Час рамантычных рэкордаў! Наш сённяшні герой аўтар з найбольшай колькасцю выдадзеных кніг і вершаў у гісторыі польскай літаратуры. Першы ў Польшчы і сёмы ў свеце! А яшчэ гісторык, публіцыст, энцыклапедыст, палітычны дзеяч і мастак жывапісец. Матывуе вас да дзейнасці, натхняе не ленавацца сёння малады, прыгожы, рамантычны Юзаф Ігнацы Крашэўскі.
Czasnarekordyromantyczne!Naszdzisiejszybohaterjest autorem z największą liczbą wydanych książek i wierszy w historii literatury polskiej. Pierwszy w Polsce i siódmy na świecie! A do tego historyk, publicysta, encyklopedysta, działacz polityczny i malarz. Motywuje was do aktywnego trybu życia, inspiruje i puszcza oko piękny, młody, romantyczny Józef Ignacy Kraszewski.
першыя
друкаваў яшчэбудучы студэнтам пад псеўданімам Клеафас Факунда Пастэрнак у віленскай і пецярбургскай прэсе. Як і належыць сапраўднаму рамантыку, прымаў актыўны ўдзел у дзейнасці тайных студэнцкіх таварыстваў, заштобыўарыштаваныіправёўутурмекрыхубольшзагод. У Вільні Крашэўскі праводзіў гістарычныя даследаванні, якія
Józef Ignacy Kraszewski przyszedł na świat w 1812 roku w ziemiańskiejrodzinieJanaiZofiizMalskich,zamieszkałejkoło Prużany.Matkapisarzawtymczasiechowałasięprzedwojną wWarszawie.Józefbyłjejpierwszymdzieckiem najstarszym z pięciorgarodzeństwa
Przyszły pisarz wychowywał się w majątku dziadków po kądzieli Romanowie (obecnie jest to powiat bialski, mieści siętam MuzeumJózefaIgnacegoKraszewskiego).Uczęszczał do szkoły wydziałowej w Białej Podlaskiej, później do szkoły wojewódzkiej w Lublinie, natomiast egzamin dojrzałości zdawał w gimnazjum w Świsłoczy. W 1928 roku rozpoczął naukę na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Wileńskiego, ale wkrótce zmienił kierunek na literaturę. Swoje pierwsze utwory drukował już jako student pod pseudonimemKleofasFakundoPasternak wprasiewileńskiej i petersburskiej. Jak przystało na prawdziwego romantyka, brał czynny udział w działalności tajnych stowarzyszeń studenckich, za co został aresztowany i spędził w więzieniu trochę więcej, niż rok. W Wilnie Kraszewski prowadził badania historyczne, co po latach zaowocowało czterotomową historią tego miasta, a także kilkoma powieściami.
ЗАПОЗНЕНЫ РАМАНТЫК ГЕРБА ЯСТРАБЕЦ SPÓŹNIONY ROMANTYK HERBU JASTRZĘBIEC
Mieszkając już w Żytomierzu, Kraszewski pełnił obowiązki kuratora szkół polskich, dyrektora teatru i klubu szlacheckiego oraz prezesa klubu dobroczynności, pisał dla kilku gazet. W latach pięćdziesiątych zaczęła się również jego sława pisarska. Od 1851 roku mieszkał w Warszawie, pracował jako redaktor „Gazety Codziennej” (znanej później podnazwą„GazetaPolska”) idużopodróżował,inspirując się europejskimiformamiprowadzeniagospodarkirolniczej.
