Hippocampus nr. 262 (jan./feb. 2017)

• Two customizable fields for ancillary information • Four buttons for super easy user interface • Specular button arrangement during dive • Runaway deco alarm • Multigas capable • Decompression dive planner with user adjustable surface interval • Long battery life, user replaceable Be intelligent. Take the edge of performance.

mares.com

Mechelen P 004152 - TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 262 – jan./feb. 2017

CENTER OF iNTELLigENCE. EDGE OF PERFORMANCE.

Zeestage OBK-festival

onderwaterfotografie en -videografie

foto: Bruno Van Saen

CONQUER NEW TERRITORY

Uw partner voor

Te koop in Zeeland

Unieke woning op een van de mooiste locaties van Zeeland

Materiaal - Opleiding - Service - Maatwerk

Sluisplateau 12 - 4424 BK Wemeldinge - Nederland Deze bijzonder fraai gelegen woning aan het Sluisplateau te Wemeldinge biedt aan de voorzijde vrij uitzicht over de haven. Deze instapklare hoekwoning heeft recentelijk een volledige renovatie ondergaan.

GoPro Pro+ housing* .................................... € 1.495 € 999 - Pro+ housing (200m - 6h runtime - 4.3” monitor)

GoPro Pro+ Arius KIT* ........................... € 2.595 € 1.499 - Pro+ housing (200m - 6h runtime - 4.3” monitor) - Arius 1500 video lighting system (2 x 1500 lumen) - HugyFloat arm system (100% neutral buoyancy) * GoPro Hero camera NOT included.

Bijzonderheden: - Woonoppervlakte ca. 105m²; - Inhoud ca. 380m³; - Perceel 295m²; - 4 kamers (3 slaapkamers); - 1 badkamer en 1 apart toilet; - Mag zowel permanent als recreatief worden bewoond; - Houten kozijnen voorzien van dubbele beglazing; - Warm water en verwarming d.m.v. gasgestookte c.v.

Vraagprijs € 310.000

Industrielaan 30 | 9320 Erembodegem 053 64 72 73 info@dafactory.eu | www.dafactory.eu

SUUNTO EON STEEL

EXPLORE MORE - FULL CUSTOMIZATION Suunto introduces its next generation dive computer.

The intuitive Suunto EON Steel combines advanced technology with customizable features and display to show clearly what you need.

With heavy-duty housing, a stainless steel bezel, and user updatable software, Suunto EON Steel will dive with you for years to come. www.suunto.com - www.amilcosports.nl

Meer info via de makelaar:

Open van maandag tot vrijdag van 09u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 17u00 of op afspraak.

Sinke Komejan Goes B.V. + 31 (0)113 25 10 00 | goes@sinke.nl | www.sinke.nl

Nr. 262 januari/februari 2017

Het duikmagazine Hippocampus – kortweg Hippo genoemd – draagt de wetenschappelij-

Van de redactie DOOR IVO MADDER

ke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers.

Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie:...............4

Regionieuws Ongeluk of geluk?....................................... 42-43

Reportages Nieuw duikmateriaal..................................... 6-8 Frans-Polynesië (rifhaaien & dolfijnen).10-16 De gestippelde tweedraadkokerworm...18-19 Maidentrip naar Komodo.......................... 20-26 Koraalbomen schoonmaken.................... 28-32 Puerto Galera (Filipijnen)......................... 34-39 U bent gezond!............................................. 40-41

Vaste rubrieken Persbericht EWDR/Lucas Duiksport..............5 Duikend Temse wordt 50..........................44-45 Webdiving............................................................47 Close-up (Wim Ameloot)..........................48-49 Hippoëzie............................................................ 50 Retro-Hippo........................................................ 51 Skubba & Fred................................................... 99 BEFOS-FEBRAS...............................................103 NELOS-Boetiek................................................104 Lopende agenda...............................................105 NELOS-katern/Hippo-colofon.....................106

In deze editie presenteren we je de winnende foto's van de 'shoot-out' wedstrijd en het festival van het Open Belgisch Kampioenschap. De in de prijzen gevallen foto's van de zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World 2016' passeren eveneens de revue. Een groot gedeelte van al die prachtige foto's werd in onze wateren gemaakt. Je komt bij ons soms zelfs dieren tegen die hier normaal niet of slechts zelden voorkomen, zoals bijv. de gestippelde tweedraadkokerworm en de maanvis. Zo zie je maar dat het best de moeite loont om bij ons te leren duiken en ook hier te duiken.

Dat neemt niet weg dat we graag verre duikbestemmingen bezoeken, want daar is het ook prachtig onder water. We laten je mee genieten van de onderwaterwereld van de Filipijnen, Frans-Polynesië en Komodo. Hopelijk kunnen we er in de toekomst van blijven genieten en niet enkel op foto's, maar ook onder water. Door het vissen met dynamiet, de overbevissing en de opwarming van de aarde – die volgens Donald Trump een natuurlijk fenomeen is – verdwenen er immers al heel wat koraalriffen. Gelukkig zijn er organisaties die aan koraalherstelling doen. We gingen eens kijken naar zo'n project te Bonaire en namen er deel aan het reinigen van het nieuwe koraal.

Duik je nog niet? Volg dan zeker een duik­ opleiding bij NELOS en kijk eens op onze website www.nelos.be voor de diverse duik­ opleidingen. We hebben ook andere opleidingen, zoals rebreatherduiken, maar ook vrijduiken. Er zijn clubs die initiaties Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be.

Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

vrijduiken organiseren. Informeer daarvoor maar eens bij onze Sportcommissie. Zij organiseren zelfs recreatieve Vrijduikstages in Kroatië, waar je betere klaartechnieken leert en op één ademteug zalig kan genieten van het onderwaterleven.

Ook voor het sportduiken worden er Stages georganiseerd, maar dan wel voor de meer gevorderde duikers. In deze editie leef je mee met de Zeestage van de kandidaten 2* en 3*Instructeur. Om daaraan deel te nemen moet je zeker in goede conditie zijn.

Dat is iets dat we al testen bij de fitheidstesten voor onze 1*Instructeurs. Je kan wel gezond en fit zijn, maar als de zee wat woelig is, kan je zeeziek worden. Hoe komt dat?

Wat doe je er tegen? We leggen het uit in een artikel over reisziekte. Een primeur in deze periodiek is het artikel over immersie longoedeem, dat beschreven wordt bij duikers, maar ook voorkomt bij zwemmers en snorkelaars. Hoewel deze aandoening niet zo heel vaak optreedt, wordt ze vaak niet herkend en fout gediagnosticeerd. "Je bent zo gezond als een visje", zegt men dan, terwijl dit niet het geval is.

Duik veilig en misschien tot aan de waterkant of op onze Facebook-pagina 'hippocampusredactie'.

IVO MADDER

Coverfoto: Voorwaartse sprong tijdens de Zeestage. Foto: Ivo Madder.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010.

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16.

Hippocampus jan./feb. 2017

3

Inhoudstafel Bondsnieuws

Verslag 3*Stage

van een kersverse 52 Relaas 3*Instructeur. Lutgart Stals vertelt over haar Zeestage.

Verslag 2*Stage

Morent vertelt waar62 Bart om hij voor 2*Instructeur

ging en hoe zo'n opleiding verloopt.

Fitheidstesten

van het examen 56 Verslag fysieke fitheid voor kandidaten 1*Instructeur.

OBK-festival

van de 72 Onderwaterfoto's winnaars van het Open-

Belgisch Kampioenschap onderwaterfotografie.

Introductie tot vrijduiken

redacteur Hoesy 58 Onze neemt deel aan een initiatie vrijduiken.

Zeepaardjeswedstrijd

winnende foto's van 80 Dede zeepaardjeswedstrijd

Guylian Seahorses of the World 2016.

BEFOS-FEBRAS 60 jaar geven een korte 92 We historiek en brengen het

Stage vrijduiken

86

De eerste Masters- en Instructeursstage vrijduiken, georganiseerd door de Sportcommissie.

belang van onze Federatie in beeld.

Ereraad

95 Mededeling van de Ereraad.

Immersie longoedeem

4

Hippocampus jan./feb. 2017

is ĂŠĂŠn van de vele 96 Zeeziekte soorten reisziekte. Waarom wordt je ziek en hoe voorkom je het?

Normaal

longoedeem 100 Immersie (ILO) is een aandoening

die voor het eerst in 1989 werd beschreven. Hoewel deze aandoening niet zo heel vaak optreedt, wordt ze vaak niet herkend en fout gediagnosticeerd. ILO kan in sommige gevallen echter tot de dood leiden.

Reisziekte

Capillair

Longoedeem

IMMERSIE

Longblaasjes

Capillair Longblaasjes

Ophoping van vocht in de longblaasjes

Persbericht

Arjan Gunnink (directeur EWDR) & Richard Lucas (directeur Lucas Duiksport).

Onder één dak in

Nijverdal Lucas Duiksport en Eigen Wijze Duikreizen (EWDR) vormen samen dé duikplek van Europa.

Z

ijn op zichzelf al jaren klinkende namen in de duikwereld, laat staan als ze hun krachten bundelen. En juist dat doen ze, Lucas Duiksport en Eigen Wijze Duikreizen (EWDR).

Sinds 14 januari 2017 zitten ze samen in Nijverdal (Nederland), aan de Bedrijvenweg 3a. Alles, maar dan ook alles over duiken – duikspullen in alle merken, soorten en

maten én duikreizen naar alle uithoeken ter wereld – vind je voortaan dus onder één dak. Op de mooiste, de grootste, de beste duikplek van Europa met meer dan 4.000 vierkante meter duikplezier.

Als één ding als een paal boven water staat, dan is het dat in Nijverdal de duikwereld, de onderwaterwereld voor jou open

gaat. Lucas Duiksport en EWDR hebben letterlijk en figuurlijk alles in huis om jou in alle opzichten de meest fantastische duikavonturen te laten beleven en te laten blijven beleven. Meer info op www.ewdr. com of kom eens langs.  TESSA CASTELIJNS

Advertentie

BELGISCHE DUIKSPORTBEURS 18 & 19 maart 2017

PROMOTIES

Materialen (verkoopbeurs) Reizen Duiklocaties in binnen en buitenland

www.belgiandivingfair.com info@duiksportbeurs.be 0032(0)495/82.64.74

van 10 tot 18u

Groenendaallaan 394 2030 Antwerpen

DUIKVEILING Time to Dive

Reportage

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Nieuw Duikmateriaal De feestdagen zijn voorbij, cadeautjes werden uitgedeeld, … maar de tijd staat niet stil en weldra breekt het nieuwe duikseizoen aan. Tijd voor wat nieuw duikmateriaal? Enkele ideetjes …

Weefine Ben je verzot op onderwatermacrofotografie? Maar vind je het ook zo lastig om die dichtbij onderwerpen goed te belichten met een externe flits? Dan is de nieuwe 'Weefine ring light 1000 – 67 mm' wellicht iets voor jou? Je belicht er je macrofoto's en -video's perfect mee! Dit product was één van de grootste innovaties op de DEMA-duikbeurs in Amerika in november 2016. Deze ringlamp levert maximum 1.000 lumen en is in 4 stappen dimbaar (100%, 75%, 50% en 25%). De brandtijd is ongeveer 1 uur op de maximale stand.

De lamp wordt gevoed door een 18650-batterij of 3 AAA-batterijen. Batterij en lader worden meegeleverd in de verpakking.

De ringlamp kan heel gemakkelijk gemonteerd worden op iedere 67 mm poort of adapter. Je kan er tot 60 m diepte mee duiken (€ 249,00). www.onderwaterhuis.nl www.krakensports.ca

positioneerde trimloodzakjes op de rug behouden. Ook is het trimvest robuuster uitgevoerd dankzij componenten (gesp en D-ringen) die voorheen van kunststof waren en nu van staal, wat sterker is en langer meegaat. De pasvorm is verbe-

Mares Het semi-'wing'-model 'Pure SLS' – nieuw in de Mares-trimjacketlijn – combineert technologie, betrouwbaarheid en een geweldig drijfvermogen in één enkel product.

De 'Pure', met zijn hydrodynamisch ontwerp en gebalanceerde luchtkamer op de rug, vervangt de 'Hybrid Pure'. Er werden enkele basiskenmerken verbeterd en het trimvest biedt een stabiel drijfvermogen tot 18 kg.

Het nieuwe SLS-loodsysteem, 'Slide and Lock System', houdt het lood stabieler op zijn plaats, sluit beter af, is voorzien van een actief mechanisch borgsysteem, heeft een snelsluiting en geeft een akoestisch en visueel signaal als het lood goed op zijn plaats zit. Uiteraard werden de goed ge-

6

Hippocampus jan./feb. 2017

schouderstukken vast. Deze gesp schuift mee om spanning op de schouders te voorkomen als er lucht in het 'jacket' wordt geblazen. Op de buik wordt het 'trimjacket' vastgezet met een verstelbare band met roestvrijstalen gesp zodat het ongeacht de maat goed past. De schouderbanden zijn voorzien van 40 mm brede draaiende gespen. Daarnaast heeft de 'Pure' nu een 'backpack' dat uit één deel bestaat – sterker, lichter en geschikt voor gebruik met een enkele fles of een dubbelset (€ 349,95). www.mares.com

terd. In plaats van 3 maten is het 'trimjacket' verkrijgbaar in 5 maten (XS, S, M, L en XL). De schouderstukken zijn nu per maat verschillend en zodanig verbeterd dat ze goed zitten ongeacht de bouw van de gebruiker. Ook zitten de schouderstukken niet meer aan de luchtkamer op de rug vast. Hierdoor heeft de gebruiker meer bewegingsvrijheid en blijft de luchtkamer stabiel op de rug zitten, ook als de schouderbanden tijdens de duik worden versteld. De luchtkamer zit met een gesp aan de

GoPro Ik kocht onlangs een 'GoPro HERO5 Black 4K Ultra HD Camera' (€ 429,00). Je kan er schitterende beelden mee filmen, zowel boven als onder water. De 'GoPro HERO 5 Black' is de meest krachtige en gemakkelijk te gebruiken GoPro-videocamera ooit.

Dit dankzij de 4K-video, de stemsturing, de eenknopsbediening, het aanraakscherm, de beeldstabilisatie en een waterdicht design waardoor de camera zonder onderwaterhuis al tot 10 meter waterdicht is. Met een 'GoPro Super Suit' onderwaterhuis (€ 54,99) kan je er zelfs mee tot 60 meter. Je kan er ook 12 megapixel foto's, zelfs in RAW, mee maken.

Toch verkies ik voor het maken van foto's een wat grotere degelijke systeemcamera met onderwaterhuis. Maar waar blijf je met die 'GoPro' als je ook nog een groot onderwaterfototoestel meesleurt? Ik had de oplossing snel gevonden: een 'Fantasea hotshoe mount' adapter (€ 39,95) waarmee ik de 'GoPro' bovenop de flitsschoen van mijn onderwaterhuis kan monteren. Iets later ontdekte ik nog een andere oplossing: hem op de bovenrand van je duikbril plaatsen met een 'GoPro'-opzetstuk, dat enkel geschikt is voor maskers met dubbele glazen (€ 9,95). Of je kan ook opteren voor een duikbril met ingebouwde 'GoPro'-camerabevestiging (naargelang het merk variërend van € 29,95 tot 64,00).

Tilly Tec Tilly Tec heeft na twee jaar intense re­search een volledig nieuwe duik­ lamp ontwikkeld: de 'Maxi uni Powerful Led', die de complete duikwereld 'in het licht' zet! Eén lamp vervult alle wensen.

Spot, video, koel wit of warm licht, gewenste autonomie, kleur-weergave-index ('CRI-color rendering index'), lichtsterkte of Lux (Lux stemt overeen met de verlichtingssterkte die men heeft wanneer iedere vierkante meter van het beschouwde oppervlak een lichtstroom van één lumen ontvangt), … ze wordt op maat samengesteld door de duiker. De 'Maxi uni' werkt met AAA-batterijen en met Li-Ion-batterijen 18650 of 26650.

Het 'Led Modulsysteem' laat de duiker toe om zelf een ledmodule te vervangen of te herstellen zonder werktuigen. Voor duikers die 'een kant en klare', voordelige lamp willen, zijn er tijdelijk de 'Best of sets' in promotie. Het meest verbluffende is de prijs: 'Duitse kwaliteit' tegen 'Chinese prijzen' als je ze online koopt (€ 250,00). www.tilly-tec.be

shop.gopro.com www.dafactory.eu www.techduikshop.nl www.megagadgets.be www.onderwaterhuis.nl

Hippocampus jan./feb. 2017

7

Reportage

Camaro

Duikmateriaal Verzameld door Ivo Madder

Met de Camaro waterdichte en rekbare 'Titanium Pro Boot' duiklaarzen zonder ritssluiting zullen je voeten langer warm blijven. Dit dankzij de titanium coating op de binnenzijde van het 6 mm dikke open cel neopreen. De naden zijn gelijmd en blind gestikt. De zool is gemaakt van gevulkaniseerd rubber en voorzien van een antislipprofiel. Hiel, wreef en neus zijn extra verstevigd. De duiklaarzen zijn verkrijgbaar van maat 34 t.e.m. 48 (€ 89,95).

Scubapro De nieuwe Scubapro 'Nova Scotia' semi-droogpakken zijn gemaakt van Ever f le x-neopreen.

Ze combineren de goed op het lichaam aansluitende pasvorm van een natpak met een horizontale droge ritssluiting en lange, goed afsluitende 'polsseals'. Je bekomt als het ware een droogpak. De 'Nova Scotia' semi-droogpakken zijn gemakkelijk aan te trekken, zitten buitengewoon comfortabel en geven je een opmerkelijke bewegingsvrijheid.

Het is een eenvoudig duikpak dat goed afdicht en optimaal tegen de kou beschermt. Dikke onderkleding is overbodig. De nieuwe droge 'YKK semidry' rits is buitengewoon flexibel en dicht nog beter af zodat koud water buiten blijft. Water krijgt nauwelijks een kans om binnen te sijpelen. Nieuw is de zak op het rechterbeen met aan de buitenkant een haak waaraan je de kap kunt hangen en aan de binnenkant een D-ring voor accessoires. Dankzij het slijtvaste materiaal op de schouders en het zitvlak is de 'Nova Scotia' supersterk op de plaatsen waar het nodig is. Wordt geleverd met een losse hoofdkap. Verschillende maatvoering voor mannen en vrouwen. Nu verkrijgbaar in twee dikten: 6,5 en 7,5 mm (€ 549,00). www.scubapro.com

8

Hippocampus jan./feb. 2017

www.camaro.at

FLEX TAPE Heb je een scheur of gat in je rubberen, metalen of polyester boot?

Een lek in een waterleiding of je dak? Loopt er water uit je aquarium of zit je met een lek in je zwembad? Een pers­luchtlek in je middendrukslang? Dan is 'FLEX TAPE' je redder in nood. Het is een supersterke, rubberen, waterdichte tape die op bijna alle materialen hecht, perfect afdicht en waarmee vrijwel alles te repareren valt. Je kan 'FLEX TAPE' warm, koud, nat, droog of zelfs onder water gebruiken. Deze UV-bestendige en milieuvriendelijk tape verzegelt direct water, lucht en vocht om een supersterke, flexibele, waterdichte barrière te creëren! Verkrijgbaar in zwart of wit, in drie verschillende breedtes om snel grote scheuren, spleten en gaten te dichten. De tape is heel gemakkelijk in gebruik, heeft een breed temperatuurbereik en is zelfs bruikbaar in extreme weersomstandigheden ($ 19,99 – $ 29,99 – $ 49,99).

Flexsealproducts.com/flextape www.facebook.com/pg/getflexseal

www.tilly-tec.be

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

G KORTIN G R O EP S S R E UIK VOOR D

“Net dat tikkeltje meer”

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com

Hippocampus jan./feb. 2017

9

Reportage Reisverhaal

Frans-PolynesiĂŤ Rifhaaien en dolfijnen bij Rangiroa

10

Hippocampus jan./feb. 2017

El

s

De

n Bo

rre .

Een napoleonvis (Cheilinus undulatus).

Foto's (3): Bruno Van Saen.

t

Fo

o:

n Va

Dolfijnen brengen onder water regelmatig een soort klikgeluid voort, dat kan worden gehoord tot 100 meter ver.

Hippocampus jan./feb. 2017

11

Reportage Reisverhaal

Onderwaterfotografen Els Van Den Borre en Bruno Van Saen bezochten in oktober 2014 de wateren van Frans-Polynesië. In het eerste deel (zie de vorige Hippocampus) gingen zij onder meer op zoek naar de bultrugwalvissen van Moorea. In dit tweede deel bevinden Els en Bruno zich op het op één na grootste atol ter wereld: Rangiroa. Hun verhaal gaat verder.

12

Hippocampus jan./feb. 2017

C

entraal gelegen in de Grote Oceaan liggen de eilanden van Frans-Polynesië. De eilanden ontstonden door het lekken van magma. Nieuwe vulkanen werden gevormd, sommigen doofden uit en zo ontstonden ringvormige koraalatollen. De Markiezeneilanden, Tahiti en Bora Bora zijn de voornaamste toeristische trekpleisters van Frans-Polynesië, maar het eiland Moorea en de atollen van Rangiroa en Fakavara zijn het meest geliefd bij duikers.

De mannen zijn er mooi gespierd (volgens de dames uit onze groep toch) en sommige lichaamsdelen zijn versierd met unieke tatoeages. De jonge vrouwen hebben er schitterende, lange golvende haren. Achter het oor dragen zij de Tiare, de nationale bloem van Frans-Polynesië. Dankzij de witte stranden, de turkoois gekleurde lagunes en de palmbomen die net boven

de zeespiegel uitsteken, behoort deze eilandengroep tot de mooiste van de wereld.

De getijden op en rond de Frans-Polynesische eilanden en hun atollen zijn totaal verschillend in vergelijking met bijvoorbeeld de Oosterschelde. De getijden zijn er meer afhankelijk van de windrichting en de golven dan van de stand van de maan, zoals dat bij ons het geval is. Bijgevolg is een duik plannen er niet evident. Nochtans is het niveauverschil tussen hoog- en laagwater er amper enkele tientallen centimeters. Bij Rangiroa wordt het water van de Grote Oceaan meerdere keren per dag met grote snelheid het atol naar binnen geduwd of naar buiten gestuwd. Een enorme hoeveelheid water passeert de twee doorgangen, de zogenaamde passen, die het atol Rangiroa kent.

Door de structuur van het rif ontstaat er een gevaarlijke stroming in die passen. Er

Foto's (4): Bruno Van Saen.

wordt dan ook het vaakst gedoken aan de rechterbuitenzijde van de Tiputa-pas. De wateren rond Rangiroa maken deel uit van een beschermd gebied, het aantal duikstekken is er dus heel beperkt. Maar in de Tiputapas zou het krioelen van de vissen, en het rif is de thuishaven van een groep tuimelaars (Tursiops truncatus) die men er bijna dagelijks ziet, of op zijn minst toch hoort.

je hoort ze wel maar ziet ze niet Tijdens onze allereerste duik net buiten het atol krijgen we dan ook al meteen het gezelschap van een klein groepje tuimelaars.

Snel maken wij enkele foto's, maar in de eerste plaats is het genieten, puur genieten, 25 seconden lang. Even snel als de tuimelaars zijn gekomen, verdwijnen ze weer.

Ons geluk kan niet op. Onze verwachtingen van Rangiroa voor de nog komende duiken

Een volwassen zwartpuntrifhaai zwemt onder onze boot.

Een school jonge zwartpuntrifhaaien (Carcharhinus melanopterus).

Tuimelaars hebben een egaal grijze bovenzijde en een witte onderkant. Hun onderkaak is iets langer dan hun bovenkaak.

Een volwassen zwartpuntrifhaai

Foto: Els Van Den Borre.

(Carcharhinus melanopterus).

Hippocampus jan./feb. 2017

13

Reportage Reisverhaal

worden meteen de hoogte in geblazen. Vijf dagen lang maken we er 2 à 3 duiken per dag.

Dolfijnen behoren tot de groep van de walvisachtigen (Cetacea). Op dit moment zijn er 42 soorten gekend, waaronder vier soorten rivierdolfijnen. De tuimelaar is met zijn lengte van drie tot vier meter de grootste inheemse dolfijnensoort. Mede dankzij de televisieserie Flipper is deze soort de meest bekende. Zij hebben een gemiddelde leeftijdsverwachting van 45 tot 50 jaar en wegen 200 à 300 kg.

Dolfijnen brengen onder water regelmatig een soort klikgeluid voort. Die 'klikken' komen voort uit 'luchtzakken', die zich onder het blaasgat bevinden, en door de terugkaatsing van het geluid bepalen tuimelaars dan waar een bepaald voorwerp zich bevindt. Dat noemt men echolocatie. Dit systeem kan door tuimelaars wel tot 100 meter ver gebruikt worden.

weinig onderwaterleven Na drie duikdagen en een beetje mede door het gebrek aan onderwaterleven gaat een deel van onze droom wat verloren. De dolfijnen laten zich wel horen, maar niet zien!

Ook hier, ver weg van huis en midden in de Grote Oceaan, gaat de hoeveelheid onderwaterleven blijkbaar ook dramatisch naar beneden. Op acht duiken krijgt slechts één van onze duikgroepjes nog maar eens het geluk om een aantal tuimelaars bij zich te houden voor een vijftal minuutjes. Met twee heel korte ontmoetingen met een reuzenmanta, drie karetschildpadden, een school barracuda's in de diepte en een vijftal haaien kan ik de samenvatting van onze eerste negen duiken afronden.

"Waar zijn die enorme scholen vis? Waar is die diversiteit van tien jaar geleden?"

Onze reisorganisator zweet zich te pletter.

De beelden die bij hem in zijn geheugen zijn gebrand krijgen nu grote vraagtekens, maar nog meer… uitroeptekens! 'Wat ge-

Fo

to

's

(3

Mooi gespierde mannen brengen de erotische vuurdans. Een dans om het hart van hun geliefde te veroveren.

):

Br

o un

Va n

S a e n.

beurt er toch met onze oceanen?!', vraagt hij zich af. Gelukkig heerst er een zeer positieve sfeer in de groep. En wij, wij nemen de beslissing om ons te concentreren op de tuimelaars en zwartpuntrifhaaien (Carcharhinus melanopterus) verderop in één van de baaien.

Samen met de niet-duikers maken we de volgende dag een uitstap naar één van de idyllische plekjes van Rangiroa. Het atol beschikt over enkele prachtige, witte stranden en deze ondiepe wateren zijn de ideale plaatsen voor babyzwartpuntrifhaaien. Terwijl onze mededuikers de diepere wateren van Rangiroa (met een duik naar 30 meter en meer) gaan opzoeken, wanen wij ons even alleen op de wereld.

Alleen op het strand, en… alleen in het water! Nou ja, als je de tientallen babyhaaitjes niet meerekent.

bloemen brengen geluk Voor de Polynesiërs staan bloemen symbool voor feest, plezier en levensvreugde.

In het afgescheiden dorpje Tiki Village (één van de voornaamste trekpleisters op Moorea). Daar moet je absoluut even gaan meegenieten van de aloude tradities van deze mensen. Maar ook op Rangiroa kan men die tradities niet wegdenken uit het leven en de cultuur van de Polynesiërs.

In een rokje van stro en een beha van kokosnoten kantelen slanke jonge vrouwen razendsnel hun bekken en voeren zij een dans op om het hart van hun geliefde te veroveren. Dat spektakel wordt vaak afgerond door de mannen met een erotische vuurdans. Bij Polynesische huwelijken worden het huis en het bed van jonggehuwden dertig dagen lang bestrooid met de Tiare. En voor de vrijgezellen onder ons: wordt de bloem links gedragen, dan is het hart van de jongedame al veroverd.

De volgende ochtend sierden enkele Tiarebloemen onze ontbijttafel. En eindelijk zijn het geluk en plezier weer even aan onze zijde. Voor het eerst kunnen wij ons via de Tiputapas de lagune laten indrijven. Halverwege de pas duik

14

Hippocampus jan./feb. 2017

BONAIRE, Divers Paradise Ontdek de wondere onderwaterwereld ABC Travel is dé Caribische duikspecialist voor de veeleisende duikliefhebber

Heerlijk genieten onder en boven water op BONAIRE, CURAÇAO en ARUBA

Drive & Dive-pakket:

Drive & Dive-pakket:

6 pers. 9 dg. v.a. € 1.245 /16 dg. v.a. € 1.835 2 pers. 9 dg. v.a. € 1.405 / 16 dg. v.a. € 2.155

4 pers. 9 dg. v.a. € 1.155 / 16 dg. v.a. € 1.655 2 pers. 9 dg. v.a. € 1.245 / 16 dg. v.a. € 1.835

Drive, Dive & Stay-pakket: 6 pers. 9 dg. v.a. € 1.165 / 16 dg. v.a. € 1.685 2 pers. 9 dg. v.a. € 1.555 / 16 dg. v.a. € 2.455

Alle duikpakketten zijn inclusief: Retourvlucht Amsterdam – Bonaire met Arkefly - (inclusief alle taxen en toeslagen) - 20 kg bagage - Transfers en hostess-service - 7 of 14 nachten verblijf Buddy Dive: appartement, Belmar: SuiteDeluxe of Grand Deluxe, Caribbean Club: Studio of Cottage - Dagelijks Amerikaans ontbijtbuffet (niet bij Belmar) 6 of 13 dagen ongelimiteerd kantduiken - 7 of 14 dagen autohuur

Bellen: +31 53 3030012 | Mailen: info@abctravel.nl | Bezoeken: De Klomp 120, 7511DJ Enschede

Informeer ook naar de aantrekkelijke aanbiedingen van duikreizen naar Curaçao en Aruba of bezoek onze website: abctravel.be

Tuimelaars zijn nochtans echte sociale dieren. Ze worden vaak gezien in groep. Ze zoeken contact met duikers en soms springen ze hoog uit het water. Af en toe worden zelfs exemplaren in de Noordzee waargenomen! Tuimelaars hebben een egaal grijze bovenzijde en een witte onderkant.

Hun onderkaak is iets langer dan hun bovenkaak. Net als bultrugwalvissen zijn ook dolfijnen zeezoogdieren. Na een draagtijd van 11 tot 12 maanden brengen vrouwtjes hun jong levend ter wereld. Zowel bij bultrugwalvissen als bij dolfijnen verlaat het jong het moederlichaam eerst met de staart. Bij de geboorte is het 90 tot 120 cm groot en zal het nadien ongeveer anderhalf tot 2 jaar zogen. Het gewicht van dolfijnenjongen neemt in hun eerste levensjaar ongeveer zeven keer toe.

Nog twee dagen gaan we iedere duik opnieuw in het blauwe, weg van het rif, op zoek naar die indrukwekkende zoogdieren.

In Rangiroa zijn de ondiepe wateren ideale plaatsen voor babyzwartpuntrifhaaien.

16

Hippocampus jan./feb. 2017

En ja hoor, op onze laatste duikdag komt een moederdolfijn met haar jong ons waarschijnlijk nog net vaarwel zeggen.

 BRUNO VAN SAEN

Over Els en Bruno Onderwaterfotografen Els Van Den Borre en Bruno Van Saen maakten hun eerste openwaterduik in november 2004. Amper vijf jaar later nam dit Belgische koppel deel aan zijn eerste wedstrijd onderwaterfotografie. En nu, zes jaar later, hebben zij ondertussen een palmares vergaard van meer dan 70 top drie-plaatsen in zowel nationale als internationale onderwaterfotografiewedstrijden.

Els Van Den Borre is Belgisch CMAS 1*Instructeur en kinesitherapeut. Ze startte met een Fuji FinePix F30 compact camera. Vandaag fotografeert zij met een DSLR Nikon D800. Bruno Van Saen werkt binnen de Bel-

gische ICT-sector als functioneel en performance analist. Sinds kort fotografeert hij met een DSLR Nikon D810.

Ze maken al verschillende jaren gebruik van Hugyfot-onderwaterbehuizingen. Zij staan terecht achter dit unieke product van Belgische makelij en werden daarom uitgeroepen tot Hugyfot-ambassadeurs.

In hun reisverslagen proberen Els en Bruno allereerst hun persoonlijke gevoelens neer te schrijven en geven ze jou soms aanbevelingen of advies in verband met het plannen van je volgende vakantie of het maken van je onderwaterfoto's.

