Hippocampus nr. 263 (maart/april 2017)

SUUNTO EON STEEL

EXPLORE MORE - FULL CUSTOMIZATION Suunto introduces its next generation dive computer.

The intuitive Suunto EON Steel combines advanced technology with customizable features and display to show clearly what you need.

With heavy-duty housing, a stainless steel bezel, and user updatable software, Suunto EON Steel will dive with you for years to come. www.suunto.com - www.amilcosports.nl

Mechelen P 004152 - TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 263 – maart/april 2017

CONQUER NEW TERRITORY

Vissen trainen NELOS-promotiefilm

Uw partner voor

foto: Bruno Van Saen

onderwaterfotografie en -videografie

Te koop in Zeeland

Unieke woning op een van de mooiste locaties van Zeeland

Materiaal - Opleiding - Service - Maatwerk

Sluisplateau 12 - 4424 BK Wemeldinge - Nederland Deze bijzonder fraai gelegen woning aan het Sluisplateau te Wemeldinge biedt aan de voorzijde vrij uitzicht over de haven. Deze instapklare hoekwoning heeft recentelijk een volledige renovatie ondergaan.

S620 Ti

10% korting Bij vertoon van deze Hippocampus krijg je 10% korting in de winkel te Erembodegem. Actie geldig t.e.m. 30 april 2017. Deze korting is niet van toepassing op Nauticam producten en is niet cumuleerbaar met andere kortingen.

EVOLUTIONAIR IN ONTWERP REVOLUTIONAIR IN PRESTATIE.

De S620 Ti is SCUBAPRO’s nieuwste toevoeging aan de hoogpresterende S-serie systemen. Het biedt een aantoonbaar lagere ademhalingsweerstand (37% lager dan bij de S600) in een compactere en lichtere behuizing. Het corrosiebestendige binnenwerk beschermt de automaat tegen de invloedrijke kracht van het zeewater en dankzij het nieuwe uitademstuk gaan de bellen niet voor het masker langs. Het unieke mondstuk verbetert het comfort en verhoogt de luchtopbrengst.

De S620 Ti is ultieme winnaar in alle duikomstandigheden. Kies uit een van de vele kleurige accessoires voor een compleet eigen stijl.

Bijzonderheden: - Woonoppervlakte ca. 105m²; - Inhoud ca. 380m³; - Perceel 295m²; - 4 kamers (3 slaapkamers); - 1 badkamer en 1 apart toilet; - Mag zowel permanent als recreatief worden bewoond; - Houten kozijnen voorzien van dubbele beglazing; - Warm water en verwarming d.m.v. gasgestookte c.v.

Vraagprijs € 310.000

Industrielaan 30 | 9320 Erembodegem 053 64 72 73 info@dafactory.eu | www.dafactory.eu

Verkrijgbaar met de eerste trappen MK25 EVO en MK17 EVO.

Meer info via de makelaar:

SCUBAPRO.COM

Open van maandag tot vrijdag van 09u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 17u00 of op afspraak.

Sinke Komejan Goes B.V. + 31 (0)113 25 10 00 | goes@sinke.nl | www.sinke.nl

Nr. 263 maart/april 2017

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de weten-

Van de redactie DOOR IVO MADDER

schappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers,

sportduikers,

instructeurs,

technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie:...............4

Reportages Frans-Polynesië (Fakarava)........................ 8-14 Antieke scheepswrakken........................... 16-18 Fabriek 'da factory'..................................... 20-21 Scapa Flow................................................... 22-28 Maanvis als acteur........................................... 30 Sovjet onderzeeër: de U434..................... 32-35 Antarctische ijsplaat scheurt................. 38-40 Wrakken in de Rode Zee............................ 42-49 Eet het rif gezond........................................ 50-51 Duik in aquarium Antwerpse ZOO.......... 52-57 'Safety Dive Day'........................................ 58-59 'AudiolSwim' oorspray.................................... 60 Aquatopia gesloten...........................................61 De duiksportbeurzen bezocht.................62-69 Hoe train je een vis?................................... 72-75 Aprilvis................................................................ 77

Vaste rubrieken Persbericht: ZK- en ONK-fotowedstrijd.........5 Skubba & Fred......................................................6 Persbericht: Deltagids.................................... 19 Persbericht: 'Clean Seas'-project................. 36 Handboek digitale onderwaterfotografie... 37 Persbericht: Duiktank met Atlantis-decor.. 61 Close-up (Dirk Wuyts)................................70-71 30 jaar Aquaticum.............................................78 Webdiving........................................................... 80 Retro-Hippo........................................................ 81 Hippoëzie............................................................ 86 BEFOS-FEBRAS...............................................103 NELOS-Boetiek................................................104 Lopende agenda...............................................105 NELOS-katern/Hippo-colofon.....................106

Tijdens de eerste maanden van het jaar worden er verschillende duiksportbeurzen georganiseerd. Hippocampus bezocht er drie en brengt in deze editie een kort overzicht over wat er zoal als nieuwigheden te zien was. Graag hadden we er de nieuwe Hugyfot-behuizing voor de 'GoPro Hero 5 black' gezien, maar die was nog niet beschikbaar. Dus trokken we op fabrieksbezoek naar 'da factory', maar we moeten blijkbaar nog even geduld hebben.

Op de Belgische duiksportbeurs en ook op de vakantiesalons was NELOS vertegenwoordigd en we toonden er onze nieuwe NELOS-promotiefilm. Naast info over duik­ opleidingen bij NELOS kon men elders info inwinnen over de vele mogelijke duikvakanties. Over sommige bestemmingen, zoals de Rode Zee, Scapa Flow en Frans-Polynesië, brengen we nu zelfs een reisverhaal.

Waarom zo ver trekken als je al dat prachtig onderwaterleven ook in de Antwerpse ZOO en tot voor kort zelfs in Aquatopia kon zien?

Je kan er zelfs duiken in een aquarium en ze trainen er vissen. Dat is toch geen aprilgrap zeker? Nee, maar het duiken in een aquarium is spijtig genoeg enkel weggelegd voor de verzorgers. Laat ons dan maar duiken op een door papegaaivissen gezond gegeten rif of op een al dan niet antiek scheepswrak.

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be.

Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

Ga je duiken in Frankrijk, vergeet dan niet tijdig een FFESSM-certificaat aan te vragen. Voor beginnende duikers herhalen we nog eens hoe je als respectvolle ECO-Diver veilig duikt in de Oosterschelde, eventueel met nitrox.

Het onderwaterleven ontluikt er volop en wordt weldra door heel wat onderwaterfotografen en -videografen in beeld gebracht tijdens één van de vele wedstijden.

Misschien ook iets voor jou? Ook beginnend, aankomend talent mag meedoen en je moet daarvoor niet eerst een handboek digitale onderwaterfotografie kopen of een cursus onderwatervideografie volgen, maar het helpt natuurlijk wel.

Duik veilig en neem ook eens een duik op onze website, best nadat je aangelogd bent.

IVO MADDER

Coverfoto: Zoutwaterkrokodil in een mangrove te Cuba. Gefotografeerd tijdens een vrijduik zonder bescherming, met een Nikon D810 en een fisheye-lens op een afstand van enkele centimeters. Foto: Dennis Vandermeersch.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www. nelos.be/documentencentrum.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010.

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus maart/april 2017

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

Monique & John / Hippo

82

Monique Demoustier en John Remue waren jarenlang lid van het redactieteam.

Gouden regels O-Schelde 10 gouden regels voor 85 Dede Oosterscheldeduiker.

Gouden regels BND

83

De 10 gouden regels voor de Basis-Nitrox-Duiker + stickers voor je duikfles.

ECO-Diver

toch ook al het gra86 Jijtis hebt ECO-Diver certificaat?

Duiken in Frankrijk

vraag tijdig je 84 Duikleiders: FFESSM-certificaat aan als je wilt duiken in Frankrijk.

Dag van de trainer

workshops, 87 Leerzame zoals voeding en training.

Vakantiesalon Antwerpen van het vakantie89 Verslag salon 2017 te Antwerpen, waarop NELOS aanwezig was.

Vakantiesalon Brussel Mental Coaching Team

vrijwilligers 88 Nieuwe gezocht voor het 'Mental Coaching Team'.

van het vakantiesa92 Verslag lon 2017 te Brussel, waarop zowel NELOS als LIFRAS aanwezig was.

Vrijduiken onder het ijs

wereldrecord vrijduiken 94 Het onder ijs werd verbroken bij mannen en vrouwen.

OBK 'shout-out' 2017

van de foto96 Aankondiing wedstrijd Open Belgisch Kampioenschap 2017.

OBK onderwatervideo

van de video98 Aankondiing wedstrijd Open Belgisch Kampioenschap 2017.

Registreer je op nelos.be registreren op de 99 Waarom NELOS-website zo belangrijk is.

NELOS-promofilm

je een open103 Organiseer deurdag voor je duik-

school, een watersportdag waarbij duiken in beeld komt, een duikinitiatie evenement, enz.? Toon dan zeker de NELOS-promofilm.

4

Hippocampus maart/april 2017

Cursus OW-videografie

april start er een 100 Innieuwe cursus onderwatervideografie.

Persbericht

1e plaats 'Overall winnaar ONK 2016'.

Foto: Filip Staes.

ZK en ONK Onderwaterfotografie Op zaterdag 13 mei en zaterdag 17 juni 2017 worden de wedstrijddagen voor het Open Nederlands Kampioenschap (ONK) en het Zeeuws Kampioenschap (ZK) Onderwaterfotografie gehouden. Deze wedstrijden worden georganiseerd door de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB).

D

it jaar zijn de reglementen anders dan de voorgaande jaren. De verschillende wedstrijden hebben ieder een eigen algemeen reglement en er is voor alle wedstrijden één specifiek reglement waarin je alle informatie over de verschillende wedstrijden van 2017 kunt vinden. In de reglementen zijn kleine aanpassingen aangebracht op basis van de ervaringen van de afgelopen jaren en de input van de deelnemers.

ONK zoet water Een nieuw element in het 'ONK Onderwaterfotografie' is de zoetwatercategorie. Deze categorie telt niet mee voor het 'overall kampioenschap', maar je kunt wel 'kampioen zoet water' worden. Voor deze

categorie is er een extra wedstrijddag op zaterdag 20 mei 2017. Je kunt hiervoor in elke Nederlandse en openbare zoetwaterplas terecht, en je mag op 20 mei ook na zonsondergang foto's maken.

onderwatervideografie In de reglementen voor de videokampioenschappen staat onder andere vermeld dat er een Zeeuws Kampioenschap Onderwatervideografie plaatsvindt; een kampioenschap voor beginnende actioncamfilmers waarbij video's met plezier en actie centraal staan.

wedstrijdwerkgroep de aanpassingen in de reglementen toelicht. Deelnemers kunnen tijdens deze bijeenkomst vragen stellen over de reglementen en de wedstrijden.

De vragen en antwoorden zullen aan alle deelnemers beschikbaar gesteld worden.

Vanaf 1 maart 2017 start de inschrijving voor de wedstrijden. Op de website www. fotokampioenschap.nl kan je meer informatie vinden over de wedstrijden en de reglementen vinden.  DESMOND VAN SANTEN

Technical Meeting Op zaterdag 6 mei 2017 is er voor de deelnemers een Technical Meeting waar de Advertentie

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

Nu 15% voorjaars voordeel!

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl Hippocampus maart/april 2017

5

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

Cartoon: Peter Bosteesls.

"Die grote boot daar, dat is onze boot".

"Maar je had toch gezegd dat we met een duikboot gingen varen?", vroeg Fred. Hij vroeg zich nog steeds af hoe je de deur van een duikboot kon openen zonder dat die vol water liep.

"Een duikboot? Ja, een boot om mee te duiken, geen boot die onder duikt", was haar antwoord met een glimlach.

Duikboot "Met een duikboot", had Nella gezegd. Skubba en Fred begrepen het niet. Fred vroeg zich af hoe je kon duiken vanaf een duikboot.

Hoe kon je de deur open doen zonder dat de duikboot vol water liep? Hij zou het opzoeken. Skubba vroeg zich dit soort dingen niet af. Hij had er alle vertrouwen in dat Nella wist wat ze deed. Hoe eigenaardig het ook mocht lijken: ze zouden gaan duiken. En dat was het belangrijkste.

6

Hippocampus maart/april 2017

V

ol goede moed verzamelden ze hun duikmateriaal en vertrokken ze naar de duikplaats. Daar aangekomen probeerden ze de duikboot te ontdekken, maar meer dan een paar gewone boten zagen ze niet. Natuurlijk, hun boot lag nog onder water op hen te wachten.

"Hé, daar is Nella!", riep Fred. En ja, daar stond ze met nog een paar andere instructeurs en jeugdduikers te praten.

"Goedemorgen Nella", zeiden beide vrienden in koor.

"Goedemorgen jongens, zet jullie materiaal daar maar aan de kant", antwoordde ze.

"Ligt de duikboot nog onder water?", vroeg Skubba.

Op het gezicht van Nella en de andere jeugdbegeleiders verscheen een lach.

Een beetje teleurgesteld haalden onze vrienden hun materiaal uit de auto en wandelden ze er mee naar de boot. Hun teleurstelling was maar van korte duur. Hoewel geen duikboot, was varen met dit schip een avontuur.

Toen de kapitein het signaal gaf om te vertrekken, mochten ze meehelpen met het binnenhalen van de touwen die het schip aan de kade bonden. Deze touwen moesten ze trossen noemen. De kapitein vertelde Fred hoe hij met de GPS de duikplaats zou vinden. Hij toonde ook speciale kaarten waarop een soort van straten voor schepen stonden. Fred had altijd gedacht dat boten mochten varen waar ze wilden, maar dat was niet zo. Op zee waren er ook verkeersregels. En er was ook politie.

Nella gaf alle jeugdduikers een rondleiding aan boord. Zo wisten ze alles staan en te vinden. Het grappige was het toilet.

Je moest om het door te spoelen aan een hendeltje trekken. Je moest de kraan nadien sluiten want anders liep de boot vol water.

Iedereen moest zijn duikmateriaal netjes wegbergen. Zeker bij het klaarmaken en aantrekken van het duikmateriaal moest iedereen er op letten geen dingen te laten rondslingeren. De boot was wel groot, maar met al die duikers zou het dek, de plaats waar je op kan lopen, snel vol liggen en een gevaarlijke plaats worden.

Opeens riep de kapitein dat ze er waren. Hij wierp het anker uit en hees een wit-blauwe vlag. De duikvlag legde Nella uit.

Rustig alles klaar maken en dan … Duiken!

 PATRICK VAN HOESERLANDE

www.tilly-tec.be

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

G KORTIN G R O EP S S R E IK U VOOR D

“Net dat tikkeltje meer”

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Hippocampus maart/april 2017

7

Reportage Reisverhaal

8

Hippocampus maart/april 2017

's

):

no

Va n

S ae n .

Foto: Els Van Den Borre.

Fo

to

(2

u Br

Frans-PolynesiĂŤ

De noord- en zuidpas van Fakarava Hippocampus maart/april 2017

9

Reportage Reisverhaal

D

Frans-Polynesië bestaat uit vijf belangrijke

e Tuamotu-archipel is een groep van 78 atollen. Ze hebben bijna allemaal een lagune, omringd door een rif, en liggen bijna geheel onder water.

Veel van deze atollen hebben één of meerdere openingen in hun koraalcirkel, de zogenaamde passen. Die passen zorgen voor de aanvoer van vers zeewater in de lagune, maar brengen ook stevige stromingen met zich mee. Begin oktober 2014 gingen onderwaterfotografen Els Van Den Borre en Bruno Van Saen duiken in de Frans-Polynesische wateren.

eilandengroepen:

de Gambiereilanden, de Genootschapseilanden, de Markiezeneilanden, de Australeilanden en de Tuamotueilanden. Deze eilandengroepen

liggen

ver-

spreid over een gebied zo groot als Europa. De temperatuur overschrijdt er zelden de 30 gra-

In Moorea hadden zij ontmoetingen met bultrugwalvissen. In Rangiroa gingen zij op zoek naar dolfijnen en maakten zij voor het eerst kennis met de sterke stromingen in de passen. En nu, in dit derde en laatste deel, bevinden zij zich op Fakarava, een atol gelegen ongeveer 200 km noordoostelijk van Rangiroa. Zij vertellen het einde van een schitterende reis.

den en daalt er bijna nooit onder de 25 graden. Duiken kan er het ganse jaar. De eilanden behoren dan ook tot de droombestem-

Foto: Els Van Den Borre.

mingen in de Grote Oceaan.

10

Hippocampus maart/april 2017

Sinds 2006 zijn Fakarava en de zes atollen van de Tuamotu-archipel geklasseerd als biosfeerreservaat door UNESCO. Samen met Rangiroa behoort Fakarava tot de beste duikbestemmingen ter wereld.

Air Tahiti Nui vliegt meermaals per week van Parijs Charles de Gaulle naar Papeete, de hoofdstad van Frans-Polynesië, gelegen op Tahiti. De vluchttijd bedraagt ongeveer 22 uur (12 uur van Parijs naar LA, en ongeveer 10 uur naar Papeete). Eens ter plaatse, zijn een groot aantal eilanden bereikbaar met korte vluchten van ongeveer 1 uur.

gevaarlijke stroming Onze openingsduik bij Fakarava maken we onmiddellijk in de noordpas van het atol.

Vandaag zou er enkel een 'milde' stroming staan. Na een halfuurtje varen met de zodiac, worden we voor onze check-dive al meteen in 'het blauw' gedropt. Met de stroming mee laten wij ons vervolgens voor het eerst de noordpas van Fakarava in zweven. We liggen nog maar net in het water wanneer een aantal grijze rifhaaien (Carcharhinus amblyrynchos) ons al even van heel dichtbij komen bekijken. Als een steen valt onze duikgids verder naar beneden en neemt ons mee naar een diepte van 34 meter. Plots geeft hij het vooraf afgesproken sein om ons vast te haken aan het rif. "Amaai! Noemen ze dit nou milde stroming?".

De externe flitsers van mijn camera wapperen heen en weer. Als ik naar links of rechts kijk, verlies ik bijna mijn duikbril. Maar wat volgt, is een prachtig beeld! Grote scholen barracuda's, honderden geelvinbarbelen, doktersvissen, verschillende napoleons en tientallen zwartpunt- en grijze rifhaaien!

De noordpas van Fakarava kent een enorme diversiteit aan marien leven, maar ook hier zijn de stromingen soms heel sterk en gevaarlijk. Tijdens onze volgende duikdagen neemt de stroming in de noordpas zelfs nog toe. Gelukkig beschikt de pas over het plaatsje Alibaba. Wanneer de stroming te groot wordt, kunnen duikers zich hier weg-

stoppen achter enkele koraalformaties. Bij sommige koraalblokken valt de stroming zo goed als volledig weg en komen zelfs grote scholen vis er zich verbergen. Wat een hoeveelheid aan vis! Tot nog toe zag ik nog nooit zo veel vissen samen op één plek.

ervaring vereist

Foto's (2): Bruno Van Saen.

Op de dag dat de stroming in de noordpas het sterkst is, trekken we naar de zuidpas van het atol. Vanuit ons resort is de noordpas te bereiken na 30 minuten varen, voor de zuidpas mag je – bij vlakke zee – rekenen op een verplaatsing van ongeveer anderhalf uur. In de zuidpas gaan we duiken op de zogenaamde 'Mur des requins' (de muur van de haaien). Grijze rifhaaien zouden

Foto: Els Van Den Borre.

De twee duiken die we iedere voormiddag maken zijn vrij intensief. Vaak wordt er vrij lang gedoken tussen 25 en 35 m diepte, en dat in sterke stromingen. De tweede duik volgt al na een oppervlakte-interval van amper één uur. Regelmatig moeten we een decompressiestop maken in het blauw vooraleer we onze duik kunnen beëindigen.

Absoluut geen duiken voor beginnende duikers, een minimumervaring aan stromingsduiken is hier toch wel vereist. De namiddagduik is echter totaal verschillend.

Het rif aan de rechterkant van de noordpas is beschut tegen de stromingen en is gekend voor zijn reuzenmanta's (Manta birostris). En ja hoor: bij zowat iedere duik op het rif zien we toch wel één of meerdere duivelsroggen voorbij zweven.

Hippocampus maart/april 2017

11

Reportage Reisverhaal

hier in grote aantallen aanwezig zijn. Tijdens het topseizoen zie je er soms wel 400 tot 600 stuks, en ze zouden je heel dicht benaderen. Ideaal voor fotografen, maar probeer het maar eens aan je ouders of niet-duikers uit te leggen: “Wij gaan duiken met honderden haaien!”. Hmm, gek hé?

halfpipe vol haaien In tegenstelling tot de noordpas staat er bij de zuidpas steeds een lichte stroming. De duik lijkt op een halfpipe (gekend bij fanatieke snowboarders en skiërs) en de bodem is bedekt met wit zand. Al snel duiken de eerste grijze rifhaaien op, maar onze duikgids Jean-Lou vroeg ons tijdens de briefing om niet te blijven hangen en te treuzelen wanneer de eerste exemplaren zich zouden laten zien. Hoe verder je de halfpipe intrekt, hoe meer haaien je immers zal zien.

En dan komt het moment dat Jean-Lou het teken geeft: “Voilà, we zijn er. Doe je ding maar en maak wat mooie beelden”.

Vooraleer we het goed beseffen zijn onze bodemtijdminuten verstreken. Jammer genoeg moeten we weer omhoog. Wat een schitterende duik. Vijfenveertig minuten lang haaien kijken, maar het leek of de duik amper tien minuten duurde!

het spektakel van Fakarava Inmiddels loopt onze vakantie op zijn einde, maar volgens de eigenaars van het duikcentrum 'Dive Spirit Fakarava' moet het beste nog komen. Morgen en overmorgen kunnen we op de juiste plaats zijn, even op het juiste tijdstip wachten, en de show van de noordpas op Fakarava meemaken.

zoveelste keer, vanuit de zodiac, opnieuw achterover het water in. Wij zakken af naar 36 meter onder de zeespiegel. Hier maken we wat de eigenaars 'de jacht' noemen mee: de haaien hebben honger en zijn op jacht.

Bliksemsnel kiezen sommige haaien zorgvuldig een slachtoffer (gelukkig voor ons, vissen) uit. Af en toe zien we een haai een prooi verorberen en naar binnen slikken.

Maar wat gaat dit snel! Onze ogen schieten te kort om dit alles waar te nemen. Het tafereel vastleggen op foto is zelfs voor ons – mag ik zeggen ervaren fotografen - zo goed als onmogelijk.

De dag nadien, de afsluitende duik van een schitterende vakantie, wordt nog beter.

Bij het te water gaan komen twee grote mantaroggen uit de diepte als het ware afscheid nemen. Tientallen grijze rifhaaien, scholen van duizenden doktersvissen, soldaatvissen en geelvinbarbelen voeren net als de dag ervoor een waar spektakel op. De haaien zoeken opnieuw naar een prooi en schieten door de scholen vis. Van links naar rechts, van boven naar onder, en omgekeerd. Onze duikgids gaat als een gek tekeer en als een dirigent van een orkest duidt hij ons bijna iedere volgende aanval opnieuw aan. Met behulp van zijn gebaren lijkt hij ons te zeggen: “Kijk eens aan! Wat een schitterend beeld is dit toch! Dit is het spektakel van de noordpas bij Fakarava”.

Die volgende ochtend vallen we voor de

Foto: Els Van Den Borre.

Ook onze namiddag duik op de 'Mur des requins' vliegt voorbij. Ik geef graag mee

dat dit een ongelofelijke belevenis is. De haaien zweven aan je neus voorbij. Wanneer ze de laatste duiker gepasseerd zijn, laten ze zich meenemen met de lichte stroming en gaan ze opnieuw achteraan in de rij hangen, waarna het tafereeltje opnieuw kan beginnen. De duik bij de muur van de haaien wordt afgesloten in een kleine baai, waar kleine en jonge zwartpuntrifhaaitjes zich schuilhouden. Het water komt hier amper tot aan je knieën, en de kleine rifhaaitjes draaien rond je benen. Bovendien komen ook grote napoleons meegenieten van het overschot van het middageten. Het wordt dus nog erger dan 'gewoon' duiken tussen honderden haaien: daar staan we dan, in het water babyhaaitjes te voederen!

De zuidpas heeft zelfs zo'n mooie indruk nagelaten dat de hele groep beslist om de daguitstap een tweede keer te doen.

12

EOS RZ FAMily

CENTER OF BRILLIANCE. EDGE OF PERFORMANCE. The new Mares family of dive lights will illuminate and zoom you into the underwater world. Featuring a hi-intensity LED encased in a non-corrosive aluminum body, adjustable beam, extensive burn time, and rechargeable battery via the included micro USB cord; available in a variety of sizes with multiple light intensities to meet all your diving needs and conditions.

We have the light for you. Don’t be left in the dark again.

Be brilliant. Take the edge of performance.

mares.com

13

Reportage Reisverhaal

Mede door het enthousiasme van onze duikgids word ik tijdens onze veiligheidsstop even emotioneel. Dat dit nog bestaat!

Dat wij dit nog mogen meemaken! Maar hoelang kan dit nog blijven voortbestaan?

Wanneer passeren hier de enorme boten met hun kilometers lange visnetten? En zullen wij, afstammelingen van de Homo sapiens, de oceanen uiteindelijk volledig leegvissen en dit alles kapotmaken?  BRUNO VAN SAEN

Els Van Den Borre is Belgisch CMAS 1*Instructeur en kinesitherapeut. Ze startte met een Fuji FinePix F30 compact camera.

Vandaag fotografeert zij met een DSLR Nikon D800. Bruno Van Saen werkt binnen de Belgische ICT-sector als functioneel en performance analist. Sinds kort fotografeert hij met een DSLR Nikon D810.

Ze maken al verschillende jaren gebruik van Hugyfot-onderwaterbehuizingen. Zij staan terecht achter dit unieke product van Belgische makelij en werden daarom uitgeroepen tot Hugyfot-ambassadeurs.

In hun reisverslagen proberen Els en Bruno allereerst hun persoonlijke gevoelens neer te schrijven en geven ze jou soms aanbevelingen of advies in verband met het plannen van je volgende vakantie of het maken van je onderwaterfoto's.

Op hun websites (www.brunovansaen.be en www.elsvandenborre.be) kan je hun foto's bewonderen en hun publicaties lezen.

14

Hippocampus maart/april 2017

Foto: Bruno Van Saen.

Onderwaterfotografen Els Van Den Borre en Bruno Van Saen maakten hun eerste openwaterduik in november 2004. Amper vijf jaar later nam dit Belgische koppel deel aan zijn eerste wedstrijd onderwaterfotografie. En nu, zes jaar later, hebben zij ondertussen een palmares vergaard van meer dan 70 top drie-plaatsen in zowel nationale als internationale onderwaterfotografiewedstrijden.

Foto's (2): Els Van Den Borre.

Over Els en Bruno

BONAIRE, Divers Paradise Ontdek de wondere onderwaterwereld ABC Travel is dé Caribische duikspecialist voor de veeleisende duikliefhebber

Heerlijk genieten onder en boven water op BONAIRE, CURAÇAO en ARUBA

Buddy Dive Resort

Caribbean Club Bonaire

Drive & Dive-pakket:

Drive & Dive-pakket:

Bij 6 personen vanaf € 1.469,00 p/p

Bij 4 personen vanaf € 1.369,00 p/p

Bij 2 personen vanaf € 1.679,00 p/p

Bij 2 personen vanaf € 1.489,00 p/p

Belmar Oceanfront Apartments Drive, Dive & Stay-pakket: Bij 6 personen vanaf € 1.359,00 p/p Bij 4 personen vanaf € 1.459,00 p/p

Alle duikpakketten zijn inclusief: Retourvlucht Amsterdam – Bonaire met KLM (inclusief belastingen en toeslagen) – 23 kg ruimbagage per persoon – Transfers bij aankomst en vertrek – 7 nachten verblijf bij de gekozen accommodatie – dagelijks ontbijt bij Buddy Dive en Caribbean Club – 6 dagen ongelimiteerd gebruik fles, lucht en lood (gratis Nitrox!) – 7 dagen autohuur inclusief CDW verzekering (tot 4 personen: pick-up, vanaf 5 personen: busje)

Informeer ook naar de aantrekkelijke aanbiedingen van duikreizen naar Curaçao en Aruba of bezoek onze website: abctravel.be

Bellen: +31 53 3030012 | Mailen: info@abctravel.nl | Bezoeken: De Klomp 120, 7511DJ Enschede, Nederland.

Reportage Geschiedenis

Foto: archief Martien Verrijt.

Antieke scheepswrakken en hun ladingen In de afgelopen 60 jaar zijn heel wat antieke scheepswrakken op de zeebodem teruggevonden, waarvan de meeste ondertussen grondig zijn bestudeerd en opgegraven.

B

ij de opgraving zijn twee factoren van belang: de oorzaak van de scheepsramp en de functionele eigenschappen die verantwoordelijk zijn voor de materiële verschijningsvorm van het oorspronkelijke, historische schip. Een antiek schip is naast een transportmiddel over water als het ware een drijvende gemeenschap.

Vondsten vertellen ons over de mensen die op het schip werkzaam waren, die aan de bouw ervan hebben bijgedragen en die zorg droegen voor de inkoop van goederen.

Ze vertellen eveneens over de bewindvoerders die het beeld van de handelsorganisatie bepaalden.

Omdat de ondergang van een schip een abrupte gebeurtenis is, spreken we van een gesloten vondst, een materiële assemblage die scherp in tijd is afgebakend. In de onderwaterarcheologie wordt met de term assemblage het totaal aan artefacten aangeduid dat op de site van het wrak is gevonden. Soms spreekt men ook over een synchroon tijdsbeeld in tegenstelling tot een archeologische site op het land, die over een veel langere tijd van menselijk handelen tot stand komt. Hier spreekt men van een diachroon proces. Het proces van

16

Hippocampus maart/april 2017

wrakvorming, dat begint nadat het schip is gezonken, heeft zelf een diachroon karakter.

Diachronisch of diachroon komt van de Oud-Griekse woorden 'dia' (door) en 'chronos' (tijd). Het betekent letterlijk 'door de tijd'. Het wordt gebruikt als kwalificatie van een analyse of onderzoek: een diachronische analyse onderzoekt de ontwikkeling van een verschijnsel door de tijd heen, hoe in de loop der tijd veranderingen zijn opgetreden en dergelijke.

Onder invloed van allerlei omstandigheden valt het wrak langzaam uiteen. Daar staat tegenover dat het onderwatermilieu ook een beschermende werking kan hebben. Het wrak, samen met zijn lading, kan in de bodem wegzinken en na een tijd bedekt worden met een laag zand of modder.

De meest bekende ladingen bestonden uit amforen. Er werden ook andere interessante objecten vervoerd, al dan niet samen met amforen, en daar willen wij het nu in een eerste artikel over hebben.

dakpannen Zeer frequent vinden we op antieke scheepswrakken twee soorten Romeinse dakpannen: de 'tegulae' en de 'imbricis'.

De 'tegula' is de platte rechthoekige dakpan. Hij was gemaakt van gebakken klei en had een afmeting van ongeveer 40 à 60 cm lang x 30 à 50 cm breed. De dikte was gemiddeld 3 à 5 cm. De gebruikte klei is redelijk glad en meestal is het baksel flauw rood, beige of oranje. Soms zijn er inclusies merkbaar van ijzeroxide, kleine steentjes en dergelijke. De 'tegulae' hebben een lip aan de bovenste korte zijde om niet naar beneden te kunnen schuiven. Aan beide lange zijden hebben ze een rechtopstaande rand van ongeveer 5 cm hoog. Hun gewicht schommelde tussen 4 en 10 kg.

Het is geweten dat de Romeinse legioenen grote bouwwerken voor hun rekening namen. In hun takenpakket zat dus uiteraard ook het vervaardigen van dakpannen.

Veel legioenen vonden het nodig om hun pannen voor het bakken een stempel mee te geven. Aan de hand van deze stempels kunnen de hedendaagse wetenschappers beter een archeologische site dateren en de herkomst van bepaalde grondstoffen achterhalen. Naast de stempels vertonen

Foto's (2): Guy Bosmans.

Onder invloed van allerlei omstandigheden valt het wrak langzaam uiteen.

Tegulae bedekt met imbricis.

Tekening: Guy Bosmans.

Legioenstempel en lijnversiering op een tegula.

sommige 'tegulae' abnormale eigenaardigheden zoals eenvoudige cirkelvormige tekeningen met de vinger aangebracht voor het bakken. Afdrukken van dierenpoten of zelfs van kindervoetjes zijn ook niet zeldzaam. De 'imbrex' is de halfronde pan die over de naad kwam te liggen van twee aangrenzende platte 'tegulae'. Hij was vervaardigd uit dezelfde klei als de platte pan en was iets dunner als de onderliggende pannen. De dikte is ongeveer 2,5 à 3 cm.

Hij was 35 à 40 cm lang en 16 cm breed.

De zijden lopen soms parallel aan elkaar maar in de meeste gevallen lopen ze taps naar elkaar toe.

Omdat het hier om een plaatselijke productie gaat van geen al te grote waarde, vinden we veel kleinere wrakken die enkele honderden stuks vervoerden.

Enkele van de bekendste wrakken: Barthélemy B (Anthéor) – Lion de Mer (Saint-Ra­ phaël) – Lardier 4 (Cavalaire) – Isolla (Corsica).

voorraadpotten De 'dolium' is de grootste voorraadkruik uit de antieke wereld. Ze werden gebruikt voor de opslag van allerlei waren zoals vloei-

stoffen, olijven, vissauzen, dadels en vijgen, graan, meel, fruit… Ze zijn zeer groot en rond en werden om deze reden vaak gebruikt voor maritiem transport. Hun hoogte varieert van 1 tot 1,5 meter. Sommige exemplaren hebben een platte bodem, andere een bolle.

Hun inhoudscapaciteit varieerde van 200 tot zelfs 2.000 liter. Ze werden in afzonderlijke delen handgedraaid op een groot pottenbakkerswiel en achteraf samengevoegd tot een geheel. De gebruikte klei is meestal ruw met redelijk wat inclusies. Aan de hand van deze inclusies kan men met microanalyse achterhalen vanwaar de grondstof afkomstig is. De meest voorkomende kleur is een bruingrijze variatie. Zij hebben geen hals, een massieve kraag en nooit oren. De opening kon hermetisch worden afgesloten met een houten, kurken of soms een aardewerken deksel. Deze deksels werden dichtgestopt met hars en wat gips verstevigd met hennepachtig vezeltouw. De binnenwanden werden bestreken met een soort pek. Daarmee was de kruik voldoende lucht- en waterdicht om de houdbaarheid van de vloeistoffen zoals wijn en olijfolie te garanderen.

Deze grootste aardewerken containers uit de oudheid wogen leeg vaak enkele honderden kilogram.

Enkele van de bekendste wrakken: Bénat 2

(Bormes-les-Mimosas) – Bataiguier (Cannes) – La Garoupe (Antibes).

wrijfschalen De 'mortarium' is een aardewerken schaal of vijzel met aan de binnenkant een grove textuur. Deze ruwe binnenwand werd gebruikt om voedsel te malen met de bedoeling er een pap of saus mee te maken. De 'mortarium' wordt als een aparte klasse gezien in de typologie van aardewerk. De 'mortaria' zijn typisch Romeins en komen redelijk veel voor. Elke antieke keuken had er minstens één en ook op ieder schip was er steeds één aan boord die door de bemanning gebruikt werd bij de bereiding van hun eten. De wrijfschaal komt in verschillende baksels voor. De kleur varieert van bijna wit naar geel tot donker bruingrijs met alle tussenschakeringen. De ruwe oppervlakte aan de binnenkant werd bekomen door kleine scherpe steentjes, meestal kwartsgruis of silex, in de natte klei te vermengen voor het bakken. Om te kunnen malen werd een stamper of maalsteen, in hetzelfde materiaal als de schaal, gebruikt.

Na jarenlang intensief gebruik sleten deze korrels af en werd de wand dunner. De 'mortarium' komt in verschillende variaHippocampus maart/april 2017

17

Foto's (4): Guy Bosmans.

Dolia met platte en ronde bodem.

Geborgen dolium met platte bodem.

ties voor. Een eerste onderscheid kan men maken aan de hand van de vorm van de giettuit. De tuit kan als overgeplooid lipje deel uitmaken van de ronde bovenrand.

We spreken dan van een gietsneb. Maar hij kan ook als een vooruitstekend gedeelte voorkomen. Dan spreken we van een gietkanaal.

Een tweede onderscheid ziet men in de stand van de bovenste rand. Deze kan verticaal zijn ofwel horizontaal en afgerond.

