Hippocampus nr. 264 (mei/juni 2017)

CENTER OF POWER. EDGE OF PERFORMANCE. The most sold diving fin in the world now redefines itself. Greater responsiveness paired with traditional thrusting power optimizes ultimate performance. This fin can handle any and all diving conditions while leaving the others behind. Featured with our new bungee strap, we guarantee fast and easy donning and doffing.

Be powerful. Take the edge of performance.

mares.com

Mechelen P 004152 - TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 264 – mei/juni 2017

AVANTI QUATTRO +

Vrij als een duiker Verkiezingen College

ergonomische afdrukhendel

foto: Edwar Herreño

gefreesd aluminium, drukvast tot 200m

aluminium handvaten met 25mm kogelaansluiting roodfilter en beschermkap excentrische draaisluiting

SCUBAPRO TESTDAGEN 2017

aansluiting voor optionele macro lens houder M67

multifunctionele wing met statiefaansluiting 7” (17,8cm) HDMI monitor

Wil jij duiken en daarbij gratis de nieuwste SCUBAPRO materialen testen?

Kom dan naar de SCUBAPRO TESTDAGEN: Zaterdag 1 en zondag 2 juli Zilvermeer-Mol-België www.duikmateriaal.be www.watersportcentrale.eu www.nelos.be

5 uur

autonomie

MADE IN

BELGIUM

Hugyfot Underwater Camera Equipment

De meest geavanceerde GoPro behuizing ooit ...

Nu beschikbaar bij uw Hugyfot dealer

SCUBAPRO.COM

- Industrielaan 30 - 9320 Erembodegem - info@dafactory.eu - www.dafactory.eu

Nr. 264 mei/juni 2017

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de weten-

Van de redactie DOOR IVO MADDER

schappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers,

sportduikers,

instructeurs,

technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie:...............4

Regionieuws Duiknieuws uit Gentse Blaarmeersen....70-71

Reportages Onderwaterfotografie workshop op de Ilike in Raja Ampat ...................................8-18 Zeepaardjessmokkel ...................................... 20 Overwinteren op Gran Canaria............... 22-27 Duiken in Antarctica..................................28-40 Het einde van operatie Nemesis............. 42-45 Antieke scheepswrakken en hun ladingen (deel 2)..................... 46-48 Duikmateriaal: Bijzondere nieuwigheden..................... 50-52 Harlekijnslakken met melanisme......... 56-57 Bigblue Cup Maledives 2017................... 58-62 De iBubble (onderwaterdrone) ...............66-67

Vaste rubrieken Persbericht: Waterkwaliteit Grevelingen......5 Skubba & Fred......................................................6 Hippoëzie............................................................ 49 Retro-Hippo........................................................53 Close-up (Karen Verwulgen)...................54-55 Persbericht: Tekdive 17............................. 64-65 Webdiving.....................................................68-69 Persbericht: Expositie en fotowedstrijd...... 72 BEFOS-FEBRAS...............................................103 NELOS-Boetiek................................................104 Lopende agenda...............................................105 NELOS-katern/Hippo-colofon.....................106

De prachtige coverfoto kwam tot stand tijdens een initiatie en fotoshoot vrijduiken, speciaal georganiseerd voor de onderwaterfotografen, -videografen en hun modellen. In oktober wordt er voor hen nog opleiding voorzien: 'Spelen met licht' en deze is gratis voor NELOS-leden. Over vrijduiken gesproken: dat kan ook jij aanleren. Het is gemakkelijk, veilig en niet duur.

In deze uitgave heel wat prachtige onderwaterfoto's, zoals die van de 'Bigblue Cup Maledives' en de 'Workshop onderwaterfotografie' op de Ilike in Raja Ampat. Krijg je het er warm van? Dan koelen we je graag wat af met de reportage over Antarctica, waar je misschien warm voor loopt om er ooit ook eens te gaan duiken. Het is er in ieder geval prachtig, vooral boven water. We blijven even in dit koude continent met 'Operatie Nemesis' van Sea Shepherd, ter bescherming van de walvissen. Waar ik het persoonlijk warm van krijg, is van het artikel 'Overwinteren op Gran Canaria' dat nog geschreven werd door ons redactielid Bert, die ons vroegtijdig verlaten heeft.

Hij is spijtig genoeg niet de enige vriend of kennis waarvan ik de laatste tijd afscheid moest nemen. Ik krijg het er terug koud van … maar ze krijgen wel een warm plekje in mijn hart.

Je hoeft niet steeds ver te reizen om prachCorrecties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be.

Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

tige dingen te zien; ook bij ons kan het mooi zijn. Recent werden er harlekijnslakken met melanisme waargenomen en ook de zeepaardjes zijn weer gespot. Hopelijk worden die niet weggesmokkeld.

Betreffende het verslag van de Algemene Vergadering NELOS en het artikel over Duiker-Hulpverlener vragen we geduld te hebben tot onze volgende periodiek. Wel stellen we de tijdens het College der 3*Instructeurs nieuw verkozenen voor en brengen we een impressie van de Academische Zitting waar de nieuwe 1*Instructeurs hun titel in ontvangst mochten nemen. Enkele van hen kregen zelfs de titel Jeugdduikinstructeur. Heb je zelf ook interesse om 1*Instructeur te worden of jeugdduikers op te leiden? Lees dan zeker deze uitgave.

Duik veilig en misschien tot op de Scubapro-testdagen of D-Dive Day. IVO MADDER

Coverfoto: Vrijduikers in het Atlantis-decor van 'Duiktank Transfo' te Zwevegem.

Foto gemaakt met een NIKON D7100 met breedhoeklens, ISO 400, 1/80 sec. bij f/8,0.

Foto: Filip Staes.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www. nelos.be/documentencentrum.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010.

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus mei/juni 2017

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

Duikwrak Tholen

project om een 72 Het duikwrak af te zinken in Tholen is stopgezet.

NELOS-structuur

nieuwe versie van het 74 Een NELOS-organigram en de brochure NELOS-structuur.

Redacteur verliet ons

Bert Janssens was 75 Wijlen een gedreven redacteur van

is actief betrokken 76 NELOS bij de organistatie. Kom ze-

AV College der 3*I

Jeugdduikers opleiden

Hippocampus.

D-Dive Day

78

Sport, spel en plezier. Jij doet toch ook mee met een ploeg?

Vrij als een duiker

86

Wat mag je van de opleiding vrijduiken verwachten?

Diving Medicine

98

4

Verslag van het internationaal symposium over duikgeneeskunde.

Hippocampus mei/juni 2017

Scubapro testdagen

werden gevierd.

80 Jubilarissen Er waren ook verkiezingen.

Academische Zitting

94

Impressie over de AV van de NELOS-Instructeurs en de Academische Zitting.

Fotoshoot vrijduiken

foto's werden 102 Prachtige gemaakt tijdens de initiatie vrijduiken.

ker eens materiaal testen.

Jeugdduikbegeleider, 84 Cursus Jeugdduikinstructeur en Begeleider Jeugdduiken OW.

Opleiding 1*Instructeur

over wat de opleiding 97 Info tot 1*Instructeur allemaal inhoudt.

Spelen met licht

van een 102 Aankondiging gratis opleiding voor fotografen/videografen.

Persbericht De gerenoveerde en verbeterde 'Flakkeese Spuisluis' in de Grevelingendam.

Foto: Rijkswaterstaat.

Betere waterkwaliteit

in het Grevelingenmeer Op 31 mei 2017 werd de 'Flakkeese Spuisluis' bij Bruinisse officieel opgeleverd. Daarmee is de verbinding tussen de Oosterschelde en het Grevelingenmeer hersteld en verbetert op termijn de waterkwaliteit in het Grevelingenmeer.

I

ter en verbetert op termijn de waterkwaliteit in het oostelijk deel van het Grevelingenmeer.

De 'Flakkeese Spuisluis' bevindt zich in de Grevelingendam en vormt door middel van zes kokers een verbinding tussen het Grevelingenmeer en de Oosterschelde.

Door de tweezijdige verbinding tussen de wateren kan het Grevelingenmeer worden ververst met water uit de Oosterschelde.

Hierdoor komt er meer zuurstof in het wa-

Met de ingebruikname van de 'Flakkeese Spuisluis' Een preview van het getijdentestcenter van 'Pro Tide' aan de 'Flakkeese komt er bovendien een loSpuisluis'. catie beschikbaar voor het 'Tidal Technology Center Grevelingendam' Op http://bit.ly/Flakkeese kan je een (TTC-GD). Dit was een wens van derden mooie 'timelapse-video' van Rijkswaterwaar Rijkswaterstaat tijdens de renovatie staat bekijken over de renovatie van de rekening mee heeft gehouden. Bedrijven 'Flakkeese Spuisluis' in anderhalve minuut.  en instellingen kunnen hier 'testunits' IVO MADDER plaatsen voor energieopwekking. Op www. pro-tide.eu/portfolio/tidaltestingcenter kan je meer info bekomen over TTS-GD.

n januari 2016 begon Rijkswaterstaat met de renovatie en functionele verbetering van het deltawerk en de aanleg van een tweezijdige spuiverbinding tussen de Oosterschelde en het Grevelingenmeer.

Oorspronkelijk spuide de sluis alleen van de Grevelingen naar de Oosterschelde, maar dat is nu dus anders.

Advertentie

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

Nu 15% voorjaars voordeel!

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

Hippocampus mei/juni 2017

5

Jeugdduikhoekje

Cartoon: Peter Bosteesls.

Skubba & Fred

Terug naar de haven Het duiken op zee was fantastisch. Skubba had echt genoten. Fred had een handje toegestoken en de kapitein honderden vragen gesteld. De boot had geen geheimen meer voor Fred. Misschien moest hij later kapitein worden?

Dan kon hij samen met Skubba uitvaren om te gaan duiken.

T

ijdens de terugtocht naar de haven begon het donker te worden. Nu viel het op dat alle boten verlicht waren.

Ook hun boot had zijn lichten aan. Fred merkte op dat het licht rechts, stuurboord had de kapitein het genoemd, groen was en links, oeps bakboord, rood. Raar?

"Waarom zijn er verschillende kleuren van lichten?", vroeg hij de kapitein.

"Ah, je hebt het ontdekt. Ik vroeg me al af hoe lang het zou duren vooraleer je met die vraag zou komen", glimlachte de kapitein aan het stuur. "Met die lichten, navigatielichten genoemd, kunnen we zien welke richting een boot vaart".

Fred dacht even na. Stuurboord groen, bakboord rood. Ja, hij begreep het.

"Worden die kleuren nog gebruikt?", vroeg Fred.

"Ja, groen en rood komen veel voor. Kijk maar eens naar de boeien", glunderde de

6

Hippocampus mei/juni 2017

kapitein.

Fred nam de verrekijker en speurde de horizon af naar boeien. Hij zag er in allerlei vormen en kleuren. Aan stuurboord zag hij veel groene boeien met een top. Aan bakboord waren de meeste rood en hadden ze geen top.

"Om naar de haven te varen moeten we tussen de groene en rode boeien varen, met de groene aan stuurboord", verklaarde de kapitein terwijl hij op de kaart wees.

Slim bedacht vond Fred.

Schepen voeren langs. Het was een leuke, rustige tocht. Skubba en Fred genoten ervan.

Na enige tijd zagen ze dat de boeien ook verlicht waren. Het verwonderde Fred niet dat er groene en rode waren. Maar wat hem opviel was een groot licht dat af en toe over het dek scheerde. Het licht kwam uit een hoge toren.

"Dat is een vuurtoren", antwoordde de kapitein op de vraag van Fred waar dat licht vandaan kwam.

"Maken ze daar dan vuur?", vroegen Fred en Skubba tezamen.

"Vroeger stookten ze op die toren een groot vuur, maar nu zitten daar grote lichten in", zei de kapitein met een grote glimlach.

"Waarom doen ze dat? Is dat omdat je dan beter kan zien?", vroeg Fred nieuwsgierig.

"Nee, een vuurtoren geeft de weg naar de haven aan. Het toont aan hoe je veilig de haven kunt binnen varen", zei de kapitein terwijl hij een zeekaart pakte.

Op die kaart met waterstraten en vaarroutes toonde hij hoe je aan het licht kon weten welke vuurtoren het was. Ook liet hij zien hoe je door je te richten op het licht van de vuurtoren de haven veilig kon binnen varen.

Kapitein zijn, is geen gemakkelijke job! Je moest al die dingen weten.

Zachtjes meerde de kapitein de boot aan.

Alles werd netjes aan de kant gebracht. Na het afscheid vertrok iedereen terug naar huis.

Onze twee vrienden praatten honderduit op de achterbank. En opeens was het stil.

Zouden ze over hun duikavontuur dromen?

 PATRICK VAN HOESERLANDE

DUIKSHOP TARCY DEERLIJK

SUUNTO, BARE, METALSUB, APEKS, OMS, MARES, BEUCHAT, WATERPROOF, AQUALUNG, TILLY TEC, FOC TEC, POSEIDON, X-DEEP, VULSTATION 200-300B, TRIMIX

ONDERHOUD ADEMAUTOMATEN MET AFSTELLING OP DIGITALE TESTBANK

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

G KORTIN G R O EP S S R E IK U VOOR D

“Net dat tikkeltje meer”

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Hippocampus mei/juni 2017

7

Reportage Reisverhaal

8

Hippocampus mei/juni 2017

ts. oo nL

ree 2) : I

Fo t o's (

Onderwaterfotografie workshop op de ILIKE in Raja Ampat "In de broeierig hete kleine jachthaven van Sorong wachten twee oranje mannetjes ons groepje onderwaterfotografen op", vertelt Ireen Loots naar aanleiding van het verslag dat ze voor Hippocampus schreef. "Ze brengen ons met de speedboot naar de nachtblauwe Indonesische Phenisi (type schooner) ILIKE. Pas grondig gerenoveerd ligt dit omgebouwde zeilschip (van Belgische eigenaars) sinds juli 2016 te blinken in de Indonesische wateren om duikers het

Foto: Ireen Loots.

Fo t o:

E elc

oN

ij d

am

.

onderwaterparadijs te laten ontdekken. Deze reis brengt ons naar Raja Ampat."

Hippocampus mei/juni 2017

9

Reportage Reisverhaal

Workshop door Peter Verhoog

H

et is donderdag 22 december 2016 en in Europa is het bijna kerstvakantie. In plaats van de klassieke kerststronk en het silvesterdiner heb ik een duikcruise in warme waters op het menu, fotoworkshop inbegrepen.

De workshop, onder leiding van Peter Verhoog, is ideaal als je tijdens het werkjaar geen tijd (meer) hebt om te duiken, laat staan om je favoriete hobby onderwaterfotografie te beoefenen. Dankzij deze onderdompeling zal ik de draad snel terug kunnen oppikken.

Met de haren in de wind verheug ik me op een warme week op zee met 's avonds een verkoelende bries op het dek, maar dat laatste blijkt al snel ijdele hoop.

Op de scheepstrap en de boeg staat de 'crew' ons al van ver toe te juichen – "Hello, hello!". Leuke ontvangst!

De cruise- en duikleider Jocelin – Joss voor de vrienden – heet ons welkom in een grappig Engels met een Frans accent. Deze landgenoot van Voltaire toont op de kaart hoe 'bigbig' Raja Ampat wel is en waar Misool gelegen is; het gebied waar we gaan rondvaren. Hij stelt de crew voor en legt de dagindeling uit. Zoals het een stevige duikcruise betaamt, begint de dag met een snelle hap en een duik om 7.00 uur. De dag eindigt met een nachtduik om 18.00 uur, met daartussen nog eens twee duiken rond 10.30 uur en 14.30 uur; tja 't wordt geen luie vakantie!

10

Hippocampus mei/juni 2017

Peter Verhoog is Nederlands bekendste onderwaterfotograaf. Zijn fotowerk wordt maandelijks gepubliceerd in (duik)tijdschriften en is zeer regelmatig te bewonderen in kranten en boeken. Daarnaast exposeert hij in binnen- en buitenland. Door zijn specifieke stijl van fotograferen, waarin de belichting de hoofdrol speelt, onderscheidt Peter Verhoog zich duidelijk van de massa. Zijn werk werd regelmatig bekroond.

Zijn omzwervingen brachten hem over de hele wereld. Zijn foto's tonen zowel de subtiele schoonheid van koraallandschappen als van het open water en leggen de complexiteit en kwetsbaarheid bloot van de rijkste biotopen ter wereld. Hij verbleef maandenlang in een bedoeïenentent in het diepe zuiden van Egypte, bevoer talloze zeeën om er afgelegen atollen te beduiken, bezocht vele eilanden, maar dook en snorkelde ook dagenlang in de Zuid-Afrikaanse wateren om zonder kooi witte haaien te fotograferen.

Daarnaast maakt hij reizen met expeditieteams in het kader van speciale projecten, onder andere voor National Geographic en voor diverse documentaires.

De laatste tien jaar heeft Peter Verhoog zich gespecialiseerd in het vastleggen van oceaanonderzoek. Zijn beelden daarvan worden gebruikt door wetenschappers, in presentaties en rapporten, maar ook in boeken en tijdschriften. Peter Verhoog werkt ook voor de Dutch Shark Society, een non-profit organisatie die een actieve schakel wil zijn tussen wetenschap en publiek door het steunen van onderzoek, het zichtbaar maken daarvan en het ontwikkelen van media-initiatieven door fotografie en film via diverse informatieplatforms. De organisatie werkt samen met zes Nederlandse organisaties, waaronder het Wereld Natuur Fonds en Sportvisserij Nederland.

Hij publiceerde met zijn partner Georgina Wiersma drie boeken: 'De Groene Zee', 'Under Water Magic' en 'Sharks - Close Encounters'. Met een team fotografen kwam er het boek 'Aldabra – het grootste atol ter wereld' waarvan ook een grote tentoonstelling in Den Haag en Parijs werd georganiseerd. Een vierde boek is in de maak.

Aan boord is alles aanwezig om de verwende duiker en onderwaterfotograaf goed gezind te stemmen: een grote living met laptop en tv voor de briefings van de duikplaatsen, een 'natte' fotografietafel met voldoende licht (!) en een aparte 'droge oplaadtafel' voor het laden van batterijen en

'smartphones'. De oplaadtafel is uitgerust met gestabiliseerde (!) verdeelstekkers.

Er is plaats voor alles en iedereen en dat wordt erg geapprecieerd. Tussen het rek vol rifgidsen, in 5 Europese talen, steekt het boek van onderwaterfotograaf Peter Verhoog 'Sharks, close encounters' er letterlijk bovenuit.

Tijdens het cruisen amuseren we ons met de vorm van een dier te ontdekken in de voorbijschuivende eilandjes. We lezen of slapen bij het gezoem van de motor. 'Easy living' is aan boord een vast begrip. Kom je al in de stemming? Wacht op het duiken!

Het duiken zelf is super georganiseerd.

Twee duikflessen per duiker staan comfortabel op het verhoogde voordek gemonteerd en elke duiker heeft zijn vaste plaats.

Behalve je duikpak aantrekken hoef je zelf echt niets te doen. De klaargemaakte trimvesten/duikflessen worden aan boord van de 'tenders' (kleine motorboten) gebracht en elk fototoestel gaat afzonderlijk in een mandje mee aan boord. Het kan niet gemakkelijker.

Vleermuisvissen.

Een tapijthaai, beter gekend als een wobbegonghaai.

Raja Ampat – Misool De eerste 6 dagen duiken we in het zuiden, in het gebied Misool. Het is heel erg warm.

Geen zuchtje wind, wel barokke zonsondergangen, mooie riffen van 5 tot 30 meter diep en matige stroming; ideaal om aan alles weer even te wennen. Het grote onderwaterleven maakt ons van bij de start heel opgetogen. Grote scholen vis, grote gorgonen, grote vleermuisvissen, grote 'sweetlips', grote manta's, … en niet te vergeten de wobbegonghaai, maken elke duik tot een feest.

De helderheid van het water is afwisselend helder en mistig. Dat drukt de pret niet, want het onderwaterleven is overvloedig op het appèl. Onder de typische diersoorten voor dit gebied rekenen we de 'oceanic manta's' (Manta birostris), de rifmanta's

Foto's (3): Ireen Loots.

Foto: Eelco Nijdam.

Rifmanta (Manta alfredi).

Hippocampus mei/juni 2017

11

Reportage Reisverhaal

(Manta alfredi) en mobula's. Vooral de wobbegong (wobbegong is naam die gegeven wordt aan 12 soorten tapijthaaien) en de epaulettehaai (Hemiscyllium ocellatum) maken indruk. "What's in a name" … de wobbegong ziet er ook wobbig uit … en de epaulettehaai is een puppy-achtige haai die over het zand loopt op z'n borstvinnen.

De wobbegonghaai, een reuzekop met baard, ligt overdag met gekrulde staart verscholen in een grotje op de top van het rif. Hij eet voornamelijk kleine visjes, schelpdieren en geleedpotigen en kan dus redelijk dicht benaderd worden. Hij is aldus een geliefd model voor de onderwaterfotografen. De epaulettehaai kan zwemmen, maar verplaatst zich het liefst al 'wandelend' op zijn borstvinnen. Bijna uitsluitend op een nachtduik te verschalken. De 'ocean manta' heeft een soort V-tekening op de rug achter de kop en heeft zwarte vlekken tussen de kieuwen op de buikzijde. De rifmanta heeft dit niet. De 'oceanic manta' is normaliter de grootste soort van de twee, maar je kan evengoed een kleine 'ocean manta' tegenkomen als een grote rifmanta in Raja … beide zijn uitstekende fotomodellen.

Tussen de duiken door cruisen we naar de volgende duikplaats. Buiten schuiven kleine toefjes en grote blokken groen begroeide eilanden voorbij.

Een mooie zeekomkommer.

Raja Ampat – 'Dampier Strait'

Verwacht wordt dat er meer stroming staat in dit gebied en er dus ook meer actie is. Dat is in de praktijk ook zo. Een rifhaak is hier echt noodzakelijk. Sommige duiken beginnen wat sober, maar net als je denkt "Dit wordt niks", dan zweeft een forse school jagende 'jacks', nauwlettend geobserveerd door 'whitetip' of 'blacktip' haaien, voorbij. Wobbegongs zien we nog steeds bijna elke duik, maar alles went. Zijn dikke kop intimideert al veel minder dan vijf dagen geleden.

12

Hippocampus mei/juni 2017

De 'Oceanic manta' (Manta birostris) heeft een soort V-tekening op de rug.

De duikgids volgt een grote kogelvis.

Foto's (3): Ireen Loots.

Door het slechte weer gaan de plannen om noordelijker te varen niet door. Plan B brengt ons naar 'Dampier Strait', dichter bij Sorong en ook een dichter bevolkt gebied: internet is nu bijna elke dag wel eens in bereik. Nadeel: ongeveer 60 liveaboards toeren hier rond, dus we zijn niet meer 'the one and only' op het rif. Reden: de boten met kortere trips van 6 à 7 dagen gaan niet zover tot Misool zoals wij.

Foto: Peter Verhoog.

Wapperend aan een rifhaak is het instellen van de camera toch iets moeilijker.

De duikplaatsen 'Cap Kri', 'Chicken reef' en 'Blue Magic' zijn heel mooi, maar de rest kan je ergens anders ook zien. Al bij al blijft het spannend: zwarte krokodilvissen, 'sweetlips', nog grote scholen gele snappers of fuseliers, intact koraal, ... het is er allemaal nog overvloedig, gelukkig maar.

De macrolens blijft in de 'valies' zitten met al dit breedhoekleven, maar het macroleven is er wel: 'ghostpipefish', zeepaardjes, …. toch wel moeilijker te spotten met deze stromingen. De 'critters' (vreemdsoortige schepsels) tijdens de nachtduiken maken dit dan weer goed; de macrolens bewijst dan haar nut.

fotografie 'on board' Het gezelschap en de fotografietips van Peter Verhoog, internationaal bekend onderwaterfotograaf, moeten deze duikcruise extra kruiden. Peter heeft circa 9.000 duiken op zijn actief, waarvan circa 8.000 duiken met een fototoestel, en hij heeft zich in de loop van zijn duikcarrière gefocust op het fotograferen van haaien. Deze specialiteit heeft de aandacht getrokken van verschillende onderzoekcentra wereldwijd: zo werd hij uitgenodigd om deel te nemen aan het 'Aldabra project', werkte hij recent voor de 'Save our Seas Foundation' en heeft hij inmiddels de 'Dutch Shark Foundation' opgericht. Hij werkt nauw samen met diverse productiemaatschappijen voor natuurdocumentaires en met de 'University

of Perth' voor het documenteren van hun wetenschappelijke projecten.

Het plan is om elke dag gedurende een uurtje één aspect van de onderwaterfotografie nader te bekijken: DD les 1: de basis van fototechniek, duiktechniek; DD les 2: groothoek vissen; DD les 3: feedback & groothoek met model; DD les 4: macro en dieptewerking; DD les 5: 'split level'; DD les 6: 'selfies'.

Fans van Verhoog prijzen zijn andere kijk op het onderwaterlandschap. In mijn ogen een erg realistisch standpunt, dat Nederlandse Peter telkens weer in een mooi plaat­ je weet te vatten. Peter houdt van breedhoek, van het blauwe van de zee, de bonte kleuren van de koralen en van groot leven.

"Fotograferen is in de eerste plaats kijken", begint Peter. Ik ben het volledig eens met hem. Ikzelf zie de foto al in mijn hoofd alvorens ik hem maak en dan heb ik het vooral over de compositie en het licht. De foto maken zoals die in mijn hoofd zit, dat wil ik op deze cruise graag beter onder de knie krijgen.

les 1 – enkele basisregels Diafragma, sluitertijd, isowaarde, dieptewerking, actie, diagonale lijn, lichtspeling,

flitssterkte, … Peter zijn basisregels zijn even eenvoudig als 'dire bonjour' (goedendag zeggen), maar in de praktijk – wapperend aan een rifhaak met een camera – ligt dat toch wel iets lastiger. Uiteraard zijn de diagonale lijn en de beweging in de compositie een must. Maar wat ik van Verhoog vooral leer is de herontdekking van de dieptewerking. Het natuurlijk belichte rif in de achtergrond dat door vele wedstrijdfotografen geweerd wordt, is voor Peter nu net een pluspunt. Om dat te bereiken is toch wel enig cijferwerk nodig, want elk water, elke lens, elke diepte en elke lichtinval heeft zo zijn eigen 'settings'.

Nieuw voor mij is het besef van de mogelijkheid om veel ruimer te spelen met de iso-waarde dan ik tot nog toe deed. Fotografen in het analoge tijdperk kenden niet de luxe van de variatie in ISO-waarde tijdens éénzelfde filmrolletje.

In het huidige digitale tijdperk staat niets een ruime iso-keuze nog in de weg. De nieuwe camerachips vertonen al veel minder ruis bij hoge waarden en met een hoge sluitertijd kan je die ruis omzeilen.

Ik probeer enkele dagen met diafragma- en iso-voorkeuze. De camera laat ik dus zelf de sluitertijd berekenen.

Tip: Niet vergeten om de laagste sluitertijd aan te passen in je camera, anders krijg Hippocampus mei/juni 2017

13

Reportage Reisverhaal

Foto: Peter Verhoog.

je wel eens te lage sluitertijden die bewegingsonscherpte veroorzaken. Die bewegingsonscherpte merk je niet op het display, maar wel pas op je computerscherm, nà de duik …

Gebruik de mogelijkheid om de ISO-waarden te verhogen maximaal, best in combinatie met een hogere sluitertijd om het beeld te bevriezen en zo ook de ruis te minimaliseren.

les 2 – groothoek vissen Normaliter komt macro-techniek als eerste aan bod, vóór breedhoek, maar vermits we in een duikgebied zitten typisch voor groothoekopnamen passen we ons aan.

Dit zijn doorgaans de meest voorkomende opnamen, omdat ze in het bereik liggen van zowel de spiegelreflexcamera's met verwisselbare lenzen, als van de compactcamera's.

Vissen benaderen vraagt veel geduld.

Mooi is het om de vissen in tegenlicht te fotograferen en lichtjes in te flitsen.

Bij het gebruik van een diafragma groter dan 8 (kleiner getal) krijg je bij de meeste breedhoeklenzen onscherpte in de hoeken, dus proberen om met diafragma 8 of hoger te fotograferen. Met flitser: manueel, op 5 m diepte: flitsen uit en camera instellen op 'A', hoge ISO (1000 of zelfs 1250), de sluitertijd zal zich aanpassen en is liefst hoger dan 160.

Probeer de vissen te benaderen tot op 1 m of zelfs 0,5 m; dit vraagt veel geduld. Als ze hun staart naar je toe draaien zijn ze klaar om weg te zwemmen; blijf even op afstand en ze komen vanzelf weer terug uit nieuwsgierigheid. Vissen op een poetsstation zijn een heel dankbaar onderwerp: actie op het rif! Stil poseren is daar niet bij. Daarom is f10 of 11, ISO 400-800, en vooral een snelle sluitertijd (minimum 1/125e of liever hoger) een goede basisinstelling om mee te vertrekken, weliswaar afhankelijk van camera, lens en diepte.

14

Hippocampus mei/juni 2017

Foto's (3): Ireen Loots.

Het mooiste is om de vis te isoleren van de achtergrond, door lichtjes van onder naar boven te fotograferen, zodat de vis in het blauw hangt en onderaan nog het koraal of zijn habitat zichtbaar is.

Bij vissen zoals barracuda's en 'Jackfish' is het handig om de flitsen op halve kracht of nog minder te zetten, omdat zij het flitslicht erg weerkaatsen en dus heel gemakkelijk overbelicht zijn.

Een rode rifbaars.

Foto: Peter Verhoog.

Groothoek van koralen, sponzen en zakpijpen, met boten op de achtergrond.

Foto's (3): Ireen Loots.

Rifbaars in een poetsstation.

Foto: Peter Verhoog.

Een wobbegong met een duiker op de achtergrond.

Bij een groothoeklens of 'fisheye' van 16 mm of minder kan je een school vissen netjes in een bolletje zetten; het lijkt dan of de streng vissen in een cirkel zwemmen. Je moet wel heel dichtbij kunnen komen.

Dieren in het zand, zoals roggen, zijn weer een 'setting' apart. Ook hier is het weer belangrijk om de flits een stop of twee minder te zetten om geen overbelichting van het witte zand te hebben.

Tip: Zwemt je onderwerp niet in een diagonale lijn, draai de camera dan een beetje zodat de vis toch nog schuin in beeld komt.

Het mooist is als alle vissen in de school in dezelfde richting zwemmen, liefst met de neus naar het midden van de foto. Bij grotere dieren zoals een schildpad is het belangrijk om minstens één oog scherp in beeld te hebben.

Manta's zijn de enige dieren die je zowel vooraan als achteraan – dus wegzwemmend – kan fotograferen. Deze zwevers zijn in elke positie erg fotogeniek, zolang ze maar los van de achtergrond komen en het silhouet liefst helemaal in het blauw uitkomt. Een streepje rif onderaan geeft de foto de nodige dieptewerking.

Bij een geslaagd visportret is het oog scherp en de bek vrij van de achterHippocampus mei/juni 2017

15

Reportage

Anemoonvisjes.

grond. Fotografeer je een dier dat zich camoufleert, dan is het mooi om de omgeving er wel bij te betrekken. Bij ondiepte kunnen de zonnestralen voor extra dramatisch effect zorgen. Met een domepoort gaan de zonnestralen altijd krom naar beneden.

Het kan interessant zijn om 's morgens vroeg ondiepe foto's te gaan maken, omdat de zonnestralen dan nog in een mooie hoek het water binnendringen.

Bij groothoek is de stand van de flitsers erg cruciaal: ver uiteen zodat ze het beeld helemaal belichten. Zweefvuil en slechte zichtbaarheid zijn de grootste vijanden van breedhoek. Mogelijk oplossingen: dichtbij gaan hangen zodat er minder zweefvuil tussen camera en onderwerp zweeft en de flitsen iets uit elkaar richten zodat ze het zweefvuil net voor de lens niet belichten.

Anderzijds mag je de flitsen ook niet te ver uit elkaar richten, want je wil geen donkere onbelichte vlek in het midden van het beeld. Fotoboeken vol zijn over dit onderwerp al geschreven.

