijn voorbereid om de jury een uurtje te 'entertainen' tijdens de tocht. We komen aan op de Togo en zien daar een boot

De kandidaten van de 3*Stage wachten vol spanning af op het verdict.

Foto: Ivo Madder.

De briefing door de duikleider wordt kritisch geĂŤvalueerd door de juryleden.

Foto's (2): Nancy Deloz.

Commissie Duikonderricht

Foto: Nancy Deloz.

Vreugde alom omdat de laatste duik er op zit.

Surf naar www.flickr.com/photos/nelos-vzw/albums voor nog meer foto's van de Zeestage. van een ander duikcentrum liggen. Oei, die duikers zullen schrikken. Van dit wrak heb ik niets gezien. Ik hoop de duikers van het duikcentrum wel. Na het middagmaal en het conferentiegesprek spreken we af in de haven om 15.00 uur om te duiken op de Rubis. Door een klein misverstand hebben we ons een beetje in de nesten gewerkt en voert de jury een mooi toneeltje op in de haven. Na wat discussie vertrekken we naar de Rubis. Het is een verademing voor mij, want ik heb kunnen genieten van een mooie wrakduik zonder veel problemen.

Rik Olievier, één van de juryleden, heeft zelfs even tijd om de Titanic-scéne na te spelen en René Van Leeuwen, een ander jurylid, kan even in het wrak kijken.

Na deze toffe dag komen we allen tot het besef dat er nog maar één duik volgt. We moeten ons nog een laatste keer bewijzen.

Het tafelgesprek is wat bizar en ik heb het lastig om mijn duikleider te volgen in zijn beslissing. Aan tafel doe ik mijn best om hier niet te zwaar op in te gaan, maar op de kamer praten we er toch nog even over door. Mijn duikleider besluit mij te vol-

gen en moet de volgende ochtend – voor de laatste duik – nog een ongemakkelijke aanpassing doen, maar we gaan ervoor.

Die ochtend is het natuurlijk discussie met de jury, want we komen terug op onze beslissing van de avond voordien en laten een jurylid niet duiken. Na een beetje protest en argumentatie wordt er afgeklopt door de jury en kunnen we allen duiken.

De duik start wel in een mineur, want Kurt die net voor de stage zijn teen brak, heeft teveel last en kan niet mee duiken. Hij gaat wel mee aan boord. De duik op zich is ook raar en na 20 minuten zijn we boven water.

Nadat ik overlegd heb met mijn duikleider, begrijp ik zijn beslissing om de duik te beëindigen. Er wordt op zee een aperitiefje gedronken en we varen binnen. Dit is wel een heel emotioneel moment. Alle supporters, de Exploratiestage, de kandidaten en juryleden van de 2*Stage staan ons op te wachten. We kunnen er niets meer aan veranderen.

Na het namiddagfeestje (nvdr: een receptie op het strand, aangeboden door het duikcenter Euro Plongée) is het moment aanFo

Foto: Ivo Madder.

gebroken van de proclamatie. In spanning wachten we af. Nico De Vriese, Philippe Vanderheeren, Dirk Callaert en ikzelf zijn bij de geslaagden. Alle respect voor Joris Stevens, Dieter Van Itterbeeck en in het bijzonder voor Kurt Vande Rivière, die met een gebroken teen toch zo een prestatie geleverd heeft. De Stage zorgt ervoor dat we een hechte groep geworden zijn met ons zeven en een vriendschap voor het leven hebben opgebouwd. 

Shinji Bauters geslaagd voor 3*Instructeur.

SHINJI BAUTERS

Fot

to

a :N

nc y

Del

o: N

a n c y D el o z .

oz .

Het duikmateriaal.

Verwelkoming van de 3*Stage na hun laatste duik.

Hippocampus jan./feb. 2019

67

Sportcommissie

Bij het vrijduiken kijk je niet naar boven en blaas je geen lucht uit tijdens het stijgen.

Foto's (2): Johan Vandersmissen.

Bondsnieuws

Vrijduiken ...

puur en intens beleven Iedereen heeft zijn of haar reden om te vrijduiken: jezelf en je lichaam beter leren kennen, je grenzen verleggen, gewoon voor de fun, … Samen vrijduiken tilt de beleving vaak naar een hoger niveau en maakt het al te meer intens. Dat is ook het geval tijdens onze septemberstage aan het CMAS Vrij­ duikcentrum in Kas bij Antalya (Turkije). Dit is ons verslag van de Stage vrijduiken 2018.

B

art Vanderbruggen (flesduiker, maar bijna 30 jaar inactief), Danny Van Dosselaer (50 jaar met meer dan 300 flesduiken en nu vrijduiker sinds 4 jaar), Lieke Knoops (al enkele jaren vrijduiker en 'meermin') en Jef Cleymans (55 jaar met meer

Foto: Frederik Rausenberger.

De duikuitrusting van een vrijduiker.

68

Hippocampus jan./feb. 2019

dan 500 flesduiken) vertellen wat hen aantrekt in het vrijduiken en waarom ze mee op Stage zijn in Kas (Turkije) begin september 2018. In totaal zijn ze met 20 vrijduikers op Stage.

Dag 1 & 2: Eerste open water vrijduiken In het Duikcentrum in Kas, waar het 3e CMAS Wereldkampioenschap Vrijduiken plaatsvond, is veiligheid topprioriteit. We zijn met 20 vrijduikers en duiken in groepjes van 4, dus rond 5 boeien. We duiken zo'n 150 meter van het strand, waar twee platformen liggen waaraan onze boeien zijn vastgemaakt. Het

is even wennen aan duiken in open water.

Het water is mooi blauw en warm. Het zicht is goed, zo'n 20 à 25 meter. Met het buddysysteem is er altijd maar één duiker beneden en één buddy die de duiker continu volgt aan de oppervlakte. Als de duiker aan de daallijn het signaal geeft 'ik kom nu naar boven', zal de buddy naar beneden duiken en de laatste meters naar boven mee afleggen. Pas dertig seconden na het OK-signaal mag de volgende duiker zich klaarmaken.

Met vier aan de boei zit er een goed tempo in. Dit houden we twee uren in de voormiddag en twee uren in de namiddag vol. 's Avonds na het diner in het hotel gaan er nog enkele naar het stadje, maar tegen 22.00 uur ligt bijna iedereen in bed.

Dag 3: Ochtendyoga en 'lung packing' Op de tweede duikdag zijn er al wat meer

Foto's (3): Johan Vandersmissen.

We worden in groepjes van zeven vrijduikers ingedeeld.

De oppervlakteboei.

mensen present voor de ochtend­ yoga naast het zwembad met uitzicht op de haven en de zee.

Bart Vanderbruggen begeleidt elke morgen deze yogasessies en zorgt ervoor dat we vol energie beginnen aan een tweede dag vrijduiken.

Een les duikgeneeskunde.

flow te meten. Even testen en we weten hoeveel liter we echt kunnen meenemen naar de diepte.

Dag 4: 'Variable Weight' met de duikslee

Na de middag geeft Stefan De Smet, met zijn grote kennis van kinesitherapie, een briefing over 'lung packing'. Dit is een techniek om bijkomende lucht te 'happen', net voor je een diepe duik wil doen. Je kan zo een extra liter lucht aan je longinhoud toevoegen.

Deze techniek is niet weggelegd voor beginners, want 'overpacken' is geen goed idee.

Stefan heeft een spirometer mee, een toestel om de longinhoud en lucht-

Vandaag is het zover. We varen uit om te vrijduiken, met de duikslee aan boord. Die hebben we nodig voor de 'Variable Weight' (VWT) – variant van het vrijduiken. Met de zware duikslee, een soort aluminium kruis waarop je gaat staan en waaraan je je vasthoudt, ga je snel naar je duikdiepte. We noemen het 'Variable Weight', omdat je met de zware duikslee naar beneden gaat en zonder het gewicht van het kruis terug naar boven zwemt. Eens beneden laat je los en het water draagt je naar boven. Deze manier van vrijduiken is bijna voor iedereen van onze groep de eerste keer en daardoor zijn bij een aantal van ons de zenuwen wat gespannen.

Vermits we met 20 vrijduikers zijn, verdelen we de groep over drie dagen. Elke dag krijgen een zevental vrijduikers twee pogingen om met de duikslee te duiken. 20 meter omlaag in recordtijd en dan langzaam naar boven zweven lukt iedereen. Omdat je snel en relatief makkelijk naar beneden Hippocampus jan./feb. 2019

69

Bondsnieuws

Foto's (3): Johan Vandersmissen.

Sportcommissie

Met de duikslee naar beneden voor de vrijduik 'Variable Weight'.

duikt, wil iedereen wel 'eens dieper' gaan.

Als vrijduiker kondig je vooraf aan hoe diep je wil. Dus horen we vele 'aankondigingen' van 35 m en 40 m. Voor enkele vrijduikers is het toch net wat te diep, want als de oren niet klaren moet je dadelijk van de duikslee. Nog een meter of twee dieper duiken is niet goed voor de trommelvliezen.

Dag 5 en 6: 'Personal Bests', een DC3 en een tank De volgende twee dagen komt de rest van de groep aan de beurt om met de duikslee nieuwe duikdieptes te testen. Het regent

Elke ochtend waren er yogasessies.

Tijdens de stijging komt de veiligheidsvrijduiker de vrijduiker tegemoet en begeleidt hem tot de oppervlakte.

'Variable Weight Personal Bests'. Bijna iedereen gaat vlot dieper dan zijn beste prestatie in deze discipline.

In de namiddag varen we uit naar een baai.

Op een diepte van 15 meter – en dat halen we nu allemaal makkelijk – ligt er een oude DC3. Het vliegtuig dat speciaal voor duikers en vrijduikers werd afgezonken, ziet er prima uit. We kunnen het natuurlijk niet laten om enkele flessenduikers hard te laten schrikken door hen even aan te tikken of plots voor hen op te duiken.

Na vijf dagen vrijduiken beginnen er enkele vrijduikers erg vermoeid te worden.

Ze krijgen last van de oren en kunnen moeilijker klaren. Een namiddag rondwandelen in het mooie centrum van Kas helpt om de batterijen wat op te laden.

