Hippocampus 247 (jan.-feb. 2014)

Cover_247.indd 3

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 247 - jan./feb. 2014

Verslag van de Zeestage 2013

30-1-2014 16:57:20

M K 2 1 / S 5 6 0 E E N P E R F E C T E V E N W I C H T. De nieuwe MK21/S560 brengt legendarische engineering samen met top design.

Een compacte gebalanceerde eerste trap met piston (met optionele kap voor lagedrukslangen - hoek 0°/30° - voor technisch duiken) waarmee moeiteloos ademgehaald kan worden dankzij de hoge luchtstroming naar de tweede trap. De MK21 is de perfecte match met de lichtgewicht S560 – een luchtgebalanceerde tweede trap met het prestatieniveau die u van SCUBAPRO gewend bent.

VOOR PRESTATIE ZONDER COMPROMIS : DE MK21 / S560

SCUBAPRO.COM

Cover_247.indd 4

30-1-2014 16:57:21

Hugyfo

Nr 247 januari/februari 2014

Van de redactie DOOR IVO MADDER Onlangs was er opnieuw een audit van EUF om na te kijken of de NELOS-duikopleiding nog steeds voldoet aan de ISO-normering. Zoals je in deze uitgave kan lezen, voldoen we daar aan. De kwaliteit van onze opleiding zet zich door over alle brevetten, titels en specialiteiten…

In deze superdikke uitgave het verslag van de 2* en 3*Stage, een Zeestage met veel geslaagden (wie er zijn titel behaalde kon je in vorige Hippo lezen). Werpt de invoering van de fitheidstesten eindelijk zijn vruchten af? Of worden de kandidaten van de Stage beter voorbereid?

Of was het een combinatie van beiden, samen met de bijkomende veiligheidsrichtlijnen?

De Sectie Duiktechnieken van NELOS nam deel aan TekDive13. De motivatie voor hun aanwezigheid kan je lezen in een verslag. We brengen ook een verslag over de leuke D-Dive Day, die tijdens het Openwaterweekend plaatsvond.

Test-Aankoop contacteerde NELOS en LIFRAS om compacte videocamera’s ­– zoals de GoPro – uit te testen. Leuk om mee te spelen, nog leuker als je ook wat weet over onderwatervideografie.

Misschien toch even de NELOS-cursus OW-videografie volgen? Of hou je het liever bij onderwaterfotografie om prachtige onderwaterfoto’s te maken zoals er te zien zijn in de verslagen van het Open Vlaams Kampioenschap (OVK), de Hugycup 2013 en uiteraard bij de rubriek Fotograaf in de kijker. Je kan natuurlijk ook gewoon genieten van het mooie onderwaterleven tijdens je duiken, zoals bijv. op duikplaatsen als Cabo Verde of – dichter bij huis – Stavenisse in de Oosterschelde en wie weet kom je daar wel een snotolf of zelfs een antieke aarden pot tegen.

Bondsnieuws De ISO- en EN-certificering van onze duikopleidingen............................................. 5 Proclamatie Open Vlaams Kampioenschap............ 6-15 D-Dive Day & Openwaterweekend......... 16-20 Junior D-Dive Day 2013.................................. 22 Fysieke conditietraining...........................26-28 Leven gered.......................................................29 2*Stage van 2013...................................... 34-45 3*Stage Boulouris 2013........................... 46-49 Samenwerking tussen Test-Aankoop en de Audiovisuele Commissies van NELOS en LIFRAS..................................................... 72-74 NELOS op TekDive13................................ 80-83 Onderwatervideografie: iets voor jou?......................................... 90-92 NELOS-cursus OW-Videografie 2014.......... 93

Vaste rubrieken All Stars Duikclub 20 jaar!............................ 24 Overleg met Noordzee wrakduikers........... 55

Ivo

Reportages Ook vissen kunnen over een kompas bechikken.............................. 23 Een Oosterscheldevonst nabij Stavenisse.....................................30-33 Eén snotolf? Veel beestjes...................... 50-54 Hugycup 2013 Sint-Eustatius................ 56-63 Wandelen tussen de citroenhaaien van Cabo Verde............................................. 64-71 Duikmateriaal voor een nieuw duikseizoen........................ 94-95 Metalsub duiklampen (vervolg).................. 97

NELOS-Consulenten John Remue

Ingrid Dekelver

duikonderricht@nelos.be

duikgeneeskunde@nelos.be

• Algemeen duikonderricht • Inschalingen

• Duikgeneeskundige problematiek

François Desmet

Willy van der Plas

duikmateriaal@nelos.be

voorzitter@nelos.be

• Duikmateriaal

• Verzekering

Stef Teuwen sdt@nelos.be

René Van Leeuwen reglementering@nelos.be

• Technisch Duiken

• Juridische kwesties in de duiksport • Duikreglementering

Jozef Van den Berghe

Els Huybregts

statuten@nelos.be

mental.coaching@nelos.be

• VZW-statuten en -kwesties

• Bijstand bij duikongevallen

Dirk Deraedt veiligheid@nelos.be

• Melden van duikincidenten en bijna-duikongevallen

Veel leesgenot en tot op de één of andere duikactiviteit.

Retro-Hippo...................................................... 76 Close-up (Dieter Decroos).......................78-79 Skubba & Fred..................................................84 NELOS-Boetiek......................................... 86-87 BEFOS-FEBRAS............................................... 87 Webdiving..........................................................88 Hippoëzie...........................................................89 Lopende agenda...............................................98

Ronny De Meersman

Ronny Margodt pr@nelos.be • Public Relations NELOS

Guy Bosmans

penningmeester@nelos.be

boetiek@nelos.be

• Penningmeester

• Contactpersoon Bloso

Coverfoto: Te water gaan bij de Zeestage.

Foto: Roland Wantens.

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 3

3

30-1-2014 16:38:03

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS).

Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).

Raad van Bestuur Voorzitter: Willy van der Plas Gsm 0475 27 56 39 - voorzitter@nelos.be Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue Tel. 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be Relaties Bloso - Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be Penningmeester: Ronny De Meersman Gsm 0475 70 19 76 - penningmeester@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 - ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - herwig.vancotthem@nelos.be Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - pr@nelos.be

Commissies Commissie Duikonderricht Voorzitter: John Remue - duikonderricht@nelos.be Gsm 0495 20 00 85 Verantwoordelijke der brevetten: Eric Sels Tel. 015 61 61 81 - brevetten@nelos.be Ereraad: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 - ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0473 24 53 02 - jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 - brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Dirk De Bilde Gsm 0476 96 26 00 - sdt@nelos.be Sectie EDIT: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 - edit@nelos.be Veiligheidscomité: Dirk Deraedt Gsm 0476 24 30 94 - veiligheid@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter: Roland Vanden Eede - Tel. 03 827 57 31 duikgeneeskunde@nelos.be Secretaris: Ingrid Dekelver - Gsm 0479 713469 duikgeneeskunde.sec@nelos.be Mental Coaching: Els Huybregts Gsm O478 44 02 78 - mental.coaching@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 - sportcommissie@nelos.be Secretaris: Free Duerinckx Herkenrodesingel 7d bus 2.2, 3500 Hasselt

Audiovisuele Commissie Voorzitter: Roland Wantens Gsm 0475 82 90 22 - audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Ludo Braeckman - owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Erik De Groef Gsm 0478 25 09 21 - cursus.owv@nelos.be

4

opmaak_247.indd 4

Commissie Biologie

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 - biologie@nelos.be

Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be

Secretaris: Jean-Marie Reynaert Gsm 0475 81 43 59 - biologie.sec@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus Voorzitter: Ivo Madder Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be Secretaris: Luc Beets Tel. 03 325 07 36 - hippo.sec@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Tel. 011 42 35 14 - cdmh@nelos.be Secretaris: Yves Druyve 0486 68 33 51 - cdmh.sec@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

NELOS-secretariaat Duikershuis - Luce De Smet Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be www.nelos.be - www.wiki.nelos.be CERTIFICATION INTERNATIONAL

Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe Tel. 054 32 88 20 erevoorzitter@nelos.be

ma. 9.30 u - 11.30 u, wo. 9.30 u - 11.30 u en 14.00 - 16.00 u, vr. 14.00 u - 16.00 u

Ongevalsaangiften Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOS-secretariaat, vergezeld van een geneeskundig getuigschrift. Dit attest moet door de dokter worden afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval.

Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena (eventueel telefonisch of per fax): t.a.v. de heer Eddy Van Den Bosch, Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94

Hulpdiensten UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Verantwoordelijke uitgever: John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be Redactieteam: Luc Beets - Jacques Bernaerts Ingrid Dekelver - Chrisje Demuynck - Bert Janssens - Ivo Madder - Katrijn Ools - John Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef Van den Berghe - Wim Van Doeselaer - Patrick Van Hoeserlande - Roland Wantens

Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 publiciteit@nelos.be Pre-press & druk: Swinnen Printing Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade Tel. 015 45 02 78 - fax 015 45 02 79 info@swipri.be Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-wiki, meer bepaald via: www.wiki.nelos.be/index.php/Hippo-archief

Advertentietarieven www.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus Zie bij 'Publiciteit'.

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, gewijzigd door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Hippocampus komt tot stand met de steun van

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010 In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland.

Call Center: +32 3 253 69 16

Adresveranderingen Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:

secretariaat@nelos.be

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:38:08

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht

De ISO- en EN-certificering

van onze

duikopleidingen NELOS is vanaf haar ontstaan lid van CMAS (Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques) – BEFOS was stichtend lid – en volgde getrouw haar opleidingsnormen.

I

n Vlaanderen zijn wij ook de samenwerking aangegaan met VTS ( Vlaamse Trainersschool) teneinde de wettelijke erkenning te verkrijgen van onze kaderopleidingen. Dit heeft voor ons een meerwaarde gebracht op gebied van de didactische opleiding en heeft voor de niet te versmaden subsidies vanuit Bloso, provincies en steden gezorgd.

Vijf jaar geleden, in 2008, hebben we onze opleidingen ook laten screenen op vlak van de Europese Normen (EN). CMAS bleef voor ons belangrijk, maar we wilden ons toch ook binnen de Europese Gemeenschap in orde stellen met de bestaande Europese richtlijnen.

Via de EUF (Europese Duikfederatie; 'European Underwater Federation') in samenwerking met een gespecialiseerd orgaan, namelijk het 'Austrian Standards Institute' (Europees erkend) verkreeg NELOS, na een doorgezette screening van twee dagen te Mechelen door twee afgevaardigden van de EUF Certification Body, de Europese en tevens ISO-certificatie voor onze volgende

brevetten:

• • • • •

1*Diver: EN 14153-1/ ISO 24801-1 (Supervised Diver); 2*Diver: EN 14153-2/ ISO 24801-2 (Autonomous Diver); 3*Diver: EN 14153-3/ ISO 24801-3 (Dive Leader); Assistent Instructor: EN 14413-1/ ISO 24802-1 (Scuba Instructor Level 1); 1*Instructor: EN 14413-2/ ISO 24802-2 ( 1*Instructor).

Collega's John Maes en Koen Van Dyck hebben hier een doorslaggevende rol gespeeld, zowel bij de voorbereiding als bij de eigenlijke onderhandelingen. Vermits onze zusterliga LIFRAS identieke normen hanteert, verkreeg zij dezelfde certificatie.

Deze certificatie was vijf jaren geldig en dus drong een recertificatie zich op in 2013!

LIFRAS heeft nu de organisatie van dit gebeuren op zich genomen. Tijdens hun Zeestage in Le Lavandou werd in onze aanwezigheid de recertificatie een feit! Onze

dank aan Gregory Jones en Martine Pasque voor het voorbereidend werk en hun begeleidende rol!

Er zijn enkele uitbreidingen in vergelijking met 2008: onze 1*Duiker wordt zoals de 2*Duiker, dus nu EN 14153-2/ISO 24801-2!

Dit vergde enkele minieme aanpassingen die in de volgende NELOS-infomap (van 2014) gepubliceerd zullen worden. Aldus staat onze 1*D voor de EN en ISO op hetzelfde niveau als de Padi Open Water Diver en soortgelijke organisaties!

Ook werd het brevet Basis-Nitrox-Duiker erkend als ISO 11107 en werden de gasblenders erkend als volgt:

• •

ISO 13293 'Level 1 gas blender' (Nitrox Blender); ISO 13293 'Level 2 gas blender' (Trimix Blender).  John Remue, Federaal Technisch Directeur

ADVERTENTIE

VOOR AL JE DUIK- EN SNORKELMATERIAAL www.desportduiker.be Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 5

5

30-1-2014 16:38:09

BONDSNIEUWS

Reportage

Audiovisuele Commissie

- ONDERWATERFOTOGRAFIE

1e plaats Portfolio Juniors - Junior fotograaf van het jaar.

Foto: Wim Ameloot.

1e plaats Portfolio Masters – Kampioen van Vlaanderen OWF. Foto: Luc Rooman.

Proclamatie D Open Vlaams

Kampioenschap De proclamatie van het 'Open Vlaams Kampioenschap

Onderwaterfotografie en -videografie' (OVK) vond plaats op 23 november 2013. De resultaten van deze belangrijke wedstrijd werden bekend gemaakt in de zaal De Graanmaat op de Grote Markt te St.-Niklaas.

6

opmaak_247.indd 6

e zaal zat afgeladen vol met deelnemers zowel als sympathisanten. Voor een deel had dat te maken met de wedstrijd bij de 'Starters video', die een zeer mooie publieksprijs konden winnen, geschonken door 'Marine Expedition Services'. Daarvoor had de voorzitter van de Sectie Onderwatervideo, Erik De Groef, een lijst klaar bij de ingang, waarop de aanwezigen hun voorkeur konden bekend maken. De filmpjes van die starters waren vooraf te bekijken via 'YouTube' op het internet.

De wedstrijdcommissaris van de Audiovisuele Commissie, Ludo Braeckman, had de proclamatie voorbereid in verschillende presentaties.

Nadat de winnende beelden en de namen van de winnaars bekend waren gemaakt, werden die per categorie naar een geĂŻmproviseerd podium geleid om uit handen van de aanwezige sponsors hun prijs te krijgen. Voor het uitreiken van de medailles werden die bijgestaan door Marion Van Maris en Christine du Maine. Fotograaf van dienst was Peter Ryngaert.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:38:12

Behalve de sponsors, dankte Ludo ook de juryleden en uiteraard de deelnemers. In totaal waren er 32 verschillende auteurs, die deelnamen in volgende categorieën: 'Starters video' (4), 'Juniors fotografie' (13), 'Masters fotografie' (11) en 'Masters videografie' (5).

Eén deelnemer deed mee zowel in fotografie als in videografie en er waren ook enkele Nederlandse fotografen.

Er waren opnamen gemaakt gedurende vier wedstrijddagen – waarvan twee in Zeeland en twee in de Put van Ekeren – die konden deelnemen in verschillende reeksen: visportret, macro, breedhoek, breedhoek met model en thema (geleedpotigen) voor fotografie.

Bij videografie kon men behalve een gemonteerde film met de opnamen van de wedstrijddagen ook een clip van minimum 1 minuut insturen en zoals vermeld was er ook de wedstrijd van de 'starters'.

De opnamen werden gejureerd door Rinnie Luyckx, Vic Verlinden, Rudy Van Geldere, Alidoor Delafaille en Peter Van den Eynde voor de fotografie en door Danny Van Belle, Stephan

Matthies, Paul Engels en Harmen Van den Heuvel voor de videografie. De jureringen werden individueel gedaan. Het was goed de meeste van deze juryleden op die avond te kunnen begroeten en spreken.

De wedstrijd werd mede mogelijk gemaakt dankzij de gulle steun van onze sponsors.

Hugyfot/Green Force waren hoofdsponsors; Marine Expedition Services en Onderwaterhuis.nl waren zilveren sponsors – hierbij dient opgemerkt dat Onderwaterhuis in de presentatie verkeerdelijk als bronzen sponsor werd vermeld, waarvoor onze excuses – terwijl Scubacam, en Affinion Travel bronzen sponsors waren. Onze dank aan al deze sponsors en uiteraard ook aan NELOS die het budget voor de werking van onze commissie ter beschikking stelt.

De titel 'Kampioen van Vlaanderen' kon men slechts verdienen in de categorie 'Masters'. Bij de fotografen werden de beste opnamen die ingediend waren voor de verschillende reeksen samengebracht in een portfolio per auteur. Daarbij kwam Luc Rooman als winnaar uit de bus. Hij mag zich een jaar lang 'Kampioen van Vlaanderen Onderwaterfotografie' noemen en verdient daarmee ook een aantal punten die

3e plaats Breedhoek Masters.

Foto: Daan Delbare.

3e plaats Breedhoek met model Masters.

Foto: Marc Vermeiren.

tellen voor een mogelijke deelname aan het CMAS Wereldkampioenschap Onderwaterfotografie, dat in 2015 in Zeeland zal plaatsvinden.

De 'Junior Onderwaterfotograaf 2013' werd Wim Ameloot. Bij de 'Starters video' mocht Veerle Deleebeck de publieksprijs, een 'GoPro Black Edition', in ontvangst nemen.

Om 'Kampioen van Vlaanderen Onderwatervideo 2013' te worden, moest men zowel een gemonteerde film als een clip van zout water evenals van zoet water indienen. Die eer viel te beurt aan Johan Desmedt. Bij de proclamatie werd zijn prachtige film van het Stedelijk Recreatiedomein Muisbroek, beter gekend als de Put van Ekeren, vertoond. Op mijn vraag stelde Johan zijn film ter beschikking om te projecteren op de AVOS-receptie die onlangs plaatsvond.

Ook daar waren de aanwezigen danig onder de indruk.

Door het behalen van zijn titel, mag Johan ook deelnemen aan het CMAS Wereldkampioenschap Onderwatervideografie, dat in september 2014 zal plaatsvinden op Tenerife, Canarische eilanden. Bij het opstellen van dit verslag was daarover echter nog geen verdere informatie beschikbaar.

3e plaats Breedhoek Juniors.

Foto: Wim Ameloot.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 7

7

30-1-2014 16:38:17

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

MASTERS FOTO

JUNIORS FOTO

VISPORTRET 1. Luc Rooman.

2. Filip Staes.

3. Gery Beeckmans.

VISPORTRET 1. Wim Ameloot.

2. Christiaan Van Roeyen.

3. Nadieh Schellekens.

MACRO & CLOSE-UP 1. Filip Staes.

2. Luc Rooman.

3. Gery Beeckmans.

MACRO & CLOSE-UP 1. Philippe Velghe.

2. Anouschka Mornie.

3. Arjette Schieck.

THEMA (GELEEDPOTIGEN) 1. Luc Rooman.

2. Daan Delbare.

3. Marc Vermeiren.

THEMA (GELEEDPOTIGEN) 1. Arjette Schieck.

2. Steven De Waele.

3. Wim Ameloot.

BREEDHOEK 1. Gino Meskens.

2. John Knappers.

3. Daan Delbare.

BREEDHOEK 1. Philippe Velghe.

2. Kurt Wullepit.

3. Wim Ameloot.

BREEDHOEK MET MODEL 1. Gino Meskens.

2. Luc Rooman.

3. Marc Vermeiren.

BREEDHOEK MET MODEL 1. Philippe Velghe.

2. Wim Ameloot.

3. Nadieh Schellekens.

PORTFOLIO MASTERS 1. Luc Rooman (Kampioen van Vlaanderen OWF).

2. Filip Staes.

3. Gino Meskens.

PORTFOLIO JUNIORS 1. Wim Ameloot (Junior fotograaf van het jaar).

2. Philippe Velghe.

3. Christiaan Van Roeyen.

2e plaats Breedhoek Juniors.

Foto: Kurt Wullepit.

2e plaats Thema Masters.

Foto: Daan Delbare.

8

opmaak_247.indd 8

2e plaats Macro & close-up Juniors.

Foto: Anouschka Mornie.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:38:20

Het was de eerste keer dat de wedstrijd in deze vorm werd georganiseerd en voor een première is dat vrij vlot verlopen (met uitzondering van het hierboven vermelde foutje).

Ik hou er dan ook aan allen te danken die mede aan de wieg hebben gestaan van dit concept, die op de een of andere manier hebben meegeholpen, maar in het bijzonder Ludo Braeckman en Erik De Groef die op alle wedstrijddagen ter beschikking stonden om de opnamen van de deelnemers te downloaden.

de toekomst

MASTERS VIDEO CLIP 1. Gery Beeckmans.

2. Jo De Smedt.

3. Ronny Vanhaelewyn.

2e plaats Visportret Juniors.

Foto: Christiaan Van Roeyen.

MASTERS VIDEO FILM - KAMPIOEN VAN VLAANDEREN OWV 1. Jo De Smedt.

2. Eric Ghysebrechts.

3. Ronny Vanhaele.

1e plaats Macro & close-up Masters.

Foto: Filip Staes.

Er zijn al gesprekken aan de gang met LIFRAS om hen volgend jaar bij deze wedstrijd te betrekken, waardoor de wedstrijd het 'Open Belgisch Kampioenschap' (OBK) zal heten. De proclamatie van het OBK is voorzien op 29 november 2014 te Gent. Noteer deze datum alvast in je agenda en houd de website van de NELOSAC in het oog www.onderwaterfotografie.be.

 Roland Wantens, Voorzitter Audiovisuele Commissie NELOS

1e plaats Thema Juniors.

Foto: Arjette Schieck.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 9

9

30-1-2014 16:38:25

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

3e plaats Portfolio Masters.

Foto: Filip Staes.

3e plaats Portfolio Masters.

Foto: Gino Meskens.

3e plaats Macro & close-up Juniors.

Foto: Arjette Schieck.

3e plaats Macro & close-up Masters.

Foto: Gery Beeckmans.

3e plaats Portfolio Masters.

Foto: Gino Meskens.

3e plaats Portfolio Juniors.

Foto: Christiaan Van Roeyen.

3e plaats Thema Masters.

Foto: Marc Vermeiren.

3e plaats Portfolio Juniors.

Foto: Christiaan Van Roeyen.

2e plaats Breedhoek met model Masters.

Foto: Luc Rooman.

10

opmaak_247.indd 10

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:38:35

3e plaats Visportret Masters.

Foto: Gery Beeckmans.

2e plaats Thema Juniors.

Foto: Steven De Waele.

3e plaats Portfolio Masters.

Foto: Gino Meskens.

1e plaats Breedhoek Masters.

Foto: Gino Meskens.

2e plaats Portfolio Juniors.

Foto: Philippe Velghe.

2e plaats Porfolio Masters.

Foto: Filip Staes.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 11

11

30-1-2014 16:46:03

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

1e plaats Macro & close-up Juniors.

Foto: Philippe Velghe.

1e plaats Portfolio Juniors – Junior fotograaf van het jaar.

Foto: Wim Ameloot.

3e plaats Visportret Juniors.

Foto: Nadieh Schellekens.

2e plaats Portfolio Masters.

Foto: Filip Staes.

1e plaats Visportret Masters.

Foto: Luc Rooman.

3e plaats Portfolio Masters.

Foto: Gino Meskens.

2e plaats Macro & close-up Masters.

Foto: Luc Rooman.

1e plaats Portfolio Juniors – Junior fotograaf van het jaar.

Foto: Wim Ameloot.

ADVERTENTIE

www.waterproof.eu

12

opmaak_247.indd 12

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:46:12

1e plaats Breedhoek met model Juniors.

1e plaats Breedhoek met model Foto Philippe Velghe.

Juniors.

Foto: Philippe Velghe.

2e plaats Visportret Masters.

Foto: Filip Staes.

2e plaats Portfolio Juniors.

Foto: Philippe Velghe.

De winnaars en de sponsors van het Open Vlaams Kampioenschap 2013.

Foto: Roland Wantens

3e plaats Breedhoek met model Juniors.

Foto: Nadieh Schellekens.

ADVERTENTIE

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 13

13

30-1-2014 16:46:17

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

MET DANK AAN

1e plaats Portfolio Masters – Kampioen van Vlaanderen OWF. Foto: Luc Rooman.

1e plaats Visportret Juniors.

Foto: Wim Ameloot.

1e plaats Breedhoek Juniors.

Foto: Philippe Velghe.

14

opmaak_247.indd 14

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:46:20

2e plaats Breedhoek Masters.

Foto: John Knappers.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 15

15

30-1-2014 16:46:24

BONDSNIEUWS Evenement

D-Dive Day &

Openwater

Stralende gezichten Leuke outfits Veel plezier Plezante opdrachten Lachen!

Mooie prijzen Toffe rockband Lekkere frietjes De Daltons Octopussen Fluo vestjes Action Heroes Pink Bunnies Schelpenparade Fun en zon

Foto: Roland Wantens.

weekend

Fantastische medewerkers

opmaak_247.indd 16

30-1-2014 16:46:27

De D-Dive Day, de Junior D-Dive Day en het Openwaterweekend vonden plaats op 7 en 8 september 2013. Het was een geslaagde NELOS-activiteit.

I

n deze woordwolk (zie gevoelsuitdrukkingen op vorige pagina) staan enkele van de vele indrukken die het weekend op mij heeft gemaakt. En ik denk dat ik niet de enige ben…

de voorbereiding

Foto's (2): Dirk Van Geerdeghom.

Er was al grote bedrijvigheid toen ik vrijdagnamiddag arriveerde, na het ophalen van de vele prijzen. Het 'duikersdorp' stond al recht en de gezellige sfeer van het weekend kon ik al bijna opsnuiven. De meeste 'handige Harry's' zaten in het water omdat zij ook de proeven klaarlegden voor de D-Dive Day. Door de vlotte samenwerking en het harde werk van enkelen aan de laatste taken, was 's avonds de klus geklaard. Even het bedje in om lekker vroeg op te staan, samen met een open hemel en even later de stralende zon!

Foto: Roland Wantens.

de D-Dive Day 'Een geoliede machine', zo kan ik het werk van onze medewerkers beschrijven. Iedereen wist perfect wat er van hem of haar verwacht werd en stak een handje toe waar nodig, ook als het niet tot de taak hoorde.

Het was een eer om met deze 55 medewerkers te mogen werken en veel plezier te maken! Bedankt, allemaal! Samen met jullie is het een echt succes geworden!

De eerste ploegen die toekwamen, kwamen van het verst: Dendermonde ('t Zeepaardje) en Geel (Yellow Diving School). Iedereen moest nog wakker worden want de sfeer was nog heel sereen. Maar toen de duikers van club De Maanvis toekwamen, zat de ambiance er direct in. De mooie match van België – op 6 september 2013 – zat nog duidelijk in hun kleren en bij Patrick nog duidelijk te zien op zijn gezicht.

De ploegen hadden dit jaar duidelijk meer tijd en moeite gestoken in het verkleden van de ploeg. Sommigen hadden zelfs een outfit 'voor en na' en een outfit 'tijdens' de verschillende proeven, om zeker niet

te veel ballast te hebben bij het uitvoeren ervan. Dat alles maakte het de jury moeilijk om te bepalen wie de meest creatieve waren geweest. Uiteindelijk hebben de 'bunny's' van de Nieuwpoortse Duikclub gewonnen in dat onderdeel.

De proeven konden allemaal vlot achter elkaar worden afgelegd. De algemene reactie erna was: 'Hey, dat was keileuk!'. De jury van de wedstrijd hebben hun creativiteit de vrije loop gelaten en zetten een fantastisch spel op poten. Bedankt, hoor!

Het was een mooie opkomst, maar toch hopen we op een groter aantal deelnemende ploegen, zodat de wedstrijdjury een grotere uitdaging heeft!

En natuurlijk konden de hongerige en dorstige duikers en toeschouwers hun dorst lessen en hun honger stillen bij de kraampjes op het duikersplein of aan de toog in de kantine. Deze medewerkers hebben misschien het hardst of het langst moeten werken, samen met de mensen aan de bonnetjes, maar ze zijn nooit hun lach vergeten. Ze hebben mee voor de toffe sfeer gezorgd. Bedankt.

De leuke dag werd afgesloten met een optreden van 'The Cave' (www.mjoeziek.be).

Deze rockband gaf het beste van zichzelf.

En het was geweldig! Eigenlijk stonden alle stoelen en tafels in de weg …

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 17

17

30-1-2014 16:46:33

BONDSNIEUWS

Proef 4: 1-2-3 go Zwem naar de eerste boei, draai er één keer rond. Zwem vervolgens naar de tweede boei, draai er tweemaal rond. Eindig bij derde boei en draai er driemaal rond. Hierna ga je zo vlug mogelijk aan wal zodat de volgende kandidaat kan vertrekken.

Foto's: Dirk Van Geerdeghom.

Evenement

Proef 1: troebel water, diepe gevoelens Met een aflossingsrace, voorwerpen memoriseren.

Proef 2: wanneer was het ook alweer?

In welk jaar vond de eerste editie van D-Dive Day plaats? Wanneer is NELOS opgestart?

De ploegen dienen zo snel mogelijk naar het vlot te zwemmen en de logo's te beplakken met de juiste jaartallen.

Proef 3: buddy-slide De ploegen staan aan wal langs de dijk. Er liggen tapijten op de helling, per twee glijden ze met een binnenband in het water waarna ze met behulp van vinnen het parcours rond de boei afleggen, bij aankomst van ploeg één mag de volgende vertrekken.

