SZTUKA
людзей, уражлівых на дабро і прыгажосць; гэта таксама
будзе займальны досвед для тых, хто пазнаёміцца з
Galeria Miodowa
Фармат 60х90 1/8. Папера мелаваная. Друк афсетны. Гарнітура
тэхналагічная
англійскай, рускай і сіплюсплюс»). Пытанне пра
краіну паходжання не з’яўляецца для гульца першасным, між
кааперацыя —
канкурэнтам гульням тагачасных сусветных лідараў (Sierra, Lucas Arts), «Таямніца» займела аглушальны поспех на ўнутраным рынку, маркетынг наступных прадуктаў кампаніі (Metropolis Software House) карыстаўся фармулёўкамі
чутно
стваральнікаў
ступная гульня кампаніі, «Teenagent» (1994). Што датычыцца «Статуэткі», «аглушальным» на той час быў продаж —
4 да 6 тысяч фізічных копій гульні. Адбывалася гэта
ўмовах крытычнага постсавецкага распаўсюджання пірацтва, што дазваляе меркаваць: сапраўдная колькасць карыстальнікаў
«This War of Mine». 2014.
«Puszka Pandory». 1986.
«The Prince and the Coward». 1998.
«Reah: Face the Unknown» (1998), «Schizm: Mysterious Journey» (2001), «Mysterious Journey II: Chameleon» (2003)
«Sentinel: Descendants in Time» (2004).
(2002, Microids,
Vanishing
«Jack Orlando». 1997.
«This War of Mine». 2014.
«Wacki: Kosmiczna Rozgrywka». 1998.
«The
of Ethan Carter». 2014.
«Hatred». 2015.
«Dying Light». 2015.
«Hatred». 2015..
«Kholat». 2015.
«Tormentum Dark Sorrow». 2015.
«Frostpunk». 2018.
«My Brother Rabbit». 2018.
«Apocalipsis: Harry at the End of the World». 2018.
«My Memory of Us». 2018.
«Helltaker». 2020.
«Solidarność». 1991.
умоў пражывання («Dungeon Keeper 12», 1997, 1999), але ўсё гэта цяпер безнадзейная архаіка. Канец свету не за
рамі, таму што чалавецтва дасягнула вяршыні
смерць. Набегі на пекла
папаўненне, няправіль
«Solidarność». 1991.
Віртуальная
галерэя
«Караль Хілер — новае бачанне і містэрыя матэрыі»
Караль Хілер (1891—1939) — прадстаўнік міжваеннага авангарду і важная постаць лодзінскага асяродка як мастак і арганізатар. Адметны разнастайнасцю творчых
новай тэхнікі. Для гэтага ранняга перыяду відавочны
што праяўляецца, напрыклад, вы ўжыванні сусальнага золата, якое пакрывае прастору паміж выявамі. Аўтар спалучае дынаміку навакольнага свету і рэлігійны містыцызм. У гэтых
кубістычны, паводле яго вызначэння. У 1934 годзе ў другім нумары часопіса «Форма» Хілер публікуе свой самы важны тэарэтычны тэкст «Новае бачанне», у якім сцвярджае, што ўспрыманне свету перастала быць сузіральным, бо яно імкнецца да «павялічанага бачання». Ён
крытыкуе навуковую аб’ектыўнасць, непаўнавартасную не
толькі для мастацтва, але і для іншых аспектаў жыцця. Піша пра тое, што мастацтва павінна выяўляць сябе ва ўзмацненні
дынамічнасці форм, а найбольш натуральным стылем для гэ
тага з’яўляецца сюррэалізм, які вяртае сучаснаму мастацтву не толькі падкрэсленую выразнасць формаў,
ры. Увогуле Хілер лічыў фатаграфію інструментам не зусім
дасканалым, а галоўным недахопам былі, на яго думку, акрамя тэхнічных праблем, розныя выпадковасці, што супярэчылі
мэце стварэння фатаграмы як твора мастацтва.
Каб пераадолець абмежаванні фотаапарата, Хілер пачаў экс
перыментаваць, спалучаючы жывапіс, графіку і фатаграфію.
За асноўную мэту ставіў пераўтварэнне святлоадчувальнай паперы ў матэрыял, прыдатны для графічных рэпрадукцый, у якіх не будзе выпадковых эфектаў і лішніх, непатрэбных дэталей.
