making the difference
Nr. 06 – 2014
www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,50
Al 25 jaar het managementblad voor de olie- en chemische industrie
SGS is unique in the market in finding and creating opportunities and is recognized as the global benchmark for quality and integrity. As the world’s leading inspection, verification, testing and certification company, with more than 75,000 employees, SGS operates a network of over 1,500 offices and laboratories around the world. SGS helps to improve quality, safety, performance and efficiency for the following industries: Agricultural - Automotive Consumer Testing - Environmental - Industrial - Life Science - Minerals - Oil, Gas & Chemicals - Systems & Services Certification Governments & Institutions.
sgs gRoUP NETHERLANDs
sgs gRoUP BELgiUm
Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com
SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com
www.sgs.com
01_2_55_56_A_omslag_ABB_andus_SGS__.indd 2
INSIDE
‘Chemie is nodig voor winnende ketens’ • Shell stelt aandeelhouders gerust • Wat is de Plant Manager of the Year van plan? • Thema: Energie-efficiëntie
03-06-14 15:46
ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction
Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services
Offshore & Maritime
Total integrated solutions for downstream?
HSM Offshore Van Voorden Castings Van Voorden Maritime
Absolutely.
Serving the industry Professionaliteit en creatief denken, gecombineerd met kennis van zaken, zijn de kenmerken van RijnDijk Construction. Multidisciplinaire constructieprojecten worden volgens hoge (inter)nationale standaards en veiligheids- en kwaliteitseisen uitgevoerd. Dit maakt RijnDijk Construction tot een betrouwbare, full service partner. Project management, engineering, productie en montage worden in eigen beheer vanuit gespecialiseerde productielocaties uitgevoerd. RijnDijk Construction is een speler van formaat voor grootschalige projecten in de (petro)chemische industrie, zware industrie, energiemarkt en complexe utiliteitsbouw.
We provide fully integrated power, automation, safety and telecoms solutions for oil refineries, heavy oil conversion and associated downstream processes. A partnership with ABB means world class expertise and continuity. By providing integrated products and solutions as the Main Automation Contractor (MAC) and the Main Electrical Contractor (MEC), we minimize customers’ risks, project delivery time and optimize the operational benefit of the installed system. ABB is your ideal partner to extend your refinery boundaries. www.abb.com/oilandgas
RijnDijk Construction BV Beukenlaan 115 5616 VC Eindhoven NL T +31 (0)40 - 246 72 28 E info@rijndijk.com
www.abb.com/oilandgas
Downstream_ADV___Tipo_D_EN.indd 1 01_2_55_56_A_omslag_ABB_andus_SGS__.indd 3
07-05-14 10:36
RijnDijk Construction is een zelfstandige werkmaatschappij binnen de ‘Process Equipment & Constructions divisie’ van Andus Group. De overige divisies zijn ‘Refractories’ en ‘Offshore & Maritime’. Andus Group is een internationale onderneming met circa 1.000 medewerkers en 14 gespecialiseerde werkmaatschappijen wereldwijd actief in een breed, industrieel werkveld. Kennismaken? Graag. Bel of kijk op www.rijndijk.com of www.andusgroup.com
03-06-14 15:46
IN DEZE EDITIE
10 ‘ChEmIE NoDIg voor wINNENDE kETENs’
30 ThEma: ENErgIE-EffICIëNTIE
Tijdens het Deltavisie-congres in Rotterdam vertelde Richard Verhagen van Huntsman honderduit over de winst die ketens kunnen opleveren. Hij weet waar hij het over heeft, want als Europese directeur voor de inkoop van energie en grondstoffen kijkt hij continu naar mogelijkheden.
Twee jaar geleden besloot BASF Heerenveen alle energiestromen op de site in kaart te brengen. Daaruit bleek dat het bedrijf maar liefst 33 procent op de energiekosten kon besparen als de stoomproductie anders zou worden ingericht. Na de zomer gaat BASF ermee aan de slag. Op dat moment heeft Independent Belgian Refinery zijn stoomproductie ook helemaal omgegooid. Het bedrijf stapt van oliegestookte stoomboilers over naar gasgestookte installaties.
17 shEll sTElT aaNDEElhouDErs gErusT Carbon bubble? Stranded assets? Niets aan de hand hoor. Dat, in een notendop, vat de brief samen die Shell in mei naar zijn stakeholders heeft gestuurd. Het bedrijf reageert daarmee op een rapport dat stelt dat de grote oliebedrijven niet voldoende rekening houden met stranded gas en de carbon bubble.
18 PlaN vaN PlaNT maNagEr of ThE YEar De genomineerden voor de prestigieuze titel van Plant Manager of the Year hebben tijdens het Deltavisie-congres een column voordragen om de harten van de congresbezoekers te winnen. Wat zijn Arjen Fieret (Air Products), Ronny van de Lavoir (Dow Chemical) en Frans Scheeren (OCI Nitrogen) van plan als ze winnen?
24 algEN vErDuurZamEN groNDsToffEN De één maakt kunstmest voor de agrarische sector, de ander grondstoffen voor crèmes en lotions. Maar wat Yara en Croda verbindt, is dat ze beide proberen duurzamer om te gaan met hun afvalwater. Hun wapens: algen en membraanfiltratie.
INsIDE EN vErDEr Commentaar 5 feiten en cijfers • Groot onderhoud bij Zeeland Refinery • Honderd banen op de helling bij DuPont Dordrecht 6 feiten en cijfers buitenland • Groei Chinese (petro)chemie een halt toegeroepen • Meer Amerikaans schaliegas voor Ineos in Europa 9 Binnenstebuiten • Niko van Gent 23 online 28 onbevangen • René den Heeten 29 Producten 38 Technologie 39 agenda 41 Column • Jan Van Doorslaer 44 Biochem 45
PETROCHEM 06 – 2014
03_B_Inhoud.indd 3
3
03-06-14 15:00
“ Is your plant ready for the future? “
Al 25 jaar het managementblad voor de olie- en chemische industrie NUMMER 06 - 2014 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Veembroederhof 7, 1019 HD Amsterdam, Postbus 12936, 1100 AX Amsterdam e-mail: redactie@petrochem.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 312 2081 EINDREDACTIE: Inge Janse 020 312 2796 Liesbeth Schipper 020 312 2083 REDACTIE: David van Baarle 020 312 2082, Elise Quaden 020 312 2084,
VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, Katrien Bogaerts, Jan van Doorslaer, Niko van Gent, Jacqueline van Gool, René den Heeten, Henk Leegwater, Gerard van Nifterik, Erik te Roller, Wim Soetaert, Francis Voermans, Eric de Vries, Cyril Widdershoven LAY-OUT: Gabriele Köbbemann OMSLAGFOTO: Gazprom Neft ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, t: 070 399 0000 - f: 070 390 2488 Rob Koppenol rob@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 312 2088 DRUKKERIJ: MediaCentrum Rotterdam ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Petrochem verschijnt 11x per jaar. Nederland/België v 165,– per jaar Introductie NL/B 25% v 124,00 per jaar Overig buitenland v 192,– Losse verkoopprijs v 20,50 Studenten v 38,50 Proefabonnement 3 mnd v 27,00 Digitaal jaarabonnement (tablet) v 69,99 Digitaal 1 editie (tablet) v 6,99 OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.
