09.SUWAŁKI. Miejskie Spacery Literackie

MIEJSKIE

SŁOWO NA POCZĄTEK

Jedziemy do mniejszego i też mniej znanego, ale jakże uroczego miasta – no bo do Suwałk.

Pospacerujemy elegancką starówką, policzymy krasnoludki, ale też urządzimy tutaj sobie bazę wypadową i pozwiedzamy literackie okolice, gdzie tak blisko jest do innych kultur i języków. Można samochodem, ale można też rowerowo.

Bo nasza mapa podpowiada, że tutaj dużo pięknego się działo i dzieje.

Pani Maria K.

PORTRET

MARII KONOPNICKIEJ, AUTOR: LEOPOLD BUDE, 1897 ŻRÓDŁO: POLONA PL

POCZTÓWKI POŚWIĘCONE

MARII KONOPNICKIEJ

ŻRÓDŁO: BIBLIOTEKA NARODOWA, POLONA PL

W Suwałkach się urodziła i spędziła pierwsze lata dzieciństwa Maria Konopnicka – polska poetka i pisarka okresu pozytywizmu, krytyczka literacka, publicystka i tłumaczka, naprawdę wybitna postać w historii literatury polskiej

Jej rodzice w 1841 mieszkali w Suwałkach w domu przy dzisiejszej ul. Tadeusza Kościuszki 31 (wówczas Petersburskiej 200) Matka wcześnie zmarła, ojciec był prawnikiem w kancelarii i wychowywał dzieci sam A więc Maria stała się osobą niezależną i bardzo samodzielną.

W ślubie z Jarosławem Konopnickim miała ośmioro dzieci, jednak nie mogła znieść ograniczeń, narzucanych jej przez małżonką, dlatego w pewnym momencie – gdyż odczuła, że może utrzymać się z pracy literackiej – rozstała się z mężem i przeniosła się z dziećmi do Warszawy. Jarosław Konopnicki później zbankrutował

Sama biografia Marii Konopnickiej niewątpliwie zasługuje na uwagę, i nie będzie to nudnie spędzony czas. Nazwisko pisarki łączono z wieloma mężczyznami, znany jest nawet wypadek samobójstwa z przyczyny odrzucenia przez pisarkę uczuć adoratora Konopnicka miała również zupełnie nieoczywistą jak na epokę postawę rodzicielską i wolała spędzać czas w towarzystwie przyjaciółki, feministki, malarki i pisarki Marii Dulębianki.

JAGIELLOŃSKA BIBLIOTEKA CYFROWA JAGIELLOŃSKA BIBLIOTEKA CYFROWA

(С) MARIA KONOPNICKA

Baniowy szlak i szlak krasnoludkw

Obecnie w domu, gdzie urodziła się Maria Konopnicka ( i gdzie toczy się akcja „Anusi”), działa nowoczesne multimedialne Muzeum. Samo muzeum

jest bezpłatne, natomiast bilety obowiązują do Zaułku krasnoludków na podwórku, który proponuje zabawy i gry terenowe dla dzieci w wieku 5-10 lat Bo zawzięta antyklerykałka i lewicowa społecznica Konopnicka zasłynęła też z wierzy dla dzieci, i dlatego dotychczas cytują ją polscy uczniowie, a Suwałki mają Szlak turystyczny im. Marii Konopnickiej „Krasnoludki są na świecie”

– na cześć bohaterów baśni “O krasnoludkach i o sierotce Marysi”.

Prowadzi obok najważniejszych obiektów kulturalno-turystycznych Suwałk, od Aquaparku na północy miasta do stadionu piłkarskiego klubu “Wigry Suwałki” na południu. Na szlaku znajduje się dziesięć figurek krasnali – poniekąd zainspirowanych tymi wrocławskimi, z którymi już się znamy

Na twórczości Marii Konopnickiej i legendach regionalnych oparta jest jeszcze jedna lokalna trasa – Baśniowy Szlak, który łączy siedem przystanków dla najmłodszych turystów – siedem Wiosek Bajek, każda z których ma inną tematykę – zanim wyruszyć w drogę, warto sprawdzić aktualizacje.

ZDJĘCIE: KAJAKOWAPRZYGODA PL

POMNIK JÓZEFA IGNACEGO KRASZEWSKIEGO PRZY MUZEUM W ROMANOWIE,

Czy to bajka, czy nie bajka, Mylcie sobie, jak tam chcecie.

A ja przecież wam powiadam: Krasnoludki są na wiecie.

FIGURKA KRASNOLUDKA FIGURKA KRASNOLUDKA ZE SZLAKU IM. MARII KONOPNICKIEJ, ZE SZLAKU IM MARII KONOPNICKIEJ, ŻRÓDŁO: PRZEDSZKOLE5.SUWALKI.PL ŻRÓDŁO: PRZEDSZKOLE5 SUWALKI PL

(С) MARIA KONOPNICKA

Biada temu, kto wyrusza i nie powraca

(С) CZESŁAW MIŁOSZ

W klasycystycznej kamienicy przy ulicy ks. K. Hamerszmita 10 w latach 1926-1935 mieszkała rodzina Miłoszów –Aleksander, Weronika oraz ich syn Andrzej, młodszy brat przyszłego laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury, Czesława Miłosza Pisarz przyjeżdżał z Wilna na święta, ale częściej odwiedzał rodzinny dwór w Krasnogrudzie nad jeziorem Hołny prawie koło Sejn i często o tych wizytach wspominał. Przyjeżdżał tu latem, tu podobno szczęśliwie zagrał w rosyjską ruletkę z powodu nieszczęśliwej miłości i tu też znalazł pocieszenie w przychylnych ramionach.