Хілер выкарыстоўваў уласны метад стварэння фатаграм — геліяграфію, — каб атрымаць поўны кантроль над хімічнымі працэсамі. Сам тлумачыў свае дасягненні наступным чынам: «Каб ацаніць эстэтычныя каштоўнасці геліяграфіі, трэба падсумаваць усе ўласцівасці вядомых графічных тэхнік, памножыць іх на цэлую кучу новых чорнабелых значэнняў і, нарэшце, зразумець, што спосаб іх атрымання, асабліва ў параўнанні з ксілаграфіяй, карацейшы, чым час і намаганні, затрачаныя
быў інжынерам, графікам і фатографам, ён працаваў на перасячэнні абстрактнага мастацтва, музыкі і матэматыкі. А
у ізаляцыі, не прадстаўляючы публічна вынікаў працы. Сітуацыя змянілася толькі ў 1969 г. дзякуючы ініцыятыве яго дачкі, мастачкі Ганны Шпакоўскай,
калідоры) і так званую малую архітэктуру: поручні, лесвіцы, дзверы, лямпы. Радыкальная страта канструктыўнасці ператварае архітэктурныя
аб’екты ў рэзанатары нашых эмоцый, злом устойлівых форм прыводзіць да адчу
вання няпэўнасці і няўпэўненасці. Канструкцыя дэфармуецца, здаецца вельмі крохкай, чым ставіць пад сумнеў стэрэатыпы нашага ўспрымання. Праз наўпроставыя
спасылкі на ідэалагічна абумоўленыя архітэктурныя вырашэнні, праз даследаванні ўзаемасувязей паміж архітэктурнай прасторай і ідэалогіяй яе творы апелююць
да агульнай гістарычнай памяці — да памяці месца. Трансфармуючы, мадэлюючы і сціскаючы рэальны архітэктурны аб’ём да ёмістай ідыёмы, Моніка Сасноўска фіксуе сляды гісторыі, улоўліваючы іх у хаатычнай і дынамічнай форме. Гэта сляды транс
фармацыі гарадоў пад уплывам палітычных змен, фіксацыя памяці розных эпох. Выстава мастачкі рэтраспектыўная: сем залаў нацыянальнай мастацкай галерэі Zachęta паслядоўна раскрывалі змены творчых канцэптаў. Красамоўным уступам у экспазіцыю з’яўляліся сталёвыя парэнчы, пакрытыя чырвоным ПВХ, матэрыялам, характэрным для сацмадэрнісцкай архітэктуры. Яны перапляталіся з існуючымі парэнчамі будынка галерэі, потым падымаліся і віліся па сцяне, задаючы своеасаблівы рытм усёй экспазіцыі.
Аб’ект «Фасад» уяўляе з сябе скажоны,
Тут ўсё літаральна пераплецена — інтэр’ер з экстэр’ерам, штосьці
арыенціры. Канструкцыі аўтаркі вельмі маштабныя,
• Парэнчы. Фарбаваная сталь. 2016/2020.
• Лесвіца. Фарбаваная сталь. 2016.
• Фасад. Фарбаваная сталь. 2016.
• Кірмаш. Фарбаваная сталь. 2013.
• Зала. Гіпсавая
• Фрагменты экспазіцыі.
• Фота
Льюіса Кэрала мастачка выбудавала чатыры пакойчыкі.
да мінімалістычнага. Творчая лабараторыя Монікі Сасноўскай — уражальная па складанасці
бах. Папярэдне мастачка звычайна стварае невялікія макеты з паперы і кардону, якія затым рэалізуюцца з афарбаванай сталі, цэменту і іншых
Мастацтва супраць стыгмы
GALERIA MIODOWA
спектакляў. І Шэкспір — толькі частка рэпертуару. Драматычная тэрапія для
людзей, якія перажылі псіхалагічныя
эфектыўна, але і паўнавартасна па тэатральных мерках: ім
блізкія складаныя міжасобасныя стасункі — каханне, нянавісць, здрада, рэўнасць, гвалт — і адначасова ёсць праблемы з праявай гэтых эмоцый. Праца з уласнымі пачуццямі ў бяс
печнай прасторы сцэны дапамагае самадзейным акцёрам у
прыняцці сябе, дапамагае справіцца з паўсядзённым жыццём.