16

Hippocampus mei/juni 2017

Foto's (2): Ireen Loots.

Reisverhaal

les 3 – feedback en model Tijd voor feedback. Iedere fotograaf kan enkele van de gemaakte beelden bespreken en de 'settings' worden nader bekeken en bijgeschaafd. Bij onderwaterfotografie met model is scherptediepte zeker heel belangrijk, omdat zowel je vis of onderwerp in de voorgrond als je model op de achtergrond redelijk scherp zouden zijn. Hoge f-waarde aanhouden mits hoge ISO-waarde. Het model zelf moet mooi in balans hangen, op de juiste hoogte – de fotograaf moet dit aangeven en regisseren- en dan behoedzaam dichterbij komen. Het model moet het gelaat naar de camera draaien, maar wel met de ogen naar het onderwerp kijken. Bij een domepoort kan het model de houding ook min of meer controleren in de dome.

Als fotograaf moet je geduld hebben totdat het model op de goeie hoogte en op de goeie afstand hangt. Even wachten totdat

Zweepkoraal met model.

het model heeft uitgeademd, zodat belletjes het gelaat niet verstoren. Bellen in beeld zijn niet zo erg als ze een beetje boven het model beginnen.

Tip: Maak je een visportret met een model erachter, dan mag het model niet te dichtbij komen, anders kijkt ze scheel naar het onderwerp.

les 4 – macro Dieptewerking bij macro: controle van de scherptediepte is hier eveneens een cruciaal punt en heel wat moeilijker: 1/3 vóór en 2/3e achter het punt waarop je scherp stelt is scherp. Voor macro geldt eveneens dat het onderwerp zo natuurlijk mogelijk in beeld gebracht wordt: naaktslakken met de rhinoforen (reuk- en smaakorgaan) helemaal uit, poliepen van de gorgonen open. Vergeet nooit de diagonale lijn. Wil je een reeks maken, neem dan een opname van zowel het volledige dier als een detail ervan.

Foto's (2): Peter Verhoog.

Om een geslaagde half-half-opname te maken heb je zowel boven als onder water een interessant onderwerp nodig. Met Photoshop breng je het verschil in belichting terug in balans.

half-half-opname te maken heb je zowel boven als onder water een interessant onderwerp nodig en dat ligt niet altijd voor de hand.

Verdere vereisten: breedhoek, domeport, en de flitsen uit. Hier is een diafragmavoorkeuze een aan te bevelen techniek: diafragma 11 of hoger als er veel aanwezig licht is en het onderwerp ook in de zon ligt. ISO 800 of zelfs 1000 of hoger, zodat de sluitertijd minimaal naar 1/250e of hoger kan.

Matrix lichtmeting.

Half-half-opname zijn de moeilijkste foto's om te maken.

Met een hoog diafragma krijg je meer scherptediepte, met een hoge sluitertijd maak je de achtergrond donkerder zodat het onderwerp ervan loskomt. Flitsen volle kracht en voldoende dichtbij komen om de blitse kleuren goed in beeld te brengen.

Heb je de kans om een macro-opname te maken met in de achtergrond toch een stipje blauw, dan ben je weer een stap verder, een iets langere sluitertijd zal het blauwe dan zichtbaar maken.

Tip: Ben je beginner met macro, start dan met gemakkelijke onderwerpen. Bijv.: platwormen kunnen ook van bovenaf gefotografeerd worden en details van zeekomkommers geven soms heel spectaculaire patronen.

les 5 – 'split level' of half-half-opname Half-half-opname zijn de moeilijkste foto's om te maken. Om een geslaagde

Hou er rekening mee dat je met verschillende scherpte-afstanden hebt af te rekenen: onder water 1 m, boven water 3 m. Je onderwerp onder water is dus best niet verder verwijderd dan 1 meter. Een half-half-opname zal meestal ook nabewerking in Photoshop vergen: de opname onder water zal minstens een stop te donker zijn, het gedeelte boven water minimaal een stop te licht.

Photoshop kan dit oplossen door twee lagen boven elkaar te leggen; die met de lichtere onderkant onderaan (exposure +100), en die met de donkere lucht (highlights -100, whites -75) bovenaan. Twee maskers maken en dan in de bovenste laag de donkere onderkant weggommen met de Hippocampus mei/juni 2017

17

Foto: Peter Verhoog.

Reportage Reisverhaal

brush op 100% zodat de lichtere onderkant zichtbaar wordt.

Tip: Weegt je camera erg zwaar en kan je die zodoende moeilijk half uit het water tillen, vraag of de schipper van het transportbootje – de tender – even langs het rif of de mangrove mag varen en dan kan je op de buik in de boot liggend de half-half-opnames maken.

'Selfie' met een wobbegong.

les 6 – selfies Ook de onderwaterfotografie ontsnapt niet aan 'selfies', vernemen we. Tja, als je bedenkt dat de meeste dieren al wel eens ergens gefotografeerd zijn, hoe kan je dan nog origineel zijn? Jezelf in de hoek van het beeld met een manta op de achtergrond?

Moet kunnen en altijd tof voor de vrienden thuis. Twee zaken moet je goed in 't oog houden: je drijfvermogen goed controleren en natuurlijk in de lens kijken. Opengesperde ogen zijn 1) niet mooi en 2) geven de indruk dat je angstig kijkt.

Tip: 'Selfies' zijn enkel mogelijk met breedhoek en domepoort waarin je jezelf en de achtergrond als in een spiegel kan bekijken.

Veel succes met je volgende foto-duikreis.

Beste tip: boek een duikreis met fotografieworkshop onder leiding van een ervaren fotograaf.  IREEN LOOTS

Advertentie

18

Hippocampus mei/juni 2017

Info DD Workshop fotografie/videografie: Wild Water: www.wildwater.be bij 'Foto- en videografie'.

DD Peter Verhoog: boek 'Haaien' (€ 23,95).

Onbeperkt kantduiken

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

AQUAVENTURE MANTA LODGE MARADHOO  MALEDIVEN

9 dagen / 7 nachten 2-pers kamer o.b.v. volpension, incl. transfers & 10 bootduiken fles, lucht, lood

VANAF: € 2321,- P.P.

EN DUEIK R RS EIS LEZ

kenlezers

r Dui Exclusieve Trip voo

FILIPIJNEN

www.bontravel.nl

LUB MET JOUW DUIKC NAAR DIVERS E? PARADISE BONAIR T BON TRAVEL

ADVENTURE TRIP BOHOL BOHOL  FILIPIJNEN

13 dagen / 10 nachten 2-pers. Superior Deluxe Cottage o.b.v. halfpension, inclusief transfers, 20 bootduiken inclusief 3 dagtrips en 1 excursiedag.

NEEM CONTACT OP ME

Eigen villa met

huisrif

PRIJS: € 2.565,- P.P.

ULYSSES APART HOTEL GOZO  MALTA

essen ru duikfl Drive-Th deur e naast d pick-up

8 dagen / 7 nachten 2-pers. Standaard kamer o.b.v. logies & ontbijt, incl. transfers & 10=12 begeleide kantduiken.

7=6 special en 2 gratis duiken.

VANAF: € 728,- P.P.

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm NDTRAVEL.NL EA IV .D W W website W

L.NL E V A R T D N A E IV .D W W W TEL: 033 457 15 94

met Huurauto p u k ic P dekking volledige

DMZ07_024_Dive_and_Travel.indd 1

15-05-17 09:29

Hippocampus mei/juni 2017

19

Reportage Biologie

Gedroogde zeepaardjes brengen op de zwarte markt zo'n 2.500 dollar per kilo op.

Foto: Stephane Bidouze.

Zeepaardjessmokkel Meer dan 2.000 gedroogde zeepaardjes werden ontdekt in koffers op de luchthaven van Zaventem.

D

onderdag 20 maart 2017 onderschepte de douane op de luchthaven van Zaventem 2.063 gedroogde zeepaardjes, alsook twee stukken ivoor.

De diertjes zaten in drie koffers die eigendom waren van drie Chinese passagiers.

Naast de zeepaardjes vervoerden ze ook twee stuks ivoor. Het drietal, 30, 48 en 52 jaar oud, kwam vanuit Sierra Leone en wou via Zaventem doorvliegen naar Peking. Ze hadden geen vergunningen bij voor de producten en werden meteen gearresteerd op de luchthaven. Volgens de onderzoeksrechter had het parket hun aanhouding gevraagd omwille van inbreuken op de CITES-wetgeving ('Convention on international trade in endangered species of wild fauna and flora'). Zeepaardjes en olifanten zijn immers met uitsterven bedreigd en bijgevolg beschermde diersoorten. Daarom is de handel ook aan strikte voorwaarden onderworpen.

De beschermde zeepaardjes worden vaak illegaal verhandeld, omdat ze gebruikt worden in medicijnen, voedingsmiddelen, als afrodisiaca en als souvenirs – vooral in

20

Hippocampus mei/juni 2017

Azië. Gedroogde zeepaardjes brengen op de zwarte markt zo'n 2.500 dollar per kilo op. De drie Chinese smokkelaars konden dus zo'n 25.000 dollar verdienen.

"Wij menen dat het belangrijk is om de illegale handel in beschermde dier- en plantensoorten niet alleen in de landen van herkomst en bestemming aan te pakken, maar ook in de landen die gebruikt worden om de producten door te voeren", zegt Carol Vercarre, woordvoerder van het parket Halle-Vilvoorde. "Door de goede vluchtverbindingen met zowel Afrika als Azië is de luchthaven van Zaventem een potentieel interessante transitroute voor smokkelaars".

Op het illegaal verhandelen van beschermde diersoorten staat een maximumstraf van vijf jaar en een geldboete tot 300.000 euro. In december 2016 werd een man nog veroordeeld tot 15 maanden gevangenisstraf, gedeeltelijk met uitstel, omdat hij begin 2016 gepakt werd met 56 bewerkte stukken ivoor, verstopt in houten beelden,

Foto: Florien.

Foto onderaan: Gedroogde zeepaardjes in de Chinese drogisterij, Chinatown, Bangkok.

die hij gesmokkeld had vanuit Congo naar Zaventem.

De lucratieve handel van zeepaardjes, maar ook van andere beschermde diersoorten, brengt de biodiversiteit zware schade toe. Volgens Dr. Amanda Vincent, van 'Project Seahorse', is de economische boom van China de oorzaak van de stijgende vraag naar gedroogde zeepaarden. Ze worden nu verhandeld door ten minste 20 landen.

Dankzij organisaties als 'Project Seahorse', (www.projectseahorse.org) die onder andere met behulp van mooie foto's van een zeepaardje de vissers, de handelaars en de gebruikers van gedroogde en vermalen zeepaardjes sensibiliseren, worden overbevissing en destructieve visserijpraktijken, alsook de illegale handel in bedreigde zeedieren steeds minder. 

IVO MADDER

BONAIRE, Divers Paradise Ontdek de wondere onderwaterwereld ABC Travel is dé Caribische duikspecialist voor de veeleisende duikliefhebber

Heerlijk genieten onder en boven water op BONAIRE, CURAÇAO en ARUBA

Buddy Dive Resort

Caribbean Club Bonaire

Drive & Dive-pakket:

Drive & Dive-pakket:

Bij 6 personen vanaf € 1.469,00 p/p

Bij 4 personen vanaf € 1.369,00 p/p

Bij 2 personen vanaf € 1.679,00 p/p

Bij 2 personen vanaf € 1.489,00 p/p

Belmar Oceanfront Apartments Drive, Dive & Stay-pakket: Bij 6 personen vanaf € 1.359,00 p/p Bij 4 personen vanaf € 1.459,00 p/p

Alle duikpakketten zijn inclusief: Retourvlucht Amsterdam – Bonaire met KLM (inclusief belastingen en toeslagen) – 23 kg ruimbagage per persoon – Transfers bij aankomst en vertrek – 7 nachten verblijf bij de gekozen accommodatie – dagelijks ontbijt bij Buddy Dive en Caribbean Club – 6 dagen ongelimiteerd gebruik fles, lucht en lood (gratis Nitrox!) – 7 dagen autohuur inclusief CDW verzekering (tot 4 personen: pick-up, vanaf 5 personen: busje)

Informeer ook naar de aantrekkelijke aanbiedingen van duikreizen naar Curaçao en Aruba of bezoek onze website: abctravel.be

Bellen: +31 53 3030012 | Mailen: info@abctravel.nl | Bezoeken: De Klomp 120, 7511DJ Enschede, Nederland.

Reportage

Overwinteren op

Gran Canaria

De donkere dagen rond Kerstmis waren alweer verschillende weken achter de rug. Buiten bleef het nochtans onguur koud, kil en winters. De lente leek nog veraf, hoog tijd voor de krokusvakantie en traditiegetrouw het vliegtuig invluchten om een weekje veel zon en warmte te gaan bijtanken op de Canarische Eilanden.

22

Hippocampus mei/juni 2017

Foto: Bert Janssens.

Reisverhaal

N

a de mooie duikherinneringen aan 'Tenerife' en 'Lanzarote' was het dit jaar de beurt aan 'Gran Canaria' om het, als derde eiland op rij, aan een grondig onderzoek te onderwerpen. Die keuze was trouwens vorig jaar al snel gemaakt toen een dierbare vriend van me via zijn autoverdeler vernam dat zijn dochter en haar man, afkomstig uit het Antwerpse, op 'Gran Canaria' net een duikcentrum hadden geopend, genaamd 'Let's go Diving'.

Vanuit een ijzig nat Zaventem en amper 3°C vertrokken we voor een 4,5 uur durende vlucht regelrecht naar de stralende zon met staalblauwe hemel en een aangename 22°C. Wat een hemels verschil! Weg van hier, uit al die koude depressieve miserie. Een kleine huurauto stond ons aan het vliegveld op te wachten om ons onmiddellijk de bergen in te brengen.

Mijn lieftallige echtgenote had gekozen om ons op eens op een andere plaats te laten acclimatiseren. Niet aan zee deze keer, maar wel in een klein gebergte nabij Fátaga, in het zuiden niet ver boven de gekende badplaats 'Maspalomas'. Het hotel 'El Molina de Agua' is een oude gerestaureerde 'finca' (boerderij) gelegen in een enorme oase van rust met grote palmbomen vol zingende Canarische vogeltjes en met prachtig uitzicht tot beneden aan de kust.

Overdag lekker warm met volop zon, maar 's avonds is omwille van de hoogte toch nog een dik wolletje vereist.

prachtige vergezichten

duikcenter

Dit was onze uitvalbasis om tijdens de eerste dagen prachtige uitstapjes te maken in de bergen met grote nationale natuurparken, 'Roque Nublo', of naar pittoreske dorpjes zoals 'Tejeda en Pico de las Nieves' met prachtige vergezichten. Het is eveneens een paradijs voor 'nordic-stappers', mountainbikers en klimmende wielertoeristen dankzij de vele slingerende en steile wegen en paadjes. Op adem komen, kan je gemakkelijk tijdens de lunch in één van de bergrestaurantjes met een visje, wat vlees op de grill of gewoon met wat brood met 'serrano jamon' (ham) en 'queso' (lokale harde kazen) vergezeld van een goed glas wijn.

Via e-mail en Facebook sprak ik met Nena Leekwijck en haar man Wouter van Mol af om een dag op hun boot door te brengen voor twee duikjes. Hun duikcentrum is gevestigd in 'Maspalomas', maar je kan ineens gemakkelijkheidshalve boeken via hun website (http://lgdiving.com/index. php/nl/) om direct af te zakken naar hun boot, die aangemeerd ligt in de nieuwe jachthaven van 'Pasito Blanco', net buiten en ten westen van de gekende hoge duinenheuvels van 'Maspalomas'.

strandvakantie Vervolgens zouden we ons drie dagen later overgeven aan het werkelijke kustmassatoerisme, waar we gestationeerd werden in het zuidwesten in 'Taurito'; een kleine baai compleet uit de wind gelegen, maar helemaal volgebouwd met mastodonthotels op een steenworp van de kleine jachthaven van 'Puerto de Mogan', een fris omgebouwd gezellig 'Venetië' met kanaaltjes, modieuze winkeltjes en restaurants.

Opvallend zijn de gloednieuwe autostrades, de goed aangelegde wegen, de ruime en moderne tunnels en hoge viaducten die de voorbije jaren, ongetwijfeld met Europese gemeenschapssteun, zijn aangelegd.

Daar kunnen wij in België nog wat van leren.

Voor twee duikjes ging ik vanuit België niet sleuren met al mijn duikgerief. Ik had enkel mijn CMAS-kaart en mijn duikcomputer bij, al de rest kon immers zeer voordelig gehuurd worden op de boot zelf.

De 'Atlantis' van 'Let's Go Diving' blijkt de enige beschikbare 'hardboat' voor duikers te zijn op de Canarische Eilanden. Het is een '44 Ft. aluminium built Striker', volledig ingericht met een aparte opslag/ droogruimte voor je uitrusting, een kleedkamer en een keuken. Op de boot serveren ze water, koffie, thee en frisdranken en een sobere Spaans getinte broodjeslunch tussen de twee duiken. Dit alles wordt geserveerd op het grote zonneterras. Er is aan boord plaats voor maximum negen duikers en ook snorkelaars en niet-duikers kunnen mee.

Foto: Bert Janssens.

Prachtige vergezichten in de grote nationale natuurparken.

Hippocampus mei/juni 2017

23

Reportage Reisverhaal

Er wordt gedoken met 12-liter stalen flessen. Nitrox wordt niet voorzien.

Duiken met de 'Atlantis' geeft je elke dag keuze tussen een 15-tal mogelijke duikplaatsen, uiteraard afhankelijk van de weersomstandigheden en het niveau van de duikers. De verwelkoming was hartelijk Belgisch. Nena deed de administratieve en financiĂŤle kant, Wouter bekeek mijn gestalte goed, zorgde onmiddellijk voor een duikuitrusting op maat waaronder een loodgordel met 8 kg zonder me te vragen hoeveel ik normalerwijze nodig heb, wat evenwel mijn perfect getal is.

Naast de klassiek aanwezige Hollander, was er ook nog een oudere sympathieke Spanjaard als derde duiker present, Ignacio, die hier al jaren met plezier komt duiken en trots is op zijn onderwaterfotografie. Toen hij via Nena vernam dat ik een Belgische duikjournalist ben, bood hij

me spontaan en met veel plezier aan om voor mooie foto's te zorgen, die mijn artikel perfect konden stofferen; wat ik natuurlijk uiterst dankbaar aanvaardde.

kunstmatig rif Ondertussen had de Atlantis de haven al verlaten om koers te zetten naar 'Artificial Reef'. Dit rif is door de afdeling 'Mariene Biologie van de Universiteit van Las Palmas' speciaal voor een wetenschappelijk natuur/milieuproject op een grote zandplaat gebouwd. Het was de bedoeling om een toevluchtsoord te creĂŤren voor diersoorten, die bedreigd waren ten gevolge van de intensieve visserij. Daarnaast heeft Gran Canaria nog vaak last van stropers, meestal komende met kleine bootjes vanuit het buurland 'Marokko'.

Bij de bouw van het rif werden er verschillende soorten vormen op de bodem op ongeveer 20 meter diepte geplaatst, waarbij

men wilde vaststellen welke vorm welk soort vis aantrekt. Het project eindigde in 1994. Nu is het een populaire toeristische duikplek geworden. Je vindt er een grote verscheidenheid aan vis waaronder scholen 'roncadores' (knorvissen), sardienen, grijze trekkersvissen, murenes, octopussen, verschillende soorten roggen, ... Omwille van de zanderige bodem heb je hier ook de beste kans op engelhaaien, waarmee ik vorig jaar al heb mogen duiken op 'Lanzarote'.

zandbodem met veel onderwaterleven Ter plaatse aangekomen, vreesde Nena evenwel het ergste. De wind waaide krachtig en zweepte te hoge golven op zodat we moesten uitwijken naar een meer windluwe, maar minstens zo boeiende plaats: 'Arguineguin Reef'. Ook deze duikplaats zou zeker de moeite waard blijken en met

De duinenheuvels van 'Maspalomas'.

24

Hippocampus mei/juni 2017

Foto's (2): Bert Janssens.

De duikersboot 'Atlantis' van 'Let's Go Diving'.

De grijze trekkersvis (Balistes capriscus).

Foto's (5): JosĂŠ Ignacio Couce Martinez.

De gespotte murene (Muraena augusti).

De Afrikaanse sepia (Sepia officinalis).

een voorwaartse sprong vielen we met een zalige glimlach in het helblauwe zeewater van 19°C om te zakken tot op een diepte van 16 meter. Het landschap zag er op het eerste gezicht niet spectaculair uit: hoofdzakelijk een platte zandbodem, die overal bezaaid lag met keien van een vuist groot met daartussen wat smalle spleten. Maar die zaten bij nadere inspectie vol leven. Diverse grote fluitvissen hebben hun lange lichamen nabij deze spleten ter bescherming gestationeerd. Overal patrouilleer-

den papegaaivissen, de gemengd grijze met knalroodbordeaux, de soort die ook veel voorkomt in de Middellandse Zee. Verder waren er wolken juffertjes. Nena had ons tijdens de briefing gezegd uit te kijken naar sepia's, waarvan het broedseizoen hier al was begonnen of naar hun zwarte eitjes, die ze afzetten op een substraat meestal onder een beschermende afrand. Het klassieke hulpmiddel van staketsels van wilgentakken, zoals bij ons in

de Oosterschelde, is hier nog niet gekend.

Iets verderop hadden Ignacio en ik prijs door een actief koppeltje te ontmoeten, prachtig! Ook verschillende schorpioenvissen waren van de partij.

Rechts werden we gepasseerd door een school van een 100-tal jonge barracuda's om vervolgens links even verder een 30tal grotere, oudere barracuda's te zien.

Het was echt 'fun' om zoveel leven te ontmoeten. Onder een klein rotsplateau lag

Een school barracuda's (Sphyraena viridensis).

Hippocampus mei/juni 2017

25

Reportage Reisverhaal

een grote zwarte stekelrog te rusten. Ondertussen had Nena ons moeten verlaten, want de Hollandse duiker had problemen met zijn duikbril. In de verte zag ik iets lang met vleugeltjes flapperen. Ik dacht onmiddellijk aan een pijlinktvis, maar vermoedde toch dat het een roggetje zou zijn, vermits Nena hier nog nooit pijlinktvissen had gespot. Dat had ze tijdens de briefing speciaal opgemerkt. Wel had zij hier al eens de lange witte eitjes ervan aangetroffen.

Plots kwam het dier recht op me af samen met een ander en groter exemplaar van rond de 75 centimeter. Ik kon de ogen zien en mijn twijfel was nu helemaal verdwenen; het waren wel degelijk twee pijlinktvissen die me kwamen inspecteren. Zo'n groot exemplaar had ik nog nooit gezien.

Snel Ignacio roepen, maar die was nog druk bezig met het filmen van de stekelrog.

Ik had hem nochtans nodig als getuige anders zou Nena mij nooit geloven. Hij keek uiteindelijk toch op, ik wees ze aan en onmiddellijk schudde hij met zijn hoofd ten teken van ongeloof, maar glimlachte van blijdschap door deze verrassing. Een zwarte murene zag vanuit zijn hol dat het goed was. Voldaan kwam ik boven en zag een lachende Nena aan boord, die me voor was met mijn groot nieuws door te bevestigen dat zij op haar terugweg met de Nederlander de twee pijlinktvissen ook had ontmoet.

De ronde stingray (Taeniura grabata).

Hagedisvis (Synodus sp.).

Glasoogbaars of Catalufa (Heteropriacanthus cruentatus).

Broodjes en drank vergezelden de gesprekken over onze geliefde duiksport.

Mijn niet-duikende lieftallige echtgenote had geen zin om te snorkelen omwille van de wind en de golven, maar genoot wel van deze boottrip en het uitgebreide zonnedek bovenop de 'Atlantis'. Een ontmoeting met dolfijnen of een walvisachtige zat er evenwel niet in deze keer.

Foto's (4): JosĂŠ Ignacio Couce Martinez.

laag rotsplateau met scholen vis

26

Hippocampus mei/juni 2017 'Giant butterfly ray' (Gymnura altavela).

Vermits ons luchtverbruik goed zat, zou de tweede duikstek 'Pasito Blanco Alto en Bajo' worden. Dit is een laag rotsplateau van 1,5 m hoog op een zandbodem van 20 meter diepte. Het zicht was wat minder, maar als Oosterscheldeduikers moesten wij hier, volgens Nena, zeker niet van wakker liggen.

Een grote school knorvissen kwam ons bijna in zijn geheel opnemen om van hun groep deel uit te maken. Iets verder kuierde een grote, lichtere adelaarsrog al snuffelend over de bodem, waarbij hij zich van

ons totaal niets aantrok en zelfs tussen onze benen op zoek was naar voedsel in het mulle zand.

Op de hoek van het plateau werden we verwelkomd door een enorme school sardientjes, die dienst deed als 'baitball' (visbal) voor enkele hongerige barracuda's. Een groot, leeg metalen frame van een kreeftenfuik lag hier verloren te vergaan. Net zoals op Tenerife en Lanzarote mocht ik ook hier een pracht van een naaktslak aantreffen, waarvan ik de naam nog altijd niet ken. Omdat ze compleet gitzwart is op ragfijne gouden streepjes na, had ik ze destijds wel 'John Player Special Nuddy' gedoopt.

Het exemplaar hier had een lengte van wel 10 centimeter.

Knorvissen (Pomadasys incisus).

Verder vertoefden hier ook nog diverse vijlvissen, zilveren doraden en vele juffertjes. In een rotsspleet liet Nena ons drie residerende tijgermurenes naast elkaar aanschouwen. Opnieuw een prachtduik met enorm veel leven en dit zo dicht bij de lavakustwoestijn met weinig leven boven water, op duizenden toeristen bradend aan de kust na.

Ik had van dit duikdagje enorm genoten zodat we met een frisse 'Tropical', de lokale Spaanse pils, een kleine 'Bonte Avond' konden aanvangen. 'Gran Canaria' heeft mij onder water tijdens deze leuke gelegenheidsduikjes absoluut niet teleurgesteld, integendeel. Het beste bewijs dat dat je waar ook ter wereld steeds je CMAS-duikkaartje moet bijhebben, want je kan nooit weten welke mooie en onverwachte gelegenheid je tegenkomt.  BERT JANSSENS

Trompetvis (Aulostomus stirgosus).

Foto's (4): JosĂŠ Ignacio Couce Martinez.

neem steeds je CMAS-kaartje mee

Gewone octopus (Octopus vulgaris).

Foto: Greet Nuyens, zijn lieftallige echtgenote.

Hippocampus mei/juni 2017 De 'Giant Anemone' (Telmatactis cricoides).

27

Reportage Reisverhaal

Begin maart 2017 vertrokken vijf duikers – Kiki, Joke, Loïc, Iwan en Ivo – richting Zuidpool.

Aan boord maakten ze kennis met hun mededuikers. Zo was er nog een Nederlander, een paar Australiërs en een groep Poolse duikers. In totaal waren ze met 19 duikers, 3 duikgidsen en nog heel wat niet-duikende toeristen aan boord van de 'Plancius'. Deelnemende duikers dienden voldoende ervaring te hebben en gewoon te zijn om te duiken met een droogpak in koud water. Ivo brengt hier een verslag over deze fantastische (duik)reis.

28

Hippocampus mei/juni 2017

RIB's transporteren de duikers naar de duikplaats.

Loïc voelt aan de gladde ribbels van de ijsberg.

Foto's (2): Ivo Madder.

Duiken in Antarctica

Foto: Ivo Madder.

Blauw ijs

Uitzonderlijke ijsformaties en arctischblauwe kleuren laten een onvergetelijke indruk na.

A

ls je dan toch zo'n verre reis maakt, is het een heel goed idee om meerdere dagen op voorhand af te reizen. Zo heeft onze groep vooraf vier overnachtingen geboekt in Buenos Aires (Argentinië). In deze grootstad is meer dan voldoende te beleven om je vakantie aangenaam te starten. Voor de organisatie van deze reis deden we beroep op 'Eigen Wijze Duikreizen' (EWDR – www.ewdr. com). We vlogen naar Buenos Aires met Iberia vanuit Brussel via Madrid.

De vliegtijd van Madrid uit bedraagt 12 uur 17 minuten.

Na Buenos Aires vlogen we naar Ushuaia (Agentinië). Ook daar kan je best één of twee dagen verblijven alvorens in te schepen naar Antarctica, zodat je eventueel achtergebleven bagage nog (op tijd) ter plaatse kan komen. Ben je iets vergeten mee te brengen, dan kan je dat alsnog kopen in Ushuaia, maar hou er wel rekening mee dat alles hier allemaal een stuk duurder is.

inschepen Op 6 maart 2017 om 10.00 uur brachten we onze bagage naar de haven. Die ging eerst door de scanner waarna we

ze naar de 'MV Plancius' sjouwden.

Pas in de late namiddag, om 16.00 uur, konden we inschepen. De 'Plancius' werd gebouwd in 1976 als een oceanografisch onderzoeksschip voor de 'Royal Dutch Navy' en droeg toen de naam 'Hr. Ms. Tydeman'. Tot juni 2004 voer de Nederlandse Marine met het schip. Nadien werd het aangekocht door 'Oceanwide Expeditions' (www. oceanwide-expeditions.com) die het schip omdoopte tot 'Petrus Plancius' (1552 – 1622), een Nederlandse astronoom, cartograaf, geoloog en geestelijke.

De 'M/V Plancius', een ijsbestendig schip van 89 m lang en 14,5 m breed, is voorzien van een geluidsarme diesel-elektrische aandrijving; elektromotoren die van stroom voorzien worden door drie dieselgenerators (goed voor elk 1.230 PK). Naast de Russische kapitein Evgeny Levaskov zijn 18 nautische bemanningsleden, 19 man internationaal hotelpersoneel, 8 expeditiegidsen en 1 dokter aan boord. De maximum 116 passagiers worden verdeeld over 53 kajuiten, die alle voorzien zijn van wc en douche.

Sommige ijsbergen lijken opmerkelijk blauw. Ook de gletsjers, waar de ijsbergen van afscheuren, hebben die typische azuurblauwe kleur. Hoe komt dat? Tijdens de vorming van een gletsjer of ijsplateau komen de onderste sneeuwlagen steeds meer onder druk te staan. Langzaamaan verandert die sneeuw in ijs en wordt ook alle zuurstof uit het ijs gedrukt. Het is dan zo dicht dat uit het licht dat op het ijs valt het geel en oranje geabsorbeerd wordt. Enkel het blauw kaatst terug , waardoor wij dit ijs als blauw zien. Dus hoe minder zuurstof in het ijs achterblijft, hoe donkerder blauw het ijs er uitziet. Antarctica is het meest zuidelijke continent waar tevens de geografische Zuidpool (90°ZB) te vinden is. De gemiddelde grootte van Antarctica is 14,2 miljoen km2 (de grootte van Europa). Voor zover men heeft kunnen vaststellen is het continent zonder ijs ongeveer 7 miljoen km2 groot. In de winter, als het pakijs rondom Antarctica groeit, neemt de oppervlakte toe tot grofweg 20 miljoen km2. Dwars over het continent loopt een immense bergketen van meer dan 3.000 km lang, de 'Transantarctica Mountains', die het continent verdeelt in Oost- en West-Antarctica.

Oost-Antarctica vormt het grootste deel van het continent. West-Antarctica is slechts een klein deel, dat in noordwestelijke richting nog sterk vernauwt en zo het Antarctisch Schiereiland vormt. Op Antarctica heerst een poolklimaat. Dat wil zeggen dat in de zomer, op het moment dat het bij ons winter is, de temperatuur nauwelijks boven het vriespunt komt. Bijna geheel Antarctica ligt beneden de zuidpoolcirkel (66°33' ZB). Alleen het noordelijke deel van het Antarctisch Schiereiland ligt boven deze cirkel. Dit verklaart het onwaarschijnlijk milde klimaat op dit gedeelte van Antarctica. Op grote delen van Antarctica valt er minder neerslag (minder dan 254 mm water/jaar) dan in de droogste woestijnen van Afrika en Australië. Om die reden beschouwt men Antarctica, het koudste, droogste en winderigste continent, als woestijn.