Proef 5: grand finale Eindproef, de kandidaat begeeft zich langs de helling in het water; op 50 meter afstand ligt het ponton met ballons op, de kandidaat neemt een ballon, brengt die naar de kant waar een tweede kandidaat mag vertrekken. In de ballons zitten speelkaarten, deze worden er uit gehaald door de ballon op te blazen en te doen ploffen. Twee kandidaten moeten zwemmen en twee kandidaten mogen blazen.

Proef binnen bepaalde tijd, achteraf is er opname door de jury van de verzamelde punten.

18

opmaak_247.indd 18

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:46:38

Foto's: Dirk Van Geerdeghom.

Foto's: Dirk Van Geerdeghom.

Wij met de Daltons – die de jongste waren – zijn knap tweede geworden!

de Junior D-Dive Day Om jullie een idee te geven hoe de Junior D-Dive Day werd ervaren, laat ik liever iemand aan het woord die dit allemaal heeft meegemaakt. Het tekstje is van Joppe Hanson, Stingrays (Deerlijk).

Op zondag 8 september 2013 nam ik deel aan de Junior D-Dive Day. Al vroeg in de morgen vertrokken we met pak en zak naar de spuikom in Oostende.

Daar werden we ingelicht over het verloop van de dag. Na het aantrekken van de duikpakken gingen we van start.

In groepjes van 4, moesten we spelletjes spelen tegen andere jeugdclubs.

Zo legden we een parkoers af met 4 kindjes tegelijk, onze voeten vastgehaakt aan houten latten. Er werd een estafetteloop door het water ge-

houden en we maakten een puzzel.

Maar het chicst van al was in de duiktank een stoel in elkaar steken, met fotobegeleiding van medespelers. Dat was niet zo simpel maar heel tof om te doen!

Dit alles was tegen de tijd in! Wie het rapste was, was de winnaar.

Er konden extra punten verzameld worden voor de mooist verklede groep.

Zo had je de Daltons, waar ik toe behoorde, de octopussen en de fluovetjes, …

Wij met de Daltons – die de jongste waren – zijn knap tweede geworden!

We hebben mooie prijzen gekregen en ook een mooi jeugdduikboek 'Jeugdduiken voor Jeugdduikers'.

Ik beleefde samen met andere jongens en meisjes een super leuke dag en kijk al uit naar de volgende!

Groetjes, Joppe Hanson Stingrays Deerlijk.

Alle jeugdduikers kregen een waterpistool bij de inschrijving. Het was leuk om te zien dat ze zich ook hiermee hebben geamuseerd. Alle andere prijzen waren niet meer nodig … maar we hebben toch vele blije gezichten gezien tijdens de prijsuitreiking.

Hippocampus nov./dec. 2013

opmaak_247.indd 19

19

30-1-2014 16:46:41

BONDSNIEUWS

Foto's: Dirk Van Geerdeghom.

Evenement

het Openwaterweekend

20

opmaak_247.indd 20

En alles kon maar echt veilig en wel gebeuren door de constante aanwezigheid van enkele veiligheidsteams, zowel op als naast het water. Fantastisch werk geleverd! 

INGE DEKORT

Foto: Isabel Neyrinck.

Het Openwaterweekend werd georganiseerd over twee dagen. Via de site www. openwaterweekend.be kon iedereen al een eerste keer kennis maken met de verschillende watersporten die je kon beleven. Het Openwaterweekend bestond erin om 'live' de sport uit te proberen. Sommigen vonden het een leuke sport om toe te kijken.

Onze duiktank had dit jaar opnieuw een groot succes. Via de website waren er veel inschrijvingen voor initiaties binnen gekomen, maar op de dag zelf, hebben nog meer kinderen zich aangemeld. Over de twee dagen zijn er ongeveer 80 initiaties doorgegaan in de duiktank. Een dikke chapeau voor gans het initiatieteam!

Via de foto's op de site kan je nog nagenieten van het leuke weekend met prachtig mooi weer!

Deze realisatie was enkel mogelijk met de hulp van onze sponsors: Affinion Travel, Arena, Bubble & Dive, Corsendonk, Duiken, Duikpunt, Duvel-Moortgat, Gemeente Bredene, Greenforce, Huis Cuylaerts, KBC, Mares, NELOS-boetiek, NELOS-Reisservice, NELOS-Service Club, Noordzeekranen, Provincie West-Vlaanderen, Scubapro, Stad Oostende, The Big Blue, Vlaamse Gemeenschap, Werkhuizen Decloedt.

Waarvoor hartelijk bedankt!

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2014 2013

30-1-2014 16:46:45

BELGISCHE DUIKSPORTBEURS 15 & 16 maart 2014

van 10 tot 18u

PROMOTIES

Materialen (verkoopbeurs) Reizen Duiklocaties in binnen en buitenland

www.duiksportbeurs.be info@duiksportbeurs.be 0032(0)495/82.64.74

Groenendaallaan 394 2030 Antwerpen

rEvo-rebreathers Om verder te professionaliseren, is rEvo op zoek naar een

Business Unit Manager

• Je bent de rechterhand van Paul Raymaekers, zaakvoerder van rEvo • Je volgt de productie op, doet het stockbeheer en bent verantwoordelijk voor de kwaliteitscontrole bij oplevering • Je bent het eerste aanspreekpunt voor alle commerciële leads • Je vertegenwoordigt rEvo op (internationale) beurzen en verzorgt de persoonlijke contacten met de duikwereld • Je bent hoger technisch opgeleid (bij voorkeur graduaat of Industrieel Ingenieur Elektromechanica) • Je staat met “je voeten in de zee”, duiken is je passie • Je bent vlot in Nederlands, Engels en Frans • We bieden je een bijzonder boeiende job met heel wat uitdagingen!

• Voor een ruimere profielbeschrijving, mail uw c.v. door naar onze recrutering- en selectiepartner: Delphine.Rigole@Alpha-Consulting.be

ONZE PARTNERS: SCUBAPRO X-TEC UWATEC BARE SUUNTO METALSUB GREEN FORCE MARES SEAC DIVESYSTEM UK DICAPAC BRIGHT WEIGHT SEALIFE MC NETT OCEANIC TRIDENT DUIKCOMPUTERS, DUIKLAMPEN, ADEMAUTOMATEN, DROOGPAKKEN, SEMI NATPAKKEN, JACKETS, …….

24 uur vulstation 200 en 300 bar.

Eigen hersteldienst.

SHOWROOM

rEvo-rebreathers D. Martensstraat 3A 8200 Brugge tel. 050/454405 info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

opmaak_247.indd 21

HOFEINDE 21 2350 VOSSELAAR BELGIE TEL: +32(0)14611260 EMAIL: HCV.BVBA@PANDORA.BE WWW.DUIKMATERIAAL.BE

30-1-2014 16:47:35

JBeugdduikhoekje ONDSNIEUWS Sport Evenement

JUNIOR D-Dive Day

was leuk om deel te nemen aan de Junior D-Dive Day. Bovendien vielen we in de prijzen.

H

et was mooi weer om in ons duikpak verkleed rond te lopen. Wij waren verkleed als octopussen. De opdrachten waren goed gevonden, zoals: op twee planken gaan staan en dan proberen er mee te lopen. Met vier gelijktijdig je linker of rechter been opheffen, wat in een duikpak moeilijker was dan ik dacht.

In het begin ging het wat moeizaam maar eenmaal op de helft ging het vlot. Het is ons toch gelukt om een deftige tijd neer te zetten. Dit was test 1. Test 2 was anders.

Rechtstaand, achter de Daltons, staat de ploeg van de Octopussen.

Elk om beurt kropen we door een half opgevuld reddingsvlot. De bedoeling was om de woorden NELOS en WEVOS te vormen.

Alle letters lagen in het vlot. Telkens we een letter vonden moesten we ze plaatsen in de houders. Eén voor één doken we in het vlot met een 'sierlijke' sprong. Omdat we allemaal wat groter waren dan de rest was dat niet altijd even gemakkelijk. En toch is het ons gelukt.

De volgende opdracht was in de duiktank een stoel in elkaar steken. Met al die drijvende buizen was dat niet zo gemakkelijk.

Gelukkig was er een duiker die al de buizen aangaf. Deze proef ging redelijk vlot bij onze ploeg. We hadden tijden van minder dan 45 seconden.

Na alle deze proeven was er een bonus-

Foto: Thiery Sabbe.

Het was een prachtige dag. Het

Foto: Isabel Neyrinck.

2013

proef. Die bestond er uit elk een ballon te nemen uit het vlot. Eenmaal uit het vlot bliezen we tot de ballon ontplofte. Dan kon je zien welke kaart je had. We hadden geluk dat iemand van ons team de joker vond.

Na al die proeven was het tijd om iets te eten en te drinken. In de namiddag was het prijsuitreiking. Eerst waren er prijzen voor diegenen die zelf opdrachten verzonnen.

Toen was het tijd voor de andere prijzen, zoals de prijs van best gekleed. Eerst was het tijd voor de prijs van best verkleed. Die won het jongere team van onze club. Ze waren verkleed als de Daltons. Wij wonnen de bonusprijs voor het vinden van de joker.

Het team van de andere club won een prijs omdat ze van het verst kwamen. Die prijs bestond uit een supporterskit voor de Rode Duivels voor ieder lid van het team.

Hierna was het tijd voor de prijzen van de proeven. Op de derde plaats eindigde het andere team van onze club. Ze wonnen nog een supporterskit, een snorkelset en een bronzen medaille. Het team van de andere club eindigde tweede en won ook een supporterskit en nog wat andere prijzen. Ons team was eerste en won een supporterskit, een snorkelset, een boek van duiken en een gouden medaille. Iedereen kreeg ook een boek over jeugdduiken. Aan het eind van de dag was ik een beetje uitgeput. Ik was wel tevreden dat ik had meegedaan. Als het volgend jaar weer is doe ik zeker weer mee.

Het was leuk om te winnen, maar ik heb vooral veel 'fun' gehad.  Arne Sabbe

22

opmaak_247.indd 22

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:47:38

REPORTAGE Biologie

Foto: Norbert Potensky.

Ook vissen kunnen

over een kompas

beschikken

De juweelkardinaalbaars (Pterapogon kauderni).

Australische wetenschappers hebben bij de pas uitgekomen piepkleine jongen van de schitterend Foto: Ivo Madder.

mooie juweelkardinaalbaars (familie Apogonidae) vastgesteld dat deze over een intern(e) kompas/klok beschikken terwijl ze zelf amper enkele millimeters groot zijn.

D

e juweelkardinaalbaars of Banggai kardinaalbaars (Pterapogon kaudereni) is zoals zijn naam laat vermoeden een waar juweeltje van een vis, die stokstil hangend in schooltjes leeft, zodat je hem goed kan bewonderen. Hij wordt tot 8-9 cm groot en heeft een goudkleurig lichaam met drie zwarte dwarsstrepen, die volledig en fraai doorlopen in al zijn lange hoekige vinnen. De vinnen lijken beschilderd met fijne pareltjes. Hij doet mij met heimwee terugdenken aan Lembeh Strait en de Banggai-eilanden (Noord-Sulawesi, Indonesië), alwaar deze ontzettend sierlijke soort oorspronkelijk niet voorkwam. Het verhaal gaat dat het om een zeldzame vis ging, die elders illegaal werd gevangen voor de aquariumhandel. Een visser zou zijn lading aldaar stiekem in zee geloosd hebben toen een politiepatrouille hem ging inspecteren.

Bij gebrek aan natuurlijke vijanden is deze kardinaalbaars in Lembeh als allochtoon na al die jaren uitstekend gaan gedijen, zodat hij er nu als een goed geïntegreerde geheel aanvaard wordt door de autochtonen omdat hij toch niet als schadelijk wordt beschouwd voor het milieu. Het bekendste voorbeeld van het tegendeel doet zich momenteel zeer acuut in de Cariben

k in rzen zwemmen vaa Juweelkardinaalbaa -egels. zee van s kel ste de

voor, waar ontsnapte of door aquariumhouders vrijgelaten koraalduivels (Pterois volitans) zich als uitheemse vispopulatie zo fel voortplanten en alle kleine vissoorten opschrokken. Ze vormen een ware plaag en bedreiging voor de inheemse natuur, met als gevolg dat men hen met man en macht tracht uit te roeien, voorlopig tevergeefs.

Een lichtpuntje in de duisternis is dat sommige vissen stilaan de juveniele koraalduivels beginnen op te eten.

Maar hoe kunnen de jongen van de kardinaalbaars nu 'kompassen'? Zij worden eerst als eitjes door hun ouders los afgezet op het rif. De stroming voert ze daarna echter mee naar open zee, alwaar ze na een tijd uitkomen en dan naar het rif zwemmend moeten terugkeren voor voedsel en bescherming, anders overleven ze niet. Hoe vinden zij hun weg exact terug? Onderzoekers hadden enkele jongeren gevangen en deze in een glazen bak geplaatst. Na enkele seconden begonnen deze allemaal in zuidzuidoostelijk richting te zwemmen wat ze bleven doen als de waterbak in een totaal andere richting werd gedraaid. De stroming bleek hen eerder noordnoordwestelijk te hebben meegevoerd, zodat zij om evidente redenen tegengesteld terugzwommen om op het rif te geraken.

kleine scholen ron

d

De hamvraag bleef evenwel hoe deze visjes de juiste richting konden bepalen vermits ze zover afdreven dat ze het rif niet meer konden ruiken of horen? Het antwoord was heel eenvoudig: door de stand van de zon. Maar de zon beweegt zodat een interne klok de juiste zwemrichting moet corrigeren. Het bestaan van deze interne klok werd aangetoond door de visjes hun dag- en nachtritme te verstoren door de bak in het donker te plaatsen en af en toe bloot te stellen aan kunstlicht. Zo konden de onderzoekers de visjes in de waan brengen dat het 6 uur vroeger was, zodat zij onmiddellijk in de tegenovergestelde richting noordnoordwestelijk begonnen te zwemmen.

Tot slot werd vastgesteld dat de diertjes onder een compleet bewolkte lucht ook hun richting konden bepalen, wat weliswaar iets moeilijker bleek te zijn dan onder een open lucht met zon. In ieder geval zal deze wetenschappelijke ontdekking je mogelijk een klein en warmer gevoel geven tijdens je volgende duik op de punt van Gorishoek, op het ogenblik dat je je kompas richting noord zal zetten om terug naar de kant te keren.  Bert Janssens

ADVERTENTIE

G KORTIN G R O EP S RS E IK U D VOOR

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

PROMOTIE! WINTER/ZOMER TWEEDE DUIKER GRATIS! Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

www.nemodive.com Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 23

23

30-1-2014 16:47:41

Zeelandweekend 2013 te Ouwerkerk.

- BIOLOGIE

All Stars Duikclub Wommelgem bestaat 20 jaar!

Foto: Bart Lofgren.

CLUB in de kijker Reportage

Kaderduik All Stars Duikclub te Wemeldinge.

Tal van activiteiten werden georganiseerd om het 20-jarig bestaan van de club te vieren: een openingsduik van het seizoen met bbq, een

24

opmaak_247.indd 24

Links: BBQ doopduik 2013

.

Onder: Clubreis 2013 naar Vrsar (Kroatië).

Meer informatie over onze club: allstarsduikclub.be of info@ allstarsduikclub.be.  Foto: Nadia Hendrickx.

2013 werd voor de All Stars Duikclub dus een feestjaar. Gedurende het 20-jarig bestaan zijn er 'ups en downs' geweest, maar er zijn altijd enthousiaste leden geweest die aan de kar zijn blijven trekken en die zijn blijven geloven in het potentieel van de club en haar doelstelling: het promoten van onze alom geliefde duiksport.

Valentijn-diner, een clubreis naar Egypte, een clubreis naar Kroatië, een duikweekend in Zeeland, een m o s s e l s o u p e r, een 'free podium' en een doopduik met bbq aan ons clublokaal (met een recordopkomst aan leden).

Dank aan al onze enthousiaste leden die zich blijven inzetten voor onze club: het bestuur, de duikschool, onze koks, onze hoofdredacteur van het clubblad en uiteraard alle duikende en steunende leden. Op naar het 25-jarig bestaan …

Foto: Marc Vilain

D

e All Stars groeide uit tot een kleine familiale club, waar duiken en vriendschap troef zijn, waar iedereen welkom is om zijn eerste plonsje onder water te ervaren, maar bovenal waar duikveiligheid hoog in het vaandel wordt gedragen. Momenteel telt onze club iets meer dan 50 leden.

Ons mooie clublokaal is gelegen in het Fort II te Wommelgem.

Foto: Ernest Rutsaert.

Op 13 september 1993 staken een aantal enthousiaste duikers de hoofden bij elkaar om de geboorte van een nieuwe duikclub en -school aan te kondigen. Bij de oprichting van de club waren alle mogelijke brevetten vertegenwoordigd (van 1*Duiker tot 3*Instructeur). De naam van de nieuwe club was dus snel gekozen: All Stars Duikclub – kortweg ASD.

Thomas Van Hooydonk

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:47:45

Foto: Bart Lofgren.

Waar service het belangrijkste product blijft!

ELKE DAG TOT UW DIENST van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 18u zaterdag van 10u tot 18u Jubellaan 54 | 2800 Mechelen Tel. 015 43 01 31 Fax 015 43 01 35 info@dezeeman.be www.dezeeman.com

UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE

Nóg meer greep op je creaties Met die slimme toetsen van de DC 1400 had je het al helemaal in je vingers, net als de echte professionals uit de magazines. Maar nu heb je het beter in de hand dan ooit met de nieuwe compacte flitser en de krachtige LED-lamp, elk met zo’n modulaire flex ’n’ click arm.

Deze nieuwe radicale units hebben een eigen naam: SeaDragon.

SeaLife Benelux Tel: +31 (0)10 59 103 88

verkoopadressen en informatie: www.sealife-cameras.eu

SeaLife1400/SeaDr.ii 1/4pg-Hippo.indd 1

20-11-13 18:14

- Alle kwaliteitsmerken - Vulstation 300 bar - Eigen hersteldienst - Verhuur duikmateriaal

TE HUUR DEMONSTRATIE DUIKTANK - op wielen - L3m x B2m x H2m - met 5 vensters 80x100 cm - geleverd met filter en verwarmingssysteem

Foto: Nadia Hendrickx.

PAUL DE WEERDT Welleweg 72 - 9320 Erembodegem Tel: 0475/73 25 74 www.aqualand.be - info@aqualand.be Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & ma-za: op afspraak

Hippocampus Hippocampusnov./dec. mei/juni 2013

opmaak_247.indd 25

25

30-1-2014 16:47:51

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht

Fysieke conditietraining Op 8 december 2014 was het weer zo ver: de fysieke conditietraining voor kandidaat 1*Instructeur/Initiator Sportduiken.

V

an overal in het Vlaamse landsgedeelte vertrokken er afgetrainde kandidaat-1*instructeurs richting Gent. Op hun gps werd de Stropstraat ingetikt want in deze straat ligt immers

26

opmaak_247.indd 26

het zwembad waar elk jaar de fysieke fitheidstesten worden afgenomen. Deze testen zijn een toelatingsvoorwaarde voor deelname aan Module 4 (het sluitstuk van de opleiding voor 1*Instructeur).

Het valt me op hoe bijzonder geschikt deze locatie is voor dit doel. Het zwembad is 25 meter lang (ideaal) en 3,8 meter diep over een lengte van 10 meter (perfect). Bovendien kunnen we gemakkelijk, verdeeld over de breedte, zowel het afleggen van lengtes aan de oppervlakte afnemen alsook de technische proeven. Nog een sterke troef van dit zwembad is dat het publiek gemakkelijk kan plaatsnemen in de tribune die op het zwembad uitgeeft. We stellen tot onze grote vreugde vast dat elk jaar het aantal supporters stijgt. Het wordt op die manier een echt geanimeerde bedoening.

omkadering Veel dank gaat uit naar de duikschool Manta die het Duikonderricht NELOS effectief ondersteunt door het ter beschikking stellen van de infrastructuur. Logistiek loopt alles gesmeerd dankzij de bijzondere inzet van Frank Verstraete. Zo kom ik dan bij de eigenlijke organisatie terecht. Vanaf 12.00 uur kon er ingeschreven worden bij

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:47:53

Foto's: Ivo Madder.

Inge Dekort, de trouwe administratieve ondersteuning op dit evenement vanuit het NELOS-secretariaat. Binnen de afgesproken tijdspanne hadden zowel de juryleden als de kandidaten zich ingeschreven zodat de briefing stipt om 12.30 uur kon plaatsvinden. Ik wil er op wijzen dat deze test toch een belangrijke inzet vergt van veel personen. Zo hebben Glenn Tessens en John Maes afwisselend de coördinatie van de technische proeven verzorgd en José Vandekerckhove de coördinatie van het zwemmen in ABC-uitrusting van de opgelegde lengtes. Elke coördinator was voorzien van het benodigde aantal juryleden en reserve-juryleden zodat het totaal aantal juryleden om en nabij de 20 instructeurs omvatte. Hierbij wordt er vooral een beroep gedaan op de recent gevormde 3*Instructeurs en de kandidaat 3*Instructeurs van volgende lichting. Deze waren immers op dat moment eveneens gekend en het gaat goed met de kadervorming bij NELOS want we noteren alvast 8 kandidaten 3*I

70 seconden stilstaande apneu.

die bereid zijn om dit uitdagend parcours af te leggen. Naast dit 'jong' bloed voorzien we meestal nog wat 'wijsheid en ervaring' en op die manier komen we uit op een zeer evenwichtige en aangename jurysamenstelling. Ik wil bij deze alle juryleden en logistieke medewerkers nogmaals bedanken voor hun voortreffelijk werk en hun gewaardeerde aanwezigheid.

opmerkingen Wat de kandidaten 1*Instructeurs betreft kan ik met genoegen vaststellen dat ze de boodschap blijkbaar zeer goed begrepen hebben en dat ze zowel sterk getraind hebben op het fysieke aspect, maar dat ook de stijl duidelijk in hun trainingsschema's is ingebouwd. Goed zo! De opmerkingen die ik toch graag wil meegeven naar de toekomst toe (zowel in Module 4 als voor toekomstige kandidaten) zijn de volgende: zorg ervoor dat het materiaal perfect in orde is. Ook heb ik toch nog klachten gehoord van lucht die niet echt goed smaakte. Zo

heb ik ook vernomen dat ademautomaten op een zeer ongelukkige manier gemonteerd werden op de flessen zodat de kranen nog amper bereikbaar waren. Dit zou op dit niveau niet mogen gebeuren. Dit vergt een kleine inspanning en zal hopelijk volgend jaar niet meer aan de orde zijn. Een ander probleempje dat zich heeft voorgedaan en dat niet op te lossen was, kwam uit de hoek van één der kandidaten zelf.

Hoewel het NELOS-Duikonderricht zich moeite noch tijd bespaart in het opstellen van alle mogelijke regels en protocollen in de NELOS-Infomap, zijn er toch nog altijd kandidaten die deze Infomap blijkbaar niet lezen. Dat is toch haast niet te vatten, toch zeker niet als je voor 1*I gaat. Zo daagt er dan uiteindelijk nog een kandidaat op die verwonderd is dat hij tegen de dag van de fysieke proeven, al zijn openwaterproeven diende afgerond te hebben. Ik meen dat het duidelijk mag zijn dat hier de volle verantwoordelijkheid bij de kandidaat rust en bijgevolg hebben we dan ook besloten deze

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 27

27

30-1-2014 16:47:58

BONDSNIEUWS

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

- COMMISSIE DUIKONDERRICHT

De fysieke conditietraining.

Ster met 7 duikers gedurende 5 min.

kandidaat niet toe te laten tot Module 4 en bijgevolg was deelname aan de fysieke testen zinloos. Inderdaad moeten deze bij het niet slagen in Module 4 het jaar daarop hernomen worden. Jammer, maar helaas!

Toch was het geheel als een groot succes te beschouwen. Alle kandidaten zijn er in geslaagd om door te mogen stromen naar Module 4. Proficiat voor de geleverde prestaties. Ik wens alle kandidaten veel succes met het sluitstuk. Nog veel en aangename trainingen gewenst in Module 3. Weet dat jullie alleszins op de goede weg zijn! Volhouden!  Stef Teuwen

Foto's van boven naar onder linkerkolom Vol spanning wachten tot je aan de beurt bent.

4 x 25 meter tussen de flessen.

Stef Teuwen, Kris Vanderdonck en John Maes.

Glenn Tessens geeft de briefing aan de laatste ploeg.

Foto's van boven naar onder rechterkolom Minimum 22 lengtes vinzwemmen met ABC‐materiaal in 12 minuten.

José Vandekerckhove en Edith Bracke noteren het aantal gezwommen lengten.

Tijdens de proclamatie overhandigde Inge Dekort het certificaat van de fitheidsproeven.

28

opmaak_247.indd 28

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:48:07

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht

Leven gered...

Foto: Roland Wantens.

Op 8 december 2013 vond er een ernstig duikongeval plaats in de steengroeve van Vodelée. Dankzij de aanwezigheid van de leden van een NELOS-club kon het slachtoffer gered worden.

T

ijdens een duik in Vodelée kreeg Julie een hartstilstand. Ze werd door haar instructeur levenloos naar de oppervlakte gebracht en door het bootje naar de kant gesleept. Daar werd ze gereanimeerd.

Hier volgt het dankwoord van de verantwoordelijke ter plaatse: Jean-Luc Dallons.

Graag wil ik in eigen naam en in naam van de duikers uit Parijs de NELOS-club van Sven Vandekerckhove (Avelgemse Duikschool Dalton) bedanken voor de zeer ef-

ficiënte interventie bij het accident dat zondag 8 december 2013 plaatsvond.

Het jonge meisje kreeg een hartstilstand en werd een eerste keer gereanimeerd door de NELOS-duikers.

De hulpverlening en nadien de goede coördinatie tussen de duikers van de beide Liga's (NELOS en LIFRAS) heeft ertoe geleid dat de ambulanciers het werk hebben kunnen afronden en het meisje terug het leven hebben kunnen schenken.

Het is eens te meer een bewijs van de ernst en de degelijkheid van onze opleidingen. 

Jean-Luc Dallons.

Jean-Luc Dallons, 3*I LIFRAS/BEFOS

ADVERTENTIE

Uw advertentie hier?

duikcentrum

publiciteit@nelos.be

Advertentietarieven: www.wiki.nelos.be/index.php/ hippocampus

Overnachten in een chalet, woning of groepshuis.

Je Zeelandweekend start hier.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 29

29

30-1-2014 16:48:09

REPORTAGE Maritieme Archeologie

Duiker Johan Opdebeeck tijdens veldwerk voor het Maritiem Programma op de Waddenzee.

Een

Oosterscheldevondst nabij Stavenisse Archeologie heeft altijd in het bloed van de familie Janssens gezeten, zo ook bij mij.

Foto: Paul Voorthuis.

Aan de oren te zien zou het een Romeinse 'honingpot' kunnen zijn.

Foto: Bert Janssens.

Bert Janssens deed een archeologische vondst in de Oosterschelde.

V

ader was een geneesheer, paleopatholoog en archeoloog. Mijn broer zat ook in die laatste branche. Het ouderlijk huis was constant een groot kerkhof van menselijke beenderen, die men her en der had opgegraven en die vader diende te onderzoeken in opdracht van o.a. de toenmalige Nationale Opgravingsdienst of af en toe zelfs van de Antwerpse Procureur des Konings in een gerechtelijk dossier.

Als kind heb ik oneindig veel tijd in sleuven doorgebracht in Vlaanderen, WalloniĂŤ en zelfs in het buitenland al gravend naar o.a. prehistorische, Romeinse en middeleeuwse artefacten. Het vinden van prehistorische pijlpunten uit silex, Romeinse bronzen munten, 'terra sigillata' potscherven, enz. kon toch wel een heuse jongenskick geven.

Vaders kroonwerk was op het eind van de jaren '70 zijn onderzoek van het skelet van

30

opmaak_247.indd 30

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:48:14

de Hertogin Maria van Bourgondië waarmee ik 6 maanden geslapen heb toen dat bij ons thuis logeerde en die hij met 99,99 zekerheid als de echte heeft kunnen identificeren.

Na zijn overlijden dacht ik nooit meer nog persoonlijk in aanraking te zullen komen met deze toch wel boeiende en zeer uiteenlopende materie, zeker niet toen ik vervolgens in de ban geraakte van onze geliefde duiksport.

Uiteraard had ik het compleet mis. Nooit had ik toen durven denken dat ik ooit een ontmoeting zou hebben met een Romeinse amfoor, wat eigenlijk nog wel een verre natte onderwaterdroom van mij was, tot ik 10 jaar geleden aan de idyllisch mooie Turkse badplaats Kas er honderden, waaronder velen in stukken en fragmenten, op diverse duiken zou ontmoeten.

Foto: Paul Voorthuis.

Duiken op door de Amerikanen in WOII gekelderde Japanse cargowrakken op het Filipijnse Coron, de Franse Donator, de Italiaanse Umbriä, de Engelse Thistlegorm, diverse 19e eeuwse stoomzeilschepen, enz. hielden dan weer een apart maar zeer uitgebreid hoofdstuk hedendaagse archeologie voor mij in.