Making critical plant information fully visible is just the beginning of the vigilant cycle. Seeing clearly gives you the knowledge necessary to anticipate the changes required in your process. Knowing in advance brings you the speed and flexibility to optimize your plant in real time. And by acting with agility, you are able to adapt to the ups and downs of your business environment. VigilantPlant excels at bringing out the best in your plant and your people - keeping them fully aware, well informed, and ready to face the next challenge.
Please visit us at www.yokogawa.com/eu
04_colofon_yokogava.indd 4
Abonnementenland: Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel: 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) Fax: 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen. Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten. Prijswijzigingen voorbehouden.
© Industrielinqs pers en platform Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever. ISSN: 1380-6386
03-06-14 15:46
COMMENTAAR
‘Als kamervragen graadmeter moeten worden voor veiligheid in de industrie, houd ik mijn hart vast.’
Trapleuning Over sommige tweets kun je hele commentaren schrijven. Neem nu deze van D66-kamerlid Stientje van Veldhoven: @SvVeldhoven Bij #Odfjell uitgebreid gesproken over hoe de chemische industrie veiliger kan worden. Mix van cultuur, techniek, management en handhaving. Ten eerste lijkt Odfjell me nu niet de meest uitgelezen plek om te praten over hoe de chemische industrie veiliger kan worden. Of je moet willen leren van wat er fout kan gaan. In de praktijk, maar met name ook in de communicatie rond veiligheid. Wat dat betreft heeft Odfjell in het verleden wel laten zien hoe het niet moet. Natuurlijk zitten er nu andere mensen bij Odfjell en we zijn weer een poosje verder, maar om als kamerlid uitgebreid te spreken over hoe de ‘chemische industrie’ veiliger kan worden, dan weet ik wel betere plaatsen. En dan bedoel ik niet de burelen van branche-organisaties, adviseurs of andere organisaties waar ze veiligheid aandachtig hebben bestudeerd. Ga bijvoorbeeld op bezoek bij gedreven plantmanagers, die dagelijks met de veiligheid van hun mensen en installaties bezig zijn. Bij de verkiezingen van de Plant Manager of the Year heb ik bij de kandidaten veel bevlogenheid gevoeld. Ook bij het filmen voor Safety Buddy, waarbij we twee industriële managers laten praten over veiligheid, ben ik veel ziel en zaligheid tegengekomen, en vooral doorleefde ideeën en methodieken. In de war En als je dan als kamerlid gaat praten over de chemische industrie, doe het dan ook met een echt chemiebedrijf. Odfjell is namelijk geen chemiebedrijf. Het zit weliswaar in de chemische keten, maar er worden alleen brandstoffen en chemicaliën opgeslagen. Er vindt, als het goed is, geen enkele chemische reactie plaats. Zou dat gebeuren, dan hebben we mogelijk echt een probleem.
Begrijp me niet verkeerd, het moet geen semantische discussie worden over wat wel en wat niet chemie is. Want zoals de VNCI al jarenlang benadrukt: Chemie is Overal. Ook bij niet-leden als Odfjell. Maar waar ik me zorgen over maak, is dat niet alleen de burger en vaak ook de journalistiek onwetend is, maar ook de politiek. Vooral omdat de politiek soms zo overtuigend kan zijn, in al haar onwetendheid, dat zelfs mensen die het wel zouden moeten weten ervan in de war kunnen raken. Kamervragen In de tijd dat het echt menens werd bij Odfjell, had ik een discussie met een ervaren rot in de chemie. We waren het met elkaar eens dat er verschillende signalen waren die erop wezen dat het niet helemaal snor zat bij het bedrijf. Toch schrok ik erg van zijn redenering: ‘Er worden zelfs kamervragen gesteld over Odfjell, dus dan moet er echt wel wat aan de hand zijn.’ Dusssssss… Als dat de graadmeter moet worden van veiligheid in de industrie, dan houd ik mijn hart vast. Tsja, en dat veiligheid ‘een mix moet zijn van cultuur, techniek, management en handhaving’ had iedere gedreven en ervaren plantmanager Stientje kunnen vertellen. En ze had ook meer te weten kunnen komen hoe daar elke dag daadwerkelijk aan wordt gewerkt door heel veel bereidwillige mensen in de industrie. Misschien moeten we ook maar eens een Safety Buddy voor Stientje zoeken. Kunnen we meteen kijken hoe het met de veiligheidsbeleving in het Binnenhof is gesteld. En zou Stientje zelf wel uit veiligheidsoverwegingen de trapleuning vasthouden als ze vanuit de ivoren toren neerdaalt? Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via twitter : @wimraaijen
PETROCHEM 06 – 2014
05_C_commentaar.indd 5
5
03-06-14 15:48
FEITEN & CIJFERS
In mei heeft Shell pernis flink gefakkeld omdat een fabriek uit bedrijf moest worden genomen vanwege een interne lekkage. De lekkage is in de loop van de dag gestopt. Het ging volgens de CIN-melding de avond ervoor om een scheur in de leiding van een fornuis waarin asfalt en propaan zaten. Door de scheur lekte propaan en daardoor was er korte tijd explosiegevaar. Er was een grote rookpluim te zien. De DCMR heeft het voorval onderzocht. Het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland en de gemeente Rotterdam hebben bestuurlijk overeenstemming bereikt over het terugdringen van ontgassingen door varende binnenvaartschepen. Het gaat om het terugdringen van ontgassingen met benzeen, benzeenhoudende en op termijn ook andere vluchtige stoffen. Vanaf 2018 tot 2020 moet het varend ontgassen helemaal tot het verleden behoren. Provincies Noord-Brabant en Zuid-Holland willen zelfs al per 1 januari 2015 een verbod op het varend ontgassen van benzeen en een jaar later op het ontgassen van benzeenhoudende producten. Met ontgasinstallaties op de wal of op het schip moeten schepen dan gecontroleerd worden ontgast. Aan het Hollands Diep bij Moerdijk is inmiddels de eerste ontgasinstallatie beschikbaar. Met een groei van 2,5 procent in 2014, hoofdzakelijk gedreven door een herstellende Europese economie, bereikt de industrie weer het productieniveau van vóór de crisis (topjaar 2007). Dat stelt ING in het Kwartaalbericht Industrie. Vooral het vierde kwartaal van 2013 vormde een inhaalslag voor de industrie. De productie groeide daarna slechts beperkt. De voedingsindustrie stabiliseert dit jaar na een sterke groei in 2013, terwijl de chemie en maakindustrie juist groeien na een zwak afgelopen jaar. Qua winstgevendheid is er wel een verschil, die ontwikkelt zich in de maakindustrie aanmerkelijk positiever dan in de chemie.