Vrijduiken is niet alleen afdalen aan een daallijn en dan terug naar boven komen. We duiken de zesde dag in een andere baai rond een

70

Hippocampus jan./feb. 2019

tank, een amfibiewagen of een wrak waar er veel leven is. Als vrijduiker maak je geen geluid. Je kan de vissen en de schildpadden makkelijker benaderen. Vissen schrikken niet, want het lawaai dat een flesduiker maakt met zijn luchtbellen ontbreekt. Een vrijduiker wordt opgenomen in deze wereld.

Dag 7: Niet meer duiken, maar wel genieten Flessenduikers duiken niet meer de dag voor ze in het vliegtuig naar huis stappen omwille van het risico op een decompressieongeval. Ook vrijduikers stapelen stikstof op tijdens hun vrijduiken. Na zes dagen intensief vrijduiken kan er dus een beperkt risico bestaan en daarom doen we die laatste dag geen vrijduiken meer.

Paragliden staat op het programma voor de moedigen, maar dat gaat jammer genoeg niet door wegens te veel wind. Stefan meet nog eens met de spirometer hoeveel extra longvolume we hebben ontwikkeld na die zes dagen vrijduiken. Francesco controleert of we onze knopen nog kunnen leggen: "laat de paalsteek nog eens zien", vraagt hij. Lieke trekt haar meerminstaart aan en geeft het beste van zichzelf met een show op muziek.

Foto's (4): Johan Vandersmissen.

Na zes dagen intensief vrijduiken kan er toch een beperkt risico bestaan en dus duiken we die laatste dag ook niet meer.

De koffers staan klaar, de groep lijkt moe.

Vannacht om twee uur vertrekt de bus naar de luchthaven. Maar we gaan nog eerst samen lekker eten en napraten in een visrestaurant bij de haven van Kas. De week is voorbij gevlogen.

Grenzen verleggen: 'Personal Bests', proeven, brevetten

De 20 vrijduikers behaalden in Kas Turkijke meer dan 20 'Personal Bests' in de verschillende Lieke Knoops, vrijduiker en zeemeermin. disciplines van het vrijduiken: 'Free Immersion' (waarbij de vrijduiker zich

Verschillende knopen werden aangeleerd.

zonder vinnen langs een touw naar een bepaalde diepte naar beneden trekt en zich op eigen kracht zich terug naar boven begeeft), 'Constant Weight', 'Variable Weight' en 'Static Apneu'. Bijna 40 proeven werden

Lieke geeft een demonstratie sierlijk zwemmen als een zeemeermin.

Hippocampus jan./feb. 2019

71

Bondsnieuws

Met een spirometer wordt de longinhoud gemeten.

met succes afgelegd. Drie vrijduikers haalden een hoger brevet.

'Vrijduiken is fun', is onze slogan Lang hebben we naar deze Stage toe geleefd, veel voorbereidende correspondentie met het reisbureau en met de duikbasis kwam eraan te pas: hotel en vervoer van en naar de duikbasis regelen, de duikboot reserveren mét duikslee, veilig duiken, bijleren, proeven afnemen.

De Stage van vijf dagen in Kas vloog voorbij.

De ganse groep was fantastisch, iedereen droeg zijn steentje bij, maar vooral: "Bedankt, Walter Mellaerts en François Vissers, voor de organisatie en begeleiding".

Foto's (2): Johan Vandersmissen.

Sportcommissie

Een statische apneu.

 JOHAN VANDERSMISSEN, 4*FD

Vrijduiken is voor mij jezelf zoeken

Vrijduiken is voor mij het gevoel van vrijheid

Op het internet zag ik een yogaleraar in Brazilië die aan vrijduiken deed. Dat was voor mij heel herkenbaar, omdat ikzelf yoga beoefenaar ben. Ik had gehoord dat mijn vroegere duikinstructeur met vrijduiken was gestart in zijn duikclub en heb toen contact met hem gezocht.

Waarom doe ik aan vrijduiken? Vrijduiken is voor mij jezelf zoeken.

Fysiek en mentaal: alles wordt onder de loep gelegd. Je omgeving verandert helemaal in enkele momenten. Van een landdier word je een watermens. Leren omgaan met veranderende omstandigheden is een constante in ons leven. En daar is ook de parallel met yoga. Lichaam en geest passen zich aan. Je observeert je lichaam, je geest focust zich op je ademhaling. De ademhaling stuurt zowel het lichaam als de geest aan. Ik vind ook de ontspanning na de inspanning in het vrijduiken terug.

Via een NELOS-initiatie in Brugge ben ik begonnen met vrijduiken.

Ik was al even op zoek naar iets zoals vrijduiken. Apnea was al mijn favoriete oefening bij de duiktraining. Ik doe aan vrijduiken voor het gevoel van vrijheid. Ik hoef geen materiaal mee te slepen in het water. De uitdaging om limieten op te zoeken, ligt ook in mijn karakter. Ik leg me er echt op toe om beter te vrijduiken.

Drie keer per week train ik: 1 keer in het zwembad. Tweemaal per week doe ik 'dry apnea'-training op fitnesstoestellen. Dat is voor mij roeien, lopen op de loopband en crosstraining. Daardoor ben ik enorm vooruitgegaan qua prestaties.

Met 'stretching' en ademhalingstechnieken heb ik mijn longinhoud met bijna één liter doen toenemen. Beter klaren voorbij de 35 meter blijft voor mij een uitdaging.

BART VANDERBRUGGEN

DANNY VAN DOSSELAER

Vrijduiken is voor mij een fysieke en mentale uitdaging

Vrijduiken is voor mij aandacht geven aan het mooie, het esthetische

Na meer dan 500 flesduiken was de uitdaging er niet meer. Ik las in 2016 een artikel over vrijduiken in de Hippocampus en in januari 2017 was het zover. Ik begon in Aarschot te vrijduiken. Ik zoek de uitdaging, het verleggen van mijn grenzen. Eerst dacht ik vooral dat het fysieke uitdagingen waren.

Ik haal vandaag 20 meter diepte, haal ik morgen meer? Ik doe nu 100 meter ver in 'dynamic'. Kan ik beter? Nu weet ik dat ik dat kan, maar dat het mentale daarbij een grote, misschien wel de grootste uitdaging is. In Kas zou ik voor de eerste keer in open water duiken. Na de duiken in de duiktank te Zwevegem en Nemo33 keek ik uit naar die ervaring.

Hallo, ik ben Lieke en lid van 'The Mermates'. Na mijn werk geef ik les aan kinderen en volwassenen die meermin of meerman willen worden. Een meermin is een vrijduiker met meer aandacht voor het mooie, het esthetische aspect van vrijduiken. Sierlijk bewegen onder water, interactie met andere waterbewoners, alsook met mensen onder en boven water. Met 'The Mermates' treden we ook op met muziek en dansen. Ik heb drie monovinnen, waarvan twee een meerminstaart zijn. Mijn meerminpak heb ik nu na zes maanden klaar: meten, knippen, plakken. Het is voor mij leuk om onder water te zijn. Ik kan er mijn verstand op nul zetten. Ik doe het niet voor prestaties. Kom maar eens kijken in TODI (Beringen).

JEF CLEYMANS

LIEKE KNOOPS

72

Hippocampus jan./feb. 2019

WIJ ONDERHOUDEN & HERSTELLEN ALLE MERKEN WWW.MES-BVBA.BE INFO@MES-BVBA.BE +32 11 85 15 08

 

rEvo rebreathers info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

 

G KORTIN G R O EP S S R E UIK VOOR D

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Bondsnieuws

De kandidaten van de 2*Stage.

Commissie Duikonderricht

Foto's (3): Ivo Madder.

Bijna iedereen geslaagd tijdens

de 2*Stage

Begin oktober 2018 stonden 12 kandidaat 2*Instructeurs klaar om hun vaardigheden te bewijzen voor hun juryleden, de 3*Instructeurs, tijdens de Zeestage te Boulouris (Zuid-Frankrijk). Fysieke conditie, duikervaring, leiderschap, kennis, inzicht, kameraadschap, loaliteit en je kunnen inleven in het rollenspel of je taak als 2*Instructeur, zijn daarbij belangrijk. De meeste kandidaten slagen van de eerste keer. Anderen zijn er nog niet klaar voor en moeten nog wat groeien. Wat beslist zeker is, is dat alle deelnemers er sterker en meer ervaren vandaan komen. We brengen je twee verhalen, dat van Astrid Baten als hoofdartikel

Astrid Baten.

Geert Behets.

Briefing.

74

Hippocampus jan./feb. 2019

Nicolas De Smyter.

Boris De Sut ter.

Luk Heyvae

rt.

Afmelden bij de havenkapitein.

Claude Lescouhie

r.

Pasfoto's: Ivo Madde

r.

en dat van Luk Heyvaert als kaderstukje.

Algemene briefing.

Foto's (4): Ivo Madder.

Simulatie van het aan boord brengen van een slachtoffer.

W

at in het begin van mijn duikcarrière in 2011 nog een 'ver-van-mijnbedshow' was, werd in oktober 2018 werkelijkheid. Dé Zeestage in Boulouris. Honderden wilde verhalen kwamen ons ter ore en de stress werd alleen maar groter.

op Zeestage. Tijdens de eerste pre-Stages werd ik al snel met de neus op de feiten gedrukt: leiderschap houden, organisatie, tijdsdruk, reddingen, … het ging verre van goed. Toch was het altijd fijn om nadien even met de andere kandidaten te overleggen, de tips van de jury ter harte te nemen en de moed terug bij elkaar te rapen om door te blijven gaan. Het moeilijkste voor mij was om door de ervaren 3*Instructeurs te kijken. Als jury spelen ze een bepaald

Mike Melis.

Philip Moonen.

Maarten Schroeven.

Geert Van De Berckt.

Vangoidtse

Stefan nhoven.

Pasfoto's: Ivo Madde

r.

Een Zeestage start je niet zomaar. Tijdens de eerste theorielessen zaten we met 12 nog ver uit elkaar, maar beetje bij beetje

werden we een team met hetzelfde doel voor ogen: 2*Instructeur worden. We hebben gezwoegd en gezweet op de theorie met uiteindelijk het verlossende resultaat, we mochten alle 12 vertrekken op Stage!