Totaal onverwacht zou evenwel plots mijn gewoontegetrouwe midweekse avondduik met mijn duikclub De Otters van woensdag 4 september 2013 in Stavenisse mijn jarenlange vriendschap met onze fantastische Oosterschelde nog inniger versterken, alsmede mijn eigen duikgeschiedenis nog meer gaan verrijken.

Het was een stralende nazomerdag met een windstille maar staalblauwe lucht en een temperatuur van 28°C. De Oosterschelde lag er als een spiegel zeer glad bij.

Na een dag hard werken in de nog broeierig hete stad was deze verkoelende duik voor iedereen meer dan welkom. Iedereen tuigde zich dan ook pijlsnel aan om zo snel als mogelijk het hoofd onder water te hebben.

Mijn duikbuddy, Sven Vinck, en ikzelf lieten ons zakken tot op ongeveer 20 meter diepte om dan richting Oost af te draaien. Wat is dat hier toch een prachtige duikplaats, die zelfs buiten tij altijd makkelijk te beduiken valt.

De oesterbank is prachtig begroeid. Het leven tiert er weelderig waarbij het er kan krioelen van grote botervissen, jonge sepia's, sepiola's, zeenaalden, galateakreeftjes, diverse slakjes, enz. Plots lokaliseerden

de felle lichtbundels van onze duiklampen een op het einde gekromde ijzeren staaf van een halve meter lang, die uit de bodem stak en welke we nader gingen inspecteren.

Er rond stonden deels pal op het zand, deels erin, een zestal potten rechtop, die uit aardewerk bleken te zijn, duidelijk niet hedendaags en alle met zeepokken overwoekerd. Op het eerste gezicht – met mijn zeer beperkte kennis – durfde ik euforisch al aan Romeins te denken.

Sven en ik keken mekaar totaal verbaasd aan. Hoe komt het trouwens dat we deze site nog nooit zijn tegengekomen op onze talloze vorige duiken op dezelfde plaats?

Ik bemerkte verder een grote pot, bijna een kleine amfoor van een 50-tal centimeter groot, die ik rechtop wilde zetten maar deze bleek overlangs nog slechts uit de helft te bestaan, één grote scherf dus.

Bepaald aardewerk was zelfs gegraveerd met schuine lange rechte strepen van een zestal centimeter in een band rond de potrand. Mijn hart begon hevig te bonken van emotie en een gelukzalig gevoel kwam naar boven met deze totaal onverwachte maar ongelooflijke ontdekking. Zou Heinrich Schliemann zich ook zo gevoeld hebben toen hij in 1871 Troje ontdekte?

Wie gaat ons geloven? Wat moeten we doen om deze plek exact terug te kunnen vinden? Ik noteerde de diepte en mijn duikduur. Vervolgens pakte ik onmiddellijk een intacte pot vast, die ik niet meer zou loslaten tot boven, maar eerst zouden we onze gewone duik verderzetten en genieten zoals altijd.

Bovengekomen aan de waterkant proestten Sven en ik het vreugdevol uit alsof we de Lotto gewonnen hadden met onze ontdekking. De andere Otters kwamen ons nieuwsgierig tegemoet om te zien wat ik in mijn handen hield. Ik antwoordde hen dat het een oude aarden pot was die mogelijk uit de Romeinse dan wel middeleeuwse periode dateert. Zoals voorspeld, begonnen ze allemaal spontaan te lachen van ongeloof en de eerste prompte grap rolde eruit: "Romeins of middeleeuws? Jaja! Eerder ene gekocht in den IKEA zekers".

Van je duik-/clubmaten moet je het dus toch wel hebben. Al zwanzend haastten we ons allemaal om snel terug aangekleed onze traditionele ijskoude Duvel gezellig te gaan drinken bij het gastvrije en sympathieke koppel Daaf en Anne, in het leukste

en kleinste cafeetje van heel Nederland, De Kleine, gelegen midden in het pittoreske jachthaventje van Stavenisse.

Nee, deze keer niet hun lekkere klassieke hamburger met friet maar wel verse mosselen. Mijn buddies vroegen me dorstig wat nu de volgende stap zou zijn. Het plan was heel simpel: morgenvroeg enkele digitale fotootjes van de pot maken en ze doormailen naar het Gallo-Romeins Museum van Tongeren, waar ik door mijn vader een persoonlijk contact had met de charmante archeologe, Else Hartoch.

Terug thuisgekomen iets na middernacht viel ik moe neer in een diepe slaap naast mijn lieftallige echtgenote, die mij ook niet wou geloven, weliswaar met de leuke bijkomende gedachte dat er die avond ongetwijfeld eveneens een boeiend onderwerp voor een nieuw Hippocampusartikel was geboren.

Else Hartoch antwoordde mij enkele dagen later. Zij had me graag gelijk willen geven met een Romeinse 'honingpot', maar deze was het volgens haar duidelijk niet: de opening bovenaan was er te breed voor, de voet niet typisch Romeins, iets te vlak zonder typische kleine afwerking onderaan. De oren stonden wel op de juiste plaats. Bovendien hebben honingpotten nooit een rode kleur.

Volgens haar zou de pot trouwens veel jonger zijn mogelijk ten vroegste middeleeuws of nog later maar daarover wou ze uiteraard geen uitspraak doen. Wel was ze zo vriendelijk geweest om deze kwestie ineens voor te leggen aan een collega-specialist Middeleeuwen, Tony Waegeman.

Haar e-mail was nog niet koud of archeoloog Tony Waegeman had ook al een eerste voorlopige determinatie gegeven, uiteraard onder voorbehoud dat hij enkel kon oordelen afgaande op mijn foto's, daar hij de pot zelf niet in handen heeft gehad: "Een pot uit rood gebakken aardewerk, gedrukt van vorm, met verdikte naar buiten gedraaide rand, vlakke bodem en twee kleine lusvormige oren op de schouder. Mijn eerste idee is dat het gaat om een voorraadpot om voedsel in op te slaan en te vervoeren.

Hiervoor pleit het formaat, de gedrukte doch buikige vorm, de vlakke, stabiele bodem, de met twee handen hanteerbare oren, de met een vlies af te sluiten rand.

Kookpotten hebben in de regel pootjes en zijn doorgaans ook rijziger van vorm. Bij Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 31

31

30-1-2014 16:48:15

REPORTAGE Maritieme Archeologie

een kookpot verwacht je ook roetsporen.

De datering: ten vroegste 16e eeuw. Wellicht 17e eeuw. Hoewel 18e eeuw ook nog kan. Nog geen identiek exemplaar gevonden, maar de vorm blijft het nauwst verwant met mijn eerste idee, welk ook kan kloppen met de vindplaats. In vermelde eeuwen is de handel per schip op de Oosterschelde en de andere deltarivieren erg intens. Zo fungeerden Amsterdam en Dordrecht als overslaghavens voor goederen uit de Atlantische vaart. Vandaar ging het met zeilschepen stroomopwaarts richting andere distributiehavens zoals 's Hertogenbosch, Tiel, Maastricht. Daar werd de detailhandel bevoorraad over de weg of verder stroomopwaarts richting bijv. Luik.

Evenzeer werden in de andere richting goederen van Frankrijk, het Rijnland ... naar het zuiden verscheept.

Nog dit. Indicatief is ook dat hij blijkbaar niet geglazuurd is, buiten, maar ook niet aan de binnenzijde. Hier werden dus geen

vloeibare producten in opgeslagen, maar bijv. wel gedroogde producten, noten, amandelen, rozijnen, enz.

Een verder spoor is bijv. de inhoudsmaat na te gaan (in onderdelen van een aam, bijv. een 'quart', enz.), dus naar een maateenheid die binnen de handelspraktijk wel relevant is".

Tony had ook nog even aan een gewone pispot gedacht maar deze hebben doorgaans maar één lusvormig oor. Bovendien was hij niet geglazuurd aan de binnenzijde, wat voor zulke pot nochtans evident noodzakelijk is. Dus was het zeker voor hem ook geen pispot.

Op aanraden van Else zou ik vervolgens aangifte van mijn vondst doen bij de Nederlandse autoriteiten, met name de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, wat net zoals in België trouwens een wettelijke verplichting is voor iedereen, die een oudheid-

kundige vondst doet in Nederland. Zulke aangifte gebeurt trouwens in beide landen heel makkelijk via het internet, waarvoor wij verwijzen naar de info na dit artikel.

Vier dagen later werd ik per e-mail gecontacteerd door maritiem archeoloog drs.

Johan Opdebeeck, van het Maritiem Programma, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, die me bedankte voor de aangifte, meer gegevens vroeg over de exacte vindlocatie en om nadere en gedetailleerdere foto's van de pot zodat hij deze zou kunnen laten onderzoeken door zijn specialist-keramist.

Zijn naam klonk toch verdacht 'Onhollands' en eerder lekker knus Vlaams zodat ik hem onmiddellijk googelde en zo te weten kwam dat Johan wel degelijk een sympathieke Belg is uit Leuven, die al een tijd voor de Nederlandse Staat werkt, wat toch een mooie prestatie is als vreemde-

Een kookpot is het niet, want dan verwacht je roetsporen.

Aan de vlakke, niet bewerkte bodem te zien, zou het een voorraadpot uit de 19e eeuw kunnen zijn.

De aarden pot die Bert Janssens gevonden heeft te Stavenisse.

32

opmaak_247.indd 32

Foto: Cor Kuyvenhoven.

Foto's (3): Bert Janssens.

Johan Opdebeeck tijdens een duik op een 17e eeuws wrak in het Oostvoornse Meer.

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2014 2013

30-1-2014 16:48:22

Opzettelijk had ik hen de gegevens van mijn Belgische archeologen toen nog niet meegedeeld, om hen totaal onbeïnvloed te laten determineren, maar dat deed ik nu wel. Op basis hiervan repliceerde Johan evenwel het volgende: "Ik ben zonet onze specialist tegen het lijf gelopen. En zijn commentaar is dat het wel een rare pot blijft. De pispot kunnen we waarschijnlijk wel uitsluiten want er is geen sliblaag aangebracht aan de binnenkant … en het laatste dat je wilt is dat een pispot lekt. Als het een transportpot is, vind ik hem persoonlijk een iets te grote opening hebben. Het kan wel, maar transport op kar en/of schip, dat beweegt nogal sterk. Er is een reden dat amforen geen grote mond hadden…".

Om de pot goed te dateren is een grondiger onderzoek (baksel, inclusies, baktem­ peratuur, …) nodig dan oordelen te formuleren louter en alleen afgaande op basis van de foto's. Voorzichtigheids- en zorgvuldigheidshalve vroeg Johan zelfs nog een tweede professionele opinie aan een andere Nederlandse keramist met de echte voornaam Cees, die het volgende schreef: "Als ik goed kijk naar de foto's en vooral naar de grove draairingen aan de binnenzijde, hij is niet voorzien van glazuur en heeft een vlakke, niet bewerkte bodem, dan denk ik dat het een vrij nieuwe pot is.

Vermoedelijk een voorraadpot, mogelijk 19e eeuw. In eerste instantie dacht ik aan een bloempot maar dat is het zeker niet".

Van voorraadpot over een pispot, dan bloempot en terug naar voorraadpot, het waren toch wel boeiende wetenschappelijke transformaties, die mijn onschuldige pot onderging.

Ondertussen had Else mij nog de naam doorgespeeld van een andere Belgische topspecialiste, archeologe Alexandra De Poorter, thans verbonden aan het KMKG (Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis zijnde de groepering van verschillende in Brussel gevestigde musea), die in

2004 haar doctoraat over middeleeuwse en postmiddeleeuwse ceramiek publiekelijk had verdedigd.

Ook aan haar maakte ik eerst de eerdere Belgo-Nederlandse bevindingen niet over, zodat ze eveneens zo objectief mogelijk kon oordelen en ja, haar antwoord was klaar en duidelijk: "Op basis van de foto's zou ik hem niet voor de 18e eeuw situeren (tweede helft 18e eeuw of eerste helft 19e eeuw?). Ik baseer me hiervoor op de gebruikte techniek, de platte bodem de algemene vorm van de pot, de vorm van de oortjes".

Als ik nu de uiteenlopende determinaties van deze vijf geraadpleegde experten bijeenvoeg, dan kom ik tot een gezamenlijke tijdsoverlapping van: tweede helft 18e eeuw-19e eeuw, dus hoogstwaarschijnlijk is hij toch al wel een paar (twee) honderd jaar oud!

besluit

Buiten antieke potten zijn er ook recente potten te vinden.

Foto: Pascal Begyn.

ling ginds in het buitenland. Bovendien bleek hij ook een getrouwe Hippocampuslezer te zijn; dus die man had nu zeker helemaal een goede smaak en een degelijke kennis, waaraan niet meer getwijfeld kon worden. Het antwoord van zijn keramist was evenwel minder hoopvol: "Ben niet helemaal zeker, maar het lijkt mij een vrij nieuwe pot. Mogelijk een terracotta bloempot uit de 19e of 20e eeuw".

Van de pot die Bert Janssens gevonden heeft, is ondertussen geweten dat hij 'echt' is. Op de zelfde locatie – duikplaats Stavenisse – werd ondertussen nog een andere pot gevonden, één die niet 'echt' is, maar van hedendaagse makelij is. Mogelijk gaat het om 'gangsterpraktijken' waarbij nieuwe nagemaakte oude potten in de Oosterschelde gelegd worden om ze na enkele jaren te kunnen verkopen voor archeologische vondsten.

Ivo Madder

1) Mijn plotse en totaal onverwachte vondst in Stavenisse leidde tot een boeiende zoektocht in de huidige Belgisch-Nederlandse archeologische wereld, waardoor ik een aantal nieuwe, fijne en interessante mensen heb mogen ontmoeten.

2) Zij hebben mij tevens volledig in eer en rechten hersteld en de familienaam Janssens terug gezuiverd door met 100% zekerheid aan te tonen dat deze pot duidelijk dateert uit een periode dat de Zweedse internationale huishoudgigant IKEA nog lang niet bestond, laat staan geopend was, nietwaar mijn beste Ottertjes en lieftallige echtgenote?

3) Wel blijft de vindplaats voorlopig een onopgelost mysterie vertonen: verschillende soorten aarden potten bijeengezet los op het zand aan een soort ijzeren markeerstaaf op een mooie en populaire duikplaats in de Oosterschelde, die voorheen nog nooit door sportduikers werden opgemerkt? Mijn nader maritiem onderzoek ter plaatse is volgens mij dan ook zeker nog niet afgesloten, weliswaar wel voorlopig geschorst ingevolge de koude winter en mijn gekend fanatisme inzake natpakduiken. 

Bert JANSSENS

Aangifte van vondsten Overeenkomstig artikel 8 van het Archeologiedecreet van 30 juni 1993 dienen vinders/duikers van oudheidkundige artefacten boven en onder water in Vlaanderen verplicht binnen de 3 dagen aangifte te doen van hun vondst bij het Agentschap van het Onroerend Erfgoed.

In Vlaanderen kan de aangifte elektronisch gebeuren door middel van: www.onroerenderfgoed.be/nl/ digitaal-vondstmeldingsformulier.

In Nederland bepaalt art. 53 van de Nederlandse Monumentenwet: Degene die anders dan bij het doen van opgravingen een zaak vindt waarvan hij weet dan wel redelijkerwijs moet vermoeden dat het een monument is, meldt die zaak zo spoedig mogelijk bij de minister.

(Een monument zijn zaken die van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun cultuurhistorische waarde).

Ook in Nederland kan de aangifte elektronisch gebeuren door middel van: www.cultureelerfgoed.nl/archeologie/archeologie/archis/vondstmelding.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 33

33

30-1-2014 16:48:23

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

Straffe lichting,

NELOS-omkadering op zeestage

D

de 2*Stage

e organisatie van de Zeestage (de 2* en de 3*Stage samen) is indrukwekkend: 3 artsen, 3 veiligheidsboten, 2 schijnschippers, tal van fotografen, 2 bevallige schijnhavenkapiteins, 4 echte schippers, 1 grote legertent, een hoop veiligheids- en reservemateriaal (waaronder 16 flessen zuurstof), 34 juryleden, … en natuurlijk de kandidaten (27 kandidaten 2*I en 4 kandidaten 3*I). Stéphane Barre en zijn team Franse instructeurs, die mee het duikcentrum Euro Plongée uitbaten, en dus instaan voor o.a. het vullen van de duikflessen, zijn elk jaar opnieuw onder de indruk van de grootsheid van onze operatie. "Les Belges sont de retour" moeten ook de buren elk jaar weer denken.

van 2013!

de tent van Michel In de tent van Michel heeft elke kandidaat recht op een plekje zo breed als de kortste zijde van zijn duiktas met één meter in de diepte plus een plekje op het duikpakkenrek dat centraal opgesteld staat. Plaats zat dus.

Duikpakken met bijzondere geuren waren ook dit jaar absoluut verboden!

roze polo's Vaak gedacht, nooit uitgevoerd. Behalve dit jaar. Schitterende roze polo's voor jury en omkadering. Straffe lichting, die van 2013.

In vorige Hippocampus (Hippo nr. 246) presenteerden we je de nieuwe 2* en 3*Instructeurs. In deze uitgave brengen we het verslag van de Zeestage waar zij hun titel behaalden. Het zijn de kandidaten zelf die hun ervaringen neergeschreven hebben.

welkom aan boord Het is even wennen aan de snelle opeenvolging van interventies tijdens je eerste 'crazy dives'. Eens aan de oppervlakte gekomen, word je door je jury dan ook nog getrakteerd op wat sleepwerk gevolgd door CPR of een andere vorm van slachtofferhulp aan boord. Dit alles

Een halve rolsprong?

De 27 kandidaten 2*Instructeur van de Zeestage 2013, waarvan 22 ondertussen 2*Instructeur zijn.

34

opmaak_247.indd 34

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:48:29

onder het alziend oog van dokter en jury.

Moegestreden komt dan eindelijk jouw leuk moment wanneer je je jury eens flink mag aanpakken tijdens je debriefing, want dat doe je in het echt ook met roekeloze duikers.

de feedback Na de eerste vier duiken krijgen de kandidaten van hun respectievelijke jury uitgebreide feedback inclusief tips. De essentie van de stage is juist om deze tips om te zetten tijdens de volgende duiken. De laatste vier duiken krijg je geen feedback meer en ga je al eens twijfelen aan je prestatie, vooral als de ogen van de jury op onweer staan.

de zangstonde Na de duik krijgen de stagekandidaten wat tijd om te verpozen. Als dan ook de zon van de partij is en twee van hen een gitaar meehebben ontstaat er al snel een mooi moment.

knop 'delete' Af en toe krijg je van je jury een figuurlijke 'uppercut' van jewelste. Je gaat naar je kamer met het gevoel dat je stage erop zit... Gelukkig vinden de meeste kandidaten die 'deleteknop' dan wel. Al is het pas na een slapeloze nacht en veel 'peptalk' van de medekandidaten. En dat is precies wat de jury wil uittesten. Een 2*Instructeur is mentaal sterk en kan zich snel herpakken als hij/zij dan toch eens kraakt.

de kok van Boulouris Vermits het nog steeds dezelfde kok is als vorig jaar denk ik dat hij verliefd moet zijn, want het eten ging erop vooruit. Er kwam al eens iets lekkers op tafel, al zal hij wel nooit ambassadeur van de Franse cuisine worden ...

kieskeurige jury Tijdens het slepen kiest de duikleider terecht voor de dichtsbijzijnde boot. Nadat hij afgelost wordt door een toegesnelde kameraad en snel aan boord gaat om zijn slachtoffer aan te nemen, hoor je de jury ineens bij bewustzijn komen en afkloppen met de woorden "HĂŠ, daar wil ik niet op".

Plots zwemt het jurylid zo snel hij kan naar zijn eigen boot. De duikleider die ondertussen alles voor de reanimatie in gereedheid bracht, laat hij verweesd achter op de vreemde boot. Als deze de toestemming krijgt van de schijnschipper om terug in het water te springen, zwemt ook deze kameraad voor zijn leven achter de jury aan ... (nvdr: op de eigen boot waren allerlei leuke voorzieningen om het afsluiten van de laatste duik te vieren).

iedereen moet duiken Hoe een tafelgesprek door het duo duikleider en hekkensluiter aangepakt wordt, stuurt het scenario aan van de duik dat erop volgt. Zelfs als het bijna niet te doen lijkt om met een volledige duikploeg samen te duiken, moet je toch inventief genoeg zijn om met de ganse groep (2 juryleden en 2

kandidaten 2*I) te duiken. Sommigen hadden dit echter niet goed begrepen.

de container Terwijl wij efkens kunnen verpozen, zitten onze ijverige jury's in de container over onze prestaties te oordelen. In groep want wat zij opmerkten wordt aan de volgende jury doorgegeven om in andere situaties nogmaals te toetsen. Tussen twee lurken aan zijn sigaar door vertelt Dokter Dirk mij dat het hem opvalt hoe objectief die mensen zijn in hun beoordelingen. Details krijg je uiteraard niet, want ook voor hem geldt de absolute omerta. Welbedankt, jury, voor jullie belangeloze vrijwillige inzet. Jullie zijn de steunpilaar van onze Commissie Duikonderricht.

nachtraven Af en toe zie je 's nachts het licht in een kamer nog branden. Dan weet je dat daar een kandidaat zit met een speciale opdracht.

De mijne dit jaar heeft lang op zich laten wachten maar het is uiteindelijk een ferme.

Mijn hekkensluiter en ik krijgen een lijstje mee met een twintigtal dieren die we 's anderendaags tijdens de duik zouden moeten tonen. Hoe meer we er zouden kunnen tonen, hoe beter het zou zijn voor een eventueel schoon cadeautje in de namiddag. EĂŠn van onze juryleden is zelfs zo vriendelijk om mij zijn leitje uit te lenen zodat ik erop kan schrijven en afvinken. De motivatie is top, de nacht heel kort... Merci gasten, die beesten vergeet ik nooit meer!

Foto: Roland Wantens.

Vervolg op pagina 45

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 35

35

30-1-2014 16:48:32

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

"Ik heb die mannen eens leren duiken", zegt een kandidaat.

"Hij begint eindelijk te snappen hoe hij een duik moet leiden", zegt een jurylid.

Toch nog even tijd om te poseren voor de foto.

Heb je het begrepe

n?

"Ik heb ze eens laten zien hoe je een perfecte krachtredding moet uitvoeren", zegt een kandidaat.

"Vandaag is zijn krachtredding gelukt", meldt een jurylid tevreden.

Debriefing.

Eric Vonk en John Pauwels.

Decompressiesto

p.

Ronald Cools, dolgelukkig dat de laatste duik erop zit.

"Sommige juryleden spelen hun rol zo overtuigend dat je het echt gelooft", zegt een kandidaat.

"Hij heeft het spel eindelijk door en heeft zijn functie in de duikploeg perfect uitgevoerd", meldt een jurylid.

36

opmaak_247.indd 36

De tent afbreken en opvouwen.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:48:43

"We gaan straks tijdens de duik heel wat interessant onderwaterleven tegenkomen", zegt een kandidaat tevreden.

"Hij wist zelfs nog geen twee typische endemische dieren op te noemen die we nu al elke duik gezien hebben", meldt een jurylid teleurgesteld.

Provocatie.

John Remue & Monique Demoustier werpen een tevreden blik op het kunstwerk van Peter Bosteels.

Pasfoto's: Van boven naar onder Kolom 1: John Remue (Algemeen Verantwoordelijke), Walter Willems (voorzitter 2*Stage) en juryleden: Eddy Dielen, Glenn Tessens, Roland De Kokere, Marc Verstrepen, Hilde Stallaert en Eddy De Vliegher.

Kolom 2: groepsverantwoordelijken: Monique Demoustier & Wim Van Doeselaer en juryleden: Roel Paessens, Dirk Damen, John Maes, Ronny Margodt, Mark Sebrechts en Didier Martinez (schipper).

Kolom 3: Juryleden: John Swinnen, Bert Ronny Margodt.

Van Opstal, Bruno Bossier en Anjes Daems.

opmaak_247.indd 37

30-1-2014 16:48:52

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

"Ze hebben nog steeds niet door dat ze een volledige materiaalcontrole moeten doen", meldt een jurylid.

"Ik wist niet hoe ik die 'wing' moest uitdoen bij het slachtoffer", zegt een kandidaat.

Luce De Smet en Hannelore Sprengers.

"Ik had een goede hekkensluiter, want ik moest nog maar omkijken en hij wees me aan waar de andere duikers zaten", zegt een duikleider.

"De duikleider en de hekkensluiter vormden een perfect team", noteert de jury.

Briefing.

38

opmaak_247.indd 38

Evaluatie van de duik.

Hans Engels en Dirk De Ruyck, de dokters van de 2*Stage.

Feedback aan de kandidaten, over hun eerste duik.

Feedback aan de kandidaten, over hun eerste duik.

Harry Engelen en José Vandekerckhove, van veiligheidsboot 1.

"De afstanden op een zeekaart pas je af op de bovenkant", beweert een kandidaat.

"Ik heb geleerd dat je de afstanden op een zeekaart afpast op de zijkant, ter hoogte van de locatie waar je de afstand van wil bepalen", meent een jurylid zich te herinneren.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:49:00

"Mmm, lekker. We eten surimi vandaag. Is dat een endemische vissoort?", vraagt een jurylid.

"Komt surimi in de Middellandse Zee voor, want ik kan het niet terugvinden in mijn biologieboek?", vraagt een kandidaat.

"Ik heb hem naar zijn voeten gegeven omdat hij zijn zwemvinnen vergat aan te doen", zegt een kandidaat.

"De duikleider sprong zonder zijn lood in het water", zegt een jurylid.

De veiligheidboot inladen.

Deliberatie door de juryleden.

Briefing.

Pasfoto's: Van boven naar onder Kolom 1: Luce De Smet (havenkapitein) en juryleden: Marc Allemeersch, Nancy Deloz, André Valkenaers, Gert Van Roey, Ivo Madder en José Vandekerckhove (veiligheid).

Kolom 2: Hannelore Een voordracht over CPR.

Sprengers

(havenkapitein) en juryleden: Rik Olievier, Lars Putteneers, Vincent Leroy, Philippe Mertens, Eric Vonk, Marc Van Gorp en Ronny De Meersman (veiligheid).

Kolom 3: Willy van der Plas (voorzitter NELOS) en Dirk De Ruyck (dokter).

39

opmaak_247.indd 39

30-1-2014 16:49:09

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

Monique Remue-Demoustier werd in de bloemetjes gezet.

Briefing.

Deliberatie door de juryleden.

Met allerlei liedjes wordt de spanning voorafgaande op de proclamatie opgebouwd.

Nu de punten gegeven zijn kan men de jury even provoceren.

Pasfoto's: Van boven naar onder Kolom 1: veiligheid: Harry Engelen en Guy Bosmans. Roland Wantens (fotograaf), Andy Vancoillie, Jan Claes, Jacobus Montforts en Andrew Libin.

Kolom 2: StĂŠphane Barre (schipper van Euro PlongĂŠe), Robert Henry (beheerder LIFRAS), Hans Engels (dokter) en kandidaten: Wim Peeters, Luc De Wispelaere, Kobe Van Herwegen en Robert Fauconnier.

40

opmaak_247.indd 40

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:49:18

D U I KSPO R T DE ZEVEN ZEEEN 

 

Verkoop van alle gekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

OPENINGSUREN: Wo-Do-Vr 16.30-20.00u. (winteruur tot 19.00u.)

Zat. 10-12u. en 13-17u.

e-mail: zevenzeeen@telenet.be

ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 41

41

30-1-2014 16:49:52

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

Marc Van Gorp en Ronny Meersman, van veiligheidsboot 2.

Foto's van de Zeestage 2013 kunnen gedownload worden via: http://gallery. nelos.be én daar ga je naar de map 'Opleiding instructeurs'. In de map 'Zee­ stages' aldaar vind je de map 'Zeestage 2013'. In deze map staan de foto's van diverse auteurs netjes verdeeld per auteur. Opgelet! Je kan die foto's enkel be­ kijken of downloaden als je NELOS-Instructeur bent en nadat je ingelogd bent op NELOS-Galery. Inloggen kan uiteraard enkel nadat je ooit geregistreerd werd op http://gallery.nelos.be. Hoe je moet registreren (enkel en alleen met behulp van je brevetnummer), lees je op pagina www.wiki.nelos.be/index. php/Gallery.

John Pauwels is op van de zenuwen.

De spanning staat van hun gezicht af te lezen. David Hack.

Pasfoto's: Van boven naar onder Kolom 1: kandidaten: Dries Devoght, Pascal Van den Heuvel, Peter Vernaeve, Erik Bejnarowicz en Julien Goovaerts.

Kolom 2: kandidaten: Alain De Graeve, Raphaël De Boel, Bart Van Litsenborg, Peter Smout, Marc Deprez en David Hack.

Ben ik ook geslaagd?

Luc De Wispelaere.

42

opmaak_247.indd 42

Nog even bidden dat ik er ook bij ben.