6
PETROCHEM 06 – 2014
06_7_D_feiten-cijfers.indd 6
ChEmIE NL: uITERST zoRgwEkkENdE SITuaTIE dooR uITbLIJvEN INvESTERINgEN De VNCI slaat groot alarm. De spreekbuis van de Nederlandse chemische industrie ziet namelijk dat ondanks economisch herstel er sprake is van een chronisch tekort aan investeringen. Dat meldt zij bij de bekendmaking van de eerste kwartaalcijfers van 2014. Die kwartaalcijfers zelf, afkomstig van het CBS, geven in ieder geval weinig reden tot pessimisme. In de eerste drie maanden lag de omzet 3 procent en de productie 7 procent hoger dan in dezelfde periode in 2013. Bovendien heeft de sector voor het eerst sinds het uitbreken van de crisis het voormalige productierecord van eind 2008 verbroken. Ook de bezettingsgraad van de fabrieken lag met bijna 82 procent op het pre-crisisniveau. Wel vormden de marges een pijnpunt, want door teleurstellende marktvraag zijn de prijzen van de chemicaliën nog niet alles. De pijn zit volgens de VNCI bij het uitblijven van grote investeringen. Ja, er wordt onderhoud gepleegd, ja, er wordt gewerkt aan onderzoek en innovatie, maar de grote nieuwbouw- en uitbreidingsprojecten blijven uit. Want hoewel de investeringsverwachting 8 procent hoger ligt dan vorig jaar, is dat altijd nog veel te weinig om de sector radicaal te hervormen richting een duurzame industrie. Rest de vraag: maakt de sector het probleem niet groter dan het is? Eind april maakte hetzelfde CBS namelijk bekend dat de investeringen in de chemie en raffinage dit jaar met 12 procent zouden stijgen en uitkomen op 2,5 miljard euro. Navraag bij de VNCI leert dat de chemie (dus zonder de raffinage) sinds 2009 op een investeringsniveau van gemiddeld 1,5 miljard euro per jaar zit, terwijl dit volgens de vereniging 500 miljoen meer zou moeten zijn om alles op orde te houden én de stap richting meer duurzame processen te maken. Bovendien is het investeringsniveau op andere continenten structureel beter. Tussen 2006 en 2012 gebruikte de Europese chemie zo’n 3,5 procent van haar omzet voor investeringen, terwijl dit niveau enkel in Brazilië lager lag. De grote groeiers waren in die periode vooral China (dat van 11,5 naar 14,1 procent ging) en de VS, waar de verhouding omzet-investeringen tussen 2006 en 2012 steeg van 3,5 naar 5,4 procent.
Nam pLEEgT oNdERhoud aaN gaSzuIvERINgSINSTaLLaTIE De Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) neemt de gaszuiveringsinstallatie in Emmen onder handen. Twee weken lang is er extra gefakkeld om de installatie drukvrij te maken. Daarna zijn er onderhoudswerkzaamheden en aanpassingen op het terrein die tot halverwege juli zullen gaan duren. Bij de gaszuiveringsinstallatie wordt zuur gas verwerkt vanuit een aantal kleinere gasvelden. Dit betekent dat het gas zwavelverbindingen zoals H2S bevat. Het zure gas moet een speciale behandeling krijgen om het “zoet” en gebruiksklaar te maken. De gaszuiveringsinstallatie bestaat op dit moment uit twee zogenoemde treinen. Een van deze treinen wordt definitief buiten werking gesteld. De andere trein wordt schoongemaakt en zal na afloop van de werkzaamheden weer worden gebruikt. De installatie verwerkt daarna in afgeslankte vorm op dezelfde manier als voorheen het zure gas uit de omgeving.
blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl
03-06-14 15:00
he
op ww
m .nl
m
en
gRooT oNdERhoud bIJ zEELaNd REFINERy De installaties van Zeeland Refinery lagen in mei stil voor groot st gelez ee onderhoud. Het is voor de raffinaderij naar eigen zeggen de grootste onderhoudsstop ooit. De laatste stop was vijf jaar geleden en de volgende zal pas weer over zes jaar zijn. De werkzaamheden vergen in totaal ruim achthonderdduizend w .p e tro c manuren. Op de drukste momenten waren tot wel drieduizend mensen op de site aan het werk. Bij het ter perse gaan van deze Petrochem was het plan de eerste fabrieken vanaf 9 juni weer in bedrijf te nemen. Naast het onderhoud van de fabrieken werden tijdens de stop ook projecten uitgevoerd en afgerond. Zo heeft Mourik een nieuw stuk voor de fakkel gebouwd. Het nieuwe stuk moest in de tweede helft van mei direct onder de top van de fakkel worden geplaatst. Spectaculair, omdat de top van de fakkel daarvoor ongeveer 115 meter omhoog moest worden gehesen. Ook zorgt een aantal projecten ervoor dat de capaciteit van de hydrocracker hoger wordt en de flexibiliteit van de raffinaderij toeneemt. Verder is een aantal projecten gericht op het verlagen van het energiegebruik. Zeeland Refinery investeert 64 miljoen euro in de projecten om de raffinaderij te moderniseren en flexibeler te maken, de veiligheid te verbeteren en het milieu minder te belasten. De kosten voor het onderhoud zijn tachtig miljoen euro.
hoNdERd baNEN op dE hELLINg bIJ dupoNT doRdREChT Bij DuPont in Dordrecht komen ‘op termijn’ rond de honderd banen te vervallen. Aanleiding voor de inkrimping is het streven om de vaste kosten met minimaal achttien miljoen euro omlaag te brengen en zo de concurrentiekracht te versterken. Het banenverlies moet negen miljoen euro aan bezuinigingen opleveren. De andere negen miljoen zit in verbeteringen van onder meer de productieprocessen. DuPont wil in het werknemersbestand snijden door natuurlijk verloop en vrijwillig vertrek, maar sluit gedwongen ontslagen niet uit. De plannen liggen momenteel bij de ondernemingsraad. Bovendien gaat DuPont in gesprek met de vakbonden voor het bijbehorende sociaal plan. Directeur Paul Meyers kondigde ook aan dat er wordt bezuinigd door in de pensioensregeling te snijden. ‘De eindloonregeling die de meeste medewerkers bij ons hebben, moet op de helling vanwege veranderingen in de wetgeving per 1 januari 2015. Bovendien is de regeling heel duur voor het bedrijf. Met een aangepaste regeling kunnen we geld besparen voor het bedrijf terwijl we onze medewerkers ook een goede regeling bieden.’ Het is nog niet bekend of de bezuiniging verband houdt met de eind vorig jaar aangekondigde afsplitsing van performance chemicals, een bedrijfstak waar een gedeelte van de site in Dordrecht ook onder valt.