Euforie alom en als team stonden we klaar voor de grote uitdaging in Zuid-Frankrijk.

Vergaderingen, duiken, reddingen oefenen, briefings geven, … We hebben het allemaal samen doorlopen tijdens de pre-Stages, zodat we klaar waren voor het echte werk

Pieter Wegge.

Tony Devolder en Thisbe Vanrysselberghe, respectievelijk voorzitter en dokter van de Zeestage.

Je lichaam goed hydrateren voor de duik is belangrijk.

Hippocampus jan./feb. 2019

75

Bondsnieuws

Foto's (6): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

Simulatie van een duikongeval.

acclimatiseren Na veel oefenen en ook plezier maken, vertrokken we naar Agay, in de buurt Boulouris (St.-Raphaël) – daar waar de Zeestage plaatstvindt. We zijn een weekje vooraf vertrokken om al wat te acclimatiseren in het heerlijke Franse klimaat van de Middellandse Zee. We deden toffe uitstappen, hebben gedoken en we smeedden plannen voor de Exploratiestage, … De sfeer zat er goed in en even was de stress voor de ko-

Allan Soreyn (jury).

dd Ivo Ma

).

er (jury

76

Hippocampus jan./feb. 2019

Stress werd even mijn beste vriend, maar ik moest en zou het goed doen. Ik moest en zou ook mijn mannetje staan tussen al mijn andere mannen. Verrassend genoeg slaagde ik erin om tijdens het tafelgesprek mee te gaan in 'het spel' . De ervaren 3*I werd een bedeesde onzekere 2*D. We hebben ze opgevangen en ondersteund, naar ons normen vrij voldaan en in ons hoofd

laat de spelen beginnen Zondag kwamen we aan in het hotel en er heerste een gezellige drukte: kamers zoeken, T-shirts uitdelen, drinkbussen werden

Kris Vanderdonck (jury).

Steffen Scholz (ISO-auditor EUF) den de ISO-audit begeleiders John Maes en Nancy Deloz.

voorzien (jawel, ook aan ons milieu werd gedacht), foto’s werden genomen, briefings werden gegeven en om 13.00 uur ging de Stage zelf van start. Zoals Sven het steeds zegt 'Let the games begin!'.

mende week vergeten. De laatste dag voor de Stage begon die stress opnieuw te stijgen, 1001 vragen werden gesteld en de druk nam toe. De grote legertent werd op zijn plaats gezet, de Stage kon beginnen. Nog een laatste keer samen goed gaan eten en dan waren we er klaar voor en zoals onze slogan het zei: 'Alone we are strong, together we are stronger!' (nvdr: Individueel zijn we sterk, samen zijn we nog sterker!).

Patrick Van Buyten (jury).

Eric Vonk (ju

ry).

Stefan Paas (jury).

Eric Sas (jur y).

Stéphane Barre geeft een briefing over de duikplaats 'Lion de Mer'.

Pasfoto's: Ivo Madder .

type duiker en het is vaak moeilijk daar in mee te gaan, omdat je die juryleden ondertussen al zo goed kent.

op de boot, tijdens de tafelgesprekken, tijdens de 'bonte avond', … wat zorgde voor een aangename gemoedelijke sfeer en ons terug de energie gaf om door te gaan.

Naarmate de Stage vorderde, werden de nachten korter en het landziek zijn erger, maar we bleven vechten. Met dank aan alle medekandidaten op Stage om mij op te vangen als het even moeilijker ging.

de laatste duik

Een wrakduik tijdens de Zeestage, leuk.

en en focussen op het nieuwe tafelgesprek en de volgende duik. Je kan het zo gek niet bedenken welk typetje ze spelen, maar het mag gezegd worden, de jury heeft een heel rijke fantasie! Acht duiken lang hebben we gezwoegd, gesleept, gered, gereanimeerd, geblazen, … maar steeds onder het toeziend oog van een tweede jurylid. Nooit voelde ik me onveilig. We hadden zelfs de fantastische ervaring om Crossmed aan het werk te zien tijdens een oefensessie met de reddingshelikopter, wat best wel impressionant was.

Tussen al de stress door was er ook plaats voor plezier. Er werd gezongen en gelachen

Bedankt Stijn (nvdr: Stijn Lambrecht, Astrid haar man, tevens 3*I) voor het volle

Koen Van

Dyck (jur

y).

Geert D'Heere (jury).

Feedback over de eerste duik.

Rudi Baert (jury)

.

Lars Putteneers

(jury).

Dirk Sam

an (jur y).

Eric Sels (ju

ry).

Lutgart Stals (ju

ry).

De bereikte diepte wordt besproken tijdens de debriefing.

Hippocampus jan./feb. 2019

77

Pasfoto's: Ivo Madde

r.

gingen we onze eerste Stageduik doen.

Direct geconfronteerd door de korte tijdsspanne, verliep alles best wel hectisch.

Toen had ik nog eens de pech dat vlak voor het te water gaan mijn hogedrukslang sprong, paniek! Alles terug uit en met dank aan mijn buddy en de andere aanwezigen was dit snel opgelost. Eerste duik, eerste confrontaties, eerste mislukte krachtredding, slepen, reanimeren, … ze vielen als vliegen, die juryleden.

We wisten allemaal direct waar we aan begonnen waren. Na de eerste vier duiken telkens opnieuw de tips van de jury meenemen, steeds opnieuw de knop omdraai-

Duik 8, nog een laatste keer, nog één keer ervoor gaan, de energie was op, de vermoeidheid steeg, het moest! Reddingen, slepen, … we werden niet gespaard.

Toen werd de eerste fles gekraakt, de Stage zat erop. Wat een ontlading, zowel op de boot – waar werd gezongen, een traan werd weggepinkt, geknuffeld en gevierd – maar ook aan wal, waar we werden toegejuicht door familie en vrienden, een heerlijk gevoel! De Stage was dan wel gedaan, de proclamatie moest nog volgen. Op advies van Nancy Deloz, heb ik dan maar een rok aangedaan. Logboekjes werden ingevuld, liedjes werden gezonden tot Koen Van Dyck afrondde met 'You never dive alone' en 'I did it my way'. We hielden elkaar stevig vast en we gingen door een rollercoaster van emoties! Geslaagd! Al het harde werk was toch niet voor niets geweest! Met 10 kandidaten hebben we het gehaald, van een topteam gesproken! En zo hebben we onze slogan 'TOGETHER WE ARE STRONGER!' zeker waar gemaakt.

Bondsnieuws

Foto's (3): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

Controle van het duikmateriaal.

Luc voor de toffe sfeer, jullie zijn super! Bedankt aan mijn kamergenoten om even bij jullie te kunnen uitblazen en bedankt aan Euro PlongĂŠe voor de fijne samenwerking!

Succes aan onze opvolgers, ook wij hebben nog vele wilde verhalen in petto voor jullie, geloof er 10% van. 

Ronny Margodt (aanspreekpunt).

ASTRID BATEN

Sven Vandekerckhove (Algemeen verantwoordelijke).

Lien Aerts (ondersteuning).

Inge Dekort (ondersteuning).

Alle aanwezigen van de Zeestage en Exploratiestage krijgen een 'dry bag' van Scubapro.

78

Hippocampus jan./feb. 2019

Monique Demoustier (havenkapitein).

John Swinnen (bootverantwoordelijke).

Tony Devo lder (voorzitter 2*Stage).

Feedback over de eerste duik.

Thisbe Vanrysselberghe (arts).

Pasfoto's: Ivo Madde

r.

vertrouwen, om mijn stressmomenten op te vangen en mij te blijven aanmoedigen.

Bedankt aan de clubleden van 't Zeepaardje om achter mij te staan. Bedankt aan de jury om mij tot een meer zelfzekere duiker te maken. Bedankt aan al mijn medekandidaten Geert, Mike, Pieter, Geert, Boris, Philip, Maarten, Nicholas, Stefan, Claude en

3 maal is scheepsrecht Na de Zeestage van vorig jaar besliste ik vrij snel om het in 2018 opnieuw te proberen. Enkel het resultaat viel tegen, maar voor de rest was deze Stage zeker leerrijk en amusant, heel wat aangenamer dan mijn eerste deelname.

De knotsgekke tafelgesprekken met weerbarstige duikers en 3*Instructeurs die plots niet meer weten hoe ze moeten duiken.

Het zenuwslopende afjagen vóór de duiken, het heeft iets surrealistich. Het deed me denken aan 'Monty Python's Flying Circus' maar dan met een Belgische saus.

Duiken met weerbarstige majoors, stuurse nonkels en bange nichtjes, corrupte instructeurs en met wat meeval ook enkele 'gewone duikers', wie wil dat niet opnieuw beleven? De fantasie van de juryleden is werkelijk onuitputtelijk en de kandidaten krijgen een staalkaart van wat er allemaal fout kan lopen met hun mededuikers. Ze stuiken neer, hebben dieptedronkenschap, zwemmen hard weg, geraken in paniek, hebben materiaalpech, vallen flauw, en dat allemaal tijdens één duik. Aan ons, kandidaten, de taak om hiervoor een gepaste oplossing te vinden.

Behandeling van een duikongeval (simulatie).

Fo

t o:

I vo

M ad d

e r.

De nieuwe outfit voor de technische duiker werd voorgesteld tijdens de Bonte avond.

Buiten het duiken was er ook tijd voor enkele extra activiteiten.

Een reddingshelikopter demonstreerde hoe lang hij op zich kan laten wachten bij een noodsituatie en hoe een dokter aan boord komt. Ook kwamen we enkele nieuwe dingen te weten. Tijdens een duik op een wrak maten we enkele obussen op met een touwtje. Aan de hand van de lengte kon een ex-militair achteraf het type kanon bepalen.

Met het oog op de nakende proclamatie steeg de spanning tijdens het laatste middagmaal naar een hoogtepunt. Zo'n naamafroeping is best emotioneel, de ontlading achteraf is des te groter.

NELOS heeft weer wat sterren bijgekregen! Uiteindelijk is 10 op 12 geslaagden, een meer dan behoorlijk resultaat.