Bart Van Litsenborg.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:04

V.U.: Tim Van Genechten p.a. - TCRB NV - Tramstraat 67c, 9052 Gent, BTW 0412.677.887 RPR Gent - Lic. (A)1067. Š Gery Beeckmans

Specialist

DUIKREIZEN

Travel and Joy Bredabaan 878, B-2170 Merksem Tel. +32/3/289.85.68 Ontdek onze nieuwe website www.travelandjoy.be

020_TCTS adv Duikreizen Travel&Joy 175x62.indd 1

13/01/14 15:42

Kom ons Ontdekken!

Gouverneur Verwilgehnsingel 2A 3500 Hasselt +32(0)11/241.145 www.prodiving.be info@prodiving.be

Poseidon Diving Team Mediterrane Duikcruises Vanaf 600 euro per week STAGES: - opleidingen- fotografie - bio

Grootste online shop van BelgiĂŤ

Verdeler van alle grote merken tegen de laagste prijs

poseidondivingteam.com Tel. +32 (0) 54/32 62 82 Hellestraat 63 - 9400 Appelterre (Ninove)

Victoria_croisieres.indd 2

opmaak_247.indd 43

7-12-2012 15:55:01

Hippocampus jan./feb. 2014

43

30-1-2014 16:50:05

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

Robert Fauconnier, geslaagd voor 2*Instructeur.

Alain De Graeve, geslaagd voor 2*Instructeur.

John Pauwels, geslaagd voor 2*Instructeur.

de gezangen "I dived it my way", "Met mijne vlieger", "You never dive alone" en talrijke andere gezangen bulderen door de zaal in afwachting van de proclamatie na het laatste maal. De leden van de verschillende '(V)OSSEN' (AVOS, BRAVOS, LIMOS, OVOS, WEVOS) zingen hun mooiste streekliederen. Mooi moment is dat. De kan­ didaten hebben dit jaar ook een lied, al is dat vooral te danken aan een kortstondig illuster moment van Pascal: Tweesters in 't blauw, tweesters in 't blauw, tweesters, tweesters, tweesters in 't blauw.

Driesters in 't groen, driesters in 't groen, driesters, driesters, driesters in 't groen.

Janetten in 't roos, janetten in 't roos, sommigen zijn boos, sommigen zijn boos.

NELOS bedankt, NELOS bedankt, NELOS, NELOS, enorm bedankt.

Jury merci, jury merci, jury, jury, dikke merci.

Ook onze Bart geeft een eigenwijze versie van een Kempisch lied. Nog nooit jury's ook een lied zien afkloppen. Straffe lichting, die van 2013.

44

opmaak_247.indd 44

Pasfoto's: Van boven naar onder Kolom 1: kandidaten: Didier Wagemans, Gert Van Hoydonck, Sander Waeterloos en Christian Cornelis.

Kolom 2: kandidaten: Ronald Cools, John Pauwels, Sebastiaan Van Peer en Karel Logghe.

Dank aan de sponsors De kandidaten van de 2*Stage danken Ronny en Peggy van Scuba Service Store, voor het uitge­ breide set reservemateriaal waarover ze konden beschikken.

Hartelijk dank aan Scubapro voor hun sponsoring en de prachtige fleece. Ook dank aan Euro Plongée voor de T-shirt. De juryleden kregen van de kandidaten een rooskleurig polo met een prachtig Zee­s tage-afbeelding op de rug. Zelf droegen de kandidaten een blauwe polo. De polo's werden ge­ sponsord door Duikpunt en Rockwool.

Foto's: Roland Wantens, Chrisje Demuynck, Luce De Smet en Anja Aerts.

De frappante uitspraken (de losse anekdoten in dit artikel) werden verzameld door Ivo Madder en Wim Van Doeselaer.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:10

krop in de keel, knoop in de maag Wanneer de liederen gezongen zijn, komt dan het moment waarop we allemaal zitten te wachten. Hoe langer het duurt vooraleer je naam afgeroepen wordt, hoe moeilijker je het krijgt. Je maag voel je zo krimpen. Als je uit­ eindelijk toch aan de beurt bent, verlies je even alle zintuiglijke controles. Uitzinnige vreugde, opgekropte emoties die plots uitbarsten. Scho­ ne beelden voor de meegereisde fotografen.

monsterscore LIFRAS deed het met haar stage in september bijzonder goed. Onze stagevoorzitter Walter was dus sportief geprikkeld om de score van onze Waalse vrienden minstens te evenaren.

Met onze score van 88% denk ik dat we hem met zijn allen ook een ferm cadeau bezorgden.

Deelnemen aan de Stage vraagt moed en op­ offering van de kandidaten. Van de eerste keer slagen is zeker geen sinecure en mag eigenlijk nooit het doel zijn. De koffer vullen met zo­ veel mogelijk extra ervaring daarentegen wel.

Sommigen hebben hiervoor meerdere deelna­ mes nodig om in het stagespel te groeien en dit extreem sportief BEFOS/NELOS-evenement tot een goed einde te brengen. Hopelijk krijgen niet-geslaagden bij hun thuiskomst veel steun van hun clubleden en stagekameraden want duiken en als instructeur functioneren konden ze al en blijven ze kunnen. Een instructeur die aan de stage meedoet groeit sowieso naar een hoger niveau, geslaagd of niet.

ADVERTENTIE

formidable, tu étais formidable

kameraden voor het leven Eens op de stage zijn we snel een hechte groep.

Iedereen gaat voor iedereen door het vuur. We werden er kameraden voor het leven en dat is nog belangrijker dan die felbevochten tweede ster. Laat de jaarlijkse reünies nu maar komen en de juryleden mogen er ook bij want in 't echt zijn het ook toffe mensen...  Didier Wagemans

Roland Wantens, officiële fotograaf van de Zeestage.

opmaak_247.indd 45

30-1-2014 16:50:11

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

3*Stage

Boulouris 2013 De NELOS-Zeestage zit erop. Geen positief resultaat voor mij, maar toch een enorme leerrijke en veilige ervaring!

W

at begon als een voorbereiden­ de groep van vier, groeide uit tot een samenwerkende groep die enthousiast en voorbereid aan de Stage begon. Een 3*Stage is zwaar en moeilijk, altijd al geweest. Je plant alles, boten, veiligheidsboot, dagtrips, vullen van de flessen en tafelgesprekken tijdens het eten. Samen met Kris Vanderdonck, Pieter De Coene en Allan Soreyn begon ik met volle moed aan de Stage. Vanaf donder­ dag waren we in Boulouris in de weer om alles te plannen. Zondagmiddag begon het 'spel' en men drukte erop dat dit zou duren tot donderdagmiddag. Ik was voor­ bereid, zowel mentaal als fysiek, maar dit had ik niet verwacht.

Om 11.00 uur varen we de haven binnen om er onze duikflessen te vullen en omstreeks 11.30 uur krijgen we een nieuwe opdracht van de juryleden. Om 12.15 uur vangt het ta­ felgesprek aan, waar we info vergaren over onze mededuikers, de juryleden, die weer verschillende soorten duikers imiteren.

Dagindeling: 6.00 uur opstaan, om 6.20 uur ontbijt en dan naar het duikcentrum om er de boten in te laden, de duikflessen bij te vullen, het eigen materiaal klaar te maken en het duikpak aan te trekken. Om 07.45 uur aankomst van de juryleden met aller­ lei problemen omtrent hun materiaal. Om 8.30 uur briefing van de ADV (Algemeen

Na het tafelgesprek, rond 13.00 uur is het een rondetafelgesprek, waarbij we in een debat fungeren als volwaardige 3*Instruc­ teurs.

Het is snel 14.00 uur en dus tijd om de RIB's in te laden met al het duikmateriaal voor de tweede duik. Rond 16.00 uur meren we aan in de haven van Boulouris. Daar wordt

46

opmaak_247.indd 46

Duikverantwoordelijke). Tijdens de acht duiken ben je afwisselend ADV, HS (hek­ kensluiter) of DL (duikleider), dit vier keer (2 ploegen van 2 kandidaten plus 3 juryle­ den). Om 9.00 uur is het tijd om uit te varen.

Om 9.30 uur wordt de 'balise' (markeerboei voor de duikplaats) uitgegooid en worden de duikers gedropt voor de eerste duik van die dag.

al het materiaal uit de boten geladen en bereiden we ons voor op de volgende mor­ gen.

Omstreeks 18.30 uur trekken we naar het secretariaat van de juryleden voor onze nieuwe opdracht.

En om 19.30 uur vangt het tafelgesprek aan. Daarna is het voor ons kandidaten nog niet gedaan, want terwijl de 2*Stage aan de bar rondhangt, volgt er omstreeks 20.30 uur weer een rondetafelgesprek.

Ondertussen is het 23.00 uur en kom ik sa­ men met de medekandidaten om een ADVplan uit te werken en de passagierslijsten te schrijven.

Het is 24.00 uur, dus tijd voor een douche en nadien proberen te slapen.

Om 1.30 uur word ik wakker en schrijf ik op wat ik niet mag vergeten.

De vaste 'stageklok' om wakker te schie­ ten is 4.32 uur en nadien heb ik geen slaap meer!

Na de eerste daguitstap, naar de wrakken Togo en Rubis in Cavalaire sur Mer, voel­ de ik dat mijn batterijen toch al heel wat geslonken waren en schakelde ik eigenlijk over op automatische piloot, maar ik hield vol tot het einde van de Stage!

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:13

Enjoy your emergency (Dirk Deraedt).

Duik 1 is module 3! (Koen Van Dyck).

t Pieter ot meevaren", zeg "Jij mag met die bo en Van Dyck.

Ko en teg ne coe De

Schrijf je naam op je OSB, zoals Kris Vanderdonck gedaan heeft.

Aan boord brengen van het veiligheidsmateriaal.

Nog even de coördinaten van de duikplaats doorgeven aan de schipper.

En ik heb ervan genoten, de vriendschap tussen ons vier is voor het leven; we ston­ den er alle vier. Ik ga mezelf niet evalue­ ren, maar ik weet dat ik fouten maakte, de feedback volgt. Is er het jaartje CCR-duiken (rebreatherduiken) teveel aan geweest?

Heeft het jaar niet echt meer werken in mijn eigen duikschool Thalassa me de das omgedaan? Ik ben dan ook van plan om in de toekomst meer te werken in de club; de datum van de clubduik komt eraan! Ik ben apetrots op mezelf , "I did it?" met veel enthousiasme. Ik ben er beter en sterker uitgekomen.

Die mannen hebben ons wel een roze T-shirt gegeven maar ze gaan zelf een blauwtje lopen! (Eric Vonk).

Liever een roze mietje dan een blauwtje of een groentje zijn (onbekend).

Het West-Vlaamse hiërogliefengeschrift kan niet op tegen het Antwerps centraal-heelal geschrift.

(Stef Teuwen).

Veiligheid en vriendschap staan nog steeds hoog in het vaandel bij NELOS en onze 3*Instucteurs! Thalassa heeft vier ge­ slaagden dit jaar, kunnen we er ook voor gaan in 2014? Mijn superdank aan mijn coach Eddy De Vliegher.

Een fiere Edith en een dikke proficiat aan Pieter, Kris en Allan, zij haalden de kers op de taart.  Edith Bracke

Morgen duiken we extra vroeg: om 7 u 90 (WestVlaams voor half negen – Koen Van Dyck).

West-Vlaams is een spraakgebrek maar Antwerps is een keelziekte! (Pieter Decoene).

De jury maakt een planning op voor de volgende duik; wie krijgt welke taak toegedeeld.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 47

47

30-1-2014 16:50:17

BONDSNIEUWS Commissie Duikonderricht Zeestage

Foto's: Roland Wantens, Luce De Smet en Chrisje Demuynck.

De frappante uitspraken (de losse anek­ doten in dit artikel) werden verzameld door René Van Leeuwen.

De 4 kandidaten 3*Instructeur van de Zeestage 2013: vlnr: Allan Soreyn, Kris Vanderdonck, Edith Bracke en Pieter Decoene.

Edith Bracke geeft de briefing.

De jury maakt een evaluatie van de duik. Vlnr: René Van Leeuwen, Dirk Deraedt, Walter Geebelen en Stef Teuwen.

De schipper informeren over de geplande duikplaats.

Duikplanning.

Pasfoto's: Van boven naar onder Kolom 1: Kandidaten: Pieter Decoene, Allan Soreyn en Jury's: Sven Vandekerckhove, Dirk De Bilde, Koen Van Dyck, René Van Leeuwen en Schippers van de RIB van de 3*Stage.

Kolom 2: Kandidaten: Kris Vanderdonck, Edith Bracke en Jury's: Stef Teuwen, Dirk Deraedt, Michel Declerq, Walter Geebelen en Eric Sas.

48

opmaak_247.indd 48

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:28

De jury maakt een evaluatie van de duik. Vlnr: Koen Van Dyck, Michel Declercq, Sven Vandekerckhove en Drik De Bilde.

Je kan de spanning aflezen van de kandidaten 3*I. Vlnr.: Pieter Decoene, Edith Bracke, Kris Vanderdock en Allan Soreyn.

Heb je dat gehoord? Helaas niet, ik lig namelijk in de knoop met mezelf (kandidaat die een knoop probeert te ontknopen en niet attent is op de vraag van de jury).

Briefing.

Tafelgesprek.

Ik ga niet alle deepstops van die flipperkasten (lees technische computers) volgen (René Van Leeuwen).

De dodemansknop wordt ingeduwd met de dodemansduim (onbekend).

De duikflessen zijn gevuld, dus kan de 3*Stage uitvaren voor hun volgende duik.

Dank aan de sponsors

De kandidaten van de 3*Stage kregen logistieke steun van Jan Vermeiren van The Big Blue. Dank aan de kandidaten van de 2*Stage voor de polo met de toch wel speciale kleurkeuze en de prachtig Zeest­ age-afbeelding op de rug. Ook dank aan Scubapro voor hun sponsoring en de prachtige fleece.

Negative entry (Dirk Deraedt en René Van Leeuwen op advies van Allan Soreyn).

Long hoses for short dives! (onbekend).

Kunnen lachen met uw eigen miserie, dat is de ware vreugde!

(Anonieme kandidaat).

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 49

49

30-1-2014 16:50:34

REPORTAGE

Eén snotolf?

Veel beestjes …

Foto: Alidoor Dellafaille.

Biologie

De snotolf staat op de zwarte lijst van de 'Viswijzer'.

Zeelandbrug, de Val. De Oosterschelde staat woelig en op ondiepte is het zicht beperkt tot een luttele vijf centimeter. Terwijl ik probeer mijn buddy te lokaliseren aan de andere kant van het lijntje, schuifel ik van breuksteen naar breuksteen. Plots zwem ik tegen een stel dikke oranje lippen aan: een pracht van een mannelijke snotolf in

D

e verrassing is zo groot bij beide partijen dat de snotolf noch ik be­ wegen. Wat me alle kansen geeft om deze prachtvis te observeren. Ik geniet van die dikke zoenlippen, de prachtkleur van zijn schubbenloze huid … Huid? Bi­ zar, op de huid zitten tal van grijsachtige beestjes. Even mijn onderwaterloep erbij halen. De snotolf blijft rustig zitten. Ik hoop nu wel dat dit niet wil zeggen dat ik op een 'snotolfdame' lijk. Onder de loep worden die beestjes duidelijk. Het blijken roeipootkreeftjes te zijn, parasieten die je op menige vissenhuid kan terugvinden.

Bij de snotolf gaat het over het roeipoot­

50

opmaak_247.indd 50

kreeftje: Caligus elongatus. Deze kleine kreeftachtige is trouwens niet kieskeurig: hij vindt het ook prima vertoeven op ande­ re zeevissen zoals de zeeforel, de zalm, de haring, de pollak en de bot. Maar de snotolf is toch wel zijn favoriet.

Die roeipootkreeftjes zijn goede zwemmers en kunnen daardoor veel vissen gaan pa­ rasiteren. De juveniele roeipootkreeftjes leven veilig en stevig vastgehecht op de huid van de vis, terwijl de volwassen exem­ plaren zich vrij bewegen over de ganse vis zodat ze flinke delen van de huid kunnen verorberen. Eens de huid flink kaal gegeten is, laten ze los en zwemmen als zoöplank­

Foto: Luc Rooman.

verleidingsactie.

De buikvinnen hebben zich ontwikkeld tot een zuignap waarmee de vis zich kan vasthechten op de zeebodem.

ton naar een nieuwe voedselbron. Vreemd genoeg ondervindt de snotolf weinig hinder van deze huidparasiet. De roeipootkreeft­ jes worden ook frequent teruggevonden op kweekvissen, waar wel degelijk een nega­ tief effect op de groei van de kweekvissen wordt opgemerkt.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:37

Foto: Ivo Madder.

Buiten de paaiperiode is de snotolf bruin tot blauwachtig gekleurd, met zilverwitte tekening.

Foto: Peter H. van Bragt.

Foto: Luc Rooman.

Mijn 'snotolfman' zal het allemaal een zorg zijn. Hij accepteert mijn aanwezigheid zon­ der meer en begint op de blokken enkele plekjes zorgvuldig schoon te poetsen. Plek­ jes waar zijn dame(s) haar (hun) eitjes zal (zullen) komen afzetten. Zo mooi om te zien!

Ondertussen is mijn buddy via het lijntje tot bij mij gekomen. Ook hij brengt geen onrust bij de 'snotolfman' teweeg. Ah, een hele geruststelling: ik zie er dan toch niet uit als een 'snotolfdame'. Ik geef mijn bud­ dy de loep in de handen zodat ook hij kan genieten van het huidleven bij de snotolf.

Eén snotolf? Veel beestjes … Mijn buddy probeert me iets duidelijk te maken en duwt me de loep terug in de handen en doet teken dat ik moet kijken. Ik tuur weer naar die roeipootkreeftjes en tot mijn gro­ te verbazing zie ik beestjes op die beestjes!

Dat blijkt dan weer een zuigwormpje te zijn, een trematode Udonella caligorum. Zuig­ wormpjes behoren tot de platwormen. Dat zuigwormpje hecht zich vast met een zuig­ napje op het lijfje van het roeipootkreeftje.

opmaak_247.indd 51

Ondertussen lig­ gen we al ruim een half uur die mooie snotolf en zijn privé dierentuin te bekijken. Misschien wordt het nu toch wel eens tijd wat te gaan bewegen, anders wordt dit een lange duik gemaakt op de oppervlakte van een krappe vierkan­ te meter. Maar goed, we hebben toch heel veel beestjes gezien op een paar vierkante centimeters.

Kenmerken Het dikbuikige lijf van de snotolf is bijna helemaal rond en buiten de paaiperiode bruin tot blauwachtig gekleurd, met zil­ verwitte tekening. Typisch zijn de vergroei­ de buikvinnen. Deze buikvinnen hebben zich ontwikkeld tot een zuignap waarmee de vis zich kan hechten aan structuren op de zeebodem zoals stenen. Op de kop en het achterlijf bevinden zich benige, wrat­ achtige knobbeltjes die gebuikt worden bij de determinatie van de verschillende soorten snotolven. De ronde vinnen zijn klein, alleen de borstvinnen zijn breed en waaiervormig en lopen door tot op de buik van de vis. De eerste van de twee rugvinnen is stekelig, met 4-8 stekels; bij sommige soorten, wordt deze vin volledig bedekt met huid en is daarom niet zicht­ baar. De zijlijn op de flank is bij snotolven zeer beperkt of afwezig. Het zijlijnsysteem op de kop is goed ontwikkeld; sommige soorten hebben daar buisvormige, bakke­ baardachtige uitsteeksels. De vrij kleine bek van snotolven is voorzien van smalle rijen met kleine kegelvormige tanden. De zwemblaas is afwezig. Hierdoor zijn het slechte zwemmers, alhoewel ze om naar hun paaigronden te trekken grote afstan­ den in open water afleggen. Ze brengen het grootste deel van hun leven op of dichtbij de zeebodem door. Deze pelagische vis is dus tijdens een deel van zijn leven een benthische vissoort. De lichaamslengte bij de volwassen vrouwtjes kan oplopen tot 61 centimeter.

Het eerste wat me opvalt zijn de dikke lippen van de snotolf.

Kiki Vleeschouwers

Plaats van de snotolf in het dierenrijk Rijk: Animalia Stam: Chordata (chordadieren) Klasse: Actinopterygii (straalvinnigen) Orde: Scorpaeniformes (schorpioen­ visachtigen) Familie: Cyclopteridae (snotolven) Geslacht: Cyclopterus Soort: Cyclopterus lumpus (snotolf of lompvis)

Foto: Marc Vermeiren.

Foto: Alidoor Dellafaille.

Op de huid van de snotolf zitten tal van grijsachtige beestjes: roeipootkreeftjes.

Gelukkig berokkent het platwormpje het roeipootkreeftje geen schade. Het is dus een commens­ aal (nvdr. com­ mensalisme is een samenleving van twee organismen, waarbij het ene een voordeel heeft, en het andere niet wordt beïnvloed).

Wat eet dat worm­ pje dan? Door het feit dat de roeipoot­ kreeftjes huidweef­ sel afschrapen, zal er op die plekken meer huidslijm ge­ produceerd worden.

En de wormpjes le­ ven van dit slijm.

Leuk, beestjes op beestjes op een beest …

30-1-2014 16:50:43

REPORTAGE

Caligus elongatus: het roeipootkreeftje dat op de huid van de snotolf leeft.

Udonella caligorum: verschillende zuigwormpje leven op het roeipootkreeftje.

Foto: Marco Faasse.

Biologie

52

opmaak_247.indd 52

Sommige roeipootkreeftjes zitten vol met parasitaire wormen.

Foto: Peter H. van Bragt.

De snotolf staat op de zwarte lijst van de 'Viswijzer'. Is hij dan zo lekker, dat er teveel op gevist wordt? Helaas is het verhaal veel triester. Met staand­ wantnetten, worden de snotolven in de paaitijd in de ondiepe kustwateren van o.a. IJsland en Noorwegen gevangen en door een molen getrieerd, die de dieren kwetst. De mannetjes worden meteen overboord gegooid en door hun ver­ wondingen zijn ze ten dode opgeschre­ ven. De vrouwtjes worden levend open­ gesneden om hun kuit (de lompviseitjes) te oogsten en worden vervolgens even­ eens overboord gekieperd, tezamen met alle bijvangst. Het gaat immers alleen maar om de eitjes! Over verspilling van leven en voedsel gesproken. De kuit wordt verwerkt tot nepkaviaar. Echte kaviaar is kuit van de steur: een arbeids­ intensief en peperduur product. Kuit van de snotolf ziet er een beetje uit als kaviaar, maar is lang niet zo intens van smaak en wordt als goedkope nepkavi­ aar op de markt gebracht. Eén snotolf­ vrouwtje kan gemiddeld één, tot maxi­ maal vier kilogram eitjes produceren.

Wel lastig om je soort in stand te hou­ den als je gedood wordt op het moment dat je eieren wil gaan afzetten waaruit nakomelingen behoren te komen.

Foto: Marco Faasse.

Is de snotolf bedreigd?

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:47

- DUIKPLAATS

Foto: Luc Rooman.

Foto: Marco Faasse.

Reportage

Een jonge snotolf doet zich tegoed aan een Amerikaanse ribkwal.

Voortplanting van de snotolf Volwassen snotolven leven het grootste deel van hun leven in de Noord-Atlan­ tische Oceaan als pelagische vissen in diep water. Er zijn snotolven aangetrof­ fen tot op een diepte van 300 meter. De 'snotolfdame' wordt geslachtsrijp op de leeftijd van vijf tot zes jaar en trekt tij­ dens de wintermaanden naar de kust op zoek naar een 'snotolfman'. De 'snotolf­ heren' trekken eerder dan de 'dames' naar ondieper water, onder de getijden­ zone, waar veel hard substraat – zoals rotsen en stenen – te vinden is. En zo ko­ men ze ook jaarlijks in de Oosterschel­ de terecht. Hun verleidingskleuren zijn prachtig: diep-oranje of roze.

In afwachting van de vrouwtjes, maakt het mannetje verschillende plekjes op de stenen zuiver, waar het vrouwtje haar kuit kan schieten. Als ze wil ten minste ... Vreemd genoeg is het blauw­ groene of grijze vrouwtje niet onder de indruk van, noch geïnteresseerd in het uitzicht van de toekomstige vader van haar nageslacht: zijn grootte, noch zijn kleur kunnen haar verleiden; wel de plek die hij voorbereid heeft waar zij haar eitjes kan afzetten. Als die plek haar goedkeuring niet kan wegdragen, is de snotolfheer eraan voor de moeite

en zal geen vrouw tot hem komen. Een 'snotolfman' die wel een goede eierplek heeft gecreëerd kan rekenen op een leuke harem. De dames leggen hun roze-rode eitjes af, die snel verkleuren tot een geli­ ge tint en houden het dan voor gezien. De 'snotolfman' draait op voor het verzorgen van zijn toekomstige kroost. Hij strooit zijn hom over de eitjes en zal, afhankelijk van de watertemperatuur, de volgende drie tot acht weken zijn eitjes verzorgen.

Met zijn borstvinnen waaiert hij over de eitjes om een grotere zuurstofcirculatie te creëren en om de ammonia, geprodu­ ceerd door de zich ontwikkelde eitjes, weg te werken. Voor diezelfde redenen zal hij constant waterwolkjes over de eitjes bla­ zen. Waar die dikke zoenlippen dus goed voor zijn. Verder moet hij continu van nestje tot nestje blijven zwemmen om al te hongerige zeebewoners weg te jagen van die smakelijke eitjes en om bedorven eitjes te verwijderen. Eens de vislarfjes uitkomen zit zijn vaderlijke taak erop. De larfjes moeten zichzelf zien te redden.

Larfjes worden juveniele snotolfjes en trekken naar de diepere wateren om ten vroegste vijf jaar later pas weer terug te keren naar de paaigronden.

Waar komt die bizarre naam 'SNOTolf' vandaan?

De snotolf dankt zijn naam aan zijn maaginhoud. De 'snottie' eet lekker ge­ varieerd: kreeftachtigen, kleine visjes, wormen en … ribkwalletjes. Zeedruifjes zijn favoriet. Als je dan een kijkje gaat nemen in zijn maag, kom je een snot­ achtige brei tegen.

Maar die snotachtige brei is niet alleen het resultaat van halfverteerde zee­ druifjes. Er leven massaal veel para­ sieten in de maag van de snotolf: een­ cellige flagellaten, Heteromita dahlia, die in grote concentraties een snotach­ tige brei vormen. Bovendien leeft er een schimmel, Cycloptericola marina, op de maagwand van de snotolf, die ook zijn bijdrage levert aan de snotachtige brei.

De snotolf ondervindt geen hinder van de flagellaten, noch van de schimmel.

Maar de exacte functie van die organis­ men is niet bekend. Mogelijk helpen ze bij de spijsvertering van de snotolf en zou je hen mutualisten kunnen noe­ men. Dus: één snotolf… nog veel meer beestjes…

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 53

53

30-1-2014 16:50:50

REPORTAGE Biologie

Met dank aan: • • •

Peter H. van Bragt , bioloog, Stich­ ting Anemoon.

Marco Faasse, bioloog, Senior Re­ searcher bij eCOAST Marine Rese­ arch.

Ivo Madder, hoofdredacteur Hippo­ campus, voor de extra biologische toevoegsels.

•

•

•

•

• •

54

opmaak_247.indd 54

In afwachting van de vrouwtjes, maakt het mannetje verschillende plekjes op de stenen zuiver, waar het vrouwtje haar kuit kan schieten.

De snotolfman bewaakt zijn nest met eieren.

Foto: Gery Beeckmans.

•

Denis Goulet and John M.Green (1987) Reproductive success of the male lumpfish (Cyclopterus lumpus L.) (Pisces: Cyclopteridae): evidence against female mate choice. Depart­ ment of Biology and Marine Sciences Research Laboratory, Memorial Uni­ versity of Newfoundland, St.John's, Nfld., Canada AIB 3X9.

Denis Goulet, John M.Green and Tim H.Shears (1985) Courtship, spaw­ ning, and parental care behaviour of the lumpfish, Cyclopterus lumpus L., in Newfoundland. Department of Biology and Marine Sciences Rese­ arch Laboratory, Memorial Universi­ ty of Newfoundland, St.John's, Nfld., Canada AIB 3X9.

R.W.Blacker (1982) Pelagic records of the lumpsucker, Cyclopterus lumpus L. Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, Directorate of Fisheries Research, Fisheries Labo­ ratory, Lowestoft, Suffolk NR33 0HT. P.A.Heuch et all. (2007) Infection of wild fishes by the parasitic copepod Caligus elongatus on the south east coast of Norway. Diseases of aquatic organisms, vol. 77: 149-158.

O.Oines and P.A.Heuch (2007) Cali­ gus elongatus Nordmann genotypes on wild and farmed fish. Journal of Fish Diseases 30, 81-91.

Marco Faasse (2005) Een snotolf een dierentuin. Over Caligus elongatus (Copepoda) en Udonella caligorum (Platyhelminthes, Monogenea). Zee­ paard 65 (4).