Еўрапейскі сацыяльны фонд у рам
ках кампаніі, скіраванай на змену стэрэатыпаў успрымання псіхічна хворых людзей.
культуры ў Казімежы,
першы паказ адбыўся ў
у Кракаўскім Палацы мастацтва. «Мяне цікавяць спосабы
ХХ стагоддзяў — і
дыі, сучаснай Латвіі. Там бацька некалькі гадоў
Курлян
матывах наваколляў Багданава, здолеў стварыць асаблівы тып карціны —
гістарычны рамантычны пейзаж, які не паказвае прыроду, а выражае яе настрой, эмоцыі і сутнасць.
Калі ў яго пыталіся на выставе зачараваныя карцінамі гледа
чы, адкуль такія матывы, адказваў парадаксальна: «…Як быццам у гэтым сэнс. Дарэмна шукаць гэты край.
так
піша ў дзённіку: «Я мару больш за ўсё быць добрым сынам сваёй Айчыны, для яе працаваць і
небудзь, аддаць ёй увесь плён…»
Парадокс
ў стыльных рамах, але ўбачыўшы, як першакурс
нікі нялоўка іх малююць, узмаліўся: «Бенедыкце, я не магу.
Кіруй майстэрняй ты сам!»
Рушчыц прадаставіў штодзённую працу ад’юнктам і асістэн
там — аматару кавы патурэцку і паэзіі, мастакуімпрэсіяністу
Аляксандру Штурману, замкнёнаму, але сур’ёзнаму і аддана
му справе Браніславу Яманту. Мастак Тыман Несялоўскі пісаў: «Рушчыц не займаўся студэнтамі, зыходзячы з меркавання,
што “студэнт, застаўшыся ў адзіноце, лягчэй сам знойдзе ся
бе”». Толькі часам кансультаваў у сваёй парадаксальнай ма
неры, як Павел Чысцякоў у Акадэміі мастацтваў. «Лес ёсць, а зайцам не пахне», «Не дыхайце пад коўдрай», «У вас тут
няма басовай ноты», «Уваходзьце праз дзверы, а не праз фор
тачку», — казаў ён вучнямбеларусам Міхасю Сеўруку і Пятру Сергіевічу. Заўвагі гэтыя патрабавалі расшыфроўкі, і вучні
разумелі іх сэнс праз гады. Дарэчы, вучнямі Рушчыца лічылі сябе 15 мастакоў родам з беларускіх вёсак
імяніны, кожны яго візіт
Рушчыца і яго знакамітыя экскурсіі
былі легендамі. Нашы выкладчыкі, хоць па нараджэнні і не былі віленчукамі, арганічна ўвайшлі ў шэраг вядомых усім “віленскіх дзівакоў”. Ён здолеў стварыць на факультэце атмасферу творчасці і свабоды, ён быў не “педагагічным целам”, а душою факультэта», —
яго», — падсумаваў архітэктарвыкладчык Юльюш Клос.
Парадокс 8. ГОСЦЬ У СВАЁЙ СЯМ’І. КАХАННЕ Ў ЛІСТАХ
саблівую ролю ў лёсе Рушчыца грала яго сям’я. Рушчыц ажаніўся позна, у 1913 годзе, з полькай Рэгінай Рук, дачкой Оскара Рука, уладальніка маёнтка Парудоміна, кіраўніка Віленскага аддзела Пецярбургскага Таварыства
засцярогі ад пажараў. Мастаку ў той час было 43 гады, ёй —
удвая менш, але гэта не замінала ім добра разумець адно ад
наго, давяраць думкі, абменьваючыся прыватнымі дзённікамі.