Op hun websites (www.brunovansaen.be en www.elsvandenborre.be) kan je hun foto's bewonderen en hun publicaties lezen.

Foto: Bruno Van Saen.

ik een tunnel in en schommel ik wat heen en weer in de 'golfslag'. Maar vandaag is er wel degelijk vis aanwezig, en dat zonder al te sterke stroming! Toch laat de topattractie van Rangiroa het opnieuw afweten: geen tuimelaars te zien of te horen.

Een tapijt van kleine modderkokertjes.

Reportage

Een nieuwe exotische worm duikt plotseling massaal op in de Zeeuwse deltawateren. Duikers zien vele tientallen vierkante meters van de bodem bedekt met kleine, smalle kokertjes die als het ware een tapijt vormen.

I

n oktober 2015 kwamen de eerste meldingen binnen van een nieuwe, invasieve kokerworm in de Noordzee en de Oosterschelde. Het bleek te gaan om de exoot Pseudopolydora paucibranchiata, die afkomstig is uit de Stille Oceaan. Begin 2016 plaatste bioloog Marco Faasse een artikel over twee nieuwe exoten, die toen nog geen Nederlandstalige naam hadden, in 'Nederlandse Faunistische Mededelingen'. Daarin werd vermeld dat de invasieve modderkokerwormen Desdemona ornata en Pseudopolydora paucibranchiata voor het eerst waren waargenomen in het Noordzeegebied, namelijk in NoordWest-Europa.

Gestippelde tweedraadkokerworm (Pseudopolydora paucibranchiata).

Beide soorten waren nadien aangetroffen in ondiep water in het zuidwestelijk deltagebied. Voor beide soorten was dat een noordoostwaartse uitbreiding langs de kust van Europa.

Deze kokerwormen zijn ondertussen opgenomen in het Nederlandse soortenregister (www.nederlandsesoorten.nl).

Vooral de worm Pseudopolydora paucibranchiata blijkt goed te kunnen aarden in 'onze wateren'. Eind 2015 waren de waargenomen aantallen tamelijk beperkt. Er werden toen alleen kleine groepjes leefkokers gezien. Na de zomer van 2016 hebben ze hun leefgebied enorm uitgebreid. Samen met de spookkreeftjes en de brokkelsterren is deze nieuwe exotische worm misschien wel het meest voorkomende diertje

18

Hippocampus jan./feb. 2017

Foto: Marion Haarsma.

De gestippelde tweedraadkokerworm

Foto: Marion Haarsma.

Foto: Evelyn Van Burm.

Biologie

Foto: Marco Faasse.

Gestippelde tweedraadkokerworm uit leefkoker gehaald, bij het Sas van Goes.

bij duikplaats Zeelandbrug, nabij Zierikzee.

Ook bij duikplaats Putty's Place, aan het Sas van Goes, staan ze echt massaal op de zandbodem: er staan miljarden kokertjes.

concurrentie Of er concurrentie plaatsvindt weet men nu nog niet zeker. Zo te zien verdrijven ze de brokkelsterren (Ophiothrix fragilis), want die zijn deels verdwenen. Er zitten wel opvallend veel kleine slangsterren (Ophiura albida) tussen de kokertjes en regelmatig tref je daarboven een uitstekende schelpkokerworm aan. Uit de kleine kokertjes in het slib steken hier en daar twee doorzichtige tentakeltjes met witte puntjes. Strandkrabben (Carcinus maenas) zijn er zo te zien verzot op: ze woelen een stuk van de bodem helemaal om en halen de wormen uit hun kokertjes.

borstelworm In de kokertjes zit de borstelworm Pseudopolydora paucibranchiata. Het is een dun-

ne worm, die in zachte zeewaterbodems rechtopstaande leefkokers maakt die maar een paar centimeter boven de bodem uit steken. Het lichaam van de worm bestaat uit een kop, een cilindrisch, gesegmenteerd lichaam en een staartstukje. De kop bestaat uit een prostomium (gedeelte voor de mondopening) en een peristomium (gedeelte rond de mond) en hij draagt lange, gepaarde aanhangsels (palpen, antennen en cirri). De wormen zwaaien met twee lange vangdraden buiten de koker heen en weer om voedsel te verzamelen. Deze specifieke soort heeft kenmerkende witte stippen op de vangdraden, vandaar dat de worm de Nederlandstalige naam 'gestippelde tweedraadkokerworm' kreeg.

verstrekkende gevolgen Hoe de gestippelde tweedraadkokerworm Pseudopolydora paucibranchiata en zijn soortgenoot Desdemona ornata – eveneens een tweedraadkokerworm, maar met ongestippelde vangdraden – hier terechtgekomen zijn, is niet met zekerheid gewe-

ten. Blijkbaar wordt deze groep van diersoorten relatief gemakkelijk naar andere werelddelen getransporteerd, bijvoorbeeld als miniem larfje in ballastwater. Het zal lastig zijn om nieuwe introducties van tweedraadkokerwormen te voorkomen.

De gestippelde tweedraadkokerworm is een 'biobouwer' die zachte slibbodems vastlegt. Door de verandering van de habitat heeft zijn aanwezigheid potentieel verstrekkende gevolgen voor inheemse diersoorten. Maar het is afwachten of de nieuwe exoot zich in hoge aantallen kan handhaven, veel exoten in zee nemen immers na verloop van tijd in aantal af. Het kan dus dat er eind 2017 amper nog velden met exotische modderkokerwormen aanwezig zijn. Afwachten wat de toekomst brengt.

Met dank aan Stichting ANEMOON (www. anemoon.org) en bioloog Marco Faasse voor de info.  IVO MADDER

Advertentie

Hippocampus jan./feb. 2017

19

Reportage Reisverhaal

Maidentrip

naar Komodo Vijf sche Komodovaraan (Varanus komodoensis).

Belgidui-

kers die hun pluimen in de duikwereld

ver-

diend hebben, sloegen de handen in elkaar en kochten samen een boot aan, de 'MSY ILIKE', waarmee ze langsheen de vele eilanden varen die Indonesië rijk is. Op verschillende momenten kan je inschepen voor één van de duikcruises met deze 'liveaboard'. Ivo Madder nam deel aan de trip naar Komodo.

D

e 'MSY ILIKE' (uitspraak: ielieké), werd op volledig traditionele wijze gebouwd in 2010 in Bira, een dorp in Zuid-Sulawesi, dat bekend staat om zijn bootwerven.

In 2016 werd ILIKE nog eens grondig onder handen genomen door de Belgische eigenaars. Dankzij Steven Vandevoorde (van Wild Water), Sven Vinck, Frank Nuijens, Wout Amery en Bruno Vanherck (een gerenommeerde onderwatervideograaf) werd de boot omgebouwd en ingericht voor en door duikers. Dit maakt ILIKE bijzonder geschikt om duikcruises uit te voeren, waarbij de noden en het comfort voor duikers voorop staan, maar waar de charme niet uit het oog wordt verloren. Het resultaat mag er wezen!

Deze 'liveaboard' combineert de luxe van een traditionele zeilboot met het comfort van een modern jacht.

Wunderpus photogenicus.

20

Hippocampus jan./feb. 2017

maidentrip De nieuwe eigenaars hadden de eerste reis van hun nieuw zeeschip, de zogenaamde maidentrip, voorzien in juni 2016. Door administratieve vertragingen kon deze trip pas eind juli 2016 plaatsvinden. Ik had me ingeschreven voor 9 nachten met de 'live­ aboard' ILIKE, met vertrek vanuit een haven te Bali. Ik scheepte in 's morgens op 22 juni 2016. Aan boord kwam ik in contact met twee eigenaars en hun familieleden.

Vanuit Bali zouden we naar Komodo varen en onderweg zouden we wel eens stoppen om te duiken. We hadden echter bijna een dag vertraging omdat al het duikmateriaal nog niet aangekomen was en er nog hier en daar nog wat gesleuteld moest worden.

Ann, de vrouw van Frank, had de boot ondertussen al mooi ingericht met kussens, beddengoed, handdoeken, milieuvriendelijke zeep en shampoo, servies, enz. Samen met Sophie, de vrouw van Bruno, organi-

Harlekijnzwemkrab (Lissocarcinus laevis).

Foto's (5): Ivo Madder.

seerde ze een grote poets- en schrobbeurt van het houtwerk, waaraan ook de kinderen deelnamen. De zon was al een tijdje onder, het poetsen gedaan en de ILIKE was klaar om te vertrekken. Enkel nog even wachten op het huurmateriaal, want de kinderen hadden geen duikmateriaal mee.

Ondertussen genoot ik van Edu (Eduard Espinal), de 'operational manager', die de 'bemanning' en de duikgidsen aan het opleiden was. Edu, een Spanjaard die perfect Engels en Indonesisch spreekt, zorgt ook voor de technische ondersteuning van het schip en heeft veel ervaring in deze regio.

Tot eind 2016 zou hij trouwens mee als duikgids fungeren, terwijl hij de Fransman Jocelin – Joss voor de vrienden – opleidt tot 'cruise director' en duikgids. Joss spreekt Engels met een Frans accent. Het doet me denken aan de Britse komedieserie 'Allo 'Allo!'.

Nog voor middernacht, onder een prachti-

ge sterrenhemel, werd het anker gelicht en voeren we voorzichtig de haven uit, slalommend tussen de vele geankerde boten.

het schip Ruimte zat in deze gerenoveerde ILIKE. Hij is nog gebouwd in een tijd dat ruimte evident was en niet onder druk stond van de commercie. Slechts 7 kajuiten, goed voor 14 gasten. Kajuit één is een ruime dubbele suite. Cabine 2 tot en met 5 zijn voorzien van een dubbel bed beneden en daarboven een eenpersoons hoogslaper. Cabine 6 en 7 zijn gelijkaardig, maar wat kleiner bemeten.

Elke cabine heeft airco en een eigen toilet waarin een alabaster wastafel en een warme douche geïnstalleerd is.

Maaltijden worden geserveerd op het achterdek, of in het ruime salon met open keuken. Je voelt je er niet opgesloten, want in tegenstelling tot andere gelijkaardige live-

Bidsprinkhaankreeft Lysiosquilla tredecimdentata.

aboards heb je op het achterdek open zicht naar het water en kan je vanaf daar via de keuken tot aan het voordek kijken. Tussen de duiken door kan je relaxen op het ruime (en gedeeltelijk overdekte) zonnedek, voorzien van zitzakken, ligzetels en een hangmat.

Aan boord is alles aanwezig om de verwende duiker en onderwaterfotograaf goed gezind te stemmen. Er zijn plaatsen voorzien om batterijen te laden (met gestabiliseerde verdeelstekkers) en camera's te monteren.

De briefings worden ondersteund met een laptop en tv om de duikplaatsen te visualiseren. Wil je weten welke dieren je onder water gezien hebt? Dan kan je dat opzoeken in het ruime aanbod aan naslagwerken en determinatieboeken. In het salon hangt een 'white board', waarop de dagindeling en de geplande duiken voor de dag nadien vermeld wordt. Vòòr de eerste duik nuttigen we een kleinigheid. Na de ochtendduik

Anemoonvis Amphiprion sebae.

Hippocampus jan./feb. 2017

21

Reportage

Foto's (6): Ivo Madder.

Reisverhaal

volgt een uitgebreid ontbijt. De planning is om vier duiken per dag te doen. De laatste duik is telkens een nachtduik.

duikfaciliteiten Voorin de boot bevindt zich het praktisch ingerichte duikdek, één van de ruimste onder Indonesische duikvaartuigen. Daar staan in totaal 30 alu-duikflessen: 20 x 11,1 liter (80 Cuft), 2 x 9 liter (63 Cuft) en 8 x 13,1 liter (100 Cuft). Elke duiker heeft zijn vaste plaats en per duiker zijn er twee duikflessen voorzien.

Ze zijn geschikt voor zowel DIN- als INT-aansluitingen. Je persoonlijke, kleine duikspullen kan je opbergen in een opbergzakje

22

Hippocampus jan./feb. 2017

naast je duikfles. Neem je liever niet je eigen duikmateriaal mee? Dan kan je één van de 10 beschikbare volledige duiksets huren. Er is mogelijkheid om te duiken met nitrox aan een meerprijs van € 9,00/dag.

De duikgroepen worden netjes verdeeld onder leiding van drie ervaren duikgidsen: Joss, Viki en Sendy. Ze tonen je al het mooie en unieke onderwaterleven tijdens de duiken op de top-duikplaatsen van Indonesië.

Met de ILIKE kan je volgende regio's ontdekken: Komodo, Alor, Forgotten Islands, Molukken, Banda Sea, Triton Bay en Raja Ampat.

Zowel liefhebbers van macro, 'muck diving',

grote scholen vis, ongerept koraal als groot leven komen ten volle aan hun trekken.

Het duiken zelf is super georganiseerd. Behalve het aantrekken van je duikpak hoef je zelf echt niets te doen. Of misschien toch?

Je moet je camera zelf monteren en in een plastic mandje leggen juist voor de duik. Duiken doe je niet van de grote boot, maar vanaf één van de twee dinghy's ('tenders'). Je door de gidsen gemonteerde duikfles en al je andere duikmateriaal, zelfs je camera – in het plastic mandje – wordt door de bemanning aan boord van de dinghy's gebracht en deze brengen je op 5 à 10 minuutjes naar de duikplaats.

Zacht koraal en heel veel vis.

duikdag 1 Na een ganse nacht varen, wordt 's morgens het programma aangepast om tijd in te halen. We gaan onderweg naar Komodo maar één duik doen en blijven dus nog even flink doorvaren. De 23e, kort na de middag, doen we een eerste duik. De duikplaats is Pantai Elong, in de buurt van Lombok Island. De twee Indonesische duikgidsen hebben meisjesachtige voornamen, maar zijn op en top man. Viki, mijn duikgids met lang rastahaar, vraagt me wat ik graag wil zien. Op mijn verlanglijstje een zeepaardje en 'Ladybug amphipods'. Sendy, de andere duikgids, zegt me dat ik voor die prachtige, kleine, lieveheersbeestachtige vlokreeftjes nog even geduld moeten hebben. Die zullen we pas zien als we echt in de wateren van Komodo duiken.

F

Het water is 30°C warm, wat warmer is dan op de meeste es. van de volgende St a ilip De kleinste F duikplaatsen o: Hippocampus. ot want daar schom-

Het porseleinkrabbetje Porcellanella picta tussen de tentakels van een zeeveer.

melt de watertemperatuur tussen de 26° en 29°C. Enkel de laatste vier duiken was het warmer dan 30°C. Bij het begin van de duik bevinden we ons op een rif. Wonderbaarlijk ontdekt Viki er een Hippocampus satomiae, het kleinste bekende zeepaardje ter wereld met een gemiddelde lengte van 13,8 mm en een hoogte van ongeveer 11,5 mm. Dit zeepaardje werd voor het eerst beschreven in 2009. Ik kan het goed gecamoufleerde diertje amper zien met het blote oog. De duik beëindigen we op een bodem met grote kiezelstenen, overdekt met zwart zand en modder. We eindigen dus met een 'muck dive', de ideale plaats om vreemdsoortige wezens te zien. Maar buiten een orang-oetankrab (Achaeus japonicus), een mooie wierslak (Elysia ornata), een knipogende zeenaald, een half ingegraven en goed gecamoufleerde schorpioenvis, een elektrische zee-egel en een zwartgele spookmurene (Rhinomuraena quaesita), krijgen we niet veel speciaals te zien. Geen spectaculaire duik dus. Misschien ben ik wat verwend na de schitterende 'muck dive' in Bali, de week ervoor, waar het krioelde van vreemde 'critters'.

De voortstuwingsopening van deze sepia is duidelijk te zien.

De volgende dagen – rond de Komodo-eilanden – zal het steeds mooier worden.

duikdag 2 We varen verder en bereiken 'Sangeang Island'. Hier doen we twee duiken, dus nog steeds een ingekort duikprogramma.

Er staat eveneens een bezoek aan een lokaal dorpje op het programma. Hier bouwt men al sinds een paar jaar aan een houten cargoschip. Een leuke uitstap en prachtig om te zien hoe ze zo'n boot bouwen. Op het 'white board' staat vermeld dat er tijdens deze duik, op duikplaats 'Kampung Bontoh', veel macroleven te zien is. Edu voorspelt tijdens de algemene briefing wat we zoal te zien zullen krijgen. Het blijkt nog juist te zijn ook – elke keer trouwens. Bijna alles wat hij opsomt, krijgen we te zien tijdens deze 'muck dive': een worm met kerstboomachtige kieuwen, poetsgarnalen, zeeveren, verschillende soorten zeenaaktslakken, vreemdsoortige geleedpotigen tussen de tentakels van zeevarens en op gorgonen, verschillende soorten porseleinkrabben op of onder een zeeanemoon, anemoonvisjes en een hele reeks juveniele vissoorten. Omdat er zoveel macroleven te fotograferen is, komen we pas na 60 minuten duiken aan op het mooie koraalrif.

Ondanks de bijna lege fles duiken we nog ruim 10 minuten uit, want het koraalrif is er gewoonweg prachtig. Kleurrijke schorpioenvissen interesseren me plots niet meer als er een school grote sepia's komt aanzwemmen. Ik probeer ze te fotograferen.

Hippocampus jan./feb. 2017

23

Reportage Reisverhaal

Koraalduivel.

Foto's (4): Ivo Madder.

Stephanie en Bruno Vanherck op de eerste rij op de manta's te bekijken.

Niet gemakkelijk met een 60 mm macrolens, maar het lukt me wel.

De nachtduik is nu enkel op het moddergedeelte van dezelfde duikplaats. Ongelooflijk wat er allemaal voor de lens verschijnt: kleurrijke minuscule geleedpotigen die verscholen zitten in zeeveren, schorpioenvissen, een juveniele sepia, kleurrijke zeenaaktslakken, een draagkrab die rondwandelt met een stuk wrakhout op zijn rug.

Er zijn ook allerlei vreemdsoortige krabben met lange, smalle poten te zien. Als fotograaf is het gewoon genieten. Het is wel opletten geblazen tijdens het fotograferen, want de bodem is bedekt met zeemuizen die met hun fijne, zachte stekels half door de zandbodem steken. Ze prikken door mijn 2 mm dik duikpak tijdens het fotograferen van een brede, platte, snel voortkruipende Euselenops luniceps. Het is een hele rare zeenaaktslak, die blijkbaar enkel 's nachts rondkruipt. Iets later doet Bruno teken met zijn lamp. Ik ben niet geĂŻnteresseerd in de murene die hij me toont. Hij blijft echter teken doen. Ik kom wat naderbij en zie dat hij een harlekijngarnaal (Stenopus pyronotu) aan het filmen is, een geleedpotige die al lang op mijn verlanglijstje staat. Ik wacht mijn beurt af. Na de duik blijkt dat Bruno telkens zijn camera per vergissing uitscha-

24

Hippocampus jan./feb. 2017

Harlekijngarnaal (Stenopus pyronotu).

Hengelaarsvis.

kelde op het moment dat hij afdrukte om te filmen bij een scherp beeld. Ik heb gelukkig wel gelukte beelden.

duikdag 3 We bereiken 'centraal Komodo'. Er staan vier duiken op het programma. 'Tatawa Besar' is een duikplaats waar we schildpadden en veel zacht koraal gaan zien. Maar de eerste duikploeg, waar ik deel van uitmaak, kan er omwille van de te sterke stroming niet echt van genieten. Op het einde van de veel te korte duik eindigen we in een wasmachine; de ploeg uit elkaar gerukt, met wisselend opwaarts en neerwaartse stromingen. Buiten een zeeschildpad en een hele grote spons waarachter we even op adem komen, hebben we niet veel gezien. De tweede ploeg heeft meer geluk; veel minder stroming en ook meer vis.

De tweede duik doen we op 'Karang Makassar', een niet al te diepe, kale duikplaats met af en toe velden zee-egels, trekkersvissen, zeeschildpadden, middelgrote doopvontschelpen en zeeanemonen met anemoonvisjes. Deze plaats is echter vooral bekend voor de poetsstations met reuzenmanta's (Manta birostris). We hebben pech: er zitten er niet zo veel. We moeten ons tevreden stellen met een vijftal exemplaren die

sierlijk maar veel te snel voorbijzwemmen.

'Batu Bolong', het toneel voor de derde duik, is blijkbaar een populaire duikplaats.

Er liggen hier verschillende boten en constant worden er duikers gedropt. Wij zitten nog maar juist in het water en er komen al andere duikers naar beneden gedwarreld. We zien er mooie, kleurrijke zachte koralen waar zwermen vlagbaarsjes rondzwemmen. Ook redelijk wat keizersvissen, een paar zeeschildpadden, een murene en een grote kogelvis. De tafelkoralen zijn er prachtig. Op deze duikplaats, die uitermate geschikt is om met breedhoek te fotograferen, komen we enkele heel kleurrijke zeenaaktslakken tegen.

De nachtduik doen we op 'Wainilu', nabij 'Rinca Island'. Heel veel leven op de koraalbodem van stukgeslagen koraal, bruin getint zacht koraal en zeewieren. Al wat Edu opgesomd heeft in zijn briefing, krijgen we te zien. Koraalduivels, zwemkrabben, verschillende soorten bidsprink-

haankreeften, koffervissen, kleine en grote zeenaaktslakken, een sepia, een murene met een poetsgarnaal, ...

duikdag 4 Vandaag maar twee duiken omdat we aan land gaan op 'Komodo Island' om er 's morgens in het 'Komodo Nationaal park' kennis te maken met de java-aap of krabbenetende makaak (Macaca fascicularis) en de komodovaranen (Varanus komodoensis), een hagedis die wel tot drie meter lang kan worden, met een giftige beet. 's Middags de eerste duik, op 'Secret Garden', eveneens nabij 'Rinca Island'. De tweede duik, in de late namiddag, doen we op 'Padar Beach', nabij 'Pandar Island'. Het zicht onder water is op beide duikplaatsen redelijk slecht, wat normaal is in deze tijd van het jaar. 'Secret Garden' valt daardoor wat tegen. Wel veel grote scholen vis, maar door het slechte zicht kan men ze niet fotograferen. Het mooiste tijdens deze duik zijn de vleermuisvissen en de drie grote hengelaarsvissen.

'Padar Beach' is goed voor enkele mooie foto's van sexy anemoongarnalen (Thor amboinensis) en een grote kleurrijke fir-

mament pitvis (Synchiropus stellatus). Bij gebrek aan beter fotografeer ik ook nog enkele van de daar veel voorkomende kleine, gele zeekomkommers (Colochirus robustus).

We gaan verder tot 'Nusa Kode' en varen er de straat tussen 'Rinca Island' en 'Kode Island' binnen tot aan de duikplaats 'Cannibal Rock'. Hier overnachten we en sluiten er de dag af met taart en een feestje ter gelegenheid van mijn 53e verjaardag.

duikdag 5 Niet enkel op 'Komodo Island' maar ook op het strand nabij duikplaats 'Cannibal Rock' komen er komodovaranen voor. De dieren komen op het strand opwarmen en worden schuw in het oog gehouden door herten en wilde varken, hun prooien. 'Cannibal Rock' is zowel geschikt voor macro als breedhoek.

We doen er twee duiken. Ik maak er opnamen van een viertal verschillende soorten zeenaaktslakken, een keizersvis, een roze schorpioenvis in een grote spons, een zeeschildpad, twee verschillende hengelaarsvissen, een blauwgespikkelde pijlstaartrog (Taeniura lymma), een grote wormschelp

(Serpulorbis grandis), een harlekijnzwemkrab (Lissocarcinus laevis), blennies, een juveniele schildvis (Remora remora) en de voor deze duikplaats typische, maar zeldzame rode zeeappel (Pseudocolochirus violaceus).

Op duikplaats 'The Bolders' moet ik beslist duiken met een macrolens en liefst nog met een extra vergroter erop. Hier niet enkel garnaaltjes in blaaskoraal en diverse soorten zeenaaktslakken, maar ook de 'Ladybug amphipods'. Sendy wijst ze ons aan.

Ze zitten op blauwe doorschijnende zakpijpen. Niet gemakkelijk om deze kreeftachtigen van amper 1 mm groot, die bovendien net als vlooien rondspringen, scherp in beeld te brengen.

De nachtduik doen we op 'Torpedo Alley'.

Het is een 'muck dive' en er zijn ongelooflijk veel vreemdsoortige 'critters' te ontdekken.

Ik maak er een heel mooie foto van de harlekijnzwemkrab (Lissocarcinus laevis).

duikdag 6 We varen naar 'South Komodo' om er twee duiken te doen op Manta Alley. De eerste duik is het genieten van de zes reuzenman-

Advertentie

Hippocampus jan./feb. 2017

25

Reportage

Kleurrijke zeenaaktslakken.

Elysia ornata.

ta's (Manta birostris) die als een cirkelende trein telkens over hun poetsstation zweven. Ook de volledige zwarte reuzenmanta. De tweede duik zien we er maar drie omdat al de andere aan de oppervlakte aan het spelen zijn. Enkele duikers gaan op het einde van de duik nog even snorkelen met de manta's. De namiddagduik doen we op 'Pantai Merah / Pink Beach'. Een zeeschildpad, parende wratslakken (Fryeria rueppellii), twee krokodilvissen (Papilloculiceps longiceps), een witte bladvis (Taenianotus triacanthus) en een grote bidsprinkhaankreeft (Lysiosquillina lisa) trekken onze aandacht. De nachtduik, in 'Loh Liang Bay', is weer een schitterende duik met heel veel macroleven. Ook een schorpioenvis en een sepia passeren de revue.

duikdag 7 We verlaten 'South Komodo' en varen door tot 'North Komodo', waar we de eerste duik doen op 'Castle Rock', een prachtige duikplaats waar we aan de rand van een 'drop off' genieten van de grote scholen vis en de voorbijzwemmende rifhaaien. De middagduik doen we op 'Shotgun'. De naam van de duikplaats verklapt al min of meer wat er ons te wachten staat: we zullen tegen grote

26

Hippocampus jan./feb. 2017

Foto's (5): Ivo Madder.

Reisverhaal

Ladybug amphipods.

De symbiotische Colemansgarnaal (Periclimenes colemani) leeft tussen de tentakels van een giftige zee-egel.

menes colemani) in een giftige zee-egel en tot slot een mooie afsluiter: de wonderpus octopus (Wunderpus photogenicus). snelheid door een kanaal gestuwd worden terwijl er rond ons kleine manta's voorbijzwemmen. Op het einde zullen we kunnen genieten van mooi, kleurrijk zacht koraal, grote sponzen en intacte tafelkoralen. 't Was prachtig, maar stroming was er niet en daardoor gaven de manta's forfait.

Bovendien is het water te warm: 32°C. We hebben er wel van genoten.

De namiddagduik vindt plaats op 'Crystal Rock', waar we genieten van enkele haaien.

Wel minder haaien dan verwacht. Wellicht omdat er eigenlijk te weinig stroming was en het water 30°C warm is. Vandaag geen nachtduik omdat er een grote afstand overbrugd moet worden.

Zeeappel (Pseudocolochirus violaceus).

duikdag 8 De laatste twee duiken doen we in 'Bima Bay' op duikplaats 'Unusual Suspects', een ideale plek voor 'muck diving'. Heel veel verschillende soorten zeenaaktslakken, een zeenaald, een panterbaars (Cromileptes altivelis), Colemansgarnalen (Pericli-

De reis zit er op. De meeste van de 22 duiken zijn voor herhaling vatbaar. De Komodo-trip is zeker de moeite om te doen. Ik heb er van genoten, maar ben toch blij dat ik nu naar huis kan, want ben al meer dan een maand onderweg (eerst de 'Sardine Run' in Zuid-Afrika, met aansluitend duiken in Bali en als afsluiter een duikcruise in Komodo).  IVO MADDER

De MSY ILIKE vaart langs de mooiste duikplaatsen van Indonesië: van Komodo tot Raja Ampat. De zomerperiode is de ideale periode om Komodo te ontdekken omdat het daar dan de beste periode is om te duiken. Tijdens de herfst varen ze van Komodo naar Raja Ampat in verschillende etappes. Ze varen langs Alor, De Molukken (Ambon), Forgotten Islands, Banda Sea en Triton Bay om zo tijdens onze wintermaanden aan te komen in Raja Ampat. De geplande routes kan je bekijken op de website van MSY ILIKE (www. dive-away-liveaboards.com/en/ilike).

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Nu 15% voorjaars voordeel!

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

veRkOOp vaN TOpmeRkeN aDvIes vaN pROfessIONaLs OffICIëLe HeRsTeLDIeNsT maaTweRk OpLeIDINgeN

HaaL HeT maXImaLe UIT Je ONDeRwaTeRCameRa www.mes-bvba.be



START TO

DIVE Meer informatie www.nelos.be

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …….

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor: Naam voornaam

SHOWROOM HOFEINDE 21 2350 VOSSELAAR BELGIE TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE WWW.DUIKMATERIAAL.BE

Actie geldig tot 30/04/2017

Hippocampus jan./feb. 2017

27

Reportage

Foto: Ivo Madder.

Biologie

Koraalbomen

schoonmaken De redactieleden Bert Janssens en Ivo Madder namen deel aan het koraalherstelprogramma in Bonaire.

I

n het inleidend artikel over Bonaire (Hippo nr. 259) gaven we reeds een korte introductie over de schitterende organisatie genaamd 'Coral Restoration Foundation' (coralrestoration.org), waarvan de naam zelf alles over haar doel zegt: behoud en herstel van de koralen en zelfs telen ervan, om uit te zetten ten einde nieuwe riffen te maken en oude te herstellen.

Deze organisatie heeft een afdeling in Bonaire (crfbonaire.org), in het 'Dive Buddy Resort', vlak ten noorden van Kralendijk en aan de pier van het duikcentrum.

Van de charmante Nederlandse Milou kre-

28

Hippocampus jan./feb. 2017

gen we samen met nog andere hotelgasten in een klaslokaal een uitgebreide briefing, alsook een woord uitleg over gans de organisatie. Tijdens de les moest iedereen oefenen in de handelingen die straks onder water uitgevoerd moesten worden. We gingen immers koralen schoonmaken en zelfs koraal telen! Deze activiteit gebeurt dagelijks en als hotelgast kan je je hiervoor gewoon als ĂŠĂŠn van je dagelijkse duiken inschrijven, tenminste als je kan bewijzen dat je ooit deze cursus gevolgd hebt.

Vervolgens mochten we onze duikuitrusting optuigen en aldaar te water gaan om aan het koraalkuiswerk te beginnen, extra gewapend met een ordinair afwassponsje en afwasborstel vastgemaakt aan onze trimvest.

We zwommen een goede 100 meter van

de kant en kwamen op ongeveer 6 meter diepte. Aan een heel systeem van stokjes met koordjes vastgehecht aan een centrale stok die met een boei in de hoogte hing, waren allemaal stukjes hertshoornkoraal gefixeerd met een korte plastic visdraad.

Het leek op een boom, die men daarom trouwens 'coraltree' (koraalboom) noemt.

Op een stuk wit zand stonden tientallen van deze bomen allemaal ordelijk gegroepeerd in een sector opgesteld, welke de 'nursery' wordt geheten.

Ongeveer om de week moeten deze bomen gereinigd worden want het jonge opschietend koraal kent voornamelijk vier vijanden: de verstikkende bruine algen (Lobophora variegata), de kleine koraalslakjes (Coralliophila abbreviata), vuurwormen (Hermodice carunculata) en bacteriĂŤn.

Bonaire Seaside Apartments

The best things do come in small packages

Een intiem, centraal gelegen duikresort met 15 ruime studio’s, 1- en 2-slaapkamer appartementen met 5*divecenter, restaurant, privé pier, strandje en fantastisch uitzicht vanaf uw ruime balkon of terras.

Bonaire Seaside Apartments biedt elegantie met alle charme die u tijdens uw vakantie kunt wensen. Gelegen aan de boulevard op loopafstand van het hart van Kralendijk.

Wij heten u graag hartelijk welkom op één van onze comfortabele accommodaties aan zee!

Vraag naar onze Dive & Drive pakketten!

De ruime en comfortabele studio’s, een-, twee- en drie slaapkamer apartementen zijn van alle gemakken voorzien en hebben prachtig uitzicht op zee. Op het terrein diverse zonneterrassen en een privé strandje.

U duikt bij ons met DiveFriends Bonaire.

Zij verzorgen al uw duikpakketten en cursussen. Voor iedere duiker op elk niveau.