Veruit de meest voorkomende vorm is de wrijfschaal met de horizontale afgeronde bovenkant met ingeplooide gietlip. Globale afmetingen kunnen sterk verschillen: diameter van 30 à 50 cm, hoogte van 5 à 14 cm en een gewicht tussen 2 en 11 kg. Over welk model het eerst in gebruik was, bestaat nog onenigheid. Het lijkt erop dat het type met het uitstekend gietkanaal ouder is. Zeker is dat beide types reeds voorkwamen in de regeringstijd van Tiberius (14 – 37 n.Chr.).

Aan de hand van stempels in de afgeronde rand van de schaal kan men heel wat gegevens halen. Deze stempels bevatten informatie over de naam van de eigenaar van de figlina (pottenbakkersatelier) waar ze gemaakt zijn en slavennamen. De stempel ST MARC ANTHVS heeft na archeolo-

18

Hippocampus maart/april 2017

Mortarium met gietkanaal.

gisch onderzoek aan het licht gebracht dat ST(atius) MARC(ius) de eigenaar was van het atelier dat gevestigd was in Campanië in de 1e eeuw na Christus en dat Anthus de slaaf was die de werkzaamheden in de pottenbakkerij leidde. Een andere stempel C SATRINN COMMVNI verwijst naar Satrinnius Celes (eigenaar) en Communis (slaaf en assistent). Zijn atelier, eveneens uit de 1e eeuw n. Chr. was gevestigd in de omgeving van Pompeii. Soms vertoont de rand twee gaten, diametraal tegenover de giettuit, die vóór het bakken werden aangebracht.

Hierdoor kon de schaal na gebruik worden opgehangen.

aardewerk. In een volgend artikel zullen we het hebben over het fijne aardewerk zoals het zwarte Campanisch aardewerk en het rode 'terra chiara' en 'terra sigillata' aardewerk.  GUY BOSMANS

Enkele bekende wrakken: Cavallo I (Corsica) – Mellieha Bay (Malta) – Dramont D (Le Dramont).

conclusie Onderwaterarcheologie kan een enorme bijdrage leveren aan onze kennis over het verleden. Als een soort tijdcapsules laten scheepswrakken zien hoe men leefde en wat men gebruikte op het moment van het vergaan.

Het aardewerk dat we hier beschreven hebben valt onder de categorie van grof

Mortarium met gietsneb en stempel.

Persbericht

Deltagids 2017 De nieuwe Deltabrochure 2017, de inspiratiegids voor waterratten en landrotten is verschenen.

D

eze inspiratiegids is één van de middelen die VVV Zeeland samen met partners inzet om het Deltagebied onder de aandacht te brengen bij (potentiële) gasten en waterrecreanten. De Deltapromotie wordt, met als doel water- en landrecreatie met elkaar in verbinding brengen, mogelijk gemaakt door Provincie Zeeland, Regio West-Brabant, stad Antwerpen, diverse gemeenten en deelnemende bedrijven. Naast de printversie van de Deltagids is er ook een website www. deltagids.nl. Hiermee is de informatie en inspiratie breed beschikbaar.

De Deltagids biedt allerlei inspiratietips

over wat er op de wal rondom de Deltawateren te beleven is. Daarnaast biedt het de watersporter een handig overzicht van jachthavens, marifoonkanalen, getijdentabellen en watersportbedrijven in de Delta.

Tien karakteristieke wateren komen in beeld. Per regio vind je tips over wat er op, onder, aan en rondom de Deltawateren te beleven is. De brochure heeft een oplage van 50.000 (37.500 NL en 12.500 D) exemplaren. De Deltagids is gratis.

van de oplage. De brochure zal verspreid worden via: jachthavens, watersportbedrijven, VVV-inspiratiepunten, advertentiecampagnes, mailingacties, individuele aanvragen, beurzen en events. 

Evenals andere jaren besteden we veel aandacht aan een optimale verspreiding

SONJA VAN DER VOET

Advertentie

ENKELE VAN ONZE PARTNERS:

Ontdekkingsduiken met cip lavandou op port cros of de wraken Voor groepen van minimum 10 zelfbesturende duikers

€ 544

voor 10 duiken 5 dagen – 5 nachten in vol pension

 De boten liggen op een afstand van 5 meter van onze duikclub. Opbergplaats voor het materiaal – douche.  Huurprijs voor het materiaal: trimvest en ontspanners 5 €, duikpak 6 €, duikfles 1 €. Nitrox, O2-inflatie.  Uiltzonderlijke duikplaatsen met wat vele barracudas, zeebrasems, murenen, dolfijnen, tandbaarzen, conger, en steeds meer de zeeduivels van de Middelandse Zee ‘de Reuzemanta’s. De beroemde sites: la Gabiniére, le Vaisseau, Montrémian, en de wrakken Donator, Grec, Togo, Rubis (extra 7 €).  Afhankelijk van de weersomstandigheden kunnen een of twee daguitstappen op zee met een halte en picknick in Port Cros of Cavalaire (extra 6 €) georganiseerd worden.

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU SUR LE PORT – 83980 LE LAVANDOU – FRANCE +33 494 71 54 57 cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr

SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …….

SHOWROOM HOFEINDE 21 2350 VOSSELAAR BELGIE TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE WWW.DUIKMATERIAAL.BE

Hippocampus maart/april 2017

19

Reportage

Foto: Pascal Eeckhoudt.

Interview

De fabriek waar Foto: Roland Wantens.

je dromen werkelijkheid worden?

Hipporedacteur Roland Wantens was op bezoek bij 'da factory'.

E

én van mijn onderwaterbehuizingen moest een servicebeurt krijgen en daarom reed ik naar 'da factory' te Erembodegem. Pascal Eeckhoudt begroette me hartelijk. We hadden al altijd goed samengewerkt; al van toen ik nog hoofdredacteur was van Hippocampus en Pascal bij NELOS werkte en er de lay-out van ons bondsblad verzorgde.

Roland: Ik ken jullie bedrijf uiteraard al een hele tijd. Ik herinner me nog dat Put­ ti (Roger Puttaert van Putti's Place) me vertelde over de plannen om er de duik­ lampen – de ondertusssen welbekende 'Green Force' – te gaan produceren. On­ dertussen is daar de zeer succesvolle reeks 'Hugyfot'-behuizingen bijgeko­ men, maar nu beginnen jullie een winkel

20

Hippocampus maart/april 2017

met een zeer breed gamma.

Pascal: Onze duiklampen en behuizingen zijn inderdaad zeer goed gekend bij duikend Vlaanderen. Regelmatig kregen we echter op diverse duikbeurzen de opmerking van klanten dat er in België weinig of geen winkels waren die zich hadden gespecialiseerd in onderwaterfotografie en -videografie. Belgische klanten moesten ofwel naar Frankrijk of naar Nederland om geholpen te worden.

Roland: Komt de onlineverkoop dan niet van pas?

Pascal: Het is inderdaad zo dat de klanten zich tegenwoordig via het internet zeer goed informeren. En voor iets eenvoudig is een online-aankoop dikwijls een oplossing.

Maar voor een goede uitleg over een stuk

hoogtechnologische uitrusting is een persoonlijke aanpak met de nodige demonstratie erbij meer aangewezen. Wij hoopten al jaren dat iemand het initiatief zou nemen om in België zo'n winkel op te starten, zodat wij daar ook onze 'Hugyfot'-behuizingen konden aan koppelen, maar dat gebeurde niet. Uiteindelijk hebben we dan beslist om zelf het initiatief te nemen.

Roland: Maar 'da factory' verkoopt niet alleen 'Green Force' en 'Hugyfot'.

Pascal: 'da factory' is een winkel, specifiek voor de Belgische markt en compleet gescheiden van onze eigen huismerken. Bij de oprichting ervan waren we er ons immers van bewust dat een winkel met enkel de eigen huismerken een té beperkt aanbod zou hebben. Mede door de goede contacten

Foto: Roland Wantens.

meestal 'in huis' laten uitvoeren. Als de bestelling klaar is, geven we ook de nodige uitleg over het monteren en over het gebruik van de flitsers, enz.

Roland: Van waar komt de naam 'da factory' eigenlijk?

Pascal: Zoals je weet zijn we hier vlak bij 'de fabriek' waar 'Green Force' en 'Hugyfot' gemaakt worden. In het Engels (volksmond) klinkt 'de fabriek' als 'da factory'. We vonden het geschikt om die naam te gebruiken en er tegelijk bij te vermelden dat digitale avonturen hier ook vandaan komen.

Laat je me weten wanneer mijn behuizing klaar is?  ROLAND WANTENS

10% korting Bij vertoon van deze Hippocampus krijg je 10% korting in de winkel te Erembodegem. Actie geldig t.e.m.

31 mei 2017. Deze korting is niet van toepassing op Nauticam producten en is niet cumuleerbaar met andere kortingen.

Roland: Pascal, bedankt voor dit gesprek.

Foto's (2): Pascal Eeckhoudt.

met onze 'concullega's' kunnen wij in 'da factory' meerdere merken van onderwaterbehuizingen, flitsers, (video)verlichting en accessoires aanbieden.

Wij hebben nu overeenkomsten met andere producenten zoals Nauticam en Isotta, zodat we klanten verschillende alternatieven kunnen aanbieden. Ook flitsers van het merk Inon en Sea & Sea, alsook flitsarmen en andere toebehoren kunnen wij aanbieden. Wij kunnen dus een totaaloplossing bieden voor elk budget.

We luisteren naar de voorkeuren en de behoeften van de klant en bieden hem op maat een volledig pakket aan. Bovendien kunnen we eventuele aanpassingen

Hippocampus maart/april 2017

21

Reportage Reisverhaal

Scapa Flow Aan het einde van de regenboog‌ Volgens een Ierse legende verstopten kabouters hun goud aan het einde van de regenboog, een voor mensen onbereikbare plek. De kabouters zijn intussen verdwenen in de mist van het verleden. Toch blijven de mensen zoeken. Zo gingen ook Steven Van Heddegem, Johan Top, Erik Mechele, Karel Gansbeke, Rudi Deschilder, Marc Deprez, Rein Crombez, Mark Crahaij, Philippe Calu, Geert Behets en Luc Blockx op zoek.

22

Hippocampus maart/april 2017

E

ind september beantwoordden we de lokroep van de wrakduikgoudkoorts en trokken richting Scapa Flow.

Het duikmateriaal en de duikers werden verdeeld over een aantal wagens en een bestelwagen. De tocht voerde langs de jungle van Calais, over het Kanaal, dwars door Groot-BrittanniĂŤ om over te steken naar Stromness op de Orkney eilanden.

De start van een week duikplezier.

Foto: Marc Deprez.

Het duikteam.

Orkney eilanden.

Het duikteam Toen de initiatiefnemer kort voor de reis moest afhaken, heeft Rein in eerste instantie het organisatorische gat dichtgereden.

Dat was echter buiten de rest van het team gerekend‌ Iedereen heeft zijn schouder eens stevig onder deze wrakduikstage gezet en een dikke steen bijgedragen.

We leerden al snel dat we naast scheeps-

wrakken wel meer passies delen: technisch duiken, geschiedenis, natuur, lekker koken, uitgebreid eten en lekkere drank‌ Het resultaat was memorabel. Maar wat me het langst zal bijblijven, zijn de vele regenbogen die onze week extra kleur gaven.

Volledige, dubbele regenbogen boven water en boven land.

Stromness.

Foto's (2): Steven Van Heddegem.

Met 11 gepassioneerde wrakduikers reisden we af richting Scapa Flow. We vertegenwoordigden alle Vlaamse provincies.

De groep was voor de eerste maal voltallig op de kade van Stromness bij het laden van de Huskyan, de boot die ons naar de verschillende duikplaatsen zou brengen.

Hippocampus maart/april 2017

23

Bu

n ke

rs op

Burray.

Fo

to

:S

te ve

Reportage

n

Reisverhaal

n Va

He dde

Orkney eilanden De Orkney eilanden liggen een 6-tal zeemijl ten noorden van het Schotse vasteland. Ze delen dezelfde breedtegraad met Zuid-Groenland, Alaska en Leningrad maar worden gelukkig omspoeld door de golfstroom en genieten van zachte winters waardoor ze al meer dan vijfduizend jaar worden bewoond. Werelderfgoed sites Skara Brae, Ring of Brodgar en de Stones of Stennes zijn indrukwekkende overblijfselen van vroege menselijke activiteit.

Deze neolithische sites liggen midden in een landschap dat getuigt van een ruige schoonheid, rijk aan fauna en flora.

Stromness De baai van Stromness biedt een natuurlijk beschutte ankerplaats. De Vikingen noemden haar Hamnavoe, veilige haven. Stromness ontstond tijdens de oorlogen van de 17e en 18e eeuw. Het Kanaal, de zeestraat tussen Groot-Brittannië en Frankrijk, was toen onveilig waardoor de scheepvaart de noordelijke route rond Schotland verkoos.

De bonthandel van de Hudson Bay Company en arctische walvisvaart zorgden voor werkgelegenheid en droegen bij tot de bloei van het dorp. In 1780, tijdens hun terugkeer van de zuidelijke zeeën waar Captain Cook werd vermoord, deden zijn schepen 'Discovery' en 'Resolution' Stromness aan. Het dorp bleef sterk afhankelijk van de zee en activiteiten in scheepsreparatie, scheepsbouw, haringvangst en zeewierproductie

24

Hippocampus maart/april 2017

leidden tot de aanleg van de vele typische stenen pieren. Toen Sir Walter Scott in 1814 Stromness bezocht, klaagde hij dat het onmogelijk was het centrum te doorkruisen met een koets of zelfs te paard, aangezien trappen de bochtige straten domineerden.

Ook vandaag bepaalt de zee het leven in Stromness. De lokale producten van de Orkney Fishermens Society vinden hun weg naar Britse, Europese en Japanse tafels. NorthLink Ferries en Orkney Ferries zorgen voor een betrouwbare verbinding met het vasteland en andere Orkney eilanden. Innovatieve projecten voor hernieuwbare mariene energie hebben er hun basis.

Het European Marine Energy Centre en de ICIT-afdeling van de Heriot Watt University zijn gevestigd in de Old Academy Business Centre. Ze worden ondersteund door hightech bedrijven die zich in de stad hebben gevestigd.

Toerisme is een belangrijke industrie op de Orkney-eilanden; een groeiende trend die in Stromness ondersteund wordt door het duiktoerisme.

De karaktervolle stad, getypeerd door de vele pieren, smalle bochtige straten en de talloze trappen langs de helling van Brinkies Brae, is een uitgelezen uitvalbasis voor wie wil gaan duiken in Scapa Flow. Als wrakduiker vind je er al het nodige binnen wandelafstand: een haven met modern uitgeruste duikersboten, comfortabele huis-

vesting, gezellige pubs en duikwinkels voor eventuele reparaties en souvenirs.

Scapa Flow Orkney heeft een bijna perfecte marinebasis met kalme, beschutte waters omringd door eilanden. De Vikingen gaven deze diepe natuurlijke haven de naam Skalpaflói.

Scapa Flow werd als onneembaar beschouwd en door oorlogvoerende naties gebruikt als marinebasis. Kort voor de eerste wereldoorlog werd het de thuisbasis voor de Britse Grand Fleet. Als verdediging kwamen er uitkijkposten, kustbatterijen, drijvende barrières en onderzeebootnetten. Oude koopvaardijschepen werden afgezonken om als blokschip de toegang tot de oostelijke kanalen onmogelijk te maken.

In mei 1916 verliet de Britse Grand Fleet zijn veilige basis om zich tijdens de Slag bij Jutland te meten met de Duitse Hochseeflotte. In 1917 ontplofte het slagschip HMS Vanguard toen het voor anker lag in Scapa Flow.

Tijdens de tweede wereldoorlog keerde de Home Fleet terug. De meeste verdedigingswerken waren echter al lang afgebroken en Scapa Flow was kwetsbaar. Deze zwakheid werd duidelijk tijdens de nacht van 13 op 14 oktober 1939 toen het slagschip Royal Oak zonk als gevolg van torpedo's afgevuurd door de U-47. De Duitse onderzeeboot maakte handig gebruik van de ruimte, die door de jarenlange getijdenwerking was

Foto: Luc Blockx.

gem .

Ring of Brodgar.

SC

öln,

88 mm kano

n.

SMS C

öln, noodstu

u ri n

ri c

ht

in

g.

Onze boot, 'Huskyan'.

ontstaan tussen de blokschepen die ooit Kirk Sound hadden vergrendeld, om de Flow binnen te sluipen en onbeschadigd te ontsnappen.

Onder impuls van de First Lord of the Admiralty werd onmiddellijk gestart met de aanleg van de Churchill Barriers die de kwetsbare oostelijke kanalen voor altijd afsloten. Tijdens de werken werden Italiaanse krijgsgevangen ingezet. Ze lieten een kleine kapel achter als vredessymbool.

Vanuit Scapa Flow opende Groot-Brittannië tijdens de tweede wereldoorlog de jacht op het Duitse slagschip Bismark. Van hieruit vertrokken de vliegdekschepen voor hun aanval op haar zusterschip Tirpitz en de schepen die de Scharnhorst tot zinken brachten.

Ze e

a nj e l i e r e n .

gen echter de stille getuigen van meer gewelddadige tijden. Naast de schepen die door vijandelijke acties in de Flow tot zinken werden gebracht, liggen de restanten van de Duitse Hochseeflotte.

Duitse Hochseeflotte

Op het einde van de eerste wereldoorlog eisten de Geallieerden dat Duitsland zijn vloot zou overleveren. In totaal werden 74 schepen van de Duitse Hochseeflotte in Scapa Flow geïnterneerd, met een minimale bemanning en zonder munitie en geheime apparatuur, die in Duitsland aan wal was gezet.

Op 21 juni 1919, in de overtuiging dat de vredesgesprekken mislukt waren, gaf de Duitse bevelhebber Ludwig von Reuter opdracht de vloot tot zinken te brengen. In toVandaag is de rust teruggetaal zonken 52 schepen, keerd over Scapa Flow. het grootste verlies Op de bodem ligrrier, K irk Sou a B n il d. ch aan scheepsur h C ruimte dat ooit in één dag werd d'. Foto: Erik Me geregische blen l a c l e. ' Lo treerd.

De meeste schepen werden nog voor de tweede wereldoorlog geborgen

voor hun waardevolle metalen. Het hoogwaardig staal van de Hochseeflotte heeft in het huidige ruimtevaarttijdperk een belangrijke nieuwe bestemming gekregen. Low-Background Steel, geproduceerd vóór de eerste atoombommen in 1945 tot ontploffing werden gebracht, is minder radioactief en daardoor interessant voor extreem gevoelige stralingsdetectoren die in ruimteschepen worden gebruikt. Staal van de Duitse Hochseeflotte, dat in Scapa Flow werd geborgen, was terug te vinden in apparatuur die tijdens het Apolloprogramma op de maan werd gezet, die deel uitmaakte van de ruimtesonde Galileo die Jupiter verkende en van ruimtesonde Pioneer die intussen ons zonnestelsel heeft verlaten.

unieke wrakduiken De wrakken en hun geschiedenis maken van Scapa Flow een fascinerende locatie voor iedereen die geïnteresseerd is in maritieme geschiedenis. De variatie is uniek, gaande van reusachtige slagschepen in het midden van de Flow tot kleinere blok-

Hippocampus maart/april 2017

25

Foto's (3): Steven Van Heddegem.

SM

Reportage

Foto: Marc Deprez.

Reisverhaal

.

ar

. er

tb

St eve n Va n H (2): ed de l en zeea p a pe nj e g e e e li ez

o' s

m

Ee

t Fo

Ge

ste

ke l d

e zonnester .

Aan het einde van de regenboog.

schepen aan de ruige kustlijn.

Sommige schepen bieden een fantastische introductie tot het wrakduiken terwijl andere een stimulerende uitdaging bieden voor meer ervaren technische duikers.

HMS Royal Oak en HMS Vanguard zijn oorlogsgraven die niet verstoord mogen worden. Duikers kunnen wel de andere Orkney wrakken bezoeken, inclusief de zeven resterende Duitse oorlogsschepen.

meenemen.

Het rijke onderwaterleven is één van de stille wonderen van Scapa Flow. Op de zeebodem van slib en zand vormen de wrakken rijke kunstmatige riffen. Elk wrak vormt een gezond ecosysteem: zeeanjelieren, dodemansduimen, zeesterren en zee-egels zorgen voor kleur, krabben en kreeften verstoppen zich in hoeken en gaten terwijl het wemelt van de vis. Jagende zeehonden behoren tot de regelmatige bezoekers.

Drie slagschepen, drie lichte kruisers en een snelle mijnenlegger ontsnapten aan een volledige berging. Hun imposante rompen rijzen omhoog vanop de zeebodem. Gelegen op een diepte tussen 45 en 12 meter bieden ze een unieke en aparte duikervaring. Ontdaan van hun waardevolste pantserstaal en non-ferro metalen vormen ze een ware tijdscapsule met kanonnen, torpedobuizen, commandotorens, afstandsmeters, bruggen, ankers, noodstuurposten, toiletten, emmers…

Vanwege hun historische en culturele waarde zijn de wrakken van de Cöln, Dresden, Brummer, Karlsruhe, Kronprinz Wilhelm, König en Markgraf beschermd als monument. Duikers zijn welkom als ze de wrakken respecteren en niets afbreken of

Aan het einde van de regenboog

26

Hippocampus maart/april 2017

•

• • • •

We hebben er niet echt naar gezocht en toch vonden we aan het einde van de Schotse regenbogen potten gevuld met goud:

•

We doorkruisten het ruige landschap van de Orkney eilanden. Nergens vind je een vergelijkbare rijkdom aan neolithische resten op zulke kleine oppervlakte. Daarnaast zijn er de Churchill Barriers, Italian Chapel, uitkijkposten, geschutstellingen, getuigen van de marine activiteiten tijdens de wereldoorlogen. Kirkwall met zijn kathedraal en bisschoppelijk paleis heeft een haven

•

die bruist van de olie-activiteit.

We klommen in het nachtelijk donker naar Brinkies Brae en bewonderden van daaruit het schijnsel van de Aurora Borealis (het noorderlicht), de Grote Beer, de Melkweg, meerdere vallende sterren en de haven met zijn vele boeien.

We voegden 11 duiken toe aan ons logboek en deden alle 7 Duitse wrakken minstens één keer aan.

Een nieuwsgierige jagende zeehond hield ons gezelschap tijdens onze decompressietrappen.

We degusteerden het lokale bier en pub food in de lokale inn.

Gastronomisch namen verschillende pseudo-professionele en amateur-koks de handshoen op. Steak, pasta, stoofvlees, pannenkoeken, zelf verzamelde sint-jacobsvruchten als aperitiefhapje, lokale schelvis op een bedje van groenten in de oven… alles begeleid door een selectie rode en witte Franse wijnen, lokale single malt whisky en Belgisch bier.

We voelden ons volledig thuis op de Huskyan, een topklasse duikersboot.

Een klasse apart zijn de briefings van schipper Emily. Voor elke duik luisterden we geboeid hoe we binnen onze beperkte bodemtijd en gasvoorraad de mooiste elementen van het wrak konden bezoeken. Op het achterdek werden we verwend door Ross: "How do you want your coffee mate", "Which gas mix

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL eim van Het best bewaarde geh is niet ca ini de Caraïben. (Dom k). blie pu Re de Dominicaanse

KUBU INDAH DIVE & SPA RESORT BALI  INDONESIË

10 dagen / 7 nachten 2-pers. Garden Bungalow o.b.v. logies & ontbijt, incl. transfers & 10 kantduiken met gratis NITROX, duiken bij Kubu & Tulamben.

VANAF: €1271,- P.P.

EN DUEIK RSREIS LEZ

r Duikenlezers Exclusieve Trip voo

FILIPIJNEN

ADVENTURE TRIP BOHOL BOHOL  FILIPIJNEN

13 dagen / 10 nachten 2-pers. Superior Deluxe Cottage o.b.v. halfpension, inclusief transfers, 20 bootduiken inclusief 3 dagtrips en 1 excursiedag.

PRIJS: € 2.565,- P.P.

10 REDENEN OM NAAR DOMINICA TE GAAN ch eiland 1. Vulkanisch actief tropis leven 2. Authentiek Caribisch Caraïben de van 3. Walvishoofdstad 4. Nauwelijks toerisme trails 5. Meer dan 185 km hiking in alle kleuren 6. Betoverende koralen 7. Outdoor Paradijs 8. Land of Rivers enwoud 9. Eco Lodges in het reg chap 10. Duiken in klein gezels

ULYSSES APART HOTEL GOZO  MALTA

8 dagen / 7 nachten 2-pers. Standaard kamer o.b.v. logies & ontbijt, incl. transfers & 10=12 begeleide kantduiken.

7=6 special en 2 gratis duiken.

VANAF: € 728,- P.P.

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm NDTRAVEL.NL EA IV .D W W website W

L.NL E V A R T D N A E IV .D W W W 15 94 TEL: 033 457

ONTDEK DEZE EN ANDERE DUIKBESTEMMINGEN ONLINE OP WWW.BONTRAVEL.NL

E-mail info@bontravel.nl

Tel. 0031-(0)355426071

DMZ02_024_Dive_and_Travel.indd 1

19-12-16 09:33

Hippocampus maart/april 2017

27

Reportage Reisverhaal

Koffie om op te warmen.

Foto's (2): Luc Blockx.

Deze reis was een groot succes. Toch waren uiteindelijk maar 11 van de 12 beschikbare plaatsen bezet en deden we maar 11 van de 12 geplande duiken. Zou dat een voldoende excuus zijn om het nog eens over te doen?  LUC BLOCKX

'Beam me up Emily'.

•

•

would you like for your next dive?". De veiligheidsnormen werden streng gerespecteerd en elke nitroxfles diende vergezeld te zijn van een certificaat dat aantoonde dat ze minder dan een jaar geleden zuurstofzuiver werd gemaakt. 's Avonds ging Ben aan de slag om ervoor te zorgen dat onze droogpakken de volgende ochtend weer waterdicht en bruikbaar waren.

Met vereende krachten verzorgden de aanwezige instructeurs een cursus Gevorderde Nitrox-Duiker (GND). De nachtelijke examensessie en de talrijke praktische leermomenten vroegen een ongedeelde inzet van de kandidaten. Ze mogen zich nu dan ook trots GND noemen.

Vriendschapsbanden werden aangehaald.

28

Hippocampus maart/april 2017

Praktische informatie De Orkney eilanden hebben naast wrakduiken heel veel te bieden. De websites van de toeristische diensten van Schotland (www.visitschotland.com) Orkney (www.visitorkney.com) en Stromness (www.stromnessorkey.com) geven een goed overzicht van de bezienswaardigheden, verblijfsmogelijkheden, enz…

Naar Orkney ga je met de boot (www. pentlandferries.co.uk of www.northlinkferries.co.uk)of met het vliegtuig.

De bagagemogelijkheden van de kleine vliegtuigen zijn echter nogal beperkt.

Wij verkozen al het duikmateriaal in onze wagens te laden en helemaal tot Stromness te varen/rijden. Het is mogelijk je wagen op het Schotse vasteland achter

te laten en met je bagage als passagier op de Ferry naar Stromness te stappen.

Onze auto's kwamen uiteindelijk goed van pas om op een verloren moment of tijdens zwaar weer Orkney te verkennen.

'Coffee'.

Over Scapa Flow en zijn wrakken zijn vele boeken geschreven. De website www.scapaflowwrecks.com geeft een goed overzicht. Emily gebruikte de 3D-voorstelling van de wrakken tijdens haar briefings. Ook al zijn ze gebaseerd op gegevens uit 2006, de 3D-voorstellingen blijven een geweldig hulpmiddel om je duik te plannen en te visualiseren.

Op de wrakkensite vind je een overzicht van duikersboten die Scapa Flow aandoen. Wij genoten van de diensten van Huskyan (www.huskyan.com).

Duikreizen Individueel · A la carte · Groepsreizen

BEKIJK ON ZE BROCHUR E ONLINE WWW.MA

RETOURS .BE/ DUIKREIZ EN

INFO & RESERVATIE IN JOUW MARE TOURS REISKANTOOR OF ONLINE: WWW.MARETOURS.BE | ONLINE@MARETOURS.BE | 016/50 22 22 Foto © Rene Lipmann

Jezusstraat 40-42c • 2000 Antwerpen Tel : 032321008 • Info@Contactlens-Shop.com Ma-Di-Do-Vr • doorlopend van 9.00u-18.30u Zat 9.00u-12.30u • Donderdagavond tot 21.00u op afspraak

PROBEER NU DAGLENZEN! © 2015 Novartis MR2015-980 10/2015

Hippocampus maart/april 2017

29

Reportage

Een maanvis gezien op 26 september 2016 aan het wateroppervlak in Franse wateren, net op de grens met België t.h.v. het wrak 'Bruno Heinemann'.

Biologie

Jaarlijks stranden gemiddeld 1 à 2 voornamelijk jonge maanvissen op de Belgische en/of Nederlandse kustlijn. In de winters van 2004 en 2005 waren dat zelfs telkens een tiental exemplaren. Vanaf halfweg de zomer bestaat ook de kans levende exemplaren te zien, maar het zijn toch vooral de door koude overmande en dood aanspoelende exemplaren tijdens de winter (december-februari) die het voorkomen bij ons bepalen.  JAN SEYS (VLIZ) Fo

Foto's : Kristof Temmerman.

Maanvis als acteur In oktober 2016 stond de krant

fenomeen

en Facebook vol van beelden

Het zal niet de eerste keer zijn dat de vraag of maanvissen en exoten meer en meer voorkomen in onze wateren. Ik ga ervan uit dat er verschillende factoren meespelen: DD Duikers gaan meer en meer op reis naar de Middellandse Zee en exotische bestemmingen, waardoor ze ook daar het onderwaterleven leren kennen en herkennen.

DD We hebben meer financiële middelen dan vroeger waardoor uitstappen op de Noordzee voor sommige duikers wekelijkse kost zijn, tenminste als het weer dat toelaat.

DD Kan het zijn dat de opwarming van de aarde meer duiken op de Noordzee mogelijk maken?

DD Duikers investeren ook meer in audiovisuele middelen waardoor direct bewijsmateriaal kan geleverd worden.

DD We vinden meer en meer de weg via het internet. Daardoor gebruiken we de juiste kanalen om te rapporteren.

DD Of de opwarming van de aarde er iets mee te maken heeft? Deze vraag stel ik aan het VLIZ en lees je in een volgend artikel.

van de maanvis die gespot is in onze wateren. Dit kreeg veel media-aandacht. Maar is dit wel een unieke gebeurtenis? Ik ga alvast op zoek naar de filmer.

K

ristof Temmerman, 2*Instructeur, vaart zeer regelmatig de Noordzee op. Zo vertoeft hij ook op 26 september 2016 samen met zijn vrienden op deze grote waterplas. De duik is gepland op het wrakje aan de Sandetti Bank, dat in de Franse wateren gezonken ligt.

Na de duik varen ze voor de debriefing naar het wrak Bruno Heinemann, dat tevens op de terugweg naar de thuishaven ligt.

geluk ligt in een klein hoekje Een maanvis van ongeveer een meter komt hem vergezellen. Het was van 15 juli 2007 geleden dat Kristof foto's kon nemen van van de kleine maanvis, die rustig lag te zonnen, nabij het wrak Melrose. Deze maanvis is veel volwassener en gedraagt zich als een echte acteur voor de camera.

Deze verschijning heeft Kristof gerapporteerd aan het VLIZ (Vlaams Instituut voor de Zee) waardoor dit de nodige media-aandacht kreeg.

prehistorisch Je kan alvast het filmpje vinden op de website www.vliz.be en daar zoeken op 'maanvis' of op de wetenschappelijke naam 'Mola mola'. 'Mola' komt van het Latijn en betekent molensteen, wat refereert naar

t

as om o: T

Te r m o t e.

het ronde platte lichaam, de grijze kleur en de ruwe textuur van Op 5 juli 2011 deed Tomas deze vis. Hij Termote al een waarheeft twee neming in de Belgische wateren. vinnen aan dezelfde zijde van die platte schijf en om zich voort te wegen plooien deze zich open tot 90° en terug dicht. Bij een eerste ontmoeting denk je dat je een onderwatervogel ziet vliegen maar dan wel een kwartslag gedraaid. Een paar seconden later meen je een prehistorische vis te zien die zich uiterst ongewoon en uniek voortstuwt. Deze klompvis hoort bij de Chordadieren, is de zwaarste beenvis en komt wereldwijd voor in zout tropisch water. Je kan deze zowel heel diep of aan de wateroppervlakte spotten.

rustoord Aan de oppervlakte liggen ze meestal te zonnen op hun zij, om zich op te warmen.

Het geeft zeevogels ook de mogelijkheid om de huid van de maanvis te ontdoen van parasieten. Vaak dienen ze dan ook als landingsbaan of als tropisch mini-eiland voor zeevogels die willen rusten en zich met deze parasieten voeden. Tevens zijn er rapportages dat ze meer dan drie lichaams­lengtes boven het oppervlak uitspringen, wat een andere manier is om zich van parasieten te ontdoen. De grootste vijanden van deze bijzondere vis zijn warrelnetten en zwerfvuil. Ook worden ze spijtig genoeg door schepen overvaren.

Als je de gelegenheid hebt om met een RIB op de Middellandse Zee mee te varen en te duiken, die dan ook nog eens ankert, probeer dan als laatste ploeg te duiken. Deze vis geraakt vaak geïnteresseerd in het anker. Ik zie er alvast naar uit om deze zilveren platte bol nogmaals te ontmoeten, al dan niet onder water.  CHRISJE DEMUYNCK

30

Hippocampus maart/april 2017

KIES HET ABONNEMENT DAT BIJ JE PAST! DUIKEN DUIKEN DUIKEN 27E JAARGANG NR.6 - JUNI 2016 € 5,99

27E JAARGANG NR.5 - MEI 2016 € 5,99

27E JAARGANG NR.4 - APRIL 2016 € 5,99

MARSA ALAM SPECIAL

GRIEKS AVONTUUR

APRIL 2016

MEI 2016

JUNI 2016

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

VRIENDELIJKE REUS

AVONTUUR

DE DUGONG VAN MARSA SHUNI

WRAKKEN ONTDEKKEN

5 TOPSPOTS

BOOT- EN KANTDUIKEN

ELPHINSTONE REEF

FILIPIJNEN

MAGIC ISLAND

SNORKELEN MET ORKA’S

FIJI

VER WEG KOMT DICHTBIJ

TERREIN VAN DE WITPUNTHAAI

5

TOP WRAKKEN MALTA

ARCHEOLOGIE

ZEELAND

BOOTDUIKEN OP DE OOSTERSCHELDE

FOTOGRAFIE

DOLPHIN HOUSE

MACROFOTOGRAFIE MET FISHEYE

Zoet water 6 Onze top tien nummers

€ 19,

#DUIKENFOTOCHALLENGE: DE WINNENDE SERIE | GROTDUIKEN: FRANSE STEENGROEVE TECHSCHOOL: UITLODEN EN BALANS | PRODUCTINFO: TOP 11 NATPAKKEN

95 01606

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

SLAAPKAMER IN ZEE

WOESTIJNAVONTUUR

OP PAD MET BEDOEÏENEN

Omringd door kleuren nummers

€ 39,

ZEELAND: ANNA JACOBAPOLDER | RIVIERKREEFTEN: ALL AMERICAN MEDISCH: DE VLOEK VAN DE FARAO | FOTOGRAFIE: WIN EEN ONDERWATERCAMERA!

95 01605

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

FOTOGRAFIE

ZEEMEERMINNEN EN ZEEMONSTERS

special

Marsa Alam12

DE SCHATKAMERS VAN SICILIË

Spectaculair24

museum onder water nummers

€ 59,

ZEELAND: DEN OSSE HAVEN | ACTUEEL: NIEUWE ERFGOEDWET WRAKKEN TECHSCHOOL: WINGS EN TANKS | OM DE HOEK: KIKKERS & KIKKERDRIL

Neem een abonnement of geef DUIKEN cadeau DUIKEN: MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD DUIKEN is hét internationale onderwatersportmagazine van Nederland en België met in iedere maand: duikreisverhalen in binnen- en buitenland, productinformatie, lezerservaringen, prijsvragen, medische vraag en antwoord, columns en tips!

DUIKEN brengt de onderwaterwereld bij jou thuis. Nu ook digitaal!

ZO NEEM OF GEEF JE EEN ABONNEMENT

Een abonnement is voordeliger dan in de winkel los kopen en het magazine wordt automatisch thuisbezorgd.

Ga naar: duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2106

Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode, cadeauabonnementen stoppen automatisch.

duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2016

50 01604

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

Reportage Geschiedenis

De Sovjet-Tangoklasseonderzeeër B515, nu omgedoopt tot U434.