Kortom als je iets wil bijleren en een betere duiker wil worden, als je tijd hebt en je wilt je amuseren, schrijf je dan zeker in als kandidaat en word 2*Instructeur.  LUK HEYVAERT

Surf naar www.flickr.com/photos/nelos-vzw/albums voor nog meer foto's van de Zeestage.

De 3*Stage organiseerde een modeshow tijdens de Bonte avond.

Hippocampus jan./feb. 2019

79

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Het OBK-festival,

een echte NELOS-dag Zaterdag 17 november 2018 was het weer zover, het tweejaarlijkse OBK-festival. Deze editie (die plaatsvond in TODI te Beringen) werd, net zoals enkele jaren geleden, uitgebreid tot een echte NELOS-dag.

Niet enkel foto- en videografie stonden in de picture, Foto: Ivo Madder.

elke NELOS-commissie kon haar activiteiten aan het publiek voorstellen.

E

lk jaar organiseert de NELOS Audiovisuele Commissie (NELOSAC) het Open Belgisch Kampioenschap Onderwaterfotografie en -videografie (OBK), maar om de twee jaar is er naast een 'shoot-out'-wedstrijd ook een festivalwedstrijd aan gekoppeld: het OBK-festival. Een tiental jaar geleden heette dit gebeuren het NELOS-festival, omdat er toen meer dan foto's en video onder de aandacht gebracht werd. Het idee was om er deze editie ook een NELOS-festival van te maken; de NELOS-dag was geboren.

Het duikcenter TODI is uitermate geschikt om het duiken en de andere sporten die NELOS aanbiedt, te promoten. Ook aandacht voor onderwaterbiologie en respect voor het onderwaterleven zijn hier perfect op hun plaats. De lokale overkoepelende organisatie LIMOS, onder leiding van Stefan Paes, trok de kar om de NELOS-dag verder uit te werken, zodat NELOSAC zich kon focussen op het OBK-festival.

opbouw Tafels, stoelen, projectors, monitors, projectieschermen, ... werden klaargezet. De

80

Hippocampus jan./feb. 2019

wedstrijdfoto's – zowel die van de 'shootout', het festival als van de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World 2018' – werden getoond op zes monitors en in het restaurant van TODI werden op hun vaste monitors naast de bar promotiefilms getoond. Op de eerste verdieping werden twee zalen verduisterd. Daar werden op projectieschermen de videofilms en digirama's getoond. Een heus huzarenstukje was de opbouw van de proclamatieruimte: dankzij de innovatieve hulp van Wouter Schoovaerts – één van de CEO's van TODI – konden we een groot projectiescherm ophangen boven het water, in het midden van het bassin. Ook de grote krachtige beamer, de spots en de geluidsinstallatie werden geplaatst, afgesteld en uitgetest. Met het plaatsen van de stoelen en prijzen moest gewacht worden. Dat kon pas vanaf 16.00 uur, als de laatste duiker uit het water was.

commissies Links in de inkomhal was de Commissie Redactieteam Hippocampus aanwezig op de stand van Guylian. De deelnemers aan de zeepaardjeswedstrijd konden daar hun chocolade afhalen. Ons bondsblad Hippo-

campus liet een enquête invullen, waaruit blijkt dat het magazine van NELOS ook gewaardeerd wordt bij niet-NELOS-leden en dat de pdf-versie, die gratis gedownload kan worden, zelfs in Nederland gekend is.

De winnaars van de enquête werden ondertussen op de hoogte gebracht.

Op de Hippo/Guylian-stand kon men zich bij de hostessen van LIMOS inschrijven voor een duikinitiatie, waarna je onder begeleiding van ervaren instructeurs tussen de meer dan 4.000 zoetwatervissen in het TODI-bassin mocht duiken. Ook was er de mogelijkheid om Hugyfot-onderwaterbehuizingen voor de GoPro-camera of de Sony RX100 uit te testen. Rechts van de balie had de Commissie Biologie zich geïnstalleerd. Ze brachten onder andere de specialisatieopleiding Onderwaterbiologie onder de aandacht.

In de inkomhal was eveneens de Sportcommissie aanwezig, waar je terecht kon voor info over het vrijduiken. In de cateringruimte was de NELOS-boetiek opgesteld en maakte de Audiovisuele Commissie reclame voor hun opleiding Assistent-Onderwatervideograaf, met de daaraan gekoppelde workshop vintechnieken.

1e plaats thema Juniors OBK-festival.

Foto: Tom Van Hout.

proclamatie De apotheose was de proclamatie. Marc Vermeiren, de voorzitter van NELOSAC, had een prachtige show uitgewerkt. De winnende foto's en video's werden geprojecteerd op het projectiescherm dat boven het water hing. Samen met de muziek, de RGB-verlichting onder water en de spiegeling van de projecties op het wateroppervlak, gaf dat een feeëriek resultaat. De prijzen werden uitgereikt met assistentie van Laura Oliveira Granja, top-12-finaliste van Miss België, ondertussen uitgeroepen tot Miss Sport 2019.

winnaars De winnaars van de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World 2018' en de winnaar van de 'Beste Coverfoto' stelden we je al voor in onze vorige periodiek (Hippo nr. 271). Nu presenteren we de winnaars van de OBK 'shoot-out' en het OBK-festival, maar we laten je vooral genieten van de prachtige foto's. 

1e plaats visportret Juniors OBK-festival.

Foto: Dirk Crutelle.

IVO MADDER

Shoot-out foto Juniors Visportret 1) Cornelis Van Rijswijck 2) Johan De Prins 3) Marlene Terpstra

Macro 1) Kevin Desaeger 2) Cornelis Van Rijswijck 3) Johan De Prins

Breedhoek 1) Cornelis Van Rijswijck 2) Marlene Terpstra 3) Jonathan Van Nieuwenhuizen

1e plaats thema Juniors 'shoot-out'.

Foto: Kevin De Saeger.

Breedhoek met model 1) Johan De Prins 2) Pieter Firlefyn 3) Cornelis Van Rijswijck

Thema 1) Kevin De Saeger 2) Marlene Terpstra 3) Tom Van Hout

Portfolio 1) Cornelis Van Rijswijck 2) Johan De Prins 3) Marlene Terpstra

Hippocampus jan./feb. 2019

81

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

1e plaats portfolio Juniors OBK-festival.

Foto: Tom Van Hout.

1e plaats macro Masters OBK-festival.

Foto: Filip Staes.

82

Hippocampus jan./feb. 2019

1e plaats macro Masters 'shoot-out'.

Foto: Filip Staes.

1e plaats breedhoek Juniors OBK-festival.

Foto: Tom Van Hout.

2e plaats thema Juniors OBK-festival.

Foto: Christiaan Van Roeyen.

1e plaats breedhoek met model Juniors OBK-festival.

Foto: Johan De Prins.

Hippocampus jan./feb. 2019

83

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

1e plaats visportret Masters OBK-festival.

Foto: Luc Rooman.

Shoot-out foto Masters Visportret 1) Pierre Bernard Dumoulin 2) Rebecca Pauwels 3) Daan Delbare

Macro 1) Filip Staes 2) Goof Van Rijswijck 3) Thomas Van Puymbroeck

Breedhoek 1) Filip Staes 2) Thomas Van Puymbroeck 3) Harry klerks 2e plaats breedhoek met model OBK-festival.

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

1e plaats visportret Masters 'shoot-out'.

Foto: Pierre Bernard Dumoulin.

Breedhoek met model 1) Filip Staes 2) Harry klerks 3) Jef Driesen

Thema 1) Filip Staes 2) Harry klerks 3) Daan Delbare

Portfolio

84

Hippocampus jan./feb. 2019

1) Filip Staes 2) Daan Delbare 3) Harry klerks

1e plaats breedhoek met model 'shoot-out'.

Foto: Filip Staes.

Festival foto Juniors

2e plaats visportret Masters OBK-festival.

Foto: Daan Delbare.

Visportret 1) Dirk Crutelle 2) Tom Van Hout 3) Johan De Prins

Macro 1) Johan De Prins 2) Tom Van Hout 3) Dirk Crutelle

Breedhoek 1) Tom Van Hout 2) Johan De Prins 3) Cornelis Van Rijswijck

Breedhoek met model 1) Johan De Prins 2) Cornelis Van Rijswijck 3) Tom Van Hout

3e plaats breedhoek met model OBK-festival.

Foto: Gino Symus.

Thema 1) Tom Van Hout 2) Christiaan Van Roeyen 3) Johan De Prins

Portfolio 1) Tom Van Hout 2) Johan De Prins 3) Cornelis Van Rijswijck

Hippocampus jan./feb. 2019

85

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

2e plaats thema Masters OBK-festival.

Foto: Filip Staes.

Festival foto masters Digirama

Macro

Breedhoek met model

Portfolio

1) Filip Staes 2) Luc Rooman 3) Harry klerks

1) Filip Staes 2) Luc Rooman 3) Goof Van Rijswijck

1) Filip Staes 2) Thomas Van Puymbroeck 3) Gino Symus

1) Filip Staes 2) Luc Rooman 3) Gino Symus

Visportret

Breedhoek

Thema

1) Luc Rooman 2) Daan Delbare 3) Thomas Van Pyumbroeck

1) Luc Rooman 2) Filip Staes 3) Rudy Van Geldere

1) Gino Symus 2) Filip Staes 3) Anouschka Mornie

1e plaats thema Masters OBK-festival.

Foto: Gino Symus.

3e plaats breedhoek Juniors 'shoot-out'.

Foto: Jonathan Van Nieuwenhuizen.

86

Hippocampus jan./feb. 2019

1e plaats thema Masters 'shoot-out'.

Foto: Filip Staes.

2e plaats visportret Juniors OBK-festival.

Foto: Tom Van Hout.

Shoot-out video Masters 1) Gery Beeckmans 2) Jo De Smedt

Festival video Juniors 1) Thomas Van Puymbroeck 2) Brigitte De Groof

Festival video Masters 1) Jo De Smedt 2) Erik De Groef 3) Gery Beeckmans

Advertentie

Scan de QR-code om de films op YouTube te bekijken:

Advertentie

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR

BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

showroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

Bondsnieuws

Foto: Ivo Madder.