пражыў больш
20 гадоў, дапамагаючы
прытулку
паўстанцам. Яго творы на паўстанцкую тэматыку не дазволілі яму вярнуцца на радзіму, хоць ён усё яшчэ беспаспяхова спрабаваў асталявацца ў Кракаве ці Галіцыі. Пасля правалу друкарні, заснаванай у Дрэздэне, Крашэўскі засяродзіўся на літаратурнай працы. У 1884 годзе распачаўся судовы працэс супраць пісьменніка па абвінавачванні ў выведчай дзейнасці на карысць Францыі, ён быў асуджаны
паловай гады турэмнага зняволення, але вызвалены пад заклад. Менавіта тады Крашэўскі
Podkoniecstycznia1863opuściłWarszawęiprzeprowadził siędoDrezna,gdziemieszkałponad20lat,pomagając szukać schronienia powstańcom styczniowym. Jego utwory o tematyce powstańczej uniemożliwiły mu drogę powrotną do ojczyzny, chociaż nadal marnie próbował osiedlić się w Krakowie czy Galicji. Po niepowodzeniu założonej w Dreźnie drukarni Kraszewski skupił się na pracy literackiej. Rok 1884 oznajmił proces sądowy przeciwko pisarzowi pod zarzutem działalności wywiadowczej na rzecz Francji, skazano go na trzy i pół roku więzienia, ale zwolniono za kaucją. Wtedy właśnie Kraszewski wyjechał do Szwajcarii. Zmarł 19 marca 1885 roku w Genewie, został pochowany w krypcie
Станіслава біскупа
месца для свінцовага куфэрка,
газетнымі артыкуламі з пахавання.
zasłużonych bazyliki św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa w Krakowie. W trumnie znalazło się również miejsce na ołowianą skrzynię, wypełnioną gazetami z artykułami z pogrzebu.
JAK SIĘ NIE ZGUBIĆ: ŚCIEŻKI ZWIEDZANIA
у пазнейшы росквіт польскай прозы ад Г.Сянкевіча і Э.Ажэшка да сучаснасці. А былі ж яшчэ вершы і гімны (праграмна рамантычныя!), паэмы, драмы, гістарычныя, крытычна літаратурныя і мастацкія працы, рэдактарскі і журналісцкі даробак. Зазначым толькі некаторыя творы, з якіх можна пачынаць чытанне.
Józef Ignacy Kraszewski zadziwia ogromem swoich prac napisał i wydał około 600 tomów, najważniejszym działem twórczości są powieści obyczajowe, ludowe i historyczne. Jego dzieła stały się przyczynkiem do późniejszego rozkwitu polskiej prozy od H. Sienkiewicza i E. Orzeszkowej po współczesność. A były przecież jeszcze wiersze i hymny (programowo romantyczne!), poematy, dramaty, prace historyczne, krytycznoliterackie i z zakresu historii sztuki, dorobek redaktorski i dziennikarski. Zaznaczymy tylko niektóre utwory, od którychmożna zacząć lekturę.
ЗАБЛУКАЦЬ: КІРУНКІ ЗНАЁМСТВА
БЫЛО ЎВЕСНУ
TO NA WIOSNĘ
ГОДА…
ROKU…
Сям'я Крашэўскіх
карысталася гербам Ястрабец, і яго “брацкім родам” пісьменнік прысвяціў раман “Баляшчыцы”. Дзеянне адбываецца напрыканцы панавання Баляслава II Шчодрага. Загалоўныя Баляшчыцы гэта адданыя прыспешнікі Баляслава, які не мае яўных апанентаўінецерпіць
аніякайкрытыкіўсвойадрас.Толькі біскуп Станіслаў мае мужнасць папікаць караля, і дадатковай яго правінай становіцца спакушэнне маладой жонкі аднаго двараніна. Сярэднявечча з ярка выяўленай любоўнай лініяй!
“Баляшчыцы” адносяцца да цыклу “Гісторыя Польшчы”, першай часткай якога з’яўляецца раман “Старая казка” прысвечаны легендарным пачаткам польскай дзяржавы, калі ў IX стагоддзі месца князя Попеля заняла дынастыя Пястаў. Завяршае цыкл твор “Саксонскія астаткі”, які расказвае пра гібель Рэчы Паспалітай Абодвух Народаў, і панаваннеслабогаіняўмелагакараляАўгуста III здынастыі Ветынаў.
Rodzina Kraszewskich pieczętowała się herbem Jastrzębiec, którego „bratnim rodom” pisarz poświęcił powieść „Boleszczyce”. Akcja toczy się u schyłku panowania Bolesława II Szczodrego. Tytułowi Boleszczyce to wierna drużyna Bolesława, który nie ma jawnych oponentów i nie toleruje najmniejszej krytyki pod swoim adresem. Jedynie biskup Stanisław ma odwagę upominać króla i dodatkowym jego występkiem staje się uwiedzenie młodej żony pewnego szlachcica. Średniowiecze z wyraźnie zaznaczonym wątkiem miłosnym!