Voor meer informatie en reserveringen:

www.managementconnexions.com E-mail: Europe-office@managementconnexions.nl of vraag uw eigen duikspecialist voor een offerte

Reportage Biologie

Samen met Milou kregen we 'coraltree n° 20' toegewezen om schoon te maken. Om opwoelend zand te vermijden, zijn er twee houdingen die je mag aannemen tijdens het reinigen: ofwel heel stabiel zweven met matige bewegingen om je positie te corrigeren ofwel neerzitten op de knieën en je niet meer verplaatsen.

Tijdens de les wordt o.a. uitgelegd hoe en waar je de nylon strop moet aanbrengen.

Kleine koraalslakjes Soms zie je op de koralen kleine witte plekjes, die eruitzien als visbeten. De plekjes worden veroorzaakt door kleine koraalslakjes (Coralliophila abbreviata).

Op hertshorenkoraal grazen deze slakjes soms grotere delen aan één stuk af. Om het koraal gezond te houden, worden deze slakjes verwijderd.

K le

ine k

o raal s l ak j

es

.

Alle leerlingen moeten oefenen met het ophangen van een stukje koraal in de koraalboom.

Vuurwormen Onderzoeken door Israëlische wetenschappers hebben aangetoond, dat de vuurworm (HermoVu u r w o r m . dice carunculata) bij het vreten aan koralen een bacterie overdraagt, die koraalverbleking veroorzaakt.

30

Hippocampus jan./feb. 2017

Milou brengt ons naar koraalboom nr. 20.

Foto's (6): Ivo Madder.

Bert zette zich op de knieën neer op het hagelwitte koraalzand. Ivo nam een zwevende houding aan. We trokken onze wapens – met name sponsje en borstel – en begonnen verwoed gans de boom te schrobben.

Als er een gedeelte gereinigd is, kan je de koraalboom een stukje ronddraaien om een ander deel schoon te maken, zodat je je niet moet verplaatsen.

Alle takjes en de eraan vastgemaakte visdraden moesten goed gereinigd worden want het is langs daar dat de belagers de stukjes opgroeiend koraal bedreigen en

De bovenkant van het nylon draadje moet zo kort mogelijk afgeknipt worden, zodat algen minder houvast hebben.

aanvallen. Het hertshoornkoraal mochten we tussen de vingers even opnemen maar niet te lang om het niet te teveel te verstoren en te stresseren. Het netelde absoluut niet volgens Milou. Toch kreeg Bert af en toe een ferme prik op zijn vingers en duim.

Achteraf zei Milou dat dit netelen ten gevolge van minuscuul in het wild groeiend vuurkoraal was, dat zich vrij op de takken had vastgezet. Zijzelf is er al immuun voor, maar wij duidelijk niet…

Tijdens het reinigen van de koraalboom wordt Bert geneteld door jong vuurkoraal.

Met een vijftal ploegen duikers waren we op diverse plaatsen bezig met dit schitterend natuurbehoud, wat op zich een rustgevend maar ook emotioneel gevoel gaf in die stilte met enkel het regelmatige geluid van onze luchtbubbels vermits we een heel klein steentje bijdroegen tot de instandhouding van de natuur, tegen het verdwijnen van de koralen, die het overal ter wereld zwaar te verduren hebben.

De lieftallige echtgenote van Bert zou hem trouwens nooit geloven dat hij naar Bonaire was gegaan om schoon te maken. Na 15 minuten begon Milou van grotere takken koraal kleinere af te knippen, die wij op onze beurt in de boom mochten ophangen.

Dit gaf zelfs even een kerstgevoel alsof we de boom aan het versieren waren voor het kerstfeest. Ondertussen zwom een grote tarpoen opgewekt door het koraalbomenveld, die blijkbaar ook hier een lokaal huisdier was geworden.

Van de grotere takken hertshoornkoraal knipte Milou kleinere stukken af.

Koraalbed Als de hertshoornkoraaltakjes – die aan de koraalboom hangen – groot genoeg zijn, worden ze uitgezet op een koraalbed.

Nylon stopjes met twee aluminium vergrendelblokjes worden aangebracht.

Na 50 minuten kwamen we opgewekt en voldaan boven water als tevreden milieuactivisten. We waren het roerend eens dat dit een schitterend project is.  BERT JANSSENS EN IVO MADDER

Foto's (4): Ivo Madder.

Even verder gingen we een groot op de zeebodem uitgezet koraalbed inspecteren op slakjes en ziektes. Het was evenwel redelijk gezond, waarbij toch nog diverse slakjes konden gearresteerd worden en meegenomen. Ook konden we een paar takjes die aangetast werden door trilhaardiertjes, wegknippen.

De nieuwe koraaltakjes worden opgehangen in de boom.

Hippocampus jan./feb. 2017

31

Reportage Biologie

Juffertjes (in het Engels: Damselfishes) bijten op verschillende locaties op het koraal. Vrij snel beginnen er algen te groeien op die plekken. Het koraal beschermt zich door een 'schouwstructuur' te ontwikkelen rond die algen, om te voorkomen dat aangrenzende gebieden aangetast worden. De 'schoorstenen' hebben karakteristiek een toefje algen op de top. Het is geen ziekte en het koraal gaat er niet aan dood, maar het ziet er niet mooi uit.

Inspectie van de uitgezette koraalbedden.

Wegknippen van de aangetaste takjes.

Trilhaardiertjes Eén van de koraalziekten die harde koralen teistert is de 'white band disease' (WBD). De ziekte is vernoemd naar de witte banden die zichtbaar worden: dit is het holle kalkskelet dat overblijft als de poliepen zijn verdwenen. Als de ziekte toeslaat, gaat er vijf millimeter levend koraal per dag verloren. In de Caraïbische wateren zijn het vooral de koraalsoorten Acropora cervicornis (hertshoornkoraal) en Acropora palmata (elandgeweikoraal) die door WBD worden getroffen. Ooit waren deze twee koraalsoorten de meest voorkomende in de Caraïbische zee, maar sinds de jaren '70 neemt hun aantal af.

32

Hippocampus jan./feb. 2017

Beide koralen worden nu met uitsterven bedreigd en staan bijgevolg op de 'Rode lijst van de IUCN' geklasseerd als 'kritiek'.

Tot begin 2014 was nog onbekend of WBD veroorzaakt werd door ziekmakende microben of door stress. Biologen hebben sindsdien vijftien verschillende bacteriën ontdekt die altijd op ziek koraal, maar nooit op gezond koraal voorkomen. Ook vonden ze trilhaardiertjes (ciliaten) die in dichte kluwen intact koraalweefsel opvraten. De biologen konden de ziekte stoppen met een behandeling van de antibiotica ampicilline en paromomycine.

Andere antibiotica genazen het koraal niet, maar doodden wel alle trilhaardiertjes en verschillende bacteriën. Uit die experimenten leidden de biologen af dat

drie bacteriesoorten de veroorzakers zijn van WBD. De trilhaardiertjes en overige bacteriën komen waarschijnlijk daarna af op het beschadigde koraalweefsel, en tasten het verder aan. Vooral de trilhaardiertjes tasten het nog gezonde koraal verder aan. In het wild voorkomend koraal behandelen met antibiotica is echter geen goed idee, gaven de onderzoekers mee. Bacteriën kunnen immers resistent worden. Daarnaast kunnen antibiotica ook goedaardige bacteriën doden. Alleen voor ziek aquariumkoraal is antibiotica een optie.

De 'Coral Restoration Foundation' dijkt WBD in door de witte stukken tussen het koraal uit te knippen, zodat het goede koraal niet verder aangetast wordt door de trilhaardiertjes.

Foto's (4): Ivo Madder.

Juffertjesschouwen

Duikreizen Individueel · A la carte · Groepsreizen

RS MARE TOU EL AAN DE NEEMT DE

E BELGISCH URS E B T R O P S DUIK 18

T 2017 & 19 MAAR EN RP

LIS ANTWE

METROPO

BEKIJK ONZE BROCHU RE ONLINE WWW.MARETOURS .BE/DUIKREIZEN

WWW.MARETOURS.BE | ONLINE@MARETOURS.BE | CALLCENTER: 016/50 22 22                  

AALST AARSCHOT DEURNE RILLAAR BEVEREN BORSBEEK BRASSCHAAT BRUGGE DIEST EEKLO GEEL GENK HECHTEL-EKSEL KORTRIJK LEUVEN LONDERZEEL MOL ROESELARE

Molenstraat 28b Martelarenstraat 23 Turnhoutsebaan 107 Diestsesteenweg 141 Yzerhand 6 De Robianostraat 2 Bredabaan 298 Gistelsesteenweg 432 Hasseltsestraat 67 Stationsstraat 5 Markt 43 ‘De Passage’ Molenstraat 13, b 1 Kerkstraat 8 bus 2 ”K in Kortrijk“ Steenpoort 2/W034 Tiensestraat 64 Dorpstraat 2 Graaf de Broquevillestr. 23 Noordstraat 62

T 053/72.97.97 T 016/56.36.56 T 03/325.87.55 T 016/50.93.10 T 03/775.62.27 T 03/322.62.00 T 03/652.19.11 T 050/39.20.00 T 013/32.35.35 T 09/377.25.99 T 014/58.35.38 T 089/35.77.27 T 011/73.36.36 T 056/24.56.80 T 016/20.27.33 T 052/30.47.30 T 014/31.84.63 T 051/24.26.28

info.AL2@maretours.be info.AAR@maretours.be info.DEU@maretours.be info.AA2@maretours.be info.BEV@maretours.be info.BOR@maretours.be info.BRA@maretours.be info.BRU@maretours.be info.DIE@maretours.be info.EEK@maretours.be info.GEE@maretours.be info.GNK@maretours.be info.HEK@maretours.be info.KOR@maretours.be info.LEU@maretours.be info.LON@maretours.be info.MOL@maretours.be info.ROE@maretours.be Foto © Rene Lipmann

Reportage Reisverhaal

Puerto

Galera

op de Filipijnen

Het Filipijns duikparadijs Puerto Galera op het grote eiland Mindoro bevindt zich op drie uur afstand ten zuiden van de hoofdstad Manila.

Een taxi voert je in twee uur of een goede 120 km naar de havenstad Batangas van waaruit je dan nog een uur per boot naar ginds dient te varen.

W

e werden door mijn duikreisboer Wild Water gestationeerd in de baai van het duikstadje Sabang, net erbuiten aan de stadsgrens in het gezellige en comfortabele El Galleon Dive Resort met annex het goed en ruim uitgeruste duikcentrum van Asia Divers (asiadivers.com/beach-resort-philippines). Aldaar wordt gedoken met 12-liter alu-flessen en is er nitrox ter beschikking.

Ze hebben steeds vier duiken per dag op het programma staan, telkens op een vast uur.

El Galleon beschikt eveneens over een zeer lekkere lokale en Westerse keuken. Ze hebben basiskamers maar ook ruimere appartementen/penthouses met grote terrassen in een prachtig verzorgd junglepark.

We werden hartelijk verwelkomd door de duikgidsen Allison, Pete, Kjell, Troy, Ferdi en Ruben. Andy is de technieker/materiaalmeester, die me werkelijk qua humor, manier van doen en praten liet denken aan

34

Hippocampus jan./feb. 2017

Scotty, de chief-engineer van de Enterprise uit de bekende Star Trek-films. Bij hem moest ik immers te rade gaan binnen enkele duiken wanneer mijn oude en versleten ademautomaat het definitief zou begeven net voor een duik.

Het loont echt de moeite te wandelen door Sabang, dat bruist van allerlei activiteiten.

Onmiddellijk zit je in de plaatselijke 'couleur locale'-sfeer, die doet denken aan de oude oorlogsfilm 'The Deerhunter'; kleine smalle straatjes met vele kleine winkeltjes, restaurantjes, bars, tattooshops en 'streetfood'-kraampjes, … alles zo typisch voor Azië. De strandlijn zit volgepropt met niks anders dan tientallen kleine duikcenters, met eigen bar, allemaal pal bij elkaar. Je kan ook met een taxigids in zo een typisch verchroomd, blinkend minibusje met veel franjes en versieringen het eiland bezoeken door dorpjes, de jungle en rijstvelden naar prachtige zeezichten, watervallen, hangbruggen, enz. Onderweg krijg je dan nog een gezellige vis-bbq aangeboden. Een rit op een kleine buffelkar door de jungle en riviertjes is ook een avontuurlijke bezigheid.

De eerste twee dagen hadden we last van enorm veel regen als restant van één der eerste tyfoons van het seizoen, die gelukkig net voor de Filipijnen was uitgeweken richting Taiwan. Daarna zouden we weer veel zon krijgen met weinig bewolking. De temperaturen bleven boven de 30°C. Ook het zeewater kende dit afgerond cijfer.

De duiken met de 'banca' (een typische, lokale duikersboot) situeren zich hoofdzakelijk op korte afstand in de baai, ook voor de nachtduiken. Net buiten de baai heb je dan de immens grote en prachtige koraalvelden, waar Puerto Galera zo bekend om is.

Al in 1974 werd dit gebied door de UNESCO uitgeroepen tot marien reservaat.

Aan enige vorm van 'muck diving' wordt hier niet gedaan hoewel hier ook diverse 'critters' kunnen aangetroffen worden, wat trouwens bewezen wordt in het duikcentrum door de aldaar opgehangen foto's van de winnende laureaten van de Hugycup 2015, die toen daar werd georganiseerd.

een rijk onderwaterleven De 'check dive' geschiedde vlakbij, in de baai bij de ankerplaats van de Fantasea, de overzetbanca naar de andere eilanden.

Op nog geen steenworp van het stadje krioelde het toch al van het onderwaterleven.

Op het zand vond je veel koraalblokken met alle mogelijke koraalvissen. Ertussen zwom een enorme lang uitgerekte school van enkele honderden neonfuseliersvissen. Ook verschenen er vele diverse naaktslakken op het appel. Over een enorm wijd maar schitterend koraalpark beëindigden we de duik, wat dus veelbelovend was voor al hetgeen we hier nog zouden te zien krijgen.

'Sandy Beach' is een trage drop off met veel

De jetty van het duikcenter.

'Wreckpoint' bevindt zich eveneens buiten de baai en is een enorm uitgebreid koraalveld met veel vis, harde en zachte koralen en de typische felgekleurde vedersterren, een waar feest voor het oog dus.

In het verlengde ligt de vermaarde duik-

plaats 'Escarcea', die ideaal is voor een 'driftduik' over andermaal een overvloed aan koralen. Ik bemerkte een gorgoon, die ik dan ook – maar spijtig genoeg tevergeefs – ging inspecteren op pygmeezeepaardjes.

Later zou ik van de duikgidsen vernemen dat deze juweeltjes vroeger overvloedig aanwezig waren maar thans een zeldzaamheid zijn geworden.

Er zijn ook hier inderdaad niet veel gorgonen meer te bekennen. Stress en een totaal gebrek aan privacy moeten daar on-

getwijfeld voor gezorgd hebben. Het moet inderdaad uitermate irriterend zijn wanneer dagelijks tientallen onderwatercamera's zomaar ongevraagd pal op enkele centimeters afstand voor je al zeer kleine zeepaardjesneus opdringerig worden gestoken. Dan zou ik ongetwijfeld eveneens andere toevluchtsoorden gaan opzoeken waar je opnieuw in alle rust zou kunnen leven zonder al dat onbeleefd en rumoerig paparazzi-gedoe.

Op een open plaats in het zand spotte ik een heel park tuinpalingen, die zeer lief krom

Leuke transportmiddelen.

Foto's (2): Bert Janssens.

murenes tussen het koraal, zeenaalden, naaktslakken en een grote bruine hengelaarsvis. Tevens waren er opvallend veel anemonen met diverse soorten anemoonvisjes. Het laatste kwart van de duik ging over massa's zacht koraal.

Hippocampus jan./feb. 2017

35

Reportage Reisverhaal

Harige hengelaarsvis (Antennarius striatus).

Een kleurrijke zeenaaktslak legt haar eieren af.

Spookfluitvis.

Foto's (4): Marc Van den Broeck.

Mimic octopus (Thaumoctopus mimicus).

36

Hippocampus jan./feb. 2017

hun kopjes uit het zand staken. Een weinig verder kronkelde er ook wel een echte 'banded seasnake' (gestreepte zeeslang) voorbij vermits deze duidelijk een typische slangenkop vertoonde met een snuffelende gespleten tong. Haar gif is honderdmaal krachtiger dan dat van een cobra op het land, maar ze was totaal ongeïnteresseerd in onze duikersgroep. Tevens was het altijd een plezier om wat grote vleermuisvissen en jagende horsmakrelen te ontmoeten.

zijnde welgeteld drie onderwaterinhammen op ongeveer 27 meter diepte, waar de stroming hevig kan staan maar dus ideaal is voor groter leven. Er hingen diverse scholen vis, onder andere een makrelensoort met wijd opengesperde bek. Verder de gekende neonfuseliersvissen, diverse jagende horsmakrelen, 'sweatlips', een grote groep vleermuisvissen, snappers, keizervissen, enz. Allen zorgden ze voor veel en een drukke activiteit.

Bij het stijgen bovenaan het rif viel er plots totaal onverwacht, maar met veel genoegen, een middelgrote napoleonvis binnen.

Ik kon mijn ogen niet geloven dat dit dier hier toch nog wist te overleven ondanks zijn fenomenale, ziekelijke waarde van duizenden dollars om er mee op Chinese bruiloften te pronken, dit louter en alleen ten teken van rijkdom en grote stoef. De prachtduik werd beëindigd via een doorgang in een klein grotje.

Op de grond van de derde canyon zag mijn zoon Vic een enorme solitaire barracuda rusten, die verstoord en geërgerd als een pijl uit een boog wegschoot. Temidden van deze drukte dacht ik: “Dit is de plaats en het moment om een rifhaai te laten doorkomen”, wat spijtig genoeg niet gebeurde.

Toch zorgde deze duik voor een zeer aangenaam spektakel dat eindigde aan een verloren anker van 1,5 meter groot, om dan vervolgens in open water te stijgen en rustig de veiligheidsstop te maken, allen met een voldane glimlach achter onze duikbrillen.

Via 'Escarcea' kan je ook een andere topduikplaats bereiken, 'Canyon' genaamd,

nachtduiken en wrakduiken Een ander hoofdstuk wat je in Puerto Galera zeker niet mag missen zijn de nachtduiken.

Deze geschieden allemaal binnenin de baai met een zeer korte boottrip. We begonnen op 'Three wrecks': een polyesterzeilboot, een houten boot en een kleine cargo. Aan de koord gingen we naar beneden tot op een diepte van 21 meter. Onderaan op de koord zelf zat al een gitzwarte hengelaarsvis klaar. Op het polyesterwrak trof Vic vervolgens twee grote groene exemplaren aan. Hij begon er echt oog voor te krijgen om die goed gecamoufleerde wezens te ontmaskeren, waarbij hij zich de volgende dagen ging specialiseren in de schorpioenen steenvissen. Tijdens zijn eerste duiken in de Oosterschelde, exact 1,5 maand eerder, had hij de sepia's gemist – op hun eilegsels na – maar hier kwam een klein exemplaar hem wel begroeten. De gewone versie weliswaar en niet de flamboyante versie, die zich qua felle kleuren gedraagt als een Sinksenfoor vol schittering.

De gids bemerkte in het zand een sterren-

Advertentie

Hippocampus jan./feb. 2017

37

Reportage

Een

o e ra n g o e t a n k ra

b.

' Co

'. ffee

Foto's (2): Luc Bl

oc

k

x.

Een school koraalmeervallen.

kijk e r (Stargazor), een geblokte vis van ongeveer 30 cm groot, die zich helemaal ingraaft zodat enkel de halfronde kring van zijn gesloten bek zichtbaar blijft alsmede zijn naar boven geopende ogen alsof hij constant naar de sterren ligt te gapen.

Onder de motor van het tweede wrak was een grote groene murene actief naar voedsel op zoek. Een weinig verder glipte een slangenaal van een onbekend merk met gekleurd tekeningenmotief voorbij. Verder zagen we een voor mij totaal onbekende 'critter', een vijftien cm grote rechthoekige knalgele krab, die er als een waggelend doosje kwam aanlopen. Ondiep boven een veld zeegras waar dikwijls schildpadden worden gesignaleerd, beëindigden we deze prachtnachtduik.

Een andere duik zouden we de volgende avond doen nabij het resort. Het krioelde er van de vele naaktslakken alsmede massa's kleine en grote koraalduivels. Een kleine gestreepte zeeslang was hier ook actief. Vic liet mij een felgekleurde valse steenvis zien want echte steenvissen laten zich volgens mij niet zo hevig bruinrood

38

Hippocampus jan./feb. 2017

kleuren? Tenzij in de paartijd?

Toen ik er langer naar keek, voelde ik instinctief dat er iets raars aan de hand was tot ik plots het rotsblokje er vlak naast in het oog kreeg dat eveneens een halve cirkel naar beneden vertoonde met één paar ogen erboven; het waren er twee bijeen! Thans kwam er eens geen naaktslak aangekropen, maar wel een knalgroene platworm. Die onderscheidt zich van de zeenaaktslakken doordat zijn lichaam veel platter is en bovenop geen kieuwen vertoont.

Deze maal zouden we niet naar de boot teruggaan maar de duik aan het ponton van het duikcentrum beëindigen via een trap.

Vlak ervoor kwamen we nog een grote school rechtopstaande en guitige scheermesvisjes tegen alsook een kleine octopus.

Mijn hart begon uiteraard hevig te slaan, zou het thans eindelijk een echte blauwgeringde zijn? Hij deed wel wat eigenaardig vermits hij één pootje compleet rond zijn lichaam had gelegd. Vermits we te dichtbij naderden, vluchtte hij weg en onthulde hij zijn mysterie: hij had nog maar één pootje.

De overige zeven poten was hij compleet verloren. Tot mijn enorme spijt liet deze achtste poot evenwel ook geen blauwe ringen zien.

We klommen op het ponton waar de gezellige zeebar met prachtig zicht op de baai

ondertussen was geopend en mijn lieftallige echtgenote ons vrolijk opwachtte met twee ijsgekoelde San Miguels, de lokale pils, die op een hemelse wijze gulzig in onze uitgedroogde kelen konden binnenglippen.

cargowrak Puerto Galera heeft ook een wrakkenhoofdstuk waaronder dat van de Elma Jane. Het betreft een afgezonken cargoschip dat geheel rechtopstaand op de bodem, pal op 30 meter diepte rust. De eerste maal werden we verkeerd gedropt en met een hevige stroming meegevoerd, dit ondanks hevige fysieke inspanningen van de duikgids om toch nog op de site te geraken. De boodschap was dus om goed bij elkaar te blijven waarbij we over een zanderige bodem samen wegvlogen, die gelukkig snel veranderde in een veld van hard koraal waartussen we totaal onverwacht een grote slapende schildpad per ongeluk wakker maakten.

Een mooie luipaardtrekkersvis, mijn favoriet onder de trekkersvissen, vroeg zich af wat wij hier kwamen uitspoken vermits dit geen gebruikelijke duikplaats was. Opdat de boot ons niet uit het zicht zou verliezen, besloot de gids om veiligheidshalve de duik vervroegd te beëindigen.

Foto's (2): Marc Van den Broeck.

Reisverhaal

De dag erop werden we wel juist gedropt. Het wrak werd door enorm veel leven omringd. Tientallen vleermuisvissen zochten onder het roer bescherming, hoewel een andere school van over de honderd exemplaren er sierlijk rondzwom samen met nog enkele andere scholen vis, waaronder sweetlips, snappers en makreelachtigen. Vooraan de boeg besloot ik even om Titanic te spelen, waardoor mijn oog viel op een grote felgroene hengelaarsvis. Een weinig verder spotte ik een stukje zwarte spons van tien cm groot dat zich zeer traag voort leek te bewegen als een slak. Ik haalde de duikgids erbij, die kon ook niet volgen zodat ik het onbekende wezen prompt als 'de zwartesponsnaaktslak' doopte. Aan de achtersteven beëindigden we de duik, waarbij de duikgids en ik zelf nog heel wat visdraad losmaakten en mee naar boven namen voor de vuilnisbak.

Andere prachtige koraalduiken waren nog Kilma, Sabang Point, Manila Channel en Monkey Beach, waar een grote tandbaars trots toonde dat je hier toch ook nog kon ontsnappen aan de vissers teneinde een respectabele ouderdom te bereiken. Op Manila Channel was er wel een kleine plek waar het koraal wit was uitgeslagen, waarover de duikgids toegaf dat dit gelukkig de enige plek op gans het eiland was waar de gevreesde mondiale 'coralbleaching' zich spijtig genoeg toch ook manifesteerde.

Ik kwam met 18 uur 'no fly' juist uitgerekend boven water vermits ons vliegtuig 19 uur later terug naar huis zou vertrekken. Na de inpak van de valiezen kon 'de Bonte Avond' beginnen.

Ondanks de lange terugreis van bijna dertig uur voelde ik aan mijn kleine teen dat ik waarschijnlijk nog voor een derde keer terug zal komen naar de Filipijnen.

Er zijn immers nog zo veel andere spectaculaire wereldtopduikplaatsen hier te verkennen zoals Visayas, Cebu, Apo, Malapascua, Tubbataha, enz. 

Foto's (4): Marc Van den Broeck.

koraalverbleking

Ze e

ster.

Go

BERT JANSSENS Een

' Re dhair Seahors

ed

geca

mou fle erd.

e'.

Eén van de drie kleine wrakken.

Hippocampus jan./feb. 2017

39

Reportage Medisch

U bent

gezond!

We horen het ieder jaar graag Foto's (2): Chrisje Demuynck.

zeggen na een bezoek aan de dokter: "U mag alweer een jaartje duiken". Maar mijn jaar wordt op 16 oktober 2016 afgebroken door een ambulant bezoek aan het ziekenhuis van Goes.

N

a de vermoeiende Stage in Boulouris mag ik uitduiken tijdens het OVOS-proevenweekend in de Grevelingen. De bedoeling is om schipper te zijn, maar bij grote opkomst wil ik graag duikleidingen afnemen omdat dit de minst intensieve duikjes zijn – althans voor de instructeur. Omdat ik twee dagen op het water ga vertoeven, verkies ik mijn droogpak om mijn taak waar te nemen.

duik 1155 Na de briefing en nadat de afspraken gemaakt zijn met de kapitein, worden we als eersten gedropt. "3, 2, 1, go!". Ik kom boven en ga meteen terug onder want mijn buddy, kandidaat 3*D, is één van zijn vinnen kwijt.

Tevergeefs. Onze kapitein roept dat hij eerst de andere ploegen te water gaat laten.

Door de aflandige wind drijven we richting de 40-meterboei. Peter Temmerman, kapitein van de 'Fun3', vaart naar ons toe. Wat een geluk. Hij heeft een vin aan boord die

40

Hippocampus jan./feb. 2017

Mijn longcapaciteit werd uitgebreid getest.

dan ook nog past voor mijn buddy. Ik pols of mijn buddy nog wil duiken, wat hij bevestigt. We zwemmen naar de 30-meterboei.

Ik krijg een 'duim naar beneden' te zien, wat ik beantwoord met een duidelijk OK-teken.

Tijdens de daling zie ik mijn buddy regelmatig naar zijn inflator grijpen, wat maakt dat ik stiekem hoop dat hij mooi uitgetrimd gaat aankomen op diepte. Spijtig genoeg gebruikt hij het slijk van de Grevelingen als matras om op 28 meter te landen op de bodem, wat ons iets later parten zal spelen bij de zichtbaarheid. Hij blijft rustig liggen en geeft even later duidelijk de zwemrichting aan. Ik laat hem vertrekken en wil dan op mijn kompas kijken om de richting te checken. Ik zie niets, zelfs niet op mijn verlicht scherm. Ik kijk op en zie buiten zwart water een gele vlotter van een vreemde buddylijn tegen mijn neus. Zit ik te midden van de tweede duikploeg? Ik wil over de buddylijn gaan, maar voel mijn trimvest tegen mijn buik in plaats van tegen mijn rug drukken.

Een fractie later hoor ik een computer-

alarm. Er flitsen verschillende gedachten door mijn hoofd: Waar is mijn buddy?

Hang ik vast aan die tweede ploeg? Gaan we te snel omhoog? Ik wil mij rechtop zetten maar dit blijkt niet te lukken. Mijn fles hangt vast waardoor ik vanuit horizontale ligging niet rechtop geraak. Ik gebruik al mijn krachten en brul het uit om nog extra kracht te krijgen. Ja, gelukt, ontluchten, … mijn buddy … stabiel. Ik vraag drie keer achter elkaar of alles in orde is en hij antwoordt me driemaal. Oef! Met ons allebei alles OK, enkel heb ik wel een beklemmend gevoel, maar ik wijt dit aan de bezorgdheid.

Mijn buddy doet teken om zijn duikleiding verder te zetten. We dalen terug en duiken uit. We komen boven op 10 meter van de steiger, maar door de inspanning om recht te staan voel ik pijn achter mijn borstbeen.

"Ik ben boos en ik heb pijn. Heb jij van iets last?". "Nee, nee... ik zat met mijn arm vast aan uw fles". We zwemmen naar de steiger en terwijl mijn duikgenoot naar boven

je lichaam vocht in je longen duwt en waarbij je kan verdrinken in je eigen lichaamsvocht (nvdr: lees ook het medisch artikel over ILO, elders in deze Hippocampus).

oorzaken Je hebt enerzijds de duikomstandigheden die parten kunnen spelen, zoals: koude, de nekseal van mijn droogpak, het snel van horizontale naar verticale positie wisselen en dit ook nog eens met grote kracht­ inspanning. Anderzijds ben ik binnenstebuiten gekeerd om een medisch of beter gezegd een lichamelijk mankement te vinden, maar zowel mijn longen als hart functioneren goed. Zelfs mijn bloedwaarden zijn opnieuw nagekeken. "Ja, nog steeds zo gezond als een visje", wordt er gezegd.

Daarna is mijn bloeddruk gemonitord.

Heeft misschien de stress mij een plotse verhoogde bloeddruk gegeven? Allergietesten heb ik eveneens moeten doorstaan.

Ook je schildklier kan je best jaarlijks laten controleren want zowel allergie als een zwelling van je schildklier kan je luchtpijp vernauwen en zou een factor kunnen zijn om een ILO te krijgen, wordt me verteld.

Testen al liggend bepaalt of je schildklier je luchtverplaatsing beïnvloedt.

klimt, spuw ik wat bloederig slijm uit. Ik beklim twee treden van de kipladder, pijn steekt op en ik geraak meteen buiten adem.

Ik geraak met veel moeite boven. Wat is er met mij aan de hand?

Aangekomen in het ziekenhuis van Goes en na bloed-, long- en hartonderzoek, klinkt het enkele uren later: "Wij kunnen niets vinden. Alle waarden zijn in orde. U bent gezond!". Maar waarom voelt het dan anders?

diagnose Terwijl ik mijn symptomen telefonisch bespreek met dokter Ingrid Dekelver, voorzitter van de Geneeskundige Commissie, val ik geregeld stil omdat ik naar lucht moet happen. "Ik wil je morgen zien", zegt ze.

Ze wil geen voorbarige conclusies trekken maar ze denkt aan twee fenomenen, waaronder immersie longoedeem (ILO), een fenomeen dat uitzonderlijk voorkomt waarbij

hoe recupereren Vermits ik na drie maanden nog steeds niet gevraagd heb wanneer ik terug mag duiken, voel ik dat een rustig leventje wel aangewezen is. Buiten de dagelijkse wandelingen, af en toe eens zwemmen en de recente rustige korte 'runs' is 'veiligheid aan de kant', tijdens een clubduik, voor mij mijn favoriete bezigheid. Omdat de zuurstofopname nog steeds niet optimaal is, is dat uurtje zwemmen zelfs teveel van het goede omdat mijn spieren snel verzuren. Een ILO heeft dus een zeer grote impact op je leven.