A.Kloos (1981) De snotolf. Natura 78(2): 34-39.

Jacob M.Kasper et all. (2012) Lump­ fish, Cyclopterus lumpus, biological insights and management recom­ mendations. Marine Research Insti­ tute, Skulagata 4, 101 Reykjavik. 

Een juveniele snotolf.

Foto:Peter H. van Bragt.

•

Foto: Peter H. van Bragt.

Geraadpleegde bronnen:

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:53

PERSBERICHT

Overleg met Noordzee wrakduikers Donderdag 27 februari 2014, zal er van 19.30 tot 22.00 uur een overleg plaatsvinden met Noordzeewrakduikers.

I

n het kader van het IWT SeArch-Pro­ ject 'Archeologisch Erfgoed in de Noordzee' (www.sea-arch.be) zal een overleg met Noordzeewrakduikers ge­ organiseerd worden. Het project wordt aan de aanwezige duikers toegelicht.

De recente ontwikkelingen in de wetge­ ving, zoals de Belgische ratificatie van de UNESCO-Conventie 2001 komen aan bod en het projectteam zal voorstellen doen tot samenwerking bij het identificeren, onderzoeken, beschermen en monitoren

van scheepswrakken. Ben je Noordzeedui­ ker en wil je deelnemen aan dit overleg?

Schrijf je dan in via Sven Van Haelst (sven. vanhaelst@rwo.vlaanderen.be).

Locatie van het overleg: VLIZ Oostende, Wandelaarkaai 7, ingang pakhuis 61, 8400 Oostende.

programma 19.00 uur: ontvangst.

19.30 uur: het IWT-project SeArch 'Archeo­ logisch Erfgoed in de Noordzee'.

19.45 uur: recente ontwikkelingen met betrekking tot wetgeving omtrent de be­ scherming van het cultureel erfgoed onder water.

20.00 uur: discussie & vragen.

20.30 uur: koffiepauze.

20.50 uur: 'Archeologische Atlas van de 2 Zeeën', een grensoverschrijdend maritiem archeologisch project (film 35 min).

21.30 uur: voorstellen tot samenwerking met de gemeenschap van de wrakduikers.

21.50 uur: discussie & vragen.

22.00 uur: einde. 

Sven Van Haelst

ADVERTENTIE

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 55

55

30-1-2014 16:50:55

REPORTAGE Fotowedstrijd

1e plaats portfolio.

Foto: Luc Eeckhaut.

HUGYCUP 2013 I

Sint-Eustatius Een klein pareltje in de Caribische zee!

Buiten de trainingen in het zwembad valt de hobby van de recreatieve sportduiker tijdens de wintermaanden figuurlijk in het water. Nochtans wordt deze 'stille' periode gekenmerkt door vele duikbeurzen en internationale foto- en filmfestivals. Op deze evenementen gaan we vaak op zoek naar nieuwe bestemmingen en leggen we de basis voor onze volgende duikvakantie. Voor vele onderwaterfoto- en videografen is dit echter de periode van de fotowedstrijden.

56

opmaak_247.indd 56

n de onderwaterfotografie erkent men twee soorten wedstrijden. Bij het eerste type zijn de reglementen meestal vrij duidelijk beschreven. Iedereen kan deel­ nemen en foto's gemaakt eender waar en eender wanneer kunnen worden ingezon­ den voor de deadline is verstreken. Mede dankzij het 'World Wide Web' (internet) krijgen organisatoren van dit type wed­ strijden hedendaags honderden inzendin­ gen uit verschillende landen.

Een totaal ander type wedstrijd zijn de 'shootout' wedstrijden. Deze wedstrijden worden meestal ingericht met als bedoe­ ling een bepaald gebied te promoten. Om deel te kunnen nemen moet je op de plaats aanwezig zijn tijdens de wedstrijddagen.

Tijdens deze periode (die soms loopt over enkele weken) dienen de foto's ter plaatse te worden gemaakt en ingeleverd.

Eén van de populairste wedstrijden van dit type is zeer zeker de internationale onder­ waterfoto- en video 'shootout' Hugycup.

Deze wedstrijd van Belgische makelij was afgelopen zomer (2013) reeds aan zijn vijfde editie toe, en dit opnieuw met een prijzenpot van meer dan 30.000 euro. Na

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:50:57

1e plaats portfolio.

Foto: Luc Eeckhaut.

1e plaats portfolio.

Foto: Luc Eeckhaut.

1e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Harvey Buyst.

Lembeh in 2009, Bali in 2010, Egypte in 2011 en Komodo in 2012 viel de keuze van organisator Danny Van Belle deze keer op Sint-Eustatius, een klein eilandje gelegen in het Caribisch gebied dat rechtstreeks deel uitmaakt van Nederland.

Nooit eerder had ik gehoord van Statia, zoals de lokale bevolking het noemt. Maar Sint-Eustatius heeft waarschijnlijk wel de vele deelnemers aan de Hugycup 2013, en zeker ook mijzelf enorm verrast aan diver­ siteit en mariene leven. Naar mijn mening brengt een 'shootout' wedstrijd sowieso al het beste in een fotograaf naar boven. De fotograaf is meer gefocust en gaat meest­ al met een bepaald doel voor ogen naar beneden. En het mooie aan dit soort wed­ strijden is dat alle deelnemers bijna zo goed als dezelfde omstandigheden moeten trotseren. Wanneer we hierbij ook nog eens kunnen rekenen op de professionaliteit en het enthousiasme van de organisator en het duikcentrum, wel dan zijn topfoto's – of 'knijters' zoals de eigenaar van Scubaqua (duikcenter op Statia) het zo mooi ver­ woord – gegarandeerd.

Naar jaarlijkse gewoonte zijn ook wij weer

van de partij en onze allereerste duik van de Hugycup 2013 maken we op het wrak 'Charles L. Brown'. Deze 100 meter lange kabellegger uit 1954 wordt omschreven als een van de grootste en meest indrukwek­ kende wrakken van de Caribische zee. Me­ teen dalen Els en ikzelf af naar een diepte van 32 m en gaan naar de achterkant van het wrak. Mijn eerste foto voor de categorie portfolio (dit is een reeks van 10 foto's vol­ ledig naar keuze van de fotograaf) wordt een zwart-wit opname met op de foto mijn vrouw Els Van Den Borre en de schroef van dit imposant wrak.

In de namiddag duiken we bij 'Double Wreck', maar verder dan een paar wegge­ rotte planken en de twee ankers vinden we niets anders terug van de schepen die hier zijn vergaan. Toch behoren enkele enorme pijlstaartroggen en een school pijlinktvis­ sen hier tot de vaste bewoners van deze unieke duikplaats.

Aangezien de Caribische zee een veel klei­ nere diversiteit kent dan de eilanden van Indonesië en de Filipijnen staan we ook de volgende morgen met weinig verwachtin­ gen klaar aan de duikschool. Samen met

ons duikmateriaal kruipen we achteraan in de open laadbak van de truck en vertrek­ ken we opnieuw richting haven. Iedereen wie het eiland ooit bezocht heeft wens ik graag nog even te herinneren aan het on­ geluk met de slagboom aan de ingang van de haven een aantal jaren geleden. De re­ den waarom iedereen, elke duik, even uit en opnieuw in de truck moet, en dus niet in de wagen de slagboom onderdoor mag.

Maar, vandaag duiken we op de duikplaats 'Blue Bead Hole'. Deze is genoemd naar de blauwe kralen die hier nog steeds kunnen worden gevonden. Tijdens de viering van het einde van hun slavernij gooiden de sla­ ven hier blauwe kralen in het water, en de bodem van deze duikplaats ligt nog steeds bezaaid met deze prachtige pareltjes. De meeste van onze mededuikers speuren dan ook nauwkeurig de bodem af in de hoop er eentje te vinden en vergeten de loka­ le uitspraak: "Jij vindt de kraal niet, maar de kraal vindt jou". Tijdens ons verblijf op Sint-Eustatius worden drie blauwe kralen gevonden. Ikzelf keer echter huiswaarts zonder succes maar ik vind er wel het ge­ vecht van de 'Pikeblenny'.

De 'Yellowface Pikeblenny' of geelgezicht

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 57

57

30-1-2014 16:51:04

Reportage Fotowedstrijd

snoekslijmvis (Chaenopsis limbaughi) is een fascinerende vis met zeer unieke eigenschappen. Door hun buisvormi­ ge lichaam vertonen ze een gelijkenis met kleine buisalen, doch zijn ze ech­ ter veel kleiner. Ze worden maximaal 8,5cm lang! Ze zijn vooral te vinden in zanderige bodems, waarin ze van dode buiswormen hun vaste stek maken. Het mannetje van deze soort durft al wel eens een gevecht aan te gaan met een ander mannetje, en dit om zijn huis­ je fanatiek te verdedigen of om een vrouwtje te imponeren. Bij deze actie richt hij zijn zeilachtige rugvin volle­ dig op, en met een wijd open mond valt hij het andere mannetje aan. Tijdens ons verblijf op het Nederlandse eiland Sint-Eustatius in het Caribisch gebied spendeerde ik bijna een volledige duik om dit gedrag te kunnen vastleggen op de foto. Spijtig genoeg zonder re­ sultaat. Bij mijn tweede duik met de 'pikeblenny' maakte ik gebruik van een klein spiegeltje, waarmee men – vol­ gens de geruchten dan toch – dit ge­ drag kan uitlokken. En ja hoor! Ik vond er een gepast en agressief mannetje die het gevecht met zichzelf wou aan­ gaan. De foto leverde mij ondertussen de 'Gouden Duiker' op tijdens de prijs­ uitreiking van het '40e Festival Mondial de l'Image Sous-Marine' te Marseille.

Volgens Mike, één van de mede eige­ naars van het duikcenter Scubaqua en tevens onze duikgids, is onze volgende duikplaats 'The Humps' de perfecte plaats voor macrofotografie. Wat me meteen opvalt is dat Mike een bijzon­ der goed oog heeft en ons al meteen de kleinste diertjes aantoont die we net zijn voorbij gezwommen. Vol lof en met grote verbazing keren we na de duik te­ rug naar ons hotel. Wat een duik! Deze plaats is overladen met vis, koraal en sponzen. Inderdaad de perfecte plaats voor macrofotografie, maar toch laat ik het duikcentrum even weten dat ik hier eens wil terugkeren met de 10.5 mm 'fisheye' lens.

geelkopkaakvis met eitjes, … Aangezien ik graag een foto maak die toch net ietsjes anders of bijna uniek is, laat ik Mike weten dat hij van­ daag gaat denken dat de zon te fel schijnt, en dat ik aan zijn zijde zal duiken als zijn schaduw.

En hoe doet hij het?! Ik kijk hem enorm verras­ send aan wanneer hij mij mijn eerste 'rusty goby' laat zien. Maar, nu is het mijn beurt … Het kleine visje hangt onderste boven in een kleine opening onderaan een grote spons. OK?! Sim­ pel toch! Een minuutje later hang ook ik onder­

steboven, net voor de spons, en leg ik het diertje op de gevoelige plaat vast.

Een duik die je zeker niet mag missen is er eentje naar het wrak 'Chieng Tong', een 52 m lange Taiwanese 'long-liner'. Mooi op zijn kiel rustend is het schip nu als kunst­ matig rif aan een tweede leven begonnen.

En 's nachts biedt het een slaapplaats voor de vele schildpadden die er komen uitrus­ ten en overnachten.

3e plaats portfolio.

Foto: Bruno Van Saen.

2e plaats portfolio compactcamera. Foto: Anouschka Mornie.

3e plaats portfolio.

Foto: Bruno Van Saen.

3e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Ivo Madder.

3e plaats macro Foto: Daan Delbare.

3e plaats portfolio.

Foto: Bruno Van Saen.

3e plaats portfolio.

Foto: Bruno Van Saen.

1e plaat Foto: Luc

2e plaats portfolio.

Foto: Els Van Den Borre.

De komende dagen wordt er zowel door Els als onze duikgids Mike bijna elke duik iets unieks gevonden: zeepaardje, hengelaarsvisje, juveniele box visjes,

58

opmaak_247.indd 58

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:51:18

Verschillende soorten slijmvissen ('blen­ nies'), 'gobies', barracuda's, makrelen, gar­ naaltjes, rifhaaien, … Het onderwaterleven van Sint-Eustatius blijft ons duik na duik verbazen. De duikplaatsen zijn enorm af­ wisselend en je vindt er zowel macro leven, wrakken als grote vis. Bij de duikplaats 'Lost Anchor' zie ik tot driemaal toe een grote hamerhaai die steeds net iets dich­ terbij komt. Jammer genoeg wou deze niet op de foto.

2e plaats portfolio.

Foto: Els Van Den Borre.

Duiken op Sint-Eustatius kan het ganse jaar door. De temperatuur is er aangenaam en het is er rustig vertoeven. Je kan er lek­ ker eten en de mensen zijn er zeer vrien­ delijk. Het eiland is wel orkaangevoelig maar verder dan wat hevige winden komt het meestal niet. Maar wat ons het meest heeft geraakt was het duikcentrum. Nooit eerder vonden we zo een team dat klaar stond voor zijn gasten.

Voor mij gaat Sint-Eustatius in het log­ boekje als één van onze beste duikvakan­ ties ooit. Van de 36 duiksites die het ma­ riene park kent, hebben we er amper 16 bedoken. Een goede reden dus om Sint-Eu­ statius nogmaals te bezoeken. 

Bruno Van Saen

Bij deze presenteren we een selectie van de winnende foto's van de Hugycup 2013.

2e plaats portfolio.

Foto: Els Van Den Borre.

1e plaats portfolio.

Foto: Luc Eeckhaut.

2e plaats portfolio.

Foto: Els Van Den Borre.

1e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Harvey Buyst.

3e plaats portfolio.

Foto: Bruno Van Saen.

1e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Harvey Buyst.

2e plaats portfolio.

Foto: Els Van Den Borre.

1e plaats portfolio.

Foto: Luc Eeckhaut.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 59

59

30-1-2014 16:51:31

Reportage Fotowedstrijd

Wedstrijdresultaten Hugycup 2013 Visportret 1e plaats: Luc Eeckhaut.

2e plaats: Bert Seyssens.

3e plaats: Els Van Den Borre.

Visportret compactcamera 1e plaats: Anouschka Mornie.

2e plaats: Ivo Madder.

3e plaats: Chris Demuynck.

3e plaat Foto: Ivo

Portfolio compactcamera

Videoclip

1e plaats: Harvey Buyst.

2e plaats: Anouschka Mornie.

3e plaats: Ivo Madder.

1e plaats: John Van Lent.

2e plaats: Diana Jacobs.

3e plaats: Caroline De Tandt.

Breedhoek

De videoclips kan je bekijken via: http://2013.hugycup.com/competition/ videoclip-competition

1e plaats: Luc Eeckhaut.

2e plaats: Bruno Van Saen.

3e plaats: Els Van Den Borre.

Green Force & Hugyfot 1e plaats: Luc Eeckhaut 2e plaats: Peter Van Den Eynde.

3e plaats: Anouschka Mornie.

3e plaats visportret compactcamera.

Foto: Chris Demuynck.

Hugycup ambiance 1e plaats: Els Van Den Borre.

2e plaats: Ivo Madder.

3e plaats: Daan Delbare.

Macro 1e plaats: Els Van Den Borre.

2e plaats: Luc Eeckhaut.

3e plaats: Daan Delbare.

Macro compactcamera 1e plaats: Harvey Buyst.

2e plaats: Fabrice Meunier.

3e plaats: Chris Demuynck.

Weekdieren 1e plaats: Els Van Den Borre.

2e plaats: Luc Eeckhaut.

3e plaats: Fabrice Meunier.

Portfolio 1e plaats: Luc Eeckhaut.

2e plaats: Els Van Den Borre.

3e plaats: Bruno Van Saen.

1e plaats macro.

Foto: Els Van Den Borre.

60

opmaak_247.indd 60

1e plaats portfolio. Foto: Luc Eeckhaut.

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:51:35

3e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Ivo Madder.

Video 1e plaats: John Van Lent. - 2e plaats: Diana Jacobs.

Te bekijken via:http://2013.hugycup.com/competition/video-competition

3e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Ivo Madder.

2e plaats visportret compactcamera.

Foto: Ivo Madder.

3e plaats visportret.

Foto: Els Van Den Borre.

1e plaats visportret.

Foto: Luc Eeckhaut.

1e plaats visportret compactcamera.

Foto: Anouschka Mornie.

2e plaats visportret.

Foto: Bert Seyssens.

2e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Anouschka Mornie.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 61

61

30-1-2014 16:51:40

Reportage Fotowedstrijd

1e plaats Hugycup ambiance.

Foto: Els Van Den Borre.

3e plaats Hugycup ambiance.

Foto: Daan Delbare.

2e plaats Green Force & Hugyfot.

Foto: Peter Van den Eynde.

1e plaats macro compactcamera.

Foto: Harvey Buyst.

Hugycu

2e plaats Hugycup ambiance.

Foto: Ivo Madder.

2e plaats macro.

Foto: Luc Eeckhaut.

2e plaats macro compactcamera.

Foto: Fabrice Meunier.

62

opmaak_247.indd 62

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:51:49

1e plaats Green Force & Hugyfot.

Foto: Luc Eeckhaut.

2e plaats weekdieren.

Foto: Luc Eeckhaut.

3e plaats macro compactcamera.

Foto: Chris Demuynck.

3e plaats Green Force& Hugyfot.

Foto: Anouschka Mornie.

1e plaats weekdieren.

Foto: Els Van Den Borre.

Hugycup 2013 3e plaats weekdieren.

Foto: Fabrice Meunier.

2e plaats portfolio compactcamera.

Foto: Anouschka Mornie.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 63

63

30-1-2014 16:51:56

REPORTAGE Reisverhaal

Foto: Goos Van der Heide.

Wandelen tussen de citroenhaaien van Cabo Verde

Er was geen enkel haar op mijn hoofd dat ooit er aan had gedacht om eens af te zakken naar de verre afgelegen en geïsoleerde Kaapverdische eilanden tot de verlossende telefoon binnenkwam van mijn vaste duikreisagent, Steven Vandevoorde (Wild Water), met zijn vraag om hem aldaar te vergezellen voor een 'duiktry-out' teneinde desgevallend deze nieuwe bestemming aan zijn duikreizenaanbod te kunnen toevoegen.

H

et was medio september 2012 en de prachtigste periode in de Ooster­ schelde, waar ik gewoontegetrouw met volle teugen van geniet, was volop aan de gang. Maar ik wist zoals menig doorgewinterde en fanatieke natpakdui­ ker dat hier traditioneel twee maanden later, ongeveer half november, een einde aan zou komen. Ik val dan in mijn jaarlijk­ se klassieke desolate zwarte leegte, waar­ bij enkel de Put van Ekeren of een eenza­ me Waalse steengroeve mij een weinig kan troosten, in afwachting van de Blijde Intrede van de lente, met het daarbij ho­ rende nieuwe duikseizoen.

Stevens telefonisch aanbod kwam dan ook als geroepen. Maar waarom juist Cabo Verde? Het schijnt dat men er niet slecht

64

opmaak_247.indd 64

kan duiken omdat er nog heel wat leven zou zitten. Bovendien was het onlangs een vaste vliegbestemming voor Thomas Cook Reizen geworden, wat ook een serieuze hap scheelde op de vroegere kostprijs, die dan herleid werd naar de kostprijs van een ge­ middelde Egyptische duikcruise van één week.

Met een achtkoppig groepje, waaronder mijn eigen lieftallige echtgenote, die uiter­ aard nog eens mee mocht, stond ik begin november 2012 in Zaventem klaar voor het vertrek. De vliegreis zou langer uitvallen (in totaal 9 uur) omdat er een felle tegen­ wind stond zodat we zelfs even op Teneri­ fe een tussenlanding moesten maken om brandstof bij te tanken.

Het gaf wel een zeer eigenaardig leuk maar

toch tegennatuurlijk gevoel om in volle herfst een koud, kil en nat België te verla­ ten bij het eerste vriesweer – met al enkele lekkere malse fazanten en hazenruggen achter de kiezen – om plots terug naar de zomer te keren in een klein tropisch pa­ radijs waar de temperaturen met gemak 35°C haalden. De Kaapverdische eilanden (Portugees: Cabo Verde) liggen immers pal voor de westkust van Afrika, ter hoogte van Senegal en ten zuiden van de Canarische eilanden, welke Thomas Cook en andere mega touroperators blijkbaar als voor­ beeld hanteren om aldaar er een exacte kopie van te willen nabouwen.

In 1460 werden de Kaapverdische eilanden ontdekt door de Portugezen, die er prompt een kolonie van maakten en welke een ui­ terst belangrijke locatie werd voor de sla­ venhandel. Op 5 juli 1975 werd Cabo Verde een onafhankelijke presidentiële republiek met een Portugees/Creools sprekende be­ volking van ongeveer 500.000 zielen. Na Sierra Leone is Kaapverdië wel de tweede armste Afrikaanse staat, waar 30% van de bewoners onder de armoedegrens leven.

Het eiland Sal zag er vanuit de lucht heel zanderig uit met een zeer geringe vegeta­ tie en enkele heuvels. Aan de grond werd

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:51:58

Precies de Middellandse Zee, maar dan met veel meer vis.

Foto: Jan Baeckens.

Verpleegsterhaai.

Foto: Jan Baeckens.

Foto: Goos Van der Heide.

Een sepia.

Foto: Luc De Wispelaere.

We troffen er verschillende soorten murenen aan.

Foto: Jan Baeckens.

dit monotone woestijnlandschap compleet bevestigd. Een taxi bracht ons naar het ge­ heel zuidelijk gelegen Santa Maria, waar op de kustlijn het ene mastodontresort naast het andere als paddenstoelen uit de grond schiet. We werden gestationeerd in het luxueuze resort Morabeza, vlak aan de ingang van het stadje, waar op het strand in een loods ook het verzorgde duikcen­ trum Scuba Team Cabo Verde gevestigd is.

Daar wordt gedoken met ruim gevulde 12-liter alu- of stalen flessen. Christian, een al iets oudere Fransman, had er de touwtjes strak in handen. Tevens onder­ wierp hij ons aan een grondige controle qua brevet, verzekering en medische keu­ ring, ook al waren we alle zes samen al goed voor bijna 4.000 duiken. Hij vertrouw­ de ons voor een week Fabio Fernandes toe, een jonge en sympathieke duikgids met korte maar duidelijke briefings, die zich met verve inspande om ons onder water zoveel mogelijk te laten zien.

Vanaf het strand moesten we eerst steeds te voet een sterke branding door, wat niet altijd makkelijk was, om dan in een een­ motorige zodiac te stappen. De wind kon op zee de golven ook hoog doen opstuwen, wat soms enkele heuse rodeo-ritten creëerde.

Cabo Verde is trouwens door deze constan­

te wind een kitesurfersparadijs. Ook de stroming kon er zeer fel staan. Vandaar dat we allen snel concludeerden dat deze wel­ iswaar boeiende duikbestemming eigenlijk niet onmiddellijk weggelegd was voor be­ ginnende en minder ervaren duikers. De meeste duiklocaties lagen op 10 à 15 mi­ nuten varen, redelijk dicht bij de kust met haar enorm uitgestrekte zandstranden en duinen. Eén enkele lag iets verder en meer in de woelige open zee, dit alles weliswaar steeds onder een stralende tropische zon omhuld door een staalblauwe hemel.

visrijke duiken De 'checkdive' gebeurde op een wrak 'Boris' genaamd. Het ankeren voltrok zich zoals steeds aan een boei, waarna we ons langs de verankering ervan lieten zakken. De wa­ tertemperatuur bedroeg een zalige 26°C (15 graden warmer dan de week daarvoor nog in de Oosterschelde), er stond redelijk wat stroming, ook beneden op het wrak dat rechtop de met keien bezaaide witte zand­ bodem stond, op 28 meter diepte. Het zicht was nochtans uitstekend. Blijkbaar betrof het een oude vistrailer, die Sal had bereikt volgestouwd met Senegalese vluchtelin­ gen en welke men aldaar in 2006 had laten afzinken, uiteraard na de vluchtelingen te

hebben opgevangen. Onmiddellijk zaten we tussen een enorme school grote 'snap­ pers', wat een eerste bevestiging was van een nog redelijke aanwezige visrijkdom.

Ook bleken er veel vijlvissen te vertoe­ ven, die men zelfs in Indonesië nog als vrij zeldzaam koesterde. Ik mocht vervolgens de porseleinmurene als nieuwe murene aan mijn lang murenenlijstje toevoegen.

Bij het opstijgen, met amper een minuutje 'trap', kwamen enkele horsmakrelen ons gezelschap houden en in de verte zagen we nog een groep jagende bonito's (ge­ streepte tonijnen), het bewijs dat hier dus redelijk wat kans op actie kon gevonden worden, wat iedereen verder enthousi­ ast maakte voor onze komende duiken.

Eens terug in de zodiac verontschuldigde de duikgids zich voor de stroming, die hij persoonlijk als fel had ervaren. Hij trok wel een raar gezicht toen een echte Ooster­ scheldeduiker van onze groep hierop voor de grap en met de meest verbazende tronie met de klassieke vraag antwoordde: "Wel­ ke stroming?".

De tweede duik van de dag deden we op 'Peridao', een lange ondiepe kloof, die begint op 19 meter met de bodem op 23 meter diepte. Hier was het zeewater plots veel kouder, slechts amper 21°C. Onderaan Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 65

65

30-1-2014 16:52:02

REPORTAGE Reisverhaal

Een juveniel visje.

Foto: Luc De Wispelaere.

Een prachtige zwarte zeenaaktslak met wat blauwe en bruine tinten.

Foto: Jan Baeckens.

Een school zwartbalk soldaatvissen.

Foto: Pieter Bax.

in een kleine grot zat een grote schildpad haar middagdutje te doen.

Het onderwaterleven was er even plots ook niet meer tropisch, maar gematigd mediterraans: juffertjes, goudbrasems, bordeaux grijze papegaaivissen, fluitvis­ sen, enz. Ik was zo precies aan het duiken op Malta of het Turkse Kas, maar dan nog wel tussen veel meer hoeveelheden ma­ riene leven. En daar verscheen hij in een hele groep, de grijze trekkersvis, waar­ over ik toevallig een maand eerder voor

Hippocampus een artikel had geschreven omdat hij die zomer als meest 'noordelij­ ke' trekkersvis opnieuw enkele malen ge­ signaleerd was in de Oosterschelde. Wat een tropisch/mediterraans verschil tussen deze twee duikplaatsen, die amper op 15 minuten varen van elkaar verwijderd la­ gen. Maar, toch weer een mooie duik.

De volgende dag begonnen we op de spectaculairste duikstek, 'Chouclass' ge­ naamd, ditmaal ver van de kust verwij­ derd. Het betrof een lang smal plateau

welk op een diepte van 18 meter begint, te midden van een hagelwitte zandvlak­ te die op 24 meter diepte ligt. Ook hier stond de stroming hevig maar bereikten we opnieuw een temperatuur van 26°C, met als gevolg terug de aanwezigheid van de tropische bevolking: onder andere enorme scholen grijze doktersvissen met een gele staartvlek rond hun vlijmscherp scalpel, snappers, rode soldaatvissen met grote ogen, vlindervissen alsme­ de nog andere wolken van kleinere vis.

Het duikcentrum Scuba Team Cabo Verde op het strand.

Foto: Bert Janssens.

66

opmaak_247.indd 66

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:52:07

Toch schattig zo'n mureentje.

Foto: Luc De Wispelaere.

Pijlstaartrog.

Foto: Pieter Bax.

Een potloodzee-egel.

Foto: Luc De Wispelaere.

De zijkant van het plateau heeft naar bin­ nen toe een cliffhanger of een brede open grot, waarvan binnen het gewelf aan de bovenkant volledig begroeid is met een dik tapijt van kleine knalgele zo precies anemoontjes, rooskoraal genaamd, wat een prachtig kleureffect gaf. Op het zand rustte een megagrote donkere stekelrog.

Ik denk dat het een 'Jenkins stingray' was.

Vervolgens kwamen we uit het plateau in open water, waarna we de rand ervan volg­ den met een volledig afgelaten trimvest

plat op het zand, om zo weinig mogelijk hinder te hebben van de felle stroming. Ik voelde iedereen van onze groep tegelijk denken dat het haaienhoofdstuk hier ging aanbreken en ja, ik keek amper naar onze duikgids of die bracht onmiddellijk al zijn uitgestrekte rechterhand verticaal op zijn hoofd ten teken van haai! Ik keek geëxci­ teerd in 'het blauwe' maar zag frustrerend niks. Blijkbaar keek ik veel te ver, vermits ik slechts enkele meter van mij onder een overhang op het zand moest zien, waar een

grote verpleegsterhaai rustte en welke we tot vlakbij konden naderen zonder dat het dier wegvluchtte. Prachtig! Iedereen hield zich gedisciplineerd in om hem niet te aai­ en. Deze duik kon dus ook weeral niet meer stuk.