Hippocampus mei/juni 2017

29

Reportage

De pinguïn wordt volledig gestript door het zeeluipaard (Hydrurga leptonyx).

Alvorens uit te varen moest iedereen de verplichte noodoefening met reddingsvest bijwonen. Nadien werd het personeel dat ter beschikking van de gasten staat voorgesteld en dronken we een glaasje champagne, aansluitend op de speech van de kapitein. Iets na 18.00 uur werden de trossen losgegooid en voer onze verblijfplaats voor de komende 11 dagen de haven uit.

de trip naar Antarctica De 'Plancius' vaart vanuit de haven van Ushuaia, door het 'Beagle Channel' en maakt de oversteek naar onze bestemming via de 'Straat Drake' (in het Engels: 'Drake Passage', in het Spaans: 'Pasaje de Drake'); een zeestraat tussen de zuidpunt van Zuid-Amerika, Kaap Hoorn ('Cape Horn') en Antarctica. 'Passage' staat bekend als

een woelige zee met hoge golven en heftige deining. Dit komt onder andere omdat op deze plaats de Zuidelijke Oceaan als onderdeel van de Atlantische Oceaan overgaat in de Grote Oceaan. Je zou denken dat deze straat zijn naam niet gestolen heeft; ze werd echter gewoon vernoemd naar zijn ontdekker, Francis Drake. Wij hadden echter geluk, want de zee was bijna een spiegel met windsnelheden van 2-3 bft.

massa's bultruggen Na een vlotte oversteek van twee en een halve dag – waarbij we ons zeker niet verveeld hebben – kwamen we 's morgens vroeg aan op het Antarctisch Schiereiland, meer bepaald in de 'Gerlache Strait'. We werden overweldigd door de spectaculaire schoonheid van het met sneeuw en ijs be-

Antarctic krill (Euphausia superba).

dekte continent. Een paar uur na zonsopgang, bij een temperatuur van 4°C, stonden bijna alle passagiers buiten te genieten van het zonnetje en de prachtige natuur.

De lucht was blauw en het water spiegelglad toen we 'Cuverville Island' naderden en het leek alsof het schip volledig omringd was door bultrugwalvissen (Megaptera novaeangliae). Omdat de motoren van het schip zo geluidsarm zijn merkten de zeezoogdieren pas op het laatste moment dat ze zich vlakbij een vaartuig bevonden, waarna ze onderdoken. Onze kapitein had dit nog nooit eerder meegemaakt. "Het is gemakkelijker om ronddrijvende ijsbergen te ontwijken dan zoveel walvissen", vertelde hij later.

De bultruggen waren zich volop aan het voederen met krill (een verzamelterm voor kleine ongewervelde, garnaalachtige zeedieren). Regelmatig staken de walvissen hun kop verticaal uit het water om de omgeving te kunnen verkennen. Dit oppervlaktegedrag is gekend als 'spy-hopping'.

Foto: Professor Dr. habil.

zeeluipaard en ezelspinguïns

30

Hippocampus mei/juni 2017

Tijd voor de expedities. De passagiers werden verdeeld in twee grote groepen: een deel ging aan land om kennis te maken met een kolonie ezelspinguïns ('Gentoo penguin' – Pygoscelis papua) en een ander deel mocht rondtoeren in de RIB's om de bultruggen van dichterbij te bestuderen.

Ondertussen maakten de duikers – wij dus – hun duikuitrusting klaar voor een 'check dive'. Een beetje jaloers keken we toe hoe

Foto: Ivo Madder.

Reisverhaal

Antarctische schaalhoren (Nacella concinna).

Foto's (3): Ivo Madder.

Een huisjesslak.

de bootjes rond de bultruggen flaneerden.

Omdat de drie RIB's van de duikers nog op het achterdek lagen, duurde het een tijdje vooraleer ze op het voordek getakeld waren. Eenmaal daar, hun rustplaats voor de volgende dagen, moest al het duikmateriaal nog ingeladen worden. Vol met duikmateriaal takelde men de RIB's om beurten naar het wateroppervlak. Toen we eindelijk konden uitvaren naar onze duikplaats, 'Site Cuverville', zagen we enkele gletsjers afbrokkelen en een ijsberg kantelen. Spectaculair, maar levensgevaarlijk als je er vlakbij bent. Henrik Enckell, de algemene duikleider, weet gelukkig perfect welke ijsbergen instabiel zijn en van welke gletsjers je best uit de buurt blijft.

Net voor we te water gingen, vlakbij de landingsplaats van de reizigers die de kolonie ezelspinguïns bezochten, zagen we een zeeluipaard ('Leopard seal'/Hydrurga leptonyx) met een pinguïn spelen. De eerste ploeg ging te water in de buurt van het zeezoogdier. Onze groep mocht als tweede te water gaan, ongeveer 50 meter van waar de eerste ploeg gedropt werd. Opmerkelijk is dat de duikgidsen niet mee duiken. Ze blijven in de RIB om de oppervlakteveiligheid te garanderen en duiken enkel in geval van nood.

Een bijna volwassen ezelspinguïn (Pygoscelis papua) wordt gevoederd.

Hippocampus mei/juni 2017

31

Reportage

Foto: Ivo Madder.

Reisverhaal

Na de duik, die 50 minuten duurde, was er nog tijd om even aan land te gaan. In duikpak bewonderden we de ezelspinguïns van dichtbij. Tijdens het terugvaren naar de 'Plancius' flaneerden we nog even rond ijsbergen en tussen bultruggen. Ze waren heel wat minder actief dan daarvoor. Het leek alsof de walvissen een siësta aan de oppervlakte hielden.

Tijdens onze 'check dive' mochten we geen 'grote' camera meenemen. Mijn 'GoPro' mocht wel en daarmee kon ik toch enkele unieke filmopnamen maken. Loïc kreeg

32

Hippocampus mei/juni 2017

'Mountaineering'.

De Weddellzeehond (Leptonychotes weddellii) is één van de meest voorkomende zeehonden in Antarctica.

Foto: Loïc van Doorn.

De watertemperatuur bedroeg 1 à 1,5°C en we hadden een zichtbaarheid van ongeveer 5 meter. Het grootste deel van de duik was niet echt spectaculair te noemen.

Wel uniek om te zien waren de vele grazende Antarctische schaalhorens ('Antarctic limpet' – Nacella concinna) op het zeewier, de verschillende soorten zeesterren en de rondzwevende salpen. Op het einde van de duik kwamen we het zeeluipaard tegen. Hij schudde een buitgemaakte pinguïn heen en weer. Dit doen ze om hun prooi te strippen van zijn huid en hem in kleine stukjes te verscheuren, waarna ze die brokjes vlees verorberen. Op een zeker moment kreeg ik een cadeau aangeboden: de pinguïn. Was me dat even schrikken. Ik deinsde een meter achteruit, want ik wilde dat cadeau uiteraard niet en even later speelde het wilde dier verder met zijn buit.

Foto: Mal Haskins.

Genieten van het landschap vanuit de kajak.

Foto's (2): Ivo Madder.

Zonnester (Labidiaster radiosus).

toestemming om zijn kleine compactcamera mee te nemen en kon ook enkele foto's 'schieten' van het zeeluipaard. Terug aan boord bleek dat wij de enige duikploeg waren die het zeezoogdier onder water gezien hadden. Onze dag kon niet meer stuk, zeker niet als je weet dat de kans dat je een zeeluipaard onder water tegenkomt maar 1 op 200 duiken is.

bergklimmen en kajakken Na een overheerlijke lunch deden de duikers de namiddagduik op een duikplaats in de buurt van 'Danco Island', een duikplaats met opvallend veel zeesterren en schaalhorens. Enkele duikers hadden even oogcontact met een krabbeneter of krabbenrob ('Crabeater seal' – Lobodon carcinophagus). Van onze groep deed er echter niemand mee aan deze duik. Loïc en Iwan hadden geluk dat ze mee mochten met de 'Mountaineering' groep. Ze deden een lange wandeling naar een bergtop om er te genieten van het prachtig panoramisch zicht. Kiki sloot zich aan bij de groep die een landing deed in de baai waar de pinguïns met hun bijna volwassen kuikens zaten.

Joke en ikzelf mochten gaan kajakken rond de ijsbergen tot aan de baai met pinguïns, maar omdat de wind opstak moesten we vroeger dan voorzien terugpeddelen naar

Een platworm.

Een Amphipode.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Loïc van Doorn.

Een zeenaaktslak.

Hippocampus mei/juni 2017

33

Reportage Reisverhaal

het schip. Het risico op kapseizen van de kajaks was immers te groot. 's Avonds, direct na het diner, waren er passagiers die al mochten gaan kamperen; de nacht doorbrengen op het ijs. Wij hoopten dat de weersomstandigheden de volgende dagen gunstig zouden blijven, zodat ook wij konden gaan kamperen en bergbeklimmen.

In de late namiddag zagen we even een dwergvinvis ('Minke whale' – Balaenoptera acutorostrata) aan het wateroppervlak verschijnen. Een mooie afsluiter alvorens ons klaar te maken voor het uitgebreide diner. Maar eerst was er nog het dagelijks overzicht waarbij onder andere de foto's van de verschillende expedities van de dag getoond werden en uiteraard ook onze beelden van het zeeluipaard aan bod kwamen.

Odonaster meridonalis. Dicht bij elkaar is warmer.

veelarmige zonnesterren

Eenmaal onder water, bij een watertemperatuur van 1,5°C, bleek vrij snel dat ik de verkeerde lenskeuze gemaakt had. Er was heel wat macroleven voorspeld, wat er ook wel aanwezig was, zoals een paar zeenaaktslakken, platwormen, schaalhorens, Amphipoden (een soort grote vlooien), huisjesslakken en kleine zeekomkommers. Maar de hoofdrol was eigenlijk weggelegd voor de tientallen veelarmige zonnesterren tussen het zeewier. Die kwamen schitterend tot hun recht dankzij de zonnestralen die door het wateroppervlak priemden. De volgende duiken zou ik steeds met een breedhoeklens fotograferen.

Sommige duikers merkten al na de eerste duiken dat het meebrengen van reserveduikmateriaal nuttig kan zijn: een gescheurde handschoen, een gebroken riempje van een duikbril of zelfs het kwijtspelen van een duikbril of duikvin kan problematisch zijn. Reservemateriaal is er immers niet aan boord, maar dat wisten we op voorhand.

34

Hippocampus mei/juni 2017

Antarctische zee-engel (Clione antarctica).

Overnachten op het ijs, met enkel een dubbele slaapzak.

Foto's (3): Ivo Madder.

Na een zalige nacht slapen bereikten we 'Paradise bay', een baai omgeven door heel mooie gletsjers, waar we een 'echte' continentale landing zouden doen, dus niet op een eiland. Maar eerst duiken. Op weg naar 'Stony point' – de duikplaats; een klein rotseilandje met daarop een lichtbaken – zagen we vlakbij een zeehond die er lag te rusten op een ijsberg . De RIB's met duikers maakten enkele rondjes rond de ijsberg om de nodige foto's te maken.

IJsbergen rond Antarctica Via de website www.scp.byu.edu/ data/iceberg/database1.html kan je een overzicht vinden van de ijsbergen rond Antarctica.

Voor de duikers was er geen tijd meer voor een continentale landing, maar we voeren wel even langs 'Base Brown' zodat we toch enkele foto's konden maken.

zee-engel Loïc neemt als eerste een duik in het koude water.

Naakt op een ijsberg zonnebaden.

Pinguïnkuikens.

Foto's (4): Ivo Madder.

Iwan als onderwatermodel bij een ijsberg.

Van onze groep namen enkel Iwan en Ivo deel aan de namiddagduik op 'Base Brown Wall'; een kleine, kleurrijk begroeide 'drop off'. Er dreven heel wat ijsschotsen rond in de buurt van de duikplaats. We zaten met vier duikers klaar om met een achterwaartse rol te water te gaan. De duikgidsen Catherine Buckland en Michael Green zochten een geschikte en veilige plek daarvoor. Op het teken van Michael – "3, 2, 1, GO" – rolde ik achterwaarts in het water en plots, na een hevige pijnscheut in mijn hoofd, ging het licht even uit. "Sorry", zei de gids, "Ik dacht dat die ijsschots verder van je vandaan was". Met een matig bloedend hoofd en toch nog een beetje suf, dook ik onder. Ik voelde me toch niet 100% en kreeg snel koud. Spijtig dat we daardoor de duik al na 30 minuten moesten afbreken.

Het was er wel mooi, maar wat stoffig. Een witte zeenaaktslak, massa's sponzen, An­ t­arctische zeesterren (Odonaster validus) die in stapeltjes op elkaar lagen en salpen.

Op het einde van de duik kon ik toch nog even de moed bijeen rapen om met mijn verkleumde handen heel snel een foto te maken van een soort transparante vlinder die in het open water rondzwom. Het bleek een Antarctische zee-engel ('Naked Sea butterfly' – Clione antarctica) te zijn, een Pteropod (Grieks voor vleugelvoet) of gespecialiseerde vrijzwemmende pelagische zeeslak/zeeschelp. In de Arctische wateren (rond de Noordpool) komt een gelijksoortige speciës voor: Clione limacina.

Na de duik voegden wij ons, nog steeds in duikpak, bij de bezoekers van 'Base Brown'.

Koud hadden we het niet met ons droogpak aan, zeker niet wanneer we de berg beklommen om er even van het uitzicht over de baai te genieten. Na deze wandeling was het afzien; we moesten dringend plassen en dat mochten we enkel doen aan boord van het schip. Jaloers keken we naar de pinguïns die hun behoeften wel in de sneeuw mogen doen. Na 15 minuten was er eindelijk een RIB vrij die ons naar de 'Plancius' kon brengen.

Hippocampus mei/juni 2017

35

Reportage Reisverhaal

slapen op het ijs

Rustig slapen was er niet echt bij, want zowel in de verte als nabij hoorden we ijs van de gletsjers breken. Het leek wel een zwaar onweer. Midden in de nacht werd ik wakker omdat ik het veel te warm had. Met veel moeite kreeg ik de ritssluitingen open, ging een plasje doen op het chemisch toilet, deed mijn dikke kousen en trui uit en kroop vlug terug in de slaapzak, want het was behoorlijk koud: -4°C. Ik genoot nog wel even van de prachtige sterrenhemel. Om 4.00 uur 's nachts werden we gewekt en opgepikt, zodat we nog wat comfortabel verder konden slapen in ons bed op de 'Plancius'.

De achterkant van een grote isopode (Glyptonots arcticus).

De voorkant van een grote isopode (Glyptonots arcticus).

Foto's (4): Ivo Madder.

's Avonds waren de weersomstandigheden gunstig om te kamperen. Onze groep, samen met nog 25 andere kampeerders, mocht de nacht doorbrengen op 'Leith Cove', een rotseiland, volledig bedekt met een dikke ijslaag en gelegen op het uiteinde van 'Paradise bay'. Op het moment dat we er voet aan wal zetten, begon de avond te vallen. De pinguïns maakten zich klaar voor de nacht. Wij volgden hun voorbeeld.

We moesten nog een langwerpige kuil graven – wat absoluut niet lukt in die ijslaag – en ons 'bed' opmaken: eerst een grondzeil, daarop een dunne matras. Vervolgens staken we een dunne slaapzak in de dikke slaapzak. Snel even naar het chemisch toilet dat onze gids meegenomen had, nog een paar foto's van de omgeving en ons schip dat we zagen wegvaren – om ons de nodige rust te geven – en dan was het tijd om te gaan slapen in open lucht. Niet gemakkelijk om in die smalle slaapzak te kruipen en dan nog alle ritssluitingen, inclusief die van het grondzeil, dicht te krijgen.

Het wrak van de walvisvaarder D/S Guvernøren.

ijsberg en isopode Aan de ochtendduik, op 'Neko Harbour', namen enkel Iwan en ik deel. De rest koos voor een continentale landing, want vlakbij onze duikplaats zat een grote pinguïnkolonie. Bovendien mochten ze er ook gaan zwemmen; een 'ijsberenduik' in het koude water. 'Neko Harbour' is een klein ijsvrij, rotsachtige voorgebergte, genoemd naar 'Neko', een walvisfabrieksschip dat in deze baai opereerde tussen 1911 en 1924.

Onze duikgids gaf ons de keuze: een duik rond een ijsberg of aan een kleine 'drop off'. We kozen voor de 'drop off' omdat we een van de volgende dagen sowieso een duik rond een ijsberg op het programma

36

Hippocampus mei/juni 2017

Een blennie in de holte van een spons.

Foto's (4): Ivo Madder.

Sponzen hangen aan het achterdek van de 'D/S Guvernøren'.

Een patrijspoort op de D/S Guvernøren.

Een zeedahlia.

hadden staan. Maar tijdens onze duik kwamen we een ijsberg tegen die voorbijdreef en vastliep op de bodem. Iwan moest direct als onderwaterfotomodel fungeren, iets wat hij niet gewoon was. Na het bekijken van de foto's en de feedback was hij ervan overtuigd dat het hem een volgende sessie beter zou lukken. Ook ontdekten we een grote isopode (Glyptonots arcticus).

Ik maakte een paar mooie foto's van zijn achterkant; in de overtuiging dat het zijn spitse snuit was. Het water was nu wel wat kouder: 1°C en zelfs 0°C in de buurt van de ijsberg.

Na de duik voegden we ons bij de passagiers die volop aan het genieten waren van de zon en blijkbaar tamme ezelspinguïns.

We moesten een afstand van minstens 5 meter houden van de pinguïns. Maar dat gold niet voor de pinguïns; die waggelden tot vlakbij de toeristen. En dan was het tijd voor de zwembeurt. Loïc sprong als eerste het water in. Nadien volgden er nog meer passagiers, sommigen volledig naakt. Er waren er zelfs die op een kleine ijsberg kropen om er 'Den blote David' uit te beelden. Met het prachtig zonnetje, een blauwe lucht, een temperatuur van meer dan 4°C en al die toeristen in zwembroek, leek Antarctica meer op een strandvakantie aan de Middellandse Zee. Tijdens de lunch trakteerde de kapitein ons op een schilderachtige cruise vanuit 'Andvord Bay' door het 'Errera Channel' waar we nabij 'Danco en Cuverville Island' – net zoals op de eerste dag – spionerende bult­ ruggen ontmoetten.

wrakduik

Een visje op een geweispons.

In de namiddag bereikten we 'Foyn Harbour' nabij 'Enterprise Island', ten zuiden van 'Cuverville Island' en het begon er waarachtig te sneeuwen. Nu voelden we ons echt in Antarctica. De passagiers van ons schip trokken eropuit richting beschutte 'Wilhelmina Bay'. Hier was heel wat te zien: een wrak, historische restanten, zeehonden, maar ook vijf bultruggen die zich aan het voeden waren. Ze kwamen soms met goed gevulde kaken boven om dan weer sierlijk onder te duiken. De bergbeklimmers zagen hen vanop de gletsjerwand. De kajakkers konden er bijna vlak naast roeien. De duikers konden dit enkel van op een afstand aanschouwen, want ze maakten hun duikmateriaal klaar voor een wrakduik op de gedeeltelijk boven water stekende walvisvaarder 'D/S Guvernøren'.

Hippocampus mei/juni 2017

37

Reportage

Foto: Ivo Madder.

Reisverhaal

Kiki is gefascineerd door de lengtegroeven in de ijsberg.

Over het waarom dit schip is gezonken doen verschillende verhalen de ronde. Het is echter met zekerheid geweten dat het schip 16.614 vaten walvisolie aan boord had toen het in januari 1915 ontbrandde.

Eén van de verhalen zegt dat de bemanning zich voorbereidde om naar huis te gaan, maar eerst nog een feestje organiseerde om het einde van een goed walvisseizoen te vieren. Tijdens het dansen viel er een olielamp om die vuur vatte, waardoor het schip en een groot deel van de vaten met olie in korte tijd in lichterlaaie stonden. De kapitein zou even later aan een walvisvanger gevraagd hebben een harpoen af te schieten op de Guvernøren om die doelbewust te laten zinken in een poging om wat olie te redden. De 85 bemanningsleden konden zich redden in hun werkboten. Op sommige nabijgelegen kliffen kun je hun verlaten sloepen nog zien liggen.

De zijkant van het wrak is mooi begroeid met trossen geweispons, broodspons, enkele zakpijpen en zeedahlia's. Ook troffen we roosbruine mosselbanken aan. Tussen het geweispons en ook in de holten van de broodsponzen zitten vissen verscholen.

Onder het wrak vind je enkele grotere vissen, maar door het opgewoelde stof kon ik ze niet fotograferen. De schroef bevindt zich op een diepte van 19 meter en aan het achterdek hangen trossen gele sponzen.

38

Hippocampus mei/juni 2017

Pakijs Als het kouder wordt, vormen zich ijskristallen. De ijskristallen verbinden zich en langzaam begint het water er anders uit te zien. Het lijkt dikker en olieachtig. Als er wind staat of als er golven zijn, dan breekt het ijs en ontstaat er door botsingen pannenkoekenijs, min of meer ronde ijsschollen met open water ertussen. Maar uiteindelijk vriezen deze schollen aan elkaar vast en begint er zich een ijsvlakte te vormen.

ijsberg en pakijs We werden bijna een uur vroeger gewekt dan normaal omdat de omstandigheden gunstig waren om door het 'Lemaire Channel' te varen. Dit is een smalle doorgang tussen het vaste land en 'Booth Island' en soms liggen er te veel ijsbergen voor, waardoor varen door het kanaal niet mogelijk is.

De zon moest nog opkomen, maar de omgeving zag er al schitterend uit. Dit 11 km lange kanaal is indrukwekkend vanwege de bijna verticale pieken die dicht bij elkaar liggen en tot 1.000 meter hoog reiken. Aan het einde van het kanaal bereikten we 'Pléneau Island' waar een kolonie ezelspinguïns gehuisvest is op een kleine rotsheuvel.

Joke zag er twee jonge zeeolifanten ('Elephant seal' – Mirounga leonina). Vanaf de

'Plancius' hadden we er ook een geweldig uitzicht op de bekende ijsbergen 'begraafplaats' met heel wat pak­ijs en prachtige ijsbergen. De kapitein was er, vanwege de wind, niet erg gerust in. Die zorgde immers voor de vorming van extra pakijs en bemoeilijkte het te water laten van de RIB's.

We doken er op een 'kleine', stabiele ijsberg, waarvan de onderkant tot 15 meter diepte reikte. De bovenkant was maar een paar meter hoog en dat bleek ook ongeveer de verhouding van elke ijsberg te zijn: 1/8 boven water, 7/8 onder water. Het water was hier kouder: 1°C en vlak naast de ijsberg maar 0°C. Sommige duikers hadden moeite om hun uittrimming stabiel te houden. De reden was dat we doken in zout water, maar vlak naast de ijsberg was het water zoet omwille van het afsmelten van het ijs. Prachtig wit zo'n ijsberg, met verticale groeven en af en toe een duidelijke blauwe schijn. Die groeven worden gevormd door het smeltwater. Het heeft wel iets, duiken rond een ijsberg.

De duik werd vroegtijdig afgebroken. We werden teruggeroepen omdat er zich te veel pakijs vormde. Dit was vooral een probleem voor de RIB's die de toeristen nog maar moeilijk van de rotsheuvel konden oppikken. Maar ook op onze duikplaats pakte het ijs samen. Het was wel prachtig om zo tussen de kleine ijsbergen en het pak­ijs terug te varen naar de 'Plancius'.

Een zeespin op weg om sap op te zuigen uit een zeeanemoon.

krabbeneters en adeliepinguïns De namiddagduik ging niet door, net zomin als alle andere excursies. In plaats van te blijven liggen tot de wind eventueel luwde, stelde de kapitein voor om zo zuidelijk mogelijk proberen te varen. Misschien kwamen we dan zelfs een andere pinguïnsoort tegen. Het

Een vrouwtjes zeeluipaard (Hydrurga leptonyx). Ze leek niet groot, maar was toch wel minstens 4 meter lang.

Antarctisch Schiereiland telt immers vijf soorten pinguïns: keizerspinguïns, adeliepinguïns, ezelspinguïns, macaronipinguïns en stormbandpinguïns (ook wel kinband- of keelbandpinguïns genoemd). Maar op het gedeelte dat wij bezocht hadden, komen er slecht drie soorten voor: ezelspinguïns, adéliepinguïns en kinband-, keelband- of stormbandpinguïns, waarvan de ezelspinguïn het meeste voorkomt.

De kapitein loodste zijn schip geruisloos tussen de vele ijsbergen en ijsplaten van 'Penola Strait' door. Onderweg kwamen we het zusterschip van de 'Plancius' tegen, dat hopeloos bleef wachten op minder wind. Op de ijsplaten zagen we meermaals slapende krabbeneters en ook enkele adéliepinguïns. Om 15.44 uur bereikten we het verste zuidelijk bevaarbare punt – 65°17'S 64°18'W en keerden we terug.

walvisbotten, grote isopoden en een zeeluipaard We bereikten 'Hovegaard Island'. Er stond 25 knopen wind waardoor het kajakken en ook het kamperen 's avonds niet kon doorgaan. Duiken en klimmen kon wel. Ik mocht aansluiten bij de 'Mountaineering' groep, maar omwille van de felle wind opteerde ik voor de duik. Bovendien gingen we duiken op een unieke plaats, 'Port Lockroy', waar redelijk wat walvisbotten op de bodem liggen die verantwoordelijk zijn voor een specifieke onderwaterbiotoop.

Hippocampus mei/juni 2017

39

Foto: Michael Green.

Zeehonden op een ijsberg en op de achtergrond de 'M/V Plancius'.

Reportage

we onder. Ze hadden er echter geen zin in.

We genoten wel van de rijke biotoop: grote oranje sponzen, zeespinnen, zeenanemonen, boorsponzen en andere gele sponzen, slangsterren, snoerwormen, een witte zeenaaktslak, zee-egels en vele salpen, zowel solo als kolonievormende soorten.

De Polen zagen een prachtige grote kwal met lange slierten.

Foto: Loïc van Doorn.

Reisverhaal

Een stormbandpinguïn, ook wel kinband- of keelbandpinguïn genoemd.

Ondanks een buitentemperatuur van 4°C voelde het heel wat kouder aan door de wind. Het water daarentegen leek warmer dan 1 à 2°C. Vrij snel vonden we de walvisbotten en ook de grote isopoden (Glyptonots arcticus) die er op rondkruipen. Deze keer fotografeerde ik ze langs de voorzijde.

We ontdekten ook redelijk wat zeedahlia's, snoerwormen (Nemertean worms – Parbolasis corruguta) en draadwormen. En plots dook een vrij groot zeeluipaard op van wel minstens 4 meter lang, dus was het waarschijnlijk een vrouwtje. Enkelen onder ons waren er toch niet zo gerust in, want ze kwam vrij agressief over. De kans dat je een lichamelijk letsel oploopt door een zeeluipaard is gelukkig heel gering (in de orde van 1 op 9.000 duiken). Toen de maximum duiktijd van 30 minuten bereikt werd, beet ze in de vinnen van de duikers die op de RIB lagen te wachten. Ik besloot nog even onder water te blijven om extra foto's te maken van het vrouwtje en lokte haar daardoor weg, zodat de andere duikers veilig aan boord konden klauteren.

Toen ik ook veilig aan boord zat, kwam de andere RIB met duikers aangevaren. Zij hadden het zeeluipaard niet gezien, maar konden er nu wel opnamen van maken terwijl ze in hun RIB beet!

Na de duik zetten we voet op het eiland waar 'Base A', beter gekend als het 'Penguin Post Office', gevestigd is. In duikpak konden we

het museum bezoeken dat geopend werd door Gérard Bodineau, één van de gidsen, die tevens even fungeerde als postmeester zodat iedereen die dat wenste een kaartje kon posten. De pinguïns keken maar raar op naar ons duikers die er in duikpak foto's maakten van oude sloepen, walvisbotten en uiteraard henzelf. In het water zagen we nog enkele zeeluipaarden rondzwemmen.

De terugvaart naar de 'Plancius' was ruw.

De wind was aangewakkerd tot 30 knopen en de golven spatten op de toeristen die samen met ons in de RIB zaten. Gelukkig hadden wij een droogpak aan.

'drop off' met zonnesterren De namiddagduik deden we op 'Damoy Point', een 'drop off' parallel aan de zijkant van een gletsjer. Van onze groep gingen enkel Loïc, Iwan en ikzelf te water. Prachtige grote wieren, heel wat veelar­mige zonnesterren, zeenanemonen en af en toe een gele spons passeerden de revue. We zagen ook een dode pinguïn waar een familie zeesterren zich te goed aan deed.

de laatste duik Op 'Melchior Islands' deden we de laatste duik. De Polen kozen voor een ijsberg. Wij – lees Iwan en ik – en de Australiërs, kozen voor een rotsformatie waar Antarctische pelsrobben ('Fur seals' – Arctocephalus gazella) op lagen te rusten. In de hoopdat ze met ons kwamen zwemmen, doken Advertentie

Ik was blij dat de maximum duiktijd van 40 minuten erop zat, want mijn droge handschoen lekte en al na 15 minuten duiktijd sneed het koude water in mijn hand.

Gelukkig had ik in de RIB, in mijn 'Dry Bag', droge handschoenen zitten, want we gingen nog even aan land. Daar sloten we ons aan bij Kiki en Joke om er, na een flinke wandeling over een rooskleurige ijsvlakte, te genieten van een kolonie ezelspinguïns waar twee stormbandpinguïns tussen zaten. Toen we opgepikt werden door de RIB's kregen we het gezelschap van een pelsrob.

Terug aan boord van de 'Plancius' werden we verzocht ons naar het bovenste dek te begeven waar we opgewacht werden door een grote 'menselijke' pinguïn. We werden er getrakteerd op warme chocolademelk met een geut koffielikeur. Na dit aperitief was het tijd voor het feestelijk afscheidsdiner.

'Drake Passage' en Kaap Hoorn Het einde van onze reis kwam in zicht. De overtocht over de 'Drake Passage' viel mee.

De golven waren maar 3 meter hoog met soms uitschieters tot 6 meter hoog. Toen we bijna nabij Kaap Hoorn waren, kreeg de kapitein van de Chileense overheid de toestemming om de Kaap dichter te benaderen; tot 3 zeemijl. Een mooie afsluiter en nog wat meer foto's op de al overvolle geheugenkaartjes. Na een boottochtje van 3.404 km kwamen we terug aan in de haven van Ushuaia. Iedereen vond het een prachtreis, één om nooit te vergeten. Als we konden, en moest het niet zo duur zijn, gingen we volgend jaar terug.  IVO MADDER

H T A E R B SY

EA

SNORKEL DRY TOP

GEZICHTSVELD 180°

DAMPWEREND

Emily Gladwin, productverantwoordelijke

“ Het Easybreath-masker, de revolutie van het snorkelen! De Easybreath is het eerste masker dat toelaat om vrij te ademen langs neus en mond, en dat in alle veiligheid. Een panoramisch gezichtsveld van 180° en dampwering dankzij een systeem van luchtcirculatie.

De Easybreath laat je alles vergeten om je onder-waterervaring nóg rijker te maken. ”

29 99 €

Reportage Natuurbescherming

De helikopter van Steve Irwin legt beelden van een dode beschermde minke walvis op het dek van de Japanse Nisshin Maru.

Een bultrugwalvis duikt onder. Aan de horizon een Japans harpoenschip.

De Japanse walvisvloot bestond uit de Nisshin Maru en twee harpeonschepen.

James, de eerste officier van de Steve Irwin, houdt een oogje in het zeil.

Rendezvous in de Zuidelijke Oceaan van de Ocean Warrior en de Steve Irwin tijdens 'Operation Nemesis'.

42

Hippocampus mei/juni 2017

operatie Nemesis

Foto: Sea Shepherd Global / Simon Ager.

Foto's (4): Sea Shepherd Global / Glenn Lockitch.

Het einde van

Aan het woord: Kapitein Alex Cornelissen over de Sea Sheperd campagne tegen Japanse walvisstropers in de Zuidelijke Oceaan, die eindigde in januari 2017.

D

e aankomst van de Ocean Warrior in Henderson, West-Australië luidde het einde in van de campagne tegen Japanse walvisstropers in de Zuidelijke Oceaan.