Maar ik mag mij gelukkig prijzen; het had veel erger kunnen zijn. Zonder Ingrid had mijn leven er veel zuurder uitgezien, moest ze niet even te tijd hebben willen nemen om naar mijn verhaal te luisteren en actie te nemen. Ik kan haar niet dankbaar genoeg zijn.

wat nog Buiten de allergietesten die opnieuw gaan gebeuren en ook nog een PFO-onderzoek dat op me staat te wachten, heb ik als slachtoffer veel geleerd over 'wat niet of wat juist wel' te doen bij een duik of bij een ongeval. In het noodplan, de NELOS-In-

fomap, de NELOS-cursus en de brochure "Wat te doen bij een duikongeval?" (www. nelos.be/ar tikel/Ongeval-Doc-Pub), staat heel wat nuttige info beschreven, maar toch … niemand is daar expert in, daarom mijn eigen bevindingen: DD Zorg dat je goed materiaal hebt: geen te grote trimvest of vinnen.

DD Heb je een eigen buddylijn en OSB? Zo niet, vraag vooraf aan een instructeur om materiaal te lenen en al uit te testen alvorens een proef te doen. Er komen tijdens zo'n proevenweekend kandidaten opduiken die het verplichte materiaal niet bij hebben, laat staan dat ze weten hoe het te gebruiken.

DD Zorg ook voor een volle duikfles. Je begint toch niet aan een proef met een halfvolle fles?

DD Voel je je niet goed of ben je te zenuwachtig, doe geen duikleiding of proef.

Niemand verplicht je om dit te doen.

DD Hoe goed ken je je buddy? Heb je zijn nummer? Heb je het nummer wie te contacteren bij ongeval? Wie is zijn duikschoolverantwoordelijke?

Waar woont de mededuiker? Het heeft mij 20 uur gekost om de gegevens van mijn buddy te krijgen. We kunnen bij inschrijving deze gegevens best meteen laten noteren.

DD Ik ben als enige van mijn regio op een duikevenement, wat mij zeer kwetsbaar en onrustig maakt wanneer er iets met mij gebeurt. Begeleid het slachtoffer steeds. Zo heeft een slachtoffer wat afleiding en blijven het slachtoffer en de achterblijvers wat op de hoogte. Bedankt, Véronique, je beseft niet wat jouw bezoek voor mij betekent.

DD NELOS heeft een zeer goed team ter beschikking die iedereen kan bijstaan, nl. 'Mental Coaching'. Vraag om advies (www.nelos.be/MC).

DD Trek nooit te vroeg conclusies of hou ze voor jezelf. Zelfs al ligt het slachtoffer in de ambulance, woorden reiken soms ver. Na een 'te snel stijg alarm' en een 'allow the watch to catch up' is het mogelijk dat de computer geen alarm weergeeft. Dit is soms enkel te zien wanneer de computer wordt uitgelezen.

Duiken is een sport waarbij gezondheid zo belangrijk is. Maak samen met mij 2017 je verstandigste, veiligste en gezondste jaar!

 CHRISJE DEMUYNCK

Hippocampus jan./feb. 2017

41

Regionieuws OVOS

Schipper zijn is best vermoeiend.

De schippers zijn er klaar voor.

of geluk?

Algemene briefing door Dave Hulpiau en Stien van Hevele.

Foto's (3): Chrisje Demuynck.

Ongeluk

het evenement

als medeschipper op Fun3 tijdens het OVOS-proevenweekend. Niet alleen het weer, de afstand, de opdracht, maar ook het gezelschap is top in het weekend van 15 en 16 oktober 2016.

Volgeladen RIB's.

42

Hippocampus jan./feb. 2017

boten om alle duikers te brengen waar ze moeten zijn. Is het nu 20, 30 of 40 m, een nitroxduik, een kantduik, een jeugdduik of wil je gewoon wat bootervaring opdoen, ook volgend jaar zijn de instructeurs terug van de partij op 14 en 15 oktober 2017.

Mijn auto wordt omgebouwd tot duikmobiel en leefbasis voor het hele weekend.

"Om 9.00 uur in het haventje aan de Kabelaar leggen we de boten in het water". Opdracht begrepen, Peter. "Ik zal er zijn". Daar aangekomen zie ik dat de meeste boten al

Foto: Tess Poffyn.

Ik word gevraagd om in te vallen

Peter Temmerman, kapitein van de Fun3, vraagt me als medeschipper op zijn RIB (Rigid Inflatable Boat) om in Scharendijke aanwezig te zijn waar het proevenweekend van OVOS doorgaat. Zijn eerste medeschipper kan onverwacht niet. Dit evenement wordt al meer dan 20 jaar georganiseerd aan de Kabbelaar, een locatie die zich uitstekend daarvoor leent. Net zoals bij AVOS is ook op dit OVOS-evenement iedereen welkom. OVOS voorziet een hele vloot

in het water liggen. Ik stel alweer vast dat schippers toch steeds vroeg in de weer zijn om de duikers deze luxefaciliteit aan te bieden of om voor hun veiligheid te zorgen. Ik ben fier dat ik dit weekend bij dit team hoor.

We varen de RIB's over naar de steiger om ons aan te melden en in te schrijven. Ik krijg de vraag of ik eventueel proeven wil afnemen. Met veel plezier geef ik de voorkeur aan duikleidingen afnemen omdat ik mijn droogpak heb meegebracht.

veiligheid De schippers krijgen een briefing van Eddy De Vliegher, 3*I. Er zijn 4 RIB's ter beschikking en een veiligheidsboot waarop Dave Hulpiau, algemene duikverantwoordelijke, plaats zal nemen. Ik spits mijn oren want ik hoor hoe we alles veilig kunnen laten verlopen. Verder verneem ik dat er al drie boeien (20, 30 en 40 m) in het water liggen wat super handig is. Ook voor de duikers, want er staat een aflandige wind. Ik kom net op de laatste minuut van de algemene briefing aan nadat ik mijn oorspronkelijke taak als medeschipper heb afgewerkt en

krijg mijn buddy toegewezen. Na de briefing, de materiaalcontrole en de afspraak met de schipper varen we uit. We worden gedropt en vallen op de gevraagde diepte.

Hoe mooi kan het zijn dat je op 25 m vier babypijlinktvisjes ziet. Ook in de namiddag ben ik verrast want het zicht is nog steeds okĂŠ.

debriefen 's Avonds mogen we samen met het OVOS-bestuur onze beentjes onder de tafel schuiven. Niet alleen OVOS, maar ook LIMOS, BRAVOS en ja hoor, ik vertegenwoordig als enige AVOS in het gezelschap.

Gelukkig heb ik Eddy om mij het reilen en zeilen uit te leggen en te vertalen. Ik verlaat de tafel met de vraag aan Stien, de voorzitter van OVOS, of ik morgen mag terugkomen. "Ge moogt nog ne keer proberen", luidt het antwoord. "Ewel, Stien, ik heb toch geluk, he. Ik keere ke weere".

Ik verneem dat dit niet bij OVOS wordt gezegd. Op mijn vraag hoe dan wel, krijg ik het volgende te horen: "Gewoon". Dus ik 'gewoon' de volgende dag.

dankbaarheid Ik ben blij dat ik er terug bij mag zijn. Het weer is ons gunstig gezind en ook vandaag zit de sfeer er goed in. Er worden meer dan 80 proeven afgenomen. Een 10 voor gezelligheid. Een 10 voor de organisatie. En 11 voor de veiligheid. Bij mijn laatste duik loopt het even verkeerd onder water. Mijn duikleider zorgt dat we uitduiken en brengt ons veilig naar de kant. Pas wanneer ik de trap omhoog klim, realiseer ik me dat er zich bij mij een medisch probleem manifesteert. Mijn buddy geef ik de opdracht door te lopen naar de wagen: "Spreek discreet een 3*I aan en vraag of hij mijn fles wil komen halen, want ik geraak niet meer aan de wagen". Door de discretie is dit geen domper op het fijne weekend. Ik dank mijn buddy omdat hij vooral rustig is gebleven, Stijn Lambrecht omdat hij mij de hele tijd heeft bijgestaan en het organiserend OVOS voor de discrete en nodige acties. Ik heb een zeer leerzaam weekend achter de rug. Volgend jaar ga ik 'gewoon' graag terug.  CHRISJE DEMUYNCK

Foto: Tess Poffyn.

Ook de NELOS-vlag wappert fier.

Hippocampus jan./feb. 2017

43

Club in de kijker

50

Welkom. Graag nodigen we de lezer uit om, samen met ons, de vinnen en de duikbril aan te trekken en onder te duiken in een generatiegolf van een halve eeuw geleden.

W

e zetten ons kompas op 1947 en geven ons over aan de greep van het water. Het onder- en bovenwaterlandschap toont ons een Europa dat zijn wonden likt na de Tweede Wereldoorlog. Geboren en getogen in de schoot van de Schelde vinden vier ondernemende waterratten de veerkracht om de Temse Watersport Vereniging op te richten (kortweg T.W.V.).

44

Hippocampus jan./feb. 2017

Foto's (2): Anita Van De Vijver.

Temse wordt

Jeannine De Kimpe en Marc De Corte bereiden zich voor op een duik in Ekeren in 1987.

Zicht op de Schelde uit een lang vervlogen tijd.

Wat klein begint, groeit en groeit. De kanoactiviteiten (met een Olympische selectie!) vormen de basispijler. Gaandeweg worden de kanopeddels vervangen door motor en mast (slim, want dat kost minder moeite) en ontstaat de yachting-afdeling.

Onze duikwijzers geven 1949 aan. De wassende zee heeft al veel sporen uit het zand gewist, maar de herinnering aan GabriĂŤl

Foto: Paul Van Damme.

Duikend

Duikend Temse bezoekt de koude wateren van VodelĂŠe in 1987.

Wouters (Gaby voor de vrienden) blijft levend. Gaby neemt het roer in handen, en zal dat veertig jaar lang stevig en kundig blijven doen. Ondernemen is durven dromen en Gaby Wouters was zo'n dromer.

Na eerst zijn talenten te verweven met de weverij 'n.v. Wouters', verankert Gaby zijn waterpassie met Temse en omstreken.

ontbreken nog grotendeels in het waterbeeld. Opleidingen worden nog volop geformaliseerd. Flessen gevuld krijgen is een moeilijke opgave. Gaandeweg professionaliseert de duiksport zich in België en de rest van de wereld. Duiktekens worden gestandaardiseerd en een standaardcursus wordt uitgewerkt.

geboorte duikers

In 1966 stichten zestien kloeke leden binnen Temse Watersport de duikafdeling.

Voorheen volgden ze lessen in Brussel en trainden ze in het zwembad van Sint-Niklaas. Maar van zodra het Scheldebad in Temse zwemklaar is – we dateren 1969 – springt een bende gretige duikers in het verse chloor. De duikschool in Temse is dan al enkele jaren actief.

Door het stof van de tijd nadert ons kompas het einde van de jaren '50. Gaby en enkele andere clubleden beginnen te duiken.

Het zijn nog de pioniersjaren van duikend België. Zo neemt Gaby onder meer deel aan de allereerste vergadering van de Belgische diepzeeduikers, wordt hij medestichter van de 'Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -sport' (kortweg B.E.F.O.S.) en is hij in 1959 medestichter van het 'Centre d'Activité Sous-marines' (kortweg C.A.S.), waarvan hij tien jaar ondervoorzitter blijft.

Recreatieve duikers, zonder de toen gangbare harpoen, dringen meer en meer de onderwaterwereld binnen. Trimvesten

Foto: Hugo Godts.

Gaby Wouters (rechtopstaand) en Hugo Godts in 1979 op weg naar de Ilses of Scilly, een eilandgroep ten zuidwesten van het Verenigd Koninkrijk. Hugo maakt zijn keuze uit een 'menukaart' van 250 gelokaliseerde scheepswrakken, die rond de beruchte rotsenformatie van Bishop Rock liggen.

Los van Gaby Wouters laten ook de andere clubleden zich opmerken in duikend België.

Zo wordt Jeannine De Kimpe BEFOS-bestuurslid en wordt Jean Sax van 1977 tot 1986 de nationaal verantwoordelijke voor het BEFOS-Duikonderricht. Verschillende leden van Temse Watersport hebben een sterk engagement met de 'handi-divers' (nvdr: duikers met een handicap) en het filmmateriaal van onze cameraman Paul Engels duikt geregeld op in de duikshops in Zeeland.

Het duikgedrag en -materiaal evolueert gestaag. De tijd van kreeften pakken en amforen opduiken ligt al lang achter ons.

Een van onze anciens vertelt nog over een plastic zak van de Aldi, die hij gebruikte om op te stijgen, maar die hij met plezier verving door een trimvest met een aansluiting op de perslucht van de fles. Droogpakken zijn ondertussen geen rariteit meer en deze gewatteerde subcultuur binnen de duikers kent een stevige uitbreiding.

In 1990 beukt het ontij met bruut geweld tegen Temse Watersport. De helikopter van Gaby slaat te pletter op de Franse grond van Bretagne. Gaby en zijn medepassagier overlijden ter plaatse en onze club blijft verweesd achter. Gelukkig ontstond in al die jaren een breed kader. De stoffelijke resten van Gaby zijn sinds lang opgegaan in de leemgrond van Temse, maar zijn vleesgeworden droom leeft verder. In 1997 wordt dit bekroond met de titel 'Koninklijk', en T.W.V. wordt K.T.W.V. Omdat de duikafdeling van Temse pas later gesticht werd, moet tot 2016 gewacht worden om dat jubileumfeest nog eens over te doen. (Maar

twee keer feesten vinden wij niet erg).

Ook in de club verandert in al die tijd veel.

De prille pioniers zijn de fossielen van nu.

De jeugd van toen is de harde kern van nu, met in haar kielzog de jeugd van nu. Een halve eeuw lang breidt het huisrif van varend en duikend Temse zich verder uit. In haar vijftig jaarringen zien we hoe nieuwe koraaltakken zich ontpoppen en andere als witgebleekt koraal naar de archieven verglijden. De jongste koraalspruit van Temse Watersport legt tevens een stevige basis voor de toekomst. De jeugdduikafdeling duikt op in 2001 en kan al jaren op een sterke bezetting rekenen.

Zowel de yachting- als de duikafdeling kennen een relatief elitair begin: om lid te worden dien je voorgesteld te worden door een bestaand lid. En dan moet je maar spannend afwachten op de goedkeuring van je aanvraag tot lidmaatschap. Gaandeweg evolueert Temse Watersport zich van een privéclub tot een sportvereniging met een open karakter en stelt ze zich open voor alle rangen en standen.

Met het 'duim omhoog'-teken eindigen we onze droge duik en we komen boven water op een receptie met Cava en hapjes à volonté. Met zijn bezetting van in totaal 94 leden, waarvan dertien instructeurs en tien assistent-instructeurs, staat duikend Temse klaar om jong talent op te leiden.

een eigen nest De Schelde en Temse Watersport zijn buddy's van het eerste uur. In de jaren '70 verandert onze Schelde echter in een open riool en loost de industrie er duchtig op los. Knap stuk metaal dat in die oliedrab nog kan roesten en de kwalijke geurtjes verdunnen zienderogen de gelederen van Temse Watersport. Met het groeien van de eco-gedachte en een inertie van een tiental jaren keren de vissen terug in de waterloop. Rond en gezond kust de Schelde nu weer met haar zoete mond het zoute speeksel van de zee, een verlangen dat wij als Oosterscheldeduikers delen.

Met als stevig fundament de waterliefde van zijn leden, bouwt Temse Watersport laag per laag haar eigen koraalrif aan de oevers van de Schelde. Maar dat verloopt niet altijd vlotjes.

De eerste stek aan de Schelde – toen Hippocampus jan./feb. 2017

45

Club in de kijker nog enkel pontons voor de boten – moet opgegeven worden. De uitbreidende Boel-scheepswerf verstikt onze thuishaven, en onze club vaart stroomafwaarts naar een stekje naast de Scheldebrug.

Een eigen kalkhuisje wordt samengesteld en likt de zilte kalk uit het water, met hier en daar wat materiaal van de nabijgelegen Boel-scheepswerf dat binnenwaait in 'permanente bruikleen'. Als bouwstijl wordt het Meccano-systeem gebruikt, net als speelgoed passen de metalen balken netjes in elkaar. Het resultaat, dat groeit en groeit van 1962 tot 1970, is een groot clubhuis met twee verdiepingen, een terras en meerdere loodsen.

In 2007 moet Temse Watersport wederom zijn vertrouwde habitat verlaten. We worden verstikt door zand. Veel zand. Het plaatselijk zandwinningsbedrijf en de bouw van een tweede brug over de Schelde trekken ons uit onze vertrouwde schelp, en we drijven weer stroomopwaarts, op zoek naar een nieuw huisje. Ons nieuwe huisrif vindt een thuishaven op 'de Zaat', een kersvers woon- en industriecentrum te Temse.

Vanuit ons kalken rif van steen en cement kijken we nu, met een frisse pint in de ene hand, en een zwartdoorbakken stuk pizza in de andere hand, vanaf de eerste verdieping naar de lichtjes van de Schelde. Onze toog heeft overigens terug de vertrouwde vorm van een scheepsromp.

46

Hippocampus jan./feb. 2017

fris en monter De gezondheid van de club is de som van de inzet van de individuele leden. En die som is groot in Temse. In al die jaren meandert Temse Watersport doorheen het veranderende politieke, industriële en natuurlijke landschap en overleeft de uitdagingen van alledag. De club vormt een hechte groep en kan een logboek van vijftig jaar actief duiken voorleggen.

Bestaande activiteiten vormen vaste waarden en nieuwe initiatieven worden nog steeds verwelkomd. De jeugdduikafdeling is een belangrijke nieuwe telg. Binnen de reguliere duikactiviteiten en trainingen is plaats voor het jaarlijkse kampeer- en duikweekend in Kerkwerve, de bootjesduik, nettrainingen, verbroederingsduiken, de Kerstduik, een engagement met de 'handi-divers', ... Het gehucht 'Buitenland' ligt

aan de overzijde van de Schelde, maar onze reizen zijn ambitieuzer. De Malediven, Spanje en de Rode Zee, met als uitschieters de Galapagoseilanden, passeren geregeld de revue. En zo draagt ook de duikclub van Temse haar loodblokje bij aan de opwarming van de aarde en de zeeën.

Iedereen is welkom in onze club. De gemeenschappelijke noemer is de passie voor het duiken en de onderwaterwereld.

Een duikclub vormt een minimaatschappij en is een toetssteen voor het aanscherpen van sociale vaardigheden. De buddygeest die hiermee gevormd wordt, vervlecht de vriendschap met de vezels van de buddyline, en overstijgt daarmee de fysieke band van het touw. Bij ziekte staan clubleden gretig klaar om een clublid waar mogelijk te helpen, en ontstaat spontaan een sociaal vangnet.

Wast de zee de rotsen?

Of wassen de rotsen de zee?

Ik denk dat het beide is.

De club wordt wat wij ervan maken.

En wij worden wat de club van ons maakt.

 ALFONS HEYRMAN (FONNY),

Foto: Krista Van den Bergh.

Tijdens het duikweekend op de camping te Kerkwerve wordt omwille van onze vijftigste verjaardag de après-dive op een passende manier verlengd.

Foto: Wim Van Ranst.

De jeugdafdeling in volle actie aan de Put van Ekeren.

Maar eind 2015 snoert een gemene stikstofbel onze werking weer af. De zwemkom van ons oude, getrouwe zwembad begint te scheuren (en nee, de ruige wedstrijden onderwaterhockey zijn hiervan niet de reden), en we moeten het Scheldebad inruilen voor het – soms berekoude – zwembadwater van Bornem. Maar het tij zal keren: nog een dikke duizend keer slapen, en we plonzen in het spiksplinternieuwe zwemcomplex te Temse.

K.T.W.V.

Webdiving

Verdomde pc Waarschijnlijk herken je de situatie: je vindt even tijd om te werken aan een artikel en juist op dat moment doet je pc niet wat je wilt dat hij voor je doet. De laatste versie van mijn antivirussoftware beschermt me volgens de publiciteit ook tegen 'ransomware' en doet dat zo effectief dat zelfs ik niets meer kan aanpassen. 'Ransomware?' hoor ik je vragen. In 't kort is dat een programmaatje dat je belangrijkste files blokkeert waarbij een slechte hacker, de ontvoerder, je files terug toegankelijk maakt als je losgeld betaalt. Je kan je hiertegen beschermen door deze files extra te beveiligen. En dat deed ik dus. Maar administrator of niet, ik kan mijn werk niet meer opslaan. Wat normaal een uurtje werk vergt, draait uit op uren extra opzoekwerk en tonnen frustraties. Het web afschuimen op zoek naar suggesties die werken. Niets helpt.

Uiteindelijk via een chatsessie de oplossing aangeboden gekregen en plots krijg ik weer toegang tot mijn files en de wereld (nee, ik heb geen losgeld betaald).

Vanaf het moment dat ik met de cursus vrijduiken begon, is het alsof er meer gebeurt op het vlak van apneuduiken. Ik heb nog niet kunnen bepalen of dat werkelijk zo is, of dat ik er onbewust meer op let.

Misschien is het een beetje zoals wanneer je een nieuwe auto koopt. Als je die voor het eerst in de showroom ziet, denk je dat er nog maar weinig rondrijden, maar daarna lijkt het of iedereen er één heeft. In ieder geval zie ik nu overal vrijduikers en -duiksters. Ook op het net. Of ben ik eerder toevallig op www.maguza.be/nieuws/p/ detail/dr-catherine-de-maeyer-duikster-en-duikarts gestoten?

SCUBA-duiken is vooral een gebeuren met twee: jij en je buddy. Buddy's vormen een integraal deel van onze sport. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er sites zijn waar je buddy's kunt vinden, want zonder is er geen sprake van duiken. Zeker interessant als je ergens alleen naar toe reist en er wil duiken buiten het massagebeuren om. De site www.divebuddy.com geeft in ieder geval de indruk dat het de ganse wereld

dekt. Of je via zo'n site een degelijke buddy vindt in een ongekend gebied kan maar beantwoord worden als je het probeert.

Testen bij je volgende buitenlandse duik?

Misschien wel een buddy meenemen voor het geval de site niets oplevert.

Je kan natuurlijk ook je toevlucht nemen tot een App. Nee, een App kan je niet als buddy gebruiken en ja, er bestaan Apps voor het zoeken van buddy's. Kijk maar eens op http://appcrawlr.com en tik 'dive buddy' in het zoekvenster. Ook hier is het afwachten of deze applicaties iets opleveren. Immers, hoe meer sites en Apps er bestaan, hoe kleiner de kans dat er wel degelijk buddy's beschikbaar zijn. Tenzij een goede buddy betekent dat je naast een goede duiker ook op verschillende sites actief bent. En indien je het je zou afvragen: ja, ook op Facebook zijn er groepen voor het vinden van een buddy. Proberen!

Een speciale buddy nodig? Eén die altijd klaar staat om met je te gaan duiken en die je trouw volgt, wat je ook doet? Eén die het nooit koud krijgt en altijd even aandachtig is? Zo'n buddy lijkt wel een droom en toch bestaat die (bijna). http://cs.stanford. edu/group/manips/ocean-one.html probeert die ideale buddy in ieder geval te creëren. 'Ocean One' heet de humanoïde buddy-robot vol kunstmatige intelligentie. De beelden zien er best leuk uit en ik denk dat deze robot beter connecteert met je als duiker dan een normale ROV. Toch verkies ik een menselijke buddy die je enorme vis tenminste niet tot normale proporties herleidt en die je verhaal aan de duikersbar ondersteunt. Natuurlijk, als tweede buddy is 'Ocean One' steeds welkom in mijn team.

Er goed uitzien is volgens mij geen belangrijk kenmerk van een goede buddy. Hoewel, deze eigenschap zeker niet op mijn 'onbelangrijk detail' lijstje staat. Toch blijkt er goed uitzien in onze duikwereld commercieel uit te baten. Althans als ik de website http://divebuddyoriginals.com mag geloven. Sommige duikers willen er zowel boven als onder water goed en modieus uitzien en daar probeert deze site geld uit te slaan. De slogan 'We Help You Look Good All the Time' gaat aan mij voorbij. Voor mij moet duikmateriaal vooral degelijk, praktisch en veilig zijn. Ik vermoed echter dat niet alle duikers mijn mening hebben.

Verhalen over buddy's zijn eerder zeldzaam. Althans fictieverhalen. Zeker op het net. Toevallig ben ik er eentje tegengekomen. Het is kort maar best wel leuk: https://amp.reddit.com/r/nosleep/comments/4xesoo/a_strange_dive.

Buddy's … besteden we genoeg aandacht aan hen? Er zijn meer sites over duikplaatsen en -materiaal. Of zijn ze moeilijker te vinden? Mocht je er extra ontdekken, dan hoor ik het graag van je. Stuur ze maar door naar het gekend adres: patrick.vanhoeserlande@nelos.be.

PATRICK VAN HOESERLANDE

Hippocampus jan./feb. 2017

47

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker

Mooi begro eid steige r in he e steunpaa l t G r ev e linge van een nmee r.

Anemoonvis bij zijn

anemoon.

is er v bot . r een e n e a m v gen tret Po r r e ve l i n G t e h

48

je in

Hippocampus jan./feb. 2017

Een g e wo n e zeed b ewaa onder k t z ijn pad nest .

Naam Wim Ameloot Brevet/titel

Assistent-Instructeur

Fotografiebrevet Club

Niveau 1

Rescue and Diving Team Brugge

Duikt sedert Aantal duiken

2007 350

Aantal fotoduiken Duikplaatsen Een blauwgespikkelde pijlstaartrog verstopt zich in het zand.

100

BelgiĂŤ, Nederland, Frankrijk, Egypte en Spanje

Camera Behuizing

Olympus Pen E-PL3 Olympus PT-EP05l

Lenzen

Olympus 14-24 mm, Olympus 9-18 mm

Flitsen

2x Inon S-2000

Ko r a a f o t o l d u i ve l best g raa ude f. e

r t de

Roodvlektandbaars rustend op een steen.

Hippocampus jan./feb. 2017

49

Voor een overleden vriend Mijn hart weent duizend tranen, vriend Geef mij je moed, want ik ben bang Mijn ziel hapt kort naar adem nu Want ik ben moe en ik moet gaan De geest wil weg, maar onmacht heerst.

Ik zoek mijn diepste diepten op En wazig wordt het schimmig licht Ik had talent en leefde graag Het wordt plots nacht, ik zoek mijn weg De morgen wacht niet meer op mij.

Ik zwem, ik duik, ik denk, ik reis Alleen dwars door de kosmos heen Een orthodroom leidt nu mijn droom Op zoek naar schoonheid en geluk Vind ik een eiland in de zee.

De mist trekt op waar liefde heerst Een wind luwt in mijn paradijs Genie van licht geeft energie Ontdek ik nu wat niemand weet?

Afscheid doet pijn en maakt mij bang De tijd is weg, ik moet nu gaan Vaarwel duikvriend, mijn kameraad Ik hou van je, denk dus aan mij.

Want ook voor jou komt eens de tijd Van diepe rust, een raar gevoel Vlug neem ik je dan bij de hand En laat je zien wat niemand weet.

Marie-Christine Van Oudenhove 50

Hippocampus jan./feb. 2017

Foto: Janny Bosman.

HippoĂŤzie

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

Duur Zeestages

45 jaar geleden uit Hippocampe nr. 37

december 1972

De duur van de Stages zal verlengd worden tot 4 dagen. Met het behoud van 4 kandidaten per ploeg zou iedereen tweemaal ploegleider zijn en tweemaal hekkensluiter. Deze beslissing zal nochtans maar mogelijk zijn in functie van de mogelijkheden te Bendor.

compressieongeval niet onmogelijk, maar onwaarschijnlijk is.

Het stijgen van 9 meter naar de oppervlakte is kritisch. Het is ten zeerste aangeraden progressief de stijgtijd te vertragen en een veiligheidstrap te maken op 3 meter.

Prof. A.A. Bühlmann

25 jaar geleden

15 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 137

uit Hippocampus nr. 187

december 1992

februari 2002

Roland Wantens Hoofdredacteur

Nuclea Diving Club 40 jaar

Het is niet eenvoudig iemand op te volgen van het kaliber van Jacques Bernaerts.

Hippocampus komt echter niet tot stand door de voorzitter van de Commissie alleen en ik weet dat ik kan rekenen op alle leden van de Commissie Hippocampus.

De club werd een werkelijk feit in 1962 en kreeg onmiddellijk zijn naam Nuclea. Bij de start waren we maar met zeven. Er waren geen instructeurs, er was geen kader en de trainingen werden gegeven door J.P. Valentin van CAS Brussel, de enige die er iets (ietsje …) van af wist. Er werd gedoken in de lagune van het SCK en in het Zilvermeer.

Redactie Hippocampe William Xhignesse stopt met de redactie van ons inlichtingenblad Hippocampe omdat hij ook stopt als bestuurslid BEFOS.

Vrijduiken De Medische Commissie raadt het vrijduiken direct na een flessenduik af.

OWT Onderwatertechniek wordt een officiële Federale Commissie.

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 87

december 1982

Roland Wantens

Biologische happening te Barges

Redactie Hippocampus Doelstellingen: De Hippocampus moet evolueren tot een tijdschrift dat graag gelezen wordt en waarbij men uitkijkt naar de volgende verschijningsdatum. De adverteerder moet zich aangetrokken en gemotiveerd voelen om publiciteit te nemen in ons ligablad.

De initiatiefnemers, Bernard Bonehill en Philippe Van Loocke, leden van de Commissie Biologie, Afdeling WEVOS, hadden dit gebeuren in samenwerking met de Commissie Biologie NELOS georganiseerd.

Voorzitster Tiny Heremans leidde Greet Caris van Coral De Haan in. Greet gaf een boeiende uiteenzetting over de zoetwaterkreeft.

Lambert Sequaris (geciteerd uit een vroeger interview uit het clubblad)

Doortocht Albertkanaal van Nautilus Hasselt Vijfenzeventig deelnemers stonden paraat.

Het rotslechte weer kon niets veranderen aan het succes. Gezellig was wel anders: de toeschouwers waren door de plensbuien bijna even nat als de zwemmers.

Decompressietabellen

Jacques Mayol overleden

De decompressietabellen kunnen niet volledig de vorming van microbellen in de weefsels uitsluiten. De 'betrouwbare' regels verminderen het aantal bellen in zulke mate dat het optreden van het de-

Voor een hele generatie – die zichzelf de generatie van de 'Grand Bleu' noemt – zal Jacques Mayol, 'le petit Français' blijven, die zijn rivaal, Enzo Mayorca, zal blijven pogen te evenaren.

Hippocampus nov./dec. 2016

51

D i rk D

52

Hippocampus jan./feb. 2017 dt ( ju ry ).

Kandidaten, juryleden, veiligheid en genodigden.

ae

e) .

Lu t an gar di t S da ta at ls ).

St vo e f or Teu zi w tt e er n, 3* St ag

(k

(k

H ub er t( se cr

en

is ).

er

ar

he

et

Ph i an lipp di e V da a at nd ). er

o

Re nĂŠ Va n Le eu w

to

Iv

r.

oz de

el ad

D M

cy o

an

( ju ry ).

( ju

ry

).

een kersverse 's :

N

* 3 Instructeur Fo

en H (d erm ok a te n V r). an Bo er

re

ga

K (k u r t an Va di nd da e at R i ). v i è

Relaas van

Foto: Evelyn Vanderbrugghen.

er

Sv (v en D oo Va ui rz n ko i t d e n d t e r ke er Bu rc ri c r e k h h t a u ov e ).

Iv

t

Ku

k

m

ju

ry ).

ry ).

s(

ju

ht

s(

ec

en

br

m

Se

Lo

ar

rt

M

H (v arr ei y E lig n he ge id len ).

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Foto's (2): Ivo Madder.

Tafelgesprek.

Aan de dokter uitleggen hoe deze zuustoffles werkt.

Als enige geslaagde van de 3*Stage van 2016 kon ik (Lutgart Stals van de Wilrijkse Duikschool) Ivo (hoofdredacteur van Hippocampus) niet weigeren om iets op papier te zetten voor deze Hippocampus. Neen, wees gerust, het wordt geen relaas van duik tot duik: Als 'trisser' heb ik 24 stageduiken achter de kiezen en daar ga ik jullie de details van besparen.

I

n plaats daarvan ga ik een aantal impressies die door mijn hoofd schieten, neerschrijven en hier en daar een tip meegeven voor hen die de stagekriebel voelen. Nu, verwacht van mij geen echt 'happy feel good' verhaal, zo ben ik niet.