In Hamburg, in het noorden van Duitsland, ligt één van de groot-

Sovjet onderzeeër:

ste havens van Europa. Deze stad is zeker een bezoek waard. Eén van de attracties is de Sovjet-

de U434 D

Tangoklasseonderzeeër B515, nu omgedoopt tot U434.

in Hamburg 32

Hippocampus maart/april 2017

eze museumonderzeeër is nog in originele staat en als bezoeker krijg je een goed beeld van hoe het leven op een krappe dieselonderzeeër moet zijn geweest.

In de jaren na de val van de Sovjet-Unie moest er drastisch in de begroting van de Russische Marine worden gesneden. Dit betekende dat er heel wat creativiteit nodig was om de nodige fondsen te verwerven die de eens zo trotse Russische marine overeind konden houden. Een manier was

Eén van de slaapcabines.

Foto's (4): Ferry Stam.

De elektrische machinekamer.

De drinkwatertanks en het blussysteem.

Foto's (2): Ivo Madder.

het verkopen van (verouderde) apparatuur aan de hoogste bieders. Een aantal Europese en Amerikaanse zakenlieden en museumdirecteuren kreeg hierdoor de kans om Sovjetonderzeeërs te kopen om te gebruiken als toeristische attractie.

Momenteel kunnen in West-Europa verschillende sovjetonderzeeërs worden bezocht, zoals de B39 in Folkestone (Foxtrotklasse), B143 in Zeebrugge (Foxtrotklasse) en U434 in Hamburg (Tangoklasse).

Het zijn allemaal dieselonderzeeërs gebouwd in de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw. De Tango klasse is eerder zeldzaam als museumstuk, zodat de U434 het bezoeken zeker waard is.

geschiedenis van de U434 De onderzeeër B515, nu omgedoopt tot U434, werd gebouwd op de Krasnoe Sormovoscheepswerf in Gorki in 1976. Hij werd gestationeerd bij de Sovjet Noordzeevloot in Severomorsk nabij Moermansk en bleef in dienst tot 2002. De U434 werd ingezet

Hippocampus maart/april 2017

33

Reportage Geschiedenis

De torpedoruimte.

voor spionageopdrachten en was actief tijdens de Cuba-crisis. Hij voerde spionagemissies uit op de Amerikaanse oostkust en patrouilleerde in de Sovjet territoriale wateren. In 2002 werd hij gekocht door het U-bootmuseum in Hamburg en van Moermansk naar Duitsland gesleept. De Russen namen de wapensystemen eruit, maar voor de rest is de sub in originele staat gebleven.

Op zijn huidige locatie, aan de St. Pauli Fisch Market, kan hij worden bezocht als museum. Een winkel, een bezoekerscentrum en een grote parkeerplaats zijn aanwezig. Het museumschip is het gehele jaar geopend. Men kan het schip bezoeken onder leiding van een gids (in het Duits), ook is het mogelijk om zonder gids door het schip te gaan. De rondleiding start aan de achterzijde van de duikboot en eindigt aan de voorzijde.

de romp De U434 (Tangoklasse) heeft het uitzicht

34

Hippocampus maart/april 2017

en de eigenschappen van een moderne onderzeeër. Hij is lang, rond en gestroomlijnd. Dit in tegenstelling tot zijn voorgangers van de Foxtrot klasse, die er nog uitzien als Tweede Wereldoorlogonderzeeërs.

de torpedoruimte Bezoekers komen binnen in de torpedo­ ruimte via een wenteltrap. Gepaste muziek en dummy's in de sovjetmarine-uniformen brengen de bezoekers in de juiste stemming. In deze grote kamer ziet men de 6 torpedolanceerbuizen. De eerste dingen die de bezoekers opvallen zijn de enorme hoeveelheid buizen, draden, schakelaars, kleppen, meters etc. Aan beide zijden van de ruimte zitten 3 torpedohouders, één originele torpedo ligt nog in zo'n houder.

Tien bemanningsleden werkten in de torpedokamer met 24 torpedo's, elk met een gewicht van 2 ton. Aan het einde van de torpedokamer is een rond luik dat leidt naar het volgende compartiment.

het woongedeelte Hier verbleven de officieren. Door het midden van dit gedeelte loopt een smalle gang.

De beschikbare ruimte is zeer beperkt. De officiersmess is de grootste kamer in dit compartiment. Interessant detail is een foto van het vrijheidsbeeld in New York gefotografeerd door een periscoop. Het zou kunnen dat dit een trofee is om aan een succesvolle spionagemissie te herinneren!

Andere kamers in het woongedeelte zijn de kapiteinskamer, de medische ruimte, officiershutten (waarvan sommige gedeeld werden door 4 personen), een toilet en een wasruimte. Iedere kamer heeft zeer weinig ruimte en vaak meerdere functies. Poppen gekleed in Russische marine-uniformen werden in een aantal kamers geplaatst.

Aan het einde van de gang is er een trap naar beneden, die leidt naar de batterijruimte. Er is ook een trap naar omhoog

Torpedo.

Een smalle gang.

De ladder om naar het dek te klauteren.

Een Sovjet-klok gaf toch een beetje tijdsbesef.

Foto's (6): Ferry Stam.

Het vrijheidsbeeld in New York gefotografeerd vanuit een onderzeeërs telescoop.

die toegang geeft tot de commandobrug.

De kapitein en de stuurman hebben hun zetel in de commandobrug van waaruit ze de onderzeeër bedienen. Er is ook een kaartenkamertje voor de navigatie van de boot. De apparatuur in de commandobrug was state-of-the-arttechnologie tijdens de inzet van de U434 in de Koude Oorlog. De commandobrug is enkel te bezoeken onder begeleiding van een gids.

bemanningsgedeelte In dit compartiment verbleef de meerderheid van de bemanning. Hier is een ruimte met een grote tafel waaraan men kon eten en recreëren. Hier bevinden zich een keuken, toiletten en slaapcabines. Een totaal van 84 bemanningsleden (16 officieren, 16 onderofficieren en 52 matrozen) bemande de onderzeeër tijdens de inzet.

de dieselmotorruimte Het volgende compartiment is de ruimte

met 3 dieselmotoren. De 6 cilinder turbodieselmotoren zijn compact en zuinig.

Zelfs vandaag de dag beschouwen we deze als moderne dieselmotoren. Als de dieselmotoren draaiden steeg de temperatuur in deze ruimte tot 60°C. De gemiddelde temperatuur in de onderzeeër was altijd rond de 40°C!

de elektrische machinekamer In het volgende compartiment zijn drie elektromotoren geplaatst waarmee de U434 zich onder water kon voortbewegen.

De accu's in de batterijruimte zorgen voor een totale capaciteit van 16.000 Ah (een auto-accu heeft 60 Ah). De accu's worden opgeladen door de dieselmotoren.

het achterschip

gebruikt in een elektrische omgeving) en het hydraulische systeem voor de roeren.

In dit deel staat ook de reserveschroef van het schip opgesteld, deze schroef heeft 5 bladen. Een schroef met meer bladen maakt minder geluid, vandaar de vijf bladen voor deze spionageonderzeeër.

conclusie Er zijn niet veel moderne Sovjetonderzeeërs omgebouwd tot museumschip. De U434 is waarschijnlijk een van de meest interessante Sovjetonderzeeërs die bezocht kunnen worden over de hele wereld.

De duikboot is in originele staat, met veel toegevoegde decoratie die het gevoel geeft dat hij ieder moment kan vertrekken voor een nieuwe missie!  FERRY STAM

Het achterste gedeelte van de onderzeeër herbergt de drinkwatertanks, het brandblussysteem (een soort schuim dat wordt Hippocampus maart/april 2017

35

'Clean Seas'-project Jaarlijks belandt meer dan acht miljoen ton plastic in de oceanen.

Daarmee is het één van de grootste vervuilers van de oceanen. De Verenigde Naties lanceerden eind februari 2017 – onder de noemer 'CleanSeas' – een wereldwijde campagne om mensen, overheden en bedrijven aan te sporen tot actie.

B

elgië werkt mee aan de campagne, onder impuls van staatssecretaris voor de Noordzee Philippe De Ba­

cker.

Onze Noordzee werd ooit de riool van Europa genoemd. Via waterwegen van alle landen kwamen chemicaliën, toxische stoffen, brandstoffen, … in onze zee terecht. Daar is intussen veel aan veranderd. We zijn veel strenger geworden en het water in de Noordzee is vandaag veel properder.

Maar intussen sluimert internationaal een groeiend probleem. Jaarlijks belandt maar liefst meer dan acht miljoen ton plastic in de oceanen. Ook in België worden we hiermee geconfronteerd. In elke kilogram Belgisch zand vind je bijv. vandaag tot 150 stukjes plastic.

Als staatssecretaris voor de Noordzee werk ik aan een nationaal actieplan voor minder

afval in zee voor een propere Noordzee.

Met ons actieplan willen we het probleem bij de wortel aanpakken. De wortel is al het plastic dat we hier aan land produceren, gebruiken en laten rondslingeren. Hiervoor werk ik samen met collega-minister Marghem om een goed productiebeleid te voeren.

zetten. We zijn onder meer aan het bekijken of we het project met de 'Big Bags' kunnen uitbreiden naar andere organisaties: duikclubs, baggeraars, windmolenparken, ga zo maar door. Al het plastic dat we uit de Noordzee kunnen halen, dat is plastic dat niet verder kan verbrokkelen tot kleinere fragmenten.

Daarnaast werken we ook samen met alle betrokken sectoren op onze Noordzee. Achtergelaten of verloren visnetten zorgen bijvoorbeeld voor bijzonder veel problemen. Daarom kijken we samen met de visserijsector of er natuurlijke afbreekbare alternatieven zijn. We hebben ook al het 'Fishing for Litter'-project opgestart.

Vissers die vroeger noodgedwongen het plastic in hun netten terug in zee moesten werpen, kunnen nu op een gemakkelijke manier het plastic verzamelen en aan wal

Het is duidelijk dat we voor een enorme uitdaging staan. Als we het roer niet omgooien, dan zwemt er tegen 2050 meer plastic dan vis rond in de Noordzee en in alle oceanen wereldwijd. Daarom moeten we internationaal samenwerken. Het is ook daarom dat ik de andere landen van de Noordzee zal oproepen om samen te werken aan minder plastic in de Noordzee. 

Advertentie

36

Hippocampus maart/april 2017

PHILIPPE DE BACKER, STAATSSECRETARIS VOOR DE NOORDZEE

Foto: Rich Carey - shutterstock.

Persbericht

Hippo las

Handboek digitale onderwaterfotografie Fotograaf Ron Offermans presenteerde op de duiksportbeurs 'Duikvaker 2017' zijn nieuwe editie van het 'Handboek digitale onderwaterfotografie'. Het handboek werd volledig herzien en uitgebreid.

Het zal bovendien door de Audiovisuele Commissie (NELOSAC) gebruikt worden als cursusboek en naslagwerk bij de opleidingen onderwaterfotografie binnen NELOS.

D

e professionele fotograaf Ron Offermans, die zich al enkele decennia bezighoudt met onderwaterfotografie, bracht al eerder een handboek over onderwaterfotografie uit. Maar dat boek uit 2011 was al enige tijd uitverkocht. Omdat de fotografie – en dus ook de onderwaterfotografie – continu in evolutie zijn, koos hij niet voor een herdruk, maar voor een nieuwe en actuele uitgave.

Nieuwe camera's, nieuwe accessoires en nieuwe technieken volgen elkaar immers razendsnel op. Daarnaast wordt onderwaterfotografie bij duikers steeds populairder. Een volledig nieuwe versie van het 'Handboek digitale onderwaterfotografie' kon dan ook niet uitblijven.

Het handboek, dat zes jaar na de eerste druk wordt uitgebracht en 40 extra pagina's krijgt, bevat niet alleen actuele informatie en nieuwe onderwerpen, maar gaat ook dieper in op de materie. "Door de cursussen die ik geef, begrijp ik des te beter tegen welke problemen niet alleen ik maar ook andere onderwaterfotografen aanlopen. Op deze onderwerpen ga ik in het nieuwe boek uitvoerig in", zegt Ron. De auteur is niet over één nacht ijs gegaan.

In de afgelopen jaren is hij voortdurend

bezig geweest met het testen van nieuwe materialen en het ontwikkelen van geavanceerde technieken. In het nieuwe boek komen niet enkel basistechnieken aan bod, maar ook heel wat technieken voor de gevorderde fotograaf. Bij onderwaterfotografie is het gebruik van flitsers meestal onontbeerlijk, maar die zijn zeker niet gemakkelijk in gebruik. Om die reden besteedt Ron maar liefst zestig pagina's aan dit onderwerp. Zo wordt er in het nieuwe hoofdstuk 'Flitsposities' uitgebreid ingegaan op hoe je door middel van positionering van de flitsers niet alleen zweefvuil in de foto minimaliseert, maar ook hoe je sfeer brengt in de foto. Door het gebruik van veel illustraties en voorbeeldfoto's zie je bij iedere flitspositie hoe het licht op het onderwerp valt. Daarnaast geeft Ron de verschillende flitsposities unieke namen, zoals 'Mouse Ears', 'Rabbit Ears' of 'Hammerhead'. Dat helpt als je wilt onthouden welke flitspositie je voor een foto gebruikt hebt of wenst te gebruiken. Waarom hij hiervoor Engelstalige namen koos in een Nederlandstalig boek is me niet duidelijk.

Een ander nieuw hoofdstuk neemt de communicatie tussen camera en flitser onder de loep – zes mogelijkheden worden volledig geanalyseerd en inzichtelijk gemaakt.

Dankzij de tips van Ron ga je vast en zeker betere onderwaterfoto's maken. Maar zelfs als een foto helemaal geslaagd is, dan zijn er mogelijkheden om hem in de nabewerking nog krachtiger te maken. De belangrijkste bewerkingen in 'Lightroom' en 'Photoshop' komen aan bod, telkens rijkelijk geïllustreerd met schermafbeeldingen.

De doelgroep van het handboek is de meer gevorderde fotograaf, dus enige basiskennis van fotografie heb je wel nodig als je aan dit boek begint. Het is gemakkelijk geschreven, maar het helpt als je al bekend bent met begrippen als diafragma, sluitertijd, dynamisch bereik en ISO-waarde. Ben je met onderwaterfotografie bezig, dan is dit zeker een boek dat je moet aanschaffen.

Het boek is zowel verkrijgbaar via speciaalzaken voor onderwaterfotografie, diverse duikwinkels als online. Kijk op www. handboekdigitaleonderwaterfotografie. nl voor verkoopadressen. Gebruikers van het boek kunnen hier updates vinden en vragen stellen. Tevens geeft deze site informatie over cursussen en lezingen.  IVO MADDER

Hippocampus maart/april 2017

37

Reportage

Antarctische ijsplaat Snelst opwarmend continent In 50 jaar tijd is de gemiddelde luchttemperatuur op Antarctica met 2,5°C gestegen.

Op een eeuw tijd is de watertemperatuur rond het Antarctisch schiereiland ongeveer 3,4°C gestegen.

scheurt in recordtempo Een grote kloof in de buurt van de Pine Island gletsjer op West-Antarctica, zoals te zien was tijdens een 'IceBridge' vlucht over Larsen-C op 4 november 2016.

De Larsen-C ijsplaat op Antarctica scheurt door. Die ijsplaat vertoont op dit moment een breuklijn van ongeveer 170 km lang, die elke dag enkele voetbalvelden groter wordt. Wanneer het ijs afbreekt, ontstaat een ijsberg die iets groter is dan West- en Oost-Vlaanderen samen. Bovendien kan het verdwijnen van de ijsplaat op termijn een effect hebben op het zeeniveau.

E

én van de plaatsen die het snelst opwarmen op de planeet, het Antarctisch schiereiland, heeft twee enorme ijsplaten verloren in de afgelopen

20 jaar: de Larsen-A en Larsen-B. Beide drijvende ijstongen verdwenen in een paar weken tijd. Niemand weet met zekerheid waarom die ijsplaten toen ingestort zijn.

Een studie, uitgevoerd begin 2013, geeft wellicht de oorzaak weer? Zo blijkt eveneens de resterende Larsen-C ijsplaat, de vierde grootste ijsplaat van het Antarctisch schiereiland, te smelten en de oorzaak is duidelijk meer dan enkel warmere lucht.

"Deze ijsplaat zal eveneens verdwijnen als gevolg van de opwarming van de oceaan", meldden wetenschappers op 12 mei 2013 in het tijdschrift 'The Cryosphere'.

sterke opwarming van de atmosfeer en het zeewater "We weten dat er een sterke opwarming van de atmosfeer is in deze regio", zegt Paul Holland, projectleider en auteur van de studie. Paul Holland is klimaatwetenschapper bij de 'British Antarctic Survey' (BAS). "Tijdens de zomerperiode worden er de laatste 20 jaar regelmatig warmterecords gebroken op de Zuidpool. Daarom dacht niemand er aan dat de oceaan een rol zou spelen bij de instortende ijsplaten

38

Hippocampus maart/april 2017

Foto: NASA/Nathan Kurtz.

Geologie

Foto: Adam Clark - British Antarctic Survey (BAS).

Foto's (2): NASA/John Sonntag/ antarcticglaciers.org

Grondradar op de Larsen-C ijsplaat.

van het Antarctisch Schiereiland", voegt hij er aan toe. "Op de Larsen-C ijsplaat stellen we een verlies vast van 4 meter ijs. Dit verlies kan niet verklaard worden door enkel de opwarming van de atmosfeer".

ijsplaat smelt bovenaan en langs onder Het onderzoeksteam bewaakte nauwgezet de dikteveranderingen in de ijsplaat met behulp van satellieten en een grondradar.

Tijdens een 14 jaar durende studie, uitgevoerd tussen 1998 en 2012, merkten de onderzoekers op dat Larsen-C op twee manieren dunner wordt: DD Ten eerste ontsnapt er lucht uit de oude sneeuwlaag bovenop het ijs. Hoe komt dat? De oude sneeuw – 'firn' genaamd – heeft kleine, permeabele luchtzakken die als isolatoren dienen voor het ijs eronder. Zie het als een soort donzen dekbed. Tijdens een 'te warme' zomer kan smeltwater door de sneeuwlaag naar beneden druppelen als siroop door een bevroren traktatie. De 'firn' verliest dikte als ze smelt en de lucht ontsnapt. Als de 'firn' bevriest in ijs, vormt het smeltwater vijvers op het oppervlak. Deze absorberen zonlicht en warmte, wat het verder smelten van de oude sneeuw veroorzaakt. Volgens Paul Holland was

de lucht volledig verdwenen uit de Larsen-B 'firn' toen die catastrofaal verdween in 2002.

DD Ten tweede zijn de onderzoekers ervan overtuigd dat Larsen-C eveneens onderaan aan het wegsmelten is. Ze ontdekten dat de bovenkant van de ijsplaat één meter gereduceerd was, wat te verklaren was door het compacter worden van de sneeuwlaag. De grondradar onthulde echter de hoeveelheid lucht die zich in de 'firn' bevindt. Door het meten van de luchtniveaus, konden de wetenschappers bepalen dat het ijs zelf – de laag onder de oude sneeuw – gemiddeld vier meter dunner geworden was (tussen 1998 en 2012). "Larsen-C komt steeds lager op het water te liggen als gevolg van het verlies van ijs", aldus Holland.

Dat het onderaan wegsmelten van een ijsplaat als grootste boosdoener aangewezen kon worden voor het verdwijnen van ijsplaten op het Antarctisch schiereiland was dus nieuw.

In 2013 beweerde Holland: "Volgens de studie duurt het nog tientallen jaren voordat de Larsen-C ijsplaat afbreekt. Er is nog wel een grote mate van onzekerheid, maar dat de 'firn' volledig compact gaat worden, dat gaan mijn kinderen beslist niet meemaken". Toen hij dat beweerde waren sommige glaciologen (wetenschappers die ijs, gletsjers en landijs bestuderen) echter bezorgd dat de Larsen-C ijsplaat toch eerder kon kraken door zich los te maken van het kleine eiland Bawden Ice Rise. Er vormde zich daar immers een scheur in de buurt van de noordelijke rand van de ijsplaat.

"Toen Larsen-A en Larsen-B verdwenen, versnelden de gletsjers erachter zich en ze dragen nu voor een aanzienlijk deel bij aan de stijging van de zeespiegel in heel Antarctica", zegt David Vaughan, glacioloog bij de British Antarctic Survey. Hij was niet betrokken bij de studie. Overtuigd beweert hij: "Larsen-C is groter dan de vorige ijsplaten en als die de komende decennia zou afscheuren, dan zou dit daadwerkelijk impact hebben op de vooropgestelde zeespiegelstijging in 2100".

breuklijn Het ziet ernaar uit dat de kinderen van Paul Holland het afscheuren van de Larsen-C ijsplaat toch nog gaan meemaken. De Hippocampus maart/april 2017

39

Reportage

Geraadpleegde bronnen

Geologie

Foto: NASA/John Sonntag.

DD Live Science: www.livescience.com DD NASA: www.nasa.gov DD Discover: http://blogs.discovermagazine.com DD ESA: www.esa.int DD New York Times: www.nytimes.com DD de Standaard: www.standaard.be DD Antarctic Glaciers: www.antarcticglaciers.org DD National Snow & Ice Data Center: www.nsidc.org DD Britisch Antarctic Survey (BAS): www.bas.ac.uk en www.photo.antarctica.ac.uk

Op 10 november 2016, tijdens de 'NASA IceBridge missie' over het Antarctische schiereiland, fotografeerden wetenschappers de enorme kloof op de Larsen-C ijsplaat.

enorme scheur die de glaciologen in 2013 verontrustte, wordt al enkele jaren gestaag groter. De breuklijn is ongeveer 100 m breed en een halve km diep. In augustus 2014 was de scheur al dubbel zo lang als in 2010. In juni 2016 was ze maar een klein beetje langer geworden, maar sinds dan en vooral de laatste maanden neemt het proces versneld toe, waardoor de afbrekende ijsplaat nog slechts met een strook van 30 km verbonden is met de hoofdplaat. De wetenschappers van Project Midas, dat de ijsplaat monitort, vrezen dat een volledige breuk niet lang meer uitblijft.

Het afbreken van ijsplaten maakt deel uit van een natuurlijk proces. De overtollige ijsmassa's van het Antarctische vasteland worden door ijsstromen en gletsjers afgevoerd naar afkalvingsgebieden aan de kust; 'kleine' delen breken af, drijven weg en smelten op in warmer water. In dit geval vrezen de wetenschappers echter dat de hele ijsplaat zal verdwijnen, omdat het overblijvende ijs van Larsen-C de druk van de achterliggende gletsjers waarschijnlijk

niet meer aankan. "Op dat moment zullen de gletsjers in beweging komen", vertelt dr.

Eric Rignot, glacioloog en wetenschapper bij NASA.

stijging van het zeeniveau De ijsplaat drijft op het water, dus het verdwijnen van Larsen-C heeft geen onmiddellijk effect op het zeeniveau. Volgens Rignot is er echter wel een ander probleem: "Wanneer de ijsplaat verdwijnt, wordt als het ware een stut weggehaald die de gletsjers op hun plaats houdt. De gletsjers zullen minder weerstand ondervinden, alsof de stop van de fles is gehaald". De gletsjers hebben vanaf dat moment wel een versnelde toegang tot de oceaan. Net zoals na het verdwijnen van de andere twee ijsplaten, zal dit voor een verhoging van het waterniveau rond Antarctica zorgen. Bovendien zal het smeltwater dat vrijkomt van de wegdrijvende ijsplaat Larsen-C, wereldwijd een significante stijging van het zeeniveau veroorzaken. 

Stijging waterniveau Tijdens de laatste ijstijd, het Weich­ selien, kon je van België naar Engeland lopen over de huidige zeebodem.

Ongeveer 10.000 jaar geleden begonnen de ijskappen te smelten en de zeespiegel in de Noordzee bijv. steeg 120 tot 140 meter.

Deze stijging is in mindere mate nog steeds bezig. Tijdens de vorige eeuw (20e eeuw) steeg de zeespiegel hierdoor zo'n 15 centimeter.

Deze natuurlijke zeespiegelstijging zal door het broeikaseffect sneller gaan, waardoor de zeespiegel meer centimeter per eeuw zal stijgen.

Volgens voorspellingen zal over 50 jaar het waterniveau in onze contreien al rond de 20 á 30 centimeter hoger staan dan nu.

IVO MADDER

Advertentie



START TO

DIVE Meer informatie www.nelos.be

40

Hippocampus maart/april 2017

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam Actie geldig tot 30/09/2017

Reportage Reisverhaal

Foto: Frankie Van Remoortel.

Duiken op de Giannis D is een driesterrenduik.

Wrakken in de Rode Zee Rond het vroegere duikmekka Egypte en de Rode Zee, is het al enkele jaren erg stil. Nochtans behoorde het land tot de wereldtop van duikbestemmingen. Egypte was bovendien heel toegangkelijk en bereikbaar voor eenieders beurs.

Foto: Roland Wantens.

Het dek van de Carnatic is grotendeels vergaan zodat enkel het skelet van dwarsliggers rest.

42

Hippocampus maart/april 2017

D

oor het islamterrorisme lijkt dit topduikgebied, waar vroeger elke duiker naartoe trok, thans van de wereldkaart geveegd en is het daar eens zo bloeiende toerisme totaal uitgedoofd. Touroperators gaan verbeten op zoek naar andere exotische veilige duikoorden als alternatief maar kennen eigenlijk geen echte grote gelijkaardige successen.

Het hoeft dan ook niet te verbazen dat zelfs ons eigen bondsblad de laatste jaren nog weinig aandacht aan dit gebied heeft kunnen schenken. Ondertussen zijn er generaties nieuwe duikers bijgekomen, die nog geen echt klassiek Egyptisch duikhoofdstuk aan hun gordel hebben bengelen. Bijgevolg meenden wij dat het hoog tijd was dat Hippocampus minstens terug eens een spot zou plaatsen op vele van de klassieke en beroemde wrakken, die ginds liggen te rusten, om opnieuw tot de verbeelding te kunnen spreken voor de jongeren enerzijds in de hoop dat ze deze in de toekomst

terug zullen kunnen gaan bezoeken en anderzijds wilden we de iets ouderen onder ons toch ook nog eens een streepje nostalgie naar vroeger bezorgen. Niet alleen de duiken op zulke fantastische monumenten/onderwatermusea zijn de moeite om te beschrijven en te bewaren voor het nageslacht maar ook het verhaal over hoe zij elk onverwachts werden omgevormd van drijvend kasteel tot vergaan wrak.

de Carnatic Het betreft een houten stoomzeilschip, een tweemaster, in 1862 gebouwd voor de Engelse firma 'Peninsular and Oriental Steam Navigation'. Het was 89 meter lang, 9 meter breed, 1.776 ton zwaar, 13,9 knopen snel en bestemd voor het vervoer van cargo en passagiers over de Indische route.

Op zondagnacht 12 september 1869, komende van Suez, zou het onheil geschieden met 230 passagiers en bemanningsleden aan boord. De zee was

De passagiers zouden de nacht op de brug en aan dek doorbrengen, steeds paraat evenwel om in de reddingssloepen te springen. Overdag konden zelfs nog maaltijden geserveerd worden. Tegen de avond was de algehele ongerustheid evenwel niet meer onder controle te houden zodat een delegatie eiste om de kapitein te mogen spreken. De kapitein vond dat de veiligste manier was om aan boord te blijven en op hulp te wachten zodat iedereen zich moest klaarmaken voor een tweede nacht.

Omstreeks 02.00 uur in de morgen had het stijgende water evenwel reeds de machinekamer bereikt. Kapitein Jones besefte op dat ogenblik dat zijn schip onherroeDe Carnatic, een Engels tweemaster/stoomzeilschip gebouwd in 1862.

Er bleven drie van de zeven reddingssloepen over welke Een grote hoop verwrongen staal. de overlevenden naar het eiland Shadwan brachten, alwaar alvorens het opnieuw ontdekt zou worden. ze balen katoen in brand staken om grote vuren te maken en hun enige vuurpijl afDe duik zelf op het wrak is uiterst makkeschoten, die ze nog net hadden kunnen belijk. Je verkent eerst het schip langs buiten, machtigen. Rond 21.00 uur kon de Sumatra waar het dek grotendeels is vergaan en de signalen opmerken zodat de volgende je enkel nog het skelet van grote houten morgen omstreeks 10.00 uur de overledwarsliggers vindt alsmede de twee masvenden konden opgepikt worden en terugten. In het middengedeelte kan je gedeelgebracht naar Suez. Men heeft later nog ten herkennen van wat eens stoomketels heel wat cargo kunnen redden, waaronder zijn geweest. Verder is er een prachtige onder andere 32.000 gouden Sterlings van begroeiing van koralen op het gebinte. de aanwezige 40.000.

Binnenin kom je in de donkere ruimte waar er veel leven is onder andere een enorme In maart 1870 zou door een storm ook de school van glasvisjes. boeg naar de diepte zakken. Daar bleef het de Giannis D op een diepte van 27 meter op zijn bakboordzijde gedurende een eeuw rusten, Dit was een Grieks koopvaardijschip dat in 1969 werd gebouwd. De letter D was een initiaal van zijn eigenares de firma Danae.

Ervoor had het al diverse eigenaars gekend en was het mogelijk zelfs afkomstig van een Japanse scheepswerf, waar ze oorspronkelijk de naam zou gedragen hebben van Shoyo Maru. Het was 99 meter lang en 2.900 ton zwaar en had twee schroeven.

Op 19 april 1983 zou dit schip te pletter slaan op het rif terwijl ze van Rijeka op weg was naar Hodeïda in Yemen. Er vielen geen slachtoffers vermits het nog vlottend bleef gedurende minstens zes weken, alvoHippocampus maart/april 2017

43

Foto: Roland Wantens.

pelijk veroordeeld was. Hij besloot dan ook dat het schip 's morgens verlaten moest worden. Om 10.50 uur, net toen de drie aanwezige dames en een kind plaats in een sloep aan het nemen waren, gebeurde het drama: verzwaard door het instromend water en verzwakt door de golven brak het schip middendoor, waarbij de achtersteven naar beneden zonk en 27 passagiers en bemanningsleden meesleurde.

Foto: archief Bert Janssens.

nochtans kalm en de wind zwak toen om 01.15 uur 's morgens kapitein Jones in volle paniek in zijn cabine werd gewekt door de kreet: "Kapitein, rif recht voor! Stuur bakboord en machines achteruit!". Het schip was weinig wendbaar, de boeg draaide zich met een wanhopige traagheid naar bakboord terwijl er drie eeuwigdurende minuten voorbijgingen, waarbij het hoofdrif van Sha'ab Abu Nuhas nauwelijks kon ontweken worden met uitzondering evenwel van een klein rif dat zich iets verder op een diepte van één meter verscholen hield. De schok was enorm en de kapitein kon enkel nog het lawaai van scheurend en brekend koraal aanhoren, terwijl het schip voor 2/3e op het rif klom.

Gelukkig bleef iedereen kalm aan boord zonder paniek, waarbij aan de hand van het licht van brandende toortsen kon vastgesteld worden dat de opgelopen averij toch niet onherstelbaar was. Wel begon het langzaam water te maken. Men rekende evenwel op de Sumatra, een ander schip van dezelfde compagnie dat een weinig later zou passeren.

Reportage

Foto's (2): Roland Wantens.

Reisverhaal

Er is altijd wel iets te fotograferen op een wrak.

rens in twee te breken en naar een diepte van 27 meter af te zinken. De vraag werd gesteld hoe het mogelijk was dat zulke hedendaagse schepen, volledig uitgerust met de meest moderne technieken, apparaten en snufjes, nog het kinderlijke slachtoffer kunnen worden van berekeningsfouten dan wel stromingen? Het antwoord moest dan ook elders gezocht worden en vooral in het feit dat zulke ongevallen meer voorkwamen omwille van 'verzekeringsredenen', waarbij de verzekeraars gewoon zuiver werden opgelicht omwille van de hoge verzekeringsuitkeringen.

De Giannis D is een topwrak voor OW-fotografen.

De duik op het schip is evenwel een driesterrenduik, 'qui vaut le dĂŠtour' (die een omweg waard is). De vele schitterende gepubliceerde foto's van het wrak spreken hierover boekdelen. Je begint uiteraard best het diepst met een afstandszicht op de achtersteven. Vervolgens inspectie van de achtersteven om dan gans het schip langs buiten af te zwemmen tot aan de boeg en terug. Alsdan kun je de enorme machinekamer penetreren om vervolgens je duik te eindigen in de stuurcabine met een prachtig panoramisch zicht. Je zit dan al iets ondieper zodat je bij hevige golfslagen daar

Foto: archief Bert Janssens.

Moderne schepen, zoals de Giannis D, kunnen ondanks alle technische apparatuur toch nog makkelijk vergaan om 'verzekeringsredenen' (lees fraude).

44

Hippocampus maart/april 2017

al het slageffect ondervindt, dit met een prachtig lichtspel van de zonnestralen. Ingevolge hevige winden en stromingen is dit wrak trouwens niet altijd bereikbaar. Qua mariene leven mag je al eens letten op een grote krokodilvis of een reuze murene, dit naast de zwermen van rode antennebaarsjes.

de Chrisoula K Dit koopvaardijschip, gebouwd in 1973 en 5.000 ton zwaar, vaarde onder de Libanese vlag maar was van Griekse afkomst en stond onder het gezag van kapitein Theodoros Kanelis. Het was onderweg van ItaliĂŤ naar Djedda (Saoudi ArabiĂŤ) met een ganse lading bouwmaterialen, vandaar dat het onder de duikers ook de bijnaam heeft van het 'Tegelschip'. Ook hier waren blijkbaar 'verzekeringstechnische redenen' dat in september 1981 het schip plots en onverwacht tegen het rif sloeg, terwijl op datzelfde ogenblik slechte meteorologische omstandigheden dan wel technische gebreken totaal uitgesloten waren.

Je kan dit wrak bezoeken op dezelfde manier als de Giannis D. Let tevens op de alom aanwezige tegels. Ook kan je uiteraard de cabines, keuken, toiletten, de machinekamer, enz. penetreren evenwel op voorwaar-

Foto's (2): Roland Wantens.

Met een duiker op de achtergrond wordt een wrakfoto eens zo mooi.

de Dunraven De Dunraven was een 1.000 ton zwaar stoomzeilcargoschip, 82 meter lang en 9,7 meter breed, gebouwd in 1873 op de Engelse scheepswerven van 'C. Mitchell and C. Iron Ship Builders' te Newcastle, bestemd voor de Indische route. Het was op terugweg van Bombay met een lading wol en katoen.

In de loop van de nacht van 22 april 1876 zou het schip op het zuidrif van Sha'ab Mahmûd lopen, waar men vervolgens een lichtbaken heeft geplaatst later gekend onder de naam Beacon Rock. De cargo Chrisoula K, een Libanees koopvaardijschip van Griekse herkomst, gebouwd in 1973.

Foto: archief Bert Janssens.

de dat je over een goed functionerende en opgeladen duiklamp beschikt en de gouden regel respecteert om in het donker het prachtig sfeervolle inkomende natuurlijke turquoiseblauw licht nooit uit het oog te verliezen zodat je altijd over een nooduitgang blijft beschikken. Doe handschoenen aan om je te beschermen tegen onder meer scherpe roestkantjes. Hou tevens – zoals steeds trouwens – goed je luchtverbruik in het oog. Zwem met je vinnen ook niet op en neer maar roteer ze dwars en zijdelings teneinde zo weinig mogelijk sediment te laten opdwarrelen. Je achterna komende duikbuddy zal je dankbaar zijn.

Het wrak Chrisoula K.

vloog in brand gedurende minstens 13 uur waarna het schip zonder slachtoffers naar 25 meter diepte zonk. Over de juiste oorzaak van dit ongeval is er niets verder bekend maar roddels en kwatongen beweren dat de kapitein en zijn eerste stuurman letterlijk een zware alcoholische ruzie aan het uitvechten waren, natuurlijk over een vrouw, zonder te bemerken dat het schip afstevende op het noodlottige koraalrif...

Het wrak werd in 1977 ontdekt. De identificatie duurde lang en was vrij ingewikkeld vermits diverse schepen in aanmerking kwamen. Eerst dacht men aan schepen, die Lawrence van Arabië had ingezet voor waardetransporten van Suez naar Aqaba om de Arabische opstand tegen de Turken te financieren. Ook was er nog sprake van een mysterieus Engels oorlogsschip klasse Q op geheime missie tijdens WOI. Pas in november 1978 werd een porseleinen bord gevonden met een fijne blauwe inscriptie 'Dunraven'. Volgens de Lloyd's-registers werd de zoektocht evenwel ingewikkelder vermits er sprake was van twee Dunravens, die bovendien elders waren gezonken.

Via de identificatie van de producent van enkele glazen flessen, die in 1880 zijn fabriek had gesloten en het letterteken GFB van George F. Barnes, winnaar van een Hippocampus maart/april 2017

45

Reportage

Foto's (2): Roland Wantens.