BRENT RUWE OLIEKOERS
PRIJS PER VAT IN US DOLLARS
115
110
105
17 21 22 23 24 25 28 29 30
1
APRIL
MEI
2
5
6
7
8
9 12 13 14 15 16 19 20 21 22 23 26 27
De gemiddelde dagproductie van de Nederlandse industrie was in maart 1,4 procent hoger dan in maart 2013. De groei is kleiner dan in februari (5,1 procent) en januari (3,3 procent). De productiestijging was bij de basismetaal- en metaalproductenindustrie met 5,4 procent het grootst. Ook de aardolie-, chemische, rubber- en kunststofverwerkende industrie (4,6 procent), de elektrotechnische en machine-industrie (3,4 procent), en de transportmiddelenindustrie (1,8 procent) produceerden meer dan een jaar eerder. De industriële productie bereikte in december 2013 het hoogste niveau in zes jaar. Daarna wisselen productiedalingen en -stijgingen elkaar af. In januari kromp de productie ten opzichte van december, in februari was er groei, maar in maart weer krimp.
PERSONALIA Na slechts twee jaar aan het roer te hebben gestaan, vertrekt willem huisman alweer als president van Dow Benelux. Hij wordt opgevolgd door anton van beek, die momenteel business director is voor de afdeling Coating Materials in Europa, MiddenOosten en Afrika. Huisman blijft wel bij Dow, want hij wordt de president van Dow Duitsland. Een reden voor het snelle vertrek geeft Dow niet. herbert Fisch is per direct de nieuwe managing director van BASF Nederland. Fisch volgt ger van der Lubbe op, die na tien jaar directeurschap met pensioen gaat. Als managing director krijgt Fisch hetzelfde takenpakket als zijn voorganger: eindverantwoordelijkheid voor de vijf productielocaties (De Meern, Heerenveen, Boxtel, Oosterhout en Maastricht) en het hoofdkantoor in Arnhem. Fisch (1958) komt uit Krefeld (Duitsland), heeft een postdoctoraal diploma in de chemie, en is sinds 1988 actief als manager bij BASF. In zijn laatste functie was hij managing director van BASF in Hongarije en het Platform Zuidoost-Europa.
PETROCHEM 06 – 2014
06_7_D_feiten-cijfers.indd 7
7
03-06-14 15:00
A B RA N D NEW W AY...
N EW B
RAN D
SAM E P E
OPLE
MOR E
VALU E
Harsco Infrastructure heeft een nieuwe naam: Brand Energy & Infrastructure Services. Een organisatie van wereldformaat en internationaal marktleider in industriĂŤle dienstverlening. More value dus! U kunt bij Brand blijven rekenen op onze expertise, uitstekende samenwerking en de allerhoogste veiligheid! Wilt u meer weten over Brand? 24308/6
Neem dan gerust contact op, welkom bij Brand! T (NL) +31 (0)900 742 00 00 T (B) +32 (0)3 231 21 97 I www.beis.com
24308-6 HARSCO BRAND adv rebranding Petrochem.indd 1 08_harsco.indd 1
28-05-14 14:45 03-06-14 10:56
FOTO: PETROCHINA
FEITEN BUITENLAND
GRoEI ChINESE (pETRo)ChEMIE EEN hALT ToEGERoEpEN De stormachtige opkomst van de (petro)chemische industrie in China lijkt een halt toegeroepen. Dat schreef een columnist van het persbureau Reuters begin mei op de vakwebsite van DownstreamToday.com. Eerder bleek de raffinage aldaar al uitgegroeid, en nu lijkt ook de groei van de productiecapaciteit voor chemicaliën tegen een plafond op te lopen. Belangrijkste oorzaken zijn de trage wereldeconomie en de versterkte concurrentiepositie van de chemische industrie in de Verenigde Staten. De nummers die bij de vertraging horen zijn even indrukwekkend als de plannen ooit waren. Zo is de etheenfabriek van dik drie miljard dollar die de Aziatische chemiereus Sinopec wilde bouwen terug in de wachtkamer geplaatst. Deze gigant zou jaarlijks vier miljoen ton etheen gaan uitspugen, maar dat blijkt economisch niet zo handig. In de VS kan dezelfde grondstof namelijk uit schaliegas worden gemaakt, en dan liggen de productiekosten de helft lager. Bovendien staan er voor de komende tijd vele, vele miljarden aan investeringen gepland voor nieuwe productiesites in Amerika (waaronder een gigantisch project van BASF voor propeen), waardoor de balans tussen vraag en aanbod steeds lastiger wordt. Daarnaast moet de olie waaruit Chinese fabrieken hun producten kraken wel érg veel goedkoper worden, wil de chemie ter plaatse kunnen concurreren met die in de VS. Ook in de hoek van de raffinage vallen klappen. PetroChina zou namelijk met Shell een raffinaderij van dertien miljard dollar bouwen, maar deze wordt tot nader orde uitgesteld. Een ander project dat gepland stond, samen met Petroleos de Venezuela, gaat ook (nog) niet door. Hier is de bottleneck dat de vraag naar benzine niet zo snel groeit als werd voorspeld én er een ferme overcapaciteit van raffinaderijen is. China is bijvoorbeeld al enige tijd exporteur van benzine, aangezien het meer raffineert dan het zelf consumeert. De investering in nóg een fabriek biedt daarom financieel weinig zekerheid over de terugverdientijd.
m .nl
op ww
he
m
en
MEER AMERIkAANS SChALIEGAS vooR INEoS IN EURopA Het was al even bekend dat Ineos als eerste bedrijf in Europa schast gelez ee liegas uit Amerika krijgt, en het bedrijf pakt nu flink door. Het Britse chemieconcern heeft het aantal schepen van vervoerder Evergas namelijk uitgebreid naar zes. De schaliegasarmada wordt momenteel in China gebouwd en komt in 2015 in de vaart. w .p e tro c Ook nieuw is de bevestiging dat het schaliegas voor twee krakers is bedoeld: die in het Noorse Rafnes was al bekend, maar ook Grangemouth, Schotland zal op ethaan gaan draaien. Ineos heeft bovendien vertrouwen in de toekomst van schaliegas, want het vervoerscontract is voor vijftien jaar. Het bedrijf wil hiermee ‘zo concurrerend mogelijk’ etheen produceren in Europa. Het schaliegas wordt geleverd door gas- en steenkoolfabrikant Consol Energy, dat via de Mariner East-pijpleiding het schaliegas vanuit het schalierijke Marcellus-veld in het westen van Pennsylvania verplaatst naar het distributiecentrum Marcus Hook. Daar wordt het schaliegas vloeibaar gemaakt en door Evergas per boot vervoerd naar Europa. Ineos liet bovendien weten dat het een overeenkomst heeft met Enterprise Products. Dit betekent dat ook deze leverancier van ethaan via zijn exportfaciliteit aan de kust van Texas aan Ineos gaat leveren.
Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl
09_E_FCbuitenland.indd 9
In mei is de nieuwe, efficiënte chloorfabriek van AkzoNobel in het Duitse Rhein-Main-gebied geopend. Om dat mogelijk te maken, heeft het concern de afgelopen jaren 140 miljoen euro geïnvesteerd in een bestaande fabriek. Het resultaat is 50 procent méér productiecapaciteit en 20 procent minder ecologische belasting. De AkzoNobel-fabriek staat sinds 2011 in de steigers en kan na afronding gebruikmaken van een nieuwe membraantechnologie. Hierdoor is per ton product 30 procent minder energie nodig. Bovendien kan de plant nu 250 kiloton chloor per jaar produceren, waardoor het bedrijf leidend blijft in de Europese markt voor chloor-alkali. Rusland heeft een historische, dertigjarige gasdeal met China gesloten. Het land zal jaarlijks zo’n 38 miljard kubieke meter gas leveren aan China, een kwart van de totale jaarlijkse Chinese gasconsumptie. Het totale contract vertegenwoordigt een waarde van vierhonderd miljard dollar. China betaalt een relatief hoge prijs voor het gas, die zal worden berekend via een aan de olieprijs gerelateerde formule. Rusland investeert 55 miljard euro om het contract te kunnen vervullen, terwijl China zelf 22 miljard investeert. Er zijn al uitgewerkte plannen voor een pijpleiding die het gas van West-Siberië naar Vladivostok transporteert om zo het noordoosten van China te bereiken. Met een gashub in de stille oceaan krijgt Rusland ook toegang tot de Japanse en ZuidKoreaanse markt. De deal geeft Poetin wat lucht, nu zowel de EU als de VS dreigen met sancties vanwege de Russische invasie in de Oekraïne. Solvay en Ineos hebben goedkeuring gekregen van de Europese Commissie voor hun voorgestelde 50/50 chloorvinyl joint venture. Daarvoor moet Ineos wel een aantal faciliteiten verkopen, waaronder de chloormembraanfabriek en EDC/ VCM-fabrieken in Tessenderlo, en de pvc fabriek in Beek.
PETROCHEM 06 – 2014
9
03-06-14 15:45
INTERVIEW
Richard Verhagen, purchasing director Huntsman:
10
PETROCHEM 06 – 2014
10_11_12_13_15_O_Interview.indd 10
03-06-14 14:59
‘Chemie nodig voor winnende ketens’ Tijdens het Deltavisie-congres in Rotterdam vertelde Richard Verhagen van Huntsman honderduit over de winst die ketens kunnen opleveren. Hij weet waar hij het over heeft, want als Europese directeur voor de inkoop van energie en grondstoffen kijkt hij continu naar mogelijkheden. Net voor het congres sprak Verhagen met Petrochem over de mogelijkheden die samenwerking biedt, maar ook over de kansen en gevaren van schaliegas, groene grondstoffen en Europees beleid. Inge Janse
FOTO’s: ERiC dE VRiEs
Wie het nieuws volgt, kan niet anders dan concluderen dat de chemische industrie in Europa in een moordtempo op een ravijn afdendert. De prijzen voor energie en grondstoffen rijzen de pan uit, de vraag uit eigen continent ligt laag, en het emissiehandelsysteem en de duurzaamheidsdoelstellingen van Europa zorgen voor een ongelijk speelveld. Het resultaat: een zogeheten investment drain naar de Verenigde Staten en het Midden-Oosten en steeds meer problemen om zwarte cijfers te schrijven. Het is dus nogal onverwacht dat Richard Verhagen, directeur voor de aankoop van energie en grondstoffen in Europa voor chemieconcern Huntsman, er rustig bij zit. Als aanvoerder van enkele tientallen collega’s verzint hij de strategie om zo efficiënt, betrouwbaar en rendabel mogelijk grondstoffen en utilities als gas, water en elektriciteit binnen de bedrijfspoorten te krijgen. Je zou denken: als er iemand dag in dag uit moe wordt van die concurrentienadelen, dan is het wel de man die voor ruim twintig locaties van Huntsman in Europa verantwoordelijk is voor de inkoop van essentiële goederen. Maar vraag je hem naar zijn grootste uitdaging van dit moment, dan hoor je daar niets over. Verhagen meldt het vooral lastig te vinden om alle ballen in de lucht te houden, want het is veel én leuk. Het verbaast me dat je iets positiefs zegt. Ik had verwacht dat je direct zou beginnen over schaliegas. Dat had ik ook kunnen zeggen, maar schaliegas is een Amerikaans ding waar we alleen maar last van hebben. Daar kun je als Europa niet zo veel aan doen. Eén van de ballen die ik in de lucht houd, is “ontwikkel een strategie voor de schaliegasbedreiging”. Sure. Maar dat maakt het nog wel steeds een leuk dossier om aan te werken.