Een 3*Stage is zeer intensief. Je bent er van de ochtend tot de avond en als je wakker ligt ook nog tijdens de nachtelijke uren mee bezig. Alhoewel, ik was meestal zo uitgeput 's avonds dat ik wel redelijk sliep. Een goede nachtrust is heel belangrijk want het is heel afmattend. Je begint het te merken als je soms op de meest eenvoudige vragen niet meer direct kan antwoorden.

Franse ontbijten zijn verschrikkelijk. Ik zal

er nooit aan wennen. Ik had elk jaar wel iets anders meegenomen om te knabbelen. Ontbijten deed ik dan op de kamer, de laatste Stage had ik bijvoorbeeld de luxe genomen om echte koffie mee te nemen op mijn kamer. Dat was voor mij, een echte koffiedrinker, de max. Misschien net het extraatje dat ik nodig had om nog beter te presteren. Dus zorg dat je de dag goed kan starten.

de jury geeft je kansen om te slagen De Stage zelf wordt zeer goed begeleid en alle juryleden zijn absoluut begaan met de veiligheid van de kandidaten. Dat gebeurt

soms heel subtiel en dat kom je soms pas achteraf te weten. Zo wilde ik na een duik aan de 'Lion de Mer' (wat betekent voor de insiders dat er serieuze golven stonden) na het beĂŤindigen van de decostops direct opstijgen. Mijn maag begon serieus te protesteren en ik wilde ditmaal eens niet onder water de inhoud ervan ledigen. Echter, ik bevond mij toen niet op zo'n goede positie, te dicht bij de rotsen in de branding en dat had ik, zo ziek als een hond, niet in de gaten. De jury begon gewoon weg te zwemmen naar een veiliger plaats. Ik weet dat ik toen inwendig nijdig was en het idee had dat ze mij absoluut wilden pesten. Niet dus.

Achteraf, bij pot en pint of zoals nu rustig achter de computer kom je tot dat besef, maar op de moment zelf...

Dat brengt mij op de volgende impressie: de jury wil je laten slagen. Ik heb mijn tweede Stage niet gehaald omdat ik dacht dat ze alles aan het doen waren om mij niet te laten slagen, terwijl ze mij eigenlijk kansen aan het geven waren om het toch te halen. Dat gevoel dat het niet zal lukken Hippocampus jan./feb. 2017

53

Bondsnieuws

René Van Leeuwen, jurylid, wacht tot de kandidaten klaar zijn om uit te varen.

straal je uit en dan heb je het zelf niet meer in de hand en walsen ze over je heen.

Eigenlijk is zo'n Stage heel eenvoudig: acht leuke duiken organiseren en die veilig laten verlopen. Simpel doch niet gemakkelijk. Maar je krijgt dan als cadeau wel de crème de la crème van de 3*jury mee, en die heeft onwaarschijnlijk veel verbeelding. En ja, dan loopt er natuurlijk van alles mis en dat moet je dan vlotjes oplossen.

Ik ben van nature een denker en mijn probleem was dat ik soms teveel nadacht, terwijl ik gewoon actie moest tonen. Twijfelen is hier uit den boze. De touwtjes in handen nemen en in handen houden, beslissingen nemen… dat is cruciaal om te slagen in een 3*Stage. Geen beslissing nemen is niet goed maar ook een beslissing nemen die indruist tegen wat je in werkelijkheid zelf

De 'Bonte avond' werd geopend door een act van de 3*Stage.

54

Hippocampus jan./feb. 2017

Harry Engelen, schipper van de veiligheidsboot.

zou doen, is absoluut af te raden. Je denkt nu waarschijnlijk, dat doe je toch niet, maar in de hitte van de strijd doe je soms de verkeerde dingen. Een gouden tip die ik kreeg van een 3*Instructeur uit mijn club: "Doe zoals je het bij ons in de duikschool zou doen en dan komt alles goed". Dat heeft de laatste keer inderdaad gewerkt. Je kan ook zeggen: doe normaal, dat is al zot genoeg!

Wees jezelf en laat je niet teveel aanpraten. Ik heb bijvoorbeeld mijn eerste Stage de fout gemaakt om kort voor de Stage mijn configuratie van standaard 'jacket' met 15-literfles te wisselen voor een 2x10 liter in staal, met een 'wing' die ik niet gewoon was. Nu, die bi weegt 25 kg zonder kranen of ademautomaten, ikzelf weeg iets meer dan 60 kg. Dan moet ik er geen tekening meer bij maken: ik herinner mij dat ik

Foto's (4): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

de eerste duik gewoon blij was dat ik met die set aan boord geraakte. Niet echt goed bezig als je kandidaat 3*I bent. Bovendien was de eerste duik de luchtinlaat van mijn 'jacket' kapot gesprongen. Absoluut een slechte start en dat heb ik mij allemaal teveel aangetrokken en ik stond er niet als het moest. Materiaalfalen is geen mislukkingscriterium. Wel hoe je daarmee weet om te gaan. 'Shit happens'; dat is de juiste instelling, maar ja, achteraf heb je gemakkelijk praten…

Er zijn natuurlijk ook tal van leuke momenten geweest. Ik weet dat ik er erg tegenop zag om met de RIB's naar 'Cavalaire' te varen om te duiken op de 'Togo' en de 'Rubis'.

Dat was voor mij, achteraf gezien, de aangenaamste dag van mijn drie Stages. Het was dan ook mooi weer en platte zee en de

Hoe moet je die duiktabellen gebruiken?

Foto's (3): Ivo Madder.

De laatste duik van de 3*Stage zit erop.

wrakken waren mooi. 'Mindfullness', ook op de Stage een aanrader!

De jury beweert steevast dat zij geen feedback geven tijdens de 3*Stage, maar als je goed oplet geven ze wel degelijk bepaalde signalen. Je moet ze gewoon goed interpreteren voor wat ze zijn en uiteraard moet je sommige opmerkingen met een schep zout nemen. Gelukkig is de Middellandse Zee zout genoeg.

proclamatie En toen kwam de (derde) proclamatie.

Hoewel ik vond dat ik het redelijk had gedaan, was de laatste duik enorm zwaar geweest en ik begon te twijfelen of ik toch geen stommiteiten had begaan. Terwijl we stonden te wachten zag ik al dat er een

Lutgart Stals, Philippe Vanderheeren, Kurt Vande Rivière wachten vol spanning op het eindresultaat.

kaartje/kaartjes in de borstzak van Stef – onze voorzitter – zat, dus er was hoop.

Het was een enorme ontlading toen mijn naam werd afgeroepen. Ik was hier meer dan drie jaar mee bezig geweest en hoewel ik vrij nuchter van aard ben, niet geslaagd zijn zou toch een enorme teleurstelling geweest zijn.

Ik ben toen heel hartelijk door de 3*Instructeurs onthaald. Dat had ik niet verwacht. Collega's, bedankt hiervoor!

Laat mij eindigen met dit: je gaat van mij niet horen dat het 24 leuke duiken waren.

Dat is het niet, het is en blijft een 'assessment' en dat gaat nu eenmaal gepaard met stress. Maar ik heb ontzettend veel geleerd in die drie jaren op het gebied van gemengde decompressie, varen en duiken van een RIB, duikorganisatie, fauna en flora, om-

gaan met moeilijke mensen en letten op de kleine details. Maar ik heb vooral mezelf beter leren kennen en ik hoop dat ik het positieve, dat ik geleerd heb op die drie jaren, kan behouden.

Twijfel je om je kandidaat te stellen? Of je het nu haalt of niet, je leert er ontzettend veel mee bij. Doen! Altijd bereid om nog wat meer 'inside information' te geven voor de nieuwe lichting kandidaten. Maar, zoals ik eerder al zei, het is aan eenieder om mee te nemen wat nuttig is. We hebben allemaal sterktes en zwaktes, en iedereen schrijft zijn eigen succesverhaal!

LUTGART STALS

Lutgart Stals is de nieuwe 3*Instructeur.

Hippocampus jan./feb. 2017

55

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Examen

fysieke fitheid voor kandidaten 1*I

Sinds meerdere jaren wordt het belangrijke examen 'fysieke fitheid' voor alle kandidaten 1*I uit Vlaanderen, die eerder al geslaagd waren voor hun examen theorie, gehouden in het Gentse zwembad 'Strop'. Bij deze het verslag van de sessie die plaatsvond op 11 december 2016.

Van de 41 kandidaten die geslaagd waren op het examen theorie sportduiken, hebben er zich 40 aangeboden voor deze fysieke proeven en slaagden er niet

Dit examen fysieke fitheid omvat een luik apneu van drie apneu-oefeningen (70 seconden stilstaande apneu, ster van 5 minuten met 7 duikers, 4 parcours tussen twee flessen op 25 m afstand), telkens met slechts 1 minuut recuperatietijd; gevolgd door een luik fysieke oefening vinzwemmen van 22 lengtes in maximum 12 minuten. Het examen is aan een strikte

Er is telkens maar 1 minuut recuperatie tussen de oefeningen.

Foto's

Op https://flic.kr/s/ aHskQx98oa vind je nog meer foto's.

minder dan 37. Een mooie prestatie en een pluim voor al de kaders en duikclubs die hun kandidaten hiervoor hebben gecoacht en getraind. Proficiat.

(3): Kathle en Wouters.

D

e accommodatie van dit zwembad met volwaardig vulstation werd een paar jaren geleden speciaal aangepast door de Stad Gent voor haar duikclubs en is nu de huisvesting van zes vooraanstaande Gentse NELOS-duikscholen, waardoor er elke weekdag een avondtraining plaatsvindt in zwembad 'Strop'. Het zwembad voldoet dus perfect aan de eisen van het examen fysieke fitheidstesten, zowel inzake infrastructuur, locatie, ruimte als diepte (4,2 m).

timing gebonden en moet dus vlot en naadloos gestuurd worden. Dat kon enkel gebeuren dankzij de efficiënte inzet en toewijding van vele competente NELOS-mensen, waaronder 2*I Frank Verstraete (duikschool coördinator Manta). Zijn twee kersverse 2*I's, Nathalie & Kurt, en een ancien, Luc, zorgden voor de logistiek en begeleiding binnen het zwembadcomplex.

Kathleen Wouters was dienstdoende NELOS-fotografe.

De 3*Instructeurs José Vandekerckhove, Geert D'Heere, Mark Sebrechts en John Swinnen traden op als waakzame en efficiënte groepcoördinatoren.

Stef Teuwen, Inge Dekort en Lien Aerts verzorgden de administratieve voorbereidingen met alle 'spreadsheets', vanuit ons hoofdkwartier in

56

Hippocampus jan./feb. 2017

Nog een laatste briefing aan de juryleden.

Foto rechts: Je mag je klaarmaken voor het vinzwemmen van 22 lengten in maximum 12 minuten.

Maak jullie klaar voor 70 seconden stilstaande apneu.

aanleveren van een duikklare en uitstekend werkende persluchtflescombinatie op hun examen. Enkele kandidaten hadden geen duikflessen mee, sommige flessen waren niet of onvoldoende gevuld en sommige ademautomaten waren niet operationeel of niet uitgerust met een verplichte manometer. Laat dat dan de gouden tip zijn voor clubs die hun kandidaten in de toekomst willen coachen naar dit examen en hun slaagkansen willen optimaliseren. 

De voorwaarden en het protocol van dit examen zouden voldoende gekend moeten zijn en staan duidelijk beschreven in de NELOS-Infomap. De eerste vereiste om een volwaardig NELOS-instructeur te worden is gefocust kunnen blijven wanneer het moet en nonchalance te weren. Dat geldt ook voor een nauwgezette voorafgaande materiaalcontrole bij het

Maak jullie klaar voor 70 seconden stilstaande apneu.

JOHN MAES, EXAMENVOORZITTER

De kandidaten werden gemarkeerd met een volgnummer op hun rechterarm.

i e s D evo g ht .

De einddeliberatie werd gehouden onder alle examinatoren, met een aansluitende brainstorming en permanente zorg over hoe wij ons systeem en voorbereidingen nog verder kunnen verfijnen in de toekomst. Iedereen was unaniem akkoord dat stijl en afwerkingsgraad van de oefeningen individueel nog steeds beduidend konden verbeterd worden. Een toekomstige NELOS-instructeur moet immers kunnen aantonen dat hij of zij aandacht heeft voor stijl en afwerking.

In dit examen fysieke fitheid worden twee belangrijke en aanvullende invalshoeken gemeten: enerzijds fysiek, gekoppeld aan het recuperatievermogen en anderzijds stijlafwerking, gekoppeld aan zelfcontrole. Behoud van stijlafwerking onder een zekere fysieke druk en beperkte recuperatietijd is de ideale manier om de graad van zelfcontrole en krachtdosering van onze kandidaten te meten. Een essentiĂŤle en vitale eigenschap voor duiksportkaders.

Voldoende training naar wat overschot, blijft hierbij de beste voorbereiding op dit examen.

Fo to: D r

Mechelen. Maar ook de talrijke opgeroepen jury's 2*I en 3*I hebben hun evaluatietaak nauwgezet en professioneel ingevuld en gaven dit examen met veel engagement de bekende NELOS-dimensie.

Bondsnieuws Sportcommissie

Introductie tot

vrijduiken bij NELOS P

atrick Musimu kwam imponerend over door zijn innerlijke kalmte en rust. Hij vertelde met veel vuur over zijn passie, zonder daarbij uitbundig te doen. Het was mijn eerste en tot nu toe enige contact met een echte vrijduiker. Na dat gesprek bleven me twee zaken van hem bij: zijn uitspraak dat vrijduiken een bijna spirituele tocht is naar de uithoeken van je kunnen, en zijn duidelijke keuze voor het vrij­ duiken

i.p.v. flessenduiken, omdat de twee disciplines niet veilig te combineren waren.

Omdat ik niet voor die keuze gesteld wil worden, beperkte ik apneuduiken, eerder onbewust, tot oefenen in het zwembad en deed ik enkel aan recreatief snorkelen tijdens duikloze vakanties.

Na een uur theorie is het tijd voor een oefensessie in het zwembad.

Foto's

(4): Freder ik Rausenberger.

In 2008 interviewde Patrick Van Hoeserlande (Hoesy), de Belgische apneuduiker Patrick Musimu over zijn nieuw wereldrecord. Het werd één van de interviews die veel indruk op Hoesy gemaakt hebben.

Hoesy heeft ondertussen een introductie tot vrijduiken gevolgd en brengt hier – ter promotie van het vrijduiken – zijn verhaal.

58

Hippocampus nov./dec. 2016

Tijdens de opwarmingsoefening wordt de techniek van een statische apneu even geoefend. Tijdens deze korte apneu houdt enkel de lesgever de kaniddaten in het oog.

Althans tot ik me een paar weken geleden op een dinsdagavond een beetje onverwacht in het leslokaaltje van duikschool 'Lagoondivers' bevind. Onze Sportcommissie probeert al een tijdje het vrijduiken te promoten en doet dit o.a. door het geven van inleidingssessies. Zo'n uiteenzetting van één avond moet de inte-

resse in het vrijduiken aanwakkeren, zodat er genoeg deelnemers zijn om een paar weken later een volwaardige cursus op te starten. Die cursus kan op zijn beurt de doorstart van een afdeling vrijduiken binnen een school betekenen. De redenering is dat als er in een bepaald gebied genoeg gebrevetteerde vrijduikers zijn, zij zich zullen verenigen om hun nieuw gevonden activiteit verder te beoefenen. Op dit moment zijn er 60-tal vrijduikers officieel bij NELOS ingeschreven.

Zij be-

Een statische apneu gebeurt drijvend aan de oppervlakte. Van zodra de techniek begrepen is, zal er individueel in het oog gehouden worden.

oefenen hun favoriete onderdeel van de duiksport in één van de duikscholen die dit aanbieden. Technisch gesproken zijn er twee duikclubs (Manta en Amykos) die permanent aan vrijduikopleidingen doen, maar zij ondersteunen eigenlijk een hoop leden van andere duikclubs; zij zorgen dus eigenlijk voor de opleiding in Vlaanderen.

Zo zijn er vijftien clubs waar vrijduikers ingeschreven zijn, soms al eerste lid, soms als tweede lid. Slechts acht clubs hebben zich bij NELOS officieel geregistreerd dat ze vrijduiken aanbieden als opleiding. Er is dus nog ruimte voor meer enthousiastelingen.

De gastclub 'Lagoondivers' had hier wel oren naar. Het bestuur overweegt om binnen de club een afdeling vrijduiken op te richten. De infosessie die ik bijwoon dient om te polsen of er wel degelijk genoeg leden geïnteresseerd zijn om deze tak van het duiken te ontdekken en om er zich verder in te bekwamen. Mijn rol hierin? Extra ruchtbaarheid geven aan het gecombiHippocampus jan./feb. 2017

59

Bondsnieuws Sportcommissie

neerde initiatief van de Sportcommissie en de duikscholen door de publicatie van een artikel in de Hippocampus. Mijn rol is die van een journalist die onbekend is met het vrijduiken en vanuit zijn persoonlijke beleving een artikel schrijft. Ik zit er niet als potentiële kandidaat, maar als nieuwsgierige toeschouwer.

een basislaagje theorie De infosessie start met een korte theoretische uiteenzetting. Samen met een 15-tal geïnteresseerden zit ik in een leszaaltje de uitleg bij de slides aan te horen. Het is niet de bedoeling om snel door het mooi ogende theorieboek te lopen, maar om vooral het speciale karakter van vrijduiken uit te leggen en het verschil met sportduiken diets te maken. De uitleg is zeer gericht en doorspekt met persoonlijke ervaringen.

Tevens zijn er veel mogelijkheden tot het stellen van vragen. Dat is een goede formule om persluchtduikers te overtuigen hun afhankelijkheid van flessen los te laten.

De briefing overloopt kort de geschiedenis van het vrijduiken, de verschillende disciplines en hun records, de opleidingen en de bijbehorende brevetten, de regels en het specifieke materiaal. Ik krijg de bevestiging dat het beoefenen van deze duiktak voornamelijk een confrontatie met jezelf is. Het is het verleggen van je grenzen en alleen jij bent daarbij aanwezig. Door betere zelfkennis en een grotere focus nemen je prestaties toe. Ik heb ooit geleerd dat een actieve spijsvertering een grote hoeveelheid bloed vraagt, maar blijkbaar is dat ook het geval bij je hersenen.

60

Hippocampus jan./feb. 2017

Als je met muizenissen is je hoofd zit, dan vraagt de grijze massa in je penthouse veel energie. Energie die je beter voor je prestaties kunt aanwenden. Komen vrijduikers daarom als zeer rustig en beheerst over?

En natuurlijk moeten voor dit publiek de verschillen tussen de twee disciplines uitvoerig uitgelegd worden. Vrijduiken staat niet gelijk met een baantje onder water tijdens een zwembadtraining. Nee, deze tak staat op zich en dient niet als verbetering voor het 'gewone' duiken. De regels en procedures zijn verschillend. Zo mag je tijdens het vrijduiken niet uitademen, zelfs niet bij het opstijgen. Die – bij sportduiken aangeleerde – reflex is door het ontbreken van het risico op longoverdruk bij het vrijduiken niet alleen nutteloos, hij is zelfs gevaarlijk. Want je laat het beetje lucht dat je verhindert om flauw te vallen ontsnappen. Bovendien is lucht laten ontsnappen bij vrijduiken een teken voor je buddy dat er iets fout dreigt te gaan en dat ingrijpen nodig is. Ook is hyperventileren als voorbereiding op een apneu een voorbijgestreefde techniek. Mentale voorbereiding en goede ademhaling zijn de echte sleutels. Een zwembadblack-out wordt niet angstvallig vermeden, maar beschouwd als een teken dat je echt je limieten aan het verkennen bent. Om verdere problemen te vermijden duik je dus steeds met een buddy. Daarnaast wordt de 'statische' apneu niet op de bodem maar aan de oppervlakte uitgevoerd en moet je niet noodzakelijk met je sessie starten bij 'nul' maar krijg je, ervoor of erna, tien seconden respijt om er optimaal aan te beginnen.

En wat dan met openwaterduiken? Even schrikken we dat een duiksessie al gauw twee à drie uur duurt. Moet ik voor een duikje naar pakweg 20 meter drie uur uittrekken? Als sportduikers vergelijken we in eerste instantie met gewone flessenduik, die meestal maar 30 tot 60 minuten duurt.

Een vrijduiker daarentegen doet meer dan één duikje op zijn vrijduiklocatie. Nee, die lange tijd is nodig voor de opstelling van de boei met de daallijn, voor de 20-tal duikjes waaruit een vrijduik bestaat, en voor het opbergen van de boei met de daallijn. Eén van de duiken is een grensverleggende duik, de andere zijn 'Functional Residual Capacity' (FCR)-duiken. Tijdens die duikjes ga je minder diep, maar wel na een passieve uitademing, om zo voor de longen een grotere diepte te simuleren ... Natuurlijk is bij dit hoge cijfer ook het aantal duiken als buddy geteld. De veiligheid van vrijduikers wordt immers verzekerd door vrijduikers en niet door persluchtduikers.

Even de lesgever en het publiek confronteren met de vraag van Patrick: moet je kiezen tussen flessenduiken en vrijduiken?

Er ontstaat een discussie binnen de groep.

De aanwezige vrijduikers zijn allemaal begonnen als sportduiker. Ze zijn het onderling eens dat de beide takken verschillen, dat je je daar bewust moet van zijn en er ook zo moet mee omgaan. De twee zijn te combineren mits je er rekening mee houdt in je planning en uitvoering. De vrijduikers

We oefenen een aantal keren de techniek en de samenwerking met de buddy.

Een groepsfoto maakt een einde aan deze, voor mij geslaagde, introductie binnen de duikschool 'Lagoondivers'. Ik ben benieuwd of deze avond voldoende zal zijn om de deelnemers over de streep te trekken. Is dit het startschot van een cursus vrijduiken en de geboorte van een afdeling binnen deze duikschool?

Als ik die avond over de ring rond Antwerpen naar huis rij, heb ik het nog niet voor mezelf beslist. Ik nam immers slechts deel om er dit artikel over te schrijven, niet met de intentie er een staartje aan te breien. De volgende dagen betrap ik me echter dat ik met een ander soort bewustzijn rondloop.

Het is alsof het gevoel van focus een beetje blijft hangen. Is dat het geheim van de sfeer die rond een vrijduiker hangt? Om dat te ontdekken zal ik de opleiding moeten volgen, maar ik heb schrik dat dat zou kunnen leiden tot het verlaten van het pad van de perslucht. De duidelijke 'nee' van vóór de introductie is niet meer. Wil ik echt aan mijn bijna spirituele tocht naar de uithoeken van mijn kunnen beginnen? Zou ik de opleiding starten? Doen? 

PATRICK VAN HOESERLANDE

Klaar voor meerdere lengtes van 25 m onder water zwemmen, met krimpende tussentijden.

erger.

Ook hier de voorbereiding van de ademhaling en de veiligheidsregels. De neiging onderdrukken om uit te ademen tijdens het stijgen. Aftellen en vertrekken op eigen initiatief. Boven komen en niet alles uitblazen. Bewust denken over wat je gaat doen. Focussen op de activiteit en niet mijmeren over wereldproblemen. De oefening bestaat uit verscheidene lengtes van 25 m onderwater zwemmen met krimpende tussentijden. De bedoeling is om je lichaam te laten wennen aan duiken met een hoge concentratie aan CO2 en lage O2-waarden, om zo je grenzen te verleggen. Ik voel het effect van de stijgende CO2-concentratie in mijn bloed, maar ik hou vol.

En daarna?

R au s e n b

Na iets meer dan een uurtje theorie nodigen de organisatoren ons uit voor een oefensessie in het water. Met zijn allen trekken we richting zwembad en dan het koude sop in. We beginnen met de basis voor een statische apneu in het ondiep. Je hoeft immers niet tot de bodem te zakken maar gewoon voorover dobberen in het water.

We leren hoe we ons met een goede ademhaling kunnen voorbereiden op een lange apneu. Een combinatie van gecontroleerd in- en uitademen via buik, borst en schouders, in die volgorde. Op het einde van de apneu of vrijduik mogen we niet zo maar uitademen, maar moeten we een drietal keer kort uitblazen en direct inademen.

De bedoeling is om het beetje zuurstof in onze longen door de hogere druk zo optimaal mogelijk te gebruiken. Door na een lange periode niet te ademen plots uit te blazen bestaat het risico op zuurstoftekort en flauwvallen. Voor een geslaagde apneu mag je immers tot één minuut na de poging het bewustzijn niet verliezen. Ook de praktijk van de veiligheid komt aan bod. Goede

We oefenen een aantal keren de techniek en de samenwerking met de buddy. Daarna mogen we even zo ver mogelijk gaan om te zien wat onze persoonlijke maximale tijd is. Ooit klokte ik na weken training 2 min 15 af. Ik ben benieuwd hoe lang ik nu, na meer dan drie jaar zonder zwembadtraining, mijn gezicht onder water kan houden.

Ik kom boven op 1 min 47. Ik sta versteld. Is dit echt te wijten aan de elementaire toepassing van een goede techniek? Het kan bijna niet anders. Wat zou ik dan kunnen bereiken met een gevorderde toepassing ervan? Die vraag spookt door mijn hoofd als we het diepe gedeelte opzoeken.

Dat was blijkbaar onze opwarming voor een maximumpoging. Even kijken hoe ver we kunnen zwemmen. We krijgen tijd om onze ademhaling onder controle te krijgen en dan begint het aftellen. Hop, weg zijn we. 60 meter verder kom ik boven. Niet slecht. Kan ik verder?

s (2): F rederik

met een natte plons

afspraken met de buddy zijn hierbij zeer belangrijk. Na je poging meld je steeds aan je buddy dat je OK bent.

F o t o'

met een paar jaar ervaring moeten wel toegeven dat hun aantal persluchtduiken sterk geslonken is. Is de noodzaak voor een keuze niet zo expliciet als bij Patrick, dan wordt ze blijkbaar op termijn toch onbewust gemaakt.

Hippocampus jan./feb. 2017

61

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Opstellen van de materiaaltent.

Kandidaten 2*I, vlnr rij 1: Bart Gillis, Bart Morent, Chilla Keppens, Chrisje Demuynck, Fleur Eysermans, Hendrik De Soete, Henk Gabriel.

Rij 2: Luk Heyvaert, Nathalie De Bock, Nico Lauwers, Olivier Malbrancke, Pascal De Roo, Paul Thielemans.

Zeestage 62

Hippocampus jan./feb. 2017

2016 2*Instructeur

Foto's: Ivo Madder.

Kandidaten 2*I, vlnr rij 1: Jan Dieu, Jasper Van de Velde, Jonas De Ketelaere, Joris Stevens, Kris Theys, Kurt Matthys, Ludwig Verhasselt.

Rij 2: Peter Pelgrims, Peter Vaes, Richard Wynant, Shinji Bauters, Tony Verbeke, Marleen Kestens, Bart Van Passel.

Op een dag begin je te duiken en evolueer je van 1*D naar 3*D. In je club beslissen ze dan om met een aantal 3*Duikers de stap naar Assistent-Instructeur te zetten. Je denkt dan bij jezelf: "Waarom niet?". 'k Heb dan weer wat te doen en na een jaar hard werken, word je dan tenslotte Assistent-Instructeur. Trots op je brevet en met de gedachte "Achteraf bekeken viel het nog wel mee", beslis je om door te groeien naar 1*Instructeur. Voor je het weer goed en wel beseft, volg je de lessen in Mechelen, train je je fysiek en geef je volop les in je duikclub als voorbereiding op het sluitstuk van de opleiding. Tenslotte slaag je voor je 1*Instructeur en denk je nu wel echt bij jezelf "Ik ben er". Hier stopt het, ik kan alle duikers tot en met 3*Duiker opleiden en speel een belangrijke rol binnen het duikonderricht van mijn duikclub.

Hippocampus jan./feb. 2017

63

R eportage B ondsnieuws Reisverhaal

Foto: Luc Blockx.

Commissie Duikonderricht

Na de duik worden de duikflessen gevuld.

E

n dan gebeurt het, tussen pot en pint… De wildste verhalen aan de toog van de 'ancien combattants' oftewel de 2*Instructeurs die hun Stage nog in Bendor gedaan hebben. Over hoe zij destijds afgezien hebben; nog met een Fenzy gedoken hebben, in een rubberen pak; hoe een storm het eiland overstroomde; de helse ontberingen die zij daar geleden hebben, ...

En dan zijn er de 2*Instructeurs die naar Boulouris geweest zijn. De verhalen zijn al heel wat afgevlakt in vergelijking met deze over Bendor maar daarom niet min-

der indrukwekkend. Intussen heb ik ook al geleerd dat de verhalen stoerder worden naarmate ze ouder worden.

Wat mij vooral aantrok in de verhalen over de Zeestage, is dat er tijdens de Stage levenslange onvoorwaardelijke vriendschapsbanden gesmeed worden, het broederschap tussen de kandidaten, de mentale en fysieke inspanningen, …

Geprikkeld door de verhalen en de uitdaging om te willen slagen voor 2*Instructeur, leg je je oor te luister bij kandidaten

De passagierslijst wordt voorgelegd aan de bootverantwoordelijke.

die het jaar voordien meegedaan hadden.

Zo werden wij midden januari 2016 uitgenodigd door het hoofd van het duikonderricht van WEVOS, zijnde Pieter Decoene, bijgestaan door Melanie Gevaert. Tijdens het infomoment werden alle aspecten van de opleiding belicht maar werden ook alle verwachtingen van een 2*Instructeur toegelicht.

Zo wordt er verwacht dat je binnen je duikschool/duikclub en binnen je regionale 'VOS' een rol speelt in het duikonderricht.

Deze rol bestaat voornamelijk in het afnemen van proeven, het zetelen in proefexamens theorie 2*Instructeur en examens 1*Instructeur. Wanneer nodig ga je op verplaatsing naar andere clubs om hen bij te staan. Daarnaast betekent de titel van 2*Instructeur ook dat de deur open gaat naar bijkomende titels en uitdagingen. Zo denk ik aan Nitrox-Instructeur, technische instructeurstitels (CCR-ERI-ATI) en aan het feit dat de Duikschoolverantwoordelijke bij het opstarten van een nieuwe duikschool minimum 2*Instructeur moet zijn.

Het opleidingstraject 'an sich' bestaat uit twee grote luiken: een theoretisch examen, in het Duikershuis te Mechelen, en de eigenlijke Zeestage in Boulouris.

In het voorjaar worden de lessen theorie gegeven in Mechelen. Zo is er één keer per week 's avonds les over één bepaald

64

Hippocampus jan./feb. 2017

Foto's (4): Ivo Madder.

Debriefing.

vak. Het is niet verplicht aanwezig te zijn, maar wel uiterst aangewezen de lessen te volgen. Je krijgt immers tijdens de lessen wel tips of je komt de dada's van de lesgevers te weten. Zo heb ik bijvoorbeeld onthouden dat wij door Bert Van Opstal een perfecte uiteenzetting gekregen hebben over de microbeltheorie en over de breking van het licht. Tijdens het examen werden er hierover uiteraard vragen gesteld… Een gewaarschuwd man is er twee waard.

Het theoretische gedeelte is in grote lijnen hetzelfde als het examen voor 1*Instructeur maar met het grote verschil dat er nu geen enkele voorbereidingstijd is. Je leest de vraag en je antwoordt direct. Er zijn in totaal 8 vakken: duikfysica, decompressietechnieken, zeemanschap, organisatie, reglementering, geneeskunde, materieel en biologie. Per vak krijg je 4 à 5 vragen en heb je maximum 10 minuten om je punten te sprokkelen. Heb je tijd over omdat een vak héél goed gegaan is, dan kan je de opgespaarde tijd gebruiken in eventuele mindere vakken. Voor het vak biologie krijg je een 30-tal foto's uit een fotobank met fauna en flora die voorkomen in de Middellandse Zee of onze wateren. Je verzamelt punten door de naam en klasse te geven. De ervaring leert dat het uitermate interessant is om over deze fotobank te beschikken; zo bespaar je jezelf een herexamen biologie.

Eens geslaagd voor de theorie begint het

grote en échte werk: de voorbereiding op de Zeestage.

Omdat er tijdens de Zeestage enkel met 'open circuit' mag gedoken worden, heb ik mijn 'rebeather' vanaf juni op stal gezet en was ik verplicht om terug het 'open circuit' materiaal en nat pak vanonder het stof te halen. Gelukkig was het pak niet gekrompen en paste ik nog steeds in mijn eerste nat pak dat bijna 10 jaar in de kast hing.