Reisverhaal

Een goede duiklamp in dit compleet omgedraaide wrak, de Dunraven, is onmisbaar.

porceleintekeningwedstrijd in Londen in 1873, kon toch het juiste schip gevonden worden via het 'Maritieme Museum' van Newcastle, wat bevestigd werd door zijn ongevalsdatum van 1876.

Het wrak rust thans compleet omgedraaid op de zeebodem. Een penetratie is mogelijk via de gescheurde middensectie, waar men onmiddellijk oog in oog komt met de enorme stoomketels. Uiteraard is een goede duiklamp hier ook noodzakelijk. Ik zal de angst in de ogen van mijn achterkomende duikbuddy nooit vergeten wanneer die naar mijn twee benen wijst om me te waarschuwen. Onmiddellijk kijk ik nieuwsgierig naar beneden en zie met wijd opengesperde ogen van het schrikken dat ter hoogte van mijn voeten een enorme reuzenmurene tussen mijn benen meterslang aan het door­glippen is. Geluk-

Rond een scheepswrak, zoals de Chrisoula K, blijft toch altijd een mysterieuze sfeer hangen zelfs al is het fatale moment al lang vervlogen.

kig verstijf ik compleet en gebeurt er niks zodat ik het monster uit paniek ook geen trap of slag kan geven want wat had er dan misschien gebeurd? Wanneer het uiteinde van zijn staart eindelijk verder in het wrak verdwijnt, halen we terug opgelucht adem waarbij ik mijn angstzweet zo voel opgelost worden in het nog zoutere zeewater. Rond het wrak zit ook veel leven met onder andere dokters- en eenhoornvissen.

Van het wrak weg, brengen we een uitgebreid bezoek aan het rif waar we nog vriendschappelijke ontmoetingen hebben met een megagrote napoleon, een enorme steenvis, vleermuisvissen en een school van meer dan 100 jonge en speelse barracuda's.

de Thistlegorm "Het was enorm warm die nacht, voor de

Foto: archief Bert Janssens.

De Thistlegorm, een Engels cargoschip met Schotse 'roots' gebouwd in 1940 op de scheepswerven in Sunderland.

46

Hippocampus maart/april 2017

eerste keer die reis had ik me volledig uitgekleed om in mijn slaaphut te gaan. Ik was reeds half in slaap toen ik een enorme explosie hoorde en vervolgens het geroep van de materiaalmeester vanop het dek.

Ik trachtte op te staan maar in de cabine heerste een volstrekte duisternis zodat ik mijn spullen niet kon vinden. Zonder me degelijk te kunnen aankleden, klom ik naar het dek, enkel met mijn reddingsvest aan. Boven was er reeds een heus inferno aan vlammen, die mijn weg naar de reddingsboten versperde. Ik overwoog om in het water te springen als beste oplossing: ik kwam bij de reling en merkte dat deze reeds gloeiendheet stond. Op het ogenblik dat ik wou springen zag ik een kanonnier, die bewusteloos tussen de vlammen lag.

Ik liep naar hem maar kreeg glasscherven in mijn voeten, waarmee het dek vol bezaaid bleek te liggen. Alvorens ik de man kon oprapen en op mijn schouders nemen, moest ik die scherven uit mijn voeten halen. Vervolgens probeerde ik toch door de vlammen heen de sloepen te bereiken toen ik een stem hoorde roepen. Ik zag tweede officier, John Dagg, die samen met enkele andere mannen naar me toekwamen om me in de sloep te helpen". Dit is het verhaal van Angus Macley, matroos op de Thistlegorm, zoals het werd neergeschreven in de

(3): Roland Wantens.

Foto'sFoto's (3): Roland Wantens.

"Ik kwam boven bij de reling en merkte dat deze reeds gloeiend heet stond‌".

'Stornoway Gazette' in 1943, over het bombardement van het schip in de nacht van 5 op 6 oktober 1941.

De Thistlegorm had een tonnenmaat van 9.009 ton, was 131 meter lang met een maximumsnelheid van 10,5 knopen. Het schip werd gebouwd door de scheepswerf 'Thompson and Sons Ltd' in Sunderland en werd op 9 april 1940 te water gelaten. Het was eigendom van 'Albyn Line Ltd', die een vloot van 18 boten had waarvan de namen steeds begonnen met 'Thistle', de nationale bloem van Schotland en tevens het logo Kijk ook uit tussen de brommers met sidecar waar overdag koraalduivels met hun giftige stekels zich goed kunnen verschuilen.

De Thislegorm is als ware een museum waar je kan doorzwemmen.

van deze firma. Het was bestemd voor het transport van bevoorradings- en oorlogsmateriaal voor het Engelse '8th Army', gestationeerd in Egypte tijdens WOII. Ook was het zelf bewapend met een 120 mm antivliegtuigkanon, en een 40 mm antivliegtuigmitrailleur alsmede nog een andere zware mitrailleur. In mei 1941 zou het met een 39 koppige bemanning onder het bevel van kapitein William Ellis vanuit Glasgow richting AlexandriĂŤ vertrekken. Alsdan was ze geladen met antitankmijnen, 'Lee Enfield MK III' geweren, een 100-tal 'BSA W-M20', 'Matchless G3L' en 'Norton 16 H'

bromfietsen, 'Bedford', 'Morris' en 'Ford' vrachtwagens, transport trailers, draagbare veldgeneratoren, onderdelen voor vliegtuigen en landvoertuigen, medicijnen, banden, rubberen laarzen, twee 'Bren Carrier Mk II' lichte tanks en tot slot nog twee stoomlocomotieven met kolen- en watertanks.

Na een tussenstop in het Zuid-Afrikaanse Kaapstad en in Aden (Jemen) bevond de Thistlegorm zich in een konvooi van 16 schepen, dat begeleid werd door de kruiser HMS Carlisle toen zij het bevel kregen om in de Straat van Gubal voor anker te gaan tot nader order. Het Suezkanaal bleek immers tijdelijk geblokkeerd te zijn door een schip dat op een Duitse mijn was gelopen.

De Engelsen dachten aldaar veilig te zijn buiten het bereik van Duitse vliegtuigen.

Wat ze evenwel niet wisten, was dat de Duitsers een nieuw systeem van nachtvliegen hadden ontwikkeld waardoor ze een grotere actieradius verkregen.

Op het eiland Kreta waren eerder vier 'Heinkel He III' bommenwerpers opgestegen van de 'Kampfgeschwader KG 26', gestationeerd aldaar, en welke puur toevallig het scheepskonvooi opmerkten omdat ze terugkwamen van een onsuccesvolle Hippocampus maart/april 2017

47

Reportage Reisverhaal

Foto: Roland Wantens.

Opgepast voor de giftige zee-egels.

zoektocht naar de Queen Mary, die langs dezelfde route Australische troepen zou vervoeren.

De totale verrassingsaanval geschiedde omstreeks 00.35 uur op 6 oktober 1941.

Voor de bommenwerpers was dit konvooi een uiterst makkelijk doelwit in het licht van een volle maan. De Duitse piloten besloten om de zwaarst beladen schepen uit te kiezen en aan te vallen. De schutters van de Thistlegorm hadden zelfs geen tijd om hun kanon en mitrailleur te laden.

Het schip werd onmiddellijk geraakt door twee bommen van elk twee ton zwaar ter hoogte van 'luik nr. 4', dicht bij de machinekamer, alwaar ook de meeste munitie was opgeslagen. Dit maakte de explosie nog gewelddadiger, in die mate zelfs dat de twee treinlocomotieven, elk 126 ton zwaar, gewoon in de lucht werden gekatapulteerd om 30 meter verder in het water terecht te komen.

Omstreeks 01.30 uur brak het schip in twee en zonk het onmiddellijk door naar een diepte van 30 meter. De kapitein en zijn bemanning werden gered door de HMS Carlisle, maar 9 man, met name 4 matrozen en 5 schutters, waarvan de jongste 17 jaar was, zouden deze aanval niet overleven.

48

Hippocampus maart/april 2017

In 1955 was kapitein Jacques-Yves Cousteau met zijn Calypso op doortocht naar de Indische Oceaan om zijn wereldberoemde pioniersfilm 'Le Monde du Silence' te creĂŤren. Dankzij de plaatselijke vissers kon hij het wrak makkelijk terugvinden met een quasi intacte en totaal onaangeroerde cargo. Vervolgens verdween de Thistlegorm opnieuw uit beeld voor bijna 20 jaar. Kwatongen beweren zelfs dat Cousteau opzettelijk verkeerde geografische coĂśrdinaten zou hebben opgegeven. Enkel een select groepje duikers zou vervolgens gedurende de jaren '70 en '80 op haar gedoken hebben, waarna ze in mei 1992 door Roger Winter, een schipper uit Hurghada, opnieuw en thans officieel herontdekt werd.

Er kunnen tientallen boten ankeren op het wrak. Vandaar is het aangewezen om de ankerlijn van je boot te markeren beneden aan het wrak met een plastic zak of iets dergelijks zodat je zeker bent dat je terug aan de juiste boot aan boord komt. Tijdens de eerste duik bekijk je best het schip van buiten uit om een mooi globaal beeld ervan ingeprent te krijgen. Je begint aan het roer en de schroef, vervolgens ga je bakboord en passeert er het kanon dat zelfs de tijd niet heeft gekregen om omhoog naar de

lucht opgericht te worden. Dan kom je, net voorbij de grote stilliggende krokodilvis, aan 'luik nr. 4' waar uiteraard niets meer van overblijft vermits de bommen daar zijn neergekomen. Het ligt er nog vol met munitie en kanonskogels met tevens de twee 'Bren Carrier Mk II' lichte rupsvoertuigen. Meestal word je daar ook gevolgd door twee grote vleermuisvissen. Ga voort en kijk even links 'het blauw' in waar je dan de weggeslingerde treinlocomotief rechtopstaand op een tiental meter afstand kan waarnemen. 'Luik nr. 3' is geheel leeg vermits dit steenkool bevatte, die ondertussen compleet is vergaan.

Vervolgens kom je aan het midsectiegedeelte waar de cabine met badkamer van de kapitein zich bevindt alsmede de stuurbrug. Ga over 'luik nr. 2' waarlangs de twee kolenwagons staan opgesteld en 'luik nr. 1' waar je de twee watertankwagons aantreft, die wel helemaal verwrongen en ingedeukt zijn om tot slot te eindigen aan de boeg met de grote 'ankerwinch'.

De stroming kan daar fel staan maar je mag er zeker het schouwspel van massa's jagende vissen niet missen. Onder andere grote tandbaarzen, scholen horsmakrelen, barracuda's, enz. Hou je luchtverbruik goed in de gaten en keer langs de stuurboordzijde terug naar je gemarkeerde ankerkoord, om je enkele uren later klaar te maken voor de tweede duik maar dan binnenin de donkere ruimen van het schip zelf. Deze tweede duik is werkelijk een schitterend door een gidsen geleid museumbezoek waar gans de groep disciplinair in groepjes van twee netjes volgend achter elkaar met de duiklampen in de hand de drie ruimen te beginnen bij 'luik nr. 3' penetreert, een prachtig schouwspel. In 'ruim 3' is er dus niks.

In 'ruim 2' tref je onder andere de 'Bedfordtrucks' aan alsmede de jeeps en brommers met 'sidecar', vliegtuigonderdelen, rubberen laarzen, nog in uitstekende conditie alsmede de autobanden. Kijk goed uit want er zitten enkele koraalduivels, die zich daar overdag goed verstopt houden. Tot slot heb je 'ruim 1' dat niet meer zo veilig is en mogelijks ondertussen al werd afgesloten voor duikers, Daar tref je ook nog brommers aan alsmede elektriciteitsmateriaal, vliegtuigonderdelen, 'Lee Enfield MK III' geweren en de draagbare generatoren. Tot slot heb ik op een latere duiktour het geluk om een nachtduik te doen op de Thistle-

gorm. Het zou één van mijn memorabelste nachtduiken worden. We staan met vier duikers klaar om in het donkere water te springen om af te dalen, maar we dienen te wachten tot een groep Duitse mededuikers vertrokken waren. Er staat redelijk wat golfslag. Plots zien we evenwel het schijnsel van hun lichten langs de koord terug naar boven komen. Ze komen er terug uit want ze geraken blijkbaar niet tot beneden vermits de stroming te hevig staat.

Als chauvinistische Belgen willen we ons natuurlijk niet laten kennen door ook onze nachtduik af te breken, te meer daar de boven blijvende duikgids voorstelt om toch te water te gaan. Aldaar een koord vast te grijpen, die ons naar voor aan de boeg van onze duikboot zou brengen om dan dwars aan de waterlijn een andere koord 30 meter lang naar de boei/ankerkoord te nemen en aldaar af te dalen op het wrak.

Zogezegd zo gedaan, het water in, de complete duisternis, de golfslag, de huilende wind, je ziet totaal niks dan zwart. Een beter begin voor een horrorverhaal is niet denkbaar. Aan de dwarslijn van voor aan de boeg gekomen, moet je je stevig vasthouden met twee handen en dan 30 meter de volle zee in totaal donker met enkel golven en hevige stroming in je gezicht, mondstuk in om geen 'zeeborrels' binnen te krijgen.

Op dit ogenblik mag je absoluut niet aan vrouw en kinderen denken terwijl je zelf wappert als een vlag aan een draad met de gedachte dat als je hier de koord loslaat de volgende stop aan wasmachinesnelheid ergens honderden kilometers verderop in Saoedi-Arabië zou zijn. Omgekeerd moeten mijn dierbaren ons ook niet bezig zien want dan zouden ze ons zeker gek verklaren.

Aan de ankerkoord, gekomen, haasten we ons naar beneden tot op het dek waar het plots geheel windstil blijkt te zijn en we aan een uiterst rustige prachtduik kunnen beginnen. De sfeer is feeëriek stil uiter-

aard totaal anders dan overdag, we treden effectief een Wereld van Stilte binnen om er gedurende 45 minuten genietend te vertoeven. We gaan heel de voorsteven af met 'luiken 1 en 2'. Door het donker geraakt evenwel onze duikleider totaal gedesoriënteerd zodat ik de duik moet overnemen.

Boven, terug aan de koord, dienen we eerst opnieuw de vlag uit te hangen, maar wat een prachtduik die uiteindelijk boven aan boord euforisch wordt gevierd met de nodige sloten Egyptische Stella. We voelen ons echt geprivilegieerd om zo een spectaculair wateravontuur te hebben mogen meemaken.

de Rosalie Moller Het stoomschip Rosalie Moller was een Engels cargoschip, 108 meter lang, 10 meter breed met een tonnenmaat van 3.963 ton, 10,5 knopen snel, in januari 1910 afgewerkt door 'Barclay Curle & Co' te Glasgow en eerst onder de naam Francis geregistreerd.

In 1931 zou het schip gekocht worden door de Scandinavische rederij 'Moller Line', evenwel onder de Engelse vlag van de haven van Shanghai. Jarenlang zou zij dienen in de oostelijke Chinese zee om dan terug naar Liverpool geroepen te worden als kolenschip voor Engelse marinebasissen, toen ze amper nog maar een snelheid van 7,5 knopen kon halen.

Op 11 september 1941 zou zij onder kapitein James Byrne de haven van het Zuid-Afrikaanse Durban verlaten met 4.680 ton kolen aan boord en bestemming Alexandrië, evenwel ook eerst met Aden als tussenstop. Het ging eveneens noodgedwongen voor anker liggen ten noordwesten van het eiland Gubal Saghir in een veilig gewaande zone met code name 'Safe Anchorage H' vermits het Suezkanaal nog altijd geblokkeerd was door datzelfde op een Duitse mijn gelopen schip.

Op 8 oktober 1941 om 00.45 uur, twee da-

Foto: archief Bert Janssens.

De Rosalie Moller, een Engelse stoomcargo/kolenschip gebouwd in 1910.

gen na het zinken van de Thistlegorm, zou de Rosalie Moller ook gespot worden door twee Duitse 'Heinkel He III' bommenwerpers van hetzelfde vliegeskadron op Kreta. Het schip werd aangevallen en geraakt door twee bommen in de 'ruimen 4 en 5', waarna ze al een uur later fataal zonk naar de onvermijdbare zeebodem. 2 van de 30 bemanningsleden zouden hierbij het leven laten.

Het wrak werd in 1993 ontdekt maar wordt veel minder bedoken omwille van haar diepte (51 meter) en de sterke stroming met dikwijls minder goed zicht. Toch heb ik het geluk om hier in optimale omstandigheden te mogen duiken met als gevolg dat ik met eigen ogen ook mag vaststellen dat dit eveneens een top wrakduik is. Ook wordt het wrak mysterieuzer ingevolge haar diepere ligging met hoofdzakelijk blauwe kleurschakeringen zonder andere tinten. Via de achtermast, die op een diepte van 17 meter begint, worden we aan de achtersteven gedropt, die minder diep ligt als de voorsteven met name op 45 meter, en om aldaar het roer met de grote schroef eerst te inspecteren. Het zicht is perfect en er staat eigenlijk geen stroming.

Het schip staat mooi rechtop en de bominslagen in 'ruimen 4 en 5' hebben inderdaad een ware ravage oftewel 'wreed accident' aangericht. Er zijn wolken vis aanwezig rond het wrak met jagende tonijnen. De ruimen zijn evenwel compleet leeg doordat al de steenkool is vergaan of weggespoeld.

Wel worden deze nu bevolkt door enorme scholen glasvisjes alsmede enkele mega koraalduivels. We bezoeken uitgebreid de 'midsectie' maar kunnen niet langer blijven ingevolge ons hoger luchtverbruik door de diepte en onze duikcomputers, die al enkele dagen een enorme stikstoftoename in ons bloed hebben vastgesteld. Terug naar boven krijgen we gezelschap van enkele vleermuisvissen. Ook dit is dus een prachtduik.

Een wrakkencruise op de Rode Zee is beslist de moeite waard.  BERT JANSSENS

Hippocampus maart/april 2017

49

Reportage Foto: RenĂŠ Van Leeuwen.

Biologie

Papegaaivis.

Eet het rif gezond D

Dat de gezondheid van de koraal-

riffen drastisch achteruitgaat, is geen nieuwtje. Na onderzoek bevestigt men dat vooral de papegaaivis de redding kan zijn voor de pracht en praal onder water. Deze kleurrijke vis moet dan ook alle kansen krijgen om zijn buik rond

e papegaaivis behoort tot de familie van de baarsachtigen en heeft zijn naam uiteraard te danken aan zijn papegaaiensnavel. Met hun sterke bek schrapen papegaaivissen algen van de koraalrotsen af, waarbij soms ook brokken koraal worden verorberd. De vermalen onverteerbare kalkskeletten van het koraal zinken als fijn, wit zand naar de bodem. De uitwerpselen dragen in belangrijke mate bij aan het ontstaan van tropische, witte zandstranden.

De vis wordt geboren als vrouwtje, waarbij sommigen in een mannetje of zelfs supermannetje kunnen transformeren. Die laatste verzamelt een aantal vrouwtjes rond zich, zijn harem. Een ontmoeting met zo’n supermannetje is altijd speciaal: het is niet alleen aangenaam om te horen hoe hij aan het koraal knabbelt maar vooral om hem te zien voorbijhoppen met zijn vriendinnen.

Of moet ik nu zeggen, met zijn harem?

Fossiele restanten van tanden van papegaaivissen, koraalskeletten en stekels van zee-egels.

50

Hippocampus maart/april 2017

Foto: Scripps Institution of Oceanography.

te grazen.

Foto: Smithsonian Tropical Research Institute (Panama).

Boorstalen van fossiele koraalbodems uit Panama en Belize.

alleen de opwarming maar ook de algengroei een wereldwijd probleem wordt voor de koraalriffen. Vroeger kwamen er veel meer papegaaivissen voor. Samen met de zee-egels houden ze het rif algenvrij en vooral gezond. Papegaaivissen redden dus koraal, maar groei van koraal leidt niet automatisch tot meer papegaaivissen.

Overbevissing, maar ook dynamietvissen, maakt dat de populatie van de papegaaivissen sterk achteruitgaat. 

conclusie CHRISJE DEMUYNCK

Katie Cramer zittend op een boorpijp.

Richard Norris toont een fossielenassemblage van één van de boringen.

Foto: Smithsonian Tropical Research Institute (Panama).

In haar conclusie geeft Katie aan dat niet

Foto: Scripps Institution of Oceanography.

Katie Cramer met een boorpijp.

Foto: Aaron O'Dea.

Het beroemde 'Scripps Institution of Oceanography' in San Diego, Californië (Verenigde Staten), is één van de oudste, grootste en belangrijkste centra voor wetenschappelijk oceanologisch onderzoek en opleidingen in de wereld. Samen met Richard Norris – hoogleraar paleo-oceanografie – leidt Katie Cramer er een innovatief postdoctoraal programma om de geschiedenis van 'Bocas del Toro', een Caraïbisch rif in de buurt van Panama, te reconstrueren. Katie werkt nauw samen met bioloog Aaron O'Dea van het 'Smithsonian Tropical Research Institute' in Panama.

Aan de hand van historische archieven, archeologische gegevens en jonge fossiele assemblages (een fossielenassemblage is een groep organismen die als fossiel samen wordt aangetroffen, maar niet per se ook samen geleefd hoeft te hebben) kon het team 3.000 jaar terug in de tijd gaan.

In de stalen van zelfs 5 meter diep in het koraalrif vond men naast koraalskeletten voornamelijk fossiele tanden van papegaaivissen en in zeer beperkte mate stekels van zee-egels.

Foto: Scripps Institution of Oceanography.

graven in het verleden

Tanden van een papegaaivis.

Hippocampus maart/april 2017

51

Reportage

Foto: Bert Janssens.

Duikplaats

tropisch aquarium

van 'ZOO Antwerpen' Op maandag 19 december 2016 kwam een oude jeugddroom uit van Bert Janssens, redactielid bij Hippocampus. De 'Antwerpse ZOO' nodigde een delegatie van onze redactie uit voor een bezoek met interview achter de schermen van hun sinds enige tijd volledig gemoderniseerd Aquariumpaviljoen. Dit voorrecht werd verleend omdat we bevriend zijn met enkele NELOS-duikers van het aquarium. Chrisje Demuynck en Bert Janssens van het redactieteam mochten hoofdredacteur Ivo Madder ter plaatse begeleiden.

D

e grote 'eye-catcher' van gans de vernieuwde site is het groot 'tropisch aquarium', dat twee jaar geleden nog persoonlijk werd ingehuldigd door burgemeester Bart De Wever, die toen zelfs in duikpak dit microbiotoop ook binnenin tussen zijn vele bewoners per-

52

Hippocampus maart/april 2017

soonlijk mocht bezoeken.

De grote zaal met diverse ingebouwde ruime aquaria, links zeewater en rechts zoetwater, werd behouden met als apotheose op het einde het tropisch zeerif. De vroegere vele kleine aquaria met tropische zoetwatervissen met o.a. de gekende sidderaal

Blauwgespikkeld pijlstaartrogje.

Foto: ZOO Antwerpen / Jonas Verhulst.

Een duik in het

(aangesloten op een tv-toestel om zijn elektrische schokken te meten), longvissen, slijkspringers, maanvissen, labyrinthvissen, neons en andere karperzalmen, sumatra barbeeltjes – kortom de klassieke aquariumhouderswereld – moesten ruimen voor dit immense rifproject.

We werden opgewacht door twee sympathieke verzorgers, Luc Van de Velde en Markis Antonio Lantigua Santos. In hun vrije tijd duiken ze. Ze zijn lid van de NELOS-club Lagoondivers uit Aartselaar. Onmiddellijk kregen we wat cijfers: het aquarium is 12 m lang, 6 m breed en 4,5 m diep, goed voor ongeveer 300.000 liter water. De glasdikte bedraagt 13 cm en de beglazing weegt in zijn geheel 5 ton.

Inmiddels is Philippe Jouk, eveneens NELOS-lid, bij de 'All-Stars Duikclub', ons ko-

men vervoegen. Hij is voor de 'ZOO' curator van, zoals hij het omschrijft, "Al wat geen vogel of landzoogdier is". De bewoners van het rif zijn koralen, die bekomen werden uit diverse andere dierentuinen, die daar tevens werden opgekweekt. Qua vis wordt het rif bewoond door enkele duizenden exemplaren van meer dan 50 soorten uit de Indo Pacific. Het betreft dus geen echt geografisch streek­aquarium met als onderwerp bijvoorbeeld enkel en strikt de Rode Zee. Luc stelt dat het de bedoeling van gans het opzet was om de aandacht te vestigen op de problematiek van de koraalriffen in het algemeen. Wel vond hij het uiteraard totaal niet passend dat vissen uit de Caraïben zouden samen gezet worden met vissen uit het Australisch Grote Barrièrerif.

De vissen worden deels bekomen via andere publieke aquaria in Europa, deels via handelaars, die uitsluitend handel drijven volgens een duurzaam procedé: De bovenzijde van het aquarium wordt opengelegd.

Het zeewater blijkt niet zelf te worden aangemaakt maar wordt ongeveer om de 14 dagen per vrachtwagen vers aangebracht vanuit… jawel onze Noordzee! Met opkomend tij – dat het zuiverste zeewater bij zich heeft – wordt het ter hoogte van Neeltje Jans vergaard en naar Antwerpen vervoerd.

Vier keer per week, stipt voor het publiek om 13.30 uur, en in de schoolvakanties dagelijks, worden de vissen door twee duikers gevoerd met onder andere Artemia (pekelkreeftjes), aasgarnalen, plankton, mosseltjes, kleine visjes, enz. Het menu is dus redelijk gevarieerd. De duikers kunnen dan tegelijkertijd de gezondheid van de vis-

Duiken in het aquarium Je moet niet noodzakelijk 2*Duiker te zijn om in het rif te mogen duiken. Elk erkend duikbrevet, hoe laag of hoe hoog ook, is voldoende. Er is wél een afgelijnde duikprocedure die zegt dat een duikploeg altijd uit drie duikers moet bestaan, waarvan er twee in het water zitten en één de veiligheid aan de kant verzekerd. Van de twee duikers in het water is er één de duikleider die minimaal drie jaar duikervaring moet hebben.

Dit laatste punt is de reden waarom ze bij de Antwerpse Zoo in totaal acht vrijwilligers in dienst hebben. Kevin Moonen en Philippe Jouk zijn de enige twee duikleiders in gans de Zoo. Maar om ook de duiken te kunnen laten doorgaan op de dagen dat zij niet aanwezig zijn, heeft Kevin bij de Lagoondivers enkele mensen geselecteerd die ondersteuning bieden wanneer nodig.

Van de mensen die duiken in het rif wordt wel verwacht dat ze voldoende ervaring hebben vermits het duiken in het rifaquarium niet zo eenvoudig is. Je moet je – mede door de beperkte ruimte en gevoeligheid van de koralen – compleet anders bewegen dan dat je in open water zou doen. Daarom dat Kevin vooral 3*Duikers en hoger geselecteerd heeft.

Het duikmateriaal wordt klaargemaakt.

Voor de veiligheid moeten de duikers onder hun trimvest een veiligheidsharnas dragen.

Foto's (3): Ivo Madder.

DD zij mogen er niet invliegen als stropers; DD zij mogen geen gifstoffen gebruiken om ze te vangen; DD zij moeten er voor zorgen dat de lokale bevolking ook baat heeft bij deze vangst; DD zij moeten vooral voor jonge dieren zorgen, vermits hierdoor de impact op de natuurlijke populaties het kleinst is en deze zich ook het best aan het leven in aquaria aanpassen; DD bij voorkeur worden de vissen gevangen in een juveniel stadium. Dit is zeer ecologisch verantwoord wanneer men weet dat in de natuur op duizend viseitjes er slechts 1 à 2 ervan kans maken om tot volwassen dieren uit te groeien.

Hippocampus maart/april 2017

53

Reportage Duikplaats

Foto's (4): Ivo Madder.

Algen, poetsgerief, busjes gevuld met Artemis en plankton en netjes met visjes, liggen klaar.

Vlnr: Bert Janssens, Chrisje Demuynck, Markis Antonio Lantigua Santos en Luc Van de Velde.

voorbereiding Kort vóór het te water gaan, wordt bovenaan het aquarium opengelegd. De verlichting hangt vlakbij het wateroppervlak, maar wordt opzij geschoven. Er wordt ons verzekerd dat deze verlichting tegen meer dan één spatje water kan waardoor elektrocutie nooit mogelijk kan zijn. De inox ladder wordt voorzichtig in het water gekanteld, wat alvast een 'trigger' is voor sommige hongerigen. De hyperactieve koffervis krijgt alvast wat voedsel toegediend.

"Straks, als we te water gaan, zullen de vissen terug rustiger zijn", zegt Luc. Tijdens een voeder- en/of kuisbeurt moeten er altijd twee duikers te water gaan.

Aan de oppervlakte is er steeds iemand aanwezig – met een duikbrevet – om de

54

Hippocampus maart/april 2017

veiligheid te garanderen en de duikers te begeleiden bij het te water gaan en uiteraard ook bij het verlaten van het aquarium.

Eenmaal de duikers te water zijn, staat hij vóór het aquarium om de duikers in het oog te houden en geeft eventueel aanwijzingen waar bepaalde schuwe vissen, zoals de aalgrondels (Pholidichthys leucotaenia), zich verstopt hebben.

Ondertussen komt Eddy Janssens, een vrijwillige duiker van duikclub CVD, het team vervoegen. Hij komt ook regelmatig helpen met het kuisen van het zeeleeuwenbassin (zie Hippo 233 – maart/april 2011). Vooraleer te water te gaan, wordt het duikmateriaal klaargemaakt. Er wordt gedesinfecteerd materiaal gebruikt, dat enkel gebruikt wordt voor het duiken in dit tropisch aquarium.

Terwijl Eddy zijn materiaal verder klaarmaakt, gaat Markis naar beneden om er de zes stromingspompen, die links en rechts in het decor zijn ingewerkt, af te zetten. In normaal bedrijf springen deze afwisselend op om een soort van natuurlijke golfbeweging te bekomen.

De voornaamste reden dat de stromingspompen afgezet worden is niet de sterke stroming, alhoewel het voederen van de dieren en het kuisen van het grote acryl­

Markis vult de netjes met visjes nadat deze eerst grondig met water gespoeld werden.

Philippe Jouk en Ivo Madder.

Foto: Bert Janssens.

sen controleren. Men is erg bevreesd voor ziektes, vandaar dat enkel duikmateriaal gebruikt wordt waar men nergens anders mee gaat duiken.

Het gebruik van medicijnen is, in geval van ziekte, niet eenvoudig vermits dit dan weer nefast is voor de koralen, die er overgevoelig aan zijn. Zo is trouwens een kleine splinter koper in het water al erg dodelijk voor hen.

Eddy gaat als eerste te water een neemt al wat algen mee.

Foto's (4): Ivo Madder.

Klaar voor om de vissen te voederen.

In geval van nood bevestigt men de haak aan het harnas.

venster wel gemakkelijker gaat zonder stroming. Deze stromingspompen zorgen dus inderdaad voor wisselende stromingen in het rifaquarium maar dit is niet de voornaamste reden waarom ze worden afgezet.

Deze zes pompen worden namelijk rechtstreeks met 220 V gevoed in het water, wat wil zeggen dat er voor de duikers een potentieel elektrocutiegevaar bestaat. Om dit te voorkomen worden de stromingspompen tijdens het duiken dus afgezet. De watercirculatiepompen blijven wel draaien tijdens het duiken, zodat het water nog steeds ververst en gefilterd wordt.

De voederbusjes worden gevuld met Artemia, aasgarnaaltjes en plankton.

Een plastic kaartje, om de kalkalgen weg te krabben, wordt in de mouw gestopt.

Markis vult de voederbusjes met vooraf gespoeld Artemia, aasgarnaaltjes en plank­ ton. Ook de visjes en het mosselvlees wordt grondig gespoeld alvorens het in de netjes te doen. Ondertussen legt Eddy het kuisgerief – twee zuignappen en twee zachte sponzen – klaar aan de rand van het aquarium. Hij legt er ook gedroogd zeewier bij, dat als voedsel dient voor de algenetende bewoners van het aquarium. Even later plaatst Markis de rest van het voedsel ernaast.

veiligheid Nu alles voorbereid is, is het tijd om het Hippocampus maart/april 2017

55

Reportage Foto: ZOO Antwerpen / Jonas Verhulst

Duikplaats

Voederen met algen.

Voederen met visjes.

De zeeanemonen moeten individueel gevoederd worden.

duikpak aan te trekken. Voor de veiligheid moeten de duikers onder hun trimvest een veiligheidsharnas dragen. Boven het aquarium hangt er een takel. In geval van nood bevestigt men een haak aan het harnas van de duiker om hem er meteen uit te takelen. "Het duikprocedĂŠ en de veilgheidsvoorschriften zijn zeer strikt", licht Luc Van de Velde ons toe. Ook een noodtelefoon is ter beschikking aan de opening van het aquarium. Een volledig noodplan is uitgeschreven en getest zodanig dat er geen hiaten zijn. Communicatie met de duikers is niet 'echt' mogelijk, maar er kan wel een signaal gegeven worden aan hen door een tik te geven op de inox trapladder.

te water De duikleider gaat steeds als eerste te water en komt er als laatste uit. Hij daalt langzaam de ladder af en zakt rustig onder water, daarna volgt de tweede duiker.

We hebben het genoegen om twee ervaren 'aquariumduikers' bezig te zien die goed op elkaar ingespeeld zijn. Zorgvuldig worden alle dieren gevoederd. Het publiek en ook wij waren geanimeerd en zagen dat het goed was.

56

Hippocampus maart/april 2017

Foto's (3): Ivo Madder.

Na het voederen van de dieren gaan de duikers over tot het onderhoud van het raam met sponzen, vermits de algen zich met gretigheid massaal daarop willen vestigen. De kalkalg is zo een venijnige soort dat hiervoor een radicaler poetstuig dient Wolkjes plankton worden in het water gespoten.

Kuisbeurt tropisch aquarium.

ingeschakeld te worden onder de vorm van een vervallen plastic creditcard om hem echt te kunnen wegkrabben zonder het metacrylaatglas te beschadigen.

Na ongeveer een uur zit al dit werk voor de duikers er op en verlaten zij het water. Na de duik worden de stromingspompen terug gestart en praten we nog even na met Philippe, terwijl Markis en Eddy het logboek van de kuis- en voederbeurten invullen.

primeur

Twee weken na ons bezoek kreeg de 'Antwerpse ZOO' een primeur in haar geschiedenis met de geboorte van een blauwgespikkeld pijlstaartrogje in het 'tropisch rifaquarium' (zie filmbeelden op www. zooantwerpen.be/nl/fotolink-zoo-antwerpen). Eerder was in november de zwangerschap van het vrouwtje vastgesteld en op 5 januari 2017 werd haar baby ontdekt in het rifaquarium. 

Met een vervallen creditkaart worden de hardnekkige kalkalgen verwijderd.

Invullen van het logboek.

Foto's (3): Ivo Madder.

Tijdens de schoolvakanties wordt er niet alleen dagelijks gedoken maar zal één van de duikers ook een volgelaatsmasker dragen met microfoon. Onze veiligheidsduiker aan de kant heeft ook een microfoon zodanig dat hij met de duiker kan communiceren.

Tussen het voederen door kan het publiek dan vragen stellen aan onze duiker die er vervolgens op antwoordt.

CHRISJE DEMUYNCK, BERT JANSSENS EN IVO MADDER

Hippocampus maart/april 2017

57

Reportage Duikplaats

66 teams gingen te water.

Safety D Dive Day Op woensdag 10 juni 2016 werd de tweede 'Nationale Duikdag voor Veiligheidsdiensten' in de steengroeve van Vodelée georganiseerd, zijnde de 'Safety Dive Day'.

58

Hippocampus maart/april 2017

it duikevenement vervangt de 'Police Dive Day' en focust zich op de duikers van alle veiligheidsdiensten.

Alle deelnemers zijn dus werkzaam binnen defensie, brandweer, politie of civiele bescherming. De 'Safety Dive Day' (SDD) is een volledig privé-initiatief van Alain Blommé 2*I (Barracuda), Bart Morent 2*I (BCOS) en Thierry Snauwaert 3*D (CDT) met het oog om de banden tussen de verschillende diensten aan te halen onder de noemer van hetgeen wel allemaal graag doen en dat is duiken.

Er werd door de organisatie via verschillende kanalen een uitnodiging verspreid aan alle diensten. Binnen de 10 dagen wa-

ren alle voorziene plaatsen volzet, maar toch bleven de inschrijvingen verder binnenkomen. Omdat wij als organisatie niemand écht teleur wilden stellen, hebben wij het deelnemersaantal opgetrokken tot 155, wat toch hier en daar geleid heeft naar wat praktische aanpassingen. Denk hierbij aan de indeling van de duikploegen, het georganiseerd te water gaan, de kantveiligheid, enz.