PETROCHEM 06 – 2014
10_11_12_13_15_O_Interview.indd 11
11
03-06-14 14:59
Een van jullie oplossingen voor schaliegas is ketensamenwerking. Hoe is dat tot stand gekomen bij Huntsman? Er zijn allemaal pijpleidingen die naar het Huntsman-terrein gaan en die er weer van vertrekken. Dat geeft aan dat we als Huntsman een geschiedenis hebben van ketendenken, ook toen we nog ICI waren. In de jaren ‘70 en ‘80 was dat makkelijk, want toen verbonden we de ene ICI-site met de andere. Huntsman heeft dat toenmalige denken van ICI Rozenburg voortgezet omdat de intrinsieke logica er gewoon was. De zakelijke redenen creëerden winnende ketens. Wat zijn de belangrijkste ketens waar Huntsman in zit? Dat is die voor chloor met AkzoNobel, waaraan vervolgens Shin Etsu zijn pvcproductie heeft gekoppeld. Ook hebben we sinds midden jaren ‘90 een heel groot cluster voor warmtekrachtkoppelingscentrales. We doen dat in samenwerking met Eneco, LyondellBasell en Air Liquide. Gezamenlijk hebben we op dit terrein wkk’s gebouwd om al die partijen te voorzien van elektriciteit en stoom. Deze installaties zijn nu alleen aan het einde van hun levensduur gekomen, want de marktsituatie in Nederland is significant veranderd. De tijd heeft ons ingehaald, en dan kan ook een winnende keten ten einde komen. Verder hebben we onze productie van formaldehyde volledig uitbesteed aan Momentive, terwijl Air Liquide voorziet in onze behoefte aan koolmonoxide. Dat doen zij beter dan wij. Huntsman heeft daarom via pijpleidingen logische verbindingen gecreëerd. Wanneer ontstaan de beste ketens? Aan de basis van winnende ketens liggen de kansen voor de partijen. Wat is de taart die in waarde moet worden verdeeld? En hoe deel je die? Want uiteindelijk is dat het: een investering versus wat het oplevert. Zo rationeel blijft het altijd, ook met een keten. Daar begin je niet aan voor de relatie, maar voor de zakelijke motieven. Zijn die er, dan heb je een goede basis. Maar dan ben je er nog niet! Er moet ook een goede, transparante, open relatie zijn. Want als we met z’n allen gaan pokeren, dan kom je er niet uit. Er moet chemie zijn. We moeten dus allemaal weten wat de drivers en opportuniteiten zijn. Wie 12
wordt hier beter van? Hoeveel verdien jij hieraan, hoeveel ik? Kunnen we de taart zo verdelen dat we ons daar allebei goed bij voelen? Zijn er cijfers wat die ketens opleveren? Jij moet het ook verantwoorden naar je bazen, toch? Die zijn er zeker, maar die zijn vertrouwelijk. Maar al onze ketens, zoals voor chloor en de relatie met Air Liquide on site, zijn de afgelopen drie jaar tegen het licht gehouden. Waar zit de waarde? Klopt het nog steeds? Past het nog in het beeld van waar we naartoe willen? Hoe staat het met ketensamenwerking in heel het Rotterdamse gebied? Is die onderontwikkeld? Nee, absoluut niet! Ik doe vaak zaken elders in Europa, en ik ervaar organisaties voor de industrie in Nederland zoals het Havenbedrijf Rotterdam als heel ondernemend, doelgericht en kritisch. Zij houden de politiek en overheid goed scherp en kijken continu naar kansen. Kijk, Nederland mist kansen en laat dingen liggen. Want laten we eerlijk zijn: de politiek moet veel proactiever. Maar als ik onze discussies met de Nederlandse overheid vergelijk met die in andere landen, dan merk ik dat daar beduidend minder inzicht, kennis en ondersteunende organisaties aanwezig zijn. Het duurt daarom veel langer voordat bedrijven daar iets voor elkaar krijgen. Wat ook goed uitpakt voor Huntsman Holland, is dat er vanuit het hoofdkantoor in Houston nog steeds wordt geïnvesteerd. Ja, wij doen gelukkig nog investeringen en bouwen reactoren bij. Maar is dat genoeg? Houston reageert momenteel toch heel terughoudend op nieuwe investeringsaanvragen. Dat merken we ook bij de andere divisies in Europa. Want laten we eerlijk wezen: als je een geïnvesteerde dollar vier keer terugverdient in Amerika, terwijl je een euro in
Europa, hoe goed die investering ook is, maar twee keer terugkrijgt, waar ga je dan je investering doen? Bovendien zijn de toekomstige beleidsmatige bedreigingen voor Europa groter dan voor Amerika. Beleidsmatig als in? Neem de duurzaamheidsstrategie voor 2030, zoals 40 procent minder CO2 uitstoten. Dat is natuurlijk een prachtig doel, maar wie gaat die rekening gepresenteerd krijgen? En kan Europa dan nog voldoende concurrerend zijn ten opzichte van locaties in het Verre Oosten, het Midden-Oosten en Amerika, waar onze grootste competitors zitten? Met hun cost of production en verkoop in jouw lokale markt blazen zij je probleemloos helemaal weg. Waar is het beleid om de industrie goed te laten presteren? En voor de werkgelegenheid? Bovendien hebben we de afgelopen vijftien jaar al klappen voor onze kiezen gehad. Onderschat dat niet. Waar wij in de chemische keten zitten, redden we het nog wel, maar kom je iets hoger upstream, dan gaat het minder. In de petrochemie wordt al gesloten en gerationaliseerd. En als de petrochemie en de chloorindustrie hard worden geraakt, dan raken wij onze building blocks kwijt. Hoeveel verder willen we dit laten komen? Welke gevaren levert dat op de korte termijn op voor Huntsman? Ik zie dat er regelmatig sluitingen plaatsvinden bij de krakers, en daar komen enkele van onze grondstoffen in grote hoeveelheden vandaan. Minder productie hier betekent meer afhankelijkheid van import elders, en dat heeft prijsstijging tot gevolg. Die stijging moeten we als chemie slikken, want het is niet zo dat we de prijzen voor onze producten zomaar omhoog kunnen gooien. Dat kunnen we rustig uitsluiten. Ook in de chloorketen vinden veel saneringen plaats. Bovendien gaat de prijs van je chloorproduct omhoog, want in
‘Laten we eerlijk wezen: als je een geïnvesteerde dollar vier keer terugverdient in Amerika, terwijl je een euro in Europa, hoe goed die investering ook is, maar twee keer terugkrijgt, waar ga je dan je investering doen?’