Audiovisuele Commissie

Cursus Onderwatervideografie

2019

Door fantastische uitvindingen wordt filmen onder water alsmaar eenvoudiger. De opleiding 'onderwatervideografie' (OWV) moet dus ook mee met haar tijd. Nieuwe actiecamera's, stabilisatietechnieken in die camera's en het gebruik van een fototoestel om te filmen passeren de revue. We schenken wederom meer aandacht aan het groepswerk waarbij de hele klas samen een scenario, draaiboek en onderwaterfilm maakt. Maar in de nieuwe cursus van 2019 laten we toch een pak theorie schieten om onze pijlen vooral te richten op de praktische kant van de productie van een onderwatervideo.

G

ezien de cursus onderwatervideografie niet gebonden is aan een officieel CMAS-programma kunnen we gemakkelijk onze lessen aanpassen. Hierdoor kunnen we onze pioniersrol ten volle vervullen. De evolutie in mogelijkheden binnen de filmwereld, maar zeker ook de feedback van de cursisten dwingen ons om het roer helemaal om te gooien. Na jarenlang verdiepen in de onderliggende theorie en inzicht bieden in de resultaten van grote projecten, zullen we ons vanaf 2019 vooral toespitsen op de individuele praktijk die voor iedereen toegankelijk is.

Goede elementen blijven behouden. Nog

88

Hippocampus jan./feb. 2019

steeds leer je hoe een productieproces van idee tot streaming naar je tv tot stand komt. Wel ja, ook dat is enigszins veranderd, want vroeger leerde je nog een dvd maken. De les stabiliteit met voortbewegingstechnieken en positioneringstechnieken (ondertussen ook via de workshop Assistent-Onderwatervideograaf beter bekend als workshop 'vintechnieken') blijft behouden. Al zorgen onderwater-'gimbals' nu al voor een stabiel beeld bij de onstabiele duiker, toch blijft het een belangrijk onderdeel om te verhinderen dat er overal stof door je beeld gewuifd wordt. De vooruitgang brengt ons aldus andere accenten.

De theorie over hoe een beeld ontstaat op verschillende sensoren en types van camera's wordt vervangen door een meer praktische aanpak, waarbij we zullen focussen op de instellingsmogelijkheden op verschillende camera's en wat het effect daarvan is op je beeld.

Omdat ook de actiecamera's nog steeds in volle opmars zijn en die toestellen tevens stabilisatiesoftware en goede sensoren hebben, lassen we een volledige les over filmen met de 'GoPro' in. Deze toestellen brengen de onderwatervideo trouwens dichter bij alle duikers, gezien je ook met

een beperkt budget prachtige resultaten kan behalen.

Nadat dit onderdeel een jaar in de kast lag, organiseren we weer een dag waarbij gezamenlijk een scenario geschreven wordt, een draaiboek wordt uitgetekend en er gezamenlijk een film gemaakt wordt.

Ook een ommekeer is dat we na veel theorie en het leren van professionelen uit de film- en tv-wereld, de tijd rijp achten om zelf het grootste deel van de lessen in te vullen. Feedback van cursisten leerde ons trouwens ook dat zij meestal niet het budget hebben om bijvoorbeeld professionele montagesoftware te bekostigen. De les montage zal in 2019 dan ook zeer praktisch opgebouwd zijn. Tijdens de les monteren we samen een film met het programma 'Pinnacle Studio 22 (Ultimate Edition)'. Dit Nederlandstalig programma biedt zeer veel mogelijkheden en is toch eenvoudig in gebruik. Wie zal de lessen dan geven?

Ondertussen hebben we in onze rangen zelf zeer goede amateurs in macro- en breedhoekonderwatervideografie. Op het laatste NELOS-festival behaalde ondergetekende bijvoorbeeld zilver en Jo De Smedt goud. Jo werd trouwens ook 'Kampioen van België'. Jo zal dus zeker de les macro en belichting op zich nemen. Johan Devolder geeft de les over filmen met een GoPro. Andere OWV-instructeurs staan in voor de lessen stabiliteit en vintechnieken. Door zelf de lessen te geven, kunnen we ook gemakkelijker direct inspelen op de feedback van de cursisten.

Volgende onderwerpen komen aan bod in de cursus OWV in 2019: (nieuwigheden in) materiaal, scenario, groothoek, belichting, filmen in team, macro, filmtechnieken, compositie, montage, stabiliteit, voortbewegings- en positioneringstechnieken.

In principe kan ieder NELOS-lid zich inschrijven. Heb je vroeger reeds de cursus gevolgd, maar ben je benieuwd naar de nieuwigheden, dan ben je zeker welkom om één of meer lessen te volgen. Dit is natuurlijk helemaal gratis (exclusief de inkom voor bijv.

de duiktank). De lessen op het droge – in het Duikershuis – zijn ook vrij toegankelijk als je de cursus niet volgt. Geef wel een seintje vooraf, kwestie dat iedereen in het gereserveerde zaaltje past.

de lessen Tijdens de eerste introductieles over materiaal, op vrijdag 8 maart 2019 (20.00 tot 22.00 uur), krijg je een beknopt overzicht van wat voor een duiker die 'misschien wel onderwatervideografie wil gaan doen', de mogelijkheden zijn qua camera's, onderwaterbehuizingen, lampen, vlotters, enz. Na de les kan je nog beslissen om eerder apneïst te worden of een andere 'speciality' te kiezen.

De eerstvolgende lesdag op zaterdag 9 maart 2019 (13.00 tot 18.00 uur) is volledig gereserveerd voor een theoretisch overzicht van de volledige cursus, natuurlijk doorspekt met voorbeeldfilmpjes.

Daarna geeft Jo De Smedt les over macro en belichting op dinsdag 12 maart 2019 (20.00 tot 22.00 uur). Deze les is weer toegankelijk voor iedereen die geïnteresseerd is. Net als de lessen van mezelf over breedhoek, verlichting en filmen in team op vrijdag 29 maart 2019 (20.00 tot 22.00 uur) en die over montage met 'Pinnacle Studio' op vrijdag 5 april 2019 (20.00 tot 22.00 uur).

De les over filmen met GoPro door Johan Devolder wordt later nog ingepland. We communiceren die datum uiteraard via een NELOS-info.

Nadien spreken we met jullie een dag af om met onze eigen OWV-instructeurs naar open water – in de Put van Ekeren (of eventueel de Duiktank in Zwevegem) – te trekken waar een les stabiliteit, voortbewegings- en positioneringstechnieken gegeven wordt.

sluitstuk Als sluitstuk van de cursus schrijven we samen een scenario en draaiboek en in groep wordt een hierop gebaseerde onderwaterfilm gemaakt. Op die manier kan er veel meer opgestoken worden dan dat ieder voor zich een film moet maken. De samen gemaakte shots worden dan verdeeld en daarmee gaat ieder voor zich een montage maken. Het resultaat wordt op vrijdag 6 september 2019 vertoond. Elke montage krijgt een beoordeling mee van de lesgevers. Aan het einde van de

avond krijg je een specialisatiekaartje 'Onderwatervideografie' op voorwaarde dat je alle verplichte lessen hebt gevolgd én een montage van de samen gemaakte filmshots hebt afgeleverd.

Wie niet alle lessen kan volgen, kan die kostenloos inhalen tijdens een volgende lessenreeks.

voorwaarden Voorwaarde voor het volgen van de eigenlijke lessenreeks is natuurlijk wel dat je een camera met onderwaterhuis hebt of je je met de informatie van de introductieles zo'n set (mag ook een goedkope actiecamera zijn) aanschaft binnen de termijn van de lessen. Een andere belangrijke materiaalvereiste is het bezit van 'rigide' vinnen (die niet omplooien), die van het type 'jetfins' zijn ideaal. Een duikvergunning voor recreatiedomein Domein Muisbroek (Put van Ekeren) is verplicht (voor meer info: www.avos.be).

De cursus wordt gegeven door Erik De Groef, Jo De Smedt en enkele van onze OWV-instructeurs. Alle theoretische lessen vinden plaats in het Duikershuis te Mechelen. De praktische les over stabiliteit en vintechnieken vindt plaats in de Put van Ekeren of eventueel in de Duiktank Transfo te Zwevegem (kleine groep) en ons groepswerk scenarioschrijven en filmen onder water op een samen af te spreken filmlocatie.

Om de cursus voor iedereen betaalbaar te houden bedraagt het homologatiegeld 100,00 euro voor de gehele cursus, inclusief de elektronische links naar de presentaties. Dit bedrag dient 'cash' betaald te worden tijdens de overzichtsles. Heb je nog vragen over deze cursus? Stuur dan een e-mail naar Erik De Groef via: cursus. owv@nelos.be.  ERIK DE GROEF, VERANTWOORDELIJKE ONDERRICHT ONDERWATERVIDEOGRAFIE

Hippocampus jan./feb. 2019

89

Bondsnieuws Raad van Bestuur

Aantrekken

&

behouden

van vrijwilligers "Mijn naam is Wesley en ik kom uit Poelkapelle, een landelijk dorpje nabij Ieper". Dit is de aanzet van de interactieve en praktijkgerichte bijscholing 'Vrijwilligers aantrekken en ze behouden', georganiseerd door Dynamo Project.

D

e leraar laat zijn blik over ons glijden. We kunnen er niet onderuit. Zo meteen zal deze man ons uitnodigen om 'eens iets over onszelf te vertellen'. En inderdaad volgende vragen worden in de zaal afgevuurd: "Wie ben je?", "Bij welke federatie hoor je?" en het belangrijkste "Wat verwacht je van deze opleiding?". Ik probeer mijn onzekerheid weg te stoppen en snel op de vragen te antwoorden om hierna mijn blik naar mijn buurman te wenden. Volgende bemerkingen weergalmen door de ruimte: • "Het zijn altijd dezelfde mensen die de taken moeten uitvoeren."

• "Ik ben al jaren voorzitter, omdat er geen opvolger is."

• "De administratieve rompslomp

90

Hippocampus jan./feb. 2019

die we vanuit NELOS krijgen, wordt steeds groter."

• "Zich onbezoldigd inzetten is voor de jeugd van tegenwoordig een buitenaards begrip."