Ook het op voorhand samenstellen van de duikploegen was niet evident. Er boden zich duikers aan met onder andere brevetten van NELOS, LIFRAS, VVW, PADI en IANTD. Er waren er ook met militaire en brandweerbrevetten. Gelukkig konden wij rekenden op een sterk vertegenwoordigd

Foto: Luc Denis.

Foto: Pierre Bogaert.

Buddy check.

Frieten na de tweede duik.

Afmelden bij de kantveiligheid.

Foto's (3): Pierre Bogaert.

Briefing.

aantal NELOS- en LIFRAS instructeurs die een aantal proeven afgenomen hebben.

De dag zelf liep de parking snel vol en werd er vanaf 9.00 uur volop aangemeld op ons secretariaat. Om de deelnemers een aandenken te schenken aan de SDD, werd er een T-shirt ontworpen met daarop het logo van de happening en logo's van de sponsors, zijnde Duikpunt, Greenforce en Hugyfot.

Omstreeks 10.00 uur werd er een algemene briefing gehouden voor alle deelnemers, waarna de eerste 30 buddyteams te water konden gaan. Om alles ordentelijk te laten verlopen en geen overbevolking te hebben in de put gingen er daarna iedere

15 minuten 10 teams te water. Omstreeks 11.45 uur kwam het laatste van de 66 teams boven en kon er aangeschoven worden aan de barbecue. De traiteur had na de editie van 2015 geleerd dat duikers grote honger hebben na de duik en voorzag een rijkelijk gevuld groentenbuffet en geroosterd vlees.

Intussen werd er volop verbroederd tussen pot en pint met de verschillende diensten.

Voldaan van het middagmaal werd iedereen om 14.15 uur verwacht voor de briefing van de tweede duik. Na het overlopen van de buddyteams kon iedereen zich klaarmaken en aanmelden bij de kantwacht.

Omstreeks 16.30 uur was iedereen veilig uit het water en werden er volop frietjes

met frikadellen geserveerd om de opnieuw hongerige magen te stillen. Uiteraard werd alles gesmaakt met een fris biertje.

Ook in 2017 zal er een editie gepland worden van de 'Safety Dive Day'. Deze zal doorgaan op woensdag 7 juni. Ben je werkzaam bij een veiligheidsdienst en wil jij dit jaar ook deelnemen? Voor meer informatie kan je ons mailen: safetydiveday@hotmail. com.  BART MORENT, ALAIN BLOMMÉ EN THIERRY SNAUWAERT

Hippocampus maart/april 2017

59

Reportage Medisch

Audiol®Swim 100% natuurlijke oorspray Audiol®Swim is de perfecte oplossing om te voorkomen dat onhygiënisch water uw oren binnendringt en het voorkomt dat water in de gehoorgang achterblijft (dit kan leiden tot 'otitis externa' en andere bacteriële infecties).

T

den dat het bewegen van de kaken zeer ongemakkelijk wordt. Op dat moment zijn antibiotica de enige oplossing en kan je het duiken wel even vergeten.

In tegenstelling tot wat er in de advertenties over 'Audiol®Swim' staat, wordt zwemmersoor in essentie niet veroorzaakt door het onhygiënisch water dat je oren binnendringt of door bacteriën die zich in het (zee)water bevinden, maar door de bacteriën die van nature in de gehoorgang aanwezig zijn. Door veelvuldige onderdompeling in het water beginnen de wandcellen van de gehoorgang op te zwellen. Op een bepaald moment trekken deze cellen voldoende grote openingen zodat de bacteriën die zich normaal op het oppervlak van de gehoorgang bevinden, onder de opperhuid van de gehoorgang kunnen kruipen. Ze vinden daar een aangenaam warm plekje en beginnen zich te vermenigvuldigen. Voor je het weet wordt je gehoorgang jeukerig, pijnlijk en geïnfecteerd. Zonder behandeling kan de opzwelling zich verder verspreiden tot de naburige lymfeknopen.

Vanaf dan kan de infectie zo pijnlijk wor-

Is de slogan van 'Audiol®Swim' dan bedrieglijk? Nee, want eenmaal de eigen bacteriën door de opperhuid van je gehoorgang kunnen dringen, kunnen ook externe bacteriën dat en in zeewater kunnen behoorlijk wat vreemdsoortige ziekmakers zitten.

Kan 'Audiol®Swim' zwemmersoor voorkomen? 'Audiol®Swim' geeft een dosis met een uniek mengsel van olijfolie en tea tree-olie af in het uitwendige oor en brengt een dunne coating aan in de gehoorgang, waardoor een waterbestendige en waterafstotende barrière ontstaat die voorkomt dat water in de gehoorgang achterblijft.

Hierdoor kan er geen water in contact komen met de gehoorgang, waardoor die dus ook niet opzwelt na veelvuldig contact met water.

"Maar dan kan je toch beter zwemdopjes gebruiken?", zullen sommige mensen denken. Duiken en oordopjes, zelfs invasieve zwemdopjes (van siliconen), zijn uit den boze. Ze kunnen aanleiding geven tot een middenoor- of binnenoorbarotrauma.

Ook een trommelvliesscheur behoort tot de mogelijkheid bij gebruik van oordopjes.

"Ja, maar er bestaan toch zwemdopjes met een drukventiel, die speciaal voor duikers op de markt gebracht werden", wist men mij te vertellen. Dat klopt, maar in veel gevallen geeft een invasief zwemdopje (van siliconen), al dan niet met overdrukventiel, eerder aanleiding tot een (nieuw) probleem dan een beschermende oplossing ter voorkoming van zwemmers­

ijdens je duikvakantie op een 'liveaboard' wordt je na enkele duikdagen gewaar dat één van je oren jeukt en nat aanvoelt. Je kijkt in de spiegel, maar ziet geen probleem, dus je gaat gewoon slapen. Wanneer je 's morgens wakker wordt, voel je dat je oor dicht zit en je wordt een lichte pijn gewaar. Wat een moment om oorpijn te krijgen. Zou je de duik van die dag afzeggen? Het probleem is waarschijnlijk 'otitis externa', een mooie naam voor een externe oorinfectie, die ook wel 'zwemmersoor' genoemd wordt.

Zoals de naam reeds aangeeft, komt deze aandoening meestal voor bij mensen die veel tijd in het water doorbrengen – en duikers op een intensieve duikvakantie horen duidelijk tot deze categorie.

60

Hippocampus maart/april 2017

oor of vastzittend water. Het terugduwen van het oorsmeer, de poreuze structuur van siliconen en het ontbreken van een veilig werkend drukventiel veroorzaken meer problemen dan de intentie om dit te voorkomen. Een afgesloten oor bij verwachte of onverwachte drukwisselingen maakt klaren onmogelijk, het evenwichtsorgaan zal niet goed functioneren en communicatie is moeilijk. Men loopt ook risico op huidirritatie door de druk van de siliconen tegen de huid en bij niet regelmatig ontsmetten werkt het (kruis)besmetting in de hand. Je kan je dus afvragen: "Is een zwemdopje – speciaal voor duikers – wel goed, veilig en effectief?

Ons oor kan heel goed water hebben. Zoals eerder al gemeld kan er enkel een probleem ontstaan als de gehoorgang vochtig blijft door veelvuldige onderdompeling (lees: meerdere duiken tijdens een duikvakantie). Als men toch de gehoorgang wil vrijwaren van water, kan men in de meeste gevallen het gewenste resultaat beter bereiken met zuivere olijf-, lavendel- of kokosolie, tenminste als men niet allergisch is voor één van deze producten. Nog beter is gebruik te maken van een speciale oorspray op basis van natuurlijke olie, zoals 'Audiol®Swim'. Het is een spray met doseerpompje zonder drijfgas en bevat olijfolie en 0,5% 'tea tree'-olie. Audiol®Swim helpt vastzittend water en oorinfecties te voorkomen tijdens zwemmen, watersport en (duik)vakanties. Het geeft tijdens het zwemmen en andere watersporten preventief bescherming aan de gehoorgang tegen zout, bezinksel en otitis externa. Deze oorspray vernevelt olie met een afgepaste hoeveelheid (0,05 ml) olijfolie en 'tea tree'olie in het oor en vormt zo een water- en vuilafstotende barrière. Vooraf gebruiken geeft een actieve werking gedurende 1848 uur. De 100% natuurlijke olie verzorgt de huid en neutraliseert de inwerking van zout- en zwembadwater. Een dosering van 1-2 per oor is voldoende. Inzetbaar voor de oren vanaf 1 jaar oud. De inhoud bevat 10 ml bevat 180 tot 200 doses. Lees vóór je 'Audiol®Swim' gebruikt wel zorgvuldig de gebruiksaanwijzing. De verkoopprijs is € 14,95 per flacon.

Zie ook volgende URL: http://audine.eu/ ooroplossingen/audiol-swim-oorspray/



IVO MADDER

Persbericht

Duiktank met Atlantis-decor Duiktank Transfo te Zwevegem vierde de 10.000e bezoeker met

O

p vrijdag 17 februari 2017 opende de Provincie West-Vlaanderen het nieuwe Atlantis-decor voor de Duiktank Transfo te Zwevegem (www. duiktank.be). Nadien volgde een huldiging van de 10.000e bezoeker, Hans Dufour uit Waardamme, duiker bij B-Easydivers. Ook de 1.000e en 5.000e bezoeker waren aanwezig bij de huldiging Het nieuwe decor is een onderwatercircuit in het thema van Atlantis/industrieel gebouw, in de sfeer van de Transfo-site, met binnenin onderwaterplatforms op verschillende dieptes die gebruikt kunnen worden voor trainingen. Het decor kostte 70.000 euro, inclusief btw, en werd door de Provincie West-Vlaanderen betaald.

Foto: Bart Holvoet.

het nieuw Atlantis-decor.

Ongeveer drie jaar geleden, op vrijdag 20 maart 2015, opende de Provincie West-Vlaanderen officieel de duiktank op de Transfo-site te Zwevegem. Inmiddels kreeg de duiktank 10.000 bezoekers – zowel duikers, vrijduikers, 'wet wheelers' als 'rebreatherduikers' – over de vloer. De grootste gebruikers zijn duikverenigingen uit binnen- en buitenland, waaronder zo'n 40 % uit Frankrijk. Omdat duiken bij voorbaat een 'outdoorsport' is, waarbij vanaf de lente de zee en open waters opgezocht

worden, vormt de indoortank vooral in de winter een grote aantrekkingspool voor duikliefhebbers. De komst van de tank biedt echter niet alleen mogelijkheden voor professionele duikers zoals brandweerscholen, ook amateurs volgen er opleidingen. Zo werd in 2015 een duikschool opgericht voor initiaties duiken voor groepen, scholen, bedrijven en individuele duikers.  CARL VEREECKE, KABINET GEDEPUTEERDE VOOR SPORT VOOR DE PROVINCIE WEST-VLAANDEREN

Reportage

Verzorger Thomas Van Puymbroeck neemt afscheid van zebrahaai Smoske.

Aquatopia gesloten Verzorgers namen afscheid van de laatste iconische dieren die naar de Britse stad Hull verhuizen.

V

rijdag 3 februari 2017 vertrokken de laatste drie iconische dieren die nog in Aquatopia verbleven van het sinds 9 januari 2017 gesloten waterpark Aquatopia, op het Koningin Astridplein te Antwerpen, naar het Britse Hull. Zebrahaai Smoske en zeeschildpadden Sans-

Foto: Aquatopia.

Biologie

becco en Mabouche begonnen toen hun twaalf uur durende reis. Philippe Jouk, van de 'Koninklijke Maatschappij voor Dierkunde Antwerpen', assisteerde het transport. Hij is onder andere verbonden aan de 'ZOO Antwerpen' en 'Planckendael' en heeft daardoor natuurlijk veel contacten. Daarom kon de 'ZOO' helpen om een nieuwe thuis te vinden voor de dieren. Alle dieren hebben ondertussen een nieuwe bestemming gevonden. "Het aquarium 'The Deep' is een van de grootste in het

Verenigd Koninkrijk", zei Philippe Jouk. "In Aquatopia zat zo'n 400.000 liter water, in Hull 2,4 miljoen liter. Dat is een paradijs voor de dieren".

"Bij het plaatsen van de grotere dieren hebben we natuurlijk ook rekening gehouden met de kweekprogramma's die bestaan over heel Europa", zei entertainmentmanager Peter Venneman. "Zebrahaai Smoske gaat specifiek naar 'The Deep' in Hull omdat hij een mannetje is en er daar vrouwtjes zitten".

Verzorger Thomas Van Puymbroeck moest een traantje wegpinken toen zijn drie lievelingen werden weggevoerd. "Ik heb ze elf jaar verzorgd als mijn eigen huisdieren.

Een derde van mijn leven was ik elke dag bij hen. Als ik in het water stapte, kwamen zij als puppy's naar mij om te knuffelen.

Afscheid moeten nemen is dus heel zwaar, maar ze komen goed terecht. Ik weet alleszins al wat mijn volgende 'citytrip' zal zijn", zei hij met een lach tussen zijn tranen.  IVO MADDER

Hippocampus maart/april 2017

61

Reportage Duikmateriaal

Duiksportbeurzen Eens de feestdagen voorbij worden duikliefhebbers overspoeld door een groot aanbod duikbeurzen. Hippocampus ging eens kijken er zoal als

2017

nieuwigheden te zien was. We bespreken er een aantal.

P

arijs beet begin januari de spits af met het sympathieke 'Salon de la plongée'. Hippocampus reed een dagje over en weer naar Parijs om deze beurs te bezoeken. Eind januari bezochten we 'boot Düsseldorf', begin februari bevonden we ons in Houten voor de 25e editie van 'Duikvaker' en als afsluiter gingen we half maart een kijkje nemen op de 'Belgische Duiksportbeurs' te Antwerpen, waar ook NELOS met een kleine stand stond.

Salon de la plongée De duikbeurs van Parijs vindt plaats in het 'Parc des Expositions', gelegen in centrum van Parijs nabij de Porte de Versailles.

Meer dan 400 exposanten verspreid over een 200-tal standen bevolken dit evenement. Omdat we in Frankrijk zijn liggen de accenten hier enigszins anders dan op de duikbeurzen van Düsseldorf, Houten of Antwerpen. De duikcentra rond de Middellandse Zee krijgen hier uitgebreid aandacht evenals de Franse overzeese gebieden zoals Frans-Polynesië, Nieuw-Caledonië, Martinique en Guadeloupe en de ex-kolonies Madagascar en Ile de la Réunion.

Een groot gedeelte van de hal wordt ingenomen door een reusachtig zwembad waar aan de lopende band duikinitiaties worden gegeven. De gevorderderde duikers krijgen hier ook de kans om wat meer gespecialiseerd materiaal zoals duikhelmen uit te testen. Heel wat grote merken zoals Scubapro, Beuchat, Cressi Sub, Mares, Atomic en Revo zijn vertegenwoordigd. Zij

62

Hippocampus maart/april 2017

pakken uit met hun volledige duikassortiment en je kan je hier uren vergapen aan de laatste nieuwe snufjes.

boot Düsseldorf De beurs 'boot Düsseldorf' pakt graag uit met '360° watersport beleven'. Deze belofte maken ze al enkel jaren waar. Je vindt er beslist je droomschip, maar je kan er ook het vissen, roeien, kajakken, surfen, wakeboarden, skimboarden en stand-up paddling, … uitproberen. Als je echt alles wilt zien, heb je eigenlijk twee dagen nodig.

Onze focus ligt uiteraard op de duiksport en aanverwanten, zoals duikreizen, onderwaterfotografie, enz. Zo kan je info vinden bij de diverse reisbestemmingen over je volgende duikbestemming. Duik je nog niet, dan kan je in de duiktank een initiatieduik doen. Duikmateriaal uittesten is trouwens ook mogelijk in die duiktank. Voor de duikers worden regelmatig interessante voordrachten gegeven door bekende wrakduikers, biologen, wetenschappers, videografen en fotografen.

Een voor ons volstrekt onbekende firma trekt de aandacht: 'iBubble'.

Deze Franse firma pakt uit met een autonome onderwaterdrone die een duiker volgt en met een ingebouwde camera beelden maakt van het door jou afgelegde parcours. Een enthousiast en trots team presenteert een protype van de drone en probeert de aandachtige omstaanders te overtuigen van het nut van deze uitvinding.

De drone oogt alleszins mooi en lijkt veelbelovend. De 'iBubble' is beschikbaar vanaf mei 2018 en voor $ 1.999,00 wordt hij thuis geleverd. Via http://bit.ly/iBubbleDrone bekom je meer info.

Verschillende bedrijven pakken graag uit met hun allerlaatste producten en eerlijk gezegd, dat is toch één van de belangrijkste redenen dat je een beurs komt bezoeken.

Er zijn echter nog steeds mensen die naar een beurs om er 'gouden zaakjes' te doen.

Zo kan je bij sommige standen duikmateriaal en fotomateriaal kopen. Let wel op wat je koopt, want als je nadien moet rekenen op de garantie of het onderhoud, kan dat wel eens problemen geven. Gelukkig is het verkopen niet de hoofdzaak op 'boot Düsseldorf'. Eén van de vele aandachtstrekkers was de 'SwellPro', een waterdicht drone die zowel op het water kan landen als terug kan opstijgen vanaf een wateroppervlak. Uiteraard kan er onderaan de drone een camera bevestigd worden. De 'SwellPro' is te koop voor 1.799,00 euro.

Het 'Salon de la Plongée' is wat ons betreft een aanrader. Een beurs op mensenmaat die mijlenver verwijderd is van de grootschalige beurs 'boot' in Düsseldorf en eerder aanleunt bij 'Duikvaker' in Utrecht, maar met andere accenten. Bovendien stap je vanuit de beurs recht het centrum van Parijs in en zijn restaurants en cafés binnen handbereik.

Meer info over de 'SwellPro' vind je op: www.swellpro.de.

Suunto De Suunto 'D4f Freedive Computer', met krasvrij mineraalglas, is een speciaal ontwikkelde computer voor de vrijduiker en snorkelaar.

Hij is gebaseerd op de populaire 'D4i' duikcomputer, maar bij de 'D4f' ligt de focus op de essentiële verlangens van een vrijduiker. Men heeft keuze uit 3 modi: tijd, vrijduiken of uit. Aanduiding van de maximale diepte, de duiktijd, de oppervlaktetijd en de watertemperatuur. Er zit ook een 'apnea timer' in. Maximale diepte: 100 meter.

Op de pc uitleesbaar met de (optionele) USB-kabel. Richtprijs: 329,00 euro. www.suunto.com www.amilcosports.be

Duikvaker 'Duikvaker', dat door de 'Exhibition Company' georganiseerd wordt, vierde haar 25e verjaardag. In het begin was het de eigenaar Bert van Brienen die de organisatie in handen had. In 2009 droeg hij de

fakkel over aan zijn zoon Patrick van Brienen. Een groot verschil met de beginjaren is dat veel standhouders uitgegroeid zijn van kleine sobere standen, zoals een partytent met twee stoelen en een tafel, naar echte prachtige, uit het oog springende presentatiestanden.

Ook is deze beurs af van zijn negatieve bijnaam 'de shopbeurs'. Er zijn nog wel enkele standen waar je duikmateriaal kan komen, maar de focus van de bedrijven die er nu staan ligt vooral op het promoten van de duiksport en het verstrekken van informatie over hun producten. Het afstoten van de verkoop en het meer richten op informatie gaf wel een omkeer: het aantal standhouders en bezoekers liep enorm terug. De koopjesjagers bleven weg, maar er kwam een ander publiek in de plaats: mensen die gericht op zoek waren naar informatie.

bruikt worden.

Een boekbespreking van dit handboek vind je elders in deze Hippocampus.

Traditiegetrouw wordt op 'Duikvaker' ook altijd de nieuwe editie van de Duikersgids voorgesteld. In de 13e editie van deze gids worden weer heel wat nieuwe duiklocaties in zout en zoet water voorgesteld.

Ook de nieuwe duikplaats TODI, gelegen in de mijnsite te Beringen (België), wordt er in vermeld. Op www.duikersgids.nl vind je meer info over de inhoud van de 13e editie.

Nog een pluspunt van de duiksportbeurs 'Duikvaker' is dat je er heel wat bekenden, zowel uit Nederland als België, tegenkomt en dat de info die men je verstrekt in het Nederlands is. Het was een schitterende 25e editie, een echt volwassen duiksportbeurs.

Al enkel jaren is de beurs terug succesvol te noemen. Heel wat standhouders, een geïnteresseerd publiek, interessante voordrachten (dit jaar waren er 130 sprekers), nieuw en innovatief duikmateriaal, …

Op de stand van 'Duiken in beeld.tv' werd het nieuwe 'Handboek digitale onderwaterfotografie' van Ron Offermans voorgesteld. Dit boek zal door de Audiovisuele Commissie van NELOS als ondersteuning van de lessen onderwaterfotografie ge-

360 observe

Orcalight 'Orcalight' voldoet aan de eisen van zowel professionele als recreatieve duikers die op zoek zijn naar onderwaterverlichting hoog vermogen. De duiklampen van Orcalight zijn vooral gegeerd bij technische duikers, in het bijzonder voor onderwaterexploratie, fotografie en videografie.

Dankzij nieuwe led-technologie produceert de 'Seawolf A-2860' duiklamp een baanbrekende hoeveelheid licht tot 30.000 lumen.

Deze kabellamp is waterdicht tot 150 meter en heeft 3 standen: 7.000, 15.000 en 30.000 lumen. Naargelang de instelling heb je 60 minuten tot 6 uur licht. Verkrijgbaar in hard geanodiseerd aluminium of in koolstofvezel.

Er zijn ook uitvoeringen met minder lumen verkrijgbaar. Richtprijs: 1.000,00 tot 3.000,00 euro.

Als je op vakantie duikleider bent van een grote groep duikers, is het niet altijd eenvoudig om in het oog te houden of iedereen nog achter je zwemt.

Een goed hekkensluiter is onontbeerlijk, maar je moet je wel regelmatig omdraaien om in oogcontact met hem te komen en hopelijk geeft hij snel aan dat gans de groep duikers nog bij elkaar zit. Een handige 'tool' is de '360observe', een bolle spiegel. Ook bovenwater komt deze spiegel dikwijls handig van pas.

360observe.com

www.orcalight.co.uk

63

Reportage Duikmateriaal

Belgische Duiksportbeurs Tijdens het weekend van 18 en 19 maart 2017 was NELOS vzw aanwezig op de Belgische Duiksportbeurs, welke georganiseerd werd in de 'Eventhal' van het 'Kinepoliscomplex' te Antwerpen. Het was al enkele jaren geleden dat onze Liga standhouder was tijdens dit evenement. Toen was het nog op de Antwerpse Duiksportbeurs, die haar onderkomen vond in Antwerpen Miniatuurstad. De beurs was in die tijd opgebouwd uit aaneensluitende partytenten en NELOS stond er met een duiktank. Ondertussen heeft de 'Belgische Duiksportbeurs', onder leiding van organisator Alexander Lemmens, al enkele jaren haar onderkomen gevonden in het 'Kinepoliscomplex'.

De tentjes van welheer hebben plaats gemaakt voor 'echte' standen. Dit jaar stond NELOS er dus terug met een eerder bescheiden stand. Toch werden met open armen ontvangen door de organisatie en de medestandhouders.

Deze kleinschalige duiksportbeurs – toch in vergelijking met de andere duiksportbeurzen – is best gezellig. Zowel aspirant-duikers als de meest ervaren duikers konden er de nodige informatie inwinnen en nieuw duikmateriaal ontdekken. Ook hier heel wat touropperaters die graag uitleg gavan over hun topduikbestemmingen. Het leuke aan deze beurs is dat je er verschillende bekende en bevriende duikers tegenkomt.

Er werden eveneens verschillende activiteiten en voordrachten georganiseerd. Er was de mogelijkheid om deel te nemen aan een wedstrijd om een duikreis te winnen. Er werd meerdere keren per dag een veiling gehouden met verschillende duikmaterialen. Voor de kleinsten onder ons was er een springkasteel voorzien en als je even wou uitrusten was er nog een ruime bar.

Vele duikers stopten ook even bij onze NELOS-stand voor een korte babbel met één van onze vrijwilligers om één van hun vele duik- en beurservaringen uit te wisselen.

Hopelijk is NELOS er tijdens de volgende editie weer bij, maar dan wel met een grotere stand, en mogen we je daar dan verwelkomen.  MARIJKE VAN CAUWENBERGHE, LIEN AERTS EN IVO MADDER

64

Hippocampus maart/april 2017

VDS System Er zijn ondertussen al heel wat systemen op de markt om droge handschoenen via een soort klik- of draaisysteem te bevestigen aan een droogpak. Het ene systeem werkt gemakkelijker dan het andere en sommige systemen blijken niet altijd waterdicht te zijn. De Poolse firma 'VDS System' heeft een nieuwe, eenvoudige, bedrijfszekere techniek uitgewerkt, dit dankzij de hulp en het advies van de beste Poolse technische duikers. Diverse andere systemen werden van Europese concurrenten werden zorgvuldig uitgetest, waarbij gekeken werd naar alle mogelijke storingen en ongemakken.

Alle doordachte oplossingen werden geïmplementeerd in een grondig uitgetest nieuw systeem.

Het 'VDS dry glove system' is eenvoudig te monteren, heeft een uniek en betrouwbaar sluitsysteem, bestaat uit complementaire onderdelen die verkrijgbaar zijn in 4 maatvoeringen (S, M, L of XL, met respectievelijke binnendiameters van 75, 83, 90 en 100 mm), heeft een ergonomische vormgeving en kan volgens de wensen van de consument gepersonaliseerd worden (verschillende kleuren van de buitenringen kunnen bijv. gecombineerd worden).

Het systeem bestaat uit technisch kunststof waaraan specifieke pigmenten toegevoegd werden die de wrijvingsweerstand tussen de ringen reduceren. Destructieve testen onder normale bedrijfsomstandigheden gaven geen enkele keer falen van het systeem. Het afdichtvlak met één silicone

O-ring tussen de ringen garandeert de waterdichtheid van het systeem en verlaagt de wrijving tijdens het vastdraaien van de ene ring op de andere. Drie borggeleidingen zorgen ervoor dat de ringen de juiste positie behouden terwijl men het systeem blokkeert. De binnenringen om de buitenringen op het pak en handschoen te bevestigen hebben een verschillende kleur naargelang het type handschoenen dat men wenst te bevestigen (geel – dun, groen – met thermische isolatie).

Ook de binnenring voor bevestiging op je latex polsseal heeft een verschillende kleur naargelang de dikte van het latex (wit – dunne seal 0,75 mm; zwart – dikke seal 1,25 mm). Op hun website kan men een handleiding downloaden waaruit blijkt hoe eenvoudig het systeem te monteren is.

Verschillende fabrikanten en duikwinkels verdelen het 'VDS System'. www.vdssystem.pl www.hlbdive.com

Subea Decathlon Het Tribord-duikteam van Decathlon wil van snorkelen en duiken een unieke ervaring maken, voor iedereen, door veilige en gebruiksvriendelijke producten aan te bieden. Daarom dat ze hun productnaam gewijzigd hebben naar van 'Tribord' naar 'Subea' ('SUB'aquatic 'E'xperiences are 'A'mazing). Het nieuwe passiemerk van Decathlon, dat volledig in het teken staat van onderwatersporten – zoals snorkelen, duiken met of zonder flessen, of harpoenvissen – zal geleidelijk aan de vorige merknaam vervangen op al duikartikelen.

De Subea-producten worden ontworpen in de voormalige vismijn van de haven van Hendaye (Frankrijk), op slechts enkele meters van de oceaan. Hun ontwerpers, ingenieurs, productmanagers en testers werken er samen aan de innovaties van de toekomst. Het enthousiaste duikteam ontwikkelt er technische en kwaliteitsvolle producten, met aandacht voor veiligheid en tegen een voordelige prijs.

Het trimvest 'Subea 100' is perfect voor beginners en duikclubs, met een n i e u w e r g o nomisch zakdesign en kleurcodes voor de maten. Dit trimvest werd ontwikkeld om een grote bewegingsvrijheid te bieden tijdens het duiken: De exclusieve vorm van de riemen laat de armen vrij bewegen, terwijl ze voor een betere ondersteuning zorgen. Omdat de borst niet meer platgedrukt wordt, is dit vest zowel geschikt voor mannen als voor vrouwen.

Andere voordelen: door de vorm en afmetingen van de gespen zijn de riemen eenvoudig en precies afstelbaar.

De ritssluitingen zijn zodanig geplaatst en gevormd dat ze gemakkelijk te vinden zijn. De zak voor accessoires werd lager geplaatst om er vlot bij te kunnen. Op de rug werd meer ergonomische padding

aangebracht, voor nog meer comfort.

Prijs: 149,99 euro.

Cinebags

zodat je hem gemakkelijk in je koffer mee op duikreis kunt nemen. Zo kun je hem op je duikbestemming ook gebruiken om je onderwatercamera veilig te vervoeren van het hotel naar de duikboot, duikshop of duikstek. Juist op de boot of in de bus op weg naar de duikplaats is het risico op beschadiging van je set groot, vanwege de drukte en bewegingen, dus is extra bescherming welkom! De 'YKK'-ritsen zijn zeewaterbestendig en de tas is super stevig en waterdicht zodat je hem zelfs als persoonlijke spoelbak kunt gebruiken.

Richtprijs: 185,00 euro.

De 'CineBags CB70' is een unieke transportmogelijkheid om je compleet opgebouwde onderwatercamera-set veilig en comfortabel te vervoeren als je op locatie bent. Het is de perfecte oplossing om je apparatuur te vervoeren van je huis naar de duikstek of duikboot. De tas is groot genoeg om je volledig opgebouwde set, inclusief 'Dome'-poort en flitsers, in op te bergen zodat je op de duikplaats niets meer hoeft te monteren en je direct te water kunt gaan.

Voor wie regelmatig duikt is er het trimvest 'Subea 500'. Deze heeft zakken met afwerpbare ballast, met plaats voor wel 6 kilogram lood. De 'Subea 500' is uitgerust met 3 ergonomisch geplaatste metalen D-ringen: één onder de riem rechts en twee onder het trimvest. Er is nog een vierde ring in de accessoirezak rechts.

Prijs: 199,99 euro. www.decathlon.be

www.onderwaterhuis.nl

De tas kan zeer compact (plat) worden opgevouwen

Hippocampus maart/april 2017

65

Reportage Duikmateriaal

Easydive De 'Leo3 Smart' is compatibel met alle modellen van 'smartphones' iOS en Android. Je moet bij de bestelling opgeven welk type smartphone je hebt, zodat het juiste type bevestigingsplaatje en aansluitkabeltje meegeleverd wordt.

Dankzij de robuuste aluminium behuizing kan je met je 'smartphone' tot op een diepte van 150 meter filmen. Dankzij de extra ingebouwde batterij van 9.000 mAh heb je een autonomie van 14 uur filmen. Uiteraard kan je ook gewoon foto's maken, zelfs 'selfies'. De 'Leo3 Smart' wordt geleverd met een vacuümsysteem (in optie), een hydrofoon (onderwaterluidspreker) en twee lenzen. Met de ene lens zijn zowel

breedhoek als m a c r o - o p n amen mogelijk.

Met de andere lens kan je enkel 'Fish Eye' opnamen maken. Het onderwaterhuis is voorzien van twee kogelgewrichten om er bijv. videolampen op te bevestigen. Via een gratis app kan je onder water volgende aanpassingen doen: ISO, sluitertijd, witbalans, HDR en auto of manueel focus. Richtprijs: 1.290,00 euro met vacuümsysteem, 990,00 euro zonder vacuümsysteem).

www.easydive.it

Buddy-Watcher Het water is blauw, het uitzicht lijkt eindeloos. Plotseling zie je een silhouet in de verte. Wat is in eerste instantie alleen een donkere schaduw is, blijkt al snel als een school barracuda's te zijn. Je buddy zit een beetje verder en merkt van dit spektakel niets. Je kan zijn aandacht proberen te krijgen door geluid te maken, maar vaak verstoor je hiermee de dieren. De oplossing is de 'Buddy-Watcher'. Je duwt de knop van je 'Buddy-Watcher'. Je duikbuddy wordt hierdoor op zijn apparaat een trilling gewaar en weet dat er iets mis is of dat je mogelijk iets gezien hebt. Hij kijkt rond en ook hij merkt nu de school barracuda's op. Met de pro-versie is afstandscontrole mogelijk. Zwemt je buddy bijv. meer dan 5 of 10 meter van je weg, dan zullen beide toestellen trillen.

Er is ook een 'Buddy-Watcher Master' waarmee je als duikgids met één druk op de knop de aandacht kan trekken van alle duikers in de groep (tot max. 8 duikers).

66

Hippocampus maart/april 2017

De Italiaanse firma Easydive heeft ook verschillende onderwaterhuizen voor reflexcamera's van Canon en Nikon. Opmerkelijk is dat deze onderwaterhuizen universeel zijn voor verschillende modellen. Zo is bijv. de 'Leo3' geschikt voor 31 modellen van Canon en 31 modellen van Nikon. Je hebt je onderwaterhuis dus waarschijnlijk voor gans je leven, zelfs als je een paar jaar later een ander model van camera koopt. Richtprijs zonder vacuümsysteem: 2.990,00 euro.

D e 'Buddy-Watcher Set' is een polsinstrument dat ontworpen is voor twee duikers om geluidloos aandacht te vragen. Ideaal voor buddyteam die wat meer vrijheid willen zonder vlak naast elkaar te zwemmen en toch op de hoogte gehouden worden als er iets te zien is. Zeker nuttig voor onderwaterfotografen en -videografen.

In de directe omgeving (radius ongeveer

80 meter) kunnen 10 buddyteams met dergelijk systeem uitgerust worden zonder dat de toestellen elkaar verstoren.

Vóór de duik de 'Buddy-Watchers' moeten worden gesynchroniseerd met elkaar. Alle apparaten met de nieuwste softwareversie (van 2015/07/15) zijn compatibel. Tijdens het duiken is het mogelijk om te koppelen met een andere buddy, gewoon door het uitschakelen van de apparaten en opnieuw te synchroniseren met de nieuwe buddy. Het toestel werkt alleen onder water en heeft een gebruiksduur van ongeveer zes uur. Via kleine ledjes wordt de batterijspanning aangegeven. Opladen duurt vijf uur.

Richtprijs: voor de 'Buddy-Watcher Set' (2 stuks); 199,98 euro, 119,98 voor de 'Buddy-Watcher Master' en 239,98 euro voor de 'Buddy-Watcher Pro Set (2 stuks). www.buddy-watcher.de

Mares Er was echt niets ontbrekend in de Mares 'EOS RZ-collectie duiklampen': oplaadbaar, inzoombare bundel, eenvoudig in gebruik en veilig dankzij de verstelbare bevestigingsriem.

Ze waren echt de ideale oplossing voor het verlichten van elke duik. Toch is Mares erin geslaagd om meer te doen en de lijn uit te breiden met een nieuw product: de 'EOS 20RZ'. Met meer dan 20.000 lux aan lichtsterkte (2.300 lumen), is het één van de meest performante duiklampen op de markt. Zij is zo verbazingwekkend helder, maar dat is nog niet alles. De nieuwe magnetisch roterende zoom is één van de bijzonderheden. Dit unieke en innovatieve kenmerk zorgt voor een eenvoudige bediening op elke diepte. In plaats van de 'klassieke' mechanische zoom, laat de nieuwe 'EOS 20RZ' duiklamp je toe om de lichtbundel met één hand strakker of breder te maken, dankzij deze magnetische functie. De lichtbundel wordt gecreëerd door een 240 mm 'hot spot' met een '1550 mm flood' en een kleurentemperatuur van 7.800 Kelvin. De brandtijd is ook uitstekend (meer dan 1,5 uur op maximale sterkte en 3 uur op minimaal vermogen) en de batterij is functioneel en volledig opgeladen op ongeveer 7 uur, wat zichtbaar is via een led-laadindicator. Richtprijs: 295,00 euro.