Onze schepen waren gedurende 93 dagen (Ocean Warrior) en 90 dagen (Steve Irwin) op zee. Tijdens deze periode waren ze op zoek naar het drijvende slachthuis Nisshin Maru. Met spijt in het hart moeten we zeggen dat we het Japanse schip niet in het vizier kregen.

Hoe succesvol de campagne wel was, kunnen we pas inschatten wanneer de walvisstropers terug aanmeren en bekendmaken hoeveel walvissen ze gedood hebben. Maar we weten wel dat we hen gedurende onze tijd in de ongerepte wateren van Antarctica voortdurend op de vlucht hielden, hetgeen hen miljoenen dollars kostte.

Rekening houdend met de tijd waarin de stropers in de Zuidelijke Oceaan vertoefden, is het duidelijk dat onze aanwezigheid hun efficiëntie aanzienlijk limiteerde. Het door hen zelf bepaalde quotum van 333 walvissen (aanzienlijk verminderd dankzij de campagnes van Sea Shepherd van de voorbije jaren) kon makkelijk bereikt worden in luttele weken als ze ongestoord konden opereren. Dit jaar hadden de walvisjagers meer dan 3 maanden nodig en is het nog steeds niet duidelijk of ze dit quotum hebben bereikt.

"Ik heb commentaren gelezen dat Sea Shepherd meer schepen naar de Zuidelijke Oceaan had moeten sturen. Dit was onmogelijk omwille van geplande onderhoudsbeurten, financiën en andere verplichtingen. Maar ook: Sea Shepherd is geen organisatie die louter tegen walvisvangst strijdt. Sea Shepherd heeft als doel alle leven in zee wereldwijd te beschermen. Elk extra schip dat we naar de Zuidelijke Oceaan hadden gestuurd dit jaar, was ten koste gegaan van het leven van dieren die we bij andere operaties hebben gered. We betreuren vandaag de walvissen die zijn gestorven – en vechten verder voor de oceanen zoals we altijd hebben gedaan."

Hippocampus mei/juni 2017

43

Foto: Sea Shepherd Global / Tim Watters.

Vlak na het schrijven van dit artikel ontving Sea Shepherd het bedroevende nieuws dat de Japanse walvisstropers hun zelfopgelegde quotum hebben gehaald, ondanks de harde inzet van onze scheepsbemanningen. Kapitein Peter Hammarstedt reageert: "Dit is zeker een zware teleurstelling, maar we mogen niet vergeten dat het Japanse programma voor walvisjacht in Antarctica vandaag radicaal verschilt van dat van vijftien jaar geleden, toen we met onze campagnes ter verdediging van walvissen in Antarctica begonnen" (zoals in het artikel ook uitgelegd).

Reportage

Foto: Sea Shepherd Global / Simon Ager.

Natuurbescherming

Kapitein Adam Meyerson op het dek van de Ocean Warrior.

We wisten dat dit een moeilijke campagne zou worden, om verschillende redenen: DD Het nieuwe programma van de walvisjagers (NEWREP-A) verdubbelde de grootte van het jachtgebied ten opzichte van de voorbije jaren (toen nog onder het JARPA II programma, dat volgens het Internationaal Gerechtshof in 2014 niet steunde op 'wetenschappelijke doeleinden'). Het grotere jachtgebied maakte het moeilijker om hen op te sporen.

DD Door het verlaagde quotum van 333 walvissen lijkt het alsof we minder succesvol zijn dan vroeger, als we ons succes meten aan de hand van het aantal walvissen dat we redden. Toen het quotum nog op 1035 walvissen stond, konden we meestal voorkomen dat meer dan een derde van dat aantal gedood werd.

DD De verlengde tijdsduur van het jachtseizoen staat de walvisstropers toe om in de Zuidelijke Oceaan te blijven zolang de weersomstandigheden dat toelaten.

Het maakt het ook moeilijker voor Sea Shepherd, gezien onze gelimiteerde brandstofcapaciteit, om gedurende het hele jachtseizoen actief te zijn. De walvisjagers van hun kant beschikken over

44

Hippocampus mei/juni 2017

een schip dat verantwoordelijk is voor brandstoftoevoer en kunnen zo het hele seizoen hun activiteiten voortzetten.

DD Een andere wijziging in hun zogenoemde 'onderzoeksprogramma' is het feit dat quota nu overdraagbaar zijn: alle walvissen die we dit jaar kunnen redden, worden simpelweg bij het quotum van volgend jaar geteld.

Voor Sea Shepherd betekende dit het volgende:

harpoenschepen. Een duidelijk teken dat deze schepen ons nieuw interceptorschip actief aan het traceren waren om de positie aan de Nisshin Maru door te geven. Dit zorgt ervoor dat ook zij de focus van hun hoofdtaak moesten verleggen. De superieure snelheid van de Ocean Warrior zorgde er tevens voor dat we de achtervolgende schepen snel konden afschudden, hetgeen de walvisjagers ongetwijfeld nerveus maakte.

Extra factoren:

DD We moesten grotere afstanden overbruggen, hetgeen betekent dat we meer brandstof verbruikten.

DD Telkens wanneer we in de buurt kwamen van de harpoenschepen of wanneer we weggegooide walvisrestanten in het water zagen, die aanduidden dat er recent walvissen waren gedood (wat dus wees op de nabijheid van de vloot), vluchtte hun moederschip met volle snelheid (zoals men kan zien op onze beelden).

DD De Steve Irwin werd geschaduwd door de Yushin Maru 3 waardoor één van de harpoenschepen gedurende 36 dagen niet in actie kon komen.

DD De Ocean Warrior werd op meerdere momenten opgemerkt door andere

DD Het weer was heel slecht dit jaar waardoor het aantal dagen waarop de walvisjacht mogelijk was, gelimiteerd was.

DD De walvisjagers hebben aangegeven dat ze geen enkele confrontatie wilden aangaan met Sea Shepherd. Dit is een heel andere strategie dan vroeger toen onze schepen werden geramd en we in één geval zelfs een schip kwijtraakten door de acties van Japanse walvisstropers.

De reden voor deze gewijzigde strategie is duidelijk: ze wilden ons tonen dat onze tussenkomst nutteloos was. Dat ze hun quota zouden halen ondanks onze aanwezigheid.

Ze hoopten ons moreel zo te verlagen, tot op het punt dat we simpelweg zouden opgeven.

Foto: Sea Shepherd Global / Simon Ager.

De vraag is: zijn ze geslaagd in hun opzet om ons onze strijd te doen staken?

Ook al weten we nog niet met zekerheid of ze hun quota hebben gehaald, toch kan ik bevestigen dat ze niet in hun opzet geslaagd zullen zijn om ons onze strijd te doen stopzetten. Ook al is het ons niet gelukt om met één van onze schepen hun moederschip te viseren (wat ons ultieme doel was), toch zijn we erin geslaagd hun operatie danig te verstoren. Voor elk van de 333 veroordeelde walvissen wiens leven we zouden kunnen redden, was het de moeite waard om ons ook dit seizoen op de Zuidelijke Oceaan te begeven. En zelfs al hebben ze hun quotum gehaald, toch was Sea Shepherd alweer de enige organisatie die in de weg stond van dit door de overheid gesponsorde stropersprogramma.

We hebben beelden gemaakt van een dode walvis die op het dek van het slachtschip lag terwijl de internationale gemeenschap niets deed. De Australische overheid verwelkomde de Japanse Eerste Minister zelfs met open armen.

Waarom? Omwille van zowel handelsovereenkomsten als politieke overeenkomsten.

Omdat financieel winstbejag hoger op de agenda staat dan de bescherming van so-

Foto: Sea Shepherd Global / Glenn Lockitch.

Kapitein Adam Meyerson en eerste officier Penny Keeling op de brug van de Ocean Warrior.

De Ocean Warrior nadert de Steve Irwin voor het bunkeren bij zonsopgang in de Zuidelijke Oceaan.

ciale en intelligente diersoorten. Omwille van één land dat zich verzet tegen de mening van de rest van de wereld.

De ervaringen van dit jaar hebben ons geleerd dat we meer moeten doen als we de strooptocht volgend seizoen willen tegenhouden. We zijn een grassroots organisatie die een oorlog voert tegen de door Japan gesponsorde walvisstropers. We steunen op donaties en vrijwilligers terwijl de stropers miljoenen spenderen om deze slachtpartijen te behouden en zo de onbestaande vraag naar walvisvlees te bevredigen en een industrie in leven te houden die in geen jaren inkomsten heeft gegenereerd.

sturen. Mijn hart is gevuld met trots voor de bemanning van de Ocean Warrior en de Steve Irwin. Zij waren de enigen die tussen de walvissen en hun stropers stonden. Vijf keer heb ik zelf de wateren van de Zuidelijke Oceaan bevaren. Ik ken de offers die de bemanningen brengen tijdens het trotseren van stormen en tegenspoed, het bekampen van zeeziekte en de afstand die er is tussen hen en hun geliefden terwijl de hele wereld de feestdagen viert. Daarom heb ik het grootste respect voor elk lid van onze bemanning. 

ALEX CORNELISSEN

We hebben jullie steun meer dan ooit nodig als we ons doel willen bereiken. Als we de middelen hadden, zouden we tien schepen

Hippocampus mei/juni 2017

45

Reportage

Foto: Crytek / Microsoft Studios.

Geschiedenis

Antieke scheepswrakken en hun ladingen (deel 2) niet alleen gehandeld in wijn, olie, graan en grondstoffen als tin en ko­ per, maar ook in aardewerk.

D

e zeehandel bloeide, maar heel wat schepen overleefden de reis niet.

Deze wrakken, vaak nog met hun intacte lading, leveren ons nu een schat aan informatie.

Romeins aardewerk is een overkoepelend begrip voor een heel scala van baksels.

De twee interessantste ladingen zijn ontegensprekelijk het zwarte 'campanisch' aardewerk en het rode 'terra sigillata' en 'terra chiara'.

terra sigillata De Latijnse naam 'terra sigillata' betekent 'gestempeld aardewerk'. Het 'terra sigillata' is de fraaiste vorm van Romeins aardewerk en is gemakkelijk te herkennen

46

Hippocampus mei/juni 2017

aan de kleur, die varieert van lakrood tot bruinrood of oranjebruin, en aan de glans.

Verschillen in kleur en in de sterkte van de glans zijn te verklaren doordat 'terra sigillata' gedurende de gehele Romeinse periode over het hele Romeinse rijk werd geproduceerd. Het werd o.a. gemaakt in Klein-Azië, Noord-Afrika, Spanje, Italië, Frankrijk en Duitsland. 'Terra sigillata' werd gemaakt als imitatie van zilverwerk omdat dit laatste zo duur was dat alleen de allerrijksten het konden betalen. Aardewerk was goedkoper, dus voor meer mensen betaalbaar, maar

u y B osm a ns .

door schepen die de meest uiteenlopende ladingen vervoerden. Er werd

'terra sigillata' was nog steeds een luxeproduct dat doorgaans niet voor dagelijks gebruik zal zijn geweest.

Het aardewerk werd gemaakt met behulp van vormschotels waar met stempels afbeeldingen in reliëf werden gedrukt, zodat de versieringen hol in de vormschotel kwamen te staan. Als de vormschotel eenmaal gebakken en gebruiksklaar was, smeerde de pottenbakker hem op de draaischijf in met klei. De afbeeldingen kwamen zo in reliëf op de buitenkant van de pot te staan.

Fo t o: G

Tweeduizend jaar geleden werd de Middellandse Zee intensief bevaren

Glanzende 'Terra sigillata' kom.

Foto's: (2)Guy Bosmans.

Op 'terra sigillata' worden vaak stempels aangetroffen. De gewoonte om stempels aan te brengen hebben de Romeinen overgenomen van de Grieken. Deze stempels dienden als controlemiddel en om bij de gemeenschappelijke ovens de stukken van de verschillende werkplaatsen te kunnen onderscheiden. Naamstempels kunnen in nominativus staan, dan benoemen ze de zaak of persoon, of ook wel in de genitivus, dan duiden ze de bezitter aan. Soms met een afkorting ervoor of erachter: OF, OFIC, OFFIC = officina = werkplaats van…

F, FE, FEC = fecit = …heeft dit gemaakt M, MA, MAN = manus = van de hand van…

Er zijn nog enkele opvallende zaken die soms voorkomen bij naamstempels en ze er vaak niet leesbaarder op maken, zoals: - Ligatuur: het aan elkaar schrijven van letters, bijv. Æ = AE - Spiegelschrift: de naam is in spiegelbeeld geschreven, bijv. COSIVS (*1) = COSIUS

- Retrograde: de letters zijn op de normale manier geschreven, maar moeten van rechts naar links worden gelezen, bijv.

SVT CIVID (*2) = DIVICATUS (*1) V = U (*2) = A V

De oorsprong van 'terra sigillata' ligt in de eerste eeuw voor Christus in Italië. Een van de belangrijkste productiecentrum was in Arretium gelegen, het huidige Arezzo.

Maar ook in andere plaatsen werd dit luxe aardewerk gefabriceerd, onder andere in Puteoli (Pozzuoli) en in de Povlakte.

Deze glanzende keramiek komt zowel versierd als onversierd voor en werd veelal van een pottenbakkersstempel voorzien.

Zowel naamstempels als versieringsmo-

tieven laten toe de pottenbakkersateliers te achterhalen en deze chronologisch te plaatsen, dikwijls tot op tien à twintig jaar nauwkeurig. In 1895 stelde de Duitser Hans Dragendorff de eerste basistypologie, d.w.z. de vormelijke klassering van het terra sigillata, op punt. Hij heeft 55 verschillende vormen beschreven en nummers gegeven. Deze typologie wordt nog steeds gebruikt. Zijn typologie is sindsdien uitgebreid door Déchelette, Knorr en Walters die vanaf 55 verder nummerden (Déch 56-77, Kn 78 en Wa 79-82). Tegenwoordig kunnen zelfs scherven van 'terra sigillata' vrij nauwkeurig worden gedetermineerd, waarbij het type pot, de herkomst, de datering en soms zelfs het pottenbakkersatelier kunnen worden bepaald.

V

Tijdens het drogen kromp de klei, waardoor de pot gemakkelijk uit de vormschotel gehaald kon worden. Daarna werd pas de rand en de voet toegevoegd. De vormschotel bleef heel en diende zo als mal voor een hele serie identieke kommen of potten. 'Terra sigillata' is een aardewerksoort met een gesinterde deklaag. Een gesinterde deklaag betekent dat de bovenste laag van het aardewerk verglaasd is waardoor deze ondoordringbaar is geworden en geen vocht meer opneemt. Overigens bestaat de deklaag niet uit glazuur, maar uit de fijnste deeltjes van de klei die bij de productie wordt gebruikt. Door de klei voortdurend te spoelen, komen de kleinste deeltjes als een vlies op het water te liggen, waarna ze worden 'afgeroomd' om vervolgens te dienen als deklaag. Glazuur bestond overigens wel in de Romeinse tijd, neem bijvoorbeeld groen geglazuurd aardewerk dat in enkele graven in België en Nederland is gevonden.

Glazuur is echter in de oudheid meer uitzondering dan regel. De kleur van het 'terra sigillata' ontstaat door het hoog gehalte aan ijzeroxide in de klei, waar eerst alle vervuiling door zorgvuldige zuivering in water uitgehaald is en deze vervolgens oxiderend te bakken op een temperatuur van 920 tot 960°C, waardoor het zijn typische rode kleur krijgt. De ovens waarin 'terra sigillata' werd gebakken waren moffelovens.

Een moffeloven is een oven waarbij bak- en stookruimte van elkaar gescheiden zijn. In praktijk betekent dit dat er buizen door de oven heen lopen die de gassen en de rook afvoeren en tegelijk indirect warmte afgeven. In die ovens kwamen de voorwerpen tijdens het bakken dus niet in direct contact met het vuur, zodat het bakproces zeer geleidelijk verliep. Als gevolg van dit speciale bakproces heerst er zowel tijdens het stoken als het afkoelen een zogenaamde oxiderende atmosfeer. Dit wil zeggen dat het ijzer in de klei kans krijgt om te oxideren omdat er voldoende zuurstof in de oven aanwezig is.

Zoals eerder aangehaald zijn stempels uiterst nuttig. Bijvoorbeeld de stempel OFLCVIRIL verwijst naar de pottenbakker L. C(osius) VIRIL(is) en deze kom werd gemaakt in La Graufesenque, het grootste productiecentrum van 'terra sigillata' van Zuid-Gallië tussen 75 en 110 na Christus.

terra chiara Het aardewerk 'terra chiara' stamt uit de IIe eeuw B.C. (voor Chr.) tot de Ie eeuw

Versierd en gestempeld 'terra sigillata'.

A.D. (na Chr.). Het aardewerk heeft een baksteenrode tot oranjerode kleur en er is soms een lijnversiering aangebracht. Het verschilt van 'terra sigillata' omdat er nooit motieven of figuren op de buitenwand zijn aangebracht en de deklaag eerder dof is in

Bord in 'terra chiara' met lijnversiering.

plaats van glanzend. Tegen het einde van de Ie eeuw na Chr. is dit het meest verspreide Hippocampus mei/juni 2017

47

Reportage Geschiedenis

aardewerk rond de Middellandse Zee. Het is afkomstig van Noord-Afrika en krijgt soms ook wel de benaming Afrikaans of Christelijk aardewerk, al moeten wij wel zeggen dat in archeologische kringen meestal over 'terra chiara' wordt gesproken.

Enkele wrakken waarop dit rode aardewerk werd gevonden zijn: La Chrétienne M (Anthéor –Frankrijk), Sanguinaires A (Ajaccio – Corsica), Héliopolis 1 (Port-Cros – Frankrijk).

In de praktijk bevatten bijna alle Romeinse scheepswrakken van dit rood gekleurd aardewerk, hetzij als gebruiksvoorwerpen voor de bemanning zoals borden en drinkbekers, hetzij als bijlading. Vaak werden de holle ruimten tussen amforen of dakpannen opgevuld met dit kleine aardewerk. Er is echter nog nooit een antiek scheepswrak gevonden dat enkel en alleen 'terra sigillata' of 'terra chiara' als vracht had.

In een volgend artikel zullen wij het hebben over het zwart aardewerk dat we beter kennen onder de naam 'campanisch' aardewerk. 

Foto: Guy Bosmans.

besluit

Verzameling 'terra chiara'.

Bibliografie C. Goudineau: La céramique arétine lisse. Paris 1968.

C. Goudineau: Note sur la céramique à engobe rouge pompéien. Mélanges de l'Ecole Française de Rome 1970.

Baron de Schaetzen-M. Vanderhoeven: De terra sigillata te Tongeren II. Inventaris van de stempels. Prov. Gallo-Romeins Museum Tongeren 1964.

F. Oswald: Index of figure-types in terra sigillata. The Gregg Press 1964.

P. Webster: Roman Samian pottery in Britain. Council for British Archaeology. York 1996.

GUY BOSMANS

Advertentie

Duikreizen

Individueel · A la carte · Groepsreizen Ben je lid v an NELOS? Dat treft, g eniet van

3%

KORTING op je duikr eis!

INFO & RESERVATIE in jouw Mare Tours reiskantoor www.maretours.be/duikreizen online@maretours.be CALLCENTER 016/50 22 22

*Op vertoon van Nelos-lidkaart Geldig op alle duikreizen uit de Mare Tours duikbrochure (excl vlucht), Thomas Cook vliegvakanties, Thomas Cook Exotische (excl vlucht)

48

Hippocampus mei/juni 2017

Hippoëzie Schelpen plukken Geef mij de wijde zee de wind en de wolken meeuwen in de zilte lucht een branding ruisend als de bomen.

De zon in mijn navel golven vlammend door mijn haren Foto: Tobias van Schneider.

zal ik het ijlen van de wind in mijn hand vergaren de kim van azuur de aarde puur en ongeschonden in de stroming van mijn bruisend bloed schelpen plukkend uit de vloed zal ik één zijn met de hemel en met de aarde!

Emmy Swerts (1929 - 2016)

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2017

49

Reportage

Bijzondere

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

nieuwigheden

Heb je nog wat over van de je vakantiegeld? Dan zijn hier misschien enkele ideetjes om die laatste euro's nuttig te besteden?

Hugyfot De 'Hugyfot Vision Hero 5' is de meest geavanceerde 'GoPro'-behuizing ooit. Om het beste uit je 'GoPro Hero 5' te kunnen halen heeft Hugyfot deze stevige en extreem veelzijdige behuizing ontwikkeld. Het plaatsen van de 'Hero 5' gaat snel en eenvoudig dankzij het 'plug & play stekkersysteem' en de snelsluiting met excentrische draaiknoppen. De behuizing is voorzien van twee 'lithium power bank batterijpacks' van 8.000 mAh, die een autonomie van 5 uur bieden. Het grote 7" HDMI-scherm geeft elk detail scherp weer en is zeer handig bij het maken en beoordelen van macro-opnames.

De 'Vision Hero 5'-behuizing wordt standaard geleverd met een 'flip-up' roodfilter voor tropische blauw water, een schermbescherming, een Hugyfot multifunctionele vleugel en aluminium handvaten met 1" kogelbevestigingen. Het huis is gefreesd uit massief aluminium, uitgevoerd met een dubbel O-ringsluitsysteem en drukvast tot 200 meter. Hierdoor is deze combinatie zeer geschikt voor tech- en grotduikers.

Via twee rode knoppen kan je de camera volledig bedienen. Een optionele macrolenshouder is beschikbaar.

Richtprijs: 1.675,00 euro. www.hugyfot.com www.dafactory.eu www.onderwaterhuis.nl

50

Hippocampus mei/juni 2017

Sealife De 'Sealife DC2000' onderwatercamera is de meest geavanceerde 'Sealife'-camera ooit! Uitgevoerd met een 'SONY 20 megapixel 1 inch type sensor', 'Full HD 1080p video'. De 'DC2000 onderwaterbehuizing' is gemaakt van polycarbonaat en volledig rubber gecoat voor een mooi design en een stevige grip. De 'DC2000 binnencamera' is gegarandeerd waterdicht tot 18 m. Schokbestendig en compact van formaat. De waterdichte binnencamera is een extra bescherming in geval dat de behuizing toch mocht lekken. Dankzij een ultrasnelle autofocus en sluitertijd mis je nooit een 'shot' met de 'SeaLife DC2000'. Je hebt keuze uit 8 opnamemodi: manueel, diafragma, onderwater, sluitertijd, programma, intelligente auto, land en panorama. JPEG en RAW (Adobe .dng) beeldformaten zijn beschikbaar, waardoor je verschillende opties hebt om de foto's te bewerken.

De camera levert DSLR-achtige fotoresultaten waardoor je hem beslist ook aan land zal gebruiken om kleurvolle landschappen, prachtige close-ups en portretten vast te leggen. Je beschikt

Mares De 'Loop 15X' van Mares is de meest unieke ademautomaat van dit moment. Het is de eerste ademautomaat met een verticale tweede trap en de luchtslang aan de onderkant van de ademautomaat. Dit betekent dat de slang in plaats van over je schouder nu onder je arm doorloopt. Hierdoor ben je een heel stuk gestroomlijnder. Omdat de slang nog dichter langs het lichaam loopt, kan je er nergens mee blijven achter haken en je hebt een grotere bewegingsvrijheid. Bovendien heb je geen zijdelingse trek in je mond en is het zeer eenvoudig om te 'buddy-breathen' zonder het risico te lopen dat je de tweede trap ondersteboven aangeleverd krijgt. Sommige duikers vinden de slang langs onder hinderlijk als ze hun hoofd naar hun borst kantelen, maar ik heb daar geen hinder van ondervonden. De rubberen slang is ietsje langer dan de normaal gemonteerde versies: 110 cm.

De 'Loop' kan zowel rechts als links gemonteerd worden op de eerste trap.

De gebalanceerde membraan eerste trap '15X' is nieuw in het assortiment van Mares. Onder andere de hogedrukklep is vernieuwd en garandeert een langere levensduur en uitstekende prestaties.

Verder is de eerste

over een volautomatische camera met ongekende mogelijkheden en met bijna ongelimiteerde manuele instellingen. Kortom, een compacte camera met hoge prestaties!

De eenvoudige menunavigatie zorgt voor een vlotte instelling.

Het logisch opgebouw menu brengt je vlot naar de gewenste instelling. Een haarscherp display toont in levendige kleuren het beoogde resultaat. Beeldhoek: land 66°, onderwater 50°.

Richtprijs: 699,00 euro. www.sealife-cameras.com

trap compact en voorzien van het DFC-systeem (Dynamic Flow Control) voor een consistente luchtstroom. De '15X' heeft 4 lagedrukpoorten en 2 hogedrukpoorten.

Die zijn optimaal gepositioneerd. De '15x' eerste trap is zowel in de INT- als de DIN300-versie verkrijgbaar.

De compacte en lichtgewicht tweede trap is gemaakt van 'Ultralicht Technopolymeer', slijtvast en betaalbaar; ideaal voor duiken in warm en gematigde watertemperaturen. Ook verkrijgbaar als octopus in de klassieke gele kleur of als 'stage regulator' voor tech- of nitroxduikers. Het totaal gewicht van de 'Loop 15X', inclusief slang, is voor de INT-versie 1.146 gram en 972 gram voor de DIN-uitvoering. Naast de verticale slang heeft de 'Mares Loop 15x' twee uitlaatmembranen waardoor je nooit last hebt van bellen voor je gezicht. Samen met het nieuwe, ingebouwde 'S-VAD' (Sagitaal VAD) systeem en het unieke profiel van de interne deflector, zorgen deze ventielen voor een verhoogd ademcomfort, een natuurlijke ademhaling op elke diepte en een verminderde uitademweerstand. Ook is de grote siliconen waterloosknop (purgeerknop) erg makkelijk te gebruiken, zelfs wanneer je dikke handschoenen aan hebt. Richtprijs: 299,00 euro. www.mares.com

Hippocampus mei/juni 2017

51

Reportage

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Scubapro De nieuwe duikcomputer van Scubapro, de 'Galileo 2' (G2), heeft alles wat je zo waardeerde in de bekroonde 'Galileo': intuïtief, betrouwbaar en robuust. Als extra werd er aan toegevoegd: alles waar je van droomde. De 'G2' is een luchtgeïntegreerde, energiezuinige 'full-color' duikcomputer met dezelfde menustructuur, dezelfde simpele bediening met drie duidelijk gemarkeerde roestvrijstalen knoppen en dezelfde duikervriendelijke functies waar de 'Galileo' zijn reputatie als technologisch meest geavanceerde computer aan te danken heeft – en hij is ook nog eens de meest gebruiksvriendelijke ooit. De kast van met glasvezel versterkt thermoplastic is schokvast en uitermate UV-bestendig. Het TFT-scherm (5,6 cm lcd-scherm) met zijn hoge resolutie (320x240 pixels) kenmerkt zich door krachtige kleuren en scherpe tekens, waardoor de informatie veel beter afleesbaar is. De maximale duikdiepte is 120 meter.

Je kan de 'G2' 180 graden draaien zodat de knoppen boven of onder aan het scherm zitten. Je hebt keuze uit diverse schermconfiguraties en kunt zelf bepalen hoe informatie wordt gepresenteerd. De ontwerpers van Scubapro gebruiken de kleur niet om de kleur, maar om de duikcomputer nog beter afleesbaar en bruikbaar te maken. De 'G2' maakt gebruik van biometrie in de vorm van Human Factor Diving™; tijdens het duiken wordt er rekening gehouden met je hartslag, je huidtemperatuur, je ademhalingssnelheid en de watertemperatuur. Het intuïtieve digitale kompas is één van de beste in de duikwereld. Het 'Scubapro UWATEC ZHL-16 ADT algoritme' kan worden gebruikt met 8 nitrox-/trimixmengsels tot 100% zuurstof. Het algoritme berekent de werkelijk resterende bodemtijd, werkt met diverse microbellenniveaus en 'Profile Dependent Intermediate Stops' (PDIS).

52

Hippocampus mei/juni 2017

De 'G2' is de meest veelzijdige en aanpasbare computer op de markt. Van doordachte designdetails als retractor-adapters en elastieken banden tot goed afleesbare schermen (Light, Classic, Full, Graphical) en instelbare kleuren – je kan de 'G2' aanpassen zoals je dat wilt. Of het nu een kwestie is van omdoen en duiken of dat je de gegevens van de duik tot in detail wilt analyseren, de G2 gaat waar jij gaat – van recreatief duiken en vrijduiken tot CCR en sidemount. Ondersteuning voor maximaal 11 zenders indien alle functies zijn geactiveerd en de zender van je oude 'Galileo' en 'Smart' serie is compatibel.

Je kan je duikgegevens draadloos downloaden naar je smartphone of via een USB-kabel naar je pc/Mac met LogTRAK-software. Richtprijzen: 799,00 euro zonder zender, zonder hartslagritmeriem; 999,00 met zender, zonder hartslagritmeriem; 1.069,00 met zender, hartslagritmeriem en opbergdoos. www.scubapro.com

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden

Bendor

uit Hippocampe nr. 39

Er waren 14 geslaagden voor de prestage (2*Stage), waarvan slechts één NELOS-lid: André Bogaert (Moby Dick). Maar voor de Stage (3*Stage) waren er 5 geslaagden waarvan 4 NELOS-leden: Joop Deen (Koraalduikers), Willy van der Plas (Amphora), Luc Van Hout (Neptunus) en Marc Vercauteren (Hydra).

mei 1972

Het Huis van de Federatie Bendor Twee nieuwe Nationale Monitors (3*I): Monique Demoustier en Arthur Valvekens.

Monique wordt gefeliciteerd door Henriette Crepin.

Wij bezitten de muren, de zoldering, de vloeren en de vensters, maar het noodzakelijkste blijkt de inrichting en het meubilair. Ik ben ervan overtuigd dat wij in onze federatie leden tellen op de hoogte van deze problemen en die de mogelijkheid bezitten ons, zo goedkoop mogelijk, deze noodzakelijke elementen te bezorgen. Ook vakmensen zijn hartelijk welkom, zoals schrijnwerkers, loodgieters en schilders.

open foramen ovale de reden kunnen zijn.

Dit onderzoek is een wereldprimeur. Het wordt door de internationale medische duikwereld aandachtig gevolgd.

Boeien in Hurghada Lucien D'Hondt is erin geslaagd aanmeringsboeien bij de duikplaatsen in Hurghada te verkrijgen. Een afdeling van Scubapro zal de boeien sponsoren. De nare gewoonte van het anker op het rif te werpen en zich dan vast te trekken door achteruit te varen, kan dan eindelijk stoppen.

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 189

juni 2002

25 jaar geleden uit Hippocampus nr. 139

juni 1992

Organisatie Hoger Brevet U weet dat door het bestaan van onze twee nationale talen ons land, voor wat de hoger-brevetafnames betreft, in twee is verdeeld: het Nederlandstalig gedeelte, dat onder de verantwoordelijkheid staat van Georges Dib en het Franstalig landsgedeelte onder de verantwoordelijkheid van Joseph Van Rechem.

Toekomst van duikend Vlaanderen verzekerd

Redder-Duiker

Het was tijdens de Academische Zitting 2001 dat we voor het eerst mochten spreken over de 'Subcommissie Jeugdduiken' en dat de 'Werkgroep Jeugdduiken' werd opgedoekt.

Ginette De Smedt

René Crepin

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 89

juni 1982

Na heel wat besprekingen met de Vlaamse Reddingscentrale (VRC) groeide langzaam het project van 'Redder-Duiker' tot een volwaardige cursus, specifiek voor duikers die de taak van zwembadredder kunnen overnemen tijdens de trainingsuren van hun duikclub.

Guido Segers

Foramen ovale Dr. Herman Van Bogaert is thans bezig vroeger onverklaarde deco-ongevallen opnieuw te onderzoeken. Wellicht zou het

Breed Overleg Deltawateren Na het beëindigen van de taken van de Zeelandcommissie, waar François Desmet bergen werk heeft gezet om het duiken in de Oosterschelde te verdedigen, is een nieuwe werkgroep opgericht 'Breed Overleg Deltawateren (BOD)'. BOD heeft een brugfunctie tussen enerzijds de belangen van de waterrecreanten, de waterrecreatiebedrijven en de beroepsvisserij en anderzijds de overheid.