Op naar 'Les 3 Grottes', waarvan de bena­ ming voor zichzelf spreekt. Onmiddellijk zagen we uit een spleet twee lange anten­ nes bewegen van een megalangoest, waar Jacques-Yves Cousteau en zijn boys zeker opnieuw honger van zouden gekregen

ADVERTENTIE

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 67

67

30-1-2014 16:52:12

Reportage Reisverhaal

Rooskoraal (Astroides calycularis).

Foto: Luc De Wispelaere.

Het Cabo Verde kreeftje lijkt op een kruising tussen een rivierkreeftje met een langoustine.

Foto: Pieter Bax.

hebben. Wat verder verscholen er zich vijf andere weliswaar iets kleinere exempla­ ren. In de tweede grot kroop er op de bo­ dem een prachtige zwarte zeenaaktslak met wat blauwe en bruine tinten. Aldaar liet de duikgids ons trots een inheemse kreeftensoort zien, met name de Cabo Ver­ de kreeft, die op de kruising lijkt van een

rivierkreeftje met een langoustine, ook qua rode kleur en grootte. Plots zag ik een tweede nieuwe en prachtig gekleur­ de trekkersvis, met name de gespikkel­ de trekkersvis, die veel weg heeft van de elegante Egyptische Picasso trekkersvis maar vol met zwarte stippen staat. Ook hier zaten er wolken vis, waarbij ook vele voor mij onbekende papegaaivissoorten.

Aan de bovenzijde van de rotsformatie ge­ komen, maakte de duikgids totaal onver­ wacht opnieuw het haaienteken. Iets ver­ der zat er inderdaad, maar thans doodstil, weer een verpleegsterhaai. Nadien bleek die effectief spijtig genoeg letterlijk dood te zijn, maar de oorzaak kon niet achterhaald worden vermits het arme dier geen uiterlij­ ke verwondingen vertoonde.

Op 'Pontinha' ontdekten we enkele octo­ pussen, een slangenaal verborgen in het witte zand, diverse soorten murenen, an­ dermaal heel wat langoesten en één Cabo Verde kreeftje. Op de duikplaats 'Merou' sloeg Pieter Bax, de duikgids, met tota­ le verbazing door hem een kleine, donker roodbruine hengelaarsvis (jawel, 'frog­ fish'!) te tonen. In zijn jarenlange lokale duikervaring had Fabio hier al enkele zeld­ zame hengelaarsvissen mogen spotten, maar nog nooit in de kleur die Pieter had gevonden.

Alvorens ons die namiddag te gaan toe­ spitsen op een welverdiende en ijskoude Strela, zijnde de uitstekende lokale pils, zouden we eerst nog een nachtduik maken op een onbekend wrak van 40 meter lang, dat op 11 meter diepte lag. Er stond boven redelijk wat golfslag en de deining was nog

tot op de bodem hevig voelbaar. Het wrak werd onvoorstelbaar compleet overbe­ volkt bewoond. Allereerst trof je er vele megagrote egelvissen aan van wel meer dan 50 cm lang. Verder vond je overal, in elk gat, in elke spleet, achter elke steen, grote donker gekleurde slapende pape­ gaaivissen. Als ik er 100 zou geteld hebben, zou ik niet overdreven hebben. Tevens kwa­ men diverse scholen grote en gespikkelde vijlvissen je tegemoet. Op de achtersteven van het wrak verzamelden zich eveneens een immense vloot van fluitvissen van ook minstens rond het honderdtal. Gaf men hier vanavond soms iets gratis weg? Zulke massale visrijkdom op zo'n kleine plaats creëerde alleszins in het donker tussen de felle lichtbundels van zeven duiklampen een speciale maar bizarre atmosfeer.

Bij de terugkomst in het duikcentrum konden we ons eindelijk haasten naar de piepkleine primitieve maar pittoreske bar met parasols op het strand tegen de grote promenade, om ons uitgedroogd dorstig en gulzig te laten laven met uiterst frisse hal­ ve liters Strela.

Vervolgens gingen we ons dan na een ver­ frissende douche en opmaak steeds tegoed doen in één van de vele eenvoudige maar verzorgde en supergezellige visrestau­ rants aan de waterkant, die hoofdzakelijk de meest kraakverse gegrilde tonijn, wa­ hoo's (een soort barracuda's), langoesten en andere schaal- en schelpdieren ser­ veerden, die ze 's morgens op de vlakbij gelegen pier rechtstreeks van de vissers hadden aangekocht. Deze vissen werden in voorgerecht ook rauw in carpaccio of in

Espargo, de hoofdstad van het eiland Sal, gelegen midden op het eiland in de woestijn.

Foto: Bert Janssens.

68

opmaak_247.indd 68

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:52:18

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

5% extra korting* op uw vakantie met Affinion Travel Club1

Kies nu uw reis uit het aanbod van Jetair, VIP Selection, Thomas Cook, Pegase, Transeurope, 7Plus, Caractère en vele andere touroperators en geniet van 5% EXTRA KORTING* (ook op cruises, citytrips, last minutes, promoties...)

BLACK SAND DIVE RETREAT INDONESIË – LEMBEH STRAIT

10 dagen 7 nachten 2-pers bungalow o.b.v. volpension incl. transfers. Incl. 10 bootduiken

VANAF € 1791,- P.P.

Bel naar +32 02 481 16 00 of surf naar w w w.af finiontravelclub.com voor meer informatie. U wordt binnen de kortste keren verder geholpen!

SHARKS BAY UMBI DIVING VILLAGE EGYPTE – SHARM EL SHEIK

8 dagen 7 nachten 2-pers hut o.b.v. logies en ontbijt incl. transfers. Incl. 5 dgn, 2 bootduiken

VANAF € 645,- P.P.

VILAMENDHOO ISLAND MALEDIVEN - ARI ATOL

10 dagen 7 nachten 2-pers garden bungalow o.b.v. volpension incl. watervliegtuig transfers.

Incl. 6 dgn ongelimiteerd kantduiken

VANAF € 2229,- P.P.

(*) Korting berekend op 90% van het totaalbedrag van uw dossier, uitgezonderd op haventaksen, brandstoftoeslagen en extra’s zoals skiverhuur en skipassen, excursies, extra verzekeringen… Dossierkosten: €12.

(1) Beheer Affinion International Travel (lic.

7061)

Affinion Travel Club

AFFINION TRAVEL CLUB Alfons Gossetlaan 54, 1702 Groot Bijgaarden Tel. 02/481.16.72 www.affiniontravelclub.com

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en transfers v.v.

De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm DTRAVEL.NL website WWW.DIVEAN

L.NL E V A R T D N A E IV .D W W W 15 94 TEL: 033 457

DMZ02_024_Dive_and_Travel.indd 1

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 69

69

30-1-2014 16:52:23

Reportage Reisverhaal

Een zeenaaktslak met purperen stekeltjes.

Foto: Pieter Bax.

De roodbruine hengelaarsvis.

Foto: Pieter Bax. Een goed gecamoufleerde schorpioenvis.

Foto:Jan Baeckens.

Langoesten bij de vleet.

Foto: Pieter Bax.

plaats 'Chouclass', ging Fabio onmiddellijk in op ons verzoek om de namiddagduik daar op­ nieuw te organiseren op voor­ waarde weliswaar dat de wind, de golven en de stroming het uiteraard toe lieten. Het ver­ trek kondigde zich evenwel ongunstig aan: op het strand te voet op weg naar de zodiac werd François 'Tsunami' Huys­ mans compleet weggespoeld door een zo gevreesde hoge strandgolf, die hij niet goed had ingecalculeerd. De rit naar de duikstek was een ware rodeo met golven van 3 à 4 meter hoog, tot groot ongenoegen van Pieter Bax, die bleker en apathischer werd met de mi­ nuut ingevolge zijn gevoelige maag. We probeerden hem tevergeefs op te beuren met diverse imitaties uit Bart Pe­ ters' Leugenpaleis. Ter plaatse aangekomen, viel de stroming nochtans mee. Een kleine schildpad kwam ons begroeten en beneden kregen we veel ac­ tie van jagende horsmakrelen, 40 à 50 bonito's, wahoo's en andere tonijnachtigen.

De volgende dag sloten we dit visrijke duikhoofdstuk af met de twee laatste duiken, terug op 'Peridao' en rond 'Merou'.

citroenhaaien Een Cabo Verde kreeftje op wandel.

Foto: Jan Baeckens.

een tartaar ontzettend lekker opgediend, dit meestal begeleid met de bekende maar ijskoude en sprankelende Portugese vinho verde.

Alvorens de vele overdag opgeslagen stik­ stof ons doodmoe naar de slaapkamer dwong, werd er traditioneel nog een laat­ ste debriefing gehouden in enkele kleine sfeerrijke bars, waar steeds enkele goede bandjes het beste van hun liveoptreden weggaven met de typische lokale opzwe­ pende afro-muziek.

'Morro Pedra' is ook een duikplaats ver op zee, een lange rotsformatie tussen zwar­ te lavabrokstukken, waar het eveneens

70

opmaak_247.indd 70

krioel­de van het mariene leven. In één van de rotssple­ ten verschool zich een brotula barbeel, welke je ook op gelijkaardige plaatsen in de Middellandse Zee kan aantreffen. Hij heeft de donkere kleur en de ogen van een vorskwab, maar de vorm van een gewone vis met een zestal stekels op zijn bek, zoals bij een zoetwater katvis. Op 30 meter diepte, op het plateau, keken Ste­ ven en ik elkaar begripvol aan vermits we net hetzelfde dachten: dit is de plaats en het moment dat er enkele grote jongens zouden kunnen doorkomen, vandaar dat we opzettelijk in alle stilte wat achter bleven op de rest van de groep. Maar zelfs na een kort gebed kwam er uiteindelijk niks door zodat we tevergeefs toch op onze honger bleven zitten.

Gezien onze eerste schitterende ervaring met de duik­

Als aandachtige lezer hoor ik je nu al vragen: "Hoe?! En wat met die fameuze citroenhaai­ en, die ik zo op attractieve wijze had opgegeven in de aanhef van dit artikel? Was dat enkel om ons nieuwsgierig lezend oog extra te kunnen lokken?".

Met deze prachtdieren hebben we spijtig genoeg niet kunnen duiken, wat ik in de titel ook onrechtstreeks had laten ver­ staan. Je kon er immers wel dagelijks letterlijk mee gaan wandelen aan het strand! Van­ uit Santa Maria werd er tegen een vergoeding van 10 euro/ persoon dagelijks van 16.00 tot 18.00 uur met een bus een trip naar die citroenhaaien aange­ boden, ergens op een oostelijk

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:52:27

aangeraden nu er nog vis zit Cabo Verde bleek dus na onze grondige studie zeker een waardige en aan te raden duikbestemming te zijn. De prangende en eeuwige vraag blijft evenwel andermaal hoe lang de huidige en plaatselijke visrijkdom nog gaat overleven tegenover de stijgende massaconsumptie van al die oprijzende toeristische mastodonten, waarbij er momenteel zelfs nog geen enkel initiatief werd genomen om al de huidige duikplaatsen om te vormen tot één groot beschermd natuurreservaat. Tot mijn verbijstering was er trouwens vlak naast het duikcentrum zelfs nog een centrum voor speervissers en haaienvangers! Ik dacht – simpele ziel die ik ben en die toch al redelijk wat heeft afgereisd – dat zulke centra al lang tot een ver en duister verleden behoorden, 'quod non'.

Vooraleer men het beseft, kan men ook hier dus weer snel met een lege zee geconfronteerd worden. Zal het mensdom dan echt nooit leren tenzij het zoals gewoonlijk al te laat zal zijn?

ij BON erblijf b

Nieuw v

ao c a , r u C y a Blue B

Introductieaanbieding

BON DUIK DEAL

is Inclusief vliegticket, Complete 9-daagse duikre blijf bij Blue Bay, double cabin pick-up, ver onbeperkt lucht & lood.

rade Gratis upg ox naar Nitr

vanaf

€ 1.189,-n

prijs p.p o.b.v. 4 persone

st dag na aankom Gratis ontbijt de

info@bontravel.nl Bert Janssens

travel

ADVERTENTIE

ondiep strand van het eiland. Elke dag komen er daar een tiental citroenhaaien waden op een diepte van amper 50 cm, zodat de toeristen er tussen konden wandelen, wat geen financiële oplichting bleek te zijn, zoals te zien is in een brochure met bijhorende spectaculaire foto's en bij mijn thuiskomst tevens bevestigd werd door twee vriendinnen, die vroeger deze trip wel hadden gerealiseerd.

Toch hebben we ze in die omstandigheden uiteindelijk niet mogen aanschouwen vermits het aanbiedende agentschap zo eerlijk was ons te zeggen dat deze groep haaien al vijf weken niet meer gespot was. Dit alles tot grote ergernis van mezelf nu ik de totaal onverwachte kans had om deze dieren in het echt te kunnen observeren tegen amper 10 euro in plaats van een lange en dure nieuwe duikreis naar de Bahama's te moeten boeken, dit laatste dan weer tot groot jolijt van mijn guitig in zijn handen wrijvende duikreisboer.

Jan Baeckens was de enige die mij kon troosten, begripvol en met medelijden wenkte hij mij met zijn alleszeggende ogen om hem te vergezellen naar zijn Schots moment samen met de Heer Chivas Regal. Dit heerschap wipte warm en zacht binnen zodat de toon ineens gezet was om het startschot te geven voor een uitbundige Bonte Avond met iedereen terug veilig aan de kant.

Tel. 0031-(0)355426071

www.bontravel.nl

* Aanbieding geldig bij reizen in de maanden april tot en met juni, m.u.v. 15 april tot 5 mei 2014.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 71

71

30-1-2014 16:53:39

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

Samenwerking tussen Test-Aankoop en de Audiovisuele Commissies van NELOS en LIFRAS Test-Aankoop (TA) schat de invloed van de sociale media hoog in en wenst daar zelf ook meer gebruik van te maken. De leden van TA zullen – behalve tot het magazine en de website van die consumentenorganisatie – ook toegang krijgen tot interactieve video's. Door bepaalde beelden in de video aan te klikken zullen ze meer uitleg zien over bepaalde onderwerpen.

E

en eerste project dat op die manier ontwikkeld werd, is een onderzoek rond de zogenaamde actiecamera's.

Je hebt ongetwijfeld al voorbeelden van dergelijke opnamen gezien, gemaakt gedurende een rit met een BMX-fiets in het bos, door een skiër, door een parachutist, enz. Dergelijke camera's kunnen ook onder water gebruikt worden en het was logisch dat TA daarvoor de testen door duikers liet uitvoeren.

72

opmaak_247.indd 72

Patrick Crasson toont waar de verschillende te filmen onderwerpen zich onder water bevinden.

De gebruikelijke testen die TA gewoonlijk uitvoert op dergelijke toestellen, zoals gebruiksduur van de batterij, kwaliteit van het scherm, enz. waren reeds gebeurd.

Maar voor het gebruik onder water wilden ze toch wel 'echte duikers' hebben. Dat Patrick Crasson, zelf 2*I van LIFRAS, bij dit project betrokken was, zal wel geholpen hebben om de Commission Audiovisuelle LIFRAS (CAV LIFRAS) en de Audiovisuele Commissie van NELOS (NELOS AC) erbij te

betrekken.

TA wilde immers weten aan welke vereisten een onderwatercamera moet voldoen.

Daarvoor werd er voordien een vergadering belegd om de verschillende testnormen vast te leggen en ook de scenario's die de testers zouden volgen om de verschillende camera's te testen. Erik Degroef, voorzitter van de Sectie OWV van de NELOS AC kon zich niet vrijmaken en daarom werd de assistentie gevraagd van Eric Gijs-

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:53:43

Foto's: Roland Wantens.

De deelnemers aan de test.

Foto's: Roland Wantens.

brecht, die reeds te kennen had gegeven dat hij in die sectie wilde meewerken. Ook Danny Van Belle, die in het verleden deel uitgemaakt heeft van de Werkgroep Video van de commissie en die we allen kennen als veelvuldig winnaar van de Gulden Palm van het Festival van Antibes, had zijn medewerking toegezegd.

De testen zelf werden gedaan in het Centre de Plongée Profonde René Crepin te Vodelée. Bij aankomst werden we vergast op een ontbijt (sommigen van ons hadden immers al twee uur autoweg achter de rug).

Daarna werd aan de 'testers' een uitgebreide briefing gegeven over de bedoeling van de testen. Deze testers waren 'potentiële kopers' van zo'n camera. Het ging dus niet om mensen die ervaring hadden met filmen onder water. Men zocht 1*D, 2*D en 3*D duikers die voor het eerst met een camera onderwater filmden en die objectief hun bevindingen noteerden op de formulieren die mede door de hierboven vermelde experten waren opgesteld.

Om de verschillende normen te controleren waren er onderwaterprojecten opgesteld. Op 40 m diepte werd de lichtgevoeligheid van de sensor en de 'drukvastheid' van de knoppen getest. Op een diepte van 15 m werden opnamen gemaakt met en zonder roodfilter (voor zover die ter be-

Boven: Jean Rondia, voorzitter van BEFOS, komt een goedkeurende blik werpen.

Midden: Christian Demeyer, ondervoorzitter van CAS, begeleidt me bij de tweede duik.

Onder: Om zeker te zijn dat iedereen dezelfde vis filmt, is die vastgemaakt.

schikking was) om het kleurverschil te testen. Op een andere plaats konden de testers door een grote buis zwemmen om aldus te controleren hoe snel de camera reageert op grote verschillen in lichtsterkte. Nog verder waren kleurrijke (weliswaar kunstmatige) vissen te fotograferen.

De carrière van Vodelée, een steengroeve met steile wanden.

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 73

73

30-1-2014 16:53:48

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

Danny Van Belle filmt een snoek met een GoPro.

Boven: Na de duik noteren de testers hun bevindingen.

Midden: De deelnemers krijgen uitleg over de te testen camera's.

Onder: Er is een stevige barbecue voorzien.

Na een eerste duik had TA voor een BBQ voor de deelnemers gezorgd. Na de middag volgde een tweede duik en werden de camera's onderling herverdeeld, zodat iedereen met elk van de vijf te testen camera's had kunnen werken. 's Morgens deed ik een duik met Danny Van Belle, die zelf een 'GoPro' camera bijhad.

Ikzelf had juist op tijd de Hugyfot behuizing voor mijn 'GoPro' binnengekregen. We konden genieten van een mooie grote snoek en juist vóór we de duik beëindigden van een paar grote karpers.

Na de middag dook ik met Christian Demeyer, ondervoorzitter van de CAS, die deze steengroeve uitbaat. Het was de bedoeling met mijn fototoestel opnamen te maken van de testers terwijl ze bezig waren, maar de zichtbaarheid was zo miniem dat we geen van de ploegen konden lokaliseren en ik moest me dus beperken tot een paar opnamen van mijn buddy. Hij wist waar een karper verbleef en stuurde die ook in mijn richting, maar deze verdween onmiddellijk nadat ik hem uiteindelijk in het oog kreeg.

Leo Muyshondt, projectleider van TA, bedankte na afloop alle medewerkers met een glaasje Cava, maar pas nadat we beloofd hadden dat we geen van de resultaten zouden openbaren voordat TA dat gedaan had. Ondertussen zijn de video's op het internet beschikbaar op www.test-aankoop.be/hightech/ camcorders/nieuws/ac tion-camsgadgets-of-must-have. Ik was onder de indruk van de ernst en de objectiviteit die door de mensen van Test-Aankoop aan de dag worden gelegd om dergelijke testen uit te voeren, teneinde op die manier hun leden in het bijzonder en de consumenten in het algemeen te informeren.

Mochten er nog testen van duikmateriaal uit te voeren zijn, dan ben ik ter beschikking. Dank aan de verschillende leden van LIFRAS en NELOS die bereid waren hieraan mee te werken. Jean Rondia, voorzitter van BEFOS, kwam een goedkeurend oogje in het zeil houden.  Roland Wantens, Voorzitter Nationale Audiovisuele Raad

ADVERTENTIE

De schoonheid

van oosterschelde Dedeschoonheid

van de oosterschelde

74

opmaak_247.indd 74

Nu 15% voorjaars voordeel!

Zeeuwse cottages perfect voor een duikweekend.

Stelhoekweg 3 • 4424 NN Wemeldinge 0113 - 626 443 • www.destelhoeve.nl

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:53:57

SUPERAANBIEDING

12 NUMMERS DUIKEN + DUIKEN DIGITAAL VAN € 99,45 VOOR SLECHTS € 39,50

DUIKEN 12 25E JAARGANG NR.1 - JANUARI 2014 € 5,99

DUIKEN magazine van de onderwaterwereld.

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

Bonaire: ‘s werelds oudste zeereservaat Duiken à la carte, het beste van de Middellandse Zee

Mysterieuze schipbreuken in de Gouden Eeuw

NUMMERS

+ GRATIS

Blackfish REIZEN

OP JE TABLET OF PC

INDONESIË

Brandweer Zwolle KOLKENDE STRAAT

Techschool: lekker hangen

Een zeenaaktslak met een pyama?

Nee, maar zo luidt wel zijn naam: Pyamaslak (Chromodoris magnifica).

DUIKEN 24E JAARGANG NR.12 - DECEMBER 2013 € 5,99

Hoogtepunten uit 25 jaar Duiken Van visnet tot sportsok: project Argo Zeeuwse zeepaardjes

Koudwaterkoraal Koudwaterkoraal

hangen

De duiken in de Kalabahi Sound zijn zonder uitzondering muckduiken: zwart zand met rotzooi en daartussen vooral bizarre beesten.

ZWART ZAND

MAGAZINE VAN DE ONDERWATERWERELD | WWW.DUIKEN.NL

MALEDIVEN

GROOTS EN MEESLEPEND

NIEUW

DUIKTOREN DEN HELDER

TO-DO DUIKLIJSTJE

KELPWOUDEN

JUNGLES VAN DE OCEAAN

BP 8 7 1 1 2 7 3 9 9 1 9 0 3

Zeeuwse zeepaardjes Van visnet tot sportsok: project Argo Hoogtepunten uit 25 jaar Duiken

DUIKAVONTUUR

01401

01401

Portugal

wrakkenparadijs

TATTOO

EEN ‘ALEX MUSTARD’ OP JE RUG

BOSCHMOLENPLAS

OOG IN OOG MET KARPERS

REAGEREN Ga naar duiken.mijntijdschrift.net/hippo2014 of bel 070 66 02 28 (België) opmaak_247.indd 75

30-1-2014 16:54:02

RETRO-HIPPO

Verzameld door Wim Van Doeselaer

55 jaar geleden

35 jaar geleden

Uit l'Oursin

uit Hippocampus nr. 72

februari 1959

februari 1979

met het stijgend aantal zware neurologische deco-ongevallen. Vanuit de USA meldt men dat de deco-computer – bij duiken tot 24 m – het aantal decompressieongevallen verminderde.

Prof. D. Elliot

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 172

februari 1999 'l'Oursin' (de zee-egel) was de voorloper van Hippocampe/Hippocampus als bondsblad van BEFOS-FEBRAS. Het blad dat onregelmatig verscheen was enkel Franstalig. De foto op de cover was van William Xhignesse.

De redactie werd gevormd door J.-J. Liégeois en Micky Goldstein.

Stichting CMAS Op 9, 10 en 11 januari 1959 hebben duikfederaties uit 15 landen vergaderd te Monaco onder het voorzitterschap van M. Boisson (burgemeester van Monaco), Luigi Ferraro (Italië) en Jacques-Yves Cousteau (Frankrijk).

Unaniem hebben ze beslist tot de stichting van de Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques, CMAS dus. De 15 landen waren: Duitsland, België, Spanje, Frankrijk, Groot-Brittannië, Griekenland, Nederland, Italië, Malta, Monaco, Polen, Portugal, Zwitserland, U.S.A. en Joegoslavië. Jacques-Yves Cousteau werd verkozen tot voorzitter.

Bendor II Wegens het groot aantal kandidaten moest een tweede stage in november 1978 georganiseerd worden. De nieuwe Federale Monitors (nu 2*I) uit het Vlaamse landsgedeelte zijn: Joop Deen (Koraalduikers), Hubert Giots (Koraalduikers), Hendrik Hellemans (Neptunus), Marc Hellemans (Neptunus), Willy Heyman (Temse Watersport), Eric Sels (Neptunus), Octaaf Van Cleemput (Amphora).

Onderwaterhockey Deze onderwatersport vond zijn oorsprong in 1955 in Groot-Brittannië en wordt ondertussen over heel de wereld beoefend. In september 1979 worden in Londen de eerste wereldkampioenschappen georganiseerd. In België is deze sport nog in zijn beginfase en wordt nog maar door enkele clubs beoefend.

25 jaar geleden

BEFOS

uit Hippocampus nr. 122

René Crepin werd verkozen als nieuw bestuurslid.

februari 1989

CAS Stichting van het 'Centre d'Activités Sous-marines' kortweg CAS. De club komt voort uit de Federale Duikschool van BEFOS zelf. BEFOS zal zich nu enkel concentreren op de algemene organisatie en de opleiding van de instructeurs.

Nieuw Duikershuis voor NELOS De problemen rond het BEFOS-Duikershuis in Anderlecht hebben de leden van de raad van bestuur al enkele maanden slapeloze nachten bezorgd. Alles begon al enkele jaren geleden toen wij vaststelden dat ons kantoor te klein werd voor de administratie van twee liga's. Vijf medewerkers samengeperst op een oppervlakte van 80 m² dat schept problemen niet enkel op menselijk vlak maar eveneens op de paraatheid en de efficiëntie van de administratie.

Een nieuw gemeenschappelijk kantoor op de terreinen van Aquamarine in Anderlecht kwam ook niet van de grond. Dit alles deed ons besluiten onze energie te besteden aan een NELOS-Duikershuis op onze eigen grond onafhankelijk van iedereen.

Sinds enkele weken zijn we eigenaar van een perceel grond van 1000 m² gelegen aan de Brusselse Steenweg te Mechelen.

Willy van der Plas Voorzitter

Duiken zonder bubbels 45 jaar geleden Er was geen februarinummer van de Hippocampe.

NELOS-statistieken 100 clubs met in totaal 5328 leden.

Bends Waar zijn de bends van de ledematen gebleven? Twintig jaar geleden kwamen deze bends voor in 90% van de decompressieziekten. Heden bemerkt men dat de neurologische letsels toenemen.

In Engeland is men overtuigd dat het gebruik van de decompressiecomputer samengaat

76

opmaak_247.indd 76

Toen ik een aantal jaren geleden in Tenerife pilootwalvissen aan het filmen was, had ik maar één wens: terug te komen en een echte duik te maken met de juiste duikapparatuur.

Wat toen niet mogelijk was met een open uitrusting, zou nu wel mogelijk worden dankzij de rebreather. Het grootste voordeel van een rebreather voor mensen die onderwaterfoto's of -films maken is dat ze geen of zeer weinig bellen maken.

Johnny Letellier

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:54:08

Complete duikreizen Buddy Dive Bonaire

Ontspannen kantduiken op Bonaire: Caribbean Club: € 1329

6 pers. 9 dg. V.a. € 1349 / 16 dg. V.a. € 1885 2 pers. 9 dg. V.a. € 1409 / 16 dg. V.a. € 1995

Buddy Dive: € 1409

Drive & Dive is inclusief: Retourvlucht Amsterdam - Bonaire v.v. met KLM. Tranfers, 7 of 14 nachten verblijf in een 3 slaapkamerappartement (7 personen) , of hotelkamer (2 personen), roomtax en 5% NAOB, dagelijks Amerikaans ontbijtbuffet, 6 of 13 dagen ongelimiteerd duiken, 7 of 14 dagen autoverhuur.

Inclusief: • KLM vlucht Amsterdam - Bonaire v.v.

• Transfer • 7 nachten accommodatie o.b.v. 2 pers. tenzij anders vermeld • 6 dagen ongelimiteerd duiken • 7 dagen huurauto (pick up)

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn

inclusief.

inclusief.

Combinatie duikreis Bonaire en Curaçao 16 dg. O.b.v. 2 pers. v.a. € 1889 Het arrangement is inclusief: Retourvlucht met KLM, binnenlandse vlucht, alle transfers, 7 nachten verblijf bij Caribbean Club Bonaire incl. autohuur, duiken & ontbijt, 7 nachten bij All West Curaçao incl. autohuur & duiken.

Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn inclusief.

Bel Mar: € 1249 (6 pers.) € 1599 (2 pers.)

Curaçao SUPERAANBIEDING! Lions Dive & Beach Resort • 9 daags Duikarrangement: v.a. € 1.389,- p.p.

• 16 daags Duikarrangement: v.a. € 2.059,- p.p.

Deze aanbieding is inclusief: • K LM-vlucht Amsterdam – Curaçao incl. taxen en toeslagen • 7 of 14 nachten verblijf op basis van logies • 5 of 10 dagen ongelimiteerd kantduiken inclusief 2-tank bootduik per dag (5e of 10e dag GRATIS) Exclusief: • Transfer luchthaven – Lions Dive & Beach Resort v.v. (€ 15,- p.p.)