Mares heeft haar assortiment accessoires uitgebreid met een nieuwe, complete lijn

Shearwater Het Canadese Shearwater heeft de 'Perdix' duikcomputer uitgebreid met de mogelijkheid om via een zender de flesdruk af te lezen. Deze luchtgeïntegreerde versie berekent aan de hand van de flesdruk en de actuele diepte de resterende duiktijd en kan de gegevens verwerken van twee verschillende zenders, voor bijv. je bodemgas en je decomengsel. De 'Perdix AI' heeft een helder 2,2 inch LED LCDscherm en werkt 45 uur op een standaard AA-batterij, die je zelf kan vervangen.

van waterdichte tassen en zakken: droge tassen die praktische oplossingen bieden voor alle behoeftes. Deze nieuwe lijn is een afwijking van de traditionele donkere kleuren van de vorige waterdichte zakken, met nieuwe kleuren en nieuwe modellen. Eén van hun nieuwe modellen is de buisvormige (T) waterdichte zakken verkrijgbaar in 4 verschillende maten (5, 10, 25 en 35 liter) met een specifieke kleur per grootte, wat onmiddellijk het onderscheid maakt in de verschillende capaciteiten (wit, rood, lichtblauw en zilver). Het sluitingssysteem is eenvoudig en snel: gewoon de bovenkant van de zak oprollen en vastmaken met de clip. De tassen zijn gemaakt in zeer stevig zeildoek '500D' met

PVC-versterkingen en thermisch gelaste naden voor een gegarandeerde waterdichtheid, en ook de nodige weerstand waarborgen tegen krassen en slijtage. Ze zijn ideaal voor elke outdoor-activiteit en dankzij de verstelbare schouderriem kunnen ze gemakkelijk worden getransporteerd. Richtprijzen: 10,00 – 14,00 – 16,00 – 19,00 euro.

handig is voor het opbergen van het meeste van je duikuitrusting. Deze tas heeft een dubbel sluitsysteem dat instelbaar is om de tas volledig waterdicht te maken. De tas bestaat uit een hoofdcompartiment, een uitwendige opbergzak en een handvat dat volledig rond de buitenkant wikkelt zodat de structuur is versterkt en een hogere weerstand geeft. Het is een echt veelzijdige tas met een opbergcapaciteit van 55 liter. Richtprijs: 70,00 euro.

Het meest bijzondere element van de nieuwe droogtassenlijn is echter de 15-liter 'MBP15', een 'alles-in-één' volledig waterdichte rugzak. Deze tas is voorzien van een speciale interne pocket om een computer, tablet of andere kwetsbare producten te beschermen. Er is ook een speciale buitenzak die vastgemaakt is met de rugzak met 4 gespen en eenvoudig verwijderd kan worden om deze als losse 'mesh bag' te gebruiken om je vochtige spullen in te bewaren. Richtprijs: 75,00 euro. mares.com

Vervolgens heb je de ruime 'D55', een zwart-wit waterdichte reistas die erg

Je kan de 'Perdix AI' instellen voor recreatief gebruik met drie nitroxmengsels, voor 'open circuit' technisch duiken met vijf gassen en voor gebruik met een 'rebreather'. Het gebruikte algoritme is dat van Bühlmann. Deze computer is voorzien van een digitaal kompas. Met twee knoppen navigeer je gemakkelijk door de menu's. De 'Perdix AI' logt duizend duikuren, waarvan de gegevens via 'Bluetooth' naar Mac of pc zijn te versturen. Shearwater komt ook met een

eigen app, de 'Shearwater Cloud', die het gemakkelijker maakt de computer aan andere apparaten te koppelen en uit te lezen. Richtprijs: 990,00 euro. www.shearwater.com

Reportage Duikmateriaal

Scubapro De hoogpresterende 'MK25 EVO T' ultralichte en corrosieresistente titanium eerste trap van Scubapro, in combinatie met hun splinternieuwe luchtgebalanceerde tweede trap 'S620 Ti', is buitengewoon vorstbestendig, reageert voortreffelijk en levert bij inademing direct lucht. De nieuwe 'S620 Ti' heeft de beste kenmerken van Scubapro's vermaarde 'S600' in een verbeterd, modern jasje. De 'S620 Ti' is kleiner en lichter dan de 'S600', maar het membraan is even groot. De tweede trap ademt voortreffelijk: de ademhalingsweerstand is 37% lager dan bij de 'S600', waardoor de lucht onder alle duikomstandigheden ongehinderd aangevoerd wordt.

De volledig titanium inlaatpijp is uitermate licht, de grote waterloosknop komt de watercirculatie ten goede en dankzij het nieuwe brede uitademstuk gaan de bellen niet voor het masker langs, wat vooral onderwaterfotografen op prijs zullen stellen.

Deze combinatie met titanium eerste trap is enkel in DIN-versie verkrijgbaar. Richtprijs: 1.599,00 euro.

D e nieuwe 'GO FIN' van Scubapro is een speciaal ontwikkelde vin voor de reizende duiker.

De 'GO' is licht (maat M-L weegt 1,2 kg per paar, inclusief elastische hielbanden), comfortabel, sterk, snel en wendbaar – de ideale vin voor duikers, snorkelaars en zwemmers die er graag op uit trekken.

Gemaakt van 100 procent 'Monprene®': lagen kunnen niet loslaten, bladen breken niet en voetpockets scheuren niet uit – ideaal voor langdurig gebruik onder zware omstandigheden. De 'GO', die is gemaakt voor gebruik met blote voeten, combineert de voordelen van een vin met open hiel

met het comfort van een vin met gesloten hiel.

Dankzij de vervangbare elastische hielband zit de vin altijd goed; één en dezelfde duiker kan de vin zelfs in meerdere maten gebruiken. De vin kan eenvoudig aan- en uitgetrokken worden. De hielband rust comfortabel op een blote hiel, maar voor wie wat extra bescherming wil, kan de GO ook worden gedragen met neopreen sokken. De 'GO'-vinnen passen zonder probleem in handbagage die aan de IATA-eisen voldoet. Beter nog, dankzij een innovatief 'Piggy Back Stack'-systeem wordt inpakken nog makkelijker. Je haakt de vinbladen in elkaar en haakt vervolgens de elastische hielband van de ene vin aan de hiel van de andere. Het resultaat is een compact pakket, dat makkelijk kan worden ingepakt en meegenomen. Richtprijs: 59,00 euro. www.scubapro.com

Scurion

Scubapro Koop een 'M2 duikcomputer met zender' en ontvang van Scubapro een cadeau ter waarde van € 190,00 maximum. Je hebben vier van hun favoriete artikels geselecteerd, waaruit je kan kiezen: DD 'Aladin One': een compacte, intuïtieve, slimme duikcomputer; DD 'XP Pack Duo': een groot volume duiktas op wieltjes, gemaakt van Ripstop, voor al je duikspullen;

68

Hippocampus maart/april 2017

DD 'Caravan Bag': de perfecte vriend voor korte trips; DD 'Nova 720W': een lichtgewicht duiklamp gemaakt van 'heavy-duty' aluminium, met een hoge ledintensiteit.

Deze aanbieding is alleen geldig bij de erkende Scubapro-dealers. De aanbieding is niet in alle landen geldig. Alle adressen van de erkende Scubapro dealer vind je op scubapro.com. Deze promotie is geldig van 1 april t.e.m. 17 juni 2017, zolang de voorraad strekt.

Het Zwiterse bedrijf Scurion heeft voor de technische duikers een krachtige, compacte handduiklamp op de markt gebracht. De 'Scurion®-Tecdive' is waterdicht tot 250 meter en warmte, koude en schokbestendig. De '4 Li-Ion-Cell battery' van 6800 mAh/7,2 V zorgt samen met de nieuwe optiek zorgt, voor een strakkere spot, voor een lichtopbrengst van 1.300 ANSI-Lumen ('spot' en 'wide angle' elk 650 Lm). De kleurtemperatuur bedraagt 6.000 Kelvin, wat voor een mooi spierwit licht zorgt. Zowel het spotlicht als de breedhoek zijn regelbaar in vijf standen. Op stand nul heb je gedurende 6 uur licht en op stand vier 2,8 uur. Meer info vind je op hun website. Richtprijs: 1.185,00 euro. www.scurion.ch

Paralenz Technische duiker die een wrak verkennen delen hun ervaring graag via filmbeelden. Het filmen van je duik, zeker op grote diepte, moet eenvoudig zijn.

Daarom dat de 'Paralenz Dive camera' ontwikkeld werd. Deze duurzame camera levert dankzij o.a. een beeldstabilisator hoge kwaliteitsbeelden, zelfs tot een diepte van 200 meter. De mogelijke vi-

deoresoluties zijn: 4k-30 fps / 1080p-100 fps / 720p240 fps. Ook kunnen er desgewenst foto's mee gemaakt worden met een resolutie van 8 MP. De automatisch witbalans is instelbaar op normale correctie, diepte afhankelijke witbalanscorrectie of uitgeschakeld. Dankzij de LiPo-batterij van 1.600 mAh kan men 2 uur filmen bij een resolutie van 1080p - 30 fps.

De beelden worden opgeslagen op een 128 GB Micro SD-card en kunnen gedeeld worden via 'Dual band

WiFi', 'Bluetooth' of 'USB'. Tijdens de duik wordt tijd, de waterdruk en -temperatuur geregistreerd. De 'Paralenz Dive camera' begint deze gegevens te loggen van zodra je onderduikt. Met een mobiele app kan je een grafiek (duikprofiel) genereren waaraan je de foto's en films verbindt met de tijd en diepte. Deze duiklogs kunnen gemakkelijk worden gedeeld met je vrienden. Dankzij accessoires kan de camera bijv. gemonteerd worden op je duikbril, onderwaterscooter of fotocamera. Richtprijs: 649,00 euro. www.paralenz.com

Terugroep Powerline inflators Aqua Lung voert een vrijwillige product-update van een beperkte hoeveelheid 'Powerline inflators' uit.

De 'Powerline inflators' zijn te vinden op alle 'Aqua Lung trimvesten' en de 'Apeks Black Ice'. Als je na 1 januari 2015 een 'Aqua Lung trimvest' / 'Apeks Black Ice' aangekocht hebt, zal deze moeten worden geĂŻnspecteerd om te bepalen of het trimvest een update nodig heeft. Aqua Lung is

bezorgd dat er een storing kan optreden tijdens een duik, waardoor de 'Powerline inflator' lucht blijft geven nadat de inflatieknop is losgelaten.

Hoewel er meldingen zijn geweest dat dit onder water is voorgekomen, zijn er geen meldingen van verwondingen gedaan.

Aqua Lung gelooft dat een veiligheidsaankondiging (terugroep) een veilige en juiste actie is om te ondernemen.

Oplossing: Consumenten moeten onmiddellijk stoppen met het gebruik van de 'Powerline inflators' met een datumcode die begint met een H. Breng het trimvest naar je dichtstbijzijnde erkende Aqua Lung dealer of duikcentrum. Zij zijn in staat om je 'Powerline inflator' te updaten. De aanpassing wordt uitgevoerd onder garantie en zal geen kosten voor je meebrengen.

www.aqualung.com

Hippocampus maart/april 2017

69

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Mij mag je niet passeren.

Bidde

K ra

bbe

tj

nde d

za e op

c ht

olfijn.

ko r

aal.

Koffer

70

Hippocampus maart/april 2017

vis .

Naam Dirk Wuyts Brevet/titel

2*Instructeur

Fotografiebrevet Club

geen

AD Pacific

Duikt sedert

2002

Aantal duiken

1078

Aantal fotoduiken Camera

300

Olympus E520

Behuizing

Olympus PT05

Lenzen

4-42 mm

Flitsen

2 x Inon flash D-2000 S-TTL

Duikplaatsen België, Nederland, Frankrijk, Socorro, Florida, Sipadan, Zuid-Afrika, Malediven, Costa Rica, Azoren, Egypte, Bonaire, Thailand, Bali, Sulawesi, Belize, Baja California, Filippijnen, Spanje, Jordanië, Griekenland, Turkije, …

Website

Black

www.adcdiving.be/pictures_duiken_reizen.html

blenn

y.

Ko r a a f o t o l d u i ve l best g raa ude f. e

Blauw

Blaaskoraalgarnaal.

r t de

e haai.

Hippocampus maart/april 2017

71

Biologie

Hoe

Trainen van de snelle roofvis cobia (Rachycentron canadum).

train je een vis?

Tijdens een presentatie in het kader van de voortgezette opleiding voor de vrijwilligers-duikers in het 'Virginia Aquarium & Marine Science Center' (zie Hippo 256) kreeg ons redactielid Patrick Van Hoeserlande een uiteenzetting over hoe de staf van het aquarium een cobia traint. "De cobia (Rachycentron canadum) is een snelle roofvis die niet bovenaan de mariene voedselketen staat. Maar ongeacht de relatieve positie, verwonderde het me dat je een vis kunt trainen.

Het was een beetje hetzelfde gevoel als ik had toen ik de film 'How to Train Your Dragon?' zag. Hoe train je een vis? Lukt dat met alle vissen? Waarom zou je zoiets doen? Tijd om op onderzoek uit te gaan en een antwoord op mijn vragen te vinden".

72

Hippocampus maart/april 2017

Foto's (3): Amber Van Hoeserlande.

Foto's (3): Amber Van Hoeserlande.

Reportage

W

erken als vrijwilliger in het 'Virginia Aquarium & Marine Science Center' heeft als voordeel dat ik zeer snel enkele specialisten ter zake kan aanspreken. In een korte tijdsspanne interview ik achtereenvolgens Lori Semple, Michelle Coley en Betty Alexander. Alledrie trainen ze dieren in het openbare aquarium dat jaarlijks heel wat bezoekers trekt. Michelle is aquariste en in die functie verantwoordelijk voor onder andere het trainen van vissen waaronder steur, cobia en rog. Lori is eveneens aquariste en gespecialiseerd in het trainen van zeeschildpadden, terwijl Betty de training van de zeehonden voor haar rekening neemt. Ze krijgen alledrie mijn vragen naar het 'waarom en hoe' voorgeschoteld.

De gesprekken leiden me doorheen een parcours van vragen en verwondering.

Waarom train je dieren?

Mijn vraag geeft de indruk dat alle dieren getraind mogen worden. Dat is echter niet het geval. Alleen dieren waarvan verwacht

Trainen van de snelle roofvis cobia (Rachycentron canadum).

wordt dat ze voor de rest van hun leven afhankelijk zullen blijven van verzorging, mogen getraind worden. Enkel wanneer een dier in gevangenschap geboren is of door een wonde of een handicap niet in het wild kan overleven, is het een kandidaat voor training. Zeeschildpadden of zeehonden die volledig in orde zijn en dus mogelijk weer vrijgelaten zullen worden, mogen dus geen training krijgen. Door de training wennen ze immers aan de aanwezigheid van mensen, iets wat wilde dieren niet aangeleerd mag worden omdat dat zowel voor dier als voor mens een slechte zaak is.

Bijna alle dieren zijn te trainen, maar bij sommige soorten is dat zeer moeilijk. Vissen die in scholen zwemmen, reageren sneller op dieren in hun directe omgeving dan op de externe prikkels van de trainer.

Het vergt dan ook zeer veel tijd om die soorten te trainen. De investering weegt daardoor meestal niet op tegen de mogelijke voordelen. Zo werd er in het aquarium met succes een barracuda getraind. Maar van zodra hij in een grote vistank geplaatst werd, verkoos hij al snel de andere vissen

Deze schilpad zijn 'target' is een rode schijf.

te volgen in plaats van zijn trainer te gehoorzamen.

Solitaire jagers bieden de beste kansen op slagen. Ze zijn het immers gewoon om op externe prikkels te reageren en laten zich niet door soortgenoten afleiden. Ook schildpadden en zeezoogdieren zijn ontvankelijker voor training.

Maar het is niet omdat een dier getraind kĂĄn worden, dat dat ook gebeurt. Trainen is zeer arbeidsintensief en moet dus zowel voor het instituut als voor het dier voordelen hebben. Grote dieren die speciale, individuele zorg vereisen, hebben baat bij training. Zeker als ze voor het instituut een grote financiĂŤle investering of een reputatierisico betekenen. Ook dieren die afwisseling nodig hebben om verveling tegen te gaan, zijn kandidaten om getraind te worden.

Er zijn verschillende redenen waardoor men kan beslissen om een dier te trainen.

Een ervan is dat het dier op een speciaal dieet staat. Dat kan een bepaalde hoeveel-

heid voedsel per dag zijn, maar ook een bepaald soort voeding. Het is ook mogelijk dat de vis zo snel is dat het dier het voedsel van de andere vissen wegkaapt en hen zo stress bezorgt.

Een andere reden is het tegengaan van verveling. Dat is voornamelijk het geval bij dieren met een hogere intelligentie, zoals zeehonden. Hoewel het publiek hiervan geniet, is het niet de bedoeling een show te geven. De aangeleerde oefeningen simuleren natuurlijk gedrag en dragen bij tot het welzijn van het dier.

Dat welzijn vormt ook de basis van de laatste reden waarom een dier training krijgt en dat is medische behandeling en transport. Ook dieren in een aquarium moeten bij de veearts op bezoek. Zo'n bezoek en bijbehorend onderzoek zijn echter geen normale situatie voor een dier en vormen daardoor een bron van veel stress, die het welzijn negatief beĂŻnvloedt. Om die stress te beperken moet de vis aanrakingen door mensen gewoon zijn. Dat is ook de reden waarom een dier op een toekomstig transHippocampus maart/april 2017

73

Reportage Biologie

De zeeschildpad wordt beloond met eten. De andere zeeschildpadden werden juist gelokt met een geluidssignaal.

port moet voorbereid worden. Een roofvis vangen in een aquarium is moeilijker dan je denkt. Je schept er de vis niet uit zoals bij een visbokaal. Als duiker is het een vermoeiende bezigheid en voor de vis is het zeer stresserend, soms zelfs dodelijk. Alle partijen hebben er baat bij als de vis zelf in het net zwemt.

de juiste 'target' vinden Maar hoe train je zoiets? Met veel geduld en een positieve instelling. De eerste hindernis die moet genomen worden, is het vinden van de juiste externe prikkel. Het is niet voor iedere soort duidelijk waarop ze het beste reageren. Kleur, contrast, vorm?

De 'target' (of het contactpunt) kan bijv. een stok, een rode bal, het kletsen van een hand in het water, ‌ zijn. Bij vissen is het meestal een stok met daaraan bevestigd een bord in een bepaalde kleur en vorm.

Het bepalen van een goed 'contactpunt' is een weg van vallen en opstaan. Het 'contactpunt' moet de vis niet alleen aantrekken, het moet ook voldoende 'op maat' zijn zodat het andere getrainde dieren niet aantrekt. "Een tijdje geleden verliep de training

74

Hippocampus maart/april 2017

De 'target' voor deze pijlstaartrog is een vierkant met schuine blauwe en witte strepen.

van een vis plots minder goed, zonder dat er wezenlijk iets aan de opzet veranderd was. Na onderzoek bleek dat de kleur van het T-shirt van een nieuwe stagiair een betere 'target' vormde en dus voor verwarring zorgde. Daardoor reageerde de vis niet meer op zijn trainer", vertelt Michelle.

'bridges' of 'overbruggingssignalen' zijn over het algemeen geluidssignalen, zoals een klikgeluid ('clicker') of een fluitsignaal.

Ze maken het dier duidelijk dat het iets goed gedaan heeft en daardoor een beloning verdient.

de juiste 'bridge' vinden

Omdat deze signalen het dier duidelijk maken dat het op weg naar succes is en dus naar een beloning, gaat het dier letten op wat het moet doen om de trainer het gegeerde signaal te laten maken (lees: om later beloond te worden). De dieren overbruggen de tijd tussen de vorming van het gedrag en het moment dat dit gedrag beloond wordt. Stel je voor dat je een vis wil laten zwemmen naar een bepaalde plaats (het gewenst gedrag). Op die plaats kan je de vis belonen met een beetje voedsel (primaire beloning). Het dier moet echter leren naar die plaats te zwemmen en dat kan je niet door iedere keer eten te geven. Je doet dit door het te belonen met de 'bridge' (secondaire beloning). Hierdoor weet het dier dat het op de goede weg is. Het is dus een beetje zoals het spelletje 'warm-koud'.

Het gewenste gedrag wordt verder bewerkstelligd door zogenaamde 'bridges'. Die

Op termijn wordt de 'secundaire beloning' op zichzelf als beloning ervaren. Het leer-

Eens de vorm en de kleur van het 'contactpunt' vastgelegd is, begint de training door het stimuleren van goed gedrag. De eerste stap hierbij is het 'contactpunt' in het water steken tijdens de voedertijd, zodat de vis eten verbindt met de nabijheid van de 'target'. Daarna is er de evolutie van 'de target zien bij het eten' naar 'komen naar de target via een bepaald traject of na een actie om voedsel te krijgen'. Het dier moet tijdens de training contact houden met het 'contactpunt' en dat zolang de trainer dat wenst. Bij schildpadden en zeehonden is het contact fysiek, bij een roofvis is het eerder in de omgeving blijven zwemmen.

Foto's (4): Amber Van Hoeserlande.

Patrick Van Hoeserlande krijgt een uiteenzetting over het trainen van mariene dieren.

Grote dieren die speciale, individuele zorg vereisen, hebben baat bij training.

proces verloopt extreem snel omdat de steunsignalen het dier helpen om op het juiste spoor te blijven. Via die methode kunnen stapsgewijs complexe handelingen zoals het toelaten van een onderzoek, het inspuiten van medicatie, het transporteren, enz. aangeleerd worden.

Het vinden van een goede 'bridge' is niet gemakkelijk omdat, een beetje zoals bij een 'target', de signalen duidelijk maar voor één dier mogen werken. Een stimulans geven aan een meewerkende zeehond mag zijn koppige soortgenoot niet de indruk geven dat hij goed bezig is.

vergeetachtige Dory De frequentie van het geven van een overbruggingssignaal hangt sterk af van het 'geheugen' van het dier. De tijd tussen de secundaire en de effectieve beloning mag bij vissen niet te lang zijn, anders vergeten ze de associatie, terwijl dat bij zeehonden niet zo is. Vissen gedragen zich dus echt een beetje zoals de vergeetachtige Dory in de Disney-film 'Finding Nemo', hoewel observaties erop wijzen dat bepaalde herinneringen blijvend kunnen zijn.

niet straffen maar negeren en opnieuw proberen Maar wat doet een trainer als het dier niet gehoorzaamt? Niet straffen is hier de regel.

Gewoon negeren. De target uit het water halen en drie seconden niets doen. In die korte tijd kan de trainer weer tot rust komen – want na maanden werken kan koppig weigeren om mee te werken frustrerend zijn voor de trainer – en aan het dier het signaal geven dat het iets fout gedaan heeft. Daarna de target opnieuw aanbieden en herbeginnen alsof er niets gebeurd is. Meestal werkt het dier daarna mee.

Na de interviews woon ik enkele trainingssessies bij. Tijdens zo'n sessie zie ik hoe schildpadden en de cobia op hun 'targets' reageren terwijl er voedsel voor de andere vissen in het water gegooid wordt. Zonder training zou de roofvis op het ander voedsel 'gejaagd' hebben, wat de controle op zijn voedselinname onmogelijk maakt en de stress bij de prooivissen verhoogt. Zelfs als de drang om het eten van de schildpadden af te snoepen – deze roofvis moet voortdurend in beweging zijn en zwemt dus in cirkels rond – groot is, schiet hij elke keer

op zijn target af als die in het water gestoken wordt. Wanneer één van de schilpadden niet correct reageert op zijn signaal staakt de trainer alles. Na het hervatten van de acties reageert het dier onmiddellijk en correct.

Dat vissen getraind kunnen worden, hoefde me in feite niet te verwonderen. Er zijn jammer genoeg een paar duikplaatsen waar je als duiker bijna onmiddellijk door een groep vissen verwelkomd wordt omdat ze een gemakkelijk maal verwachten. Duidelijk vissen die door duikende voorgangers met voedsel getraind zijn om te reageren op donkere schimmen. Een foute boel omdat wilde dieren mensen niet normaal mogen vinden, maar tevens een duidelijk bewijs dat heel veel vissoorten kunnen getraind worden. 

PATRICK VAN HOESERLANDE

Hippocampus maart/april 2017

75

Foto: Cor Kuyvenhoven.

Persbericht

Archeologisch Erfgoed in de Noordzee SeArch-Infobrochure voor Noordzee wrakduikers.

D

uikers zijn bevoorrecht om toegang te hebben tot onderwatersites van ons cultureel erfgoed en van onze maritieme geschiedenis. Om deze sites te vrijwaren voor toekomstige generaties is het belangrijk om geĂŻnformeerd te zijn, verantwoordelijk te duiken en scheepswrakken met respect te behandelen.

De 'Infobrochure voor wrakduikers' en 'formulieren voor het monitoren van scheepswrakken' werden binnen het VLAIO (voor-

heen IWT) onderzoeksproject 'SeArch' (Archeologisch Erfgoed in de Noordzee) opgesteld door het agentschap Onroerend Erfgoed. De brochure geeft meer uitleg over het belang van onderwatererfgoed, de regels en wetgevingen omtrent dit onderwatererfgoed en de belangrijke taak die wrakduikers kunnen vervullen bij het identificeren, beschermen en monitoren ervan, zodanig dat toekomstige generaties ook nog kunnen genieten van adembenemende

wrakduiken op de Noordzee. Op de pagina www.sea-arch.be/nl/wrakduikers kan je de brochure en formulieren downloaden.

De ingevulde formulieren mag je naar wrakduikers@sea-arch.be sturen.  SVEN VAN HAELST, MARITIEM ARCHEOLOOG, ONROEREND ERFGOED

Advertentie

Promotie

in overjaarse pakken zolang de voorraad strekt.

Watersportcentrale N.V.

Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be

76

Hippocampus maart/april 2017

Reportage

Foto: Nito.

Geschiedenis

Aprilvis Onlangs moesten we weer uitkijken dat er geen vis op onze rug hing of dat iemand ons te grazen nam met één of andere onuitvoerbare opdracht. Maar wat heeft de vis te maken met deze eeuwenoude traditie?

I

emand voor de gek houden is een plezante bezigheid. Daarom wordt grappen uithalen wel overal ter wereld gevierd, al dan niet op in 1 april. 'April fool's Day' (dwazendag) in Engelstalige landen, 'Dag van de Dommerik' in Rusland, 'Dia de Mentira' (dag van de leugen) in Brazilië en Portugal, 'Poisson d'Avril' (aprilvis) in Zwitserland en Frankrijk, zelfs in onze streken heeft men een aparte benaming, nl. 'Verzenderkensdag'.

moet er nog vis zijn

dus. Voor de papieren vissen op de rug van de gedupeerden staat de goudvis symbool.

Deze is dan ook gemakkelijk na te tekenen voor de minder getalenteerde kunstenaars onder ons.

geschiedenis Ten tijde van de Azteken (12e tot 16e eeuw) hielden ze rond 1 april altijd grote feesten voor de goden waarbij er ook mensenoffers werden gebracht. Dit is later wel afgeschaft, maar op 1 april wordt er wel nog altijd iemand geofferd, uiteraard dan wel voor de grap.

Sommige bronnen geven aan dat 1 april in de Franse contreien is ontstaan bij de wijziging naar de Gregoriaanse kalender in 1582. Vóór die tijd viel de nieuwjaarperiode van 25 maart tot 1 april. Mensen die dit vergaten, kwamen wel eens aan met cadeau-

tjes op een niet gehouden feestje.

In ons klein land vindt men de eerste melding vanuit Brugge rond 1560. De baas stuurde zijn knecht op pad – vandaar verzendersdag – om iets te halen wat niet bestond.

Elk land kan wel een gebeurtenis aanbrengen als begin van deze traditie, zelfs in ons duikland. Wie heeft zijn kandidaten in april nog geen drinkbak voor de vissen laten zoeken of laten meenemen onder water?

Let wel op. Als je op diepte een aprilvis ziet zwemmen, dan is dit dieptedronkenschap en dus geen grap!  CHRISJE DEMUYNCK

Houder voor een voeder- en drinkbakje voor de vissen in een aquarium.

Foto: PicClick.

Het is meestal de nieuweling, de lichtgelovige, vroeger de knecht of het dienstmeisje, dat in de maling werd genomen. Men stuurde deze weg om de maaltijd van de dag, nl. een aprilvis te gaan halen. Die vis is dan ook op 1 april geboren en gevangen, maar kan nergens gevonden worden. Bovendien: probeer maar eens de leeftijd van de vis te bepalen. Een onbegonnen zaak Hippocampus maart/april 2017

77

B ondsnieuws Club in de kijker

i :D

e

H ter

oor

nae

r t.

Jubileumfeest.

Foto: Dieter Hoornaert.

l. ge Vo Neptunus geeft raad

aan de voorzitter Roland De Meester.

Groepsfoto van onze clubleden.

Fo to

' s (2

): D

irk

De

Fo

to

Foto: nito - shutterstock.

Audiovisuele commissie

30 jaar

Aquaticum vzw

Voorzitter Ronald De Meester geeft ons wat historiek over de club.

Fo to: D ie

I

n 1981 ontstond een clubje van een 10tal leden, met als stichters François Zakeriesen en Jean Klerks. Het jaar daarop bleven er maar vier meer over, maar in september van datzelfde jaar werd toch beslist om door te gaan, dankzij de steun van een 15-tal aanhangers. Na een moeilijke zwangerschap was Aquaticum geboren.

In 1983 werd Theo Driesen voorzitter van de feitelijke vereniging, maar in 1985 werd er beslist om een vzw op te richten. Op 28 februari 1986 werd Aquaticum vzw officieel gedoopt en in het Belgisch Staatsblad werd dit doopsel gepubliceerd op 31 juli 1986.

Toen NELOS in 1993 de mogelijkheid bood om de VVW-brevetten in te schalen, maakte Aquaticum de overstap. Aquaticum werd een NELOS-club met CMAS-brevetten.

78

Hippocampus maart/april 2017

Theo Driesen werd na 10 jaar voorzitterschap opgevolgd door Herwig Van Cotthem. In 1995 nam Ronald De Meester het roer van Herwig over.

Het 30-jarig bestaan van Aquaticum vzw vierden we op 9 juli vorig jaar.

We doken op de Punt van Gorishoek. Daarna volgden een hapje en een drankje. De leden kregen elk een duik-/sportzak. Daarna werd er met zijn allen verder gevierd gedurende een gezellig etentje in het Restaurant De Zeester.  DE MEESTER RONALD, VOORZITTER AQUATICUM

ter H

oor n

Na de duik is er uiteraard après-dive.

aer

t.

DDive Day 02/09/2017

Op zoek naar een nieuwe uitdaging?

Leef je uit op de D-Dive Day. Inschrijvingen en informatie? secretariaat@nelos.be

Hippocampus maart/april 2017

79

Webdiving

Frenzel en co In deze editie voor mijn vaste rubriek hanteer ik voor een keertje een andere benadering. We starten met een vraag en lossen die samen op. Kan je het rijtje vervolledigen: Frenzel, Toynbee, Lowry, Edmonds, … Weet je het niet? Geen probleem. Je kennis van het duiken moet al ruim zijn om het juiste, ontbrekende woord te vinden. Maar geen nood, je kan bijleren door het antwoord te zoeken op het internet. Laten we even samen het web induiken op zoek naar een invulling van de lege ruimte.

Een frenzelbril.

F

renzel komt met een addertje onder het gras. Als je de naam in je browser intikt, is de kans groot dat je naar de commandant van het vernietigingskamp Sobibor doorverwezen wordt.

Niet direct een verwijzing die helpt, want dat is duidelijk niet wat we zoeken. Het gebruik van internet moet altijd met enig voorzichtigheid gebeuren. Niet alles wat je (gemakkelijk) vindt, mag je voor waar aannemen. Blijf altijd kritisch. Het kan best zijn dat je even verder moet kijken dan wat je browser je aanbiedt. Wat kan je in zo'n geval doen?

Als je aandachtig was op het moment van het intikken van je zoekterm 'Frenzel', dan had je gezien dat je browser onder andere de woorden 'frenzel techniek' suggereerde.

Indien je twijfel over de betekenis van een woord, geven deze suggestie je een eerste indicatie die je altijd kan proberen. Trouwens zoeken op het internet kan je best

80

Hippocampus maart/april 2017

beginnen met een lange, gedetailleerde lijst van trefwoorden om daarna eventueel je opzoeking te verbreden. Een beetje contra-intuïtief, maar wel zeer effectief. Had je bijvoorbeeld het bovenstaand rijtje gekopieerd en geplakt in je zoekkader, dan had je meteen een antwoord.

Het leuke aan zo'n zoektocht op het net, een beetje zoals door rijen boeken lopen en te stoppen om een willekeurig exemplaar in te kijken, is dat je interessante dingen ontdekt. Zo wist ik niet van het bestaan van een frenzelbril. Deze bril bevat hele sterke glazen (20 dioptrieën), waardoor de oogarts beter de oogbewegingen kan waarnemen. De drager neemt de wereld om zich heen slechts heel wazig waar en kan dus zijn/haar ogen niet gebruiken om ergens op te fixeren. Wanneer een persoon een spontane 'nystagmus' (opzoeken!) heeft, kan hij/zij deze met de frenzelbril op niet meer onderdrukken.

Met de goede zoektermen kom je terecht bij de Duitse dokter en Luftwaffe commandant Hermann Frenzel. Hij ontwikkelde in 1938 een techniek om de druk in de oren van de piloten tijdens duikvluchten te equilibreren. tegenwoordig is de techniek beter gekend onder vrijduikers. Zijn collega Joseph Toynbee was een Engelse oorspecialist die een andere techniek ontwikkelde. De volgende in ons rijtje zijn de twee Australische dokters Christopher Lowry en Carl Edmonds, dit achterhalen kost een beetje meer opzoekingswerk, die samen een boek over duikgeneeskunde geschreven hebben met daarin een beschrijving van hun eigen techniek voor het klaren van de oren.

Indien je in mijn virtuele voetsporen stapt om niet alleen de 'uitvinders' maar ook de beschrijving van de verschillende technieken te vinden dan zal je ontdekken dat er nog meer technieken om je oren te klaren zijn. Je zal op je zoektocht stoten op termen zoals 'mouthfill', BTV en VTO. Ook als je naar visuele ondersteuning zoekt, zal je onder andere op YouTube aan je trekken komen. Uren kennisvideo!

Antonio Maria Valsalva. Gravure: R. Ceracchi.

Je hebt waarschijnlijk al het ontbrekend woord in het rijtje geraden. Het gaat inderdaad over de 'uitvinder' van de ons duikers gekende valsalva-techniek. Deze manier van oren klaren werd uitgewerkt door de zeventiende-eeuwse dokter Antonio Valsalva. Vroeger dacht ik dat er maar twee technieken waren, maar dank zij de cursus vrijduiken en ons duikje in het net, weet ik nu dat er veel meer zijn. Waarom kennen we dan bijna uitsluitend valsalva? Zelfs als die techniek bij de risicovolle geklasseerd wordt? Ook hierop verschaft het www een antwoord. Zoek het maar op.

Voor diegene die niet graag zoeken en dus uitkijken naar een URL in dit artikel, toch even de volgende referentie meegeven: http://wrolf.net. Deze site stelt qua design niet veel voor, maar het is wel een handige lijst als je een goed boek over duiken zoekt.

Zo zie je dat interessante informatie soms minder goed verpakt is.

Terwijl ik de laatste hand leg aan deze editie, dwalen mijn gedachten al af naar de volgende. Waarnaar zal die zoektocht me leiden?

Intussen mag je me het resultaat van jouw surfen sturen naar het mijn NELOS e-mailadres: patrick.vanhoeserlande@nelos.be.

 PATRICK VAN HOESERLANDE

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden uit Hippocampe nr. 38

april 1972

De Federatie steunt ook de campagne 'Boodschap in zee' tegen de vervuiling van de zee.

Statistieken BEFOS telt 11.453 aangesloten duikers, waarvan er 6.532 gebrevetteerd zijn.

Theoretisch examen Duiker-Hulpverlener

Oosterschelde Op de Algemene Vergadering van het Duikonderricht wordt aan BEFOS gevraagd tussen te komen om de geplande afsluiting van de Oosterschelde stop te zetten, wat trouwens ook verschillende Nederlandse verenigingen wensen.

Medische Commissie CMAS Enkele besluiten: De wederonderdompeling als behandeling van de decompressieziekte wordt verlaten. Ook het gebruik van de monocaisson als vervoermiddel van een patiĂŤnt wordt meer en meer verlaten. Daarentegen de toediening van zuivere zuurstof tijdens het vervoer van het slachtoffer van een decompressieongeval naar de behandelingscaisson wordt aanbevolen.

Alleen al door zijn ongewone vorm is dit examen niet onopgemerkt voorbij gegaan.

Op een speciaal formulier had je de keuze tussen vier oplossingen op de vraag. Het juiste vakje moest je aanstippen. Nadien werden deze formulieren in de computer gestopt, die de scores berekende en de gegevens vastlegde op magneetband.

uit Hippocampus nr. 88

april 1982

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 188

april 2002

april 1992

Vaccinaties voor duikers

Veiligheidsreglement De activiteit van het Duikonderricht heeft zich dit jaar vooral toegespitst op de opstelling van een Veiligheidsreglement.

Onze verzekeraar heeft ons voorgesteld zelf de eventuele duikongevallen te expertiseren door middel van objectieve verslagen, waarin klaar en duidelijk vermeld wordt of er al dan niet volgens onze duikregels en -normen gedoken werd.

NELOS-cursus

Ter gelegenheid van haar 25-jarig bestaan had BEFOS een stand op het Vakantiesalon te Brussel.