Jak jeszcze spędzał czas przyszły Noblista? Obchodził dookoła jezioro Wigry i przepływał Hołny (by udowodnić sobie, że potrafi!). Brzmi jak plan dla wielbicieli spacerów literackich

W 2002 r. zespół parkowo-dworski przejęła w dzierżawę Fundacja „Pogranicze” Dwór w Krasnogrudzie został zrewitalizowany –wyremontowano m.in. dom, uporządkowano park Obecnie we dworze działa

Międzynarodowe Centrum Dialogu. Wystawa w przestrzeniach Centrum opowiada o tym, co towarzyszyło Miłoszowi przez całe życie („stało się jednocześnie losem, obsesją, snem, życiową utopią i zadaniem wyznaczonym samemu sobie w formie codziennej dyscypliny pracy”) – szukaniu ojczyzny

DWÓR MIŁOSZA W KRASNOGRUDZIE –

MIĘDZYNARODOWE CENTRUM DIALOGU ŹRÓDŁO: PORTRETYWSI.PL

DOM POGRANICZA W SEJNACH

SIEDZIBA OŚRODKA

„POGRANICZE – SZTUK, KULTUR, NARODÓW”

ZDJĘCIE: OPOWIESCIWEDROWNE PL

“Tworzenie tkanki łącznej dla rżnych ludzi żyjących blisko siebie”.

Międzynarodowe Centrum Dialogu jest zarządzane przez Fundację “Pogranicze”, organizowane są tam konferencje, koncerty, spotkania literackie i warsztaty. Przez park biegnie ścieżka poetów i artystyczna ścieżka przyrodnicza, w małej kawiarni o nazwie z wiersza „Piosenka o porcelanie” można kupić do spaceru kawę.

Fundacja „Pogranicze” i Ośrodek „PograniczeSztuk, Kultur, Narodów” działają w Sejnach od początku lat dziewięćdziesiątych Twórcami obydwóch projektów są pisarz, reżyser i animator działań międzykulturowych Krzysztof Czyżewski i animatorka kultury Małgorzata Sporek-Czyżewska. Jest to jedna z najbardziej oryginalnych placówek kulturalnych w Polsce Siedzibą Ośrodku jest Dom Pogranicza (tu kiedyś działało hebrajskie gimnazjum, założone przez pisarza Tuwie Pinkasa Szapira), spotkania i działania odbywają się również w Dawnej

Jesziwie i Białej Synagodze. Przy Ośrodku działa Teatr Sejneński, Kapela Klezmerska, a galeria sztuki „Papuciarnia” oraz mnóstwo pracowni tematycznych.

W ten sposb urzeczywistnia się wypracowany przez „Pogranicze” koncept kultury głębokiej –działania zanurzonego w rodowisku społecznym i naturalnym, nastawionego na proces i długie trwanie, prowadzącego do zmiany społecznej i rozwoju, łączącego sztukę i wiedzę, ekologię z empatią wobec Innego, zaangażowanie mieszkacw z wysokim poziomem artystycznym, tradycję z nowoczesnocią.

Z OPISU MISJI OŚRODKA POGRANICZE NA STRONIE POGRANICZE.SEJNY.PL

Koniecznie sprawdzajcie program, bo w Sejnach i Krasnogrudzie ciągle się dzieje i wieczory poetyckie – jak najbardziej I koniecznie znajdźcie chwilę na dobry wiersz z pogranicza:

po długiej pauzie czeremchy w rodku zdania słowo ma jamin

(С) KRZYSZTOF CZYŻEWSKI

Jak nad przepacią idziesz drogą...

W Suwałkach się urodził i tu częso powracał Leszek Aleksander Moczulski – poeta, autor tekstów do wielu piosenek Skaldów, Marka Grechuty, Grzegorza Turnaua oraz Czesława Niemena Po śmierci poety Archiwum poetyckie Moczulskiego znalazło się w rodzinnych Suwałkach w Muzeum

Okręgowym, a dzięki staraniom przyjaciela, wydawcy Zbigniewa Fałtynowicza, odbywają się tam cykliczne spotkania wokół poezji

„Korowód” Moczulskiego jest dotychczas uznawany za jeden z najważniejszych utworów w artystycznym dorobku Marka Grechuty.

Niepewnie idziesz pochylony

drogą, co nigdzie nie prowadzi

tak jak po fali

tak jak po linie

jak nad przepacią idziesz drogą

tak jak po fali

tak jak po linie

nie widzisz ziemi pod stopami w powietrzu lekko zawieszony

(С) LESZEK ALEKSANDER MOCZULSKI

"JAK LINOSKOCZEK"

co by tu jeszcze?

i małym ojczyznom Europy Środkowowschodniej, od tej pory ukazało się już 16 numerów, a do tego serie wydawnicze

„Biblioteka Krasnogrudy”, „Biblioteka Sejneńska”, „Meridian”

oraz inne – po poezja, proza, publicystyka, historia, antrolopologia i katalogi, tworzące świetlisty most pomiędzy regionem a Europą Środkowowschodnią i całym światem;

Cyfrowa Biblioteka Pogranicza rozpoczęła digitalizację posiadanych kolekcji (a są piękne!), niektóre dokumenty już

można zobaczyć w konsorcjum Podlaskich Bibliotek

Cyfrowych;

jeśli zdecydujecie zwiedzać region rowerowo, koniecznie

sprawdźcie szlaki opracowane przez GreenVelo Trasa dookoła jeziora Wigry śladami Miłosza może być szybsza, jeśli wybierzemy rower��.