• Boekingsvoorwaarden: • verblijf van 2 pers. per kamer in de periode van 3 mei t/m 30 juni 2014 • D e boeking dient te geschieden op minimaal 60 dagen voor vertrek

De Klomp 120 NL-7511DJ Enschede Tel.: +31(0)53 3030012 info@abctravel.nl

WWW.ABCTRAVEL.NL

opmaak_247.indd 77

30-1-2014 16:54:12

CLOSE-UP NELOS-fotograaf In de kijker

Zwer vende

draadslak (C

ratena peregr

ina).

Oosterse diklipvis in een poetsstation.

Een trouwe vriend.

Oosterse dik lip

vis (Plectorhinc

hus vit tatus).

Sepia's in actie.

78

opmaak_247.indd 78

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2014 2013

30-1-2014 16:54:20

Naam Dieter Decroos Brevet/titel

Assistent-Instructeur

Fotografiebrevet Club

niveau 3

Barracuda

Duikt sedert

1990

Aantal duiken

± 850

Aantal fotoduiken ± 500 Duikplaatsen Camera Bruine plooislak (Goniodoris castanea).

Behuizing Lenzen Een slijmvisje.

Flitsen

Duiker bij een wr

België, Nederland, Frankrijk, Spanje, Bonaire, Saudi-Arabië, Egypte, Malediven

Nikon D300 Hugyfot Tokina 10-17 mm, Nikon 60+ 105 mm, Sigma 17-70 mm Subtronic

ak in de Maledive

n.

Franse keizersvis (Pomacanthus paru).

Manta.

Hippocampus Hippocampus nov./dec. jan./feb. 2013 2014

opmaak_247.indd 79

79

30-1-2014 16:54:30

BONDSNIEUWS

- DUIKMATERIAAL

Tijdens TekDive13 kon men info vergaren over de laatste nieuwe duikcomputers, geschikt voor rebreatherduikers.

NELOS op TekDive13 In de lente van 2013, tijdens één van de vergaderingen van SDT (Sectie Duiktechnieken) staat er een puntje op de agenda, namelijk: het al dan niet deelnemen aan de beurs TekDive13. Uitein-

Bureau Duikonderricht en zo wordt beslist om deel te nemen aan deze beurs. Later zal blijken dat dit een juiste beslissing was.

Ik word dan ook aangeduid vanuit SDT als coördinator voor dit evenement. Dit puntje zal dan nog verschillende malen op de agenda van SDT belanden omdat deelnemen aan dergelijke beurs toch wel de nodige voorbereiding met zich meebrengt. Ik noem er enkele:

•

delijk wordt er beslist om een standplaats te nemen op TekDive13.

I

k dring nogal erg aan bij de collega's van SDT om deel te nemen aan deze beurs. Natuurlijk is er een gezonde argwaan rond dit thema en wel om de volgende redenen: wat is de meerwaarde voor NELOS, is dit financieel haalbaar, kunnen we dit op een professionele manier aanpakken, wie is de verantwoordelijke, enz.

Uiteraard allemaal terechte vragen en bedenkingen maar ik blijf toch volharden en kan de collega's overtuigen om dit te doen en Stef Teuwen doet hetzelfde in het

80

opmaak_247.indd 80

•

•

•

•

Stand opbouwen en afbreken: gelukkig kunnen we hier op de stand van NELOS rekenen en de inzet van een fantastisch team.

Aankleden van de stand: hier moet ik vele mensen bedanken voor de nodige inzet en het ter beschikking stellen van hun persoonlijk materiaal.

Bemannen van de stand gedurende het ganse weekend: dit is ook perfect gelukt door de inzet van vele technische NELOS-gezinde leden.

Doel van onze aanwezigheid: technisch duiken promoten en vooral onze opleidingen en visie onder de aandacht brengen.

Onze stages en expedities in de verf zetten, hierbij konden we gebruik maken van foto's van Danny Moens en films

•

Foto: Ivo Madder.

Reportage

Commissie Duikonderricht Sectie Duiktechnieken

van Danny Huyge, Glenn Tessens en Peter Brandt.

Financieel plaatje onder controle houden: een hele uitdaging wanneer je voor de eerste maal deelneemt aan dergelijk evenement, maar een missie waar SDT toch wel in geslaagd is. Ik wil wel een speciale dankwoordje richten aan de vzw Technische duiken voor de financiële steun. Zonder deze steun was dit nooit gelukt.

Naarmate we dichter bij het weekend van 16 en 17 november 2013 komen, des te beter mijn to-dolijst eruit ziet. Alles is bijna afgevinkt en het team is klaar voor de opdracht.

Op vrijdag 15 november 2013 is het dan zo ver, de aanhangwagen (stand en materiaal) wordt opgepikt bij NELOS en het team komt naar Edegem met het nodige materiaal om de stand op te bouwen. Het ganse NELOS-secretariaat wenst ons veel succes; altijd fijn om ondersteund te worden door de thuisbasis. Iedereen is netjes op tijd en de actie kan beginnen. Alles wordt uitgeladen en in de zaal binnen gebracht, we zijn blijkbaar niet de enigen want het is een drukte van jewelste.

We beginnen in alle ijver aan de opbouw en al gauw staan enkele panelen recht. Toch

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:54:33

volgd hebben bij ons en zelfs enkelen die zinnens zijn om ze te volgen. Dit zijn mooie opportuniteiten die zullen bekeken worden door SDT en het Bureau.

De vijf verschillende rebreathers (JJ-CCR, rEVO, Camelion, Aurora Blue en AP Evolution+) die op onze stand staan blijken een mooie trekpleister, met een duidelijke knipoog naar onze visie binnen NELOS en SDT. We willen graag onderstrepen dat we constructeur-onafhankelijk werken in onze opleidingen en open staan voor alle merken. Opleiding is onze 'core-business', daarom willen we als NELOS samenwerken met iedereen.

Hierbij is er vanuit SDT een denkpiste ontstaan om onze opleiding op te delen in twee blokken, namelijk een blok algemene zaken (werking, fysische aspecten, terminologie, planning en materiaal) en een blok 'machine specifieke opleiding' (opbouw, bediening en onderhoud van je 'rebreather'). De toekomst zal hierin raad brengen maar we vinden het niet logisch om onze NELOS-le-

De Poseidon rebreather.

den eerst weg te sturen naar een andere organisatie omdat ze een nieuwe rebrea足 ther hebben gekocht en daar een basisopleiding moeten volgen, om dan vervolgens in te schalen bij NELOS zodat ze verzekerd zijn en hun opleiding verder kunnen zetten.

Daarom zijn er volop gesprekken opgestart met verschillende fabrikanten om tot een goede samenwerking te komen en de opleiding met een nieuw toestel aan te vatten bij het begin. Hierbij moeten we vooral kijken of we met onze opleiding (voorwaarden, protocollen en criteria) voldoen aan de minimum eisen en standaards van de fabrikant. Maar aangezien we onze opleiding ook regelmatig aftoetsen en bijsturen volgens CMAS- en EU-normering zal dit geen probleem zijn. En uiteraard kennen en bekijken we de opleidingen van andere opleidingsorganisaties. De eerste resultaten van deze gesprekken komen stilaan binnen en ik wil me dan ook graag voorzichtig positief uitdrukken en zeggen dat de toekomst er goed uit ziet.

Informatie over onderwaterscooters kon men bekomen.

Foto: Ivo Madder.

Stef Teuwen en Glenn Tessens in gesprek met Stuart Miles.

Foto's (3): Anja Aerts.

Catering op de stand..

Koen Van Dijck heeft zijn goesting gevonden.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Ivo Madder.

blijkt het een hele uitdaging te zijn om de stand stabiel op te bouwen en aan te kleden, gelukkig zijn we allemaal technische duikers die hun vaardigheden bovenhalen om het tot een goed einde te brengen.

Hierbij wordt het gebruik van ducktape en spanbandjes niet geschuwd. Als de stand klaar is, wordt er volop met de aankleding begonnen en het plaatsen van de verlichting. Vlaggen, spandoeken, foto's en kaders worden opgehangen. Rebreathers worden op de stelling geplaatst en de folders netjes in het rekje. Heel het gebeuren neemt toch vier uur in beslag, maar het resultaat mag gezien worden. We zijn tevreden en klaar voor de beurs.

Gedurende deze twee dagen krijgen we heel wat volk over de vloer op de NELOS-stand van leden, vrienden en ge誰nteresseerde niet-leden. Ja, zelfs onze opleidingen worden in het buitenland gesmaakt; ze vonden onze aanpak tijdens de stage in Torrevieja zeer goed, veilig en gestructureerd. Er zijn ook al buitenlanders die de opleiding ge-

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 81

81

30-1-2014 16:54:39

BONDSNIEUWS

- DUIKMATERIAAL

Foto's (2): Ivo Madder.

Reportage

Commissie Duikonderricht Sectie Duiktechnieken

82

opmaak_247.indd 82

Foto: Ivo Madder.

Heel wat interesse voor de diverse opleidingen technisch duiken binnen NELOS.

Systemen om gemakkelijker onderwateropnamen te maken werden voorgesteld.

Op de NELOS-stand werden enkele rebreathers getoond waarmee onze leden duiken.

vrienden uit de technische duikwereld, hebben ons ook bezocht en zullen deelnemen aan de expeditie in Jutland.

Verschillende leden zijn zich komen informeren over technische opleidingen en werden dan ook met raad en daad te woord gestaan en folders met informatie werden meegegeven, zodat ze goed

Foto's (3): Ivo Madder.

Het was ook een gezellig weerzien en napraten met vrienden en collega's uit het buitenland, van vorige expedities of Technische Stages. Uiteraard worden er dan weer volop plannen gesmeed voor de toekomst om nieuwe projecten op te starten.

Hopelijk kunnen we onze leden warm maken en laten profiteren van deze plannen en belangrijke connecties.

Stuart Miles (UK), de manager van Kaycher diving uit Torrevieja, waar we onze stage van 2013 hebben georganiseerd, heeft ons ook bezocht op de stand en nogmaals zijn tevredenheid uitgedrukt over onze manier van opleiden. Hij vond het zeer professioneel met bijzonder veel aandacht voor veiligheid en comfort voor de duikers, waarbij plezier en kameraadschap niet uit het oog werden verloren.

Ook het bezoek van Pim De Rhoodes, eigenaar van de Cdt. Fourcault, was weer een gezellige ontmoeting. Met dit schip zal de expeditie/opleidingsstage naar Jutland in augustus 2014 doorgaan. De twee weken die georganiseerd worden door Stef Teuwen zijn aardig volgelopen en de verdere uitwerking van deze expeditie kan aangevat worden door het team (Danny Moens, Leo Vossen, Steven Wouters en Glenn Tessens).

Sabine Kerkau (CH) en Michael Barnette (USA), beiden gastspreker op de beurs en

Foto: Anja Aerts.

Technische trimvesten van Scubapro.

Veel tevreden gezichten en heel wat bevriende duikers liepen er rond.

ge誰nformeerd werden en de opleiding kunnen aanvatten. Toch zien we nog verschillende NELOS-leden hun opleiding bij andere organisaties aanvatten zonder dat ze info hebben opgevraagd. Dit vinden we als SDT een beetje

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:54:45

was een leerrijke gebeurtenis en uiteraard zijn er verschillende actiepunten, opportuniteiten en 'lessons learned' uitgekomen. Dit is materie voor de volgende vergaderingen van SDT. Als coördinator rest mij nog het volgende te zeggen:

Er was toch redelijk wat interesse voor de NELOS-stand technisch duiken.

raar en spijtig. Uiteraard heeft iedereen zijn specifieke redenen en voorkeur maar we zouden die graag kennen zodat we onze technische opleidingen constant kunnen verbeteren om nog beter tegemoet te komen aan onze leden.

Uiteraard werden al de helpende handen op de stand voorzien van een lekker hapje en drankje tijdens de beurs. En verschillende bezoekende leden konden ook genieten van een glaasje. De sfeer op de NELOS-stand was top en het was er ook altijd aangenaam druk.

Deze beurs was internationaal goed vertegenwoordigd door gastsprekers en tal van interessante lezingen, voorzien van prachtige foto's en films, werden gegeven. Door een goede beurtrol qua bemanning van de stand kon iedereen meerdere lezingen volgen.

Natuurlijk waren er ook veel fabrikanten, dealers en duikwinkels met duikmateriaal, dat vooral in het technisch duiken wordt

gebruikt. Maar zelfs de recreatieve duiker vond er zijn gading. Gelukkig weten deze mensen van wanten en dit heeft als grote voordeel dat je rechtstreeks van de fabrikant of dealer de nodige info kan bekomen.

Tevens werden ook verschillende nieuwe zaken voorgesteld, denk hierbij aan onderkleding, droogpakken, duikcomputers, nieuwe rebreathers, CO2-meting voor CCR, scooters, enz. Velen weten na het bezoek aan dergelijke beurs weer waar ze voor moeten sparen.

Zondag om 17.00 uur was de beurs gedaan en dus tijd om onze stand af te breken. Ik kan zeggen dat dit heel vlot ging want op minder dan een uur was de klus geklaard. De aanhanger met de stand en materiaal werd terug bij NELOS afgeleverd en vervolgens zijn we met de ganse ploeg gaan eten in de Passade. Hier werd met een grote tevredenheid teruggeblikt en nagepraat over de beurs bij een lekkere en welverdiende maaltijd. Het

• Ik doe graag een oproep aan alle NELOS-leden die met technisch duiken bezig zijn: "Maak je kenbaar bij SDT en overweeg een inschaling indien dit nog niet gebeurd is". Dit heeft vele voordelen qua verzekering en uitwisseling van informatie. Tevens kunnen we in kaart brengen wat er leeft binnen NELOS aangaande het technisch duiken.

•

Indien je interesse hebt voor technische opleidingen, aarzel dan niet om info op te vragen via de SDT. Cursusdata kan je terugvinden op de NELOS-wiki en op de facebookpagina van SDT.

•

We zijn als SDT fier en tevreden over het geleverde resultaat en dit was uiteraard niet gelukt zonder de hulp van volgende mensen: Stef Teuwen, Dirk De Blide, Rik Olievier, Nancy Deloz, Anja Aerts, Guy Deno, Patrick Valkenborghs, Danny Moens, Iwan Dauginet, Philippe Vanderheeren, Sven Vandekerckhove, Sander Waeterloos, Filip Dedobbeleer, Warren Van den bosch, Katrijn Ools, NELOS en de vzw Technisch Duiken.

Onze deelname aan TekDive is voor herhaling vatbaar.  Glenn Tessens

ADVERTENTIE

Xpl re Diving .be

www.

Duikcentrum

“Net dat tikkeltje meer”

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 83

83

30-1-2014 16:54:47

Jeugdduikhoekje Skubba & Fred

Op doktersbezoek Skubba merkte niet dat ze voor de deur van de dokter stonden, zo hard was hij aan het nadenken over hoe hij de haaien zou kunnen beschermen. Fred moest hem even uit zijn denkweCartoon: Peter Bosteels.

reld halen want anders was hij waarschijnlijk tegen de deur aangelopen.

N

adat ze op de bel gedrukt hadden en de deur na een 'piep' openging, stapten ze de wachtkamer binnen.

Er zat niemand. Het zou dus niet lang meer duren voor ze aan de beurt waren.

Fred had de avond ervoor informatie opgezocht waarom zijn vriend naar de dokter moest. Ook wou hij weten wat er bij de dokter zou gebeuren. Veel vond hij echter niet.

Alleen iets over de oren. Skubba had hem verteld dat als hij naar de bodem van het diep gedeelte van het zwembad dook, dat zijn oren een beetje pijn deden. Tijdens de training hadden ze hem verteld dat hij dan zijn neus moest dichtknijpen en bolle wangen moest maken. En dat hielp. Het water drukt op je trommelvlies en die pijn kan alleen maar weggaan door aan de andere kant ook te drukken. Die druk moet van de lucht in de longen komen en via een buis naar de oren gaan. Buis? Zit er een buis in ons hoofd? Fred moest er meer van weten.

Die buis heeft zelfs een naam: 'buis van Eustachius'.

84

opmaak_247.indd 84

Maar voor de rest: niets. Fred wachtte niet graag af; hij wou het weten. Skubba was er ook niet gerust over, zeker omdat zijn vriend hem niets kon vertellen. Wat was er zo geheimzinnig aan? Nu was het in ieder geval te laat om terug te krabbelen. En trouwens zonder dit bezoek mocht Skubba niet meer verder duiken. En leren duiken wou hij!

De tijd in het wachtlokaal van de dokter maakten hen echter nog zenuwachtiger. Op het tafeltje lagen er een paar duikmagazines zodat ze even aan iets anders dachten. "Zie die grote haai? Wat een beest!"; "Waar dient dat ding voor? Is dat om te duiken?"; "Moet je die grote lamp zien! Die moet veel licht geven!"; enz. Zo vergaten ze beetje bij beetje hun schrik voor het naderende, onbekend onderzoek.

En toen ging de deur open. Er kwam iemand buiten die vriendelijk goedendag zei. Daarna kwam de dokter in het deurgat

staan. Ze mochten naar binnen.

De dokter zag er veel vriendelijker uit dan ze zich voorgesteld hadden. Hij had ook geen witte schort aan zoals die van het schoolonderzoek. Misschien was er niets om bang voor te zijn? Er stonden ook geen rare toestellen in de kamer. Wel een soort hard bed met een grote rol keukenpapier erover. Een grote bureaulamp. Een weegschaal. Maar voor de rest leek de kamer helemaal niet op een vreemd onderzoekslabo.

Hun schrik verdween en maakte plaats voor nieuwsgierigheid. Wat zou er gebeuren?

En toen sprak de dokter: "Jullie zijn jeugdduikers?". 

Patrick Van Hoeserlande

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:54:49

X-vISIOn

The besT diving mask made even betteR + 20% increased field of vision + 45% softer on skin for unparalleled comfort + 270% greater elasticity for a perfect fit

mares.com

opmaak_247.indd 85

30-1-2014 16:54:49

NELOS-Boetiek

Alle artikelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).

Badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Badges CMAS 1-2-3*Instructeur € 3,00 - Badge duiker-hulpverlener € 3,00 - Badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur € 5,00 - Balpen Jeugdduiken € 2,00 - BEFOS geborduurde badge € 10,00 - BEFOS zelfklever € 1,50 - Boek 'Fauna en Flora' € 29,50 - Boek 'Fauna en Flora' + kaart € 31,00 - Boek 'Onderwaterfotografie' € 19,50 - Boek 'Specialisatie Onderwaterbiologie' € 20,00 - Brevetkaart 2*D € 3,00 - Brevetkaart 3*D € 3,00 - Brevetkaart AI € 3,00 - Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00 - Documententas € 7,00 - Documententas 1*D (gevuld) € 40,00 - Duikboek € 20,00 - Duikboek jeugd 'Het blauwe paspoort' € 6,00 - Logboek Jeugdduiken € 6 - Mannen T-shirt V-hals wit € 10,00 - Medische fiche volwassene € 3,00 - Medische fiche jongen € 3,00 - Medische fiche meisje € 3,00 - NELOS-cursus (tweedelig) € 40,00 - NELOS-cursus 1*D 'Duiksport ook voor jou!' € 15,00 - NELOS-cursus biologie € 15,00 - NELOS-cursus DHV € 10,00 - NELOS-cursus gevorderd nitrox € 25,00 - NELOS-cursus OW-Videografie € 25,00 - NELOS-Infomap € 10,00 - NELOS-Infomap Technisch Duiken € 10,00 - NELOS-muts blauw € 10,00 - NELOS-naslagwerk vlotbaarheidscontrole en de noodzaak van loodreflex € 8,00 - NELOS-naslagwerk oriëntatie € 4,00 - NELOS-naslagwerk OSB - € 4,00 NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - NELOS-pull met korte zip donkerblauw € 30,00 NELOS-strandlaken € 20,00 - NELOS-vest zwart € 80,00 - NELOS-zelfklever € 1,00 - Vrouwen T-shirt V-hals rood € 15,00 - NELOS-pet € 12,00 - Polo vrouw blauw € 25,00 - Polo man rood € 25,00 - Zwarte sweater met kap unisex € 35,00.

86

opmaak_247.indd 86

TROUW

WORDT BELOOND De winnende nummers zijn:

DJN-102 FLV-532 JIB-137 1-ETM-747 1-EYK-353 Zie je je nummerplaat staan, neem dan contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22 56 72 of guy.bosmans1@telenet.be).

Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug een NELOS-zelfklever aan in de boetiek voor slechts € 1,00 en kleef die goed zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je volgende keer bij de gelukkigen. 

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2014 2013

30-1-2014 16:55:00

BEFOS

NELOS-Boetiek

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Algemeen verantwoordelijke Guy BOSMANS Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 boetiek@nelos.be Rekening boetiek: KB 401-6513621-89

OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak)

Regionale verantwoordelijken

WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u) boetiek.wvl@nelos.be

ANTWERPEN: NELOS Duikershuis Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak) BRABANT: Tiny HEREMANS Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be (afhalingen na telefonische afspraak)

LIMBURG Voor de regio Limburg is er op dit moment geen verantwoordelijke.

Voor bestellingen en afhalingen: Duikershuis NELOS. secretariaat@nelos.be

Voorzitter: Willy van der Plas Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A'pen) Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be Mede-voorzitter: Jean Rondia Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel Tel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com Bestuursleden: Fabienne Descamps Route d'Obourg 73 - 7000 Mons Tel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be John Remue Genenbemdestraat 2H - 3945 Kwaadmechelen Gsm 0495 20 00 85 - duikonderricht@nelos.be Ronny De Meersman Koning boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com Guy Bosmans Abeelstraat 9 - 2221 Booischot Tel. 015 22 56 72 - boetiek@nelos.be

Interessante lectuur voor bij de open haard.

Secretariaat: Luce De Smet Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58 secretariaat@nelos.be

Is je 10 euro zeker waard.

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Sous-Marines asbl Président: Jean Rondia Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel Tel. 02 374 85 40 - rondiajean@gmail.com Vice-président: Jean Moiny Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet Gsm 085 21 36 28 - moiny.jean@skynet.be

Trésorier: Jean-Robert Delobbe Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l'Alleud Tel. 02 384 86 56 - tresorier@lifras.be Administrateurs: Albert Bastin Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée Tel. 071 43 54 91 - a.bastin.lifras@gmail.com Fabienne Descamps Route d'Obourg 73 - 7000 Mons Tel. 065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be Robert Henry Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe Tel. 02 653 95 71 - henry.robert@skynet.be Marc Hiernaux Rue des Alliés - 1190 Forest Gsm 0477 22 78 96 - marc.hiernaux@skynet.be Vincent Leroy Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde Tel. 02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be

Boek Jeugdduiken € 10,00 Cursus Duiker-Hulpverlener € 10,00

Marc Lycops Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht Tel. 02 523 60 57 - 12958@lifras.be Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 - 1050 Ixelles Tel.02 649 57 95 - bo16@skynet.be

Secretariaat: Katia Van De Veegaete Muriel Van Blommen Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72 katia@lifras.be - muriel@lifras.be

Hippocampus Hippocampusnov./dec. jan./feb. 2013 2014

opmaak_247.indd 87

87

30-1-2014 16:55:08

Webdiving

Ik weet het nog niet Als ik aan een artikel begin, weet ik meestal de titel. Deze keer echter kwam de deadline totaal onverwacht per e-mail mijn roes doorbreken. Om één of andere reden lag voor mij de streefdatum voor deze webdiving nog ver in de toekomst.

Blijkbaar is het tijdsverschil tussen Chesapeake USA en Mechelen groter dan enkele uren. En dus zit ik hier nu te schrijven op 24 december 2013, zonder titel en met één doel: deze webdiving onder de kerstboom van de hoofdredacteur leggen.

Onder de kerstboom. De titel? Misschien?

Jij zal hopelijk iets anders verpakt vinden dan dit virtueel stukje A4. Een cadeaubon voor je favoriete duikwinkel? Dan kan je een paar goede tips voor het kiezen van duikmateriaal zeker waarderen. Ik weet dat de uitbater je zal helpen, maar een beetje persoonlijke voorbereiding kan je aankoopkeuze maar verbeteren. 'Best Scuba Gear' is een informatieve site die je kan helpen met het aanschaffen van duikmateriaal (www.best-scuba-gear.com). Neus gerust eens rond.

site is nog maar juist opgestart. Hopelijk komen er meer tips en schema's op.

(www.scuba.com/resources/25-tipsfor-easier-scuba-diving.asp)? Of gewoon minder lucht verbruiken en dus langer duiken (www.scubadiving.com/training/basic-skills/5-diving-tips-saving-air)?

Keuze genoeg en je hebt er geen cadeaubon voor nodig.

Als je echt door zelfbouw gebeten bent, dan kan je ook surfen naar http://kopka. at/english.htm. Dit is een site van een Duitse duiker met toch al wat ervaring in het zelf maken van duikmateriaal. Jammer genoeg wordt deze site niet meer aangepast. Wil je iets dynamischer dan kan je op fora kijken zoals www.scubaboard.com/ forums/do-yourself-diy of www.divematrix.com (waar je het forum 'Do It Yourself (DIY) Equipment' selecteert. Ik ben echter niet zo'n fan van fora omdat je veel moet lezen vooraleer je alles weet. De mogelijkheid tot het stellen van vragen is wel positief, maar er is geen echte handleiding beschikbaar.

Indien je genoeg hebt van al die feestdagen, dan kan je gewoon genieten van het feit dat je een duiker bent. Dit is de insteek van Andy Clarke zijn site 'I are diver'. Toegegeven zijn titel is grammaticaal compleet fout, maar het geeft wel goed zijn insteek weer (http://iarediver.blogspot. be). Het zou een titel voor deze webdiving kunnen zijn. Of misschien de volgende. Ik weet het nog niet.

Ik wens je alvast een goede start van het nieuwe jaar. Veel plezier in wat voor een soort duiken je ook zoekt. Leren en genieten, daarvoor gaan we onder water. Ik hoop dan ook dat je dit in 2014 veel zult doen. En vergeet het niet: leuke sites zijn welkom op patrick.van.hoeserlande@advalvas.be. 

Wat doe je als er geen aankoopbon naast de os en de ezel ligt? Je kan dan in een hoekje zielig gaan doen, maar beter ga je naar je garage en maak je zelf je duikmateriaal. Hoe? Kijk daarvoor naar tips voor duikers (http://tips-for-divers.com). Deze

88

opmaak_247.indd 88

Terug naar tips. Ben je niet zo handig, dan kan je misschien iets doen om beter te duiken. Ik beweer niet dat je slecht duikt, maar iedereen kan zich verbeteren. Wat dan? Als beginnende duiker alles een keer op een rijtje zetten (www.diversalertnetwork. org/medical/ar ticles/DANs_Diving _ Tips_for_the_New_Diver)? Relaxer duiken en meer genieten van de omgeving

Patrick Van Hoeserlande

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:55:11

HippoĂŤzie

AAN ZEE Ik keek met moeder naar de zee.

We zaten zwijgend met ons twee: mijn moeder en ik. En de zee.

De zee leek een getemde leeuw.

Boven dreef een enkele meeuw.

We deelden elkaar ons leven mee: mijn moeder en ik. En de zee.

Leo Mesman

Foto: Katrijn Ools.

Uw advertentie hier? publiciteit@nelos.be

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 89

89

30-1-2014 16:55:12

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

Onderwatervideografie:

Een redactielid van Hippocampus volgde in 2013 de NELOS-cursus onderwatervideografie. Binnenkort start er opnieuw een cursus.

Misschien wel iets voor jou?

H

et leuke aan onze sport is dat je altijd je horizon kan verruimen. Er zijn tal van mogelijkheden om je in te verdiepen, terwijl je toch steeds met de basis bezig bent: duiken. Zo was ik al een tijdje aan het zoeken hoe ik met anderen kan delen wat ik onder water gezien heb.

Je buddy zag het ook, maar al die andere duikers en watervrezende achterblijvers niet. Ook zie ik soms iets waarvan ik geen idee heb wat het is. Boven water blijkt dan dat ik te weinig kenmerken onthouden heb – je weet wel, stikstofnarcose – om een goede determinatie te kunnen doen. Hoe kon ik dit oplossen? Mijn eerste idee: onderwaterfotografie.

als aspirantonderwatervideograaf Ik keek dus uit naar een goed tweede-

90

opmaak_247.indd 90

handsonderwatertoestel – digitaal want zo zie je onmiddellijk het resultaat en kan je jezelf verbeteren. Maar op een maandagavond, tijdens een redactievergadering, toen we een foto voor de voorpagina moesten uitkiezen, stelde ik als enige een bepaalde foto voor. Een foto die volgens de ervaren fotografen van het team qua compositie en kleur ondermaats was. Mijn conclusie: schrap OW-fotografie.

Wat dan? Tekeningen maken op een onderwaterbordje, daar ben ik niet sterk in. Dus: schrap tekenen.

Tijdens een zeldzame opruimbeurt kwam ik mijn oude videocamera tegen en het idee was geboren: OW-videografie. Mijn enthousiasme kreeg een flinke deuk toen het internet me de prijzen voor onderwaterhui-

Foto: Tom Leys.

iets voor jou?

zen openbaarde. 'Jawadde', de bedragen waren een veelvoud van mijn jaarlijks duikbudget. Onderwaterfotografie is niet goedkoop, maar filmen ... Even slikken. Verborgen in een duister virtueel hoekje ontdekte ik een koopje voor een onderwaterhuis en camera. In al mijn onwetendheid dacht ik: "Waarom niet?". Ik moest er wel meer dan 150 kilometer voor rijden, maar dat was het prijsverschil waard.