Jacques Blanpain Voorzitter F&F-Commissie

uit Hippocampus nr. 138

John Remue Voorzitter Duikonderricht

Vakantiesalon

De Commissie Foto en Film is erin geslaagd het NELOS-imago te doen uitstralen: onze NELOS-fotografen/filmers spelen nu bij vele internationale wedstrijden een grote rol; het NELOS-Festival behoort momenteel tot de beste Europese festivals; de bestuursleden worden geregeld uitgenodigd in internationale jury's.

25 jaar geleden

Dr. Wim Wellens

35 jaar geleden

Foto en film

Het succes van de NELOS-cursus is overduidelijk. We zijn reeds aan de 3e druk!

Duikers hebben veel aandacht voor hun materieel en ook een goed inzicht in de preventie van gezondheidsrisico's bij het duiken in exotische gebieden, maar veel minder voor algemene gezondheidsrisico's, waarvoor vaccinaties een afdoend antwoord kunnen bieden.

Dr. Roland Vanden Eeden

Zandhonger Een groot probleem in de Oosterschelde blijkt 'zandhonger' te zijn. De slikken en platen worden langzamerhand aangetast.

Het zand dat eertijds bij springtij werd afgezet, verdwijnt nu in de geulen. Jaarlijks verdwijnt zo'n 70 ha aan zand en slik van de platen. De Oosterschelde verandert zodoende gaandeweg in een blinkende plas water, want ook bij eb zal steeds minder grond droogvallen. Vooral vogels dreigen de dupe te worden vermits zij fourageren op die platen.

Hippocampus maart/april 2017

81

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

Monique

44 jaar

verweven met de Hippocampus

Foto: archief John Remue.

en John Monique Demoustier en John Remue – december 2015.

John Remue in diepe overpeinzingen.

John en Monique Remue-Demoustier hebben beslist te aan de Hippo-redactieraad. De redactie aanvaardt node deze beslissing – veel ervaring gaat immers alzo verloren – maar eerbiedigt die natuurlijk.

M

onique, als kersverse 'National' (3*Instructeur) in 1972, ging in op de vraag van Verantwoordelijke BEFOS-Duikonderricht René Crepin om teksten voor de Hippocampe te vertalen in het Nederlands. Pas in 1976 werd het 'Hippocampus' voor de Vlaamse versie. In een interview uit 2011 verwoordde ze dit als volgt: "In die tijd was heel het duikonderricht in het Frans. Van Vlaamse zijde was er spijtig genoeg weinig of geen inbreng en bijgevolg moest alles worden vertaald. Je mag ook niet vergeten dat de Hippocampe toen louter informatie bevatte over de federatie en het duikonderricht. De Nederlandstalige uitgave van Hippocampe moest dus een exacte kopie zijn van de Franstalige, net zoals het Staatsblad".

82

Hippocampus maart/april 2017

Foto's (2): Roland Wantens.

stoppen met hun medewerking

In 1982 ontstond, onder impuls van Jozef Van den Berghe, NELOS-voorzitter, een echte Hippocampus-redactie met maandelijkse vergaderingen. Vertalingen waren niet zo veel meer nodig en in 1985 begon Monique met de 'technische afwerking' van de Hippo, d.w.z. zij tikte de artikels in op een mechanische schrijfmachine met soms noodzakelijke Tippex-correcties. Daarbij werd zij lid van de redactie. Maar die redactie volgde de technologische evolutie op de voet en kocht een elektrisch IBM-schrijfmachine aan en in 1989 zelfs een computer Atari 286, die echter weinig gebruiksvriendelijk was. Monique: "In het begin heeft mij dat zweet en tranen gekost en korte nachtrusten om alles tijdig klaar te krijgen".

In 1991 werd zij verantwoordelijk uitgever

Monique Demoustier aan de Atari-computer.

van ons blad. In 1999 nam John die taak van haar over, maar natuurlijk was hij al jaren betrokken bij ons blad als Voorzitter van het Duikonderricht. Vanaf dan woonden ze beiden de redactievergaderingen actief bij, corrigeerden teksten, namen mee beslissingen over eventuele publicatie van artikels en het kiezen van de foto's.

Wij zijn er echter van overtuigd dat zij – zelfs na hun afscheid van de redactie – de speciale band die hen met de Hippo bindt, niet zullen loslaten.

De redactie dankt hen voor die immense en intense inzet.  DE REDACTIE

Bondsnieuws

De 10 gouden regels van de Basis-Nitrox-Duiker

Foto: Ferry van Dorst.

Commissie Duikonderricht

Ben je nog geen Basis-Nitrox-Duiker (BND)?

Vraag dan aan minstens een Assistent-Instructeur (AI) om je die ene theorieles te geven en maak twee nitroxduiken met minstens een AI met een nitroxbrevet. De opleiding voor BND kan je al starten vanaf de eerste duik.

Ben je al wel BND, hanteer dan volgende 10 gouden regels.

1. De BND mag met alle nitroxmengsels tussen 21% O2 en 40% O2 duiken. Hij mag echter nooit duiken met een mengsel met meer dan 40% O2.

2. De BND mag decompressieduiken met een nitroxmengsel uitvoeren (in de mate dat dit toegelaten is door zijn luchtbrevet) mits correcte instelling van zijn nitroxcomputer of mits het gebruik van een luchtcomputer.

3. Elk mengsel moet vóór de duik geanalyseerd worden.

4. Elke fles wordt duidelijk gemarkeerd (% zuurstof; maximale operationele diepte (MOD); datum van analyse).

5. Voor nitroxduiken bedraagt de maximaal toegelaten partiële zuurstof­

6.

7.

8.

9.

druk 1,4 bar. Deze waarde bepaalt met­een de maximum toegelaten diepte. Ook de dieptebeperkingen vanwege zijn luchtbrevet dienen gerespecteerd te worden.

De ideale (maximale) stijgsnelheid, zoals aangegeven door de duikcomputer, niet overschrijden.

Het principe van de veiligheidstrap (5 min op 5 m) blijft behouden.

De duikplanning en de decompressie worden op voorhand uitgewerkt met behulp van de nitroxcomputer of een ander adequaat planningsmiddel.

Tijdens elke nitroxduik dient de BND zich ten laatste na 1 uur duiktijd op een diepte van 12 m of minder te bevinden.

10. Een BND dient tussen twee duiken minstens 1,5 uur aan de oppervlakte te verblijven. De principes van het successief duiken worden op dezelfde manier benaderd als bij het persluchtduiken. Dit betekent dat meerdere successieve duiken per dag zijn toegelaten. De decompressiemiddelen (allicht nitroxduikcomputers) moeten steeds adequaat (geschikt zijn voor de duik die men wenst uit te voeren) en compatibel blijven met eventuele andere decompressiemiddelen. De reglementering inzake decompressietechnieken luchtduiken is hier dus onverminderd van toepassing.

De gegevens van je nitroxmengsel worden vaak met een watervaste viltstift genoteerd op een stuk tape, dat op de nitroxfles aangebracht wordt. Je kan ook gebruik maken van de speciale NELOS-nitrox-stickers. Ze zijn te koop in de NELOS-boetiek.

Sticker NITROX per 10

€ 10,00

Hippocampus maart/april 2017

83

Bondsnieuws

Foto: Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

Duiken in

Frankrijk

vraag tijdig je certificaat aan

Alle 3*D, 4*D, AI en 1*I moeten een FFESSM-certificaat aanvragen indien ze zelfstandig willen duiken in Frankrijk. Ook de nieuwe 3*Instructeurs moeten een certificaat aanvragen.

S

inds 1 juli 2010 is een nieuwe wet van kracht, die bepaalt dat men moet beschikken over het Frans duikbrevet 'Plongeur niveau 4' of minstens een 2*Instructeur CMAS moet zijn om als ploegleider/duikleider te mogen fungeren in de Franse wateren. Datzelfde jaar heeft BEFOS een overeenkomst gesloten met de FFESSM, die toelaat dat NELOSen LIFRAS-­ duikers zelfstandig kunnen duiken, mits ze in het bezit zijn van een duikleiderscertificaat. Zie Hippocampus nr. 231 (nov./dec. 2010).

duikleiderscertificaat CMAS is de enige internationale duikorganisatie waarvan de duikbrevetten en de instructeurstitels zijn opgenomen in de

84

Hippocampus maart/april 2017

Franse wetgeving, met uitzondering van de 3*Duikers en de 3*Instructeurs. Voor beide categorieën werd een oplossing gevraagd aan het Franse Ministerie van sport, zodat ook duikers van andere federaties als duikleider/ploegleider (conform CMAS 3*Duiker) kunnen fungeren. Ondertussen kunnen meer CMAS-federaties een FFESSM-duikleiderscertificaat aanvragen.

NELOS- en LIFRAS-leden met een geldige CMAS-kaart en met minimum het brevet van 3*Duiker, kunnen bij de Franse duiksportfederatie een aanvraag indienen voor het specifieke duikleiderscertificaat 'Niveau 4 guide de palanquée associé FFESSM'. Dit kan via de link vermeld op de pagina www.nelos.be/FFESSM.

certificaat voor 3*Instructeurs Voor de 3*Instructeurs stelt er zich nog een bijkomend probleem in verband met de NELOS-Zeestages voor 2*I en 3*I. Daar de proeven voor die Stages doorgaan in de zone 40-60 meter, zouden de jury's het niveau 'Moniteur Fédéral 2ème degré' (MF2) moeten hebben. Maar zoals hierboven al vermeld, zijn 3*Instructeurs niet opgenomen in de wet en moest er voor hen, die deelnemen aan de stages, een aparte regeling komen. Om in de zone 40-60 meter opleidingen te kunnen geven, hebben ze een specifiek lesgeverscertificaat nodig, namelijk 'Moniteur Fédéral 2ème degré conventioné' (MF2 conventioné).

Foto: Ivo Madder.

'Zelfstandig duiken' wil uiteraard zeggen: duiken volgens de NELOS-regels!

Nieuwe 3*Instructeurs die eerder al het certificaat 'Niveau 4 guide de palanquée associé FFESSM' hadden, moeten alsnog een nieuw certificaat 'Moniteur Fédéral 2ème degré conventioné' aanvragen, via dezelfde link op pagina www.nelos.be/ FFESSM. Voor de volledigheid vermelden we nog even dat de kost voor het certificaat ondertussen verhoogd is van 12,00 naar 15,00 euro, maar dit certificaat blijft geldig zolang je over een geldige CMAS/BEFOS-kaart beschikt. 

SVEN VANDEKERCKHOVE

Duiken in de Franse wateren

DD 1*Duikers en 2*Duikers kunnen geen certificaat aanvragen. Ze mogen in Frankrijk niet zelfstandig duiken.

DD 3*Duikers, 4*Duikers, Assistent-Instructeurs en 1*Instructeurs mogen enkel zelfstandig duiken na aanvraag van het certificaat 'Niveau 4 guide de palanquée associé FFESSM' en mogen dan ploegleider zijn van een duikploeg (dus zelfstandig een duik leiden), maar geen duik­ opleidingen doen (geen

proeven, doopduiken, …).

DD De 2*Instructeurs zijn automatisch gelijkwaardig aan 'Moniteur Féderal 2ème degré' (MF2) en mogen duikopleidingen doen tot 40 meter.

DD 3*Instructeurs mogen geen duik­ opleidingen doen zonder certificatie. Ze kunnen echter het certificaat 'Moniteur Féderal 2ème degré conventionné' aanvragen en mogen dan duik­ opleiding geven tot 60 meter.

Dankzij het certificaat mag een 3*Instructeur duikopleiding geven tot 60 meter.

Hippocampus maart/april 2017

85

Foto: Chris Demuynck.

certificaat voor nieuwe 3*Instructeurs

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

De 10 gouden regels van de Oosterscheldeduiker

1. De nollen of strekdammen zijn duikplaatsen waar sterke

5. Slechts twee duikers verbonden met één lijn,

stroming veelvuldig voorkomt. Voorbeelden van dergelijke duikplaatsen zijn: Gorishoek: 'De vuurtoren' of 'De punt'; Hoek van Ouwerkerk, de nol van Zierikzee, dijkversterking noordwest van Sas van Goes.

de zogenaamde 'buddy line', aan de polsen of armen.

2. Springtij (enkele dagen na volle en nieuwe maan) zal die stroming nog versterken. Hetzelfde geldt bij hevige wind: vanaf een windsterkte van 5 à 6 Beaufort is het opletten geblazen! Alles hangt er van af hoelang de wind zijn invloed op het wateroppervlak heeft doen gelden en van de windrichting. Aanhoudende harde wind uit dezelfde hoek kan aan de lijzijde van de dijk plaatselijk toch een vlak wateroppervlak creëren, maar veroorzaakt altijd onberekenbare stromingen.

3. Duiken bij hoogwater is op deze duikplaatsen af te raden. Je kan ver afdrijven.

4. Informeer op elke duikplaats bij ervaren duikers wanneer het ideale moment is om te water te gaan.

6. Bij 100 bar flessendruk keer je met behulp van het kompas langs de bodem terug naar de oever. Bij te voorzien luchtgebrek verlaat je de bodem en stijg je verticaal op aan de voorgeschreven snelheid en zwem je op geringe diepte op kompas in de richting van de oever.

7. Boeien bij de duikplaats wijzen op netten of fuiken. Houd er rekening mee. Eerbiedig deze netten en fuiken. Zij zijn de legale broodwinning van vissers.

8. Verstoor geen dieren, raak ze niet aan en voed ze niet. Leer het onderwaterleven kennen en respecteren. Vermijd elke vernieling.

9. Houd de duikplaatsen schoon. Duik zoals je schaduw … laat geen enkel spoor na.

10. Moedig je duikbuddy's aan deze regels te volgen.

Hippoëzie Diepzeevis Ik ben een lichtvis in het diepste van de zee, ik zwem doorheen het water zonder golven, en hang in ’t ijle onbeweeglijk, en gedwee voel ik mij door een zware last bedolven.

Ik zwerf alleen en tast doorheen de kruiden, die welig wassen op de bodem van de zee.

Mij storen branding noch de zeegeluiden, met dichte ogen sleep ik mijn blindheid mee.

86

Hippocampus maart/april 2017

Tekening: Praha.

Paul Snoek

Bondsnieuws Commissie Biologie

ECO-Diver Genieten van de natuur onder water! Dat is de drijfveer van bijna iedere sportduiker. Al dat moois onder water bekijken, de interactie, een bijzondere soort of onverwachte ontmoeting, klein of groot, op een foto vastleggen en delen met anderen. Maar de natuur onder water is kwetsbaar. Verstoring, aanraken of het beschadigen van dieren en planten, bewust of onbewust, is niet de bedoeling en dat moet zoveel mogelijk voorkomen worden.

J

e bewust worden van jouw aanwezigheid en de impact op de natuur onder water lijkt zo vanzelfsprekend, maar dat is het niet altijd. Overvolle duikplaatsen leiden tot overlast voor het kwetsbare onderwaterleven. Onvoorzichtigheid heeft een impact op dier- en plantensoorten. Denk bijvoorbeeld aan drukke instapzones of het per ongeluk aanraken van planten en dieren.

In 2013 werd er een convenant tussen de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) getekend. Een heel belangrijk item is dat

beide organisaties ervoor moeten zorgen dat duikers zich overal ter wereld, op alle mogelijke duikplaatsen, zich ecologisch verantwoord gedragen, zowel vóór, tijdens, als na de duik. Het algemene idee luidt dat een ECO-Diver-brevet kan behaald worden door een online-actie. Door bewustwording verwachten beide organisaties meer respect voor en een betere omgang met de natuur, kortom dat het ecologisch bewustzijn van duikers versterkt wordt. Daarom kan je sinds eind juli 2014 als ecologisch bewust duiker online een ECO-Diver certificaat behalen. Je laat daarmee aan anderen zien dat je jouw aanwezigheid en impact op de natuur zo klein mogelijk wil houden. Je hebt respect voor fauna en flora tijdens het duiken, natuurbehoud staat centraal.

Vernieling, vervuiling en diefstal horen niet thuis in de duiksport. Elke ECO-Diver streeft deze normen na en motiveert de duikers rondom hem hetzelfde te doen.

over jouw impact op de onderwaternatuur en de omgeving en de bewustwording daarvan.

De vragen handelen over: • vaardigheid; • gedrag aan boord van een boot; • gedrag bij het te water gaan; • gedrag bij uit het water komen; • gedrag aan de kant; • gedrag ten opzichte van omstaanders; • gedrag ten opzichte van het onderwaterleven; • netheid van de duikplaatsen; • kennis Wemeldinge/Kattendijke; • enz.

Het is een onlinevragenbank met vragen

IVO MADDER

Via de website www.ecodiver.be of www. ecodiver.nl start je een vragenlijst met 25 meerkeuzevragen. Elke vraag heeft 3 keuze-antwoorden. Als alle antwoorden ingevuld zijn, krijg je het bericht 'Geslaagd' (bij tenminste 20 juiste antwoorden) of 'Niet geslaagd'. Na de uitslag wordt uitgelegd wat de foute antwoorden waren. Indien geslaagd, Het brevet, eigenlijk een certificaat, is zeer kan onmiddellijk de pdf met het certificaat gemakkelijk te behalen en is identiek in afgedrukt worden. Indien niet geslaagd, kan Nederland en België. Aan het behalen van je onmiddellijk opnieuw deelnemen. Dan worden er nieuwe vragen gegeven. certificaat zijn geen kosten verbonden.

Via deelnemende duikshops, herkenbaar Wat houdt het door een sticker, kan je het certificaat omruiECO-Diver certificaat in? len voor een ECO-Diver kaartje. 

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Hippocampus maart/april 2017

87

Bondsnieuws

Foto: Chrisje Demuynck.

Sport Vlaanderen

Dag van de trainer Zoals elke trainer krijg ook ik een uitnodiging om een aantal workshops te volgen die door Sport Vlaanderen georganiseerd worden in en rond de Topsporthal Vlaanderen te Gent. De intentie is om zoveel mogelijk trainers zo goed mogelijk op te leiden. Met hoge verwachtingen start ik dan ook aan deze dag.

M

eer dan 80 workshops, een ruime informatiemarkt, dĂŠ bijscholingsdag voor trainers en dit op zaterdag 17 december 2016, lees ik op de brochure die in de bus gevallen is. Dit maakt me nieuwsgierig en inderdaad, verschillende workshops, sporttakgebonden maar ook algemene workshops, zoals voeding, coaching en zelfs training staat op het programma. Dit wordt moeilijk kiezen.

Als ik mij 'online' wil inschrijven, merk ik dat reeds velen mij voor zijn geweest en dat sommige workshops al volgeboekt zijn. Uit de overblijvende kies ik er drie uit en reserveer ook een lunchmoment. Met een digitale 'voucher' voeg ik me door een massa mensen en in 10 minuten naar de balie. Een vlotte registratie dus waarbij ik een programmakaartje rond mijn nek krijg waarop mijn keuze met uur en zaal geprint staat.

combinatie van kracht- en uithoudingstraining Hier wordt aangetoond dat je best niet kracht en uithouding tegelijkertijd traint.

Naargelang de wedstrijd of stage wordt

88

Hippocampus maart/april 2017

uitgelegd om ofwel krachttraining prior te doen en daarna uithouding of net andersom. Naar onze zwembadtraining toe kunnen we ook dit toepassen.

de juiste coachingvraag Deze dame, Joyce, weet echt wel van aanpakken en verruimt je kijk. Ze opent met een grappige opwarming om onze hersenen te stimuleren. Een dame die aangeeft 'waar een wil is', verzekert dat alles mogelijk is en hoe je dit als trainer kan overbrengen naar het team of kandidaten door een simpele vraagstelling.

informatiemarkt Ik krijg, jawel, de stand van NELOS in mijn vizier. Onze voorzitter Ronny Margodt, Inge Dekort en Stef Teuwen zijn van de partij.

Ook heel wat andere sportfederaties zijn aanwezig. Zelfs het Centrum van Sportgeneeskunde van het UZ Gent staat er info te verdelen. Mits dat ik al weken op non-actief sta, ben ik benieuwd of ze mij kunnen helpen. Ik word te woord gestaan door het kliniekhoofd Dr. Steyaert, die uitlegt hoe

hun testen en begeleiding in functie van de sport en doel gebeurt. Je krijgt opvolging van een uitgebreid team (15) van deskundigen en gedreven sportprofessionals. Hierbij staat de sporter centraal en de aanpak is multidisciplinair. Ik leg mijn geval uit en krijg te horen dat ik minstens een half jaar nodig zal hebben om mijn conditie terug op peil te krijgen. Ik noteer alvast de contacten want dit is een duw in de juiste richting.

sportvoeding De basispijlers van een gezonde voeding verschijnen op het scherm. Niet alleen de vochtinname, de bescherming via vitamines en vetten, de energie die je uit koolhydraten genereert maar ook je spieropbouw uit eiwitten en calcium wordt uitgebreid besproken. Verder krijg je nog heel wat tips wat te eten tijdens een stage of net voor een wedstrijd. Ik moet wel toegeven dat het eten dat in Boulouris geserveerd wordt tijdens de Zeestages niet echt in de buurt komt.

In 2018 zal de volgende editie van deze dag plaatsvinden waar ik alvast naar uitkijk.

 CHRISJE DEMUYNCK

Bondsnieuws

Foto: Ivo Madder.

Geneeskundige commissie Mental Coaching

Nieuwe vrijwilligers gezocht Het 'Mental Coaching Team' begeleidt slachtoffers van duik­ongevallen.

We zijn op zoek naar nieuwe vrijwilligers.

W

ie zijn we? Sinds jaar en dag bestaat binnen NELOS de Geneeskundige Commissie. Deze is samengesteld uit duikende artsen die zich specialiseren in hyperbare geneeskunde. In het voorjaar 2005 ontstond binnen NELOS de vraag naar een gespecialiseerde psychologische begeleiding van slachtoffers en hun omgeving na een duikongeval. Het 'Mental Coaching Team' werd opgericht (www.nelos. be/MC).

Nu, inmiddels 12 jaar later, hebben we een team van 10 enthousiaste coaches van uiteenlopende leeftijden, verspreid over Vlaanderen en met diverse brevetten.

Een belangrijk deel van onze cases was een duik­ongeval met een dodelijke afloop.

Onze hulp werd dan ingezet voor de duikbuddy, clubleden en naaste familie, ook al was het overlijden geen rechtstreeks gevolg van een duikongeval. Onze ondersteuning bestond vooral uit het bieden van hulp bij het verwerken van: DD een trauma na een eigen duikongeval (bijv. longoverdruk of deco) of een 'bijna' duikongeval; DD een trauma na een duik waar een slecht gevoel aan wordt overgehouden; DD schuldgevoelens/verwijten ten opzichte van een duikmaat.

Bij grote interventies, een overlijden, organiseerden we een clubdebriefing en

volgden we de directe nabestaanden en buddy's op met persoonlijke gesprekken.

In het merendeel van de gevallen ging het om niet te grote problemen waar wij met een kleine interventie (een goed gesprek en opvolging per telefoon of e-mail) hulp konden bieden.

We blijven graag herhalen dat wij onafhankelijk zijn, handelen zonder oordelen of vooroordelen, dat onze informatie strikt vertrouwelijk is en dus nooit wordt uitgewisseld met andere NELOS-commissies.

We komen minstens twee keer per jaar samen om de lopende begeleidingen te bespreken. Vanzelfsprekend worden alleen de relevante zaken en niet de persoonlijke details besproken. Tijdens deze vergaderingen worden de ervaring van enkelen met het volledige team gedeeld.

Wat wordt er van je verwacht?

DD Je kan goed luisteren, je bent discreet DD Je hebt tijd om 1 à 2 interventies per jaar te doen binnen jouw regio, plus het volgen van twee bijscholingen per jaar in het Duikershuis te Mechelen.

DD In geval van een interventie ben je binnen een paar uur bereikbaar en kan je je coaching voorbereiden.

DD Je beschikt over een eigen wagen.

Je duikbrevet of opleiding is niet belangrijk!

Als je de juiste vaardigheden hebt, krijg je de opleiding bij ons! Natuurlijk word je door ons begeleid. Je krijgt een degelijke opleiding. Bij de eerste interventies gaat er altijd een meer ervaren coach mee, op wie je kan terugvallen voor vragen en waarmee je eventueel samen de begeleiding doet.

Voor bijkomende vragen of om je kandidatuur te stellen, stuur je een e-mail naar: mental.coaching@nelos.be. Hierin lezen we graag wie je bent en wat je motivatie is.

We nodigen je in het voorjaar 2017 uit voor een wederzijdse kennismaking in het Duikershuis te Mechelen.  ELFRIE VAN POPPELEN, VOORZITTER & FEMKE HERMANS, PSYCHOLOGISCH RAADGEVER

Eerste mentale hulp bij duikongevallen Voor alle geïnteresseerde duikers: meer informatie over lichamelijke en psychische reacties na een (bijna) duikongeval vind je terug op pagina www.nelos.be/artikel/mentale. hulp of onderaan op de pagina van de Geneeskundige Commissie.

Hippocampus maart/april 2017

89

Bondsnieuws Raad van Bestuur NELOS

Vakantiesalon

Antwerpen

Foto's (3): Ivo Mader.

Het vakantiesalon in Antwerp Expo opende donderdag 26 januari 2017 de deuren en kreeg dit jaar het nieuwe thema bergreizen mee. Van de Alpen naar de Balkan of Zuid-Amerika, ItaliĂŤ, Nepal of zelfs NamibiĂŤ.

90

Hippocampus maart/april 2017

N

aast het nieuwe thema kon je natuurlijk ook alle reisinfo vinden voor je traditionele vakantie of een B&B waar men ook Nederlands spreekt en de beleving opsnuiven van de verschillende vakantiebestemmingen tijdens de talloze animaties en optredens. Dit jaar verwelkomde het vakantiesalon 77.200 bezoekers. Het record van bijna 81.000 bezoekers van vorig jaar werd niet gebroken maar dat stemt de organisatoren niet ongelukkig. Met de editie van 2017 landt de beurs op het hoge niveau van twee jaar geleden. De bezoekersaantallen bevestigen dat Vakantiesalon Antwerpen de grootste en belangrijkste vakantiebeurs in Vlaanderen blijft en erin slaagt om nieuwe bezoekersgroepen aan te trekken.

Om deze reden besloot NELOS vzw dit jaar voor de tweede keer in Antwerpen deel te nemen aan dit welgekende evenement. Om zoveel mogelijk bezoekers naar onze stand te lokken, sloten we opnieuw een deal met de organisatie om de duiktank te mogen plaatsen en duikinitiaties te begeleiden.

Het aantal afgenomen initiaties toont aan dat deze belevenis wederom ontzettend hard in de smaak viel bij de bezoekers. Met

ongeveer 45 per dag konden we in totaal zowel kinderen als volwassenen plezieren met 180 initiaties. Dit hele gebeuren kon uiteraard niet gerealiseerd worden zonder de medewerking en steun van onze enthousiaste en gemotiveerde vrijwilligers.

Zij hebben hun uiterste best gedaan om de duiksport en de aangesloten clubs op een zo goed mogelijke manier te promoten.

Het waren ook voornamelijk zij die de bezoekers aanzetten om een duikje te nemen in onze duiktank. Met de clubbrochure en het overige promotiemateriaal wist NELOS vzw de bezoekers snel en op een eenvoudige manier wegwijs te maken naar een club in de buurt. Diegenen die het niet gepast vonden om op dat moment hun haren nat te maken, waren zeer tevreden met de gratis initiatie die door de clubs aangeboden wordt in de clubbrochure.

de bezoekers op voorhand op de hoogte gebracht dat er elke dag om 16.30 uur een gratis duikopleiding verloot werd onder diegenen die bij ons een duikinitiatie gedaan hadden.

Deze beurs is ongetwijfeld een extra marketinginstrument geworden voor onze liga en we kunnen kortom alweer spreken van een groot succes ter promotie van de duiksport en onze aangesloten clubs. Aan al onze medewerkers, zowel vóór als achter de schermen, een hartelijk dank voor de leuke samenwerking!

bedankt aan alle sponsors Philippe Vanderheeren: voor het beschikbaar stellen van verlichtingsinstallatie.

Rescue en Diving Team voor het beschikbaar stellen van de duiktank. 

De heerlijke zomerse cocktails en leuke dansmuziek van onze Cubaanse buren bracht iedereen in een leuke stemming en vooral in vakantiesfeer. Ook de stoere haai die we met een afstandsbediening in elke gewenste richting door de lucht lieten zwemmen zorgde voor heel wat animo. Om de aandacht nog wat te vergroten werden

MARGAUX MONTRIEUX

Via https://youtu.be/LC-GnjFbkGM kan je een korte film bekijken die een impressie weergeeft van de duikinitiaties op het vakantiesalon.

Persbericht

Ontwerp een D WoRMS-logo 'World Register of Marine Species' (WoRMS) lanceert een wedstrijd voor het ontwerp van een nieuw logo.

é taxonomische referentielijst voor mariene organismen, WoRMS, viert dit jaar haar 10-jarig bestaan. Naar aanleiding van deze verjaardag schrijft WoRMS een wedstrijd uit voor het ontwerp van een nieuw logo en de winnaar ontvangt maar liefst 500,00 euro.

De oproep tot het moderniseren van het bestaande WoRMS-logo gaat gepaard met de vernieuwing van hun website. Voor het logo kijken ze niet enkel naar grafisch ontwerpers, maar ook naar wetenschappers die weten waar WoRMS voor staat en die een fris idee hebben voor

dat (ver)nieuw(d) logo. Het logo wordt bij voorkeur afgeleverd in EPS-formaat (vector, CMYK, hoge resolutie - 300 dpi) en/of pdf-formaat.

Iedereen kan dus deelnemen!

Je kan je creatieve ideeën naar info@marinespecies.org sturen.

Voor meer specificaties zie de (www.marinespecies.org/news. php?p=show&id=4937). De uiterste indiendatum is 1 juni 2017.

 JAN SEYS (VLIZ)

Hippocampus maart/april 2017

91

Bondsnieuws BEFOS

Vakantiesalon

Brussel

Ook dit jaar waren de liga's NELOS en LIFRAS vertegenwoordigd onder de koepel van onze duikfederatie BEFOS. Het leven op de beurs tijdens het vakantiesalon te Brussel ...

Z

aterdag 4 februari 2017, de derde beursdag, om 08.52 uur. De stilte domineert hier nog, er is een moment van bezinning in deze ruimte, een ogenblik van overzicht. Op de achtergrond klinkt het geluid van een stofzuiger, maar verder is er geen beweging. Lang zal dit rustmoment niet meer duren. Nog even en Brussels Expo opent zijn deuren.

Recht voor ons de stand van Cuba waar iets later van de dag een geanimeerd muziekorkest zal spelen waar niet aan te ontkomen valt. Maar nu nog even niet, mijn blik glijdt verder de ruimte in, de eerste twee vrijwilligers komen aangewandeld.

Nog even groot is mijn bewondering voor mensen die zo gepassioneerd zijn door hun hobby dat ze zelfs één of meerdere dagen

92

Hippocampus maart/april 2017

vrijmaken om het bestaan van een vzw mee te dragen. Of ze een koffie of een thee willen?

mee van zichzelf in de duiktank, hierdoor doet men dan ook echt zijn best om geduldig te poseren voor de fotograaf van dienst.

10.00 uur

12.30 uur

Geen wereldnieuws, zoals elk jaar bestaat de grootste groep die in de duiktank gaat uit kinderen en adolescenten. Daar spelen we uiteraard gretig op in door folders aan te reiken met de adressen van jeugdduikscholen voor de toegewijde ouders. De instructeurs in de duiktank stellen tientallen keren een nieuwe persoon op zijn gemak door hem eerst aan watergewenning te laten doen om hierna kopje onder te duiken.

Het is al een tijdje rustiger, te rustig… hopelijk sleept dit niet aan, de dag duurt namelijk lang bij momenten van verveling.

We maken van het moment gebruik om in de uitnodigende snoepmand te graaien en een Twix achter de kiezen te steken.

Elke persoon die zich in de tank waagt, krijgt na afloop ook een afgeprinte foto

13.45 uur De Cubanen laten van zich horen, vrolijke ritmische muziek schalt door de boxen. Een hele massa heeft zich verzameld rond hun stand.

Ook enkele levensgenieters van onze duikfederatie BEFOS storten zich met volle overgave op het dansen.

Inmiddels is er ook een nieuwe lading verse kinderen gearriveerd die wachten om hun initiatie te kunnen doen. Met een luide stem proberen we de informatie tot de ontvangers te laten komen. "Ja hoor mevrouw uw kind wordt begeleid door ervaren instructeurs". "De temperatuur van de duiktank zegt u? Ongeveer zwembadtemperatuur".

"Er zijn nog 3 wachtenden voor hem, maar hij kan alvast zijn duikuitrusting uitkiezen".

Alsof de ruimte nog niet genoeg gevuld is met geluid, wordt nu ook iets verderop aan Afrikaanse dans gedaan, twee verschillende stijlen van muziek vermengen zich door elkaar. De meerderheid begeeft zich intussen naar de Afrikaanse stand inclusief de Cubaanse dansers en enkele van onze vrijwilligers.

Het is een vaststaand feit; de mensheid doet soms dwaze dingen. Maar sommige mensen hebben ook prachtige muziek gecreëerd. En mooi is het om te zien hoe een

publiek zo kan opgaan in een moment om zich te laten leiden op de tonen van de melodieën.

Het is een zekerheid hoe muziek buitengewoon prachtig, helend, motiverend, briljant en in dit geval irriterend kan zijn. De twee uiteenlopende stijlen die strijden voor de overname, worden even teveel, ‘komaan mannen kies één stijl en zet die andere af’ en inderdaad de Afrikaanse muziek neemt de bovenhand, maar geen probleem voor de Cubanen en de meerderheid, ze wisselen van genre en dansen lustig verder.

De vrijwilligers van NELOS keuvelen nog wat na, groepjes worden gevormd. Een golf van opluchting. Het is voorbij. Tijdens de 4 voorbije dagen werden er 101.795 bezoekers verwelkomd op salon, waarvan we weer een aantal bezoekers hebben laten kennis maken met onze federatie. Met een gemiddelde van 35 initiaties per dag hebben we weer een klein stukje van de duiksport aan de buitenwereld laten zien.

Conclusie, er zijn nog zaken waarop verbeterd kan worden, maar globaal gezien mogen we tevreden zijn van Editie 2017.

Het volgende kindje komt na zijn initiatie zijn duikdiploma en foto in ontvangst nemen. "Ja het was heel leuk!", antwoordt ze op mijn vraag.

bedankt aan alle sponsors

17.30 uur De dag zit erop, lichten worden gedimd, duikkledij achter slot en grendel gezet, papieren opgeborgen. LIFRAS begeeft zich naar de Ierse Pub, dat hebben ze wel verdiend na zo een dag.

Bedankt aan Philippe Vanderheeren: voor het beschikbaar stellen van verlichtingsinstallatie. William Bastians: voor het vullen van de flessen. Dive Factory: voor de duikmannequins. Rescue & Diving Team: voor het beschikbaar stellen van de duiktank. Uiteraard dank aan alle vrijwilligers die op een of andere manier ervoor zorgden dat dit tot stand kwam.  KATRIJN OOLS

Hippocampus maart/april 2017

93

Bondsnieuws Sportcommissie

Foto: Alex Voyer/REX/Shutterstock.

Arthur Guérin-Boeri hield zijn adem in tijdens het zwemmen van 175 m in een bevroren meer.

Wereldrecord vrijduiken onder het ijs Zondag 12 maart 2017 zette Valentina Cafolla een nieuw wereld­record 'Vrijduiken onder het ijs voor vrouwen' neer in het Italiaanse 'Lago di Anterselva'. Een dag eerder verbrak Arthur Guerin-Boeri het wereldrecord bij de mannen.

V

alentina Cafolla, een Kroatische van Italiaanse afkomst, legde een afstand van 125 meter af onder het ijs op één enkele adem. De prestatie werd uitgevoerd onder een ijslaag van 70 centimeter dik in het 'Lago di Anterselva', een bergmeer in Zuid-Tirol in de Italiaanse Alpen.

wereldrecord vrouwen Hiermee verbeterde Valentina Cafolla het vorige wereldrecord, dat in handen was

van de Turkse Denya Can. Valentina brak het record tijdens de tweede en laatste poging, na het afbreken van haar eerste poging. Het record werd geklokt op 1 minuut en 27 seconden.

Toen ze terug aan de oppervlakte kwam, deed ze een herstelademhaling. Gedurende 20 seconden worstelde ze even om te voldoen aan het oppervlakteprotocol van de wereldfederatie CMAS. D.w.z. je neemt je bril/neusklem e.d. af, kijkt naar je buddy, geeft met één hand het OK-teken en zegt "I'm OK". Gelukkig slaagde Valentina

Foto's (2): Predrag Vuckovic/extreme-photographer.com.

Predrag Vuckovic bereidt zich voor om opnamen te maken in water van 2°C.