„Boleszczyce” zalicza się do cyklu „Dzieje Polski”, którego pierwszą część stanowi powieść „Starabaśn” poświęcona legendarnym początkom państwa polskiego, kiedy to w IX wiekumiejsceksięciaPopielazajęładynastiaPiastów.Kończy cykl utwór „Saskie ostatki”, opowiadający o schyłku Rzeczypospolitej Obojga Narodów, i panowaniu słabego i nieudolnego króla Augusta III z dynastii Wettynów.
Ilustracja do powieści „Stara baśń” autorstwa Michała Elwiro Andriollego (1879). Źródło: Wikipedia, wolna encyklopedia.
Białoruskichczytelnikówzpewnościązainteresujądramaty itokomediekontuszowe,czyliocharakterzehistorycznym, otaczające bohaterów poczciwym śmiechem których akcja toczy sięw radziwiłłowskimNieświeżu „Miódkasztelański” i „Panie Kochanku”. Osią konfliktów obydwóch komedii jest wątek miłosny, obfity w niespodzianki i nagłe zwroty i wciągający niemal wszystkich bohaterów.
А вы б конча хацелі ўбачыць яго ў Нясвіжы? Koniecznie byście go chcieli widzieć w Nieświeżu?
Нясвіжтаксамаз'яўляеццаўраманепадназвай“Карольу Нясвіжы 1784. Карціна з мінулага”. Наймагутнейшы магнат Рэчы Паспалітай князь Караль Радзівіл жыве ў Нясвіжскім замку, як сыр у масле. Сітуацыя мяняецца, калі да яго даходзіць інфармацыя, што нанесці яму візіт хоча сам кароль Станіслаў Аўгуст Панятоўскі. Манарха давядзецца прыняць.
Беларускі пераклад рамана быў апублікаваны ў адным томе з творам “Апошняя са слуцкіх князёў”, перакладчык даследчык творчасці Крашэўскага Мікалай Кенька.
Nieśwież pojawia się również w powieści zatytułowanej „Król w Nieświeżu 1784. Obrazek z przeszłości” NajpotężniejszymagnatRzeczpospolitejksiążęKarolRadziwiłł żyje na zamku w Nieświeżu niczym pączek w maśle. Sytuacja zmienia się, gdy do niego dociera informacja, że pragnie złożyć mu wizytę sam król Stanisław August Poniatowski. Monarchę jednak trzeba przyjąć.
Białoruskie tłumaczenie powieści ukazało się w jednym tomie z dziełem „Ostatnia z Xiążąt Słuckich”, autor przekładu badacz twórczościKraszewskiego Mikałaj Kieńka.
ГістарычныязацікаўленніЮзафІгнацыКрашэўскізлучаўу творчасці з матывамі народных паданняў і легендаў. І тыпова рамантычным героем выяўляецца Тадэвуш з палескага рамана “Ульяна” твор лічыцца адным з найвыбітнейшых і найцікавейшых твораў польскай рамантычнай прозы, у тым ліку з прычыны арыгінальнага падыходу да матыву кахання паніча і маладзіцы з народа (“занядбанай, гожай кветкі сярод пустазелля”). Сам аўтар лічыў:
“Ульяна” адзін са старэйшых раманаў, напісаны ў 1842 годзе, перадгісторыю і сюжэт для яго мне падказалі гады жыцця на Палессі, дзе я арандаваў маёнтак у Амельне, і частыя паездкі ўглыб гэтага кутка краіны. Апісаная вёска месцілася ля дарогі, а гісторыя Ульяны праўдзівая, як праўдзівы той чырвоны паясок у фінале. Героем быў пан Б., малады чалавек, падобны на пана Тадэвуша, гісторыю якога мне распавядалі глухой ноччу на начлегу сярод палескіх лясоў. У тыя часы Палессе было вельмі паэтычнай краінай легенд і аповедаў і так было адтуль далёка да свету!