Kort na mijn aankoop las ik dat er een cursus OW-videografie door NELOS georganiseerd werd. Perfecte timing en het ideale moment om te leren goed om te gaan met de inhoud van de enorme koffer waarvan ik nu de trotse eigenaar was. Ik droomde al van een eigen kortfilm.

Tijdens de kennismakingsles werden we ingeleid in de vele aspecten van het onderwaterfilmen. Naast aangepaste duiktechnieken om geen stof te maken moet je ook genoeg weten over het materiaal en vooral de belichting. Maar met filmen alleen kom je er niet, je moet ook het monteren

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:55:15

Foto:Kiki Vleeschouwers.

De 'frogkick' om je voort te bewegen.

Foto: Tom Leys.

Foto: Chrisje Demuynck.

John van Lent in actie met zijn onderwatervideocamera op statief.

van films onder de knie hebben. Het menu was duidelijk. De pareltjes van filmpjes die we voorgeschoteld kregen, zorgden voor de eetlust. Deze open avond als inleiding miste zijn doel niet. Hoewel het een grote boterham was, had ik honger naar meer.

Wat me op die kennismakingsavond vooral opviel, was dat ik de enige neofiet was.

Sommigen hadden al jaren onder water gefilmd en kwamen nu kijken hoe ze zich konden verbeteren. Anderen waren al actief bezig met onderwaterfotografie en wilden nu het element van beweging aan hun reportages toevoegen. En ik zat daar, buiten mijn ogen en een klein digitaal toestelletje had ik geen ervaring met het vastleggen van beelden. Licht was iets om dingen te zien, niet om de juiste kleur te vereeuwigen. En is de juiste kleur niet de kleur die je ziet? Je merkt het, een groentje tussen al het blauw dat op het scherm geprojecteerd werd.

de theorie Schrijven is niet filmen, maar toch. In de

eerste les, gegeven door Erik De Groef, die ook de cursus organiseerde, werden we ingewijd in alle aspecten van het filmen. De les werd passend ondersteund door zijn kortfilm 'Duiken met Murphy'. Een film komt duidelijk niet zo maar uit de lucht vallen. Het is gebaseerd op een doordacht scenario.

Je moet dus weten hoe je een verhaal opbouwt, hoe je spanning en interesse creĂŤert en hoe je in alle schoonheid eindigt. Zo maar enkele beelden schieten en dan snel aan elkaar plakken, levert maar een bedroevend resultaat op.

Een goed scenario is het begin. Als onderwatervideograaf ben je beladen met veel duik- en filmmateriaal. Je moet weten hoe je dit materiaal kunt gebruiken zonder je veiligheid en die van je buddy in gevaar te brengen. Tevens moet je er voor zorgen dat je de omgeving waarin je filmt niet beschadigt. Een mooie natuurfilm mag immers geen ravage in de lokale fauna en flora betekenen. Een continue zorg voor stabiliteit en een stofvrije omgeving is dus noodzakelijk. Alle deelnemers knikten begrijpend ja.

Wij zijn ervaren duikers, dus dat kan geen probleem opleveren. Dit is iets wat we zeer goed kunnen. Een paar maand later zouden we met de harde, onaangename realiteit van onze onkunde geconfronteerd worden.

Pas als dat allemaal onder de knie is, kan je beginnen denken aan compositie van beelden en bepaalde opnametechnieken.

Daarbij speelt belichting een belangrijke rol. Een goede duiklamp schiet veel te kort bij wat er nodig is voor het belichten van een voorwerp, zodat het goed overkomt op

de lichtgevoelige plaat van een camera.

Het benodigde aantal lumen is een factor 10 groter dan waar ik nu mee duik.

Als je uit het water stapt, fier als een gieter over de uitzonderlijke beelden die je geschoten hebt, is je werk en je filmverhaal nog niet gedaan. Je moet nu beginnen met het knippen en plakken van je beste beeldmateriaal tot een interessante compositie.

Hopelijk staat er een krachtige pc met op zijn bureaublad een paar icoontjes van gepaste software thuis op je te wachten.

Bewerken van filmmateriaal vergt naast inzicht immers veel rekenkracht.

De eerste les zette de toon die bij de andere lessen aangehouden werd. Iedere avond ging men veel dieper in op een bepaald onderwerp en werden we begeesterd door een specialist in dat gebied. Het gebruik van breedhoek voor het schieten van overzichten zoals wrakken, riffen, ... en de bijbehorende verlichting werd toegelicht door Stephan Matthies. Vooral zijn uiteenzetting over teamwerk bij filmen was interessant. Het klonk voor mij als een echo uit een verre toekomst maar de samenwerking tussen een cameraman en enkele belichtingsduikers levert fraaie beelden van grote voorwerpen op. De les over close-ups door Gino Rosiers en Ilse De Gendt zag het dan weer veel kleiner. De voorwerpen mogen voor deze cameratechniek dan veel kleiner zijn, de uitdagingen voor het filmen ervan zijn dat niet. Opnieuw het belang van stabiliteit, materiaal en belichting. Het gebruik van een onderwaterstatief verraste mij kompleet. Nooit gedacht dat je met een driepoot voor je camera zou gaan duiken.

Van beelden naar film zit nog de lange weg van de montage. Stephan Matthies ging dieper in op opnametechnieken, de compositie en de montage. Het werk van een onderwatervideograaf is blijkbaar nooit gedaan.

De theorie was niet altijd simpel om te verteren, maar het enthousiasme van de lesgevers alsook de vele praktische voorbeelden, ook van hoe het niet moet, zorgen ervoor dat je geboeid blijft. Deze cursus kwam met een ingevulde 'niet indut' garantie. Het was dan ook niet ongewoon dat we na de les bleven doorvragen.

de praktijk De praktijk valt uiteen in twee delen: de les stabiliteit en het indienen van een kortfilm Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 91

91

30-1-2014 16:55:18

BONDSNIEUWS

Audiovisuele Commissie

vooruit te zwemmen, maar totaal nutteloos in achteruit. Na bijna een uur werken hadden we alle technieken overlopen en besloten we consensueel de duik te beëindigen. Genoeg gewerkt.

John van Lent met zijn onderwatervideocamera gemonteerd op een onderwaterstatief.

Deze praktijkdag was een mooie kers op de taart, hoewel het de belofte inhield van nog veel oefenen. De bedoeling was immers dat we deze technieken onbewust kunnen gebruiken terwijl we aan het filmen zijn.

En daar waren we nog niet toe in staat.

Foto: Ivo Madder.

Over naar deel 2 van de pratijk: onze eerste echte kortfilm.

Om een beetje druk op de ketel te zetten – of is het omdat van uitstel afstel komt? – werd er een tijdslimiet van een half jaar gesuggereerd. Dit leek toen erg lang om een idee tot een verhaal te laten rijpen, er een scenario voor te schrijven, acteurs te casten, de film op te nemen en te monteren.

Nu weet ik dat je in die tijd ook moet leren werken met de verschillende softwares om dan een keuze te maken. Sommige pakketten voldoen niet aan je voorkeur, zodat er verschillende leercurves doorlopen moeten worden.

Je moet leren een scenario schrijven, werken met acteurs die zelf geen idee hebben van wat en hoe ze moeten acteren – nee, niet zo snel bewegen! – en dit boven en onder water – wat is het duikteken voor 'doe die beweging opnieuw?'

– Het onderwaterfilmen zelf – waarom beweegt die vis nu? Lig eens stil! Daarna thuis komen met uren beeldmateriaal en niet kunnen beslissen welke shots je wil behouden – ik kan hier niets van gebruiken – en dan het monteren zelf – welke van die 100 overgangen past nu het best?

met scenario. De les stabiliteit moest een makkie worden. We hadden immers allemaal al een aantal logboekjes vol om onze aquaciteit te bewijzen. Met goede moed en een auto vol duikmateriaal reed ik op een bewolkte zaterdagmorgen naar het Zilvermeer. De dag begon met een uitleg en droge demo van de verschillende technieken door de GUE-instructeurs Peter Brandt en Mark Devoldere. De technieken zijn gebaseerd op het continu behouden van de stabiliteit en uitgedokterd voor het voortbewegen zonder stof op te stuwen. Je wilt je acteur of voorwerp immers niet verstoppen in een stofwolk. In een tweetal uren werd ons het hoe en waarom van de 'frogkick', de 'backkick' en de 'helicopterturn' uitgelegd.

Maar dit was een praktijkles, dus na ons middagmaal deden we onze duikuitrusting aan. Eerst een beetje oefenen aan de oppervlakte. Dat gaf waarschijnlijk een idioot schouwspel voor de duikers en toeschouwers aan de kant. Pas als de lesgevers met onze prestaties tevreden waren, mochten we onder water gaan oefenen. Ik voelde me echt terug een beginneling. Sommige bewegingen lukten echt niet omdat ik ondanks tegenadvies toch mijn splitvinnen aangedaan had. Zeer goede vinnen om

92

opmaak_247.indd 92

Als je tevreden kijkt naar je eerste, ietwat ruwe montage, dan wil je er nog geluid en muziek opzetten. Opnieuw een kompleet nieuw gegeven. Rechtenvrije muziek? Waar vind je dat? Een 'voice over' (de stem van iemand die buiten beeld videomateriaal becommentarieert), gemakkelijker gezegd

dan gedaan. Je dure Skype microfoon blijkt plots zeer veel ruis te geven. Uitfilteren?

Welke software? Muziek, geluid en stem, maar hoe krijg ik dat allemaal op één geluidsband?

Naarmate ik oplossingen vind, flitsen me bepaalde scenes – begin ik al als een regisseur te spreken? – uit de cursus door het hoofd. Aha-momenten van tips gegeven door de lesgevers, maar die niet echt doorgedrongen zijn. Heb ik niet goed opgelet?

Of leer ik pas als ik zelf de fout maak? Ik betrap me er op dat ik soms anders naar een film op tv kijk: dat was een goede shot, ah zo kan je het ook doen, kon dit niet beter, ... film kijken is niet meer hetzelfde.

Al bij al, ben ik tevreden over mijn eerste film – ik ben benieuwd wat de jury er van vindt. Ik heb veel geleerd en zal het de volgende keer hopelijk beter doen. Mits prijsbewust aankopen en het gebruik van 'freeware' (gratis te gebruiken 'software') kan ik al aardig wat doen. Natuurlijk kan het qua kwaliteit niet tippen aan de 'blauwe' natuurfilms, maar ze kunnen niet op tegen de ervaring en de voldoening van een eigen 'groene'. Om een echt goede film te maken zal ik over beter materiaal moeten beschikken, maar ik kan groeien met wat ik nu heb.

Onderwatervideografie: iets voor mij! Ook iets voor jou?! 

Informatie Film 'Duiken met Murphy' van Erik De Groef: https://www.youtube.com/ watch?v=L5BoGu1ZsWA Film 'Les Stabiliteit in het Zilvermeer' van Erik De Groef: https://www.youtube.com/ watch?v=r2PFSD02crc

Patrick Van Hoeserlande

Hippocampus jan./feb. 2014

3-2-2014 10:01:35

NELOS-cursus onderwatervideografie

2014

Geert Nies tijdens de introductieles over videomateriaal.

Voor het derde jaar op rij organiseert de Sectie OnHippo kan je lezen of het iets voor jou is. De cursisten van de afgelopen jaren waren het echter eens dat de lessen die door specialisten gegeven worden een Tijdens de praktijkles leer je je stabiel voort te bewegen.

plezier zijn om te volgen.

A

lle NELOS-leden die beschikken over een camera en onderwaterhuis kunnen zich voor de cursus aanmelden. Andere materiaalvereisten zijn er niet, maar het bezit van rigide vinnen (die niet omplooien) is een aanrader. Het is ook aangeraden om het cursusboek vooraf aan te kopen en al eens door te nemen.

De theorielessen worden gegeven in het Duikershuis NELOS, Brusselsesteenweg 313-315, 2800 Mechelen. De praktijkles wordt gegeven in het Zilvermeer te Mol. Vr. 04/04/2014: Introductieles materiaal door Geert Nies, van 20.00 - 22.00 u.

Za. 05/04/2014: Theorieles OW-videografie door Erik De Groef, van 13.00 - 17.00 u.

Za. 12/04/2014: Macro & Close-up door Gino Rosiers en Ilse De Gendt, van 10.00 - 12.00 u.

Za. 19/04/2014: Praktijkles stabiliteit en vinzwemtechnieken door Peter Brandt en Jonas Patteet, van 10.00 -16.00 u.

Vr. 25/04/2014: Breedhoek, belichting en filmen in team door Stephan Matthies, van 20.00 - 22.00 u.

Foto's (2): Erik De Groef.

derwatervideografie een lessenreeks. Elders in deze

Op het einde van de cursus maken de cursisten een eindwerk bestaande uit een scenario en een hierop gebaseerde onderwaterfilm. Deze wordt beoordeeld door de lesgevers die ook een persoonlijk rapport opstellen met constructieve feedback.

Wanneer alle films afgeleverd en beoordeeld zijn, organiseert de Sectie OWV een filmavond waarop alle films aan bod komen. Aan het einde van de avond krijgen de cursisten een specialisatiekaartje 'underwatervideographer' op voorwaarde dat zij alle lessen hebben gevolgd én een scenario en film hebben afgeleverd. Wie niet alle lessen kan volgen, kan deze kosteloos inhalen tijdens een volgende lessenreeks.

Om de cursus voor iedereen betaalbaar te houden, bedraagt het homologatiegeld € 50,00 voor de ganse cursus, inclusief de elektronische links naar de presentaties.

Dit bedrag dient betaald te worden tijdens de theorieles op 05/04/2014.

Let op! De plaatsen zijn beperkt, dus meld je snel aan!  Erik De Groef Verantwoordelijke Onderricht Onderwatervideografie

Vr. 09/05/2014: Theorieles cameratechnieken, compositie en door Stephan Matthies, van 20.00 - 22.00.

e-mail: cursus.owv@nelos.be

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 93

93

30-1-2014 16:55:22

Reportage Duikmateriaal

Duikmateriaal voor een nieuw

duikseizoen

De feestdagen zijn voorbij.

Misschien stond er wel duikmateriaal op je verlanglijstje, maar heb je niets gekregen.

Of kreeg je cadeaubons voor duikmateriaal? Maar wat te kopen? Hier misschien enkele ideetjes.

Mares

Volgens Mares is de beste duikbril nu nog beter. De 'X-Vision LiquidSkin' is dankzij het revolutionaire nieuwe design en het anatomisch gelaatstuk nog mooier en beter. De combinatie van twee verschillende types silicone en de kleine horizontale ribben op het gelaatstuk staan garant voor ongeëvenaard comfort.

Deze ribben absorberen en verspreiden de druk van het frame op de siliconenrand, met een merkbare toename in comfort. De

94

opmaak_247.indd 94

Suunto De Suunto 'D4i' duikcomputer is nu voorzien van levendige kleuren en een nieuwe polsband. De functies van het product blijven hetzelfde als voordien.

De nieuw vormgegeven Suunto 'D4i' is verkrijgbaar in zwart, wit, blauw en lime-groen. Naast het nieuwe design, heeft de 'D4i' ook een geheel nieuwe, zacht siliconen polsband die zorgt voor

maximaal comfort en een uitstekende pasvorm. Voor een consistent uiterlijk zijn de behuizing en polsband in kleur op elkaar afgestemd, ook de bezel (ring) en 'maskerprints' zijn nieuw en de knoppen zijn gemaakt van metaal. www.suunto.nl

tijd is voorbij dat het masker na de duik nog 'in uw gezicht' staat. Naast de innovatieve look in de 'X-vision-stijl', verkrijgbaar in een unieke mix van nieuwe heldere kleuren, is het gezichtsveld maar liefst 20% groter. Advies verkoopprijs is 69,00 euro. Meer informatie op hun website.

Mares biedt corrigerende lenzen voor de meeste modellen van hun collectie duikbrillen. Naast de negatieve dioptrieën (-1 tot -7) zijn er voor sommige modellen ook positieve dioptrieën verkrijgbaar (+1,5 tot +3). Deze lenzen zijn snel en eenvoudig te installeren. www.mares.com

Hippocampus jan./feb. 2014

30-1-2014 16:55:28

Scubapro De nieuwe Scubapro 'Aladin 2G Square' duikcomputer is een terugkeer naar hun typisch 'square' scherm en het is de opvolger van de iconische Aladin Pro. Opmerkelijk zijn de extra grote goed leesbare cijfers en de vier ingebouwde kleine LED-lichtjes om je scherm ook 's nachts gemakkelijk te kunnen aflezen. Deze nitroxcomputer maakt gebruik van het ZHL8 ADT MB-algoritme, is geschikt voor 21% tot 100% zuurstof met verstelbare pp02 en als je met meerdere gassen duikt voorspelt hij de decostops met of zonder decogas (voorspellende 'MultiGas' of PMG). Men kan PDIS (Profile Dependent Intermediate Stop), een soort 'deep stops', activeren. Voor de vrijduikers kan men hem in apneumodus instellen voor enkel aanduiding van de diepte. Uitgevoerd met een hoogtemeter, een bookmark-functie, volledige functies van het horloge en een logboek voor

Green Force

100 duikuren. De batterij is gemakkelijk zelf te vervangen en dankzij de dubbele O-ring moet je niet vrezen voor lekken.

Wordt geleverd met een verwisselbare zelfklevende folie ter bescherming van het scherm.

Maximale diepte is 120 meter. Richtprijs: 349,00 euro. Optioneel kan men een bedrade interface 'Shark' (53,00 euro) aankopen voor overdracht van de gegevens naar je pc. www.scubapro.com

Green Force introduceert de nieuwe 'Diamond 600' back-uplamp. De 'Diamond 600' back-uplamp is beschikbaar in twee versies. De kortste versie (600/18650) werkt met 1 lithium 18650 oplaadbare batterij, terwijl de langere versie (600/AA) plaats biedt aan 3 AA batterijen (Alkaline of NiMH). Beide lampen bieden een brandduur van één uur op 100% (600 lumen). Bovendien zijn de lampen instelbaar op 100%, 66%, 30%, strobe en SOS. Omwille van de aan-

zienlijke lichtopbrengst van 600 lumen kunnen deze zeer compacte lampjes ook als primaire duiklamp gebruikt worden. Meer info op hun website. 

www.green-force.com

Productinfo verzameld door Ivo Madder

ADVERTENTIE

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 95

95

30-1-2014 16:55:32

96

opmaak_247.indd 96

30-1-2014 16:55:34

Reportage Duikmateriaal

Om alle kanten perfect te ontbramen en er voor te zorgen dat er geen enkele rechte kant nog echt recht is, gaan de onderdelen door een trommelaar waarin rondtrillende keramiekdriehoekjes zorgen voor het ontbramen.

Foto's: Ivo Madder.

Het ruwe geëxtrudeerd aluminium voor het batterijpack FX1204.

Rob de Rijk, zaakvoerder van Metalsub.

Alle batterijpacks worden geladen en getest.

De trommelaar in actie.

Metalsub

duiklampen (vervolg) In vorige Hippocampus stond er een artikel over Metalsub duiklampen. In dat artikel is een foutje geslopen en werden er een paar bijschriften bij de foto's onduidelijk gedrukt. Daarom hier een errata. Bovendien beloofden we je enkele tips van Rob de Rijk betreffende het gebruik van Metalsub duiklampen.

Omwille van tijdsdruk kan er bij het in layout zetten van een artikel wel eens iets mislopen, zowel wat betreft de inhoud van een artikel, als bij het plaatsen van foto's en de bijhorende bijschriften. Het redactieteam van Hippocampus leest alles telkens zorgvuldig na, maar toch zijn er vorige editie een paar zaken over het hoofd gezien.

errata Er staat daar in de eerste paragraaf dat Rob de Rijk zaakvoerder is van Metaltech, maar dat is niet juist. Hij is daar samen met drie andere vennoten gestart, maar ondertussen is hij daar meer dan 16 jaar geleden uitgestapt. De juist zin moet dus zijn: Rob de Rijk is ingenieur en zaakvoerder van het Nederlandse bedrijf Metalsub, waar vooral Metalsub-duiklampen en snelsluitsystemen voor onder andere 'ponybottles', 'rebreathers' en duikflessen gefabriceerd worden.

tips Accu's geladen opbergen. Omdat er voltageverlies is, zeker om de drie maanden bijladen (bij redelijk nieuwe batterijpacks).

Oudere batterijen best elke week laden.

Niet druppelladen! De levensduur van een batterijpack is 400 à 500 laadbeurten.

Als je de batterij gaat laden, verbind dan eerst de batterijstekker met het batterijpack en steek dan pas de stekker van de lader in het stopcontact.

Als je gaat duiken met je kabellamp, draai dan eerst de batterijstekker die van je lamp komt in het batterijpack en schakel de

lampkop aan. Als deze brandt, ben je zeker dat de batterijstekker goed gemonteerd is.

Soms, als je snel bent, is het immers mogelijk om deze scheef te monteren, waarbij er water aan de contacten van het batterijpack kan komen.

Na contact met zeewater de externe laadcontacten van het batterijpack afspoelen met zoet water en dan droogblazen. Dit om corrosie van de contacten te voorkomen.

Controleer regelmatig de O-ring en vet hem lichtjes in met siliconenvet.

Indien de lamp goed aangesloten is komen de contacten niet in aanraking met zeewater. Ze moeten dan ook niet afgespoeld worden. Wel is het handig de accu af te spoelen met de lamp er nog aan bevestigd of met de afdekplug op de accu bevestigd.

Bij grote duiklampen is het afgeraden om deze te lang boven water te gebruiken omdat ze kunnen warm worden, zeker als de buitentemperatuur te hoog is. De kabellamp 5.000 lumen schakelt automatisch uit als ze te warm wordt. De kleine handlampen kunnen probleemloos boven water gebruikt worden.  Ivo Madder

Hippocampus jan./feb. 2014

opmaak_247.indd 97

97

30-1-2014 16:55:40

LOPENDE Agenda

Zie ook: http://bit.ly/NELOS-agenda

Maart 2014 01 Herexamen 1*I/ Instructeur B (Module 4) Zwembad: 9.00-12.00 u, theorie: 13.00-16.00 u

01 Spreekbeurt over videomontage Gastspreker: François Wouters Ook proclamatie van de eerste gecertificeerde NELOS-onderwatervideografen Locatie: Clublokaal VVDC, Groenstraat 260, 1800 Vilvoorde – 19.30 u Info: cursus.owv@nelos.be

02 AV NELOS Organisatie: Cowol Locatie: Stedelijk Conservatorium voor Muziek – Kunstencampus, Kunstlaan 12, 3500 Hasselt – Inschrijven om 13.00 uur

12 Herexamen AI/Initiator (Module 1 + 3) 15 Herexamen 3*I 15-16 Belgische Duiksportbeurs Info: www.duiksportbeurs.be

16 AV College 3*I Locatie: Duikershuis NELOS

22 Examen praktijk DHV Frans Coeckelbergsstraat 17a 2220 Heist-op-den-Berg

23 Academische zitting

April 2014 03 Proefexamen theorie 2*I Locatie: Huis van de Sport, Berchem Info: www.avos.be

03 Start cursus OW-fotografie Niveau 1 Organisatie: ACAVOS Theorielessen: 3 en 10 april 2014 om 19.00 u Zwembadles: nog af te spreken Info & inschrijven: yteughels@skynet.be 0479 43 68 66

04 Start cursus OW-videografie Locatie: Duikershuis NELOS – 20.00 u Info & inschrijven: cursus.owv@nelos.be

06 Daguitstap Organisatie: Commissie Biologie

11 Inlevering verhandeling 3*I 13 Afdaling van de Maas Info: www.samantha-maaseik.be/ vinzwemmen.php

19 OBK 1e wedstrijddag onderwaterfotografie Open Belgisch Kampioenschap Inschrijven via comp@nelos.be

22 Start cursus OCR Normoxic Trimix Duiker

98

opmaak_247.indd 98

Info: sdt@nelos.be

26 Nitroxduik Locatie: Parking Wemeldinge – 12.30 u Inschrijven: www.avos.be

27 Examen theorie 2*I

Mei 2014 04 Nitroxduik Locatie: Parking Wemeldinge – 11.35 u Inschrijven: www.avos.be

10 Nitroxduik Locatie: Parking Wemeldinge – 11.15 u Inschrijven: www.avos.be

12 Herexamen theorie 2*I 13 Proefexamen theorie AI Locatie: Huis van de Sport, Berchem Info: www.avos.be

15 Infosessie kandidaat 2*I Locatie: Huis van de Sport, Berchem Info: www.avos.be

18 Themaduik Commissie Biologie Onderwerp: zoöplankton Spreker: Karl Vanginderdeuren (ILVO) Locatie: Wemeldinge, 'Kleine Stelle'

18 ONK + ZK

Locatie: Roeselare Info: Peter Ryngaert – 0486 44 67 43

21 AVOS-verbroederingsduik Locatie: Wemeldinge parking Info: www.avos.be

22 OBK 2e wedstrijddag onderwaterfotografie Open Belgisch Kampioenschap Inschrijven via comp@nelos.be

22 Start cursus OCR Advanced Trimix Duiker Info: sdt@nelos.be

23 Praktijk Onderwaterfotograaf Niveau 2 (DF2) Locatie: Roeselare Info: Peter Ryngaert ­– 0486 44 67 43

22-29 Technische Stage Tenerife Info: sdt@nelos.be

29 AVOS-proevenduik (bootduik) Locatie: Wemeldinge haven – 08.00 u Inschrijven: www.avos.be

Juli 2014 06 35e Noordzeechallenge

1e wedstrijddag onderwaterfotografie

(vinzwemmen)

Open Nederlands Kampioenschap

Locatie: Cadzand (Nederland) – 10.00 u

+ Zeeuws Kampioenschap

KNRM-loods

Info: www.aquashot.nl

Info: famnortier@zeelandnet.nl

20-21 Voordracht 3*I Locatie: Duikershuis NELOS

23 Limiet inschrijving Zeestage 3*I en 2*I

of hinsen100@hetnet.nl

Augustus 2014 8-15 en 15-22

Ter info: bij de inschrijving voor de stage

Technische Stage Jutland

moeten de vereiste duiken voldaan zijn. De

Info: sdt@nelos.be

logboekjes moeten nagekeken zijn vóór het theoretisch examen 2*I.

25 ONK + ZK 2e wedstrijddag onderwaterfotografie

23 Oefenduik 2*I Locatie: Kleine Stelle – 10.15 uur Info: www.avos.be

30 OBK

Open Nederlands Kampioenschap

3e wedstrijddag onderwaterfotografie

+ Zeeuws Kampioenschap

Open Belgisch Kampioenschap

Info: www.aquashot.nl

Juni 2014 04-08 MIMA'14 Onderwaterfestival L'Estartit Info: www.mima-medes.org

14 WEVOS photo Trouble-shooting day Gavers Harelbeke – 08.00 u Info: Peter Ryngaert – 0486 44 67 43

19 Theorie Onderwaterfotograaf Niveau 2 (DF2)

Opleiding nitrox, extended range & trimix Info via het menu 'Sectie DuikTechnieken (SDT)' op www.wiki.nelos.be Controleer even of het evenement inderdaad doorgaat. De zetduivel speelt ons meer dan eens parten!

Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden, plaats de gegevens dan in de Lopende Agenda op de NELOS-wiki of bezorg ze aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be.

Hippocampus jan./feb. nov./dec.2014 2013

30-1-2014 16:55:41

Hugyfot’s kleinste

Photo: Bert Seyssens

heeft grootse ambities!

De GoPro 3 is zondermeer een bijzondere camera.

Net daarom ontwikkelde Hugyfot voor de GoPro 3 een bijzondere behuizing die je de mogelijkheid biedt om: 



 

6 uur te filmen i.p.v. 40 minuten, dankzij een optionele extra batterij (met gebruik van het GoPro LCD scherm); het GoPro LCD scherm apart aan te sluiten in een waterdichte behuizing (met kabel tot 3 meter) voor gebruik als polecam; een onderwatermicrofoon aan te sluiten; een extra extern batterijpack aan te sluiten voor waanzinnig lange time lapse opnames.

Nu beschikbaar bij uw dealer.

Since 1953 www.hugyfot.com

Cover_247.indd Hugyfot housing 5for GoPro3.indd 1

30-1-2014 16:57:22 29/10/2013 13:03:06

TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 247 - jan./feb. 2014

SUUNTO D4i

THE FRESH NEW LOOK

SUUNTO D4i A GREAT ALL-ROUNDER The redesigned Suunto D4i comes in a range of fresh colors and with an all-new soft, comfortable silicon strap for that perfect fit. Lightweight and packed with handy features like freedive mode and optional wireless air integration, it’s got everything you need – wherever your diving may take you.

Find your Suunto D4i at www.suunto.com, www.amilcosports.nl

Cover_247.indd 2

30-1-2014 16:57:16