• Enz. Tja,… wat dat laatste betreft, als ik naar de gemiddelde leeftijd kijk van de mensen die hier aanwezig zijn, schommelt die tussen 45-55 jaar. En eerlijk, als ik mijn bijdrage vrijwilligerswerk vergelijk met die van mijn ouders, kom ik tot de constatatie dat zij zich veel meer inzetten voor verschillende maatschappelijke doeleinden. Hoe komt dit eigenlijk?

Willen de millennials (mensen die tussen 1980 en 2000 geboren zijn) zich niet meer inzetten om onbezoldigd werk te verrich-

ten? Jawel, maar waar vroeger de wereld van een jongere niet verder reikte dan de kerktoren, is dit vandaag wel even anders.

De wereld ligt open, dankzij alle sociale media. En de millennials weten als geen ander hiermee om te gaan. Informatie en ontspanning zoeken en vinden ze snel. Maar het is voor 'publishers' niet eenvoudig de aandacht vast te houden. Een volgende uitdaging ligt slechts een klik of 'swipe' verder.

Vandaag word je als het ware overspoeld door verschillende aanbiedingen.

Dat geldt ook voor vrijwilligerswerk. Er zijn 93.000 organisaties in Vlaanderen en hierbij tellen we ook nog de 22.000 eenmalige evenementen (bijv. Music For life) die beroep doen op vrijwilligers. Maar er is goed nieuws: ze zijn er, de vrijwilligers. In totaal zijn ze met 1.100.000 personen. Gemiddeld spenderen ze 4 uur per week aan het vrijwilligerswerk, dat maakt wekelijks dus 4.400.000 uren vrijwilligerswerk.

De leraar pauzeert even. "Wie van jullie spendeert gemiddeld 4 uur per week aan vrijwilligerswerk?". Alle armen achter mij

schieten de hoogte in. "Wie van jullie spendeert 6 uur per week aan vrijwilligerswerk?". Slechts enkele handen gaan weer naar beneden.

Enkele nieuwe vragen: "Wie van jullie heeft er een goed beleid?". Weer gaan alle handen de lucht in. "Welke club heeft een goed vrijwilligersbeleid?". Ik kijk of ik een enthousiaste arm zie bengelen. Opmerkelijk, de meeste clubs hebben geen vrijwilligersbeleid.

Niet getreurd, de leraar spoort ons aan groepjes van vier te vormen en te brainstormen over 'hoe wij als marktkramers ananassen gaan verkopen'. Ik ga hier niet verder op in. Mocht je als lezer toch uitermate geboeid zijn door deze brainstorm, surf naar 'ikwildemeesteananassenverkopen.be' #heerlijk fruitig. Ananas of niet, ik blijf op mijn honger zitten en vraag mij af wanneer er nu eindelijk concrete tips gegeven zullen worden over hoe we nieuwe vrijwilligers moeten aantrekken en hoe ze te behouden.

Eindelijk krijgen we enkele richtlijnen…

Weet wat je vrijwilligers willen!

Bedenkingen en tips • Probeer je te verplaatsen in het hoofd van de potentiële vrijwilliger.

• Waarom kiest iemand ervoor vrijwilligerswerk te doen?

• Wat kan jouw club bieden aan deze vrijwilliger?

Naast het feit dat de vrijwilliger kan kiezen uit een zeer breed aanbod, zijn er ook organisaties en bedrijven die een pakket op maat aanbieden. Denk maar aan 'zorg op maat', flexi-jobs, 'opleidingen op maat'.

Hoe zit het bij de sportclubs? Bieden wij de NELOS-clubs pakketten op maat?

Elke vrijwilliger heeft andere verwachtingen en talenten. Elke vrijwilliger haalt zijn motivatie uit andere dingen. Als begeleider dien je hier rekening mee te houden en zoveel mogelijk in te zetten op persoonlijke ontwikkeling. De wensen, behoeften, ver-

Foto: Ivo Madder.

Foto: Gery Beeckmans.

Tijdens het CMAS WK Onderwaterfotografie, georganiseerd door NOB in 2015, boden zich heel wat vrijwilligers aan om alles in goede banen te leiden.

Vrijwilligers tijdens de openingsreceptie van het clubhuis Atlantis Lier.

wachtingen en competenties van de vrijwilliger zijn bepalend voor de vrijwillige inzet. Een vrijwilliger gaat bijvoorbeeld bij een club om onder de mensen te zijn, omdat er vrienden van hem aanwezig zijn. En 'last but not least' een vrijwilliger wil zich nuttig voelen. Het is dus enorm belangrijk dat er iemand in jouw club wordt aangesteld die zich voornamelijk met de begeleiding van de vrijwilligers bezighoudt, willen we dat onze clubs blijven bestaan.

Vrijwilligers tevreden houden is één ding, maar hoe kunnen we nieuwe vrijwilligers aantrekken? Waar vind je nieuwe vrijwilligers? Welke doelgroep kan je aanspreken?

Moeten ze trouwens allemaal duikers zijn?

Heb je promotie gevoerd, maar toch te weinig reactie? Organiseer dan iets anders. Als mensen niet tot aan je clubhuis geraken, komt dat misschien omdat de activiteiten hen niet aanspreken. Probeer iets totaal anders uit en communiceer dat nieuwe aanbod zo breed mogelijk.

Tip: Volgens de jongste bevolkingsprogHippocampus jan./feb. 2019

91

Bondsnieuws Raad van Bestuur

nose van de studiedienst van de Vlaamse regering wonen vandaag 849.000 mensen alleen. Tegen 2030 verwacht de studiedienst 955.000 singles.

De meeste singles vinden vriendschap heel belangrijk. Met dit gegeven kan je je misschien eens naar een plaats begeven waar er veel singles zijn en hen persoonlijk aanspreken.

Wist je trouwens dat er vrijwilligersbeurzen georganiseerd worden? Voor meer informatie hierover informeer je best bij jouw gemeente.

Vrijwilligersvacature Wil je nu een vrijwilligersvacature plaatsen? Ga naar: • https://tools.vrijwilligerswerk.be • https://vrijwilligerswerk.be

soon bereid is naar het altaar te stappen?

Beter is om eerst het vertrouwen van een persoon te winnen door oprechte interesse te tonen in diens persoonlijkheid en dan te vragen: "Wil jij zaterdagavond een uurtje komen helpen aan de bar". Als dat meevalt zal die persoon meer geneigd zijn nog eens mee te draaien en dat is de aanzet voor het verdere verloop.

Hou er dus als club rekening mee dat sommige mensen slechts tijdelijk willen mee-

draaien in de club. Zorg dat de structuur daaraan aangepast is.

Zoals je kan zien, bestaat een vereniging uit verschillende soorten vrijwilligers: DD de bestuurder: die zich verantwoordelijk voelt voor de vereniging; DD de trekker: deze vrijwilliger zal mensen aanzetten hun taken uit te voeren; DD de multi-vrijwilliger: neemt verschillende taken op zich: is dus op meerdere plaatsen inzetbaar in de vereniging; DD de taakvrijwilliger: die zal aangesproken worden om jaarlijks af en toe een taak op zich te nemen; DD de evenementvrijwilliger: dit zijn mensen die al dan niet eenmalig meehelpen op jaarlijkse evenementen.

Je hebt beslist om eens een andere doelgroep aan te trekken. Hoe gaat het nu verder? Hoe overtuig je iemand om eens in te springen? Een veelgemaakte fout om vrijwilligers aan te trekken is volgende zin: "Word vrijwilliger bij...". De persoon die dit leest, zal zich verplicht voelen een zoveelste verbintenis aan te gaan en in dit hectische leven willen we dat niet. Je vraagt toch ook niet bij een eerste date of de per-

Foto: Ivo Madder.

Tijdens het examen CPR zorgt het team van duikschool Calypso voor de catering.

92

Hippocampus jan./feb. 2019

Ervaren en nieuwe vrijwilligers (goede verstandhouding gevraagd) Case: Ter voorbereiding voor het jaarlijkse feest van de club 'krab' wordt de zaal klaargezet.

Ann – de erg hulpvaardige ervaren vrijwilliger – is samen met Dirk (mogelijke vrijwilliger) de feesttafel aan het dekken.

Wanneer Ann even de zaal verlaat en nadien weerkeert, ziet ze dat Dirk de glazen op een andere tafel heeft gezet dan zij voorzien had.

"Wat doe je nu? Jij roekeloze, dwaze snul, zie je dan niet dat deze tafel voorzien was voor de trofeeën? Jouw moeder heeft je blijkbaar niet veel bijgebracht op het gebied van huishouden".

"Het is toch altijd hetzelfde met die nieuwelingen, ze komen hier toe en denken dat ze alles zomaar kunnen veranderen", denkt Ann. Wanneer Dirk voorstelt om de servetten op een bepaalde manier te plooien, wijst Ann hem erop dat ze de servetten altijd in 'zwaanvorm plooien' en dat ze er niet vanaf stappen.

Bovenstaande situatie mag dan misschien een parodie zijn, maar het laat ons even stilstaan bij volgende vragen.

• Is de club bereid taken af te staan?

• Worden nieuwe ideeën goed onthaald?

• Krijgt elke vrijwilliger (oud en nieuw) kansen om te experimenteren?

Zijn het bijvoorbeeld altijd dezelfde mensen in jouw club die belast worden? Maak dan met het bestuur van jouw club een lijst van alle taken die gerealiseerd worden door de harde kern. Bekijk welke taken je uit handen kan geven (al dan niet eenmalig).

Geef zowel de ervaren als de nieuwe vrijwilligers KEUZES. Als twee mensen dezelfde taak willen uitvoeren, wissel dan af of werk met een uurschema.

Een veel voorkomende valkuil is dat de ervaren vrijwilligers vanuit hun ervaringen zelf al oplossingen willen geven aan nieuwe vrijwilligers. Geef dus ook de nieuwelingen voldoende kans om hun ideeën aan te brengen en eventueel te realiseren.

• Stel iemand van jouw club aan die sociaalvaardig is om vrijwilligers persoonlijk op te volgen.

• Denk in oplossingen. Heb je geen clublokaal? Waar kunnen we dan wel vergaderen?