Iedere gelegenheid om te gaan duiken, nam ik gretig aan. Wanneer ik kon, deed ik een decompressieduik. Elke week werd er twee keer fysiek getraind in het S&R

zwembad te Brugge, met als doel in perfecte conditie te zijn eer de pre-pre-Stages van start gingen. Via Shinji (één van de WEVOS-kandidaten) konden wij elke dinsdagavond in augustus terecht in Barges waar wij bijgestaan werden door 3*Instructeurs van WEVOS. Vanaf eind augustus werden er dan 4 pre-Stages georganiseerd door WEVOS. De bedoeling van de pre-Stages is een volledige simulatie te maken van wat er zich in Boulouris zal afspelen tijdens de Stage.

Elke zaterdag was er afspraak om 10.00

De openingsreceptie, aangeboden door de eigenaar van hotel Cap Boulouris.

Hippocampus jan./feb. 2017

65

R eportage B ondsnieuws Reisverhaal

Foto's (5): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

Is iedereen aan boord?

uur in de Prins Charles voor de briefing en daarna de indeling van de ploegen. Hier krijg je al te horen of je hekkensluiter of duikleider bent tijdens je duik, wie je juryleden zijn en je collega kandidaat 2*Instructeur is. Daarna volgt een gezellig tafelgesprek waarin je probeert een inschatting te maken van "het vlees dat je in de kuip" hebt. Hier kan je alvast gewoon raken aan het feit dat je maaltijd tijdens een tafelgesprek niet echt smaakt en je best een snelle hap voorziet op weg naar de duikplaats.

Eens op de duikplaats aangekomen is er een strikte timing, net zoals in Boulouris.

Er wordt via het ponton te water gegaan en via een 'balise' (lees boei met koord) daal je af naar de 40 meter alwaar 'the game begins'. Een half uur en een aantal reddingen en dieptedronkenschappen later, wordt de stijging aangevat. Eens boven, terwijl je denkt "Ik heb het ergste al gehad", begint de reanimatie van juryleden die alle mogelijke ziektesymptomen verzinnen. Eenmaal terug in de denkbeeldige haven, wordt alle materieel verzameld en begeven wij ons terug naar de Prins Charles voor de debriefing van de duik en de feedback van de jury voor hun kandidaten.

Zijn de pre-Stages georganiseerd door de '(V)OSSEN' een meerwaarde in je voorbereiding? Zeer zeker; je leert er een aantal van je werkpunten kennen waardoor je nog ruim de tijd hebt om je daarop speci-

66

Hippocampus jan./feb. 2017

fiek voor te bereiden eer je naar Boulouris trekt. Een goede voorbereiding is één van de belangrijkste factoren om te slagen op de Stage.

Ondertussen ben je met alle kandidaten 2*Instructeur al meerdere keren samengekomen en wordt er bekeken wat er nog allemaal nodig is voor de Stage. Voor elke taak wordt er een verantwoordelijke voorzien. De lijst met taken lijkt bijna eindeloos.

Zo is er nood aan sponsors, veiligheidsmaterieel (EHBO, zuurstofflessen met maskertjes, reserveflessen, hijsriemen, …), T-shirts voor jury en kandidaten, water en snoep, secretaris/voorzitter/penningmeester, …

Halverwege september is er de NELOS-pre-Stagevergadering in het Duikershuis te Mechelen, waar alle kandidaten geacht worden aanwezig te zijn. Hier heeft de 'officiële' vergadering plaats waar je te weten komt wie de stagevoorzitter is, welk de verdeling van de jury's en kandidaten over de twee duikboten is en wie de veiligheidsboten bemant. Je wordt er volledig ingelicht over het verloop van de eigenlijke Zeestage. Je ontvangt er ook de Zeestagebrochure, waarin belangrijke info vermeld staat. Zo weet je dan al wie je jury's zijn en of je hekkensluiter of duikleider bent voor de eerste vier duiken. Je weet met wie je de kamer deelt, de dagindeling, etc. Belangrijk is ook dat je de mogelijkheid hebt om met je eerste jury te spreken en hen nog

een aantal vragen te stellen mochten er nog een aantal dingen onduidelijk zijn.

Omdat het induiken ter plaatse toch wel belangrijk is, zijn wij (Shinji, Olivier, Paul en ikzelf) samen met Kurt (Kandidaat 3*I) een aantal dagen vroeger vertrokken richting Boulouris. Wij verbleven op de camping te Agay waar er nog een aantal andere kandidaten maar ook juryleden het lumineuze idee hadden om te acclimatiseren en in de Zeestagesfeer te komen. Hier konden we nog even samen ontspannen voor we aan het échte werk begonnen.

Op zaterdagavond aan de vooravond van de Zeestage werden alle kandidaten 2*I / 3*I WEVOS uitgenodigd om samen met de 3*I WEVOS-juryleden een drink te houden.

Hier werden we gefeliciteerd voor de reeds geleverde inspanningen en de getoonde moed. Op dat ogenblik kwam het besef dat wij vanaf de volgende dag er als kandidaten helemaal alleen voor stonden en geen raad of info meer konden vragen aan de groep die ons klaargestoomd had.

Stilaan heb je ook het gevoel dat de Stage mag beginnen, de voorbereiding is lang en hard geweest. Op zondag 2 oktober 2016 is het dan eindelijk zo ver. Het begin van de Zeestage. 's Morgens wordt de befaamde legertent opgezet vóór het duikcentrum en alle materiaal verzameld. In de late voormiddag wordt iedereen verwacht in het

Briefing.

hotel Cap Boulouris waar de officiële opening met speeches plaatsvindt. Vanaf dat moment ben jij 2*Instructeur en is het aan jou om gedurende acht duiken te bewijzen dat je het waard bent om 2*Instructeur te blijven!

Na de officiële start ga je samen met je medekandidaat op zoek naar je eerste jury.

Je nodigt hen uit voor een maaltijd en je doet je eerste tafelgesprek. Veel tijd om je klaar te maken of te bekomen van het gesprek is er niet daar reeds om 14.30 uur de boot vertrekt. Je moet immers nog je eigen duikmateriaal aantrekken, je taak op je boot uitvoeren, je aanmelden bij de havenkapitein en de briefing doen. Je hekkensluiter zorgt ervoor dat iedereen van het team het verplichte duikmateriaal bij heeft.

Eenmaal de boot vertrokken is en de Algemeen Duikverantwoordelijke een briefing gegeven heeft, heb je het gevoel dat de Stage nu echt begonnen is. Alle stress lijkt weg te vallen en je doet waarvoor je gekomen bent, namelijk duiken. Aangekomen op de duikplaats wordt een boei geworpen en maakt iedereen zich klaar om te water te gaan. Op teken van de kapitein (schaduwschipper gespeeld door een 3*Instructeur) gaat iedereen te water. Eens op diepte (tussen de 40 en de 45 m) mag je je verwachten aan verschillende scenario's, zoals: black-out, dieptedronkenschap, hyperoxie, panikerende en wegzwemmende

duiker, luchtgebrek, materiaalproblemen, Feedback aan de kandidaten. enz.

Eenmaal de TTS of de reservedruk bereikt wordt, wordt de duik afgebroken en door de duikleider beslist om richting oppervlak te zwemmen. Ook hier zijn de 'spelletjes' nog niet gedaan. Tijdens het uitvoeren van de verplichte decompressiestops is er wellicht wel iemand die last heeft van duikerskolieken of krijgt er iemand koud en wil naar boven. Het is dan aan jou als 2*Instructeur om hierop op een gepaste, rustige, maar vooral doordachte manier te reageren, rekening houdende met alle NELOS-regels en de speciJurering van de duik. fieke situatie. De bedoeling is om op dergelijke noodsituaties juist te reageren, door terug te vallen op de reeds opgedane ervaringen tijdens je duikcarrière. Situaties waarbij je in een fractie van een ogenblik een beslissing dient te maken en die zal beslissen over Het logboekje invullen en opzoeken welke dieren er gezien werden. het al dan niet welslagen van je duik.

Eens boven blijft het spelletje doorgaan: iemand krijgt last van spierkrampen en kan niet naar de boot zwemmen. Het is dan aan jou om samen met je hekkensluiter het jurylid naar de boot te krijgen. Eenmaal aan boord help je de anderen aan Hippocampus jan./feb. 2017

67

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Slachtoffer aan boord brengen.

Foto's (4): Ivo Madder.

Isothermisch deken tegen hypothermie.

Simulatie van een duikongeval.

boord te komen door bijv. de vinnen af te doen of de OSB aan te nemen. Ook nu blijven er slachtoffers vallen: een jurylid vertoont symptomen van decompressieziekte, een ander heeft het geweldig koud, nog iemand anders heeft last van duizeligheid, …

Aan de kandidaten om voor elk probleem een efficiënte oplossing te bieden.

Tijdens de terugtocht naar de haven geeft de duikleider de debriefing en wordt de duik in grote lijnen overlopen. Het heeft mij telkens verbaasd dat je nadien niet meer exact weet wat er zich juist na elkaar afgespeeld heeft. Je weet wel dat je iemand gered hebt maar was dat nu voor of na dat hij weggezwommen was? Aangekomen in de haven worden de duikboten en de veiligheidsboten volledig leeg gemaakt van alle materiaal, worden de flessen binnengebracht in het duikcentrum om te worden gevuld en spoel je je eigen materiaal.

Daarna keer je terug naar het hotel, waar je op het terras van de bar de nodige feedback krijgt van je eerste duik.

Na duik twee krijg je ook nog eens individuele feedback. Na duik drie en duik vier is er algemene feedback door de Stagevoorzitter. Na de feedback volgt de briefing waarin de volgende duikplaats meegedeeld wordt en de verdeling van de buddyteams bekend gemaakt wordt. Daarna kom je heel even samen met je medekandidaat om bepaalde afspraken te maken en de strategie te bepalen voor de volgende duik. Veel tijd heb je niet, want je wordt heel snel daarna verwacht voor het volgende tafelgesprek.

Na het laatste tafelgesprek van de dag is er telkens een activiteit voorzien. Zo was tijdens deze Stage een uiteenzetting van Dr. Herman Van Bogaert over decompressie, een uiteenzetting van Pieter Decoene over de 'rEvo-rebreather', de bekendmaking van de fotografiewinkel 'da factory' en de voorstelling van de allernieuwste trimvest van Subapro en de quizavond.

Elke dag om 05.45 uur stipt, ging de wekker af. Vlug een banaan naar binnen werken en snel op weg naar het duikcentrum om het materiaal klaar te zetten in de tent.

Eens het materiaal klaar keerden wij terug naar het hotel zodat wij op het gemak konden ontbijten en ons ideaal konden voorbereiden op de komst van de jury.

Zo gaat het elke dag verder tot en met de laatste duik. Tijdens de Stage gaat de tijd supersnel en je hebt het gevoel dat je geleefd wordt. Tijdens alle duiken word je zo-

68

Hippocampus jan./feb. 2017

wel op duiktechnisch, organisatorisch, fysiek en psychologisch vlak getest. Elke duik worden er situaties gesimuleerd waarop je als duikleider samen met je hekkensluiter dient te reageren. Per duik word je door je jury beoordeeld op je tafelgesprek, je praktische aanpak van problemen, je rol binnen de duikploeg, inzet aan boord, gedrag binnen je duikploeg als aan boord, teamspirit, …

Tijdens de Stage ontwikkel je vriendschapsbanden met elkaar. Je wordt tijdens de ganse Stage zo hard getest op alle vlakken dat je elkaar nodig hebt en voor 200% op elkaar moet kunnen vertrouwen. Is er geen vertrouwen, dan is de kans reëel dat je faalt… Groepswerk binnen het ganse team/de kandidaten is cruciaal voor het slagen. Wanneer jij merkte dat je één van je medekandidaten het psychologisch of lichamelijk lastig heeft en op het punt staat te kraken onder alle druk, dan merk je dat je als groep spontaan de nodige stappen zet om je medekandidaat erdoor te krijgen.

Een simpele groepsknuffel kan al wonderen doen.

Voor je het goed en wel beseft is, ben je vier dagen verder en is het donderdagmorgen.

Voor de laatste keer vroeg op staan, voor de laatste keer in je ijskoud nat pak kruipen, voor de laatste keer de jury opwachten…

Na de duik kom je aan boord, gedaan met de spelletjes en wordt de pastis en het bier boven gehaald. De teerlingen zijn geworden en de Stage zit erop. Nu is het alleen nog wachten op de proclamatie. Weet dat als je voor de laatste keer binnenvaart, dit een zéér emotioneel moment is. Vrienden, kennissen, je vrouw of familie staan je op te wachten. De ogen lopen vol en je springt spontaan elkaar in de armen.

Markeren van de zuurstofflessen en ze voorzien van een ademmasker.

KIES HET ABONNEMENT DAT BIJ JE PAST! DUIKEN DUIKEN DUIKEN 27E JAARGANG NR.6 - JUNI 2016 € 5,99

27E JAARGANG NR.5 - MEI 2016 € 5,99

27E JAARGANG NR.4 - APRIL 2016 € 5,99

MARSA ALAM SPECIAL

GRIEKS AVONTUUR

APRIL 2016

MEI 2016

JUNI 2016

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

VRIENDELIJKE REUS

AVONTUUR

DE DUGONG VAN MARSA SHUNI

WRAKKEN ONTDEKKEN

5 TOPSPOTS

BOOT- EN KANTDUIKEN

ELPHINSTONE REEF

FILIPIJNEN

MAGIC ISLAND

SNORKELEN MET ORKA’S

FIJI

VER WEG KOMT DICHTBIJ

TERREIN VAN DE WITPUNTHAAI

5

TOP WRAKKEN MALTA

ARCHEOLOGIE

ZEELAND

BOOTDUIKEN OP DE OOSTERSCHELDE

FOTOGRAFIE

DOLPHIN HOUSE

MACROFOTOGRAFIE MET FISHEYE

Zoet water 6 Onze top tien nummers

€ 19,

#DUIKENFOTOCHALLENGE: DE WINNENDE SERIE | GROTDUIKEN: FRANSE STEENGROEVE TECHSCHOOL: UITLODEN EN BALANS | PRODUCTINFO: TOP 11 NATPAKKEN

95 01606

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

SLAAPKAMER IN ZEE

WOESTIJNAVONTUUR

OP PAD MET BEDOEÏENEN

Omringd door kleuren nummers

€ 39,

ZEELAND: ANNA JACOBAPOLDER | RIVIERKREEFTEN: ALL AMERICAN MEDISCH: DE VLOEK VAN DE FARAO | FOTOGRAFIE: WIN EEN ONDERWATERCAMERA!

95 01605

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

FOTOGRAFIE

ZEEMEERMINNEN EN ZEEMONSTERS

special

Marsa Alam12

DE SCHATKAMERS VAN SICILIË

Spectaculair24

museum onder water nummers

€ 59,

ZEELAND: DEN OSSE HAVEN | ACTUEEL: NIEUWE ERFGOEDWET WRAKKEN TECHSCHOOL: WINGS EN TANKS | OM DE HOEK: KIKKERS & KIKKERDRIL

Neem een abonnement of geef DUIKEN cadeau DUIKEN: MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD DUIKEN is hét internationale onderwatersportmagazine van Nederland en België met in iedere maand: duikreisverhalen in binnen- en buitenland, productinformatie, lezerservaringen, prijsvragen, medische vraag en antwoord, columns en tips!

DUIKEN brengt de onderwaterwereld bij jou thuis. Nu ook digitaal!

ZO NEEM OF GEEF JE EEN ABONNEMENT

Een abonnement is voordeliger dan in de winkel los kopen en het magazine wordt automatisch thuisbezorgd.

Ga naar: duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2106

Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode, cadeauabonnementen stoppen automatisch.

duiken.mijntijdschrift.net/Hippo2016

50 01604

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

R eportage B ondsnieuws Reisverhaal

Joris Stevens is één van de 21 nieuwe 2*Instructeurs.

Ve r vo l g e n s wordt de legertent terug afgebroken en alle materiaal in de auto's of bestelwagens geladen. Je geniet nog even van een drankje op de receptie die het duikcenter op het strand houdt en dan keer je terug naar het hotel waar je probeert een ontspannende douche te nemen. Intussen word je stilaan zenuwachtig en verlang je naar de proclamatie. De maaltijd wordt ge-

serveerd, maar deze smaakt niet. Je krijgt geen hap door je keel. Er wordt gezongen en de spanning wordt nog verder opgebouwd. Je durft niet meer naar je medekandidaten kijken want de tranen springen je voor de zoveelste keer in de ogen. Iedereen heeft de krop in de keel. De servetten op tafel worden als zakdoeken gebruikt.

"You never dive alone" weerklinkt door de eetzaal. Iedereen kweelt met volle borst mee, ook de 'crew' van Europlongée.

Ronny Margodt, de voorzitter van NELOS, begint aan zijn speech, gevolgd door Sven Vandekerckhove, de voorzitter van het Bureau Duikonderricht, en Eric Sels, de voor-

zitter van de 2*Stage. Dan is er plots het ogenblik van de proclamatie. Het ogenblik waarnaar je naar verlangt maar waar je toch voor vreest. Er volgt een intense ijzige stilte, samen met een onwaarschijnlijke spanning. Je kan een naald horen vallen in de zaal. De eerste namen worden geproclameerd, de namen worden dit jaar blijkbaar afgeroepen van Z naar A. Het ogenblik komt waar je je naam verwacht en dan plots hoor je je naam weerklinken. Een intens moment, met de tranen in de ogen, zwevend op een wolk van geluk ga je, tussen je medekandidaten door, naar voor. Er weerklinkt een oorverdovend applaus en je ontvangt je titel met de bijhorende felicita-

De kandidaten van de 2*Stage met de jas die gesponsord werd door 'Revo' en 'da factory'.

70

Hippocampus jan./feb. 2017

Foto's (6): Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

De juryleden en de staff van de Zeestage 2016 met de Scubapro-paraplu.

ties van Ronny, Sven en Eric. Even verder staan de 3*Instructeurs van WEVOS. Je wordt omhelsd en tranen van geluk rollen over de wangen van jezelf maar ook bij de 3*Instructeurs. Ook de 3*Instructeurs van andere regio's feliciteren je. Verschillende onder hen waren je jury de voorbije duiken.

Ook zij zijn uitermate trots op hun kandidaten die het tot een goed einde gebracht hebben.

Uiteraard weet je op voorhand wanneer je aan de Stage begint dat niet iedereen zal slagen. Ook dit jaar waren er helaas enkelen waarvan hun naam niet afgeroepen werd. Zij krijgen volgend jaar opnieuw de kans om zich te bewijzen op Stage.

Nu na de Stage denk ik nog vaak terug aan de wijze woorden van mijn duikmentor Alain. Hij zei mij dat er twee soorten instructeurs zijn: instructeurs die op de Zeestage geweest zijn en deze die nog naar de Stage moeten gaan.

niet; sowieso kom je sterker terug met een pak duikervaringen maar ook met wijze levenservaringen in je rugzak.  BART MORENT

Keer je terug na de Stage als een andere duiker? Ja! Als een andere instructeur? Ja! Als een ander persoon? Ja! De Zeestage is een ervaring waar je vijf dagen lang lief en leed met elkaar deelt, broederschap ontdekt en levenslange vriendschappen smeedt. Geslaagd of

EĂŠn van de stageboten met de twee veiligheidsboten.

Geslaagden en extra foto's De geslaagde 2*Instructeurs stonden in vorige Hippocampus vermeld.

Meer foto's van de Zeestage vind je op: www.flickr.com/photos/nelos-vzw/albums

Dank aan de sponsors Scubapro, da factory (Hugyfot), rEvo, HCV Diveshop, Club Casco, Duvel, Pizzeria Singel 9, Groep JAM.be, MaxEvent.be Hippocampus jan./feb. 2017

71

Bondsnieuws Audiovisuele commissie

OBK-festival Juniors thema 1e plaats (goud).

Foto: Nadieh Schellekens.

Proclamatie

Open Belgisch

Kampioenschap

Onderwaterfotografie en -videografie 2016 Na de prijsuitreiking, op 26 november 2016, zit de derde editie van het Open Belgisch Kampioenschap (OBK) er officieel op.

72

Hippocampus jan./feb. 2017

I

n navolging van een zeer geslaagde eerste en tweede editie heeft de Audiovisuele Commissie van NELOS (NELOSAC) er dit jaar – een jaar met festival – een punt van gemaakt om het OBK 2015 nog verder uit te werken en aldus zo flexibel mogelijk voor de dag te komen naar alle potentiële deelnemers van het OBK 2016. De proclamatie met prijsuitreiking op 26 november 2016 te Oostende was de spreekwoordelijke 'kers op de taart' voor de organisatie. Marc Vermeiren, voorzitter van de NELOSAC, zette een schitterende show in elkaar. Dit leverde heel wat tevreden gezichten op, zowel bij het organiserende team als bij de vele deelnemers uit binnen- en buitenland. In het kort: een zeer mooie afsluiter voor een wedstrijd die ondertussen toch zowat het kruim van de Vlaamse en Nederlandse onderwaterfotografen en -videografen aan de start kon brengen!

aangepast concept Het huidige NELOSAC-bestuur, aangesteld begin 2014, sloeg opnieuw de handen in elkaar om in 2016 de organisatie verder te optimaliseren. Met succes werd vooral aan de deelname-flexibiliteit gesleuteld in een poging om het OBK door de deelnemers te laten ervaren als een 'hun op het lijf

OBK-festival Masters breedhoek 1e plaats (goud).

Foto: Dennis Vandermeersch.

OBK-festival Masters portfolio 1e plaats (goud) Foto: Filip Staes.

Hippocampus jan./feb. 2017

73

Bondsnieuws Audiovisuele commissie

OBK-festival Masters breedhoek met model 3e plaats (brons).

Foto: Daan Delbaere.

geschreven wedstrijd'. Het algemeen gesmaakte concept van een 'opdracht-sms' bij het begin van elk wedstrijdonderdeel, gecombineerd met de mogelijkheid om op twee aaneensluitende dagen (naar keuze) te kunnen duiken, wierpen zonder twijfel vruchten af bij het bereiken van die doelstelling. Daarnaast was er ook terug de mogelijkheid om de gemaakte beelden op het einde van elke wedstrijdtweedaagse digitaal via het internet door te sturen aan de wedstrijdcommissaris. Dit werd door iedereen geapprecieerd! Daardoor kwam immers meer tijd beschikbaar voor de eigenlijke wedstrijd.

Er waren twee wedstrijdweken, gedurende dewelke op voorhand gekozen kon worden om op twee opeenvolgende weekdagen of tijdens het weekend te fotograferen: één daarvan in zout water (Zeeland) en één in zoet water, dit met keuze van alle Belgische en Nederlandse openbare duikplaatsen.

Een verandering met vorige jaren is dat de juryleden bewust op voorhand niet doorgegeven werden en dat alle foto's van de 'shoot-out' door de jury in één keer gejureerd werden. Dit om fluctuaties in de punten, naargelang de jurering, uit te sluiten.

Wat betreft de proclamatie zijn we dit jaar naar de koningin der badsteden getrok-

OBK-festival Masters macro 1e plaats (goud) Foto: Luc Rooman.

74

Hippocampus jan./feb. 2017

OBK-festival Masters macro 3e plaats (brons).

Foto: Stefaan Haegeman.

ken: Oostende. Het volledig gerenoveerde Culturele Center 'De Grote Post' was dit jaar de scene voor het hele gebeuren. Met de doorlopende projectie van alle films en digirama's, een aparte projectie van alle 'shoot-out' foto's en een tentoonstelling met alle inzendingen van de festivalfoto's, is de organisatie wel even zoet geweest.

Een bar mocht ook niet ontbreken, want van al dit mooi krijgt de innerlijke mens soms wel eens dorst.

Fotografen konden dit jaar meedingen in vijf verschillende series: visportret, macro, breedhoek, breedhoek met model en thema (zwart-wit).

OBK-festival Masters thema 1e plaats (goud).

Foto: Gino Symus.

OBK-festival Masters visportret 3e plaats (brons).

Foto: Harry klerks.

OBK-festival Masters thema 2e plaats (zilver).

Foto: Dennis Vandermeersch.

'shoot-out' wedstrijd Met 17 inschrijvingen voor het 'shoot-out'-gedeelte bij de Juniors en 14 inschrijvingen bij de Masters zagen we dit jaar de inschrijvingen toch lichtjes stijgen ten opzichte van de voorbije jaren. Dat is een teken aan de wand dat de Audiovisuele Commissie de goeie weg ingeslagen is. Met 5 deelnemers bij de Masters video 'shoot-out' bleef het aantal inschrijvingen dan weer gelijk. Hopelijk doen er volgende 'shoot-out' editie meer onderwatervideografen mee.

Nadieh Schellekens kon bij de Juniors in elke van de vijf categorieĂŤn de hoofdvogel

afschieten, waardoor het voor de rest eigenlijk een race voor de tweede plaats werd.

Christiaan Van Roeyen kon de overhand nemen in strijd voor de tweede plaats en liet hierbij Goof Van Rijswijck achter zich, die op een mooie derde plaats eindigde.

Bij de Masters was het Filip Staes die aan het langste eind trok en hiermee respectievelijk Luc Rooman en Harry klerks naar een tweede en derde plaats verwees.

festival-wedstrijd Vervolgens was er het festivalgedeelte, waar foto's in dezelfde 5 categorieĂŤn ingestuurd konden worden. Maar hier konden

OBK-festival Juniors portfolio zilver.

Foto: Anouschka Mornie.

de foto's gelijk waar ter wereld gemaakt zijn.

Voor het festivalgedeelte fotografie schreven zich 7 Juniors en ook 16 Masters in. Bij de videografie was het ook een topjaar wat betreft inschrijvingen, met 10 Juniors en 6 Masters. Bij de digirama's konden we 9 inzendingen tellen. Al bij al mooie cijfers.

Bij de Juniors kwam opnieuw dezelfde naam naar voren, namelijk Nadieh Schellekens, die algemeen met de eerste plaats ging lopen. Op de tweede plaats eindigde heel verdienstelijk Anouschka Mornie en

OBK-festival Juniors portfolio brons.

Foto: Frank Nuijens.

Hippocampus jan./feb. 2017

75

Bondsnieuws Audiovisuele commissie

OBK-festival Juniors macro 1e plaats (goud).

Foto: Frank Nuijens.

OBK-festival Masters breedhoek 2e plaats (zilver).

Foto: Janny Bosman.

op de derde plaats Frank Nuijens.

Bij de Masters werden plaats één en twee ingenomen door dezelfde namen als bij de 'shoot-out', namelijk Filip Staes goud en Luc Rooman zilver. Het podium werd vervolledigd door Dennis Vandermeersch.

Wat betreft de fotografen was er op het festival ook nog de mogelijkheid om een digirama in te dienen. Ook hier trok Filip Staes terug aan het langste eind en kon hiermee de eerste plaats innemen, gevolgd door Danny Van Belle en op een derde plaats Harry klerks.

Hippocampus jan./feb. 2017

OBK-festival Masters breedhoek met model 1e plaats (goud).

Foto: Filip Staes.

toenemende interesse Dat er opnieuw meer inschrijvingen waren, is een duidelijk teken dat er een toenemende interesse is om aan het OBK deel te nemen.

Het feit dat bij deze wedstrijd nog enkel titels, trofeeën en medailles kunnen worden verdiend, lijkt de deelnemers bovendien helemaal niet af te schrikken. Het feit dat er dit jaar geen prijzen in natura voorhanden waren, zoals bij het vorige festivaljaar, en dat alle podiumplaatsen met eenzelfde

OBK-festival Masters portfolio 1e plaats (goud).

Foto: Filip Staes.

76

OBK-festival Juniors breedhoek 2e plaats.

Foto: Anouschka Mornie.

type canvassen – afdrukken op doek met daarop de eigen foto, of foto's stonden –beloond werden, werd door de grote meerderheid enthousiast onthaald. Bij deze willen we zeker nog onze hoofdsponsor Da Factory bedanken voor het sponsoren van de canvassen.

extra titels De Nederlandse Nadieh Schellekens is na haar sterke prestaties, zowel bij 'shoot out' en festival, uitgeroepen tot 'Fotograaf van het jaar – Juniors 2016'. De Belgische Ansouchka Mornie mag zich vanaf heden

OBK-festival Juniors breedhoek met model 1e plaats (goud).

Foto: Frank Nuijens.

OBK-festival Juniors thema 2e plaats (zilver).

Foto: Frank Nuijens.

OBK-festival Masters portfolio 1e plaats (goud).

Foto: Filip Staes.

OBK-festival Masters macro 2e plaats (zilver).

Foto: Daan Delbaere.

'Kampioen van België – onderwaterfotografie Juniors 2016' noemen. Beide dames zullen we hopelijk in de volgende editie aan het werk zien bij de Masters.

Bij de Masters mochten we niemand minder dan Filip Staes kronen tot 'Kampioen van België – onderwaterfotografie Master 2016'. Er zat nog een addertje onder het gras: aangezien volgende jaar het WK onderwaterfotografie – dat doorgaat in Mexico – er aan zit te komen. Op basis van de uitslagen van 2015 en 2016 moest nog iemand aangeduid worden om daaraan deel te nemen. In 2015 had Luc Rooman

met een groot verschil Filip Staes achter zich gehouden. In 2016 heeft Filip met een bijna gelijkaardig verschil Luc achter zich gehouden. Omdat Luc over deze twee jaren één punt meer wist te vergaren, werd hij uitgeroepen tot NELOS-kandidaat om naar het WK 2017 in Mexico te trekken.

De 'twist' zat op het einde, wanneer Luc liet weten dat hij volgend jaar niet kan deelnemen aan het WK en de eer dus overliet aan zijn goeie vriend Filip. Bij deze wenst NELOSAC Filip en zijn buddy een schitterend WK in 2017.

OBK-festival Juniors breedhoek met model 2e plaats (zilver).

Foto: Alexander Reynaert.

onderwatervideografie Nu naar het gedeelte video. De kwaliteit van de inzendingen was duidelijk hoog! Met 3 inzendingen in het 'shoot out' gedeelte bij de Masters van de in totaal 5 deelnemers, hadden we hier gelijkaardige cijfers als de vorige 'shoot out' wedstrijd. De spannende strijd bij de Masters 'shoot-out' werd uiteindelijk beslecht in het voordeel van Gery Beeckmans met zijn film 'Alzheimer'. Gery ging op het podium Danny Vanbelle en Jo De Smedt vooraf, die beiden nochtans ook schitterend voor de dag kwamen met hun

OBK-festival Masters visportret 1e plaats (goud).

Foto: Luc Rooman.

Hippocampus jan./feb. 2017

77

Bondsnieuws Audiovisuele commissie

respectievelijke documentaires 'Domein Muisbroek' en 'My Way'.

Bij de Juniors film 'shoot out' dit jaar minder succes, daar er geen inschrijvingen gemeld waren. Spijtig daar er hierdoor ook geen enkele Junior aanstalten kon maken op de titel 'Kampioen van België – Juniors video 2016'.

Het festivalgedeelte video kon dan weer op een mooie opkomst rekenen met 10 Juniors en 7 Masters. Bij de Juniors trok Tom De Foor aan het langste eind met zijn film 'The Maldives', gevolgd door respectievelijk Linda Engels met 'Lobster Fantasy' en Ben Van Asselt met 'Ecoduikers Trifels'.

Bij de Masters trok Danny Vanbelle aan het langste eind met zijn film 'De Wet van de honger'. Hiermee ging hij Jo De Smedt en Luc Eeckhaut vooraf met de respectievelijke films 'Ugly and yet beautiful creatures' en 'Raja Ampat'.

diner OBK-festival Masters portfolio 3e plaats (brons).

Foto: Dennis Vandermeersch.

Na de proclamatie was er nog de mogelijkheid om in te schrijven voor wat uitgedraaid is op een gezellig diner, volledig verzorgd door het Cultuur Café. Tot in de vroege uurtjes zijn er nog lange nabesprekingen geweest met een hapje en een drankje. De meesten waren het er over eens: het was een geslaagde editie!

Langs deze weg spreekt NELOSAC nogmaals haar oprechte dank uit aan al die mensen voor het door hen gepresteerde professionele werk!

juryleden

OBK 2017

Zowel bij foto als bij video konden we dit jaar opnieuw rekenen op heel wat grote namen bij onze juryleden. De talrijke foto's werden dit jaar vakkundig gejureerd door: • Ellen Cuylaerts; • Rudi Brocken; • Karin Brussaard; • Olivier Simons; • en 'last but not least': Rinie Luyckx.