Hippocampus mei/juni 2017

53

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

pa Trans

ra nt g

p ltje o arnaa raal. ko t h c za

Rifb

Paarse p

54

Hippocampus mei/juni 2017

latworm

.

aars

.

Naam Karen Verwulgen Brevet/titel

1*Instructeur

Fotografiebrevet Club

Niveau 1

Yellow Diving School

Duikt sedert

1993

Aantal duiken

938

Aantal fotoduiken Camera

Sea & Sea 5000

Behuizing

Sea & Sea Dx 5000

Lenzen

Sea & Sea groothoek 0,6

Flitsen

Sea & Sea YS-90

Duikplaatsen Website

Drie d

423

rieban

danem

oonvis

België, Nederland, Frankrijk, Spanje, Egypte, Bonaire, Zanzibar, Indonesië, Filipijnen …

NIHIL

jes.

Viltkokerworm.

eft u iet k re Herem he lde. c s r Ooste

it de

Hippocampus mei/juni 2017

55

Reportage

Harlekijnslakken met melanisme

Zwarte pigmentvlekken op de kop, de rhinoforen en het lichaam.

56

Hippocampus mei/juni 2017

Foto: Valentin Engelbos.

Biologie

Zwarte pigmentvlekken op de kop en de rhinoforen.

Foto: Ivo Madder.

Foto: René Weterings.

De harlekijnslak (Polycera quadrilineata) heeft normaal gezien enkel gele pigmentvlekken.

Vormt de harlekijnslak een nieuw bewijs voor de evolutietheorie?

I

n Nederland werd de harlekijnslak (Polycera quadrilineata) tot 2011 slechts enkele keren aan de kust aangetroffen.

Om nog onverklaarbare redenen werden in 2011, in zowel de centrale als de westelijke Oosterschelde, honderden harlekijnslakken aangetroffen. In de zomer van 2012 was het aantal harlekijnslakken zelfs nog groter dan het jaar voordien.

Op sommige duikplaatsen werden er bijna elke duik meer dan honderd van deze fraaie dieren waargenomen met minstens ook zoveel eikapsels. Sindsdien mag men veronderstellen dat de harlekijnslak een blijver is. In het najaar neemt de populatie telkens af om dan vanaf de zomer massaal terug aanwezig te zijn. Dit jaar, 2017, waren er al in april meerdere waarnemingen, dus waarschijnlijk gaan we deze mooie zeenaaktslak opnieuw massaal tegenkomen.

Normaal is de harlekijnslak halfdoorschijnend wit, met helder geel of oranje op de uiteinden van alle aanhangsels. Op de rug en staart liggen rijen gele tot oranje vlekken. Naast deze gele pigmentplekken kunnen sommige exemplaren bijkomende zwarte pigmentvlekken hebben, een fenomeen dat sinds het najaar van 2012 steeds vaker waargenomen wordt. Deze afwijkende zwarte pigmentering heet melanisme.

Melanisme is het tegenovergestelde van albinisme en betekent dat een enkel individu van een soort – meestal een diersoort – een overwegend zwarte kleur heeft, terwijl andere individuen een andere, meestal lichtere kleur hebben.

Opmerkelijk is dat de hoeveelheid zwart pigment bij de harlekijnslak per dier steeds groter schijnt te worden. Er lijkt ook een zekere volgorde in de ontwikkeling van melanisme bij harlekijnslakken te zijn. Dieren met heel weinig zwart pigment hebben het uitsluitend aan de binnenzijde van de rhinoforen, de koptentakels boven op de kop van de slak. Als er meer zwart pigment aanwezig is, dan zit het op zowel de rhinoforen als op de toppen van de veren van de kieuwkrans achter op de rug. Bij nog meer melanisme zit er pigment op de rug van het dier beginnend op de kop.

De oorzaak van deze pigmentverkleuring en waarom het steeds vaker wordt aangetroffen is niet bekend. Melanisme bij harlekijnslakken wordt ook elders aan op de Europese kust en Middellandse Zee aangetroffen. Indien deze zwarte kleur voordelen biedt en er meerdere exemplaren verschijnen die zich ook gaan voortplanten, kan een gehele soort melanistisch worden.

Bij reptielen en vooral bij hagedissen komt melanisme regelmatig voor. Hoe donkerder een hagedis is, hoe efficiënter het dier het zonlicht kan opvangen, waardoor het een groot voordeel heeft ten opzichte van soortgenoten met een lichtere kleur.

Als het voedsel schaarser wordt, kan een zwartere pigmantatie de doorslag geven als overlevingsvoorwaarde. Het heeft ook nadelen; een zwarte kleur zorgt niet alleen voor een snellere opwarming, maar ook voor een snellere uitstraling van warmte.

Er zijn ook andere voorbeelden: zwarte panters zijn melanistische luipaarden.

De bekendste en een van de eerste beschrijvingen van dit verschijnsel vond plaats in Engeland rond 1960. Het bleek dat de pe-

per-en-zoutvlinder (Biston betularia, een nachtvlinder) die in heel Groot-Brittannië voorkwam als een witgekleurde mot, in sommige steden alleen als zwarte versie voorkwam. Deze populaties leefden allemaal in gebieden waar steenkolen werden verwerkt waardoor de zwarte roetgassen de meeste bomen donkerder kleurden.

Op deze boomstammen schuilen overdag de motten die een goede camouflage nodig hebben. Normale witte exemplaren hadden daardoor veel minder kans om te overleven en de gehele populatie werd melanistisch. Deze bevinding zou later een veel ingezet argument voor de evolutietheorie worden.

Misschien dat de harlekijnslak ook een evolutie doormaakt om minder opvallend te worden? Als je deze zomer of in het najaar een bijna volledig zwarte harlekijnslak ontdekt, heb je geen nieuwe soort ontdekt, maar ben je getuige van een mogelijke evolutionaire stap. Meld je waarnemingen via de facebookpagina www.facebook.com/ StichtingANEMOON of nog beter: word waarnemer voor het 'Monitoringproject Onderwater Oever' (MOO) van 'Stichting ANEMOON' en meld via een MOO-formulier welke diersoorten en hoeveel daarvan je tijdens je duik tegengekomen bent. Op de website www.anemoon.org/projecten/ onderwater-moo-bes/nederland-moo kan je hierover de nodige info terugvinden.

 IVO MADDER

Geraadpleegde bronnen: Stichting ANEMOON, Wikipedia, Nature Today.

Hippocampus mei/juni 2017

57

Reportage

Onderwaterfotografie en -videografie

Bigblue Cup Maldives 2017

Foto's (3): Claudio Didio.

In februari 2017 vond normaal gezien de 'Oceanic Cup' plaats, maar omwille van problemen met de sponsor werd er in zee gegaan met een nieuwe sponsor: 'Bigblue', gekend vanwege zijn goede duiklampen.

D

e 'echte' sponsor van deze foto- en videowedstrijd, die open staat voor zowel beginners als gevorderden, is nog steeds Pierre Pauwels van de firma 'Dive Technics', die vroeger vooral 'Mares' verdeelde en later 'Oceanic'. Ze verdelen ook 'Bigblue' en dit merk zorgde deze editie dus voor heel wat mooie prijzen. Vandaar dat de naam van de foto- en videowedstrijd wijzigde in de 'Bigblue Cup'.

De organisatie was in handen van Harry klerks (met een kleine k). Harry organiseert deze 'cup' al vele jaren. In het verleden samen met wijlen Jean De Bremaeker.

In samenspraak met Pierre werd er beslist om de volgende editie 'Harry's Cup' te noemen.

58

Hippocampus mei/juni 2017

Filipijnen 2018 Deze zal doorgaan van 20 maart tot 2 april 2018, op Dauin (Filipijnen) – één van Harry's favoriete duikplaatsen – niet ver van Dumaghete, een uur vliegen van Manilla. Het resort is Pura-Vita.

Je kan kiezen uit een verblijf van 7 nachten/8 dagen (ongeveer 970,00 euro, incl. 12 duiken – een extra duik kost 27,00 euro) of 10 nachten/11 dagen. Het volledige programma en uiteraard meer info kan je opvragen bij Harry klerks (0496 543 443 of harry-hk@hkbatteries.com). Reservaties doe je rechtstreeks met vermelding 'Harry's Cup' via het 'bureau reservations' van Sea Explorer (cebu@sea-explorers. com). Opgelet: er zijn maar 40 plaatsen in het resort. Reserveer dus tijdig.

Vluchten moet je zelf regelen en deze kosten tussen de 550,00 en 700,00 euro).

Proclamatie Maldives 2017 Dankzij 'Dive Technics' was het mogelijk de proclamatie te laten doorgaan in Nemo33 te Brussel, een prachtlocatie om de beelden te tonen. Er waren maar liefst vijf projectoren die op vijf schermen simultaan de spectaculaire beelden op doek brachten tijdens het Gala Diner Aziatische stijl.

Vóór de wedstrijdresultaten werden enkele korte video's getoond van onder andere Ali Sanir, Michel Kindermans, Li Jinhuis en Luc

Eeckhaut. Harry klerks presenteerde een prachtige diaporama. Ondertussen volgde het ene na het ander heerlijke gerecht. En toen was het tijd om de ingezonden werken te bekijken, gevolgd door de bekendmaking van de winnaars. Alle deelnemers werden beloond met een trofee en een mooie prijs.

De avond werd afgesloten met een dankwoordje voor de jury: Alidoor Dellafaille, Luc Eeckhaut, Pierre Pauwels, Thierry Degrauwe, Peter Van den Eynde, Patrice Melin en Patric Schryns.  IVO MADDER

Videoclips Videoclip Zilver: Michel Kindermans, met een 'Nieuwsgierige murene'.

Videoclip Goud: Paul-Henri Cerckel, met 'Jonge zwartpuntrifhaaien en een rog'.

Fotothema 'shark' Eervolle vermelding: Peter Poels.

Eervolle vermelding: Stefanie Klerks.

Eervolle vermelding: Paul-Henri Cerckel.

Goud: Pierre Herman.

Foto's (3): Pierre Herman.

Reportage

Onderwaterfotografie en -videografie

Foto's (3): Chris Carr.

Foto portfolio Juniors Eervolle vermelding: Michel Kindermans.

Eervolle vermelding: Arly Petersen.

Brons: Nino Ferlito.

Zilver: Christ Carr.

Goud: Paul-Henri Cerckel.

60

Hippocampus mei/juni 2017

Foto vissen Masters Eervolle vermelding: Peter Poels.

Brons: Serge Robaye.

Zilver: Pierre Herman.

Goud: Claudio Didio.

Foto macro Masters Eervolle vermelding: Peter Poels.

Brons: Claudio Didio.

Zilver: Ivo Claesens.

Goud: Pierre Herman.

Foto breedhoek Masters Eervolle vermelding: Ivo Claesens.

Brons: Jean-Pierre Dupont.

Zilver: Peter Poels.

Goud: Pierre Herman.

Foto 'alround winner' Masters Brons: Peter Poels.

Zilver: Claudio Didio.

Goud: Pierre Herman.

Foto's (3): Paul-Henri Cerckle.

Hippocampus mei/juni 2017

61

Reportage

Onderwaterfotografie en -videografie

Foto's (3): Peter Poels.

Foto's (2): Ivo Madder.

Op vijf schermen kon de presentatie gevolgd worden.

Foto's van de proclamatie staan op: https://flic.kr/s/aHsm2gVhSP

62

Hippocampus mei/juni 2017

Tevreden winnaars, met in het midden (met de micro) Pierre Pauwels en uiterst rechts Harry klerks.

veRkOOp vaN TOpmeRkeN aDvIes vaN pROfessIONaLs OffICIëLe HeRsTeLDIeNsT maaTweRk OpLeIDINgeN

HaaL HeT maXImaLe UIT Je ONDeRwaTeRCameRa www.mes-bvba.be

Promotie

in overjaarse pakken zolang de voorraad strekt.

Watersportcentrale N.V.

Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be

Hippocampus mei/juni 2017

63

Persbericht

Tekdive17 Het tweejaarlijks event voor alle geïnteresseerden in het technisch duiken.

E

r worden lezingen gegeven door internationaal vermaarde experts in hun vakgebied (medisch, wrakduiken op grote dieptes, grotduiken, OW-fotografie, duiken met rebreathers, ...). Tekdive17 vindt plaats op 28 en 29 oktober 2017, van 9.00 tot 18. 00 uur, in het Ter Elst congrescenter/hotel (www.terelst.be) te Edegem.

houders aanwezig zijn uit Polen, Italië, Duitsland, België, Nederland, Frankrijk, Slovakije en de UK. Alle standen hebben een link met het technisch duiken, zoals: rebreathers, boosterpompen, technische duiktrips, duikpakken, technische duikopleidingen (o.a. NELOS, IANTD, SSI, VVW, TDI).

Inkomprijs: 35,00 euro per dag of 60,00 euro voor twee dagen.

Er is mogelijkheid tot deelname aan het zaterdagavonddiner: de gelegenheid om in een relaxte sfeer met de verschillende sprekers in contact te komen (inschrijven is verplicht – 75,00 euro alles inbegrepen).

Op deze Tek-duikbeurs zullen stand-

gastsprekers

64

Hippocampus mei/juni 2017

Volgende sprekers hebben nu al toegezegd: • Drazen Goricki uit Kroatië (diepe wrakken in Kroatië); • Stratis Kas uit Griekenland (grotduiken in Griekenland);

• Pete Mesley uit Nieuw Zeeland (Truk lagoon, Guadalcanal, ...); • Nath Lasselin uit Canada (diepe wrakken in de USA en grotten in China); • Steven Galicia uit België (nieuw ontdekte wrakken in Malta); • Dr. Jacek Kot uit Polen (DAN/medische aspecten bij diepe duiken); • Evan Kovac uit USA (wrakexpedities); • Stefan Panis uit België (wrakduik expedities in het Engelse Kanaal en Sardinie); • 'Baltic underwater explorers' uit Finland (wrakduiken in Finland); • Steve Sanders uit UK (wrakduiken in Schotland); • Bob Andersen uit UK (wrakduiken in de Hebriden – Schotland); • Torsten Walde uit Italië (grotten Sardinië); • Slawek Packo uit Polen (grotduiken); • Armando Ribeiro uit Portugal (grotduiken en wrakduiken); • Don Shirley uit Zuid-Afrika (grotduiken in Namibië).

Op onze website www.tekdive-europe. com vind je meer info.

Advertentie

Foto: Armando Ribeiro.

Foto: Terra Incognita.

speciale prijs Elke bezoeker van Tekdive17 kan een formulier met zijn e-mailadres invullen, waarmee hij/zij kans maakt op de speciale prijs. Meer info volgt later.

De eerste 100 bezoekers op zaterdag en zondag krijgen aan de inkom gratis het boek 'Duiken naar het onbekende', een boek geschreven door Vic Verlinden & Stefan Panis (waarde 29,00 euro).  VIC VERLINDEN

Hippocampus mei/juni 2017

65

Reportage Duikmateriaal

De iBubble kelaars, designers en creatieve innovatiemarketeers.

Bij het ontwerpen ging veel aandacht naar een minimale ecologische footprint en geluidshinder, en maximale aandacht voor het mariene milieu. Ook engageerden de ontwerpers zich om 1% van hun omzet te schenken aan non-profitorganisaties die strijden voor schonere oceanen en de bescherming van het mariene leven.

Een futuristische 'yellow submarine'.

Om hun project te financieren had het team ongeveer 75,000 $ nodig. Ze lanceerden een 'crowdfunding' campagne die dankzij de steun van enkele prominente ambassadeurs zoals vrijduiker Umberto Pelizzari, tv-presentator en professionele duiker Andy Torbet en Didier Noiret van het Cousteauteam al snel het beoogde doel bereikte.

O

p het afgelopen 'Salon de la plongĂŠe' in Parijs presenteerde een enthousiast team een absolute primeur: de 'iBubble', een autonome onderwaterdrone. Dankzij zijn gepatenteerde onderwater-lokalisatietechnologie is deze slimme draadloze drone in staat om je te volgen en te filmen terwijl je zelf zorgeloos kan genieten van je duik. Eindelijk

66

Hippocampus mei/juni 2017

kunnen we filmen tijdens het duiken, zonder ons druk te maken over het filmen zelf.

Wat heeft die iBubble nu te bieden?

De Franse onderzoeksingenieur Kevin Delfour, een gepassioneerde duiker en expert in drones, kwam als eerste op het idee om een onderwaterdrone te ontwerpen. Om dit idee te realiseren omringde hij zich met een 'A-team' van duikers, softwareontwik-

Als duiker weten we hoe fijn het is om onze onderwateravonturen te delen met vrienden en familie. Het team van de 'iBubble' droomde ervan een autonome drone te ontwerpen die in staat was duikers te volgen en te filmen zodat de duiker zelf zich

kan focussen op de duik. Wil je hem toch besturen dan kan dit via de bijgeleverde controlearmband. Wil je toch zelf filmen, dan kan je de drone naar je toe laten komen en hem gebruiken als een camera met een onderwaterhuis.

Het overkomt ons wel vaker dat een of ander zeedier ons te snel af is of te diep zwemt en je hem niet kan volgen met je camera.

Je kan dan de drone een commando geven om hem te volgen zonder zelf buiten adem te geraken. Bovendien vermijd je lange decompressietijden door zelf op een comfortabele diepte te blijven. Laat de drone zijn werk maar doen.

De 'iBubble' komt tot leven zodra het systeem het water raakt. Hij volgt je overal en je maakt elke opname die je wilt. Ook in- en uitzoomen, alles is mogelijk. Waarschijnlijk is dat ook het meest unieke van de 'iBubble'. De camera duikt autonoom mee als een cameraman die jou, je onderwerpen en je buddy's vanuit elke gewenste positie kan filmen.

De 'iBubble' is bestand tegen een druk van 8 bar en stijgt automatisch naar de oppervlakte terug als de batterij (levensduur 1 uur) op is. De geïntegreerde ledverlichting past zich automatisch aan de omgeving aan.

Welke technische problemen moesten de ontwerpers overwinnen?

De grootste uitdaging voor de ontwerpers was het ontwikkelen van een onderwaterpositioneringssysteem. Gewone hoogfrequente radiosignalen zoals gps, wifi of bluetooth dringen slecht door in zeewater.

Hoe lager de frequentie echter, hoe beter de penetratie.

Bij het gebruik van VLF-signalen (very low frequency) in de range van 3 tot 30 Khz heb je een bereik van een twintigtal meter. Nog lagere frequenties zoals ELF (extremely low frequency 3-300Hz) kunnen tot honderden meters diep gaan.

De frequentie bepaalt echter ook de snelheid waarmee je informatie kan verzenden. Via VLF kan je 300 bits per seconde versturen ofwel zo'n 450 woorden per minuut.

Door de duiker uit te rusten met een zender die een continu signaal uitstuurt net zoals een g p s - s a t e lliet dat in de ruimte doet, kan de 'iBubble'

dat opvangen en zijn relatieve positie ten opzichte van zijn 'buddy' berekenen. Het 'iBubble'-team heeft de nodige algorithmes en software van nul ontworpen en het is dus ook logisch dat zij hierop een patent genomen hebben.

Er waren echter nog uitdagingen. Vermits het de bedoeling was om fraaie en vloeiende beelden te schieten komt het aspect stabilisatie aan bod. De drone moest rekening kunnen houden met stroming, maar ook met mogelijke obstakels zoals het rif, zeebewoners en mededuikers. En in het geval van verlies van communicatie of stroomgebrek was het noodzakelijk dat de 'iBubble' zelfstandig zijn duik kon beëindigen, naar de oppervlakte stijgen én gerecupereerd worden door zijn eigenaar. Al deze functies zijn uitgebreid getest in de prototypes. De laatste uitdaging voor de daadwerkelijke productie zal er in bestaan om dit geheel te integreren in de uiteindelijke 'body' van de 'iBubble'.

Hoe zit het met het prijskaartje?

Voorlopig ligt de 'iBubble' nog niet in de winkelrekken. Je kan hem wel al vooruitbestellen. Een basismodel voorzien van afstandsbediening, batterij, oplader en verlichting kost je 1,999 $, camera en invoertaxen niet inbegrepen. De levertijd is voorzien in juli 2018. Geïnteresseerden zullen dus nog even geduld moeten hebben.

Een filmpje over deze drone kan je bekijken op https://youtu.be/v8hBZQ68ccE.  MARIJKE VAN CAUWENBERGHE STEF VAN UFFEL

Advertentie

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

Hippocampus mei/juni 2017

67

2/02/2017 15:57:28

Webdiving

Robotten

voor duikers 'Drone' is zeker een woord dat je een paar jaar geleden amper hoorde en nu volop in het nieuws is. Door de commercialisering en miniaturisatie van deze soort robotten zie je ze nu bijna overal. Vliegend over de plaats van een ongeval, door je straat, in de tuin van je buur, … ergens is er wel een drone actief. Opeens is het vogelperspectief voor iedereen toegankelijk. Je moet er zelf geen piloot meer voor zijn, hoewel je voor bepaalde drones wel degelijk een vliegbrevet moet bezitten, de robot vliegt automatisch. Je hoeft het alleen te vertellen wat je wenst dat het doet: ter plaatse blijven, je volgen, …

H

et kon niet lang uitblijven of deze trend zou zich ook onder water uitbreiden. Het kikvorsperspectief is er binnenkort voor iedereen. Je zal dus weldra niet meer moeten kunnen duiken om direct te genieten van het onderwaterleven. Ik denk niet dat je voor onderwaterdrones een duikbrevet zal moeten hebben, maar het is niet denkbeeldig dat we als duiker binnenkort ons rijk zullen moeten delen met deze mechanische, duikende exemplaren. Intussen zullen ze vooral ons ten goede komen. Dit in de vorm van duikende camera's zoals de 'iBubble'.

Deze volgzame camera levert mooie beelden op zonder dat je een dure OW-camera moet aanschaffen (https://ibubble.camera). Meer info over de iBubble lees je elders in deze Hippocampus.

Deze autonome cameradrone is niet de

68

Hippocampus mei/juni 2017

eerste die gemaakt werd voor het ontdekken van de onderwaterwereld. Het is waarschijnlijk wel de eerste met de mogelijkheid om de duiker autonoom te volgen, maar andere kunnen je ook vergezellen. De 'Fanthom 1' (http://fathomdrone.com) is het kleine broertje in de reeks van OW-drones. Het is eveneens de goedkoopste en binnen het bereik van een gewoon duikbudget. Deze ROV (Remotely Operated Vehicle) neemt weinig plaats in en kan dus gemakkelijk naast je duikmateriaal mee in de autokoffer. De specificaties zijn zo opgesteld dat de robot ideaal is om mee te nemen tijdens een duik. Jammer genoeg heb je wel iemand aan de kant nodig om de robot te besturen, de veiligheid aan de kant kan je van nabij volgen, maar hierdoor kan je video-opnames vanuit verschillende hoeken maken.

Natuurlijk kan je dromen van iets groter.

Zelfs in deze tak van het duiken is de 'sky' de limiet. Ontmoet op www.deeptrekker. com de eerste draagbare ROV. Draagbaar is hierbij een rekbaar begrip, want de robot komt met tal van accessoires om hem te bedienen. Maar als je de logheid van professionele onderwaterrobotten in beschouwing neemt, dan is iets dat in verschillende onderdelen gemakkelijk te verplaatsen is 'draagbaar' te noemen.

Als het prijskaartje je te hoog lijkt, dan overweeg je beter je robot zelf te bouwen.

Je kan daarbij van een blanco blad ver-

trekken of je laten inspireren door schema's van mensen die er één gebouwd hebben. Internet is een grote hulp hierbij. Of deze werkwijzen echt goedkoper zijn, hangt af van je handigheid en kennis. Een meer betrouwbare manier, en die dus ook een beetje duurder is, bestaat uit het aanschaffen van een zelfbouwkit. Hierdoor heb je de zekerheid dat het ding werkt en kan je rekenen op technische ondersteuning bij moeilijkheden. Een voorbeeld hiervan vind je op www.openrov.com. Naast hun volledig gebouwde 'Trident' kan je er de 'Open ROV Kit' kopen. Alles in één doos.

Terug naar de vliegende drones van in het begin van deze 'Webdiver'. Op 'Oakland University' vroegen ze zich af of ze zo'n vliegende drone konden leren duiken. Toekomstmuziek? Nee, kijk eens op https:// sites.google.com/a/oakland.edu/oar/ loon-copter en zie hoe ze het gefikst hebben.

Op de videofilmpjes zie je dat deze drone werkt zonder draad of misschien wel autonoom. In ieder geval is het concept zeker iets om te onthouden. Zien we binnenkort zulke drones duikers overal volgen?

Op de discussiesite van 'Open ROV' lees ik een oproep om 'ROV's' te gebruiken om de verspreiding van een ziekte die zeesterren aantast in kaart te brengen (https://for u m .o p e n r ov.c o m / t /s e a- s t a r - w a s ting-syndrome). Terwijl drones aan de ene kant van de oceaan gebruikt worden om deze dieren te redden, worden ze verderop juist gebruikt om ze te vernietigen. Een explosieve aangroei van de doornenkroon brengt het voortbestaan van het zwaar belaagde Groot Barrièrerif verder in gevaar.

Deze grote zeester voedt zich hoofdzakelijk met koraalpoliepen en klimt daarvoor 's nachts op het rif om te grazen. Omdat het dier over een zeer groot regeneratievermogen beschikt, moet het volledig vernietigd worden of het komt terug. Dit is een moeilijk en tijdverslindend karwei en dus uitermate geschikt om automatisch te laten gebeuren.

Aan de Queensland University of Technology hebben ze een autonome killerrobot ontwikkeld die deze roofdieren vernietigt en dus bijdraagt tot de bescherming van dit werelderfgoed (www.qut.edu.au/news/ news?news-id=95438). Interessante toepassing.

Maar misschien moeten niet-duikers geen beroep doen op 'ROV's' om van de onderwaterwereld te genieten en kunnen ze simpelweg rijden door Noorse tunnels om te zien wat wij zien?

Noorwegen plant de aanleg van onderwatertunnels. Nee, niet de soort die door een berg of een zeebodem geboord wordt, maar drijvende gevaarten. Hoe dit zou kunnen werken en waarom ze dit willen doen, ontdek je op www.rt.com/business/353690 -nor way-under water-f loating-tunnels.

Zou jij erdoor willen rijden?

Je ziet het, een wandeltocht door het internetwoud levert altijd interessante info op.

De ene ontdekking brengt de andere mee, als je maar nieuwsgierig genoeg bent. Als je tijdens jouw wandeling iets leuk duikgerelateerd vindt, stuur me dan een mailtje via patrick.vanhoeserlande@nelos.be. 

PATRICK VAN HOESERLANDE

Advertentie



START TO

DIVE

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam Actie geldig tot 30/09/2017

Meer informatie www.nelos.be

Hippocampus mei/juni 2017

69

Regionieuws

Foto (4): Jan Van Hove.

OVOS

Duiknieuws

uit de Gentse Blaarmeersen In Hippocampus van mei/juni 2015 verscheen een artikel over de inspanningen van onze OVOScel Blaarmeersen om deze Gentse recreatievijver voor duikers aantrekkelijker te maken. We riepen een 'OVOS-proevendag Blaarmeersen' in het leven, die in 2016 aan zijn tweede editie toe was en we spitsten ons toe op een verbetering van de onder- en bovenwater duikfaciliteiten.

70

Hippocampus mei/juni 2017

I

n de Blaarmeersenplas worden nogal wat opleidingsduiken begeleid: niet enkel voor onze recreatieve duikers, maar ook bij de opleiding en training van de brandweerduikers. Met onze werkgroep waren we van meet af aan van plan om één of twee OW-duikplatformen te plaatsen als vertrekbasis voor stijgproeven of als oefenplateau voor een aantal duikhandelingen: de 'vaardigheden' (wisselademhaling, bril ledigen, redding, …).

In 2015 plaatsten de 'Gentse Bubble Divers' er eentje op een 35-tal meter van de duiktrap op 5 meter diepte.

En op 29 oktober 2016 was het – onder een stralende herfstzon en het goedkeurende oog van de West-Vlaamse aspirant-brandweerduikers – dan onze beurt om met die 'know how' een gelijkaardig duikplatform te plaatsen op 10 meter diepte.

Hiervoor gebruikten we zes IBC's (Intermediate Bulk Containers), de bekende plastic kubussen die je ook her en der als waterreservoirs in de wei kunt zien staan. Die werden aan de wal geassembleerd tot één stevig geheel en afgedekt met planken en een toplaag in kunstgras. Deze constructie werd dan als vlot van 3 op 2,40 meter met twee RIB's naar de afzinkplaats gesleept. Na een bodemscan kozen we voor een plaats op 10 meter afstand links van de reeds aanwezige duikklok; bodemdiepte 10,10 meter. We plaatsten eerst een metalen rooster op de zandbodem ter stabilisatie om daarna het platform te laten vollopen en afzakken. Uiteindelijk ligt het bovenvlak zo op 9,20 meter diepte en is het 90 meter in zuidelijke richting zwemmen van aan de duiktrap.

Bijgevolg komen we nu aan vijf OW-arte-

facten voor duikers die allemaal met oppervlakteboeien aangeduid zijn: DD platform op 5 m diepte (witte boei); DD platform op 10 m diepte (gele druppelboei); DD Volvo 1 op 7 m diepte (gele en oranje boei); DD Volvo 2 op 7 m diepte (rode boei op 30 m west van Volvo 1); DD de duikklok op 10 m diepte (witte tonboei); DD verre rode boei, zuidelijk van aan de duiktrap = 15 m diep (diepste punt van de BLM?).

Info voor wie het nieuw platform wil bezoeken: DD GPS: N 51.02 640 / O 03.40 975; DD 90 m van aan de duiktrap richting zuid; DD lengte-as ligt oost-west georiënteerd; DD gemarkeerd met gele druppelboei; DD diepte bovenvlak: 9,20 m.

Wie geïnteresseerd is in de technische kant van de zaak mag altijd iemand van onze Blaarmeersencel contacteren.

Er zijn gidslijnen gelegd van: DD de meest nabije wal naar Volvo 1; DD de meest nabije wal naar Volvo 2; DD tussen beide Volvo's; DD van duiktrap naar platform 5 m; DD van platform 5 m naar platform 10 m.

Verder zijn er heel concrete plannen om in

de nabije toekomst ook een scheepsanker te leggen op 5 meter diepte, ter hoogte van de 'havengeul' (gele boei); wijzend naar de slipway (pal noord). Op iets langere termijn zullen er door OVOS OW-sokkels ter beschikking gesteld worden van de Oost-Vlaamse duikclubs om zo een eigen gecreëerd beeld onder water in een beeldenroute te zetten.

Een woord van dank aan de helpende duikers en schippers, aan de beheerder van de Blaarmeersen Danny Lamont en de Sportdienst Gent voor de logistieke en materiële ondersteuning en aan Namgrass voor het geschonken kunstgras.

Namens de OVOS-cel Blaarmeersen: Frank Mangelschots, Peter Temmerman, Luc De Wispelaere, John Pauwels, Robert Fauconnier, Jan Van Hove, Peter Spooren en de extra hulp van Nicolas De Smyter (OVOS-bestuur) en Jurgen Syminck.  PETER SPOOREN

Hippocampus mei/juni 2017

71

V

Expositie & fotowedstrijd

Foto: Silvia Waajen.

Persbericht

Expositie en fotowedstrijd over het zoetwaterleven in Nederland.

an vrijdag 1 september tot en met zondag 10 september 2017 wordt er door de leden van Aquashot Limburg opnieuw een fotoexpositie met fotopresentatie gehouden. De leden van Aqua­ shot zijn onderwaterfotografen en zetten alles op de foto wat er onder water te zien is. Heel veel meer dan enkel vissen. Dit willen ze met hun werk graag laten zien.

Ook wordt op zaterdag 9 september 2017 vanaf 10.00 uur, weer het 'Open Limburgs Kampioenschap onderwaterfotografie' gehouden in de Boschmolenplas. Voorinschrijving voor de wedstrijd is mogelijk vanaf 1 april tot 26 augustus 2017 via de website www.aquashotlimburg.nl.