PETROCHEM 06 – 2014
10_11_12_13_15_O_Interview.indd 12
03-06-14 14:59
‘Als we met z’n allen gaan pokeren, dan kom je er niet uit. We moeten allemaal weten wat de drivers en opportuniteiten zijn. Wie wordt hier beter van? Hoeveel verdien jij hieraan, hoeveel ik?’ de chloorketen wordt 50 procent van de variabele kosten bepaald door elektriciteit. En dat is een heel erg dure grondstof geworden, met al die belastingen die erop zitten. Onderschat dat niet. De marges worden daardoor zo flinterdun dat de prijs omhoog moet. In hoeverre kan Huntsman die doorberekenen aan de MDI-markt waar wij in zitten? Daarnaast hebben we het altijd over de CO2-prijs. Die kost jammer genoeg maar vijf euro per ton, en dat is veel te laag om nieuw beleid voor elkaar te krijgen. Maar een studie geeft aan dat in sommige Europese landen een ton CO2 in werkelijkheid al tussen de dertig en
veertig euro kost. Dat is vanwege alle duurzame belastingen die worden geheven op elektriciteit, aardgas en andere activiteiten. Die prijs wordt nu door bedrijven betaald. Cash. Iedere dag weer. En die kosten bestaan niet in China, het Midden-Oosten en Amerika. Daar gaat dat geld cash de investeringspot in. Dat klinkt als een gitzwarte toekomst. Ja, ik begon positief, maar dit is het zwarte ten opzichte daarvan. Ik ben niet negatief, maar ik hoop wel dat de uitkomst van de Europese verkiezingen zorgt voor goed beleid voor onze indus-
trie en werkgelegenheid. Met voldoende positieve signalen kan het vertrouwen terugkomen om te willen investeren. Waar denk je dan concreet aan? Schaliegas moet in Europa worden ontwikkeld. Dat moet gewoon gebeuren. Ik weet zeker dat dit met de innovatieve krachten in Nederland op een manier kan die duurzaam verantwoord is. Maar wat heeft dat voor zin? Als het al werkt, duurt het nog minimaal tien jaar voordat schaliegas iets oplevert. Het gaat niet acuut morgen iets opleveren, en daarom moet je nu beginnen! Blijf het niet voor je uitschuiven met moratoriums. Durf beleid te maken waarin je zegt: we gaan het oppakken. Daar komen investeringen uit voort. In Europa is Groot-Brittannië een van de landen die het hardste knalt, en het verwacht echt significante werkgelegenheid. Die is er
PETROCHEM 06 – 2014
10_11_12_13_15_O_Interview.indd 13
13
03-06-14 15:00
verduurzaamt Steeds meer mensen kiezen voor windenergie. Maar in perioden van minder wind is aardgas een schone, flexibele back-up. Daarom ontwikkelden GasTerra en Eneco de windafhankelijke gaslevering. Een mooi voorbeeld van economisch en ecologisch verantwoord aardgasgebruik. En een stap in de richting van een duurzame energievoorziening. www.gasterra.nl
GAS00201_Adv_Petrochem_A4_Verduurzaamt.indd 1 14_gasterra.indd 1
16:59 03-06-14 17:20
‘Het is niet anders dan dat onze concullegalanden als Amerika, het Midden-Oosten en China een CO2-importbelasting moeten gaan betalen.’ ook nu al vanwege de proefboringen. Mensen zijn aan het werk en er wordt geld uitgegeven om er iets van te maken. Ga er dus mee aan de slag. Ik ben ervan overtuigd dat het nooit dezelfde prijsOVER RiCHARd VERHAgEn Richard Verhagen werkt bij Huntsman als Purchasing director Feedstock & Energy EAME. Van huis uit is hij chemisch ingenieur en heeft hij een MBA. Eerder was hij 26 jaar actief bij Arco Chemical, Lyondell Chemical en LyondellBasell, waarbinnen hij managementfuncties vervulde voor engineering, operations, maintenance, marketing & business en purchasing. sinds 2010 werkt hij bij Huntsman Corporate Purchasing voor alle Europese vestigingen voor bulkgrondstoffen, energie, industriële gassen en utilities.
schok voor aardgas gaat creëren als in de VS, maar het gaat zeker effect hebben voor de werkgelegenheid en de economie. En het gelijke speelveld met de rest van de wereld? Wat wil je daaraan doen? Het is niet anders dan dat onze concullegalanden als Amerika, het Midden-Oosten en China een CO2-importbelasting moeten gaan betalen. Dat is heel vervelend, maar die inkomstenbron kunnen we gebruiken voor onze investeringen in verduurzaming. Tegelijkertijd zorgt het ervoor dat geïmporteerde producten van onze concurrenten op een gelijk prijsniveau komen. Exporteren vanuit Europa kan dan nog steeds niet vanwege de prijs, maar binnen Europa hebben we dan in ieder geval nog íets opgelost. Maar dan isoleer je Europa van de rest van de wereld. Europa isoleert zich ook al met zijn duurzaamheidsbeleid. Als je daarvoor
kiest, dan moet je ook andere keuzes maken. Maar het blijft een lastige uitdaging en een moeilijk verhaal. Heb je ook een plan achter de hand voor een heel andere route? Dat is natuurlijk via biobased, maar daar zit je met de snelheid. Het tempo waarmee biobased innovaties tot wasdom komen en grote investeringen ontvangen, blijft een uitdaging. Een goed voorbeeld van succes is biodiesel, terwijl andere innovaties in de pijpleiding zitten. Niets mis mee. Maar als inkoper denk je niet: dit gaat op korte termijn mijn business redden? Nee. Nee. In de chloorketen is er een technologie die biobased epichloorhydrine produceert, maar de prijs hiervan is hetzelfde als op de reguliere markt. Prijstechnisch maakt het voor mij dus niet uit of ik duurzaam inkoop of niet. Dan is het alleen maar de feelgood-factor. Het wordt anders als onze klanten groene producten gaan eisen, maar die vraag krijgen we nog niet. Er zijn op dit moment dus geen signalen dat de biobased route ons moet en zal gaan redden. W
PETROCHEM 06 – 2014
10_11_12_13_15_O_Interview.indd 15
15
03-06-14 15:00
Datum: 19|09|14 • Locatie: Nijlicht, Eemshaven
HĂŠt congres voor de industrie in Noord Nederland alvast Reserveer da in uw agen
Nieuwe Energie voor de Eemsdelta Het zijn zware tijden in de Groningse Eemsdelta.
2014
Onder invloed van de crisis en de hoge prijzen voor energie en grondstoffen hebben veel
september
bedrijven het zwaar. Tegelijkertijd zorgt die druk voor een nieuw elan en ruimte voor innovatie. Welke nieuwe initiatieven springen eruit? En welke mogelijkheden biedt dat voor u?
Dat onderzoeken we tijdens de eerste editie van het EemsDeltavisie-congres, georganiseerd door Groningen Seaports, het Petrochem Platform en Kennisplatform Duurzaam Geproduceerd. Reserveer 19 september vast in uw agenda. Informatie over de sprekers en het programma vindt u binnenkort op www.eemsdeltavisie.nl
WWW.EEMSDELTAVISIE.NL Initiatiefnemers:
In samenwerking met:
Meer informatie?