Samen met CAVLIFRAS kijken we bij NELOSAC al verlangend uit naar de editie van 2017, deze keer opnieuw enkel een 'shootout'-wedstrijd. We twijfelen er niet aan dat onze fotografen en videografen opnieuw met heel wat moois zullen komen opdagen.

En voor video was er een panel van vier: • Rich Denmark; • Jean Cassimon; • Guido De Coninck; • Stephan Matthies.

Uitgebreide info betreffende het OBK 2017 krijgen jullie beslist zeer binnenkort via Hippocampus en de NELOSAC-website.

Als afsluiter misschien nog dit: de sfeer zat goed, de resultaten waren verbluffend, en wij van NELOSAC/CAVLIFRAS hopen jullie allen volgend jaar opnieuw in het OBK te Advertentie

78

Hippocampus jan./feb. 2017

kunnen begroeten of voor het eerst te mogen verwelkomen.  STIJN BOUSSEMAERE

Op de website www.flickr.com/photos/ nelos-vzw/albums vind je de mappen met daarin de ingezonden foto's per categorie, alsook de foto's van de proclamatie van het OBK-festival 2016.

De volledige uitslag van het OBK 2016 vind je op www.onderwaterfotografie. be.

Via http://bit.ly/OBK2016-Juniors kan je de video's van de Juniors herbekijken.

Via http://bit.ly/OBK2016-Masters kan je de video's van de Masters herbekijken.

OBK-festival Juniors visportret 2e plaats (zilver).

Foto: Tom Van Hout.

OBK-festival Juniors visportret 1e plaats (goud).

Foto: Anouschka Mornie.

OBK-festival Juniors breedhoek 1e plaats (goud).

Foto: Nadieh Schellekens.

Hippocampus jan./feb. 2017

79

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

1e hoofdprijs.

Hippocampus histrix.

Filipijnen.

Foto: Luc Eeckhaut.

Winnaars van de

zeepaardjeswedstrijd

Tijdens het NELOS Open Belgisch Kampioenschap (OBK) festival, in november 2016, werden de winnaars bekendgemaakt van de tweejaarlijkse zeepaardjeswedstrijd 'Guylian Seahorses of the World'.

H

et was de zesde keer dat Guylian, in samenwerking met de Vlaamse duiksportfederatie NELOS, deze zeepaardjeswedstrijd ten voordele van 'Project Seahorse' organiseerde. Zoals de voorgaande edities was het ook nu weer de Commissie Redactieteam Hippocampus, onder leiding van hoofdredacteur Ivo Madder, die de inzendingen verzamelde.

Guylian, onder leiding van Sam Delagrange, sponsorde een groot deel van de prijzen en leidde de coรถrdinatie van de wedstijd in goede banen. Nieuw was dat er nog een extra sponsor was: Scubapro. Hierdoor kon er een uitgebreid prijzenpakket aangeboden worden. Naast vijf publieksprijzen waren er ook drie hoofdprijzen te winnen.

80

Hippocampus jan./feb. 2017

3e hoofdprijs en genomineerd voor de publieksprijs.

Hippocampus barbouri.

Anilao (huisrif Buceo), Filipijnen.

Foto: Gino Symus.

2e hoofdprijs.

Hippocampus kuda.

Anilao, Filipijnen.

Foto: Bruno Van Saen.

hoofdprijzen Er waren 61 fotografen die in totaal 205 foto's van zeepaardjes inzonden. Uit de aanvaarde inzendingen nomineerde de jury uiteindelijke 8 foto's die in aanmerking kwamen voor een hoofdprijs. Daaruit selecteerde de jury 3 winnende foto's. De jury – voorgezeten door Dr. Amanda Vincent, Executive Director of Project Seahorse en bestaande uit een internationaal team van NELOS-onderwaterfotografen en Project

Genomineerd voor de hoofdprijs.

Hippocampus ingens.

Urvina Bay, Isabela, Galapagos.

Foto: Joshua Feingold.

Seahorse professionals – hield bij de jurering rekening met volgende gegevens: de wetenschappelijke waarde, de artistieke waarde, het soort zeepaardje, de creativiteit, de unieke locatie, de omgeving, de fauna en flora, enz.

De eerste hoofdprijs bestond uit een Scubapro 'Chromis polscomputer', een cheque ter waarde van 500 euro voor de aankoop van duikmateriaal en een uitgebreid Guylian-prijzenpakket. De winnaar was Luc Eeckhaut, met zijn zeer opvallende

Hippocampus histrix (Doornig zeepaardje – Thorny seahorse) tussen blauwe zakpijpen.

De tweede hoofdprijs, een Scubapro 'Regulator Bag', een cheque ter waarde van 200 euro voor de aankoop van duikmateriaal en een groot Guylian-prijzenpakket, ging naar Bruno Van Saen. Volgens Amanda geeft zijn foto van Hippocampus kuda (geel of gevlekt zeepaardje) ons een gans nieuwe kijk op deze zeepaardjessoort.

Het toekennen van de derde hoofdprijs was een moeilijke bevalling. De zeer mooie,

Genomineerd voor de hoofdprijs.

Hippocampus guttulatus.

Taranto, Italië.

Foto: Roberto Strafella.

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

4e publieksprijs.

Pygmy seahorse.

Raja Ampat, Indonesië.

Foto: Danny Van Belle.

maar traditionele foto van een Hippocampus guttulatus (langsnuitzeepaardje), gefotografeerd door Roberto Strafella, moest het onderspit delven ten voordele van Gino Symus' foto van een Hippocampus barbouri (Barbouri zeepaard) in een open omgeving, die een goed beeld weergeeft van de kwetsbaarheid van zeepaardjes. Gino kreeg een Scubapro 'Microfiber Towel', een cheque ter waarde van 50 euro voor de aankoop van

3e publieksprijs.

Hippocampus bargibanti Lembeh Strait, Indonesië.

Foto: Jef Driesen.

duikmateriaal en een Guylian-prijzenpakket.

publieksprijzen Uit de foto's die de meeste 'likes' via de Facebook-pagina vergaarden, koos de jury – samengesteld door de organisatoren – 7 genomineerden uit de aanvaarde inzendingen. Ook voor het toekennen van de publieksprijs werd rekening gehouden met

dezelfde criteria. De eerste publieksprijs ging sowieso naar het zeepaardje van Rui Palma. Hij had de meeste 'likes'. Na verschillende stemrondes bij de jury kwam aan het licht dat Tom Van Hout de tweede plaats kreeg, Jef Driesen de derde plaats, Danny Van Belle de vierde plaats en Arco de Man de vijfde plaats kreeg. Allen werden ruim beloond met een ruime hoeveelheid chocolade van Guylian.

2e publieksprijs.

Hippocampus pontohi.

Lembeh Strait, Indonesië.

Foto: Tom Van Hout.

82

Hippocampus jan./feb. 2017

5e publieksprijs.

Hippocampus hippocampus.

Zeelandbrug, Oosterschelde.

Foto: Arco de Man.

wrakduiken 2 6 5 € • • • • • •

5 dagen - 5 nachten in vol pension 10 duiken: voor groepen.

Minimum 3*Duikers Verzorgde keuken Comfortabel hotel Volledig pension Vullen van de flessen in het duikcentrum Gans het jaar door (behalve juli en augustus)

CLUB INTERNATIONAL DE PLONGEE DU LAVANDOU SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU - FRANCE Tél: +33-4-94-71-54-57 www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr Hippocampus jan./feb. 2017

83

Genomineerd voor de publieksprijs.

Hippocampus histrix.

Tom's Garden, Mafia Island, Tanzania.

Foto: Jean-Claude Vanderwal.

Genomineerd voor de publieksprijs.

Hippocampus bargibanti.

Lembeh Strait, Indonesië.

Foto: Filip Staes.

1e publieksprijs.

Hippocampus guttulatus.

Foto: Rui Palma.

determinatieboek Het determinatieboek over zeepaardjes, een gesigneerd exemplaar van 'Seahorses – A Life-Size Guide to Every Species' door Sara A. Lourie – een extra prijs die na loting toegekend werd aan de deelnemers die hun foto's ook gepost hadden op iseahorse.org – ging na deliberatie naar Jef Driesen. "Hij heeft een geweldige bijdrage geleverd door de jaren heen en we waarderen oprecht

zijn prachtige foto's van verschillende zeepaardjes uit verschillende omgevingen", zei Gina Bestbier van Project Seahorse.

succesvolle wedstrijd Het was een succesvolle wedstrijd. De organisatoren waren heel tevreden. Ook de deelnemers die aanwezig waren op de prijsuitreiking waren tevreden, want ze waren aangenaam verrast over de hoeveel-

Genomineerd voor de hoofdprijs.

Hippocampus hystrix.

Anilao, Filipijnen.

Foto: Bruno Van Saen.

84

Hippocampus jan./feb. 2017

Genomineerd voor de publieksprijs.

Hippocampus spinosissimus.

Lembeh Strait, Indonesië.

Foto: Gino Symus.

heid chocolade die ze kregen in ruil voor hun deelname. 'Project Seahorse' heeft er weer heel wat prachtige foto's bij waarmee ze het groot publiek bewust maken van de schoonheid van zeepaardjes en zodoende hun biotoop en die van andere zeedieren kunnen beschermen.  IVO MADDER

Duiken in het... ... natuurpark van Cap de Creus Isla Massa d’Or

(Costa Brava).

Catamaran Top comfort met wc, douche, lift voor 4 pers., compressors aan boord.

Voor familieuitstap, met club of met vrienden onder elkaar.

Duikwinkel en vestiaire aan de haven op 20 meter van de boot.

Alles inbegrepen: duiken + accommodatie (hotel, camping of appartement)

Thierry Trossel heet je Welkom sinds 1994

Centre d’Immersió Port de la Selva info@cips-dive.com www.cips-dive.com Tél. : +34 972 126 584, 319 001

Duikshop zeeën de

7

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

Hippocampus jan./feb. 2017

85

2/02/2017 15:57:28

Bondsnieuws Sportcommissie

"Elke gezonde persoon kan na een training van 3 maanden een statische apneu van 6 minuten en een vrijduik naar 40m doen", zegt Veljano Zanki, wereldkampioen vrijduiken. Eric Ghysebrechts, die uitgenodigd werd om samen met zijn vrouw een reportage te maken, luistert aandachtig naar hem, samen met vijf NELOS-vrijduikers op het eiland Vis in Kroatië. Dit op de eerste echte zeestage voor vrijduiken georganiseerd door de Sportcommissie van NELOS. Deze zeestage is in de eerste plaats een Master- en Instructeursstage waar men met specifieke technieken voor diepe vrijduiken aan de slag gaat.

Foto: Eric Ghysebrechts.

Stage vrijduiken

Vlnr: Herwig Van Cotthem, Danny Van Dosselaer, Veljano Zanki, François Vissers, Nicolas Roggen en Walter Mellaerts.

In de baai van Komiža is er totaal geen stroming en is de zichtbaarheid optimaal.

86

Hippocampus jan./feb. 2017

Op het vliegtuig blader ik door de cursus: drie zaken vallen me direct op: 1) In het voorwoord omschrijft Herwig van Cotthem, voorzitter van de Sportcommissie, de essentie van het vrijduiken: "Welkom in de onderwaterwereld op één ademteug.

We gaan je een volledig nieuwe manier van duiken leren. Je zal niet gewoon onder water gaan, maar enkel één worden met het onderwaterleven. Je zal de nodige technieken aanleren om langer, dieper of verder onder water te gaan door je terug in contact te brengen met je basisreflexen die je gemeen hebt met alle andere zoogdieren".

In de loop van de week zal ik meermaals ondervinden dat niet alleen technieken belangrijk zijn, maar eveneens het beheersen

van je lichaam, zowel geestelijk als fysiek.

2) Het tweede puntje is dat sommige gewoonten die we aangeleerd hebben bij het persluchtduiken volledig fout zijn bij het vrijduiken. Bijvoorbeeld: je ademt nooit uit onder water, ook niet als je opstijgt! Men duikt nooit in hyperstrekking, men kijkt dus nooit omlaag tijdens het dalen of omhoog tijdens het stijgen. Dit om het risico op squeeze te verkleinen en om de stroomlijning te optimaliseren. Hyperventileren voor een apneu is voor een vrijduiker gevaarlijk.

3) Als laatste puntje moet ik zeggen dat dit een zeer volledige cursus is. Niet alleen de verschillende vormen van vrijduiken worden besproken maar ook de nodige yoga- en ademhalingsoefeningen. Naast het medische gedeelte, toegespitst op het vrij­duiken, vind je zelfs een lijstje van toegelaten en verboden medicatie bij het duiken. Het is een cursus waar zeer veel tijd is ingestoken.

snorkelsessie De eerste dag in Komiža, op het eiland Vis, wordt er in de ochtend een snorkelsessie georganiseerd. Het eerste brevet dat je kunt halen in het vrijduiken is speciaal voor mensen die graag snorkelen en met een

eendenduik eens wat dieper willen gaan.

Het recreatief snorkelbrevet (1*FD) gaat over snorkelen in veilige omstandigheden dus met de juiste veiligheidsmaatregels.

Onder water gaan is daar geen vereiste, wel zorgen voor mekaar (nooit alleen snorkelen, veiligheid aan de kant, stroming, wind, locatie, parcours, boten, ...).

In het water begrijp ik waarom we naar hier zijn gekomen. In de Adriatische Zee is er al weinig stroming en hier, in de baai waar Komiža ligt, is er totaal geen stroming. Met een zichtbaarheid van minimaal 20 meter en een watertemperatuur van 22°C is het aangenaam duiken. Dicht bij de kust vind je snel dieptes van 50 meter en meer.

zonder vinnen In de namiddag wordt er geoefend op 'free immersion'. Zonder vinnen trekt de duiker zich langs een touw naar beneden en komt na het keerpunt op eigen kracht naar boven. Er wordt geoefend met verschillende longinhouden. Starten met lege longen en zo leren omgaan met de drang om te ademen. Je bewust worden van je lichaam en je grenzen verleggen. François Vissers legt me uit dat de training en de oefeningen vooral dienen om de comfortzone tijdens het vrijduiken te vergroten.

Na de duik valt het me op dat er niet over

Foto: Anne-Marie Goemaere.

D

e Vrijduikstage begint op de luchthaven van Rotterdam. Daar word ik overstelpt door informatie over het vrijduiken door vijf enthousiaste vrij­ duikers die hun passie aan een leek als ik willen overdragen. Walter Mellaerts straalt de meeste passie uit, al is hij met zijn 68 jaar de oudste vrijduiker. Ik krijg van hem de spiksplinternieuwe cursus over vrijduiken in mijn handen gedrukt: "Hier, dan kun je op het vliegtuig je theorie over vrijduiken wat opfrissen", zegt Walter met pretlichtjes in zijn ogen.

Hippocampus jan./feb. 2017

87

R eportage B ondsnieuws Reisverhaal

Voorbereiding op een apneu.

Presentatie van de 'beachvlag'.

Stretching- en ademhalingsoefeningen.

Foto's (3): Eric Ghysebrechts.

Sportcommissie

Ring of Brodgar.

stretching en yoga Dag twee, in de ochtend, worden er stretching- en ademhalingsoefeningen gedaan.

De stretching komt overeen met de yoga die ik thuis doe. Volgens Veljano is stretching het belangrijkste om zich goed in zijn vel te

Om te vrijduiken heb je niet zo veel duikmateriaal nodig.

88

Hippocampus jan./feb. 2017

voelen en dit zouden we minstens driemaal per week moeten doen. Sarah Campbell, een vrouwelijk vrijduikster die tot 104 meter diep is gegaan, is begonnen als yogalerares en daarna is ze pas met het vrijduiken gestart. Dit om het belang van stretching en yoga te onderstrepen.

Tijdens de ademhalingsoefeningen kijk ik

bewonderend naar Veljano als hij zijn onderbuik intrekt en deze samenperst in zijn borstkas. Nu

Foto: Franรงois Vissers.

de prestatie wordt gesproken maar eerder over gevoelens. Hoe zalig die ene 'freefall' of 'glide' was, hoe slecht of hoe goed de 'breath up' was, de belemmering van het klaren op die of die diepte, ... 'freediving' is duidelijk 'fun'.

Foto: Eric Ghysebrechts.

Klaar voor een vrijduik met constant gewicht.

begrijp ik waarom hij wereldkampioen is geworden. De voorbereiding en het eindprotocol van een diepe duik worden eveneens besproken. In beide fases is de manier van ademhaling belangrijk. Door een goede ademhalingstechniek kan iemand die bij een normale inademing een longinhoud heeft van 5 liter dankzij de driehoekige ademhaling gerust 6 liter inademen.

Franรงois begrijpt nog steeds niet waarom in het persluchtduiken, een sport waar de ademhaling centraal staat, zo weinig aandacht wordt besteed aan dit topic. Elke be-

oefenaar van apneu heeft geleerd zijn longen optimaal te gebruiken, zijn spieren te ontspannen en zijn geest vrij te maken. Een rusteloos brein verbruikt 40% meer zuurstof dan een ontspannen geest.

Longen optimaal gebruiken en spieren ontspannen lukt vrij snel, maar de geest tot rust brengen blijkt voor veel mensen lastig te zijn. Daarom leer je in de opleiding de drie deuren te sluiten: DD sluit je ogen; DD stop of vertraag de trein met gedachten; DD trek je terug in je comfortzone.

constant gewicht In de namiddag wordt er geoefend met constant gewicht (d.w.z.: een duiker gaat op eigen kracht naar beneden en weer naar boven). Met een touw is de vrijduiker beveiligd aan de daallijn. Deze discipline lukt vrij goed bij de kandidaten. Het is nog maar de tweede dag maar blijkbaar zitten ze allemaal in een opwaartse spiraal om hun comfortzone uit te breiden.

theorie De derde dag is een rustdag. Daar er deze

Foto: Franรงois Vissers.

Alles klaarleggen voor de vrijduik.

Hippocampus jan./feb. 2017

89

Bondsnieuws Sportcommissie

In de namiddag legt Klaas (Nicolas Roggen) de basis van het knopenleggen uit. Herwig geeft de theorie over het 'frenzelmanoeuver' en de 'mouthfill'; twee technieken om te kunnen klaren op grotere diepte. Bij het 'frenzelmanoeuver wordt de tong gebruikt om lucht door de buis van Eustachius te persen. Bij de 'mouthfill' gebruik je de lucht in de kaken als continue drukbuffer tussen mond en middenoor. Beide technieken zijn minder agressief dan de 'valsalvabeweging'. De druk in beide oren blijft steeds gelijk en er is geen risico voor overdruk of onderdruk in de oren. Beide technieken zijn zonder verhoogde bloeddruk (bij valsalva krijgt men een verhoogde bloeddruk) en dus beter voor hart en bloedvaten.

Rond 27 meter diepte kan men gewoon geen 'valsalvabeweging' meer uitvoeren omdat de inhoud van de longen zo klein is geworden door de waterdruk. Op dat moment is het 'frenzelmanoeuver' de oplossing. Herwig toont ons waar elke afsluiting rond de mondholte zich bevindt. Door een natuurlijke reflex kan iedereen deze afsluitingen open en dicht zetten. Nu moeten we enkel nog leren om deze afsluitingen open of dicht te zetten wanneer wij dit wensen.

Het is de kunst om natuurlijke reflexen te beheersen.

wrakduik De vierde dag is een stralende dag. Het is de stilte voor de storm die ze voor vrijdag hebben voorspeld. Veljano stelt voor om voor de vrijduik op het wrak de Teti een sessie op constant gewicht te doen.

Op de boot zie ik dat iedereen zich in zijn hoekje aan het voorbereiden is op een diepe duik. Vandaag gaan er records sneuvelen.

Er heerst geen spanning aan boord, maar eerder een vreedzame rust die ze allemaal uitstralen. Walter gaat het diepst: 39,2 meter. De afwerking was niet al te goed maar hij weet nu dat hij op die diepte kan klaren.

In een woelige zee is de voorbereiding veel moeilijker dan bijv. in het diepe zwembad 'Nemo33'. Daardoor zijn er nu geen nieuwe records gebroken.

Na de vrijduik wordt er vooral gesproken over het zalige gevoel.

Hippocampus jan./feb. 2017

Ons respect voor Veljano is gegroeid deze week, maar omgekeerd ook, bekent hij. Als we hem betalen is hij zelfs verlegen en zegt hij: "You pay me for a week full fun" (jullie betalen me voor een week vol plezier). 

ANNE-MARIE GOEMAERE & ERIC GHYSEBRECHTS

Op het wrak de Teti komen ze allemaal zeer tevreden poseren voor de cameraman. Ik zie dat de school vissen die rond het wrak zwemt helemaal anders reageert op de aanwezigheid van vrijduikers dan bij het persluchtduiken. Het is net of we een van hen zijn. Het is bijna alsof de vissen bescherming zoeken bij deze vreemde vrije vis.

Op halve diepte komt de veiligheidsduiker de vrijduiker tegen.

90

Zoals voorspeld stormt het op de vijfde dag van de vrijduikstage. Er worden daarom geen duiken gepland. Veljano doet uit de doeken hoe hij zich voorbereidt op een kampioenschap. Na elke oefening zegt hij: "Als jullie daarvan de helft doen, is het OK".

François denkt eerder dat als ze daarvan de helft doen, ze na een tijdje geen leden meer zullen hebben in de club.

De veiigheidsduiker begeleidt de vrij­duikers tijdens de laatste meters naar de oppervlakte.

Foto's (3): Eric Ghysebrechts.

week een onderwatercameraman van de Audiovisuele Commissie mee is om een promotiefilm te maken over het vrijduiken wordt er gewoon aan 'fundiving' gedaan.

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

eim van Het best bewaarde geh is niet ca ini de Caraïben. (Dom k). blie pu Re de Dominicaanse

KUBU INDAH DIVE & SPA RESORT BALI  INDONESIË

10 dagen / 7 nachten 2-pers. Garden Bungalow o.b.v. logies & ontbijt, incl. transfers & 10 kantduiken met gratis NITROX, duiken bij Kubu & Tulamben.

VANAF: €1271,- P.P.

EN DUEIK RSREIS LEZ

kenlezers

r Dui Exclusieve Trip voo

FILIPIJNEN

ADVENTURE TRIP BOHOL BOHOL  FILIPIJNEN

13 dagen / 10 nachten 2-pers. Superior Deluxe Cottage o.b.v. halfpension, inclusief transfers, 20 bootduiken inclusief 3 dagtrips en 1 excursiedag.

PRIJS: € 2.565,- P.P.

10 REDENEN OM NAAR DOMINICA TE GAAN ch eiland 1. Vulkanisch actief tropis leven 2. Authentiek Caribisch Caraïben de van 3. Walvishoofdstad 4. Nauwelijks toerisme trails 5. Meer dan 185 km hiking in alle kleuren 6. Betoverende koralen 7. Outdoor Paradijs 8. Land of Rivers enwoud 9. Eco Lodges in het reg chap 10. Duiken in klein gezels

ULYSSES APART HOTEL GOZO  MALTA

8 dagen / 7 nachten 2-pers. Standaard kamer o.b.v. logies & ontbijt, incl. transfers & 10=12 begeleide kantduiken.

7=6 special en 2 gratis duiken.

VANAF: € 728,- P.P.

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm ANDTRAVEL.NL VE DI W. W website W

L .N L E V A R T D N A E IV .D WWW 15 94 TEL: 033 457

ONTDEK DEZE EN ANDERE DUIKBESTEMMINGEN ONLINE OP WWW.BONTRAVEL.NL

E-mail info@bontravel.nl

Tel. 0031-(0)355426071

DMZ02_024_Dive_and_Travel.indd 1

19-12-16 09:33

Hippocampus jan./feb. 2017

91

Bondsnieuws

Archief Mireille Xhignesse.

BEFOS

1964 – De Belgische Nationale Monitors worden voorgesteld aan Commandant Cousteau door RenÊ Crepin: Lucien D'Hondt, J. Alexandre, Henriette Crepin, Paul Sobol, Mr. Delmoitier, Jean Legros.

BEFOS-FEBRAS

60 jaar 92

Hippocampus jan./feb. 2017

In 2007 vierde onze Federatie haar 50-jarig bestaan met een receptie in het Brusselse Stadhuis bijgewoond door prins Laurent, CMAS-voorzitter Achille Ferrero, vertegenwoordigers van onze Europese zusterfederaties en vele BEFOS-FEBRAS-getrouwen. De federatie mocht vanaf dan de naam 'Koninklijke' aan haar benaming toevoegen.

I

n een extra editie, nu 10 jaar geleden, hebben Hippocampus en Hippocampe uitgebreid aandacht besteed aan de geschiedenis van onze Federatie in een gezamenlijke tweetalige uitgave. Ter gelegenheid van het 60-jarig bestaan zijn er geen grote feestelijkheden voorzien, maar toch willen we de historiek en het belang van onze Federatie in herinnering brengen.

Op het einde van de vijftiger jaren van de vorige eeuw begon de groei van het sportduiken. Het duikmateriaal was ook bereikbaar én betaalbaar geworden voor de liefhebber. De 'Club Méditerranée' speelde een grote rol in het populariseren van de duiksport. De prachtige film van Commandant Jacques-Yves Cousteau 'Le monde du silence' uit 1956 was ook een uitstekende publiciteit voor de duiksport.

Hier en daar ontstonden de eerste duikclubs in België. Het waren een tiental Brusselse duikers die in 1957 de 'Fédération Belge de Recherches et d'Activités sous-marines' (kortweg FEBRAS) stichtten.

Spoedig sloten ook de Club Verviétois d'Explorations et de Recherches Sous-marines' (Verviers), 'Centre Belge de Recherches Sous-marines' en 'Moana' (beide uit Luik) aan. Nadien volgde 'The Frogmen' uit Antwerpen.

In 1964 werd de Nederlandse benaming definitief: 'Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -sport', kortweg BEFOS. De prille Belgische duikfederatie had het in het begin niet gemakkelijk. Alles moest uit het niets geïmproviseerd worden: zo was het met het bestuur van de Federatie én het duikonderricht én de zwembad- en openwaterproeven én de brevetten én de opleiding van de instructeurs.

de wereldduikbond CMAS De jonge Federatie was echter al onmiddellijk actief op internationaal gebied. Ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling 'Expo 58' te Brussel, in 1958, staken enkele duikfederaties de koppen bijeen en besloten tot een betere samenwerking door het

NELOS-archief.

de Federatie

Toespraak door René Crepin.

oprichten van een Wereldduikbond. De officiële stichting van de 'Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques' (kortweg CMAS) gebeurde in Monaco in 1959 door 15 duikfederaties waaronder BEFOS-FEBRAS. De legendarische Commandant Jacques-Yves Cousteau werd de eerste voorzitter.

In 2005 was BEFOS-FEBRAS de initiatiefnemer voor de stichting van CMAS Europe, waarvan John Remue de eerste voorzitter werd.

BEFOS-FEBRAS was en is nog steeds zeer

actief in de Wereldduik b o n d: Jean Rondia is voorzitter van het Technisch Comité, waarvan Stef Teuwen ook deel uitmaakt en Dominique André is lid van de Commissie Vinzwemmen. Daarbij behoort de Belgische Federatie tot de selecte groep G6 van CMAS. Ze is dus een van de zes grootste federaties van de wereld.

Tijdens het bezoek van de CMAS-top aan onze Federatie maakten CMAS-voorzitster

Hippocampus jan./feb. 2017

93

Bondsnieuws BEFOS

Anna Azhranova en Secretaris-Generaal Hassan Baccouche kennis met ons professioneel educatief materiaal. Er werd besloten dat het BEFOS-materiaal zou gebruikt worden voor de ontwikkeling van gestandaardiseerd educatief materiaal van CMAS.

publicatie van de Hippocampe-Hippocampus, voor het duikonderricht en de andere commissies. BEFOS-FEBRAS bleef als overkoepelend orgaan. Dit was ook noodzakelijk voor de erkenning door de Wereldduikbond CMAS, die slechts één Federatie per land toelaat.

magazine Hippo

In 2004 sloot de duikafdeling van het 'Vlaams Verbond voor Watersport', 'VVW Duiken', ook aan bij BEFOS-FEBRAS. De belangrijke EUF-certificatie vond plaats in 2008, waardoor onze opleidingssystemen conform de EN- en ISO-normen qua recreatieve duikers en instructeurs geregistreerd werden.

Om het contact met het groeiend aantal leden te behouden en om belangrijke wijzigingen in het duikonderricht mee te delen werd al in 1958 besloten een 'Bulletin d'information' rond te zenden. Daaruit kwam 'Hippocampe'/'Hippocampus' voort. Beide tijdschriften zijn thans uitgegroeid tot professionele duikmagazines.

de liga's Als logisch gevolg van de staatshervorming werd ook de sport geregionaliseerd.

Daarom splitste BEFOS-FEBRAS zich in 1978 in een Franstalige vleugel LIFRAS en een Nederlandstalige vleugel NELOS. De Liga's namen nu zelf de verantwoordelijkheid voor het beheer van de Liga, voor de

commissies Er zijn twee Nationale commissies: de Audiovisuele Commissie en de Sportcommissie. Beide commissies nemen regelmatig deel aan internationale competities. De Federatie is trouwens erkend door het Belgische Olympisch Comité.

het Duikershuis Aanvankelijk gebeurde de administratie op de kantoren van de 'Fromageries Bel' te Brussel. Verantwoordelijke van het Duikonderricht en Bestuurslid René Crepin was er directeur en BEFOS-FEBRAS-secretaresse Suzet Balsaux was er bediende. Ook hier bleek dit, door het groeiend aantal leden en dus de groeiende hoeveelheid werk, niet meer vol te houden. BEFOS-FEBRAS kocht daarom in 1982 een kantoorruimte te Anderlecht in de Jules Broerenstraat.

Ook dit lokaal werd spoedig te klein om de administratie van de twee Liga's te kunnen beheren.

NELOS week uit naar Mechelen en LIFRAS verhuisde naar een groter kantoor in dezelfde Jules Broerenstraat.

De Federatie is en blijft onze blik op en ons contact met het duiken op wereldniveau.

 WIM VAN DOESELAER

Cover van het eerste BEFOS/FEBRAS-bondsblad.

94

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht Ereraad

Mededeling van de Ereraad De Ereraad heeft in zijn zitting van 5 december 2016 volgende disciplinaire besluit genomen.

De heer Walter Willems, 3*Instructeur, krijgt een 'Blaam' wegens: het plegen van inbreuken tegen de 'Gedragscode van de NELOS-duiker', met name tegen: DD Art. 3.3: NELOS zal bedreigingen van zijn leden (…) onder geen enkel

beding tolereren.

DD Art. 4.2: de clubsfeer en de levenssfeer bij NELOS-activiteiten moet vrij blijven van geweld en vernieling, dit met inbegrip van bedreigingen, agressie en misbruiken t.o.v. collega's en andere personen.

DD Art. 10.1: elke NELOS-duiker en NELOS-school zal er op toezien geen persoonlijke confidentiële informatie aan derden te onthullen via publieke of gelegenheidsgesprekken.

ERIC SELS VOORZITTER ERERAAD

Jezusstraat 40-42c • 2000 Antwerpen Tel : 032321008 • Info@Contactlens-Shop.com Ma-Di-Do-Vr • doorlopend van 9.00u-18.30u Zat 9.00u-12.30u • Donderdagavond tot 21.00u op afspraak

PROBEER NU DAGLENZEN! © 2015 Novartis MR2015-980 10/2015

Hippocampus jan./feb. 2017

95

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie

Reisziekte In de zomeruitgave van het tijdschrift Margriet, dat in Nederland zeer populair is, verscheen een interview over reisziekte met Dr. Paul Van der Eecken, duikinstructeur bij NELOS en KNO-arts AZ Sint-Lucas in Gent. Roland Wantens, Hippo-redacteur, had daarover met hem een gesprek.

A

ls duikers denken wij natuurlijk in de eerste plaats aan zeeziekte, maar dat blijkt slechts één van de soorten reisziekte te zijn. Daarom vraag ik aan Dr. Paul Van de Eecken of dit wel degelijk zo is.