Нават кветкі на першых спатканнях яны прыносілі аднолькавыя — шэрыя касачы. Рэгіна, «каханая Гіна», як ён называў
шматграннага мастака культурнага памежжа — яшчэ доўга
асэнсоўваць нашчадкі. У
ў апошнія гады падараваныя ці набытыя некалькі невялічкіх
Savignac
рэдакцыі спадабалася, думаю, перш за ўсё таму, што зробленае мной было іншым, адметным. І вось такім чынам я ператварыўся ў графіка,
графікпачатковец, зарабляў больш, чым мае калегі — выпускнікі архітэктурнага факультэта. На той час Jazz Forum выдаваўся раз на два месяцы, пазней зрабіўся штомесячнікам. І я пачаў ствараць для яго і вокладкі, за што атрымліваў дадатковыя ганарары, як і за малюнкі ўсярэдзіне нумару. З’явілася і рэклама, найперш розных польскіх фірмаў, што таксама прыносіла рэдакцыі дадатковыя грошы. І я так пэўны час выконваў
свае абавязкі, што, яшчэ раз падкрэслю, было для мяне выдатнай творчай шко
лай. Ды і працаваў я ў цікавым атачэнні.
Да таго
далі мне вельмі шмат. Гэта ўжо тады дапамагло мне пачаць
набірае ўсё
большыя тэмпы. Так, у 2007м на кафедры сучаснай музыкі
джазу ў межах інструментальнага факультэта былі адкры
інструментаў і
Сёлетні 210гадовы юбілей кампа
зітара — дата значная. Яна стала
магутным стымулам, каб музыка Шапэна выконвалася па ўсім свеце, каб з’яўляліся новыя даследчыя кірункі ды інавацыйныя формы папулярызацыі кампазітара і яго творчасці. Вядома, у параўнанні з пышнымі святкаваннямі 200гадовага юбілею, калі, здавалася
даволі сімптаматычна. У завяршэнні
віртуальнай прагулкі наведвальніку прапануецца некалькі відэазапісаў з
выступамі маладога піяніставіртуоза
Шымона Нерынга і знакамітага камернага трыа Ensamble Dialoghi, якія
адбыліся ў рамках XVI Міжнароднага
музычнага фестывалю «Шапэн і яго Еўропа — 2020».
Асабістыя ўражанні
Некалькі гадоў таму мне
чалавецтва, адчуць пах любімых фіялак Шапэна.
тар
нататнікі, алоўкі, заколкі для гальштука, залаты гадзіннік,
з
Старонкі яго жыцця ў розных краінах таксама прадстаўлены ў рэальнай і віртуальнай форме. Асаблівае ўражанне пакідаюць аўтографы кампазітара, яго ўзнагароды як вучня ліцэя, шаржы, малюнкі і нататкі з дзённікаў («багамазы»), кнігі з асабістай бібліятэкі, пасма валасоў, засушаныя кветкі, злепак пэндзля вялікага піяніста і пасмяротная маска… Усё прасякнутае духам часу і жыцця кампазітара, але пры гэтым
знаёмства з сучаснымі аранжыроўкамі і транскрыпцыямі музыкі Шапэна. Праект «Chopin University of the Third Age» прапануе цыклы лекцый на платформе Zoom. Асабіста мяне прывабіў майстарклас па «сачыненні прыгожых мелодый», што, безумоўна, з’яўляецца адным з сакрэтаў генія Шапэна. Вядома, паняцце прыгажосці ў музыцы — адно з сутнасных і разам з тым неабсяжных у эстэтыцы і філасофіі, але ўсё ж паспрабаваць тварыць па законах эпохі рамантызму —
знаўчых распрацоўках. Актыўны творчы міжнародны дыялог
дзесяцігоддзе мноствам рознахарактарных музычных праектаў.
У якой жа эмацыйнай танальнасці гу
чыць сёння ў Беларусі імя Шапэна? Не
дзівіць той факт, што менавіта ў гэтыя
дні ўся творчая дзейнасць вялікага
польскага рамантыка і патрыёта набы
вае актуальнасць, асабліва калі ўспом
нім: Шапэн вымушаны быў назаўсёды
з’ехаць з Польшчы па палітычных прычынах і сваіх патрыятычных перака
наннях, але да канца жыцця ён застаўся верны Радзіме. Думаю, што знайду шмат прыхільнікаў сваім разважан
ням, калі выкажу думку: шэраг твораў Шапэна (яго Мазуркі, Прэлюдыя №20, Накцюрны, Жалобны марш з Санаты № 2 сібемоль мінор і г.д.) цяпер для нас рэзаніруюць паасабліваму. Да 200гадовага
Сямейнае жыццё на нашай сцэне часпочас выглядае непрывабна, жорстка і нават трагічна; калі ў
зыходнай падзеі спектакля мільгануў шлюб, дык дзеянне, хутчэй за ўсё, не абыдзецца без ягонага выпрабаван
ня — верагодна аж да скасавання.