• Zorg voor appreciatie en beloningen voor alle vrijwilligers.

• Organiseer je op een manier die efficiënt en niet formeel is en waar er geen regels bestaan, maar afspraken.

Enkele reacties van de deelnemende clubs • De voorstelling met de verschillende soorten vrijwilligers op het einde, vond ik een verhelderend moment.

• Ik heb sommige momenten als echte 'eye openers' ervaren. Soms beetje langdradig. Kon korter in tijd.

• De materie werd op een wetenschappelijke manier beschreven en benaderd en dat helpt om een inzicht te krijgen in het probleem. Echter een kant-en-klare oplossing voor ons probleem werd niet geboden. Er werden wel tools aangereikt om het probleem aan te pakken en we gaan er zeker mee aan de slag. Ik vrees echter dat de welwillendheid van de vrijwilligers/leden een knelpunt zal blijven.

• Een zeer zinvolle sessie. Ik heb zeker een aantal nieuwe inzichten opgedaan.

Hierbij zijn we voorlopig aan het einde gekomen van dit artikel. Mag ik je vragen om NELOS te laten weten hoe nieuwe vrijwilligers tot bij jouw club geraakt zijn?  KATRIJN OOLS SECRETARIAAT@NELOS.BE

Foto: Helder Almeida.

Foto: Ivo Madder.

Vrijwilligers van Yellow Diving School bereiden de hapjes voor de receptie van de Academische Zitting.

Hippocampus jan./feb. 2019

93

Bondsnieuws

DIVES uit de start bl okk en

Op 1 januari 2019 was het zover, onze baby 'DIVES' werd geboren en is nu zijn eerste stapjes in de NELOS digitale wereld aan het zetten. Via de 'Power-Users' komen talrijke vragen binnen en hier en daar loopt niet alles meteen vlotjes, maar het DIVES-team staat klaar om hier voluit aan te werken. Eerst worden de grote struikelblokken aangepakt om dan in de komende maanden dieper te gaan en het systeem gebruiksvriendelijker te maken. Zo gaat het nu eenmaal met een pasgeborene: je moet er de eerste hikjes en boertjes bijnemen en ze verhelpen.

D

e eerste weken kregen we veel vragen over het inschrijven voor een opleiding. Dit is niet echt een onderdeel van het DIVES-systeem zelf, maar de inschrijvingsmodule is wel de link tussen de ledenadministratie en DIVES. Hier diende inderdaad nog wat aan bijgeschaafd te worden en nu zou alles vlot moeten verlopen. Om een en ander in de toekomst vlotter te laten lopen, hierbij nog enkele tips en verduidelijkingen voor de ledenadministratoren en de secretarissen van de clubs.

De Duikschoolverantwoordelijke is voor de lagere brevetten standaard de opleidingsverantwoordelijke. Als je die taak toch aan iemand anders wilt delegeren, dan moet je dit zo bij het inschrijven ingeven. Als je dit achteraf nog wil veranderen, stuur je hiervoor een e-mail naar het NELOS-secreta-

94

Hippocampus jan./feb. 2019

riaat (secretariaat@nelos.be). Daar wordt dit dan in het systeem aangepast.

Voor de opleidingen 4*D/AI/1*I wordt in de loop van februari nog bekeken hoe we dit praktisch het beste organiseren, vermits bepaalde vrijstellingen nu enkel door een 3*I gegeven kunnen worden. Daar zullen jullie binnenkort meer informatie over krijgen.

toegang tot DIVES Om als duiker toegang te krijgen tot DIVES dien je eerst de voorwaarden (GDPR) te aanvaarden. Dit kan je doen door in te loggen op de NELOS-website. De ledenadministrator kan perfect zien welke leden hiermee al dan niet in orde zijn. Wie niet in orde is, heeft bij zijn naam een rood veld staan met daarin een van volgende vermeldingen:

• Geen e-mail: NELOS kent geen e-mailadres van deze persoon.

• E-mail niet bevestigd: NELOS heeft een e-mailadres, maar deze persoon heeft nog nooit op de website ingelogd (dit e-mailadres is mogelijk niet correct).

• Gebruiksvoorwaarden: deze persoon heeft ooit met dit e-mailadres ingelogd, maar niet recent genoeg.

Enkel leden die helemaal in orde zijn met bovenstaande voorwaarden kunnen dus gebruik maken van DIVES, maar (en daarom het belang van het aanmelden) ook enkel met die personen kunnen er duiken gelogd worden. Om volledig te zijn: ze kunnen wel ingeschreven worden voor een opleiding, maar er kan geen activiteit mee ingelogd worden.

Foto: Andrea Danti - shutterstock.

Commissie Duikonderricht

BEFOS dummy's Indien je zou duiken met iemand die niet in DIVES beschikbaar is, dan zijn er drie mogelijke dummy's die je kan gebruiken: • Technical DIVES-LIFRAS Instructeur; • Technical DIVES-NELOS duiker niet aangemeld; • Technical Dives-niet aangemeld.

De 'Technical'-dummy’s wijzen hier niet op een technisch brevet; ze dienen enkel om je duik te kunnen loggen. In de Dive-Chat kan je dan de naam en het brevet van de mededuiker toevoegen.

Je vindt deze dummy's het makkelijkste door het veld clublid weg te vinken (wit maken, dan krijg je alle NELOS-duikers te zien) en dan het woordje 'tech' in te typen.

coach en opleidingsverantwoordelijke Een andere bron van enige verwarring is de inhoud van de functie van coach en opleidingsverantwoordelijke. Een opleidingsverantwoordelijke is sowieso standaard een coach. Je moet hem dus niet meer selecteren. Als je als opleidingsverantwoordelijke een brevettenkaart niet zou kunnen selecteren om vrijstellingen te geven, controleer dan even of de kandidaat je niet verwijderd heeft als coach. Er is maar één opleidingsverantwoordelijke per kandidaat en per opleiding mogelijk. Een opleidingsverantwoordelijke heeft ook meer bevoegdheden dan een coach. Hij/zij kan vrijstellingen geven van reeds afgelegde proeven en examens. Je hoeft als instructeur echter geen coach te zijn om proeven te kunnen afnemen. Je kan van elke kandi-

daat die proeven afnemen waar je bevoegd voor bent. Als coach kan je bijkomend de brevetkaart van de kandidaat consulteren, maar je kan er niets op afvinken. Het staat de kandidaat vrij je al dan niet coach te maken. Een kandidaat kan zelf meerdere coaches aanduiden en die ook terug verwijderen.

In de loop van februari zal het mogelijk zijn om bepaalde fouten in DIVES recht te laten zetten. De procedure die hiervoor gevolgd zal moeten worden, komt binnenkort beschikbaar op de NELOS-website.

papieren logboek En wat met het bestaande (papieren) logboek? Dat kan je gewoon blijven gebruiken, ook als je gebruik maakt van DIVES. Wanneer je met het systeem van start gaat, kan je je bestaande logboek overzetten door de initialisatieknop te gebruiken. Die kon oorspronkelijk onbeperkt gebruikt worden, maar is sinds 22 januari 2019 beperkt tot een eenmalige actie. Wel komt er een reset-mogelijkheid. Ook dubbel of verkeerd ingebrachte duiken kunnen onder bepaalde voorwaarden verwijderd worden.

Verder wordt er gewerkt om het systeem ook op smartphone beter te laten functioneren en de schermen voor de opleidingsverantwoordelijken gebruiksvriendelijker te maken. Maar ook hier werken we ons prioriteitenlijstje af. Het is dus mogelijk dat het even duurt voor goede suggesties gerealiseerd worden.

Ten slotte moeten we nog vermelden dat de opleiding die reeds via DIVES loopt, niet meer buiten dit systeem kan lopen.

Van alle NELOS-Instructeurs verwachten we dus dat ze zich zo snel mogelijk in orde stellen met DIVES om de proeven, examens, … van hun kandidaten in opleiding ook elektronisch te kunnen valideren.  LUTGART STALS, VANWEGE HET DIVES-TEAM

Meer info

Bijscholing DIVES

Voor meer info over DIVES kan je terecht op de NELOS-website onder Documenten/DIVES. Daar vind je een handleiding en instructiekaarten. De informatie wordt momenteel maandelijks bijgewerkt.

Er zijn in 2019 nog twee bijscholingen gepland: op dinsdag 19 februari en op donderdag 4 april. Raadpleeg de Lopende Agenda voor alle informatie. De bijscholing van 9 maart werd geannuleerd.

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Mede -Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Bestuursleden: Marc Lycops Av. de la Liberté 158 Bte 7 – 1080 Molenbeek-Saint-Jean Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Catherine Bes Rue de la Plaine 10 – 1390 Archennes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Johan Schoups Schuifelaarstraat 64 – 1800 Vilvoorde Gsm 0477 75 73 61 – johan.schoups@viapass.be Dirk Saman Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Vice-président: Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com Catherine Bes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Marc Hiernaux Avenue des Paveurs 10 – 1410 Waterloo Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Johan Schoups Schuifelaarstraat 64 – 1800 Vilvoorde Gsm 0477 75 73 61 – johan.schoups@viapass.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Godelieve Reynaert – godon@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus jan./feb. 2019

95

NELOS-boetiek Fleece € 45,00

T-shirt kind € 10,00

Longsleeve € 17,00

Polo € 20,00

Alle artikelen kunnen besteld worden via het NELOS-secretariaat. De bestellingen worden opgestuurd vanuit het NELOS-secretariaat of worden afgehaald bij de regioverantwoordelijken. Meer informatie: boetiek@nelos.be. Bij het opsturen worden verzendingskosten aangerekend.

NELOS-boetiek Algemeen verantwoordelijke Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 boetiek@nelos.be Rekening boetiek: BE45 4016 5136 2189

NELOS-boetiek Duikerhuis Brusselsesteenweg 313-315 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 secretariaat@nelos.be

Regionale verantwoordelijken Antwerpen: Frederik Rausenberger Brandheide 2 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be

96

Hippocampus jan./feb. 2019

Vlaams-Brabant: Tiny Heremans Janseniusstraat 41 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be Limburg: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be Oost-Vlaanderen: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be West-Vlaanderen: Kurt Lommens Jules Deconinckstraat 16 8560 Wevelgem Gsm 0475 78 11 32 boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur?