94

Hippocampus maart/april 2017

hierin. "Ik ben erg blij dat alle intensieve voorbereiding zijn vruchten afgeworpen hebben", zei de 19-jarige. "Ik ben ook blij dat ik volgende keer kan vrijduiken in warmer water".

Predrag Vuckovic, de wereldberoemde fotograaf van extreme sporten, tevens ambassadeur van Subal-onderwaterbehuizingen maakte opnamen van het record met zijn 'Nikon D5' in een 'Subal ND5 behuizing'.

Hij maakte gebruik van een 'Nikon 16 mm fisheye' en een '16-35 mm' lens. Het water

Valentina Cafolla bereidt zich voor op de rand van het ijs aan het 'Lago di Anterselva Lake'.

Foto's (2): Predrag Vuckovic/extreme-photographer.com.

Valentina Cafolla zwemt door, op de voet gevolgd door de veiligheidsduiker.

was helder, maar erg koud 2°C. De dikke ijslaag en de sneeuw op het oppervlak creëerden uitdagende omstandigheden met weinig licht voor fotografie. Gelukkig was het een heldere en zonnige dag, waardoor de uiteindelijke beelden van het record zelf best indrukwekkend genoemd mogen worden

wereldrecord mannen Daags vóór Valentina's wereldrecord verbrak de 32-jarige Fransman Arthur Gue­ rin-Boeri het wereldrecord 'Vrijduiken onder het ijs voor mannen' in de 'Sonnanen See' in Finland, met een verbazingwekkende lengte van 175 meter.  IVO MADDER

Vrijduiken bij NELOS Net zoals het speervissen, eveneens een sportdiscipline bij CMAS, niet gepromoot wordt door NELOS, wordt ook het vrijduiken onder het ijs niet gepromoot door onze Sportcommissie. Bij NELOS kan je wel terecht voor zowel recreatief als competitief vrijduiken tot een diepte van maximum 40 meter.

Vrij­duiken betekent in feite duiken zonder duik­uitrusting. Het doel is zo diep of zo lang mogelijk op één ademteug onder water te blijven. Het is een sport waarbij men een specifieke gemoedstoestand tracht te bereiken. En je hoeft helemaal niet diep te gaan want één centimeter is al voldoende. Het gaat over het gebruik van de juiste techniek, in de juiste mentale toestand, in plaats van fysieke kracht en dit alles in extreem veilige omstandigheden. De technieken die we aanleren brengen je alle nodige hulpmiddelen om topprestaties neer te zetten want deze topsporttechnieken brengen je in de juiste 'mental state' bij alles wat je wilt bereiken. NELOS biedt vier vrijduikbrevetten aan, met telkens een maximumdiepte: Recreatieve Vrijduiker (10 m), Adventure Vrijduiker (20 m), Advanced Vrijduiker (30 m) en Master Vrijduiker (40 m). Op www.nelos.be/Vrijduiken vind je meer info over de opleidingen vrijduiken.

Zondag 12 maart 2017 zette Valentina Cafolla een nieuw wereldrecord 'Vrijduiken onder het ijs' neer in het Italiaanse 'Lago di Anterselva'.

Hippocampus maart/april 2017

95

Bondsnieuws Audiovisuele Commissie

Foto: Filip Staes.

Open Belgisch Kampioenschap 'shout-out' 2017 Het OBK is een internationale wedstrijd voor beginnende en evaren fotografen en videografen die jaar­ lijks georga­niseerd wordt door de Audiovisuele Commissie (NELOSAC) van NELOS en de Audiovisuele Commissie (CAV LIFRAS) van LIFRAS.

H

et OBK is afwisselend het ene jaar enkel een 'shoot-out' wedstrijd, gespreid over 2 x 2 dagen en 1 nacht (2017, 2019, 2021, ...), en het andere jaar een identieke 'shoot-out' wedstrijd met daarnaast een festivalgedeelte (2016, 2018, 2020, ...).

OBK 2017 In 2017 wordt dus een 'OBK shoot-out' georganiseerd voor onderwaterfotografen en -videografen. Het OBK 2017 voorziet volgende data voor fotografie en videografie: DD fotografie zout water: in Zeeland, Oosterschelde, Veerse Meer en Grevelingenmeer: twee opeenvolgende dagen en één nacht, vrij te kiezen binnen de week die begint op maandagmorgen 15 mei 07.00 uur en eindigt op zondagmid-

96

Hippocampus maart/april 2017

dag 21 mei 16.30 uur. Voor de zoutwaterwedstrijddagen moeten alle beelden gemaakt worden op de officiële duikstekken van Zeeland, zoals voorzien in de officiële brochure van de NOB, Nederland: www.onderwatersport.org.

Tevens dient men op www.zeeweringen.nl rekening te houden met de daar vermelde aanbevelingen.

DD fotografie zoet water: in de Galderse meren (https://nl.wikipedia.org/wiki/ Galderse_Meren), in Domein Muisbroek (Put van Ekeren, België – denk aan de vergunning: www.avos.be): twee opeenvolgende dagen en één nacht, vrij te kiezen binnen de week die begint op maandagmorgen 11 september en eindigt op maandagmorgen 17 september.

In het Franstalige landsgedeelte is er ook nog plek waar je mag gaan duiken/

fotograferen: Barrage de l’Eau d’Heure, maar daar kan je enkel maar terecht zaterdag en zondag van 09.00 tot 18.00 uur en dinsdag en donderdag vanaf 18.00 uur.

DD videografie: zelfde data en duikstekken als bij fotografie, maar videografen kunnen ervoor opteren om 2 keer te kiezen voor zout water of 2 keer te kiezen voor zoet water. De videografen krijgen ook precies 48 uur ter beschikking, waardoor er twee opeenvolgende dagen en nachten gefilmd kan worden.

Op www.nelos.be/OBK vind je het volledig reglement van de foto- en videowedstrijd 'Open Belgisch Kampioenschap 2017'.  IVO MADDER

Duiken in het... ... natuurpark van Cap de Creus Isla Massa d’Or

(Costa Brava).

Catamaran Top comfort met wc, douche, lift voor 4 pers., compressors aan boord.

Voor familieuitstap, met club of met vrienden onder elkaar.

Duikwinkel en vestiaire aan de haven op 20 meter van de boot.

Alles inbegrepen: duiken + accommodatie (hotel, camping of appartement)

Thierry Trossel heet je Welkom sinds 1994

Centre d’Immersió Port de la Selva info@cips-dive.com www.cips-dive.com Tél. : +34 972 126 584, 319 001

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

Hippocampus maart/april 2017

97

2/02/2017 15:57:28

Bondsnieuws

Audiovisuele Commissie Sectie Onderwatervideografie

Open Belgisch Kampioenschap

Foto: Milkovasa - shutterstock.

Onderwatervideografie 2017

Onder het motto 'oefening baart kunst' nodigen we alle onderwatervideografen uit om deel te nemen aan het OBK Onderwatervideografie 2017.

A

an de waterkant bemerken we meer en meer duikers die een videocamera meenemen. Meestal is dat een kleine actiecamera. Maar tegenwoordig hebben zelfs die goedkope cameraatjes een beeldstabilisatie waardoor je mooie filmshots kan schieten. Zelfs met een GoPro worden prachtige filmbeelden gemaakt.

Ook de interesse voor onze opleidingen Onderwatervideograaf en Assistent-Onderwatervideograaf is zeer groot. De Belgische duiker wil aldus wel eens zijn grenzen verleggen.

Hoewel veel videografen – waaronder ondergetekende – vinden dat competitie 'passé' is, kan er toch veel opgestoken worden van zo'n wedstrijd. De deelnemers komen in contact met oude rotten (de meesten eigenlijk helemaal niet zo oud!) in het vak die hen met plezier op weg helpen. Na de proclamatie krijgt elke deelnemer ook feedback van de vaak professionele jury. Ook zij zullen je aanraden om veel te oefenen en op elke duik je camera mee te nemen.

Dus waarom eens niet oefenen op specifieke duikplaatsen en momenten. De deelnemers krijgen de kans om gedurende tweemaal 48 uur aan een stuk te duiken – en dan een paar weken in de decompressiekamer door te brengen als jullie dit al te letterlijk nemen natuurlijk – en onderwaterbeelden te schieten. Gelieve wel jullie harpoen thuis te laten want dat schieten van beelden bedoelen we natuurlijk ook niet letterlijk.

98

Hippocampus maart/april 2017

scenario Had je nog geen scenario in gedachten, dan hebben we jullie nu toch al aardig op weg geholpen? Respect voor de onderwaterwereld moet primeren, wat niet wil zeggen dat je je buddy moet respecteren, die hoort toch eigenlijk niet thuis daar onder water. Maar 'soit', het moet geen 'fictie' zijn maar je mag ook een gewone documentaire maken. Als jullie allemaal meedoen hebben we alleszins twee podia. Eentje 'fictie', eentje 'non-fictie'. Daarnaast delen we eervolle vermeldingen uit voor de beste nieuwkomer, het beste scenario, de beste montage, de beste speciale effecten en het beste camerawerk.

Wie mag er allemaal meedoen?

Hoewel we uit veiligheidsoverwegingen de inwoners van 7 landen zouden kunnen uitsluiten, hebben we bij NELOS net iets meer vertrouwen in de mensheid. Iedereen mag meedoen zolang je maar respect toont voor de onderwaterwereld!

Wat kost het en wat brengt het op?

Gezien het crisis is voor iedereen vragen we slechts 5,00 euro inschrijvingsgeld, ten minste één week voor de eerste wedstrijdweek te storten op de bankrekening van NELOSAC (BE88 7370 1477 2941 met vermelding van je naam, Junior/Master, fictie/

non-fictie). Je stuurt ook je inschrijving naar owv@nelos.be met als onderwerp 'OBK 2017 video'. Geld is er niet te winnen, maar wel een grote kans op immense roem en vooral toffe momenten die je later als je oud en versleten bent nog kan herbeleven in je filmpje.

Waar en wanneer filmen?

Telkens aaneensluitend twee dagen en twee nachten, vrij te kiezen uit de weken van 15 tot 21 mei en van 11 tot 17 september 2017. Filmen kan in de Oosterschelde, de Grevelingen of het Veerse Meer en/of in zoetwaterplassen de Galderse Meren (Breda, Nederland) en in Domein Muisbroek (Put van Ekeren, België – denk aan de vergunning: www.avos.be). In het Franstalige landsgedeelte is er ook nog plek waar je mag gaan duiken/filmen: Barrage de l’eau d’Heure, maar daar kan je enkel maar terecht zaterdag en zondag van 09.00 tot 18.00 uur en dinsdag en donderdag vanaf 18.00 uur.

Je film moet elektronisch ingeleverd worden via owv@nelos.be voor 15 oktober 2017, want eind november plannen we de proclamatie. Het volledige reglement kan je nalezen op www.nelos.be/OBK, op www.onderwatervideografie.be of op de facebookgroep van de Audiovisuele Commissie (NELOSAC).  ERIK DE GROEF

Bondsnieuws Raad van Bestuur

Dui

in e n i l n ko

e t i s b e w S LO Fotomontage: Ivo Madder.

NE

e w u e i de n

Sinds enkele maanden is onze nieuwe NELOS-website online. Als we naar het aantal bezoekers en de posi­tieve reacties kijken dan kunnen we ons 'webteam' alvast feliciteren met een schitterende prestatie.

W

e gebruiken moderne technologie met honderden schitterende foto's om alle facetten van de duiksport optimaal in beeld te brengen en tezelfdertijd staat er een schat aan informatie voor onze leden.

inloggen is belangrijk Op het moderne 'Documentencentrum' kan je nuttige en interessante documenten vinden, gaande van belangrijke formulieren tot leerrijke dossiers over verschillende thema's. Zorg er wel voor dat je een 'login' hebt want zonder in te loggen kan je niet overal aan. Inloggen is eenvoudig: DD zorg ervoor dat de secretaris van je club je juiste e-mail ingebracht heeft in het NELOS-ledenbestand; DD je krijgt (de volgende dag) automatisch een uitnodiging van de website om je aan te melden.

ambitieus Uiteraard zitten we nog in de volle opstartfase van de website en veel nieuwigheden zijn nog niet voor iedereen beschikbaar. In de loop van het jaar gaan we nog diverse nieuwe dingen implementeren. Zo hebben we recent een QR-code aangebracht op de

brevetkaartjes, waarmee je online – via de website – kan bewijzen dat je officieel lid, gecertifieerd en 'fit to dive' bent, wat superhandig is als je op reis gaat. We zijn flink ambitieus want we willen van deze website de site maken voor de duikport: DD de website die je bezoekt als je vragen hebt rond de duiksport en rond jouw groeipad in de vele mogelijkheden die de duiksport te bieden heeft; DD de bron van inspiratie als je nieuwe uitdagingen zoekt in de duiksport; DD de plaats waar je details vindt over de duikstek die je straks gaat bezoeken; DD de site met officiële registraties van wedstrijden en persoonlijke records; DD de 'fashion shop' voor je nieuwe moderne NELOS-outfit; DD de plek waar je kan inschrijven voor een bepaalde activiteit; DD waar je je proeven online registreert; DD de plaats waar je naartoe gaat om met een buddy af te spreken, en je duik in te loggen; DD de plaats waar je alles vindt over één van de honderden dingen die we jaarlijks organiseren om jouw duikervaring nog beter te maken; DD waar je dossiers, cursusboeken en vorige edities van Hippocampus kan downloaden;

DD waar je NELOS-info's en verslagen van o.a. de Algemene vergadering en de Raad van Bestuur kan raadplegen.

Kortom 'Duiksport ook voor jou!' en wel helemaal voor jou en samen met al je vrienden levenslang van duiken genieten.

Uiteraard moet de website eenvoudig en inzichtelijk werken, zowel op je telefoon als thuis.

we kunnen je hulp gebruiken Onze passie is duiken … en dat straalt de website uit. Tezelfdertijd is en blijft gans de website gebaseerd op vrijwilligerswerk en dus kunnen we alle hulp echt gebruiken.

Dus als je ons wil helpen om het nog beter te maken, stuur ons dan gerust een mailtje met feedback webmaster@nelos.be, of beter nog: duik er mee in en werk mee aan de verdere uitbouw van onze website.

Voorkennis is niet echt vereist, wat wel belangrijk is: je moet een absolute passie hebben voor de duiksport én ze graag met ons promoten in Vlaanderen.

We hopen je binnenkort te ontmoeten tussen de boeiende onderwaterervaringen door.  HERWIG VAN COTTHEM, VICEVOORZITTER NELOS

Hippocampus maart/april 2017

99

Bondsnieuws

Foto's (2): Ivo Madder.

Foto: Lisa F. Young - shutterstock.

Audiovisuele Commissie Sectie Onderwatervideografie

Cursus

Onderwatervideografie Voor het zesde jaar op rij organiseert de Sectie Onderwatervideografie een lessenreeks. Geniet je tijdens het duiken van de wondere onderwaterwereld maar wil je die ook graag aan de rest van de wereld tonen?

Wij zorgen ervoor dat je de basis voor het maken van een film onder de knie krijgt. Het aangepaste lesplan van vorig jaar met een sessie scenarioschrijven, het maken van een draaiboek en samen met de klas een

OWV-(Assistent-)Instructeurs DD Erik De Groef, VVDC (regio Vilvoorde).

DD Wannes Engelen, Atlantis (regio Aarschot).

DD Ben van Asselt, Amphora (regio Deurne).

film maken werden erg gesmaakt! Net als vorig jaar stellen we de theoretische lessen gratis open, zodat iedereen een graantje kan meepikken van de kennis van onze specialisten.

O

ndertussen – na 5 jaar experimenteren met allerlei formules – lijkt het erop dat we een uitstekend lesplan kunnen presenteren. De spreekbeurten over materiaal, groothoek, belichting, filmen in team, macro, filmtechnieken, compositie en montage worden nog steeds gebracht door professionelen uit de film- en tv-wereld. Maar daarnaast

100

Hippocampus maart/april 2017

kunnen we stilaan beroep doen op échte NELOS-onderwatervideo-instructeurs!

Deze instructeurs (zie lijstje) worden opgeleid door het onderricht van de Sectie Onderwatervideografie om onze cursisten de basis van filmen onder water bij te brengen. Het belangrijkste bij filmen onder water blijft stabiliteit en het vermogen om een goede zichtbaarheid te behouden.

workshops De OWV-instructeurs kunnen daarenboven zelfstandig de workshop 'Assistent-Onderwatervideograaf' geven. Deze workshop, bestaande uit twee uur theorie en twee uur duiktank (of open water), kan men zien als een initiatie tot de cursus onderwatervideografie. De instructeurs worden daarenboven jaarlijks bijgeschoold en zijn verplicht om mee te werken aan de cursus OWV of ten minste één Assistent-Onderwatervideograaf per jaar 'af te leveren' om lesgever te kunnen blijven.

Foto: Ivo Madder.

Tijdens de lessenreeks is er ook aandacht voor stabiliteit, voortbewegings- en positioneringstechnieken.

Tijdens de cursus onderwatervideografie worden de OWV-instucteurs ingeschakeld tijdens de les stabiliteit, voortbewegingsen positioneringstechnieken in open water.

In principe kan ieder NELOS-lid zich inschrijven. Geef ook een seintje als je enkel een bepaalde theorieles wil volgen. Deze lessen staan open voor iedereen maar we willen natuurlijk graag dat iedereen in onze zaal past.

introductieles Tijdens de eerste introductieles over materiaal, op vrijdag 21 april 2017 (20.00 – 22.00 u), geeft Geert Nies een beknopt overzicht van wat voor een duiker die 'misschien wel onderwatervideografie wil gaan doen', de mogelijkheden zijn qua camera's, lenzen, onderwaterbehuizingen, lampen, vlotters, enz. Dit jaar zal Geert ook wat verder ingaan op het maken van geluidsopnames voor 'voice-over' of voor 'foleys'. Hoewel Geert ook een gespecialiseerde winkel heeft, is er uiteraard geen aankoopverplichting en kan de aanwezige nadien zeker beslissen om eerder vrijduiker te worden of een andere specialisatie te kiezen.

voorbeeldfilmpjes Zaterdag 22 april 2017 (10.00 – 18.00 u) is volledig gereserveerd voor de cursisten, die een theoretisch overzicht – natuurlijk doorspekt van voorbeeldfilmpjes – van de volledige cursus ingelepeld willen krijgen.

macro, belichting, breedhoek, filmtechnieken, compositie en montage Geert Nies geeft ook de les over macro en belichting op vrijdag 28 april 2017 (20.00 – 22.00 u). Deze les is weer open voor iedereen die geïnteresseerd is. Net als de lessen van Stephan Matthies over breedhoek, verlichting en filmen in team, op vrijdag 5 mei 2017 (20.00 – 22.00 u) en deze over filmtechnieken, compositie en montage op vrijdag 12 mei 2017 (20.00 – 22.00 u).

les stabiliteit, voortbewegings- en positioneringstechnieken Nadien, op zaterdag 10 juni 2017 (10.00 – 16.00 u), trekken we met onze eigen OWV-instructeurs naar open water in Ekeren, waar de cursisten een les stabiliteit, voortbewegings- en positioneringstechnieken krijgen.

groepsopdracht: scenario, draaiboek en montage Op zaterdag 24 juni 2017 ten slotte, schrijven de cursisten samen een scenario en draaiboek en werken samen om een hierop gebaseerde onderwaterfilm te schieten. Op deze manier kan er veel meer opgestoken worden dan wanneer ieder voor zich een film moet maken. De samen gemaakte shots worden dan aan elke cursist toebedeeld en daarmee gaan ze wel ieder voor

zich een montage maken. Hun resultaat wordt dan 3 maand later, op vrijdag 22 september 2017, vertoond. Elke montage krijgt een beoordeling mee van de bestuursleden van de Sectie Onderwatervideografie. Aan het einde van de avond krijgen de cursisten een specialisatiebrevetkaartje 'Onderwatervideografie', op voorwaarde dat zij alle verplichte lessen hebben gevolgd én een montage van de samen gemaakte filmshots hebben afgeleverd. Wie niet alle lessen kan volgen, kan deze kosteloos inhalen tijdens een volgende lessenreeks.

inschrijvingsvoorwaarden Voorwaarde voor het volgen van de eigenlijke lessenreeks is natuurlijk wel dat de kandidaat een camera met onderwaterhuis heeft of zich met de informatie van de introductieles zo'n set aanschaft binnen de termijn van de lessen. En dat mag ook een goedkope actiecamera zijn.

Een degelijke praktijkles impliceert echter een kleine klas. Het maximum aantal deelnemers aan deze les bedraagt dan ook slechts 6 cursisten. Wanneer meer dan 6 kandidaten zich aanmelden, komen ze op een wachtlijst te staan voor bijkomende praktijklessen. De theoretische lessen staan natuurlijk open voor iedereen.

Alle NELOS-leden die beschikken over een camera en onderwaterhuis kunnen zich voor de cursus aanmelden. Een andere belangrijke materiaalvereiste is het bezit van Hippocampus maart/april 2017

101

Bondsnieuws

Audiovisuele Commissie Sectie Onderwatervideografie

rigide vinnen (die niet omplooien), deze van het type 'jetfins' zijn ideaal. Het is ook aangeraden om het cursusboek vooraf aan te kopen en al eens door te nemen.

opleidingsfilms Op het 'YouTube' kanaal van de Sectie Onderwatervideografie vind je filmpjes van vroegere lichtingen. Bekijk ze eens, want zo krijg je een idee wat je mag verwachten. Je kan er ook opleidingsfilms bekijken. Die worden trouwens ook in de les getoond.

Via deze QR-code kom je op het 'YouTube'-kanaal van de Sectie OWV.

Lesgevers De cursus wordt gegeven door Stephan Matthies, Geert Nies, Erik De Groef en enkele van onze OWV-(Assistent-)Instructeurs. Hieronder volgt een korte introductie van deze mensen.

DD Geert Nies is zaakvoerder van Marine Expedition Services of kortweg MES bvba (www.mes-bvba.be), een speciaalzaak voor onderwaterfilm- en fotomateriaal.

DD Stephan Matthies werkt als 'Head of Production' bij een Belgische producent van televisieprogramma's.

In zijn vrije tijd wijdt hij zich, met zijn

houden, bedraagt het homologatiegeld € 50,00 voor de gehele cursus, inclusief de elektronische links naar de presentaties.

Dit bedrag dient 'cash' betaald te worden tijdens de overzichtsles. Let op! De plaatsen zijn beperkt, meld je dus snel aan!  ERIK DE GROEF VERANTWOORDELIJKE

praktijkles Voor de praktijkles gaan we naar de Put van Ekeren. Zorg dan wel voor een duikvergunning voor Domein Muisbroek (meer info op www.avos.be).

ONDERRICHT ONDERWATERVIDEOGRAFIE CURSUS.OWV@NELOS.BE

team Koelakant (www.koelakant. be), aan het op beeld vastleggen van boeiende wrakken en grotten.

DD Erik De Groef is voorzitter van de Sectie Onderwatervideografie en organiseert deze cursus sinds 2012. Als NELOS-AI en GUE-Cave2-duiker kan hij het beste uit deze duikorganisaties combineren om de geïnteresseerden een filmcursus aan te bieden waarbij de nadruk gelegd wordt op praktische vaardigheden die in het gewone duikonderricht maar weinig aan bod komen.

Locatie van de lessen Alle theoretische lessen vinden plaats in het Duikershuis te Mechelen.

De praktische les over stabiliteit en vintechnieken vindt plaats in Domein Muisbroek (Put van Ekeren) en ons groepswerk scenarioschrijven en filmen onder water op een samen af te spreken filmlocatie

Om de cursus voor iedereen betaalbaar te Advertentie

veRkOOp vaN TOpmeRkeN aDvIes vaN pROfessIONaLs OffICIëLe HeRsTeLDIeNsT maaTweRk OpLeIDINgeN

HaaL HeT maXImaLe UIT Je ONDeRwaTeRCameRa www.mes-bvba.be 102

Hippocampus maart/april 2017

Bondsnieuws

BEFOS

Audiovisuele Commissie

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Mede -Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – pilarlifras@gmail.com Bestuursleden: Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be

Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

NELOS-promotiefilm Op vraag van de Raad van Bestuur NELOS maakte de Sectie Onderwatervideografie van de Audiovisuele Commissie (NELOSAC) een promotiefilm.

E

en paar jaar geleden werd er een budget vrijgemaakt door de Raad van Bestuur NELOS voor de aanmaak van een NELOS-promotiefilm. In de loop van 2016 werd de film afgewerkt. De opdracht die de Audiovisuele Commissie kreeg was: • een film maken van ongeveer 5 minuten, waarin NELOS voorgesteld en gepromoot wordt; • er moeten onderwaterbeelden te zien zijn van de Put van Ekeren, de Oosterschelde en tropische bestemmingen; • de opleiding van een beginnende duiker moet kort in beeld gebracht worden; • een beknopt overzicht van wat NELOS te bieden heeft; • het NELOS-secretariaat voorstellen; • de NELOS-website vermelden.

Eric Ghysebrechts, onderwatervideograaf en lid van het NELOSAC-bestuur, heeft zijn schouders onder het project gestoken. Hij werkte het scenario uit en dook regelmatig op in zwembaden, aan duikplaatsen en in het Duikershuis – waar het NELOS-secretariaat gevestigd is – om er de gewenste opnamen te maken.

Ook filmmateriaal van Erik De Groef, Jo De Smedt – beiden eveneens zetelend in het NELOSAC-bestuur – en Gery Beeckmans werd gebruikt.

Na evaluatie en feedback door Ronny Margodt (voorzitter NELOS), Marc Vermeiren

(voorzitter NELOSAC), Erik De Groef (voorzitter Sectie Onderwatervideografie) en Ivo Madder (voorzitter Commissie Redactieteam Hippocampus) werd de promofilm gefinaliseerd.

Nu moest er enkel nog muziek toegevoegd worden. Eric Bettens componeerde de muziek.

Omdat de film vooral getoond zal worden op opendeurdagen, het vakantiesalon en duiksportbeurzen, is het niet altijd wenselijk of mogelijk het geluid luid te zetten. Daarom werd er op het laatste moment ondertiteling toegevoegd aan de teksten die Anne-Marie Goemaere ingesproken heeft. Zaterdag 26 november 2016, tijdens de proclamatie van het Open Belgisch Kampioenschap, werd de promotiefilm voor het eerst voorgesteld aan het grote publiek.

maak gebruik van de promofilm Organiseer je een opendeurdag voor je duikschool, een watersportdag waarbij duiken in beeld komt, een duikinitiatie evenement, enz. toon dan zeker de NELOS-promofilm.

Je kan de NELOS-promotiefilm bekijken via youtu.be/mweU274xjLs of downloaden (730 MB) via een link die vermeld staat op www. nelos.be/commissie/promo.  IVO MADDER

Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – pilarlifras@gmail.com Vice-président : Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Gsm 0475 76 77 85 –henry.robert@skynet.be

Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Catherine Bes 0476/24.92.89 - catherine.bes@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés – 1190 Forest Gsm 0477 22 78 96 – marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 BTE 7 – 1080 Molenbeek 02 523 60 57 – marc@lycops.eu Johan Schoups Gsm 0477 75 73 61 - Johan.schoups@viapass.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete Muriel Van Blommen Godelieve Reynaert Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72 katia@lifras.be – muriel@lifras.be godon@lifras.be

Hippocampus maart/april 2017

103

NELOS-boetiek

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald

T-shirt

worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

€ 15,00

Longsleeve

€ 17,00 Fleece

€ 45,00

T-shirt kind

€ 10,00

Regionale boetieks Algemeen verantwoordelijke Karl Van der Auwera Lintsesteenweg 176 – 2570 Duffel Gsm 0486 89 76 67 (afhalingen na telefonische afspraak) boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS-Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be ANTWERPEN: Frederik Rausenberger Brandheide 2 – 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be

104

Hippocampus maart/april 2017

BRABANT: Tiny Heremans Janseniusstraat 41 – 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be LIMBURG: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm: 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be OOST-VLAANDEREN: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be WEST-VLAANDEREN: Isabel Neyrinck Odiel Spruyttestraat 22 – 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur?

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum

Lopende Agenda

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info

Mei 2017

Juli 2017

05 Cursus onderwatervideografie

01-02 Scubapro testdagen 2017

Breedhoek, verlichting en filmen in team Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

07 Themaduik Commissie Biologie Onderwerp: Bruinvissen in de O-Schelde Locatie: 'Klein Stelle', Stelhoekweg 1, 4424 NN Wemeldinge, Nederland – 10.00 uur

08 Herexamen theorie 2*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

12 Cursus onderwatervideografie Filmtechnieken, compositie en montage Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

13 1e wedstrijddag ZK en ONK Fotowedstrijd Info: www.fotokampioenschap.nl

15-21 OBK 'shoot-out' week Fotowedstrijd zout water Info: www.onderwaterfotografie.be

16 Voordracht verhandeling 3*I Gaat niet door (geen kandidaten).

18 Proefexamen Assistent-Instructeur Info: www.avos.be

19 Limiet inschrijving Zeestage 3*I en 2*I Bij de inschrijving voor de Stage moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De logboekjes

Meer info volgt later

Augustus 2017 27 Themaduik OW-fotografie + bbq

18 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie) Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen Tijdstip: 9.00 u tot 17.00 u Inschrijven kan vanaf 1/06/2017 via het inschrijvingsformulier (downloadpagina) Info: secretariaat@nelos.be

19 Examen theorie 1*I

Compositie met kokerwormen of anemonen

Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45,

Inschrijving en info: yteughels@skynet.be of

1700 Dilbeek

0475/284 273 (Jef Driesen)

Info: secretariaat@nelos.be

September 2017 02 D-Dive Day 04 Limiet inschrijving 1*I (Module 2) 09 Herexamen Duiker-Hulpverlener Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 AV College der 3*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 Pre-Zeestage Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 Themaduik Commissie Biologie Locatie: Dorpshuis 'De Stove', Voorstraat 42, 4696 BK Stavenisse, Nederland – 10.00 uur Spreker: Bas van der Sanden

10 Doortocht van het Albertkanaal

22 16e WK CMAS onderwaterfotografie Locatie: La Plaz, Mexico

25 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie) Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

26 Fysieke fitheidstesten 1*I Locatie: Zwembad 't Strop, Stropstraat 31, 9000 Gent – 13.00 u

30 Herexamen theorie 1*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 19.00 u

30 Plannningsvergadering M4 voor 1*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

December 2017 18 Specialisatieopleiding Jeugdduiken

Vinzwemwedstrijd

(theorie + praktijk)

Locatie: Hasselt

Locatie voormiddag: Duikershuis NELOS

11-17 OBK 'shoot-out' week

Locatie namiddag: zwembad Hofstade

moeten nagekeken zijn vóór het examen

Fotowedstrijd zoet water

Tijdstip: 9.00 u tot 17.00 u

theorie 2*I.

Info: www.onderwaterfotografie.be

Info: secretariaat@nelos.be

21 LIMOS-proevendag Zilvermeer Info: www.limos-vzw.be/agenda

22 Voorbereiding zeestage 2017 Info: www.avos.be

Juni 2017 01 Start cursus OW-fotograaf Niveau 1 Inschrijving en info: yteughels@skynet.be of 0475/284 273 (Jef Driesen)

01 Start cursus OW-fotograaf Niveau 2 Roeselaere – 19.30 u Inschrijving: peter.ryngaert@telenet.be

10 LIMOS-proevendag Plate Taille Info: www.limos-vzw.be/agenda

17 2e wedstrijddag ZK en ONK Fotowedstrijd Info: www.fotokampioenschap.nl

24 Antwerp Wet Wheels Dive Day Locatie: Put van Ekeren Info: www.anww.be

24 Cursus onderwatervideografie Scenario en draaiboek OW-film Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

12 Inschrijving en 1e theorieles 1*I 17 Doortocht van het Schulensmeer Vinzwemwedstrijd Locatie: Lummen

22 Cursus onderwatervideografie Beoordeling montage OW-film Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

23-24 LIMOS-botenweekend Locatie: Colijnsplaat Info: www.limos-vzw.be/agenda

Oktober 2017 01 Beker van het Zilvermeer Mol

De volledige agenda van alle vinzwem­ wedstrijden vind je op: www.vinzwemmen.be

Vinzwemwedstrijd. Dit zal ook het Belgisch kampioenschap in open water zijn

01-05 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

28 TekDive17 Locatie: Ter Elst Congrescenter, Edegem Info: www.tekdive-europe.com

November 2017 13 Limietinschrijving examen theorie 3*I

Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.nelos.be/sdt Controleer even of het evenement inderdaad doorgaat.

De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!

Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus maart/april 2017

105

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS).

Erkend door Sport Vlaanderen.

Erevoorzitters: Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be Ombudsman: Eddy Dielen ombudsman@nelos.be

Raad van Bestuur

Commissie Biologie

Commissie Redactie Hippocampus

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap

Redactieteam: Luc Beets, Jacques Bernaerts, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Kim De Raedt, Bert Janssens, Ivo Madder, Katrijn Ools, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Roland Wantens

Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds

Boetiekverantwoordelijke: Karl Van der Auwera Gsm 0486 89 76 67 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 – franklin.forrez@nelos.be

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Roland Vanden Eede voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Erik De Groef Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

106

Hippocampus maart/april 2017

Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat ma. 9.30 u – 11.30 u, wo. 9.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u CERTIFICATION INTERNATIONAL

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Ongevalsaangiften-administratie Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden: tel. +32 2 512 03 04 – inge@claims.arena-nv.be.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari Deadline aanleveren materiaal 5 december

Ambassadeur: Herwig Van Cotthem Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 – 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 – fax 015 45 02 79 info@swipri.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

Advertentietarieven www.nelos.be/Hippocampus Zie 'Media Pack'.

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Editie maart/april Deadline aanleveren materiaal 5 februari Editie mei/juni Deadline aanleveren materiaal 5 april Editie september/oktober Deadline aanleveren materiaal 15 juni Editie november/december Deadline aanleveren materiaal 5 oktober

www.facebook.com/hippocampusredactie

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

Uw partner voor

foto: Bruno Van Saen

onderwaterfotografie en -videografie

Te koop in Zeeland

Unieke woning op een van de mooiste locaties van Zeeland

Materiaal - Opleiding - Service - Maatwerk

Sluisplateau 12 - 4424 BK Wemeldinge - Nederland Deze bijzonder fraai gelegen woning aan het Sluisplateau te Wemeldinge biedt aan de voorzijde vrij uitzicht over de haven. Deze instapklare hoekwoning heeft recentelijk een volledige renovatie ondergaan.

S620 Ti

10% korting Bij vertoon van deze Hippocampus krijg je 10% korting in de winkel te Erembodegem. Actie geldig t.e.m. 30 april 2017. Deze korting is niet van toepassing op Nauticam producten en is niet cumuleerbaar met andere kortingen.

EVOLUTIONAIR IN ONTWERP REVOLUTIONAIR IN PRESTATIE.

De S620 Ti is SCUBAPRO’s nieuwste toevoeging aan de hoogpresterende S-serie systemen. Het biedt een aantoonbaar lagere ademhalingsweerstand (37% lager dan bij de S600) in een compactere en lichtere behuizing. Het corrosiebestendige binnenwerk beschermt de automaat tegen de invloedrijke kracht van het zeewater en dankzij het nieuwe uitademstuk gaan de bellen niet voor het masker langs. Het unieke mondstuk verbetert het comfort en verhoogt de luchtopbrengst.

De S620 Ti is ultieme winnaar in alle duikomstandigheden. Kies uit een van de vele kleurige accessoires voor een compleet eigen stijl.

Bijzonderheden: - Woonoppervlakte ca. 105m²; - Inhoud ca. 380m³; - Perceel 295m²; - 4 kamers (3 slaapkamers); - 1 badkamer en 1 apart toilet; - Mag zowel permanent als recreatief worden bewoond; - Houten kozijnen voorzien van dubbele beglazing; - Warm water en verwarming d.m.v. gasgestookte c.v.

Vraagprijs € 310.000

Industrielaan 30 | 9320 Erembodegem 053 64 72 73 info@dafactory.eu | www.dafactory.eu

Verkrijgbaar met de eerste trappen MK25 EVO en MK17 EVO.

Meer info via de makelaar:

SCUBAPRO.COM

Open van maandag tot vrijdag van 09u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 17u00 of op afspraak.

Sinke Komejan Goes B.V. + 31 (0)113 25 10 00 | goes@sinke.nl | www.sinke.nl

SUUNTO EON STEEL

EXPLORE MORE - FULL CUSTOMIZATION Suunto introduces its next generation dive computer.

The intuitive Suunto EON Steel combines advanced technology with customizable features and display to show clearly what you need.

With heavy-duty housing, a stainless steel bezel, and user updatable software, Suunto EON Steel will dive with you for years to come. www.suunto.com - www.amilcosports.nl

Mechelen P 004152 - TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 263 – maart/april 2017

CONQUER NEW TERRITORY

Vissen trainen NELOS-promotiefilm