Яшчэ з Гогалевай «Жаніцьбы» (па часе напісання — проста імперская спадчына; пастаўлена шмат дзе па Беларусі)
У тым, што святар пісаў драмы, маючы на ўвазе іх пастаноўку ў тэатры,
•
нашчадкі насельнікаў былога Княства
Літоўскага і Рэчы Паспалітай не бачаць
нічога дзіўнага. Гэта магутная традыцыя, дзе містэрыі, міраклі, тэатралізаваныя
суды і спрэчкі пераймаліся камедыямі і
аперэткамі. Аўтарысвятары перадусім
мелі на ўвазе выхаванне і наставу вер
нікаў; Караля Вайтылу вылучаў адметны гуманістычны светагляд; прыкладам, паводле аднаго з крытыкаў, ён паказваў
розніцу
і
асабліва ваганні персанажаў (вядома, што Вайтыла займаўся тэатрам прафесійна і сам не раз выходзіў на сцэну)». Вартая ўвагі падрабязнасць: з нагоды
ён сам знаходзіў спектакль — ажно да заўчаснай смерці выканаўцы ролі Анджэя Віктара Піскуна, аднаго з самых заўважных маладых артыстаў Беларусі (ролі Раскольнікава і Сымона з “Раскіданага гнязда” гэта пацвердзяць). Магу засведчыць, што сусветны тэатр яшчэ не асвойтаўся з феноменам Караля Вайтылы. Вобразным, паэтызаваным, якія вымагае добрага валодання псіхалагічнай акцёрскай школай і не трывае ні паблажлівай спрактыкаванасці,
1983.
•
•
•
•
2006. •
1982.
1997.
1979. 2006.
1998.
Сфера цікаўнасці Паўла Лазіньскага – тонкія ўзаемаадносіны паміж людзьмі, блізкімі і далёкімі.
падхапіў справу, якую пачаў яго бацька, жывы класік польскай дакументалістыкі
не здолелі б адказаць адназначна. Кожны мой фільм, нават са
мыя першыя, недасканалыя, былі мною самім на тых этапах
майго жыцця. Люблю ўсе! Бо мае стужкі і ёсць маё жыццё. Мая мама хацела, каб я стаў акцёрам. Але я добра разумеў, што акцёрства дзіцяці і дарослая праца ў кіно — розныя рэчы. А вось быць аператарам — іншая справа! Асабліва тады, калі я пачынаў. Аператары лічыліся ці не чараўнікамі, бо працавалі мы
гады ўсё імкліва стала іншым, найперш
мунікацыя паміж людзьмі. Напрыклад, раней мяне ніколі не пыталі: «Пан Яцэк, а як размаўляць са сваім героем?»
творчасць пісьменніка, Wydawnictwo Literackie (адно з найважнейшых польскіх выдавецтваў, з якімі Лем супрацоўнічаў ад пачатку сваёй літаратурнай кар’еры), Нацыянальная бібліятэка, Інстытут Адама Міцкевіча, Фестывальнае бюро ў Кракаве, Польскі інстытут будучыні імя Станіслава Лема, які займаецца адукацыяй у галіне бяспекі дзяцей у інтэрнэце, у прыватнасці электрон-
творы Яаны
, натхнё-
раманам «Вяртанне з зорак», можна было ўбачыць сёлета і ў афлайн-экспазіцыі «Вяртанне»
ў кракаўскай галерэі «Артэміс». «…Я заўсёды
гэтую гісторыю ў малюнках. «Вяртанне з зорак» ідэальна падыходзіць для перакладу на
мову коміксаў (дакладней, графічнага рамана).
такога праекта ўжо даўно была маёй марай», — кажа аўтарка.
Кракаве, на радзіме
сцяне шопінг-мола Galeria Krakowska, перамог у конкурсе муралаў у гонар 100-год дзя пісьменніка-футуролага, які ладзіла Бюро фестываляў у Кракаве. Аўтар — Марцін Чая, выпускнік Кракаўскай акадэміі выяўленчых мастацтваў. Сюррэалістычная