Expositie en wedstrijd gaan door aan de Boschmolenplas, Boschmolenweg 14, 6097 NG Panheel, Nederland. De openingstijden voor beide evenementen zijn: op 1 en 8 sept van 15.00 tot 21.00 uur, op 2, 3, 9 en 10 september van 10.00 tot 17.00 uur en 5, 6, en 7 september van 17.00 tot 21.00 uur. Raadpleeg www.aquashotlimburg.nl voor extra informatie.  SILVIA WAAJEN, NAMENS AQUASHOT LIMBURG

De voormalige garnalenkotter 'TS 7' werd volledig gestript om af te zinken, maar het project gaat niet door.

Bondsnieuws Commissie Deltagebied

Duikwrak Tholen Al anderhalf jaar wil de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) een duikwrak bij de Bergse Diepsluis afzinken.

N

a een flink aantal onvoorziene ontwikkelingen, een stijging van de begroting en een aanzienlijke toename van de financiële risico's, is door de NOB besloten het project te stoppen. Het schip zou tijdens de nazomer worden afgezonken.

In de zomer van 2015 kreeg de NOB de voormalige garnalenkotter 'TS 7' op het oog om als duikwrak bij Tholen af te zinken. Vanaf dat moment heeft het project

een grillig verloop gekend. Het duurde lang voordat er duidelijkheid was over een aansprakelijkheidsverzekering. Eerst werd uitgeweken naar duikplaats de Bergse Diepsluis waar een fundering van steen nodig is om het schip niet weg te laten zakken in de dikke laag slib. Tenslotte werd er ook nog asbest in het schip aangetroffen.

Er waren in dit anderhalf jaar ook positieve ontwikkelingen: gemeente, Provincie, Rijkswaterstaat, beroepsvissers, Defensie en lokale ondernemers hadden vertrouwen in de goede afloop en werkten goed mee. Ook hield de NOB een succesvolle 'crowdfunding', waarbij het streefbedrag in slechts twee weken werd gehaald. Omdat het project gestopt wordt, zullen de bedragen – zoals beloofd – teruggestort worden.

Vergeet niet dat het item kunstriffen & wrakken nog steeds hoog op onze agenda staat binnen de Commissie Deltagebied, en dat wij deze (ongelukkige) ervaring niet verloren willen laten gaan. We blijven op zoek gaan naar nieuwe afzinkobjecten en kunstrifprojecten, om de diversiteit van de fauna en flora ook onder water in de Oosterschelde te handhaven. Dit maakt trouwens ook deel uit van het NOB-masterplan, en sluit aan bij de Oosterscheldevisie 2018-2024, in samenwerking met NPO en de Provinvcie Zeeland. 

DESMOND VAN SANTEN, NOB & JOHN MAES, NELOS/BEFOS-AFGEVAARDIGDE COMMISSIE DELTAGEBIED

72

Hippocampus mei/juni 2017

Foto: NOB.

definitief van de baan

EON STEEL MET TANKPOD aal Norm 9, €129 ijk Tijdel ,€999

D6I ALL BLACK STEEL MET TRANSMITTER

Extra: Gratis elastomer strap kit & extension strap t.w.v. € 79,(uitverkoop model 2016)

aal Norm 9, €127 rijs

p rkoop Uitve 79,€7

VYPER NOVO MET TRANSMITTER aal Norm ,€739 ijk Tijdel ,€529

SUUNTO EON STEEL, VYPER NOVO EN D6I ALL BLACK STEEL MET SLANGLOZE LUCHTINTEGRATIE

In mei, juni & juli van 2017 zijn er bij de erkende Suunto dealers in de Benelux speciale packs beschikbaar van de Suunto EON STEEL, Vyper Novo en D6i All Black Steel. Deze packs bestaan uit een Suunto EON STEEL met Suunto Tankpod, Suunto Vyper Novo of Suunto D6i All Black Steel met een Suunto Transmitter voor slangloze luchtintegratie. Tijdelijk voor een zéér gunstige prijs!

Wees er snel bij want op = op!

Kijk voor de volledige actievoorwaarden op www.amilcosports.be of vraag ernaar bij de door AmilcoSports erkende Suunto Dealers in de Benelux.

Bondsnieuws NELOS-structuur

NELOS-structuur H In de NELOS-cursus vind je het NELOS-organigram niet. Dat is een bewuste keuze, omdat deze structuur soms onderhevig is aan veranderingen.

Algemene Vergadering NELOS

Raad van Bestuur NELOS

Kerngroep Bege- Afvaardiging leidsplan Sport Denkcel Duiken VTS Vlaanderen

Commissie Duikonderricht

College der 3*Instructeurs

Bureau Duikonderricht

Ambassadeur NOB & Commissie Deltagebied

Commissie Redactieteam Hippocampus

Algemene Vergadering Instructeurs

Secretariaat NELOS

Ombudsman

Vertegenwoordiger relaties Redfed

Werkgroep Public Relations

Geneeskundige Commissie

Audiovisuele Commissie

Commissie Biologie

Sectie Mental Coaching (slachtofferhulp)

Sectie Onderwaterfotografie

Sectie Onderwatervideografie

et is niet altijd eenvoudig je weg te vinden binnen onze organisatie met zijn verschillende commissies, comités, werkgroepen, subcommissies, enz.

Die structuur is niet voor iedereen duidelijk. Sommigen kennen de structuur van onze liga wel, maar weten soms niet meer wie nu welke functie vervult. Voor nog anderen is het ook leuk om weten hoe die persoon er eigenlijk uit ziet. Daarom dat NELOS sinds 2013 een brochure uitbrengt met daarin onder andere opgegeven wie wat doet binnen NELOS. Omdat er dit jaar weer enkele grondige verschuivingen gebeurden binnen deze structuur, presenteren we je de nieuwe brochure 'NELOS-structuur – editie juni 2017' alsook het aangepast 'NELOS-organigram', want ook daarin werden enkel aanpassingen doorgevoerd.

Werkgroep ICT

Departement Marketing & Communicatie

Websiteteam

Commissie Duikers met een Sportcommissie Handicap

Vrijduiken

Vinzwemmen

Commissie Solidariteitsfonds

Onderwaterhockey

De brochure en het organigram kan je downloaden op de NELOS-website (www. nelos.be), bij het 'Documentencentrum', onder 'NELOS-structuur' (www.nelos.be/ structuur). 

Ereraad

IVO MADDER, SECTIE EDIT

Brevettencomité

Veiligheidscomité

Subcommissie Jeugdduiken

Sectie EDIT

Departement Didactiek

74

Hippocampus mei/juni 2017

Sectie Duiktechnieken

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

Een gedreven

redacteur heeft ons Dat was Bert Janssens duidelijk: gedreven en met een totale inzet.

Zo was hij nu eenmaal. Zowel als advocaat, als vrederechter – waar hij de verdiende bijnaam kreeg van 'Vrederechter van het volk' omdat hij zich inzette voor een transparant menselijk gerecht – als familieman, als hobbykok, als Beerschotsupporter, als NELOS-duiker én als Hipporedacteur.

B

ert was inderdaad van alle markten thuis. En overal excelleerde hij. Als jonge knaap wou hij eigenlijk journalist worden. Het is dus pas later dat hij zijn literair talent kon tentoonspreiden, namelijk als duiker. Ter illustratie zijn reactie na zijn eerste duik in Muisbroek. Zeer herkenbaar voor alle duikers:

Foto: Ivo Madder.

verlaten "De duik wordt aangevat en ik volg de gids.

Een grote school kleine visjes! Een snoek!

Een karper! Baarzen! Paling! Het is echt een heuse onderwatersafari op amper een steenworp van de Antwerpse havendokken en petrochemie. Wat ik dacht dat enkel nog in de laatste zuivere beekjes ergens eenzaam diep in de Ardennen goed verstopt leeft, zit hier ook: rivierkreeftjes! Enorm overweldigd en enthousiast verlaat ik het water, een droom is na al die jaren uitgekomen, als het ware heb ik een hogere graad in mijn leven bereikt".

Zijn passie bracht hem naar alle zeeën en oceanen ter wereld. Bert: "Uiteindelijk kwam ik terug thuis met een enorme bagage aan prachtige ervaringen en onvergetelijke herinneringen. Dan begint het te kriebelen, psychologisch moet je dit alles kunnen verwerken. Alles van je afschrijven is de beste therapie".

En dit kon hij ook wonderwel. Aanvankelijk publiceerde Bert Janssens zijn duikverhalen in het clubblad van zijn club, De Otters, maar spoedig ook in de Hippo. De volgende stap was logisch: redacteur in 2012. In elke uitgave was er wel een duikreis van Bert

die we mee konden beleven. Bert had de gave van een duik te beschrijven alsof je er bij was. Het is dan ook duidelijk dat hij ons tijdschrift literair heeft opgetild. Bert was daarbij ook zeer gevat en ad rem, waardoor de redactievergaderingen telkens opgevrolijkt werden.

Drie jaar geleden sloeg het noodlot toe met die vreselijke ziekte. Maar hij worstelde er zich door met een lange en onaangename maar noodzakelijke therapie. Weer kon hij ons enkele mooie duikreizen en duikreisverhalen leveren. Maar opnieuw stak die ziekte de kop op. Consequent werkte hij nog enkele artikels af, die postuum in de Hippo zullen verschijnen. Voor Bert was het dan genoeg geweest.

Zoals zovelen missen wij hem danig, maar laten we zijn woorden aan zijn kinderen indachtig wezen: "Het leven gaat veranderen, maar het zal mooi blijven".

Wij trekken ons ook op aan zijn boodschap: "Niet bleiten, niet snotteren, doorgaan!".  WIM VAN DOESELAER, NAMENS GANS HET REDACTIETEAM

Hippocampus mei/juni 2017

75

:R

Bondsnieuws

zoveel mogelijk duikers mobiliseren om het materiaal van Scubapro te testen en potentiĂŤle leden aanzetten tot een eerste beleving van de duiksport. Het gebeuren vindt plaats op 1 & 2 juli 2017 in het Zilvermeer in Mol.

76

Hippocampus mei/juni 2017

dt..

Fo

We verwachten jou!

Scubapro Testdagen Het concept is inmiddels gekend,

n

rgo

to

Scubapro Testdagen

on

a yM

B

en je net terug van je zalige vakantie op dwergplaneet Pluto en heb je alle nieuwtjes gemist?

Dan geven we hier nog eens een korte omschrijving van wat er precies te doen is tijdens het hele gebeuren.

Zoals het woord 'Testdagen' zelf aangeeft, staat het weekend voornamelijk in het teken van 'duikmateriaal' testen. Dit geheel vrijblijvend, maar voor de gelukkigen die niet weten wat kiezen, belichten we hierbij een aantal producten.

Duik & test Twin Jet Max Ontdek de kracht van de Twin Jet Max vinnen van SCUBAPRO. Ze hebben de vorm van een draagvleugel (gepatenteerd ontwerp) zodat ze met zo min mogelijk inspanning zo veel mogelijk kracht leveren. Ze zijn vervaardigd uit twee materialen en dat komt de prestaties ten goede en zorgt ervoor dat je des te beter kunt manoeuvreren en de vin des te aangenamer zit.

Duik & win

Hydros Pro BCD

Tijdens de Scubapro Testdagen kan je ook de G2 duikcomputer testen. Voor meer informatie zie pagina 54.

Net als tijdens vorige edities, maak je kans op het winnen van:

De Hydros Pro is met recht een baanbrekende ontwikkeling op het gebied van duikcomfort en -gemak. Dankzij het Monprene dat gegoten wordt, de instelbare pasvorm en de vele bevestigingspunten is dit het meest persoonlijke en comfortabele trimvest ooit. Door de verwisselbare banden, de mogelijkheid tot klein inpakken en de rugtas met ruimte voor uw complete duikuitrusting is de Hydros Pro perfect, ongeacht waar je gaat duiken.

DD 2 complete ademautomaten; DD 1 complete ademautomaat; DD 3 paar Go vinnen (aanpasbare vinnen).

Wat denk je? Klinkt dit als muziek in de oren?

Het is natuurlijk aan jou om te testen of deze mooi verwoorde beschrijvingen beantwoorden aan wat ze beloven.

Kom dus zeker langs en geef zelf je mening achteraf. Naast deze producten zijn er uiteraard nog andere materialen die je kan uit proberen (Aladin Sport Matrix en Aladin H, Extender droogpak...).

MK25 EVO / S620Ti Scubapro koppelt haar hoogpresterende eerste trap met een splinternieuwe luchtgebalanceerde tweede trap. De MK25 EVO is buitengewoon vorstbestendig, reageert voortreffelijk en levert bij inademing direct lucht. De nieuwe S620Ti heeft de beste kenmerken van de bekende S600 in een verbeterd, modern jasje. De ontspanner is kleiner en lichter en heeft een titanium inlaatpijp. Deze nieuwe ademautomaat is een winnaar, wat de watertemperatuur ook is en wat de duikomstandigheden ook zijn.

Voor de eerste keer in open water duiken?

Samen met een heel team van vrijwilligers zetten we potentiële leden aan tot hun eerste duikervaring.

Is er iemand in jouw familie die je graag wil introduceren in de duikwereld? Breng hem zeker mee.

Inschrijvingen kunnen ter plaatse gebeuren of via 'secretariaat@nelos.be'.

Kom je niet om te duiken? Dan ben je meer dan welkom voor een hapje en een drankje.

Uiteraard zullen NELOS en zijn vrijwilligers zich tijdens het weekend inzetten om de duiksport te promoten bij potentiële leden. Dit in samenwerking met Scubapro (Duikmaterialen), de Provincie Antwerpen (Directie Zilvermeer) en de duikwinkels 'De Watersportcentrale' en 'Huis Cuylaerts'. Zij toveren dit weekend om tot een spetterend evenement.  KATRIJN OOLS

Foto: Ronny Margodt..

Foto: Neil Andrea.

We zien jou en je club graag komen.

Verdere informatie is verkrijgbaar via secretariaat@nelos.be en de NELOS-facebookpagina.

Hippocampus mei/juni 2017

77

Bondsnieuws Sport

D-Dive Day Zaterdag 2 september 2017: Dat wordt een dag om nooit te vergeten! Er staat dan ook heel wat op het programma: de 'D-Dive Day', de 'Junior D-Dive Day', 'De nationale Jeugdduikdag', de vinzwemwedstrijden, de vinzwemproeven, een diner en een afsluitconcert door 'The Cave'.

78

Hippocampus mei/juni 2017

W

at staat je allemaal te wachten als je meedoet aan onze D-Dive Day? Veel plezier, enige uitdaging, mooie prijzen ‌ Zeker de moeite!

Wat is onze D-Dive Day? Het is een soort spel zonder grenzen in, aan en op het water. In groepjes van vier personen doorloop je een parcours dat bestaat uit verschillende proeven en streef je naar zo veel (of was het zo weinig?) mogelijk punten.

Wie durft de uitdaging aan te gaan met de ploeg 'Rescue Angels' van 'Rescue & Diving Team'? Want zij namen vorige editie de wisselbeker mee naar huis! Het 'fun'-element staat centraal die dag. Daarom wordt de meest originele, plezantste of zotste outfit bekroond met een extra prijs.

Elke deelnemer krijgt sowieso een leuke attentie voor de deelname. Maar daar bovenop krijgen ze ook nog waardevolle prijzen.

Foto's: Dirk Van Geerdeghom, Ronny Margodt en Ivo Madder.

Junior D-Dive Day: speciaal voor jeugdduikers!

Wat is er leuker dan plezante spelletjes te doen in, aan en op het water? Met 4 personen vorm je een ploegje. Als je een tof aandenken én een prachtige prijs krijgt, dan wil je dit toch niet missen, hé!

De ploeg 'De Zeeduivels' van Actinia (Middelkerke) heeft de vorige editie gewonnen.

Wie strijdt met hen om de wisselbeker? En denk eraan: de tofste, zotste of meest originele kledij verdient een extra prijs!

de Nationale Jeugdduikdag!

In de namiddag brengen de Jeugdduikers een bezoek aan Fort Napoleon! Daar leren ze François kennen, een Franse soldaat, die al 200 jaar in het fort woont.

vinzwemproef Nog een vinzwemproef te doen? Tussen 10.00 en 11.00 uur wordt het startsein gegeven voor zowel de 500 m, de 1.000 m als

de 1.500 m. Vooraf inschrijven is wel nodig.

In de deelnameprijs van 5,00 euro zijn ook twee drankbonnetjes inbegrepen.

vinzwemwedstrijd Probeer je graag een vinzwemwedstrijd?

Dat kan om 11.00 uur voor volwassenen, waarbij je kan kiezen uit tussen een afstand van 1.000 of 2.000 m. Voor juniors start de wedstrijd van 400 m om 12.00 u.

diner (pasta) en afsluitconcert door The Cave Om de dag smakelijk te eindigen, wordt er pasta in alle geuren en kleuren klaargemaakt. Op voorhand inschrijven bij Inge (12,00 euro per persoon). Daarna kan je genieten van een rockoptreden van 'The Cave' (www.mjoeziek.be). Sfeer verzekerd!

Dat kan wie er vorige editie bij was enkel beamen.

Ben je nog niet helemaal overtuigd, heb je praktische vragen of sta je te popelen om in te schrijven? Je kan steeds terecht bij Inge: sport@nelos.be. Ook voor info rond overnachting kan je bij haar terecht.

Inschrijven voor de jeugdduikdag doe je bij Hannelore via evenementen@nelos.be.

Alle informatie vind je ook op onze website (www.nelos.be) bij de 'Lopende agenda'.

Neem zeker een kijkje.

P.S.: Een overnachting kan je zelf regelen in één van de plaatselijke hotelletjes. Ofwel kan je avontuurlijker overnachten in een sportchalet aan de Spuikom. Met een mobilhome ben je ook welkom, maar dit geef je best vooraf door aan Inge, zodat er een plaatsje kan gereserveerd worden.  INGE DEKORT

Je leest het goed! Vele redenen dus om af te zakken naar de Spuikom in Bredene op zaterdag 2 september 2017.

Hippocampus mei/juni 2017

79

Bondsnieuws

Foto: Roland Wantens.

Commissie Duikonderricht

Bureau Duikonderricht. Vlnr: Koen Van Dyck, Dirk Deraedt, Nancy Deloz, Sven Vandekerckhove, Ivo Hubert, Eric Sels, John Remue (erevoorzitter Duikondericht) en RenĂŠ Van Leeuwen (niet op de foto).

Algemene Vergadering van het College der 3*Instructeurs Op 18 maart 2017 kwamen negenenzestig 3*Instructeurs samen naar het duikershuis in Mechelen voor de Collegevergadering; dit is de traditionele vergadering voor aanvang van het duikseizoen.

80

Hippocampus mei/juni 2017

D

jubilarissen

it was reeds de tweede Collegevergadering voor 2017; een eerste Collegevergadering van 2017 waarop we Lutgart Stals mochten verwelkomen als nieuwe Collega werd voor het overgrote deel gewijd aan de nakende verandering van NELOS-opleiding van 4*D/AI; hiervan kunnen we nu al stellen dat:

Traditioneel mochten de 3*Instructeurs die minstens 10 jaar als 3*I actief zijn geweest in het Duikonderricht mochten een medaille in ontvangst nemen. Dit jaar telden we maar liefst dertien jubilarissen, hierbij uiteraard alle respect voor Monique Demoustier die reeds 45 jaar 3*I is:

DD deze wijziging goed werd onthaald door de regio's en clubs en ook werd goedgekeurd door het College der 3*Instructeurs; DD zal in voege treden met de NELOS-Infomap van 2018; DD de opleiding 'NELOS Kwalificatie Diep Duiken' niet meer zal worden gehomologeerd vanaf 01-01-2018; DD er in september 2017 een stand van zake (i.v.m. toekomstige afspraken en overgangsmaatregelen ‌) zal worden gecommuniceerd via een NELOS-info.

DD 10 jaar: Dirk De Bilde; DD 10 jaar: Franklin Forrez; DD 10 jaar: Kurt Lommens; DD 10 jaar: Klaus Vancamelbeke; DD 15 jaar: Philippe Mertens; DD 15 jaar: Eric Sas; DD 25 jaar: Rudi Bonny; DD 25 jaar: Roland De Kokere; DD 25 jaar: Stef Teuwen; DD 30 jaar: Tiny Heremans; DD 30 jaar: Walter Willems; DD 35 jaar: Willy van der Plas; DD 45 jaar: Monique Demoustier.

Foto's (4): Roland Wantens.

Monique Demoustier, 45 jaar 3*Instructeur.

Subcommissie Jeugdduiken. Vlnr: André Valkenaers en Franklin Forrez.

verslagen De verslagen van de Verantwoordelijke der Brevetten, Veiligheidscomité, het Brevettencomité, de Sectie EDIT, de Subcommissie Jeugdduiken, de Sectie Duiktechnieken en Sport Vlaanderen passeerden de revue, maar traditioneel werden ook de voorbije 3 jaar bekeken, omdat er verkiezingen op de agenda stonden.

verkiezingen Binnen de gelederen van de Commissie Duikonderricht werden de 3*Instructeurs verkozen of herkozen voor de volgende 3 jaar. Concreet ziet de Commissie Duikonderricht er vanaf heden als volgt uit: Bestuur Duikonderricht DD Sven Vandekerckhove (Voorzitter); DD René Van Leeuwen (Vice-Voorzitter & Verantwoordelijke der Brevetten); DD Eric Sels (Afgevaardigde Subcommissie Jeugdduiken); DD Koen Van Dyck (Afgevaardigde Brevettencomité); DD Dirk Deraedt (Afgevaardigde Veiligheidcomité); DD Nancy Deloz (Afgevaardigde Sectie Duiktechnieken); DD Ivo Hubert (Afgevaardigde Sectie EDIT).

Ereraad. Vlnr: Ronny De Meersman, Tony Devolder, Wim Van Doeselaer en José Vandekerckhove.

Veiligheidscomité. Vlnr: Tiny Heremans, Hans Engels, Eric Vonk, Patrick Van Buyten en Dirk Deraedt.

Hippocampus mei/juni 2017

81

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Brevettencomité. Vlnr: Koen Van Dyck, Kris Vanderdonck, John Maes, Mark Sebrechts en Erwin Van Reusel.

Foto's (2): Roland Wantens.

Foto: Ivo Madder.

Sectie EDIT. Vlnr: Ivu Hubert, Lutgart Stals, Roland Wantens, Ivo Madder en Bruno Vanderbeken.

Sectie Duiktechnieken. Vlnr: Nancy Deloz, Glenn Tessens, Rik Olievier en Drik Damen.

Je kan het Bureau Duikonderricht contacteren via: duikonderricht@nelos.be.

DD Koen Van Dyck (Afgevaardigde Bureau).

Contact via: brevettencomité@nelos.be.

Stef Teuwen werd niet herkozen, maar wordt uitgenodigd voor wat betreft de Sport Vlaanderen-materie. Michel De­ clercq en Dirk Debilde wensten hun mandaat niet te verlengen. Het Duikonderricht is hen dankbaar voor het werk dat ze de voorbije jaren hebben verzet.

Veiligheidscomité DD Erik Vonk (Voorzitter); DD Tiny Heremans (Secretaris); DD Patrick Van Buyten; DD Hans Engels; DD Dirk Deraedt (Afgevaardigde Bureau).

Contact via: veiligheidscomite@nelos.be.

Subcommissie Jeugdduiken DD Franklin Forrez (Voorzitter); DD André Valkenaers; DD Eric Sels (Afgevaardigde Bureau).

Contact via: jeugdduiken@nelos.be.

Sectie Duiktechnieken DD Glenn Tessens (Voorzitter); DD Dirk Damen (Secretaris); DD Rik Olievier; DD Stef Teuwen; DD Nancy Deloz (Afgevaardigde Bureau).

Contact via: sdt@nelos.be.

Brevettencomité DD John Maes (Voorzitter); DD Kris Vanderdonck (Secretaris); DD Mark Sebrechts; DD Erwin Van Reusel;

82

Hippocampus mei/juni 2017

Sectie EDIT DD Lutgart Stals (Voorzitter); DD Roland Wantens (Secretaris);

DD Ivo Madder; DD Bruno Vanderbeken; DD Ivo Hubert (Afgevaardigde Bureau).

Contact via: edit@nelos.be.

Ereraad DD Wim Van Doeselaer (Voorzitter & secretaris); DD José Vandekerckhove; DD Ronny De Meersman; DD Tony Devolder; DD Michel Declercq.

Contact via: ereraad@nelos.be.

Na deze bespreking en de hierbijhorende 3-jaarlijkse verkiezingen, dronken de 3*I's het glas der vriendschap op vervolgens al opnieuw her en der afspraken te maken voor de komende beleidsperiode.  SVEN VANDEKERCKHOVE

KIES HET ABONNEMENT DAT BIJ JE PAST! DUIKEN DUIKEN DUIKEN 28E JAARGANG NR.4 - APRIL 2017 € 5,99

28E JAARGANG NR.5 - MEI 2017 € 5,99

28E JAARGANG NR.6 - JUNI 2017 € 5,99

EEN UITDAGING

GROOTHOEKFOTOGRAFIE

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

DUIKAVONTUUR

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

DE PERFECTE SEPIAFOTO

METERS MAKEN ONDER WATER

LEREN ONTDEKKEN

KENNIS VOORAF SPANNING OP ELPHINSTONE

JUNI 2017

MEI 2017

APRIL 2017

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

SPANNEND!

ZUID-KOREA

ORKA’S IN DE NOORDZEE

IERLAND

OORLOGSWRAKKEN

DE ZEEMEERMINNEN VAN JEJU

GALAPAGOS

OOSTENRIJK

ZOETWATERAVONTUUR

WAT JE NOG NIET WIST

REUZENMANTA’S

PIONIEREN IN PERU

MIJNDUIK ZWEDEN

DOOLHOF VAN TUNNELS

PUERTO RICO

Duikplezier 6

Bali

Liberty Wreck

langs de waterkant nummers ZEELAND: ANEMONENVELD | MEDISCH: VOORKOM RUGKLACHTEN GETETST IN TODI: 5 ADEMAUTOMATEN | NATUUR: HEREMIETKREEFTEN

€ 19,

95 01704

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

REEF GUIDE BALI

BEWONERS VAN HET RIF

12 nummers

EXPEDITIE GROENLAND

HUSKY’S EN IJSDUIKEN

€ 39,

ZEELAND: GOESE SAS | VAN FOUTEN LEREN: MIJN INFLATOR DOET HET NIET! FOTOSCHOOL: HET GEMAAL ALS SCHILDERIJ | DUIKAVONTUUR: TORPEDOBOOT MALTA

95 01705

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

10

TWEE KANTEN VAN DE MEDAILLE

CHRISTMAS ISLAND

VANDAAG IS ROOD...

topspots24

voor crittersnummers

€ 59,

GETETST: SEALIFE DC2000 | VAN FOUTEN LEREN: AFGEDREVEN IN SLECHT WEER ZEELAND: WISSENKERKE | MEDISCH: GEVAARLIJKE ZEEDIEREN

Neem een abonnement of geef DUIKEN cadeau DUIKEN: MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD DUIKEN is hét internationale onderwatersportmagazine van Nederland en België met in iedere maand: duikreisverhalen in binnen- en buitenland, productinformatie, lezerservaringen, prijsvragen, medische vraag en antwoord, columns en tips!

DUIKEN brengt de onderwaterwereld bij jou thuis. Nu ook digitaal!

ZO NEEM OF GEEF JE EEN ABONNEMENT

Een abonnement is voordeliger dan in de winkel los kopen en het magazine wordt automatisch thuisbezorgd.

Ga naar: duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2107

Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode, cadeauabonnementen stoppen automatisch.

duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2017

50 01706

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

Bondsnieuws

Foto: Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht Subcommissie Jeugdduiken

Wil jij jeugdduikers opleiden?

Ben jij de geknipte persoon daarvoor? Dan is de opleiding tot 'Jeugdduikbegeleider', 'Jeugdduikinstructeur' of 'Begeleider Jeugdduiken Open Water' echt iets voor jou.

V

anaf het brevet 3*Duiker en met minstens 200 duiken kan je starten met de opleiding Begeleider Jeugdduiken. De opleiding werd dit jaar herleid naar twee lesdagen. Die vinden plaats in het Duikershuis te Mechelen. De opleiding gaat in 2017 door op zaterdag 18/11 en zaterdag 25/11. Inschrijven kan vanaf 1 juni 2017. Je krijgt er theorie over het jeugdduiken en praktische didactische leermethodes om aan onze duikende jeugd tussen 8 en 14 jaar les te geven in het zwembad en in open water.

Opleiding Begeleider Jeugdduiken De eerste lesdag leer je over jeugdduikgeneeskunde, reglementering, materiaal en omgang met ouders en kinderen. Op de tweede lesdag gaat de aandacht vooral naar de specifieke didactiek over 'Hoe les te geven aan onze jeugdduikers' en het opmaken van een lesvoorbereiding. Je volgt ook een presentatie over van wat wel en niet kan bij het lesgeven in het zwembad.

De vroegere praktijkles die op zondag gegeven werd, is vervangen door vijf stagelessen die de kandidaat geeft in een jeugdduikschool naar keuze en onder begeleiding van een jeugdduikinstructeur.

Hij/zij duidt aan op het stageformulier of de kandidaat in opleiding is en/of geslaagd is. Op die manier bereidt de kandidaat zich voor op het echte werk. De laatste

84

Hippocampus mei/juni 2017

les wordt geëvalueerd door een Evaluator Jeugdduiken. Tot slot doet de kandidaat nog twee oefenduiken met gebrevetteerde jeugdduikers en onder begeleiding van een jeugdduikinstructeur.

Opleiding Instructeur Jeugdduiken Ben je instructeur? Dan volg je dezelfde lessen en doorloop je dus hetzelfde traject: je geeft les in het zwembad in een jeugdduikschool naar keuze. Je geeft minimum vijf lessen (stagelessen) onder begeleiding van een jeugdduikinstructeur. Nadien word je geëvalueerd door een Evaluator Jeugdduiken. Tot slot doe je ook twee oefenduiken met gebrevetteerde jeugdduikers en onder begeleiding van een jeugdduikinstructeur.

Heb je dit positief afgerond? Dan ben je een van de mensen die onze kinderen de eerste stappen in het duiken kan aanleren.

Opleiding Begeleider Jeugdduiken Open Water Je bent instructeur en je wilt wel met kinderen in open water duiken, maar geen les geven in het zwembad? Dan is het brevet BJOW wat staat voor Begeleider Jeugdduiken Open Water, iets voor jou. Je volgt dan de eerste lesdag theorie en doet twee oefenduiken onder begeleiding van een Jeugdduikinstructeur. Deze verworvenheden blijf je behouden.

Besluit je ooit om toch te gaan lesgeven, dan dien je alleen nog didactiek te volgen

(lesdag 2) en een proefles te geven in het zwembad.

Je vindt meer informatie over de begeleidersbrevetten in de NELOS-Infomap 2017 vanaf pagina 193. Heb je nog vragen?

Neem dan contact op met de Subcommissie Jeugdduiken via jeugdduiken@nelos.be.

 HANNELORE SPRENGERS

Ben jij de geknipte persoon om jeugdduikbegeleiders en -instructeurs te evalueren?

Opleiding Evaluator Jeugdduiken Spreekt het evalueren van jeugdduikbegeleiders en -instructeurs en het begeleiden van nieuwe jeugdduikscholen je wel aan, dan is de opleiding tot Evaluator Jeugdduiken iets voor jou. Je richt je kandidatuur aan de Subcommissie Jeugdduiken wanneer je voldoet aan de voorwaarden. Deze zijn Instructeur Jeugdduiken zijn en minstens een jaar werking met kinderen laten bevestigen door de duikschoolverantwoordelijke waar je de activiteiten uitvoert. Na positief antwoord van de Subcommissie Jeugdduiken volg je de volledige theoretische opleiding.

Nadien voer je minstens twee evaluatiebezoeken uit waar je de rol van evaluator op jou neemt. Je wordt hierbij zelf bijgestuurd en geëvalueerd door een Evaluator Jeugdduiken.

Bondsnieuws Sportcommissie

een duiker

86

Hippocampus mei/juni 2017

Foto: Filip Staes.