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

Lopende Agenda

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info

waterdag 2019

Maart 2019 03 Algemene Vergadering NELOS Locatie: De Kreeft, Eeklo – 14.00 u

Locatie: Duikershuis Mechelen – 20.00 u Info: Hippocampus nr. 271 (nov./dec. 2018)

14 Afdaling van de Maas 2019 Locatie: Restaurant De Leeuwerik,

10 Herexamen 1*I praktijk theorie

Leeuwerikstraat 80, Maaseik – 12.00 u

Locatie: Duikershuis Mechelen – 13.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

10 Herexamen 1*I praktijk zwembad

Info: annemielantin@yahoo.com

28 Examen 2*I theorie Locatie: Duikershuis Mechelen – 09.00 u

Locatie: Zwembad Hofstade, Zandstraat 3, Zemst – 15.45 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

10 Herexamen theorie 3*I Locatie: Duikershuis Mechelen – 08.00 u

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

Mei 2019 09 Herexamen theorie 2*I

16 College der 3*I (+ workshop)

Locatie: Duikershuis Mechelen – 19.00 u Info: secretariaat@nelos.be

Locatie: Duikershuis Mechelen – 09.00 u

16 Symposium Duikveiligheid Locatie: Congrescentrum Ter Elst (Edegem)

11-12

Info: www.duikveilig.be

16 De grote schelpenteldag 2019

Info: www.vliz.be

Locatie: TODI Beringen – 09.30 tot 17.30 u

13-19

16-17 Restaurantdagen BCD

2e Internationale Merconvention

Open Belgisch Kampioenschap 'shoot-out' OW-foto/film

14 Examen 3*I Verhandeling

Za. 17.30 u en zo. 11.30 u - 14.30 u

(afhankelijk van het aantal inschrijvingen)

Locatie: Feestzaal Harmonie, Stoofstraat 25,

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

1785 Merchtem

15 Examen 3*I Verhandeling

Info: http://bcd-duikclub.be

Locatie: Duikershuis Mechelen – 09.00 u

16-17 Belgische Duiksportbeurs

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

24 Limiet inschrijvingen Zeestage 2*/3*I

Locatie: Press & Communication Center van Kinepolis Antwerpen, Groenendaallaan 394,

Info: secretariaat@nelos.be

25 DHV – examensessie 1

2030 Antwerpen – 10.00 u

Locatie: SBSO ter Zee, Maurits Sabbestraat 8,

Info: www.duiksportbeurs.be

8400 Oostende – 08.30 tot 17.00 u

18 Herexamen Nitrox-Instructeur Locatie: Duikershuis Mechelen – 20.00 u

Info: secretariaat@nelos.be

25 Tecline test-event

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

Locatie: Duiktank Transfo Zwevegem,

22 Wereldwaterdag 2019

Transfostraat 5, 8550 Zwevegem – 10.00 tot

Locatie: da factory, Industrielaan 30, 9320

20.00 u

Erembodegem – 20.00 u

Info en reservatie: www.teclinebelgium.be

Info: Hippocampus nr. 271 (nov./dec. 2018)

24 Academische Zitting Commissie Duikonderricht Locatie: Cultuurcenter De Waai, Werft 28,

Juni 2019 18 DHV – Train the Trainer Locatie: Duikershuis Mechelen – 20.00 u

2440 Geel – 14.00 u (titelhernieuwing vanaf 12.30 u). Receptie vanaf 16.00 u

26 Start cursus NTD en NTI

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

22 Antwerp Wet Wheels DiveDay 2019

Locatie: Duikershuis Mechelen – 20.00 u Info: sdt@nelos.be

Info: secretariaat@nelos.be

13 Prijsuitreiking clubactiviteit Wereld-

Locatie: Duikershuis Mechelen – 09.00 u

08 Pre-Zeestage voor kandidaten 2*/3*I Locatie: Duikershuis Mechelen – 14.30 u

14 Groot duikevenement ten voordele van de Warmste Week 2019 Locatie: De Nekker – 09.00 tot 21.00 u info: www.duikclubneptunus.be

29-04 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris, Zuid-Frankrijk Info: secretariaat@nelos.be

30-06 Open Belgisch Kampioenschap 'shoot-out' OW-foto/film

Oktober 2019 19 DHV – examensessie 2 Locatie: Sint-Lutgardis, Gasstraat 9 te Mol 08.30 tot 17.00 u Info: secretariaat@nelos.be

19-20 Tekdive 19 event Locatie: Ter Elst Concrescenter, Kattenbroek 1, 2650 Edegem – 09.00 tot 18.00 u Info: www.terelst.be

November 2019 10 Examen 1*I theorie Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 09.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

10 Post-Boulouris Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 13.00 u

11 Examen 3*I – Limiet inschrijvingen Info: secretariaat@nelos.be

16 Specialisatieopleiding Jeugdduiken – theorie deel 1 Locatie: Duikershuis Mechelen

21 Herexamen theorie 1*I

25-01

12 Indienen Verhandeling examen 3*I

Info: secretariaat@nelos.be

08 College der 3*I (+ workshop)

Info: secretariaat@nelos.be

Info: www.scubaservice.be

02 Limiet inschrijvingen examen 1*I

Inschrijven en info: inschrijven@anww.be

Opendeurdagen Scuba Service

April 2019

Hugycup 2019 – Cruise 2 Info: www.hugycup.com

Locatie: Put van Ekeren – 10.00 tot 17.00 u

Augustus 2019

30-31

Hugycup 2019 – Cruise 1 Info: www.hugycup.com

September 2019 01-08

Locatie: Duikershuis Mechelen Info en inschrijving: secretariaat@nelos.be

23 Specialisatieopleiding Jeugdduiken Op www.nelos.be/sdt vind je meer info over de opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR, ...

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt.

Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden? Bezorg ze dan aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus jan./feb. 2019

97

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport

Raad van Bestuur

Commissies

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikonderricht

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Secretariaat & Ombudsman Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat ma. 09.30 u – 11.30 u, wo. 09.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u Ombudsman & Aanspreekpunt integriteit (API): Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie Arena Nv: Tel. 02 512 03 04, www.arena-nv.be arena@arena-nv.be. Contactpersoon Inge Ghijsels.

Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Lutgart Stals Gsm 0473 2 86 64 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord Sporten: Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds

Deadlines artikels Hippocampus

Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Editie januari/februari: vóór 5 december Editie maart/april: vóór 5 februari Editie mei/juni: vóór 5 april Editie september/oktober vóór 15 juni

Erevoorzitters Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Jan Dieu, Ivo Madder, Bart Morent, Katrijn Ools, Patrick Swinnen, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Ivo Hubert Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Advertentietarieven Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), welke op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van:

Adresveranderingen enkel richten aan het NELOS-secretariaat: secretariaat@nelos.be

Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

Editie november/december: vóór 5 oktober

98

Hippocampus jan./feb. 2019

www.facebook.com/hippocampusredactie

HYDROS PRO EEN 2 IN 1 JACKET

PERSONALISEER

INCLUSIEF VERWISSELBARE TRAV-TEK STRAPS

DIVERSE MATEN EN KLEURENKITS BESCHIKBAAR

METEEN DROOG LICHTGEWICHT EN COMPACT, IDEAAL VOOR OP REIS

Meteen droog en duurzaam Geen waterabsorptie betekent een neutraal drijfgewicht en een lichtgewicht trimjacket dat meteen droog is als het uit het water komt. Hydros Pro is ook bestendig tegen UV-stralen.

foto: Bruno Van Saen

HYDROS PRO is een ongelooflijk staaltje vakmanschap van SCUBAPRO: ongekend gemak, onderweg te configureren, speciale pasvorm en nog veel meer. Hydros Pro is niet alleen voor de pro’s, maar voor iedereen die graag met het grootste comfort onder water zit.

INCLUSIEF TRAV-TEK STRAPS & RUGZAK

Uw partner voor onderwaterfoto, -video & -verlichting

Speciale pasvorm voor vrouwen Kleinere luchtkamer.

Kortere inflatorslang.

Schouderbanden die zijn aangepast aan de vrouwelijke contouren.

2 trimjackets in 1!

Een paar clipjes veranderen en de Hydros Pro verandert van een basisreisjacket in een jacket met een volledig geïntegreerd loodsysteem.

EASY REPAIRS EENVOUDIG TE REPAREREN

Modular Design Loodsystemen, banden en zakken kunnen worden toegevoegd of verwijderd. Eenvoudiger te repareren, zodat het langer meegaat.

EEN SYSTEEM DAT U NAAR WENS KUNT AANPASSEN EN INDIEN NODIG REPAREREN.

VORMT

MONPRENE®

ZICH NAAR HET LICHAAM EN ZORGT DUS VOOR EXTREEM COMFORT EN STABILITEIT

DEZE CONSTRUCTIE IS ULTRA DUURZAAM

UITBREIDEN MET ACCESSOIRES. Diverse accessoires en kits leverbaar.

WIDE RANGE OF MOUNTABLE ACCESSORIES AND KITS.

SET NINJA ZAKKEN

SCUBAPRO.COM

CARGOZAK OP RECHTERBOVENBEEN

LOODZAKKEN VOOR CONTRAGEWICHT

SET MET MINI-D-RINGEN

PLAAT VOOR BEVESTIGING MES EN ACCESSOIRES

ELASTIEK VOOR ACCESSOIRES

Industrielaan 30 | 9320 Erembodegem 053 64 72 73 | info@dafactory.eu | www.dafactory.eu

SUUNTO D5 De nieuwe Suunto D5 is zo duidelijk en gebruiksvriendelijk dat u onbezorgd de onderwaterwereld kunt verkennen en van de duik kunt genieten. Speel met stijl door de polsband met uw outfit te matchen. Na het duiken verbindt u de Suunto D5 draadloos met de Suunto-app om uw avonturen opnieuw te beleven en met vrienden te delen.

verwacht leverbaar vanaf maart 2019

www.suunto.com

Suunto Diving

@suuntodive

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 272 – jan./feb. 2019

LATEN WE SAMEN ONTDEKKEN.

Verslag Zeestage