Гэтаму пану Тадэвушу маладому спадчынніку, зняверанаму пачуццёва і інтэлектуальна, што шукае суцяшэння ў аддаленай вёсцы, наканавана было нешчаслівае каханне. А вось Ульяна ў польскай літаратуры адна з першых гераінь, якія адстойваюць права на ўласныя пачуцці і не саромеюцца
Zainteresowania historyczneJózef IgnacyKraszewskiłączył w twórczości z nawiązaniami do ludowych podań i legend. I jako typowo romantyczny bohater przestaje przed nami Tadeusz z powieścipoleskiej „Ulana” uważanej za jeden z najwybitniejszych i najciekawszych utworów polskiej prozy romantycznej, m.in. ze względu na oryginalne ujęcie motywu miłości „panicza” i kobiety z ludu („zaniedbanego, pięknego kwiatuwśród chwastów”). Zgodnie ze zwierzeniem autora:
Ulana jest jedną z najdawniejszych powieści, pisaną była w roku 1842, tła i treści dostarczyły do niej lata pobytu na Polesiu, dzierżawy w Omelnem i częstych podróży w głąb tego kątka kraju. Wioska opisana leżała zna drodze, a historia Ulany jest prawdziwą i ów pasek nawet czerwony, który ją kończy. Bohaterem był p. B, młody człowiek podobny do pana Tadeusza, którego historię opowiadano mi głuchą nocą na noclegu wśród lasów poleskich. Za owych czasów Polesie było bardzo poetycznym krajem legend i powieści a tak od niego do świata było daleko!
Temu panu Tadeuszowi młodemu dziedzicowi, rozczarowanemu uczuciowo i intelektualnie, szukającemu ukojenia w oddalonej wiosce przeznaczona była niespełniona miłość. Natomiast Ulana w polskiej literaturze jest jedną z pierwszych bohaterek, która broni prawa do własnych uczuć i nie waha się przed zerwaniem więzi rodzinnych i obyczajowych. Mimo pełnionych obowiązków społeczno politycznych Kraszewski aktywnie występował przeciwkosystemowipańszczyźnianemu,doceniającwartości demokratyczne.
графік Крашэўскі быў вучнем Банавентуры Дамброўскага, вучыўся ў Вільні, пачынаў з акварэльных пейзажаў, маляваў таксама партрэты.
Szczegółową relację Józefa Ignacego Kraszewskiego z podróży po polsko białorusko ukraińsko litewskim pograniczu zawierają „Wspomnienia Wołynia, Polesia i Litwy”, wydanie paryskie z 1860 roku ilustrowane było szkicami pisarza. Jako malarz i grafik Kraszewski był uczniem Bonawentury Dąbrowskiego, naukę pobierał w Wilnie, zaczynałodkrajobrazówakwarelowych,rysowałteżportrety.
Бліжэй да рамантызму і Палесся Bliżej romantyzmu i Polesia
Усходні партрэт (1846). Адно з найбольш вядомых палотнаў Юзафа Ігнацыя Крашэўскага. Крыніца: Вікіпедыя, вольная энцыклапедыя.
Маштабы і жанравая разнастайнасць творчасці Юзафа ІгнацыяКрашэўскагадазваляюцьзмяняцькірунківывучэння і выкарыстоўваць розныя перспектывы для рэцэпцыі яго працы. Высока ацэненая ў эпоху рамантызму песня з літоўскіх паданняў “Анафіелас” была хутка забытая, а вось дзённікі і ўспаміны, апавяданні і раманы сёння набіраюць значэння. Паглядзім, што будзе далей.
Portretwschodni(1846).JedenznajbardziejznanychobrazówJózefa IgnacegoKraszewskiego.Źródło:Wikipedia,wolnaencyklopedia.
Ogrom i różnorodność gatunkowa twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego pozwalają na zmianę kierunków zwiedzania i zastosowanie różnych perspektyw w recepcji jego dorobku. Bardzo ceniona w epoce romantyzmu pieśń z podań Litwy „Anafielas” szybko uległa zapomnieniu, znaczenia natomiast nabierają pamiętniki i wspomnienia, opowiadania i powieści. No cóż, zobaczymy, jak potoczą się dzieje.