Vrij als

Patrick Van Hoeserlande, redactielid van Hippocampus, leerde de juiste technieken aan om te vrijduiken en stond er versteld van dat je vrij snel 'veilige', lange apneus kan doen en zonder veel moeite 20 meter diepte kan bereiken.

T

oen ik in 2008 de Belgische apneu-atleet Patrick Musimu interviewde, beweerde hij dat hij elke duiker in één dag kon leren vrijduiken naar 30 m (zie Hippo 221). Ik stopte dit stukje informatie weg onder de rubriek 'enthousiaste overdrijving'. Tijdens de informatie-avond vrijduiken werd een diepte van 20 m naar voren gebracht (zie Hippo 261).

Ook voor deze diepte behield ik me het recht op enig scepticisme. Toch was mijn nieuwsgierigheid groter dan mijn ongelovigheid en dus wou ik er het fijne van weten. Het zelf uitproberen door een cursus vrijduiken te volgen, was de enige manier om de waarheid te achterhalen.

Een paar maanden voor onderstaande duik was ik fier op mijn persoonlijke tijd van 2 min. 15 sec. onder water en op het feit dat ik op vakantie tot op een diepte van 6m kon duiken om een zeeschildpad te bewonderen. Zeker die plus 2 minuten had me aardig wat weken trainen in het zwembad gekost. Had ik toen geweten tot welke resultaten een juiste training kan leiden, was ik er waarschijnlijk vroeger mee begonnen.

0 m: Na enkele minuten door buikademhaling tot rust gekomen te zijn, zwem ik traag naar de boei. Daar overloop ik mijn duik in mijn hoofd terwijl ik naar een trage buik-borst-schouder ademhaling overga. Ik haal alle fases van de duik voor de geest. Een voorlaatste diepe inademing. Even inhouden, oren preventief klaren, terug uitademen met getuite lippen en dan een laatste, diepe, volledige ademteug, eveneens met getuite lippen (omdat je zo veel meer lucht in je longen kan zuigen; een vrijduiker vertrekt met volle longen). In een vlotte beweging kruis ik mijn rechterarm over mijn linkerschouder waardoor ik quasi rimpelloos onder water glijd. Een sleutelgatslag met de armen geeft mij een

snelle, maar zuinig verkregen beginsnelheid.

3 m: Ik anticipeer op de opbouwende druk in mijn oren door een tweede keer te klaren terwijl ik er op let dat mijn vinzwembewegingen traag en goed gebeuren.

10 m: Tijd om met het beetje lucht in mijn bolle wangen mijn masker te equilibreren. Ik profiteer ervan om met deze lucht opnieuw een equilibratie van mijn oren te doen. Ik weet dat ik dit maneuver dieper niet meer zal kunnen uitvoeren, vanwege het samendrukken van de lucht. Ik besef dat mijn hart trager klopt.

13 m: Hoewel ik op 6 meter neutraal uitgelood ben (ja, dat is volledig anders dan bij de duiksport), voel ik nu aan dat de zwaartekracht het overneemt. Ik bevind me in de 'freefall' zone. Ik hoef niet meer te zwemmen en kan energie sparen door me gewoon te laten 'vallen'. Leuk.

18 m: Ik voel de druk in de oren toenemen.

Hoewel ik de uitvoering van het Frenzel maneuver nog niet voldoende beheers, lukt het me om de druk weg te werken.

Ik heb duidelijk nog werk als ik dieper wil gaan.

20 m: Ik kom ter hoogte van de tennisbal aan de daallijn en weet dat ik de afgesproken diepte bereikt heb. Tijd om te draaien en de terugtocht aan te vangen.

Met mijn rechterhand neem ik de daallijn vast. Ik werp een blik op mijn dieptemeter die bijna 20 meter aangeeft.

Door mijn draai blijf ik enkele tellen op diepte en lijkt het alsof de tijd even stil staat. Ik voel mijn lichaam bewuster aan. De druk erop is tastbaar. Traag trek ik tweemaal aan de koord waarmee ik mijn veiligheidsduiker aangeef dat ik terugkom. Het geeft me ook een kleine initiële stijgsnelheid.

12 m: Door de dalende druk voel ik me als het ware terug opblazen. Ik weet dat er geen gevaar is, omdat ik onder atmosferische druk vertrokken ben. Ik hou mijn adem in (bij het vrijduiken mag je geen lucht uitblazen tijdens het stijgen).

10 m: Doordat ik voor me uit kijk, zie ik mijn veiligheidsduiker niet. Ik voel en weet dat zij er is. Ik mag me volledig concentreren op de laatste fase van mijn duik.

Zij zorgt voor de rest.

8 m: De eerste bellen ontsnappen vanonder mijn duikbril. Ik zou die extra lucht kunnen recupereren, maar daar moet ik nog op oefenen.

5 m: De snel dalende partiële zuurstof laat zich voelen, maar ik geniet met volle teugen. Op deze diepte begint immers de leukste fase van de duik: de 'glide'. Ik stop met zwemmen en voel de onzichtbare, zorgende hand me naar boven duwen. Heerlijk, maar veel te kort. Tijd om aan de recuperatieademhaling te denken.

0 m: Ik breek door het wateroppervlak. Zodra ik boven water kom, start ik met mijn recuperatieademhaling. Na vijf speciale adembeurten vertel ik mijn veiligheidsduiker dat ik 'OK' ben. Ze zal me nog een tijdje observeren, want een syncope blijft mogelijk binnen de minuut na de vrijduik.

De techniek van het klaren van de oren, is anders dan we aanleren bij de duiksport. Over valsalva wordt niet gepraat, want die techniek is noch nodig noch nuttig bij duiken en/of vrijduiken. Wat er tijdens de eerste les aangeleerd wordt is dat je een apneu doet met gesloten stemspleet en dan is een valsalva eigenlijk niet meer mogelijk. De meeste duikers gebruiken trouwens net zoals de vrijduikers een frenzel om hun oren te klaren, maar ze kennen eigenlijk het verschil niet dus denken ze dat ze een valsalva doen.

Waarom vrijduiken?

Hoewel ik niet bereid was om mijn verslaving aan de fles op te geven, besloot ik toch de cursus 'Adventure Freediver' oftewel 2*Vrijduiker georganiseerd door de duikschool 'Lagoondivers' te volgen. Ik begaf met een open geest naar de cursus, want als ik mijn diepte wilde verdrievoudigen, dan moest ik klaar zijn voor een andere aanpak.

De cursus is zeer praktijkgericht. Bijna alle theorie wordt aan de zwembadkant gegeven.

Het cursusboek leest zeer vlot en leent zich tot zelfstudie. Zeker als duiker heb je veel aanknopingspunten, al is het maar over dingen waarvan je denkt: "Hey, dat heb ik zo niet geleerd". Want inderdaad, vrijduiken wijkt soms af van het SCUBA-duiken, en met goede redenen.

Dus praktijklessen: DD zeven doe-lessen over het hoe en waarom.

Hippocampus mei/juni 2017

87

Bondsnieuws Sportcommissie

DD zeven keer het zwembad in, waarin je je grenzen verlegt.

Op de eerste dag staan we met zes kandidaten aan de kant. Sommigen zien deze cursus als voorbereiding voor het behalen van de titel Assistent-Instructeur (AI), omdat het toch de bedoeling is om lange apneus aan te kunnen. Achteraf bekeken ben ik er niet overtuigd van of dit een goede insteek is. Een cursus vrijduiken volgen voor je aan het traject AI begint, lijkt me dan weer wel een goede strategie.

de opleiding Het 'formele programma' bestaat uit twee lessen in een gewoon zwembad, vier lessen in een diep zwembad en een examen theorie. We krijgen uitleg over de basistechnieken en de nodige ruimte om te experimenteren. Hierbij bots ik op een eerste verschil in techniek in vergelijking met het flessenduiken: de uitvoering van de eendenduik.

Bij vrijduiken heb je immers geen voorwaartse snelheid en is het omhoog brengen van je benen energievretend. Dus glij je bij deze eendenduik vanuit stilstand onder water. Het kan ook door met één hand op

rug liggend de boei vast te houden. Daarna maak je een draaiende beweging en verdwijn je onder water. We worden aangeraden om onze oren te klaren vóór en direct na de start. Bij een goede eendenduik ga je immers zeer snel naar diepte en mag je niet te laat zijn met preventief klaren.

De eerste les vliegt voorbij en dat is ook zo met de andere trainingen. De volgende stap is het leren beheersen van onze ademhaling. Een apneuduik begint al enkele minuten voor de start. Geen hyperventilatie, want dat is contraproductief en door het uitstellen van de ademprikkel gevaarlijk. Nee, je begint met een goede buikademhaling. Langzaam inademen en dubbel zo traag uitademen. Bedoeling is goed te ventileren en tot rust te komen.

Dat laatste lukt me niet echt. Ik heb de indruk dat concentreren op mijn ademhaling me juist de stress bezorgt. Maar onder het motto van oefening baart kunst, probeer ik de voorbereidingen zo goed mogelijk uit te voeren. Later ontdek ik dat me focussen op een zichtbaar iets wel kalmerend werkt.

Even voor de duik ga je over naar een buikborst-schouder ademhaling waarbij je bij inademing de drie stappen in volgorde goed uitvoert, maar de uitademing in één trage, vloeiende beweging verricht. Juist voor de duik adem je nog een drietal keer diep in en uit. En dan duik je. Na de duik start je met de recuperatieademhaling waarbij je een weinig, snel uit- en inademt. Na iedere inademing zorg je voor druk op je borst zodat de aanwezige zuurstof snel opgenomen wordt.

Dit doe je vijfmaal. Daarna zet je je masker af, doe je het OK-teken en vertel je je buddy "I'm OK". Dit is iets anders dan je als flessenduiker aanleert, maar dit verschil in techniek zorgt weldegelijk voor een groot verschil in resultaat.

Ook de strikte regel dat je bij het stijgen altijd uitblaast, moet eraan geloven. Je komt boven met al je lucht. Uitblazen is uit den boze. Daarnaast let je niet op andere duikers. Als vrijduiker heb je voorrang op alles. Zelfs hindernissen! Je moet je 100% focussen op je duik. In feite zorgen een goede planning en je veiligheidsduiker dat je in open water tegen niemand of niets botst.

88

Hippocampus mei/juni 2017

Foto: Eddy Torfs.

Grote foto: Frederic Lasters.

Als de vrijduiker trug naar de oppervlakte stijgt, komt de veiligheidsduiker hem tegemoet.

Vrijduikers gebruiken een speciale boei met daallijn.

Het valt me op dat de sfeer tijdens de zwembadtrainingen zeer sereen is. Ik kijk niet naar wat anderen doen en probeer me te richten op rust en recuperatie. Ik veronderstel dat de anderen dat ook doen. Er wordt amper gepraat. Vrijduiken is duidelijk iets tussen jou en het water. Voor aanvang van elke oefening is het stil bij alle deelnemers.

Het is ieder voor zich. De meesten sluiten hun ogen en proberen zich te concentreren op wat er is en komen zal. We krijgen de vraag: Wat maakt je zenuwachtig?

Het is bijna ongelofelijk wat je met deze voorbereiding kan bereiken. Aan de start van de meeste oefeningen denk ik: dit is quasi onmogelijk voor mij. Als de oefening 25 meter onder water met een oplopende statische apneu van 10 naar 60 sec. aan de start aangekondigd wordt, denk ik: dit haal ik niet. Even doorbijten voor de eerste lengtes, maar bij 30 sec. voel ik dat het opeens beter gaat. Toch is de 15 sec. met daarna 50 meter ietsje te veel. Of ging ik toch niet voor de limiet?

En dat was nog maar de tweede les. Op het

droge leidt Kevin ons in in het materiaal speciaal voor vrijduiken (zie ook kaderstuk). Voor het niveau 'Adventure Diving' hebben we niets speciaals nodig: gewone zwembadvinnen, al dan niet met neopreen sokjes, voldoen, alsook een duikpak, loodgordel en duikbril. Later, als je verder in deze discipline wil evolueren, moet je overwegen om aangepaste, lange vinnen te kopen. Ook een open cel neopreen pak, een elastische loodgordel of marseillaise, een aangepaste duikbril en eventueel een neusknijper kan dan op je geschenkenlijstje een plaatsje vinden. Een 'lanyard' of veiligheidslijn en zeker een boei moet je niet kopen, want die worden als collectief materiaal beschouwd.

Hoewel vrijduiken iets is tussen jou en het water, duik je niet alleen. Je hebt een buddy of correcter een veiligheidsduiker. Deze buddy volgt je en grijpt in als er iets verkeerd gaat. En dat kan gebeuren, want je probeert je limieten te verleggen en daarbij ga je er soms over. Het is dus belangrijk dat je goed afspreekt, zodat je buddy zeer goed weet wanneer en hoe in te grijpen.

De techniek om achterwaarts te vertrekken naar de diepte is toch wel even wennen.

Om beurten oefenen we het correcte vertrek.

Ook bij een statische apneu is er een persoonlijke veiligheidsduiker in de buurt.

Foto's (4): Eddy Torfs.

Voorbereiding voor een apneu naar de bodem van het diepe zwembadgedeelte.

Tijdens statische apneus is het verzekeren van de veiligheid iets gemakkelijker omdat je veel beter kan concentreren op de vrijduiker, terwijl bij de dynamische disciplines je zelf moet meebewegen. Bij de diepe duiken moet je daarbij ook zelf in apneu naar beneden. Weliswaar tot aan halve diepte omdat de laatste meters de meest kritieke zijn.

De reddingshouding is daarbij verschillend van wat we gewoon zijn. De hand gaat over de mond van het slachtoffer en je doet het hoofd voorover. Deze handelingen zorgen ervoor dat het slachtoffer geen lucht verliest. Je 'duwt' bij wijze van spreken het slachtoffer met het hoofd naar boven. Je hoeft daarbij niet onder de oksel te verankeren. Het klemmen van de borstkas tussen je armen is voldoende, want een vrijduiker is positief uitgelood in ondiep water. De 'hoofd achteruit' reflex zat er bij mij zo ingehamerd dat ik bij oefenreddingen steevast mijn hoofd naar achter wierp als ik voelde dat mijn hoofd naar voren getild werd. Tja, gewoontes zijn moeilijk af te leren.

We leerden met een eendenduik te vertrekken vanaf een boei. Dit, op een autoband lijkend, vlot laat toe om je, in open water, op je ademhaling te concentreren. Daarnaast is het een duidelijk begin van de daallijn waar je je 'lanyard' aan vasthaakt. Het is dus belangrijk dat je leert hoe je vanaf je vlot kunt vertrekken terwijl je in de omgeving van het koord blijft. Dit koord is eveneens je aandachtspunt bij het dalen en stijgen, want je mag alleen recht voor je kijken. We leerden de officiĂŤle technieken, maar mochten ook experimenteren met alternatieven. Deze laatste mogen echter niet bij proeven of wedstrijden gebruikt worden.

De volgende sessies dienden om onze dynamische apneu te verbeteren. De zwemstijl moet zo optimaal mogelijk zijn. Het is naar een balans tussen snelheid en energie-efficiĂŤntie. De vinslag is iets ruimer dan we gewoon zijn en ook trager. Bovendien kijk je nooit naar voren, maar steeds naar beneden. De lijnen met twee T-stops op de boden van het zwembad voor de zwemmers, zijn dus ook voor vrijduikers nuttig. En zoals bij zwemmers spelen de keerpunten een belangrijke rol in de finale prestatie. Een slecht genomen keerpunt vergt immers veel energie en verkort je mogelijke maximale afstand. De kunst bestaat uit het rustig, zeker niet explosief, afduwen en goed gebruik maken van de drijffase vooraleer je terug begint te zwemmen.

Hippocampus mei/juni 2017

89

Bondsnieuws

Goed equilibreren is voor een vrijduiker zeer belangrijk. Na een goede start zit je zeer snel op diepte. Een 'touch and go' duikprofiel die je als SCUBA-duiker zelden uitvoert, maar als apneuduiker gemakkelijk meer dan 20 keer in ĂŠĂŠn sessie beleeft.

Daarbij komt dat door het steeds kleiner wordend volume van de longen het Valsalva maneuver op dieptes vanaf 15m niet meer lukt. Je moet dus andere technieken zoals Frenzel onder de knie krijgen, wil je grotere dieptes zonder oorpijn bereiken.

Het is geen moeilijke techniek, die je zeker niet mag 'overberedeneren hoe hij juist werkt', maar die je wel moet beheersen.

Bijna bij alles in apneu is een toestand van rustige focus de sleutel.

De laatste training dient om onze statische apneu te verbeteren. Omdat het de bedoeling is om deze keer onze limiet te bepalen, wordt er naast de herhaling van de voorbereiding veel tijd aan de veiligheid besteed. In het kort betekent dit dat je buddy ingrijpt van zodra er een luchtbel ontsnapt, je tekenen van een samba (ongecontroleerde spierbewegingen) vertoont of niet reageert op het afgesproken tijdssignaal. Voor we onze limieten opzoeken, warmen we op door een serie van 1 min 30

90

Hippocampus mei/juni 2017

Oefenen van een apneu aan het wateropervlak.

sec. adem inhouden met tussenpauzes afnemend van 1 min 30 tot 15 sec. Opnieuw denk ik dat het een quasi onmogelijke oefening is en verbaast het me als het ons toch lukt. Het lijkt alsof de beste voorbereiding op lang onder water blijven, bestaat uit lang onder water blijven. En natuurlijk ontspannen zijn.

Bij aanvang van mijn statisch gedeelte viel me op dat de zenuwen alomtegenwoordig waren. Ik voel na het eerste contact met het water mijn hart in mijn keel kloppen. Terwijl ik me focus op een punt op de bodem van het ondiep zwembad vertraagt mijn hartslag. De intredende bradycardie stelt me gerust en de 2 minuten vliegen voorbij.

Allemaal geslaagd!

We eindigen met een persoonlijke recordpoging. Na 2 min 40 sec beslis ik boven te komen, omdat ik begon te twijfelen aan mijn veiligheid. Een onterechte bezorgdheid die mij menige seconden kost, want boven gekomen merk ik dat zowel mijn buddy, de redder aan de kant als de lesgever rond me staan. Tja, een derde van de zuurstof verbruik je tussen je twee oren.

openwatersessies

Met een theoretisch examen met 30 meerkeuzevragen en een praktisch examen sluiten we het geheel af. Een goede peiling naar wat je als vrijduiker aan het begin van je nieuwe hobby moet kennen. Echter niets dat niet beantwoord kan worden na het lezen van de cursus, het gebruik van gezond verstand en de parate duikkennis. Ook de praktijk is niet zwaar: 2 min. stilstaande en 40 meter dynamische apneu. De proeven worden afgelegd na een goede opwarming.

In tegenstelling tot flessenduiken, kan je een deel van apneuduiken binnen vier muren uitoefenen, maar de discipline diep duiken spreken toch het meest tot de verbeelding. Na je opleiding in het zwembad, start je aan de open water sessies die een onderdeel van de opleiding zijn. Na het examen ben je er helemaal klaar voor, hoewel je niet weet wat je te wachten staat.

Onze eerste openwatersessie ging door in de duiktank 'Transfo' (Zwevegem). Ik hoor je denken: dat is toch geen open water?

Juist, maar het is er wel diep. Er wordt ook gedoken in de vrije natuur, maar een duiktank is een betere plaats voor je eerste diepe meters. Het water is tamelijk koud zodat we ons duikpak moeten aantrekken. Als ik over de rand kijk en de bodem op 15 m zie,

Foto: Eddy Torfs.

Vrij snel kan men zijn adem 2 minuten inhouden tijdens een statische apneu.

Foto: Frederic Lasters.

Sportcommissie

Foto: Filip Staes.

Vrijduiken is 'fun'; gewoon genieten.

denk ik: "Ik raak nooit beneden".

Als een ongelovige Thomas neem ik deel aan de opwarming met korte duikjes naar 3 meter. Langzaam gaan we over naar het oefenen van reddingen aan de boei. Dit is een vast onderdeel van duiken in open water. Het schaaft je vaardigheden bij en het geeft vertrouwen in elkaars kunnen. Daarna moeten we ons uitloden op 6 m. Een duikje naar 6 m en voelen of je daar blijft zweven. Die diepte lijkt me plots nogal ver.

Toch probeer ik tot rust te komen en met een eendenduik af te dalen. Jawel, neutraal. Snel daarna een bezoekje naar 10 m. Oren klaren en bril equilibreren is nu de uitdaging. 10 werd al snel 12 meter. Een hele prestatie als ik bedenk dat ik voordien nooit dieper dan 7 m geweest ben. Daarna oefenen we met de 'lanyard'. Onze connectie met de daallijn zodat je zelfs bij slecht zicht nooit ver van die verbinding met de oppervlakte verwijderd bent. Het maakt het voor je veiligheidsduiker gemakkelijker om je bij slecht zicht terug te vinden.

Omdat we volgens de 'constant weight' discipline oefenen, vraag ik of ik eens 'free immersion' mag proberen. Deze discipline waarbij je zonder vinnen duikt door aan de

daallijn te trekken biedt het voordeel dat je een zeer grote controle over je daalsnelheid hebt. Het is volgens mij ook ĂŠĂŠn van de leukste manieren om te dalen. Als ik op 12 m. kom en merk dat het klaren goed gaat, trek ik nog een paar keer aan de koord waardoor ik de tennisbal, die er hangt als beveiliging tegen het vastraken van de 'lanyard', op 14 m kan aantikken. Een mooie duikprestatie om de dag te eindigen.

Duiksessie 2 vindt plaats in het warm water van Nemo 33. De instructeurs beloven ons dat we deze keer dieper kunnen gaan en niet alleen omdat de put dubbel zo diep gegraven werd, maar omdat de omgevingswarmte het klaren vergemakkelijkt.

Je spieren zijn meer ontspannen waardoor ook je buis van Eustachius gemakkelijker open gaat. Ik ben benieuwd.

Door de drukte krijgen we maar een uur in het diep deel. We starten direct met de traditionele reddingen om snel over te gaan naar de proeven. We willen immers profiteren van de aangeboden diepte om onze verplichte afdalingen naar 18 m te loggen.

Niet dat het een verplichting is om dat nu te doen; ieder mag het op eigen ritme doen.

Nu of later. Er wordt wel gevraagd dat als je een poging wil wagen, je dit aan de instruc-

teur meedeelt voor je vertrekt.

Tijdens de voorbereidende duiken merk ik tot mijn teleurstelling dat de 'glidefase' zeer klein is. Door het klein variabel volume van mijn 'shorty' begint de opstuwende kracht maar rond 2 meter effect te hebben.

Zelfs zonder lood. Volgende keer toch mijn dikker duikpak aantrekken? Nadat ik overtuigd ben van mijn kunnen, werk ik in een rustig tempo de proeven 'contant weight', 'variable weight' en 'free immersion' af. Op het einde voel ik dat het klaren minder vlot begint te gaan.

Naar de put richting diep bad waarin we moeten demonstreren dat we een redding vanop 10 meter diepte feilloos kunnen uitvoeren. Na de 18-meterduikjes zijn we daarvoor goed opgewarmd en levert ook deze proef geen probleem op. Daarna krijgen we de tijd om enkele technieken uit te proberen en te verbeteren. De ideale kans om eens een echte 'free immersion' uit te proberen. Daarvoor doe in mijn ABC-uitrusting uit en leen een neusknijper. Ik voel me naakt als ik aan mijn daling begin.

Hoewel het niet nodig is, knijp ik mijn neus dicht om te klaren. Oude gewoonte. Doordat mijn zicht minder is, beleef ik deze duik Hippocampus mei/juni 2017

91

Bondsnieuws Sportcommissie

intenser. Je duikt zonder hulpmiddelen. Alleen jezelf en het omringend water. Daarna duik ik nog een paar keer 'naakt'.

In totaal moet je minstens vier openwatersessie meemaken om het brevet in ontvangst te kunnen nemen. In voorbereiding van deze duiken oefende ik tijdens mijn dagelijkse rit tussen Zoersel en Brussel op het klaren van mijn oren met andere technieken dan Valsalva. Hoewel ademhaling en tot rust komen belangrijk zijn, dingen die beter lukken na de lessen yoga, overtuigden de eerste duiken me van het belang van een goede klaartechniek. En alleen door regelmatig te oefenen krijg je nieuwe technieken onder de knie.

En nu?

Dit artikel kwam tot stand dankzij de medewerking van de Sportcommissie en duikschool Lagoondivers. 

Rustige, langzame, ruime vinslagen zijn belangrijk.

Foto: Filip Staes.

Na de cursus vraag ik me af wat ik nu verder moet met vrijduiken. Het heeft zeker mijn beleving van flessenduiken verbeterd (zie ook kaderstuk), de kennis van mijn limieten verhoogd en ik kijk uit naar duiken in 'echt' open water. Ik ben nog te verknocht aan de fles om volledig over te schakelen naar het duiken zonder ademautomaat. En toch betrap ik mezelf op het wegdwalen van mijn gedachten naar de onderwateruitstappen op één ademteug, naar de onzichtbare hand die mee naar boven tilt, naar … Misschien ben ik toch meer gebeten dan ik wil toegeven?

PATRICK VAN HOESERLANDE

Wat kost het je?

Je brevet 'Advanced Freediver' halen heeft natuurlijk een kostenplaatje. De kosten van de verplaatsing naar de verschillende activiteiten kan ik niet meegeven omdat dit sterk varieert in functie van de afstand tussen je thuis en de duikschool waar de opleiding gegeven wordt. Laten we de andere kosten even op een rijtje zetten: DD Voor je start is het interessant om een introductieavond bij te wonen. Deze avond geeft een beeld van wat je mag verwachten. Het is een goede test om te zien of het smaakt naar meer. Kost: 0,00 euro.

92

Hippocampus mei/juni 2017

DD Cursusgeld waarin zowel het zeer interessant cursusboek als de homologatie van je brevet is inbegrepen: 125,00 euro.

DD Voor dit niveau van vrijduiken volstaat je ABC-materiaal met enkele onderdelen van je gewone duikuitrusting om de opleiding af te ronden. Je beschikt best over een shorty om je tegen de kou te beschermen tijdens statische apneus.

Wil je toch gespecialiseerd materiaal aankopen dan volgen hieronder enkele richtprijzen: • een kwalitatieve set lange vinnen: van 65,00 tot 150,00 à 300,00 euro;

• e en soepele loodgordel of marseillaise + lood: 14,00 à 25,00 euro; • een vrijduikpak van open cel neopreen: van 150,00 tot 200,00 à 300,00 euro (kan ook met gewoon dun duikpak); • een klein duikmasker met twee glazen en een soepele rand: 21,00 tot 50,00 euro; • een 'lanyard': 40,00 euro.

DD Kosten voor toegang tot diepe zwembaden indien deze gebruikt worden voor de 4 open water sessies: 96,00 à 133,00 euro.

Wat krijg je er voor?

Tenzij je volledig voor vrijduiken gaat, kan je je afvragen waarom je deze opleiding zou volgen. Je kan het natuurlijk starten vanuit interesse, vanuit nieuwsgierigheid of omdat je graag brevetten in de duiksport verzamelt, maar er zijn ook een aantal goede redenen om het als onderdeel van je opleiding tot goede flessenduiker te beschouwen.

DD De opleiding verbetert je apneus. Dit kan ervoor zorgen dat je zwembadproeven voor bijv. AI gemakkelijker verlopen. Het is dan wel aangeraden om de opleiding af te ronden voordat je aan je voorbereiding voor het examen begint omdat je immers jezelf niet met twee soorten regels wil verwarren.

DD Door het belang van een toestand van rustige focus ga je ook rustiger duiken met een fles op je rug. Je ademhaling is rustiger geworden waardoor je langer kunt duiken. Niet alleen je duiktijd neemt toe, ook je kwaliteit van je duiken omdat je bewuster duikt. Het is moeilijk uit te leggen, maar het voelt alsof je duiken een extra dimensie krijgt.

DD Naast Valsalva leer je op andere manieren te klaren. Over meer opties beschikken is altijd een voordeel.

DD Sommige mededuikers wijzen me op het feit dat ze nu ook voorzichtiger en toch zelfzekerder duiken omdat ze toegenomen kennis van de persoonlijke limieten hebben. Hoewel ik me in deze observatie kan inleven, ervaar ik ze zelf niet.

Om bovenstaande positieve invloeden op je duiken te behouden, vermoed ik dat je ook je vrijduiken moet onderhouden. Een mens heeft immers de neiging om dingen te vergeten als we ze niet herhalen. Zo vergaat het waarschijnlijk ook met de toestand van rustige focus en de kennis van je eigen limieten.

De disciplines in het vrijduiken Static apnea: Deze discipline heeft als doel zo lang mogelijk onder water te blijven. De vrijduiker ligt aan de oppervlakte, met zijn gezicht voorover in het water en houdt zijn adem in. Dit

onderdeel vindt doorgaans plaats in het zwembad.

Dynamic apnea with fins: Afstandzwemmen onder water met zwemvliezen of monovin. Het doel is een zo groot mogelijke afstand onder water af te leggen. Ook dit onderdeel vindt plaats in het zwembad.

Dynamic apnea without fins: Afstandzwemmen onder water zonder zwemvliezen of monovin. Het doel is een zo groot mogelijke afstand onder water af te leggen. Ook dit onderdeel vindt plaats in het zwembad.

Free immersion: Zonder vinnen trekt de duiker zich langs een touw omlaag op eigen kracht, eventueel met hoofd naar boven gericht. Bij het keerpunt draait de duiker zich om en trekt zich weer op eigen kracht weer naar boven.

Constant weight: Langs een lijn duikt de vrijduiker af en zwemt op eigen kracht naar beneden. De duiker draait bij een keerpunt om en zwemt op eigen kracht weer naar boven. De lijn mag niet aangeraakt worden, behalve op het keerpunt. Doel is zo diep mogelijk te komen en uiteraard weer veilig en ontspannen boven te komen.

Constant weight without fins: Langs een lijn duikt de vrijduiker af en zwemt op eigen kracht naar beneden. Hierbij mag geen gebruik gemaakt worden van vinnen. Hij of zij draait bij een keerpunt om en zwemt op eigen kracht weer naar boven. De lijn mag niet aangeraakt worden, behalve op het keerpunt. Doel is zo diep mogelijk te komen en uiteraard weer veilig boven te komen.

Variable weight: De duiker maakt gebruik van een gewicht om af te dalen.

Dit kan een gewicht zijn of een slee. De duiker komt op eigen kracht weer boven nadat het gewicht afgeworpen werd; zwemmend of gebruikmakend van het touw.

No limits: Deze discipline komt vooral in het nieuws omdat er de meest spectaculaire dieptes mee bereikt worden. De duiker maakt gebruik van een gewicht naar keuze. Meestal wordt een slee gebruikt. De duiker komt boven door gebruik te maken van een hefballon, ander drijfmiddel, lier of iets anders.

The cube / jump blue: De duiker daalt af naar ongeveer 15 meter en zwemt daar een zo groot mogelijke afstand langs een op diepte aangelegd groot vierkant en stijgt dan weer op. Het lijkt enigszins op een combinatie van 'constant weight' en 'dynamic with fins'.

Speervissen en 'target shooting': Speervissen is een visdiscipline, die niet ondersteunt wordt door NELOS. Net als bij viswedstrijden boven water is dit ook een viswedstrijd, maar dan onder water. Voor het vissen wordt geen hengel, maar een speer of onderwaterharpoen gebruikt vandaar dat het speervissen heet. Vaak binnen een vastgestelde tijdsperiode is het de bedoeling om de grootste, zwaarste of de meeste vissen te vangen. Hopelijk wordt deze discipline wereldwijd afgeschaft en vervangen door 'target shooting', een discipline waarbij je op een doel (niet op een vis) schiet onder water.

Vrijduiken bij NELOS Speervissen, een sportdiscipline bij CMAS, wordt niet gepromoot door NELOS. Bij NELOS kan je wel terecht voor zowel recreatief als competitief vrijduiken tot een diepte van maximum 40 meter. Vrijduiken betekent in feite duiken zonder duikuitrusting. Het doel is zo diep of zo lang mogelijk op één ademteug onder water te blijven. Het is een sport waarbij men een specifieke gemoedstoestand tracht te bereiken.

En je hoeft helemaal niet diep te gaan want één centimeter is al voldoende.