Paul: Reisziekte kan zich inderdaad in verschillende vormen manifesteren. Zeeziekte, luchtziekte, wagenziekte; maar ook de misselijkheid die je kan voelen op de bus, de tram, de lift of een schommel hebben dezelfde oorzaak, namelijk beweging. Met een geleerd woord heet dat 'kinetose' (uit het Grieks: kine = beweging; ose = afwijking).

Hippo: Is het wel een ziekte?

Paul: Eigenlijk niet. Van een ziekte die veroorzaakt wordt door een bacterie of een virus, kan je niet snel genezen. Bij reisziekte verdwijnen de klachten korte tijd nadat je

96

Hippocampus jan./feb. 2017

de boot of het ander vervoermiddel verlaten hebt.

Hippo: Hoe ontstaat die ziekte dan wel?

Paul: Dankzij de langdurige evolutie van de mens is ons lichaam erop ingesteld om rechtop te blijven. Verschillende systemen in ons lichaam controleren dat voortdurend. Daarbij zijn het evenwichtsorgaan, de ogen en een aantal sensoren in de gewrichten, pezen en spieren – ook wel het zesde zintuig genoemd – actief.

In het evenwichtsorgaan, meer bepaald het 'labyrint', dat zich in beide oren bevindt, wordt voortdurende gecontroleerd dat het hoofd recht gehouden wordt. Als de toestand in beide binnen- of middenoren niet dezelfde is, door bijvoorbeeld een binnenoorontsteking, een verkoudheid of een verschil van druk, wordt verschillende informatie doorgestuurd naar de hersenen.

De sensoren sturen ook informatie naar de

hersenen, die – indien nodig – de spieren aanzetten om je houding aan te passen. De ogen nemen beweging, stilstand en houding ook op en sturen daarover informatie naar de hersenen. En uiteraard moet al die informatie overeenstemmen.

word je bleek omdat de bloeddruk daalt en vaak leidt misselijkheid tot braken. In erge gevallen voel je je verschrikkelijk.

Hippo: Wat zijn de verschijnselen bij reisziekte?

Paul: Je voelt je slap en lusteloos en vaak word je draaierig en misselijk. Ook hoofdpijn, zweten, veel geeuwen zijn veel voorkomende symptomen. In sommige gevallen

Foto: Peter Titmuss - shutterstock.

Hippo: Hoeveel mensen hebben er last van?

Paul: Men schat dat één op drie mensen wel eens reisziek wordt. Zelfs als je er nog nooit last van had, kan je het toch krijgen door factoren die als katalysator werken: angst, vermoeidheid, alcohol, warmte en sterke geuren, zoals dieselwalm, parfum of sigarettenrook.

Cartoons: Bob Alex.

Hippo: En in een vliegtuig?

Paul: Behalve eerder vermelde conflicterende signalen, speelt de luchtkwaliteit en de plaatselijke druk in het vliegtuig een rol bij kinetose. En dan spreken we nog niet over mogelijke turbulentie, waardoor het toestel in alle richtingen wankelt, zonder dat onze ogen dat kunnen bevestigen.

Hippo: Hebben vrouwen er meer last van?

Ben je zeeziek? Kijk dan naar de horizon, zonder deze te fixeren.

Foto: Ivo Madder.

Hippo: Wat als dat niet zo is?

Paul: Als je bijv. in een rijdende auto een boek leest, constateren je ogen dat het boek niet beweegt, maar het labyrint registreert wel beweging en die signalen zijn in conflict. Hetzefde gebeurt in een boot bij een woelige zee. Het labyrinth en het zesde zintuig ervaren beweging, terwijl de ogen geen beweging zien, omdat de boot op dezelfde manier beweegt als ons lichaam.

Hippo: Hoe komt het dat de ene wel en de andere geen last heeft van reisziekte?

Paul: Dat hangt af van verschillende factoren.

Hoe sterk is de prikkel?

Hoe lang duurt die? Op een woelige zee word je 90% van de bootgangers is ooit zeeziek geweest. uiteraard eerder zeeziek dan op een vlak meer.

Maar ook de persoonlijke gevoeligheid speelt een rol. Bij sommige mensen past het evenwichtsorgaan zich sneller aan dan bij anderen. Dat is erfelijk bepaald: als één van je ouders er gevoelig voor is, zal je er waarschijnlijk ook last van hebben.

Paul: In studies waarin mannen en vrouwen aan dezelfde omstandigheden worden blootgesteld, zijn er geen verschillen vast te stellen. Toch denken veel mensen dat vrouwen er meer last van hebben. Maar dat komt waarschijnlijk doordat vrouwen er vaker over praten. Het heeft waarschijnlijk te maken met de traditionele rolverdeling: zelf de auto of het schip besturen, helpt als je reisziek bent.

Hippo: Kinderen hebben er wél vaker last van?

Paul: Dat klopt niet. Kinderen zijn juist ongevoeliger voor kinetose omdat hun evenwichtsorgaan nog niet volledig ontwikkeld is. Ze worden wel vaak wagen- of zeeziek omdat ze zitten te lezen of te gamen.

Hippo: Kan men reisziekte voorkomen?

Paul: Voldoende drinken vóór het vertrek is heel belangrijk, want dehydratatie kan kinetose in de hand werken. Vermijd echHippocampus jan./feb. 2017

97

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie

Gember, een natuurlijk middel tegen reisziekte.

Hippo: De horizon in het oog houden is toch ook een remedie?

Paul: Dat klopt. Kijk in de rij- of vaarrichting met de horizon als referentie, zonder die te fixeren. Volg de beweging. Als je toch misselijk wordt, kan je zoute koekjes eten om het maagzuur te absorberen en gaan liggen met gesloten ogen.

Hippo: Bestaan er medicijnen die reisziekte kunnen voorkomen?

Paul: Antihistaminica, die helpen tegen allergie, worden vaak gebruikt, maar de effectiviteit is nooit aangetoond. Toch blijken veel mensen er baat bij te hebben. Scopolamine – bijvoorbeeld in pleisters, die achter het oor geplakt worden, of in gellules, die gecombineerd worden met cafeïne (om het slaperige effect van antihistaminicum tegen te werken) – blijkt ook een probaat middel te zijn, maar kan bijwerkingen geven.

Hippo: En natuurlijke middelen?

Paul: Gember vermindert maagspasmen en werkt ongeveer vier uur. Je kan gember puur innemen (één gram per dosis), maar je kan er ook limonade of koekjes van maken.

Bij een drogist of natuurvoedingswinkel kan je dat in tabletvorm of capsules verkrijgen. De 'seaband', een armband die op een bepaald acupunctuurpunt op de pols drukt, voorkomt mis-

selijkheid. De effectiviteit daarvan is niet bewezen, maar het placebo-effect moet niet onderschat worden. Het werkt vaak omdat je erin gelooft.

Hippo: Blijf je de hele reis ziek?

Paul: Het goede nieuws is dat 'kinetose' vanzelf overgaat, weliswaar bij de ene sneller dan bij de andere. Bij lange zeereizen treedt er na gemiddeld drie dagen gewenning op. Het slechte nieuws is dat je, eenmaal aan de wal, opnieuw symptonen kan krijgen. Men spreekt dan van 'landziekte'.

 ROLAND WANTENS

De 'Sea-Band' blijkt te helpen tegen zeeziekte.

Foto: sea-band.com.

Hippo: Wat doe je als je er toch mee geconfronteerd wordt?

Paul: Vermijd in alle geval om te lezen achter in de auto of aan boord van een schip.

Zorg ook dat je voldoende frisse lucht hebt: een raam opendraaien, airco aanzetten, aan dek gaan staan. Vermijd sterke geuren zoals dieselwalm. Ga vooraan zitten in de auto. In geval van zeeziekte: probeer te slapen. Kies een hut diep in het schip om de beweging te beperken. Als je slaapt is er geen conflict meer in de waarnemingen van de verschillende zintuigen en kunnen je hersenen recuperen.

Foto: Frank C. Müller.

ter koolzuurhoudende dranken, koffie en alcohol. Als duikinstructeur ben ik vaak op zee en ik word nooit ziek, behalve als ik een biertje gedronken heb. Het is ook belangrijk uitgerust op weg te gaan. Een verhoogde bloeddruk, bijvoorbeeld als gevolg van stress, kan het evenwicht beïnvloeden.

Werk dus niet tot de dag van vertrek maar neem een paar dagen voordien verlof.

98

Hippocampus jan./feb. 2017

1. Ga uitgerust op weg.

2. Neem voldoende medicijnen mee, zoals scopolamine of gember.

3. Zorg voor voldoende frisse lucht en koelte.

4. Lees geen boek en gebruik ook geen tablet onderweg.

5. Kijk in de rij- of vaarrichting en volg de beweging. Kijk niet door een verrekijker.

6. Rijd zelf wanneer je vaak last hebt van wagenziekte.

7. Vermijd sterke geuren.

8. Drink geen koffie, alcohol of koolzuurhoudende dranken.

9. Eet zoute koekjes.

10. Ga met gesloten ogen liggen wanneer je misselijk bent of probeer te slapen.

Foto: Beth Swanson - shutterstock.

Tien tips voor een goede reis

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

Cartoon: Peter Bosteesls.

Allerlei kleuren. Ze mochten even rondlopen om alles te verkennen.

Bezoek aan het aquarium Om meer te weten over het onderwaterleven organiseerde de jeugdduikschool een bezoek aan het aquarium. Hoewel ze die dag niet gingen duiken, keek iedereen uit naar deze uitstap. Nella had hen gezegd dat het een beetje was alsof ze allemaal samen zouden duiken. Ze zouden immers allemaal dezelfde vissen zien, terwijl een bioloog uitleg zou geven. Onder water vertellen over wat er te zien is, valt tegen, maar als je door het glas van een aquarium kijkt, lukt dat gemakkelijk.

N

adat ze allemaal voor de ingang verzameld waren, gingen ze de eerste zaal met vissen binnen. Opeens was het muisstil. Ze keken allen door het groot venster waarachter vissen heen en weer zwommen.

De gids vertelde hen dat in dit aquarium vissen zaten die voorkwamen in de meren en putten waarin ze doken. Nu begonnen ze er een paar te herkennen.

"Daar een snoek!".

"En daar een paling". En zo ging het wel een tijdje door.

Toen ze terug stil waren, gaf de bioloog uitleg over de soorten. Hij wees hen op de verschillen en de gelijkenissen. Hij vertelde

ook een aantal bijzonderheden van iedere soort. Zeer interessant. Ze zouden bij hun volgende duiken de vissen beter herkennen en met de juiste naam in hun logboekje inschrijven.

Daarna gingen ze naar de zaal over de Noordzee. Krabben, garnalen, sepia's, … alle dieren kregen veel aandacht. Zeker nadat Nella hen vertelde dat ze binnenkort met de boot zouden gaan duiken en deze dieren konden tegenkomen. Spannend.

De bioloog vertelde hen dat vissen in onze streken weinig kleur hadden, maar dat dit niet het geval was voor de exemplaren in de volgende zalen. Toen hij de deuren opende, zagen ze een weelde van kleuren.

Nadat hij iedereen bij zich had geroepen, wees hij enkele dingen aan. Toen hij vroeg wat dit waren, kreeg hij antwoorden als bloemen, anemonen, …

"Dit zijn koralen", onderwees hij hen. "Koralen zijn zeer kleine diertjes die eten vangen met hun armpjes en samen immense bouwwerken maken". Hij wees op een kaart enkele kilometerslange koraalriffen aan.

Hij vertelde hen dat deze kleine diertjes zeer belangrijk zijn voor alles wat in de oceanen leeft. Ze zijn een voedingsbron, zorgen voor de bescherming van kusten en bieden ruimte voor recreatie. We moeten echter beter voor deze diertjes zorgen, want ook voor de mens zijn ze belangrijk.

Zijn verhaal maakte diepe indruk op de duikertjes.

Maar waar was Skubba? Fred was hem al een tijdje kwijt. Was hij nog in de andere zaal?

De groep trok verder naar een aquarium met grote vissen. Opeens zagen ze twee paar vinnen aan het wateroppervlak verschijnen. Een dame van het aquarium vertelde dat duikers helpen met het onderhoud en dat nu twee van hen een demonstratie zouden geven. En toen herkende Fred zijn vriend. "Skubba", riep hij.

"Hij hoort je niet", zei de vriendelijke dame.

"Juist, ja", antwoordde Fred. Hij wist dat wel, maar hij was blij dat hij zijn vriend teruggevonden had.

Nadat de duiker met de hulp van Skubba, de dame van het aquarium en de ganse groep jeugdduikers aan het publiek getoond had wat duiken is, wandelden ze verder door de vele zalen.

Even later kwam Skubba weer bij de groep waarna hij moest vertellen hoe het was geweest.

Toen ze terug aan de uitgang stonden, vonden ze dat het veel te snel voorbij was. Op weg naar huis vielen onze vrienden in slaap op de achterbank van de auto. Het was een vermoeiende dag geweest. Waarover zouden ze dromen? PATRICK VAN HOESERLANDE

Hippocampus jan./feb. 2017

99

Bondsnieuws

Immersie longoedeem

Normobare zuurstof aan 100% is de behandeling bij uitstek!

Immersie longoedeem (ILO) is een aandoening die voor het eerst in 1989 werd beschreven. Hoewel deze aandoening niet zo heel vaak optreedt, wordt ze vaak niet herkend en fout gediagnosticeerd. ILO kan in sommige gevallen echter tot de dood leiden.

W

at is ILO? Bij ILO gaat er vocht vanuit de longhaarvaatjes (capillairen) over naar de longblaasjes (alveolen). De longen gaan zich vullen met vocht (oedeem) dat vanuit de bloedbaan komt. Wanneer het om grote hoeveelheden plasma gaat, komt de gasuitwisseling in de longen in het gedrang en kan er zuurstoftekort optreden. In extreme gevallen kan de duiker overlijden, te vergelijken met verdrinking.

Hoe ontstaat ILO? ILO is beschreven bij duikers, maar het komt ook voor bij zwemmers en snorkelaars. Het basismechanisme is de onder-

100

Hippocampus jan./feb. 2017

dompeling (immersie) van het lichaam in het water. De onderdompeling gaat gepaard met een 'blood shift'. De 'blood shift' is de verplaatsing van bloed vanuit de perifere bloedvaten in armen en benen naar de kern van het lichaam. Die verplaatsing van bloed, die kan oplopen tot 700 Ă 1.000 ml, veroorzaakt een stuwing in de longslagader (arteria pulmonalis). Bij sommige mensen gaat hierdoor vocht lekken vanuit de longhaarvaatjes naar de alveolen. Bij immersie is er in de alveolen bovendien een relatieve onderdruk die te wijten is aan het ademen van een dicht ademmengsel en het hydrostatisch drukverschil tussen de mond en de longen bij een verticale positie.

Die relatieve onderdruk verhoogt het aanzuigeffect van vocht vanuit de haarvaatjes naar de longblaasjes. Het is niet duidelijk waarom dit lekken bij sommige duikers gebeurt en bij andere niet. De duikdiepte speelt geen rol, ILO kan zich evengoed voordoen op geringe diepte en het komt zelfs voor aan de oppervlakte. Er zijn wel een aantal factoren die ILO in de hand werken, zoals: DD Koude watertemperatuur: door de koude gaan de perifere bloedvaten zich samentrekken waardoor het vaatbed in de ledematen kleiner wordt en de 'blood shift' toeneemt.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Lisa F. Young - shutterstock.

Geneeskundige Commissie

Wat zijn de symptomen?

Foto: Christa Van den Driessche.

Kenmerkend voor ILO is het gevoel van ademnood (dyspneu). De ademnood gaat vaak gepaard met hoesten. Het is mogelijk dat wat rozig schuim wordt opgehoest. De duiker heeft het gevoel te verstikken en hij zal zo vlug mogelijk naar de oppervlakte willen terugkeren. Hij wil zo vlug mogelijk de ademautomaat uit de mond nemen en het duikpak openen om verlost te raken van het verstikkend gevoel. Soms is er zelfs

Lucht die we inademen, gaat via de luchtpijp naar de bronchiën en zo de longen in. De bronchiën vertakken zich in de longen weer verder, steeds kleiner en verder. Aan de uiteinden van de allerkleinste takjes zitten de longblaasjes (longalveolen of alveoli). Het zijn een soort bolvormige zakjes met een eencellige zachte wand, die opengehouden worden door een laagje surfactant. In totaal hebben de longblaasjes een oppervlak van zo'n zeventig tot honderd vierkante meter. Longblaasjes voor de uitwisseling van zuurstof en afvalstoffen.

Dat doen ze via een netwerk van hele kleine bloedvaatjes, die om de longblaasjes heen liggen. Via deze bloedvaatjes komt de zuurstof uit de ademlucht in het bloed terecht. Het bloed vervoert het zuurstof daarna door het hele lichaam. Het bloed geeft afvalstoffen (koolstofdioxide) terug aan de lucht in de longblaasjes.

De lucht met de koolstofdioxide ademen we vervolgens weer uit.

Tekening: Alila Medical Media.

DD Inspanningen doen de druk in de longslagader verder stijgen, waardoor lek­ kage bevorderd wordt.

DD Een slecht afgestelde ademautomaat doet de onderdruk in de alveolen verder toenemen, met een extra aanzuigeffect tot gevolg.

DD Gebruik van medicatie met een dempende werking op de hartfunctie. Met name een bètablokker, een gekend soort bloeddrukverlagend geneesmiddel, zou de kans op ILO doen toenemen. Ook duikers met een verminderde systolische of diastolische functie van de linkerhartkamer zouden extra gevoelig zijn.

DD Te grote vochtinname voor de duik waardoor het centrale vaatbed nog meer gestuwd is.

Immersie longoedeem komt niet enkel bij duikers voor, maar ook bij zwemmers en snorkelaars.

Hippocampus jan./feb. 2017

101

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie

Normaal Capillair

Longoedeem Longblaasjes

Capillair

Ophoping van vocht in de longblaasjes

Door bloedstuwing in de longslagader gaat er bij sommige mensen vocht lekken vanuit de longhaarvaatjes naar de alveolen.

cyanose (blauw zien). Er zijn nog andere duikaandoeningen die een gelijkaardig ziektebeeld kunnen geven, maar een goede analyse van de duik moet toelaten om het verschil te zien met 'chokes' (decompressieziekte van de longen) en met longoverdruk.

Vaak verdwijnen de symptomen vrij snel na het verlaten van het water omdat het immersie-effect wegvalt. Normobare zuurstof aan 100% is de behandeling bij uitstek!

Ernstige ziektegevallen moeten gehospitaliseerd worden waarbij men vochtafdrijvende medicatie zal toedienen en positieve drukbeademing zal toepassen. Indien men er in een vroeg stadium bij is, hoort men soms met de stethoscoop vochtige reutels in de longen en een radiografie van de

102

Hippocampus jan./feb. 2017

borstkas kan vocht aantonen. Enkele uren nadien kunnen alle afwijkende parameters reeds verdwenen zijn.

Het is van belang dat je als duiker op de hoogte bent van het bestaan van ILO. Elke duiker die ooit problemen heeft gehad met de ademhaling bij het duiken, kan mogelijks het slachtoffer geweest zijn van een immersie longoedeem.

Vermoedelijk zijn vele ILO-slachtoffers ten onrechte als verdrinkingsdoden geregistreerd. Bij autopsie wordt er immers water in de longen aangetroffen waardoor de diagnose van verdrinking evident lijkt.

duikers met een verhoogd risico voor ILO De eerste gevallen van ILO werden be-

schreven door Dr. Wilmshurst, een Britse cardioloog, ongeveer dertig jaar geleden.

In dat artikel ging het hoofdzakelijk om mannen van middelbare leeftijd met een licht verhoogde bloeddruk en wat overgewicht; hij registeerde ook een verhoogde reactie van de bloedvaten op koudeprikkel.

In latere publicaties werd ILO ook beschreven bij jonge militaire competitiezwemmers in warmer water en bij andere niet-risicogroepen.

Het is dus niet helemaal duidelijk wie een mogelijk slachtoffer voor ILO is. Er bestaan ook geen specifieke betrouwbare tests om gevoelige individuen op te sporen. Elke duiker kan wel voor zichzelf de nodige preventiemaatregelen in acht nemen:

Tekening: Alila Medical Media.

Longblaasjes

BEFOS Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Door onderdompeling verplaatst er 700 à 1.000 ml bloed vanuit de perifere bloedvaten in armen en benen naar de kern van het lichaam.

Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Mede -Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – pilarlifras@gmail.com Bestuursleden: Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 – henry.robert@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be

Ivo Hubert Stijn Streuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Herwig Van Cotthem Serigiersstraat 24 – 2020 Antwerpen Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

Immersie: bij onderdompeling in het water wordt de buikwand naar binnen geduwd en het diafragma opwaarts (in de borstholte) verplaatst.

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Tekeningen (2): Ivo Madder.

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 – pilarlifras@gmail.com

DD laat regelmatig je ademautomaat nakijken en correct afstellen; DD kies voor een droogpak bij het duiken in koud water; DD vermijd hevige inspanningen onder water; DD overdrijf niet met vochtinname voor het duiken; DD zorg voor een correcte bloeddruk en overleg met je arts om bètablokkers te vervangen door een gelijkaardig geneesmiddel.

Wat te doen na een episode van ILO? Betekent het optreden van een immersie longoedeem het einde van de duikcarrière?

Hierover bestaat geen consensus in de me-

dische duikwereld. Sommige artsen pleiten voor een radicaal duikverbod omdat een nieuw voorval mogelijk dodelijke gevolgen kan hebben. Er zijn nochtans veel duikers die na een ILO weer duiken zonder problemen, mits ze de nodige preventiemaatregelen in acht nemen. Het is wel van belang dat een duiker met een ILO-voorval grondig wordt nagekeken op mogelijke hart- of longproblemen. 

HERMAN VAN BOGAERT, ARBEIDSGENEESHEER

Vice-président : Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Gsm 0475 76 77 85 –henry.robert@skynet.be

Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 – 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 – a.bastin.lifras@gmail.com Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 – 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 – tresorier@lifras.be Catherine Bes 0476/24.92.89 - catherine.bes@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés – 1190 Forest Gsm 0477 22 78 96 – marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 – 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 – vince.cas@skynet.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 BTE 7 – 1080 Molenbeek 02 523 60 57 – marc@lycops.eu Johan Schoups Gsm 0477 75 73 61 - Johan.schoups@viapass.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete Muriel Van Blommen Godelieve Reynaert Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72 katia@lifras.be – muriel@lifras.be godon@lifras.be

Hippocampus jan./feb. 2017

103

NELOS-boetiek

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald

T-shirt

worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

€ 15,00

Longsleeve

€ 17,00 Fleece

€ 45,00

T-shirt kind

€ 10,00

Regionale boetieks Algemeen verantwoordelijke Karl Van der Auwera Lintsesteenweg 176 – 2570 Duffel Gsm 0486 89 76 67 (afhalingen na telefonische afspraak) boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89 Regionale verantwoordelijken ANTWERPEN: NELOS-Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be ANTWERPEN: Frederik Rausenberger Brandheide 2 – 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be

104

Hippocampus jan./feb. 2017

BRABANT: Tiny Heremans Janseniusstraat 41 – 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be LIMBURG: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm: 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be OOST-VLAANDEREN: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be WEST-VLAANDEREN: Isabel Neyrinck Odiel Spruyttestraat 22 – 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur?

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum

Lopende Agenda

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info

Maart 2017

Mei 2017

September 2017

04 Herexamen 1*I

28 Cursus onderwatervideografie

04 Limiet inschrijving 1*I (Module 2) 09 Herexamen Duiker-Hulpverlener

Theorie 9.00 - 12.00 u

Breedhoek, verlichting en filmen in team

Zwembad 13.00 - 16.00 u

Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u

05 Algemene Vergadering NELOS Organisatie: WEVOS Locatie: Transfostraat 3-15, 8550 Zwevegem

06 Cursus Gevorderde Nitrox-Duiker Info: www.avos.be

08 Herexamen AI/Initiator (M1 + M3) 11 Examen praktijk Duiker-Hulpverlener Start examen: 09.00 u

Info: cursus.owv@nelos.be

08 Herexamen theorie 2*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

12 Cursus onderwatervideografie Filmtechnieken, compositie en montage Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

13 1e wedstrijddag ZK en ONK

Locatie: Basisschool Campus Hof van

Fotowedstrijd

Riemen, Frans Coeckelbergsstraat 17A,

Info: www.fotokampioenschap.nl

Heist-op-den-Berg

12 Herexamen 1*I (gewijzigde datum) Theorie 9.00 – 12.00 u Zwembad 13.00 – 16.00 u Locatie: Strop, Stropstraat 31, Gent

18 Workshop + AV College 3*I + etentje Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

18-19 Belgische Duiksportbeurs Locatie: Metropolis / Kinepolis Event Center, Groenendaallaan 394, 2030 Antwerpen Info: www.duiksportbeurs.be

19 Begeleiderscursus DmH

15-21 OBK 'shoot-out' week Fotowedstrijd zout water Info: www.onderwaterfotografie.be

22 Voorbereiding zeestage 2017 Info: www.avos.be

16 Voordracht verhandeling 3*I Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

18 Proefexamen Assistent-Instructeur Info: www.avos.be

19 Limiet inschrijving Zeestage 3*I en 2*I Bij de inschrijving voor de Stage moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De logboekjes

09.00 u Duikershuis NELOS, Mechelen

moeten nagekeken zijn vóór het examen

15.00 u zwembad van Hofstade

theorie 2*I.

26 Academische Zitting Locatie: De Waai, Werft 28, 2440 Geel Titelhernieuwing vanaf 13.00 u Receptie vanaf 16:00 u

April 2017 02 LIMOS-Instructeursduik Sprimont Info: www.limos-vzw.be/agenda

07 Inleveren verhandeling 3*I 09 Afdaling van de Maas

21 LIMOS-proevendag Zilvermeer Info: www.limos-vzw.be/agenda

Juni 2017 01 Start cursus OW-fotograaf Niveau 1 Inschrijving en info: yteughels@skynet.be of 0475/284 273 (Jef Driesen)

10 LIMOS-proevendag Plate Taille Info: www.limos-vzw.be/agenda

17 2e wedstrijddag ZK en ONK

Vinzwembedstrijd voor jong en oud.

Fotowedstrijd

Locatie: Maaseik

Info: www.fotokampioenschap.nl

12 Proefexamen 2*I Info: www.avos.be

21 Cursus onderwatervideografie Introductieles videomateriaal

24 Antwerp Wet Wheels Dive Day Locatie: Put van Ekeren Info: www.anww.be Scenario en draaiboek OW-film

Info: cursus.owv@nelos.be

Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u

Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

28 Cursus onderwatervideografie Macro en videobelichting Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 Pre-Zeestage Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 Doortocht van het Albertkanaal Vinzwemwedstrijd Locatie: Hasselt

11-17 OBK 'shoot-out' week Fotowedstrijd zoet water Info: www.onderwaterfotografie.be

12 Inschrijving en 1e theorieles 1*I 17 Doortocht van het Schulensmeer Locatie: Lummen

12 Cursus onderwatervideografie Beoordeling montage OW-film Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u Info: cursus.owv@nelos.be

23-24 LIMOS-botenweekend Locatie: Colijnsplaat Info: www.limos-vzw.be/agenda

Oktober 2017 01 Beker van het Zilvermeer Mol 01-05 Zeestage 2*I en 3*I Locatie: Boulouris (Zuid-Frankrijk)

28 TekDive17 Locatie: Ter Elst Congrescenter, Edegem Info: www.tekdive-europe.com

November 2017 13 Limietinschrijving examen theorie 3*I 8 Specialisatieopleiding Jeugdduiken (theorie)

19 Examen theorie 1*I

De volledige agenda van alle vinzwem­ wedstrijden vind je op: www.vinzwemmen.be

24 Cursus onderwatervideografie

Duikershuis NELOS, Mechelen – 20.00 u

23 Examen theorie 2*I

Locatie: Duikershuis NELOS, Mechelen

10 AV College der 3*I

Info: cursus.owv@nelos.be

Opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.nelos.be/sdt

Augustus 2017

Controleer even of het evenement inderdaad doorgaat.

27 Themaduik OW-fotografie + bbq

Weet je van interessante evenementen of organiseer je

De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!

Compositie met kokerwormen of anemonen

zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opge-

Inschrijving en info: yteughels@skynet.be of

nomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende

0475/284 273 (Jef Driesen)

Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus jan./feb. 2017

105

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS).

Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

Raad van Bestuur Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Karl Van der Auwera Gsm 0486 89 76 67 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 – franklin.forrez@nelos.be

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Ingrid Dekelver voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Erik De Groef Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Commissie Biologie

Commissie Redactie Hippocampus Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap

Redactieteam: Luc Beets, Jacques Bernaerts, Ingrid Dekelver, Chrisje Demuynck, Kim De Raedt, Bert Janssens, Ivo Madder, Katrijn Ools, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Roland Wantens

Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be – www.wiki.nelos.be ma. 9.30 u – 11.30 u, wo. 9.30 u – 11.30 u en 14.00 – 16.00 u, vr. 14.00 u – 16.00 u

Ongevalsaangiften-administratie Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden: tel. +32 2 512 03 04 – inge@claims.arena-nv.be.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari Deadline aanleveren materiaal 5 december

Hippocampus jan./feb. 2017

Ambassadeur: Herwig Van Cotthem Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – fax 015 20 61 58 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 – 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 – fax 015 45 02 79 info@swipri.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

Advertentietarieven www.nelos.be/Hippocampus Zie 'Media Pack'.

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Editie maart/april Deadline aanleveren materiaal 5 februari Editie mei/juni Deadline aanleveren materiaal 5 april Editie september/oktober Deadline aanleveren materiaal 15 juni Editie november/december Deadline aanleveren materiaal 5 oktober

106

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

CERTIFICATION INTERNATIONAL

Erevoorzitters: Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas – willy.vanderplas@nelos.be

www.facebook.com/hippocampusredactie

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

onderwaterfotografie en -videografie

foto: Bruno Van Saen

CONQUER NEW TERRITORY

Uw partner voor

Te koop in Zeeland

Unieke woning op een van de mooiste locaties van Zeeland

Materiaal - Opleiding - Service - Maatwerk

Sluisplateau 12 - 4424 BK Wemeldinge - Nederland Deze bijzonder fraai gelegen woning aan het Sluisplateau te Wemeldinge biedt aan de voorzijde vrij uitzicht over de haven. Deze instapklare hoekwoning heeft recentelijk een volledige renovatie ondergaan.

GoPro Pro+ housing* .................................... € 1.495 € 999 - Pro+ housing (200m - 6h runtime - 4.3” monitor)

GoPro Pro+ Arius KIT* ........................... € 2.595 € 1.499 - Pro+ housing (200m - 6h runtime - 4.3” monitor) - Arius 1500 video lighting system (2 x 1500 lumen) - HugyFloat arm system (100% neutral buoyancy) * GoPro Hero camera NOT included.

Bijzonderheden: - Woonoppervlakte ca. 105m²; - Inhoud ca. 380m³; - Perceel 295m²; - 4 kamers (3 slaapkamers); - 1 badkamer en 1 apart toilet; - Mag zowel permanent als recreatief worden bewoond; - Houten kozijnen voorzien van dubbele beglazing; - Warm water en verwarming d.m.v. gasgestookte c.v.

Vraagprijs € 310.000

Industrielaan 30 | 9320 Erembodegem 053 64 72 73 info@dafactory.eu | www.dafactory.eu

SUUNTO EON STEEL

EXPLORE MORE - FULL CUSTOMIZATION Suunto introduces its next generation dive computer.

The intuitive Suunto EON Steel combines advanced technology with customizable features and display to show clearly what you need.

With heavy-duty housing, a stainless steel bezel, and user updatable software, Suunto EON Steel will dive with you for years to come. www.suunto.com - www.amilcosports.nl

Meer info via de makelaar:

Open van maandag tot vrijdag van 09u00 tot 12u00 en van 13u00 tot 17u00 of op afspraak.

Sinke Komejan Goes B.V. + 31 (0)113 25 10 00 | goes@sinke.nl | www.sinke.nl

• Two customizable fields for ancillary information • Four buttons for super easy user interface • Specular button arrangement during dive • Runaway deco alarm • Multigas capable • Decompression dive planner with user adjustable surface interval • Long battery life, user replaceable Be intelligent. Take the edge of performance.

mares.com

Mechelen P 004152 - TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 262 – jan./feb. 2017

CENTER OF iNTELLigENCE. EDGE OF PERFORMANCE.

Zeestage OBK-festival