Het gaat over het gebruik van de juiste techniek, in de juiste mentale toestand, in plaats van fysieke kracht en dit alles in extreem veilige omstandigheden. De technieken die we aanleren bezorgen je alle nodige hulpmiddelen om topprestaties neer te zetten, want deze topsporttechnieken brengen je in de juiste 'mental state' bij alles wat je wilt bereiken. NELOS biedt vier vrijduikbrevetten aan, met telkens een maximumdiepte: Recreatieve Vrijduiker (10 m), Adventure Vrijduiker (20 m), Advanced Vrijduiker (30 m) en Master Vrijduiker (40 m). Op www.nelos.be/Vrijduiken vind je meer info over de opleidingen vrijduiken.

Hippocampus mei/juni 2017

93

Bondsnieuws

Foto's (4): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

De Academische Zitting wordt voorgezeten door het Bureau Duikondericht. Vlnr: Nancy Deloz (Afgevaardigde SDT), Koen Van Dyck (Afgevaardigde BC), RenĂŠ Van Leeuwen (Vicevoorzitter en Verantwoordelijke der Brevetten), Sven Vandekerckhove (Voorzitter), Ivo Hubert (Afgevaardigde Sectie EDIT), Dirk Deraedt (Afgevaardigde VC) en Eric Sels (Afgevaardigde voor SCJD).

De Algemene Vergadering van de NELOS-Instructeurs & de Academische Zitting Na een druk opleidingsvoorjaar vonden, op 26 maart 2017, beide evenementen traditioneel plaats in stadszaal 'De Waai' Geel. Vanuit heel Vlaanderen, per autobus, per auto of te voet, stroomden de instructeurs van de NELOS toe op deze jaarlijkse hoogdag van de duiksport.

De jaarlijkse titelhernieuwing.

De nieuwe 1*Instructeurs luisteren aandachtig naar de speech van Sven.

94

Hippocampus mei/juni 2017

Sven Vandekerckhove bracht zijn speech over de ethiek van de NELOS-Instructeur.

Het CMAS-kaartje, het titelblaadje en de instructeursstempel wordt overhandigd aan de nieuwe 1*Instructeurs. Pierre Bollenberg, dolgelukkig met zijn CMAS-kaartje van 1*Instructeur.

Lieven Dieric, 1*Instructeur en Instructeur Jeugdduiken, krijgt zijn titelblaadje van Dirk Deraedt.

Foto's (6): Ivo Madder.

Erika Vervliet ondertekende net zoals alle andere nieuwe 1*Instructeurs de deontologische code.

Geert Van De Berckt, 1*Instructeur en Instructeur Jeugdduiken, krijgt zijn CMAS-kaartje van Sven Vandekerckhove.

D

e Algemene Vergadering is de jaarvergadering voor en door NELOS-Instructeurs en ze is eveneens de moeder van alle vergaderingen qua beleving en reünieplezier. Als actieve NELOS-Instructeur is dit dus dé afspraak die jaarlijks in je agenda moet staan!

Ook dit jaar waren ruim 400 Instructeurs aanwezig, die geboeid de laatste ontwikkelingen binnen alle gelederen van de NELOS Commissie Duikonderricht aanhoorden.

Ook een delegatie van LIFRAS was weer van de partij om de banden tussen de beide liga's te onderlijnen.

De vergadering werd voorgezeten door de Voorzitter van de Commissie Duikonderricht, Sven Vandekerckhove. Hij stelde

De receptie werd geopend met oesters, cava en fruitsap.

Jeff Mertens, 1*Instructeur, krijgt van Nancy Deloz zijn stempel vanDe Instructeur Jeugdduiken. lichting 2017. nieuwe 1*Instructeurs,

het nieuw team van het Bestuur Duikonderricht (het zgn. Bureau) voor, belichtte verschillende aspecten van het duikonderricht, maar ook de nakende wijzigingen in de opleiding Assistent-Instructeur en 4*Duiker werden uitvoerig toegelicht.

De Algemene Vergadering eindigde rond 16.00 uur. Dat was het tijdstip waar het glas der vriendschap kon worden gedronken en de netwerking met de collega's kon beginnen.

nemen; maar dit niet zonder eerst de deontologische code van de NELOS te ondertekenen.

De Academische Zitting ging van start met de speech over de ethiek van de Instructeur en hierna werden de 34 nieuwe 1*Instructeurs één voor één naar voor geroepen om hun titel en CMAS-kaartje in ontvangst te

Een schitterende receptie, verzorgd door Yellow Diving School, rondde het feest helemaal af! 

Tijdens deze proclamatie kregen 3 Jeugdbegeleiders, door het behalen van hun titel van 1*Instructeur, onmiddellijk de titel van Jeugdduikinstructeur erbij, namelijk: Lieven Dierick (Orka), Jeff Mertens (Kempische duikschool) en Geert Van de Berckt (Lagoondivers).

SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER BUREAU DUIKONDERRICHT

Hippocampus mei/juni 2017

95

Bondsnieuws

Foto's (5): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

De nieuwe 1*Instructeurs, lichting 2017.

De 34 nieuwe 1*Instructeurs van 2017

Dit jaar kregen alle aanwezig instructeurs een cadeaubon voor een kledingstuk van NELOS; dit om hun rol als 'ambassadeur' van NELOS nog beter te kunnen vervullen.

Astrid Baten ('t Zeepaardje), Peter Beeckman (Profunda Diving), Pierre Bollenberg (Okeanos), Wendy Claesen (Gobius), Dries Cossement (Stingrays), Bram Desmet (Blue Lagoon), Lieven Dierick (Orka), Vittorio Fais (Profunda Diving), Karel Feijtraij (KDK), Diederik Flo (Nautic), Kevin Gardedieu (Medusa), Lieven Hendrickx (Hydra), Bjorn Horre (R.D.K.), Kamiel Kempeneers (Salvanos), Hans Lecluyse (V.V.D.C.), Claude Lescouhier (Stingrays), Andy Magherman (Nieuwpoortse Duikclub), Edwin Martens (De Waterman), Jeff Mertens (Kempische Duikschool), Raf Plas (Thalassa), Maarten Schroeven (Poseidon), Gregory Seifert (Actina), Danny Sprangers (Ducs), Elke Steens (Ducs), Maarten Van Camp (Nuclea), Geert Van de Berckt (Lagoondivers), Alain Van den Spiegel (Hydra), Filip Van Duppen (Aronnax), Tom van Herp (Aquanauten), Glenn Verhalle (Rescue & Diving Team), Tom Verleysen (Profunda Diving), Erika Vervliet (C.V.D.), Pieter Wegge (Neptunus), Koen Willemse (C.V.D.).

De voorbereiding van de hapjes voor de receptie.

Op onze NELOS-flickr-pagina (www. flickr.com/photos/nelos-vzw/ albums) vind je het album 'Academische Zitting 2017'.

De NELOS-boetiek was ook aanwezig.

Een goede daad: de dorstigen laven.

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

96

Hippocampus mei/juni 2017

Bondsnieuws

JonMilnes - Fotolia.

Commissie Duikonderricht

Opleiding 1*Instructeur NELOS Ben jij Assistent-Instructeur? Wil je graag verder gaan voor 1*Instructeur? Wat houdt de opleiding tot Instructeur allemaal in? We brengen je een beknopt overzicht.

U

iteraard staat alles uitgebreid uitgelegd in de NELOS-Infomap maar bij deze geven we graag een beknopt overzicht.

1. Openwaterproeven: Je kan starten met deze proeven wanneer je wil. Download het proevenformulier via de NELOS-website en vul het zorgvuldig in. Wanneer je alle proeven hebt afgelegd zend je het ondertekende formulier naar het NELOS-secretariaat. De deadline hiervoor is 26/11/2017, de dag van de fysieke fitheidstest.

2. Theorie 1*I: De wekelijkse lessenreeks start in september en behandelt de theorie van het sportduiken op niveau van 1* Instructeur.

De lessen vinden plaats in het Duikershuis te Mechelen van 20.00 - 23.00 uur.

De exacte data van de lessenreeks zullen via een NELOS-Info verstuurd worden naar de clubs.

Het examen vindt plaats op 12/11/2017 in de school 'Regina Caeli', Rozenlaan 45 in 1700 Dilbeek.

Het herexamen wordt voorzien op 23/11/2017 in het Duikershuis te Mechelen om 19.00 uur.

3. Fysieke Fitheidstest: Wanneer je geslaagd bent voor het theorie-examen mag je deelnemen aan de fysieke fitheidstest. Een positief resultaat voor deze test is een voorwaarde om je traject naar 1*Instructeur verder te zetten.

De test is voorzien op zondag 26/11/2017 in zwembad 't Strop, Stropstraat 31 in Gent om 13.00 uur.

4. Planning organisatie Examen Didactiek Theorie en Zwembad: Onmiddellijk na de proclamatie van de Fysieke Fitheidstest wordt de planning opgesteld voor de eindexamens didactiek.

Kandidaten kunnen hiervoor voorstellen doen op een formulier dat tijdens de lessenreeks theorie wordt verdeeld.

5. Stagelessen geven in theorielokaal en zwembad: Dit deel kan je uitvoeren in je eigen club of regio. Het geeft je de kans ervaring op te doen in het lesgeven.

Aan de hand van een evaluatieformulier dat wordt ingevuld door de begeleidende instructeurs, kan je je vorderingen volgen.

6. Examenlessen geven in theorielokaal en zwembad: Deze examens vinden plaats in jouw club

of regio. Ze worden georganiseerd door de federatie en zijn het eindexamen voor 1*Instructeur.

Een herexamen wordt centraal georganiseerd op zondag 11/03/2018.

7. Academische Zitting: Dit is het allerlaatste onderdeel van je traject. Tijdens de Academische Zitting zal je, na het ondertekenen van de gedragscode (aanwezigheid is dus verplicht), je titel in ontvangst nemen.

In 2018 zal de Academische Zitting plaats vinden op zondag 15 april in Geel.

Via een volgende NELOS-Info zal er meer informatie gegeven worden over de lesdata en lesgevers. Het inschrijvingsformulier kan je intussen al elektronisch terugvinden op onze downloadpagina.

Nog meer vragen? Neem gerust contact op met het Duikershuis NELOS via 015 29 04 86 of secretariaat@nelos.be.

Het NELOS-Duikonderricht wenst alle kandidaten veel succes met hun opleiding tot 1*Instructeur.  SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER BUREAU DUIKONDERRICHT

Hippocampus mei/juni 2017

97

Bondsnieuws

Fotostudio Fons Strijbosch

Geneeskundige Commissie

International Symposium

Diving Medicine E Er was een sterke NELOS-delegatie op het 'International Symposium Diving Medicine', dat

plaatsvond op 21 januari 2017 te Eindhoven. Het lustrumsymposium vond plaats ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de 'Scott Haldane stichting'.

98

Hippocampus mei/juni 2017

en leuk weerzien met het Evoluon (nvdr: futuristische op een vliegende schotel gelijkende koepel, van 1966 tot 1989 als educatief technologiemuseum gebruikt) dat tot een prachtige congresplaats is uitgegroeid. De Geneeskundige Commissie van NELOS en het Duikonderricht waren met een sterke delegatie aanwezig. Tevens een gelegenheid om met verschillende internationale experten informeel te overleggen. Ook het programma mocht er zijn. Misschien geen wereldschokkende nieuwigheden, maar toch een schitterend overzicht van de stand van zaken en een tipje van de sluier over wat in de toekomst 'hot topics' worden.

medische geschiktheid In de bijdrage rond 'fitness criteria anno 2017' benadrukte Lou Prins van 'Medisub BV' nog eens wat ook de stelling is van onze Geneeskundige Commissie: een medische keuring is geen binair gegeven van goed- of afkeuren, maar een gelegenheid om tussen duiker en duikerarts van gedachten te wisselen rond de drie basisvragen.

de 3 basisvragen DD Heeft de duiker een aandoening die duiken gevaarlijk kan maken voor hemzelf of zijn buddy?

DD Kan duiken die aandoening verergeren?

DD Zijn het soort duiken dat hij uitvoert compatibel met zijn fysieke conditie?

De uitkomst is dan een soort 'informed consent' dat schriftelijk wordt neergelegd.

(Nvdr: 'informed consent': na een gedegen voorlichting nagaan of de patiënt alles

Je lichaam extra hydrateren (hyperhydratie) vóór de duik vermindert drastisch het aantal circulerende stikstofbelletjes.

Foto: Monkey Business Images.

John Scott Haldane (1860-1936) was een Schotse arts die vooral gekend was voor zijn medische onderzoeken.

Hij specialiseerde zich in de ademhalingsfysiologie en ontdekte dat de kooldioxide concentratie in het bloed het voornaamste reguleringsmechanisme voor de ademhaling vormde, in plaats van de zuurstofconcentratie. Eind jaren 1890 introduceerde hij kleine dieren in de steenkoolmijnen om de mijnwerkers te waarschuwen voor de aanwezigheid van gevaarlijke gassen, zoals koolmonoxide. Deze dieren waren gevoeliger dan mensen voor dergelijke gassen, die – indien niet gedetecteerd – de mijnwerkers langzaam zouden vergiftigen.

Tijdens de Eerste Wereldoorlog (19141918) werd Haldane gevraagd het type gas te identificeren dat de Duitsers in de eerste gasaanval van de oorlog hadden gebruikt. Haldane vond dat het chloor was. Om de soldaten te beschermen ontwierp Haldane de eerste gasmaskers, die beter bleken dan de door de urine geweekte zakdoeken die de soldaten eerst hadden gebruikt. Haldane demonstreerde ook de waarde van zuurstof bij het behandelen van soldaten die door het chloorgas bevangen werden.

Haldane onderzocht ook de effecten van hoogte en diepte op de ademhaling en gasconcentraties in het bloed. Via zijn compartimententheorie stelde hij decompressietabellen op, die het o.a. mogelijk maakte om tussen 1917 en 1924 op een veilige manier het goud uit de Lusitania te bergen. Ook heeft hij een belangrijke bijdrage geleverd aan de theorievorming omtrent de maximale stijgsnelheid van perslucht duikers.

Een medische keuring is ook een gesprek met specifieke vragen tussen duiker en duikerarts.

goed heeft begrepen). Uiteraard vergt dit van de duiker voldoende vertrouwen en inzicht, en van de duikerarts voldoende kennis van de verschillende soorten duiken en duikomstandigheden.

hyperhydratie Professor Wouter Sterk liet ons daarna

genieten van zijn 40-jarige ervaring met de professionele duikwereld, en gaf een inzicht in de verschillende duiktechnieken, gasmengsels, decompressieprocedures in functie van de verschillende duikomstandigheden. Ook evacuatie en ongevallenrapportering kwamen aan bod. Niets nieuws hier, maar een mooi overzicht.

Hippocampus mei/juni 2017

99

Bondsnieuws

Foto: Gordon Date.

Geneeskundige Commissie

Blootstelling aan trillingen vóór de duik vermindert de bellen na de duik.

dooreenschudden voor de duik Een derde item, dat ook al enkele jaren 'trending' is, is de rol van het endotheel (nvdr: inwendig bekledingsweefsel van bloed- en lymfvaten) bij het ontstaan van bellen. Gasnuclei (nvdr: gaskernen) voor de duik verwijderen door zuurstof in te ademen, de rol van anti-oxidantia (chocolade!) of inspanning voor de duik (sic), werden

100

Hippocampus mei/juni 2017

reeds onderzocht met wisselende resultaten. Veelbelovend was echter het effect van trillingen. Blootstelling aan trillingen vóór de duik heeft een duidelijk effect en vermindert de bellen na de duik. Met een RIB een lekkere wilde zee opgaan is misschien dan toch niet zo onlogisch.

rebreatherduikers Daarna was het de beurt aan Professor Rob Van Hulst van het AMC (Department Hyperbaric and Diving Medicine)'. Hij stelde verschillende Amerikaanse en Australische studies voor waarbij astma, hoge bloeddruk en psychologische factoren in een belangrijk deel van de duikongevallen een rol speelden. Ook hij benadrukte de rol van de duikerarts als 'risk-evaluator' en 'coach' van de duiker in functie van de soorten duiken die worden uitgevoerd.

Zeer gesmaakt was ook de presentatie van Martin Sayer van de NERC (National Facility for Scientific Diving in Oban) in Schotland. Hij lichtte de rol toe van hypoxie en hypercapnie bij duikongevallen met rebreathers, en het belang van de gasdensiteit op grotere diepte.

De pragmatische aanpak en de praktische voorbeelden waren voor vele aanwezigen verhelderend, ook al is de problematiek in de rangen van de rebreatherduikers niet onbekend.

Professor Rob Van Hulst lichtte de rol toe van hypoxie en hypercapnie bij ongevallen rebreatherduikers en het belang van de gasdensiteit op grotere diepte.

Tot slot bracht Allessandro Marroni, CEO Dan Europe, enkele inzichten in de toekomst van de modulaire opleidingen van de duikerartsen. Goed om horen dat de beide opleidingen in België (ULB in Charleroi en VUB in Brussel) volledig in de lijn zitten van wat ontwikkeld wordt op Europees niveau.  DR. ROLAND VANDEN EEDE, GENEESKUNDIGE COMMISSIE NELOS

Foto: Danny Moens.

Wel opmerkelijk was de bijdrage van professor Tino Balestra, 'VP Dan Europe Research & Education', en 'VP van The European Underwater Baromedical Society' over 'New advances and trends in diving physiology'. Hij toonde cijfermatig aan hoe belangrijk hyperhydratie voor de duik is om de 'bubble score' (nvdr: het aantal circulerende stikstofbelletjes) drastisch te verminderen.

Daarnaast stelde hij een hypothese voor waarbij de diurese tijdens de duik, en dus de hemoconcentratie, gedeeltelijk wordt gecompenseerd door intracellulair vocht dat wordt 'uitgeleend'. Dit wordt dan 'terugbetaald' na de duik, tijdens de periode dat stikstof wordt geëlimineerd. Dit zou kunnen uitleggen waarom duikers die met een decompressie-aandoening in een caisson terechtkomen hemoconcentratie vertonen. Verder onderzoek rond deze hypothese wordt gepland.

Duiken in het... ... natuurpark van Cap de Creus Isla Massa d’Or

(Costa Brava).

Catamaran Top comfort met wc, douche, lift voor 4 pers., compressors aan boord.

Voor familieuitstap, met club of met vrienden onder elkaar.

Duikwinkel en vestiaire aan de haven op 20 meter van de boot.

Alles inbegrepen: duiken + accommodatie (hotel, camping of appartement)

Centre d’Immersió Port de la Selva info@cips-dive.com www.cips-dive.com Tél. : +34 972 126 584, 319 001

Thierry Trossel heet je Welkom sinds 1994

ENKELE VAN ONZE PARTNERS:

Ontdekkingsduiken met cip lavandou op Port Cros of de wrakken Voor groepen van minimum 10 zelfstandige duikers

voor 10 duiken ak ket kleinenpaf hankelijk 5 dagen – 5 nachten

g s kor tin ntal duiker a a n a v

in vol pension

 De boten liggen op een afstand van 5 meter van onze duikclub. Opbergplaats voor het materiaal – douche.  Huurprijs voor het materiaal: trimvest en ontspanners 5 €, duikpak 6 €, duikfles 1€.  Vullen mogelijk met lucht, Nitrox en zuurstof.  Uitzonderlijke duikplaatsen met barracuda’s, zeebrasems, murenen, dolfijnen, tandbaarzen, congers en steeds meer de zeeduivels van de Middellandse Zee ‘de reuzenmanta’s’. De beroemde sites: la Gabiniére, le Vaisseau, Montrémian en de wrakken Donator, Grec, Togo, Rubis (extra 7 €).  Afhankelijk van de weersomstandigheden kunnen een of twee daguitstappen op zee met een tussenstop en picknick in Port Cros of Cavalaire (extra 6 €) georganiseerd worden.

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU SUR LE PORT – 83980 LE LAVANDOU – FRANCE

SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

schowroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

+33 494 71 54 57 www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr

Hippocampus mei/juni 2017

101

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie & Sportcommissie

Fotoshoot vrijduiken Zondag 2 april 2017 werd er speciaal voor de onderwaterfotografen en -videografen en hun modellen een initiatie vrijduiken georganiseerd, een samenwerking tussen de Audiovisuele Commissie en de Sportcommissie.

Na een uurtje theorie, gegeven door Herwig Van Cotthem (voorzitter van de Sportcommissie) en enkele ademhalings- en apneuoefeningen op het droge, konden we de kennis en tips toepassen in de duiktank Transfo te Zwevegem. Maar voor het zo ver was liet Eric Ghysebrecht nog filmopnamen zien van vrijduikers tijdens hun 'Stage vrijduiken' in Kroatië en gaf Stijn Boussemaere nog enkele tips over modelfotografie. Er werden ook ideeën naar voor geschoven over hoe we de vrij­duikers het best in beeld zouden kunnen brengen.

In de duiktank waren de 'echte' vrijduikers zich al aan het opwarmen. Zij gingen ons begeleiden bij de vrijduikoefeningen. Uiter-

102

Hippocampus mei/juni 2017

Foto: Filip Staes.

aard werden er ook foto's en filmbeelden gemaakt van de vrijduikers. De prachtige foto's, die gebruikt kunnen worden voor Hippocampus, het cursusmateriaal van NELOS en de promotie van het vrij­duiken­, kan je bewonderen op de NELOS-flickr (www.flickr.com/photos/nelos-vzw/albums). Eén van die foto's siert nu al de cover van deze Hippocampus. Voor dit artikel alsook voor het artikel 'Vrij als een duiker' hebben we ook enkele foto's geselecteerd uit de reeks foto's van de fotoshoot vrijduiken.

Foto's (2): Marlène Albrecht-Terpstra.

T

ijdens het Open Belgisch Kampioenschap (OBK), waarvan het wedstrijdgedeelte 'zout water' al achter de rug is en 'zoetwater' in september plaatsvindt (zie www.nelos.be/OBK) is het thema voor de 'Masters': vrijduiken. Ter voorbereiding op dit thema werd er een initiatie vrijduiken geörganiseerd.

Tijdens de 'foto­shoot' konden we gebruikmaken van extra verlichting, ter beschikking gesteld door Greenforce.

De deelnemers waren aangenaam verrast hoe gemakkelijk en snel er in apneu naar de 15 meter dieper gelegen bodem gedoken kon worden; niet gestresseerd, maar enorm relaxed, genietend van de typische glijfase tijdens het vrijduiken. Deze initiatie, met daaraan een 'fotoshoot' gekoppeld, is zeker voor herhaling vatbaar.

De prachtige zonnige dag werd afgesloten met een overheerlijke barbecue, een tractatie van de Sportcommissie aan de fotografen, videografen en vrijduikers.  IVO MADDER

Bondsnieuws

BEFOS

Audiovisuele Commissie

Spelen met licht Een unieke kans voor de onderwaterfotografen en -videografen om hun vaardigheden inzake belichting, compositie en creativiteit te actualiseren of te verbeteren.

D

e 'Cel F&F WEVOS' organiseert in samenwerking met NELOSAC (Audiovisuele Commissie) de bijscholing 'Spelen met licht' in de duiktank 'Transfo' te Zwevegem, op woensdag 18 oktober 2017 om 19.00 uur.

Een team van instructeurs onderwaterfoto- en videografie verzorgt de onder-

steuning. Deze activiteit is gratis voor alle NELOS-leden. Omdat het aantal plaatsen in de duiktank beperkt is, moet je verplicht inschrijven bij Peter Ryngaert via: peter. ryngaert@telenet.be.  IVO MADDER

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Mede -Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – pilarlifras@gmail.com Bestuursleden: Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be

Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – pilarlifras@gmail.com Vice-président : Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Gsm 0475 76 77 85 –henry.robert@skynet.be

Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Catherine Bes 0476/24.92.89 - catherine.bes@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés – 1190 Forest Gsm 0477 22 78 96 – marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 BTE 7 – 1080 Molenbeek 02 523 60 57 – marc@lycops.eu Johan Schoups Gsm 0477 75 73 61 - Johan.schoups@viapass.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete Muriel Van Blommen Godelieve Reynaert Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72 katia@lifras.be – muriel@lifras.be godon@lifras.be

Hippocampus mei/juni 2017

103

NELOS-boetiek

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald

T-shirt

worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

€ 15,00

Longsleeve

€ 17,00 Fleece

€ 45,00

T-shirt kind

€ 10,00

Regionale boetieks Algemeen verantwoordelijke Karl Van der Auwera Lintsesteenweg 176 – 2570 Duffel Gsm 0486 89 76 67 (afhalingen na telefonische afspraak) boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS-Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be ANTWERPEN: Frederik Rausenberger Brandheide 2 – 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be

104

Hippocampus mei/juni 2017

BRABANT: Tiny Heremans Janseniusstraat 41 – 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be LIMBURG: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm: 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be OOST-VLAANDEREN: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be WEST-VLAANDEREN: Isabel Neyrinck Odiel Spruyttestraat 22 – 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur?

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum

Lopende

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info

Agenda

Juli 2017 01-02 Scubapro Testdagen Locatie: Zilvermeerlaan 2, 2400 Mol

Augustus 2017 27 Themaduik OW-fotografie + bbq Compositie met kokerwormen of anemonen Inschrijving en info: yteughels@skynet. be of 0475/284 273 (Jef Driesen)

September 2017 02 (Junior) D-Dive Day Locatie: Spuikom Oostende-Bredene Info & inschrijvingen: secretariaat@nelos.be

04 Limiet inschrijving 1*I (Module 2) 09 Herexamen Duiker-Hulpverlener Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 AV College der 3*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 Pre-Zeestage Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 Themaduik Commissie Biologie Locatie: Dorpshuis 'De Stove', Voorstraat 42, 4696 BK Stavenisse, Nederland – 10.00 uur Spreker: Bas van der Sanden

10 Doortocht van het Albertkanaal Vinzwemwedstrijd Locatie: Hasselt

11-17 OBK 'shoot-out' week Fotowedstrijd zoet water Info: www.onderwaterfotografie.be

12 Inschrijving en 1e theorieles 1*I 17 Doortocht van het Schulensmeer Vinzwemwedstrijd Locatie: Lummen

22 Cursus onderwatervideografie Beoordeling montage OW-film Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

23-24 LIMOS-botenweekend Locatie: Colijnsplaat Info: www.limos-vzw.be/agenda

Oktober 2017 01 Beker van het Zilvermeer Mol Vinzwemwedstrijd. Dit zal ook het Belgisch kampioenschap in open water zijn

01-05 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

12 Bio-avond van Moby Dick Locatie: Huis van de Sport, Boomgaardstraat 22, Berchem – 20.00 u Inschrijven via: Robby.vrancken@gmail.com

Locatie: duiktank 'Transfo', Zwevegem –

Januari 2018

19.00 u (gratis voor NELOS-leden)

12 Limietinschrijving examen theorie

18 Spelen met licht

Inschrijven via: peter.ryngaert@telenet.be

22 Manta Apnea Fun Locatie: zwembad Strop, Stropstraat 31, Gent - 14.00 u Info en inschrijvingen: www.demanta.be

28 TekDive17

2*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

13 Examen theorie 3*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

Februari 2018

Locatie: Ter Elst Congrescenter, Edegem Info: www.tekdive-europe.com

18 Examen AI/Initiator M1 + M3

November 2017

Maart 2018

12 Examen theorie 1*I

06 Herexamen AI/Initiator M1 + M3 11 Herexamen Module 4 1*I

(gewijzigde datum) Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45,

Herexamen 1*I. Theorie 10.00 - 13.00 u,

1700 Dilbeek

zwembad 14.00 - 17.00 u.

12 Post-Zeestage (gewijzigde datum) Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek. Aanvang: 12.00 u.

13 Limietinschrijving examen theorie 3*I 18 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie) Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen Tijdstip: 9.00 u tot 17.00 u Inschrijven kan vanaf 1/06/2017 via het inschrijvingsformulier (downloadpagina) Info: secretariaat@nelos.be

19 Examen theorie 1*I Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek Info: secretariaat@nelos.be

22 16e WK CMAS onderwaterfotografie Locatie: La Plaz, Mexico

23 Herexamen theorie 1*I (gewijzigde datum) Locatie: Duikershuis, Mechelen – 19.00 u

25 Specialisatieopleiding Jeugdduiken

17 AV College der 3*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

17 Etentje College 3*I 18 Workshop voor college 3*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

April 2018 06 Inleveren verhandeling 3*I 15 Academische Zitting Locatie: De Waai, Werft 28, 2440 Geel Titelhernieuwing vanaf 12.30 u. Receptie vanaf 16.00 u

22 Examen theorie 2*I

Mei 2018 07 Herexamen theorie 2*I 15-16 Voordracht 3*I 18 Limiet inschrijving Stage 2*I en 3*I 26 Duiker-Hulpverlener Theorie & praktijk

(theorie + praktijk) Locatie voormiddag: Duikershuis NELOS Locatie namiddag: zwembad Hofstade Aanvang: 9.00 u tot 17.00 u Info: secretariaat@nelos.be

26 Fysieke fitheidstesten 1*I

De volledige agenda van alle vinzwem­ wedstrijden vind je op: www.vinzwemmen.be

Locatie: Zwembad 't Strop, Stropstraat 31, 9000 Gent – 13.00 u

26 Plannningsvergadering M4 voor 1*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.nelos.be/sdt

December 2017

Controleer even of het evenement inderdaad doorgaat.

02 Proclamatie OBK

Weet je van interessante evenementen of organiseer je

De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!

Locatie: Brusselsesteenweg 313-315, 2800

zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opge-

Mechelen – 20.00 uur

nomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus mei/juni 2017

105

CERTIFICATION INTERNATIONAL

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport

Raad van Bestuur

Commissies

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikonderricht

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Karl Van der Auwera Gsm 0486 89 76 67 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 251 233 – franklin.forrez@nelos.be

Secretariaat & Ombudsman Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat ma. 9.30 u – 11.30 u, wo. 9.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u Ombudsman: ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden: tel. +32 2 512 03 04 – arena@arena-nv.be.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december Editie maart/april: vóór 5 februari

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Roland Vanden Eede voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Editie november/december: vóór 5 oktober

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Jacques Bernaerts, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Kim De Raedt, Bert Janssens, Ivo Madder, Katrijn Ools, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Herwig Van Cotthem Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 – 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 – fax 015 45 02 79 info@swipri.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Advertentietarieven Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief

Commissie Biologie

Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Editie mei/juni: vóór 5 april Editie september/oktober vóór 15 juni

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Erevoorzitters Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Adresveranderingen enkel richten aan het NELOS-secretariaat: secretariaat@nelos.be

www.facebook.com/hippocampusredactie

106

Hippocampus mei/juni 2017

ergonomische afdrukhendel

foto: Edwar Herreño

gefreesd aluminium, drukvast tot 200m

aluminium handvaten met 25mm kogelaansluiting roodfilter en beschermkap excentrische draaisluiting

SCUBAPRO TESTDAGEN 2017

aansluiting voor optionele macro lens houder M67

multifunctionele wing met statiefaansluiting 7” (17,8cm) HDMI monitor

Wil jij duiken en daarbij gratis de nieuwste SCUBAPRO materialen testen?

Kom dan naar de SCUBAPRO TESTDAGEN: Zaterdag 1 en zondag 2 juli Zilvermeer-Mol-België www.duikmateriaal.be www.watersportcentrale.eu www.nelos.be

5 uur

autonomie

MADE IN

BELGIUM

Hugyfot Underwater Camera Equipment

De meest geavanceerde GoPro behuizing ooit ...

Nu beschikbaar bij uw Hugyfot dealer

SCUBAPRO.COM

- Industrielaan 30 - 9320 Erembodegem - info@dafactory.eu - www.dafactory.eu

CENTER OF POWER. EDGE OF PERFORMANCE. The most sold diving fin in the world now redefines itself. Greater responsiveness paired with traditional thrusting power optimizes ultimate performance. This fin can handle any and all diving conditions while leaving the others behind. Featured with our new bungee strap, we guarantee fast and easy donning and doffing.

Be powerful. Take the edge of performance.

mares.com

Mechelen P 004152 - TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 264 – mei/juni 2017

AVANTI QUATTRO +

Vrij als een duiker Verkiezingen College