Anouk Bouwmeester anouk@industrielinqs.nl 020-3122797
_datumclaimer 2.indd 1
03-06-14 12:05
ACTUEEL
Open brief Shell moet aandeelhouders geruststellen Carbon bubble? Stranded assets? Niets aan de hand hoor. Dat, in een notendop, vat de brief samen die Shell in mei naar zijn stakeholders heeft gestuurd. Het bedrijf reageert daarmee op een rapport dat stelt dat de grote oliebedrijven niet voldoende rekening houden met stranded assets (investeringsprojecten die onrendabel worden door de dalende olieprijs) en de carbon bubble (stukken duurder uitvallende of zelfs gestaakte projecten vanwege stijgende CO2-kosten). Inge Janse
Het rapport, uitgegeven door het Londense Carbon Tracker Initiative, stelt dat veel oliebedrijven er blind vanuit gaan dat de vraag naar en prijs van olie hoog blijven. De denktank raadt investeerders daarom aan goed rekening te houden met scenario’s die minder goed uitpakken voor oliebedrijven. Want het is menens, schrijven de onderzoekers in hun voorwoord: ‘Óf de vraag zal afnemen door politieke en technologische doorbraken, óf we worden geconfronteerd met niveaus van opwarming die door velen worden omschreven als catastrofaal.’ Het rapport probeert aandeelhouders ervan te overtuigen het niet zomaar eens te zijn met nieuwe investeringsprojecten. Zo kunnen zij voorkomen geld te verliezen aan nieuwe projecten die moeilijk
winbare oliereserves op kostbare wijze ontginnen. Het kan namelijk goed zijn dat in de toekomst het verbruik van olie ontmoedigd of beperkt wordt, zoals via hoge CO2-emissieprijzen, verhoogde energie-efficiency, nieuwe schone technologieën en vertraagde groei in bijvoorbeeld China. Alarmisten In zijn open brief stelt Shell niettemin dat deze risico’s min of meer irreëel zijn. Ten eerste zal de vraag blijven groeien. ‘De wereld zal nog vele tientallen jaren olie en gas nodig blijven hebben, en dit steunt zowel de vraag ernaar als de prijs. We geloven daarom niet dat ook maar één van onze bewezen reserves zal stranden.’ Ten tweede gelooft het bedrijf niet dat er wetten voor CO2-beperking komen die het gebruik van fossiele bronnen radicaal zullen laten afnemen. ‘Een fundamentele transitie van het energiesysteem is nodig, maar die zal aanzienlijk langer duren dan sommige interpretaties van alarmisten het grote publiek doen laten geloven.’ Shell concludeert daarom dat het zijn huidige cijfers blijft hanteren bij het beoordelen van nieuwe projecten: tussen de zeventig en hondertien dollar voor een vat ruwe Brent-olie, drie tot vijf dollar voor een mmbtu Henry Hub-gas, en zo’n veertig dollar voor de uitstoot van een ton CO2. Kwetsbare economieën Het olieconcern staat niet alleen in zijn sceptische benadering van de stranded assets-theorie. De concullega’s van Exxonmobil vertelden eind maart ook niet te geloven in een afnemende vraag, maar juist in steeds meer groei. Ook kan Exxon zich niet voorstellen dat er dus-
danige CO2-eisen komen dat zijn voorraden stranden. In zijn reactie schreef ExxonMobil: ‘We geloven dat het produceren van deze assets essentieel is om te beantwoorden aan de wereldwijd groeiende vraag naar energie. Ook willen we voorkomen dat consumenten – speciaal zij in de minst ontwikkelde en meest kwetsbare economieën – vastlopen in hun mondiale streven naar hogere levensstandaarden en grotere economische mogelijkheden.’ Shit response De nuancering van Shell kan ondertussen weinig sympathie opwekken op Twitter. Duurzaamheidsadviseur Henri Bontenbal schrijft: ‘Treurige brief van _@Shell aan aandeelhouders: “maak je geen zorgen om stranded assets, we gaan op oude voet verder”. Shell zegt nu eigenlijk: we zijn niet fout, want we houden ons aan de wet. Dat vind ik treurig en onverantwoord.’ Ike Teuling, campagnevoerder Energie en Grondstoffen bij Milieudefensie, moet er zelfs om lachen. ‘Grappig! #Shell stuurt aandeelhouders een brief: die #carbonbubble hoef je je heus geen zorgen om te maken…’ De Nederlandse jongerenafgevaardige bij de Verenigde Naties voor duurzame ontwikkeling, Ralien Bekkers, drukt zich wat explicieter uit: ‘Dear @Shell please take responsibility instead of this shit response to @carbonbubble’. Wie van de partijen het gelijk aan zijn zijde heeft, is intussen lastig te bepalen. Het lijkt er in ieder geval niet op dat de fossiele reuzen zich makkelijk laten overreden om hun bedrijfsvoering overhoop te gooien en massaal in te zetten op een CO2-arme, groene en koele toekomst. Of dat slim is, kan alleen de toekomst uitwijzen. Wordt vervolgd. n
PETROCHEM 06 – 2014
17_Q_ACTUEEL_artikel 2.indd 17
17
03-06-14 14:59
PLANT MANAGER OF THE YEAR
Wat is de Plant Manager of the Year van plan? De genomineerden voor de prestigieuze titel van Plant Manager of the Year hebben tijdens het Deltavisie-congres een column voordragen om de harten van de congresbezoekers te winnen. Wat zijn Arjen Fieret (Air Products), Ronny van de Lavoir (Dow Chemical) en Frans Scheeren (OCI Nitrogen) van plan als ze winnen?
FRANS SCHEEREN (OCI NITROGEN): DE MEESTER EN DE GEZEL… Ik heb gedroomd… Ik heb gedroomd dat we wereldkampioen waren… Wereldkampioen manufacturing: geen ongevallen, geen loss of containment, 100 procent on stream, maximale output… Maar helaas is dit niet het geval! En dit ondanks de functionele inrichting van onze bedrijven, met specialistische afdelingen, strakke organisaties, heldere taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden, met visies, procedures, instructies… Ik neem u even mee terug in de historie, laten we zeggen naar de middeleeuwen. In de oude ambachten had je de meester en de gezel. De gezel werd lid van een gilde, kreeg een basisopleiding en zocht dan aansluiting bij een meester om het beroep tot in de finesses te leren. De meester was een specialist, bijvoorbeeld een meubelmaker, die precies wist wat de klant vroeg, de kneepjes van het vak kende en die heel veel ervaring had. Hij instrueerde de gezel, deed hem de dingen voor en controleerde wat de gezel had gemaakt. Het moest in één keer goed, en hopelijk ook veilig…
de planning en de voorbereiding klopt, de uitvoering veilig gebeurt, er geen rework is, en er geen vertraging is… Néé, ik wíl geen World Class Excellence, ik wíl geen Worldclass Maintenance… Ik wil World Class meesters. En dán, dán worden we wereldkampioen in Design en Construction, in Purchasing, in Safety, in Output en Quality en in Costs. Wat ga ik daarom doen? Ik ga samen met onze partners uitvinden wáár in onze organisatieonderdelen de meesters zitten, of deze meesters hun rol herkennen, en of deze meesters deze rol kunnen waarmaken. Zo niet, dan is het aan ons om belemmeringen weg te nemen. Hierbij wil ik focussen op werkprocessen of procedures, maar wel op de praktijk van alledag, dus heel concreet en met meer daadkracht. Oftewel: iets meer ‘to the point’, iets meer ‘power’, en iets minder ‘powerpoint’!
Onze gezellen heten tegenwoordig engineer, constructeur, inkoper, planner, monteur, operator, logistiek medewerker, enzovoort. De meesters heten senior, chef, teamleider, uitvoerder of directe chef, maar zelden of nooit toezichthouder of controleur, laat staan ‘meester’. Stel je nu eens voor dat we in onze tak van sport overal meesters voor hadden: Een meester bij engineering, inkoop en construction, die ervoor zorgt dat de tekeningen kloppen, de juiste materialen worden geleverd en de draadjes goed worden aangesloten, zodat de machine start met één druk op de knop. Een meester bij productie die controleert of de fabriek naar behoren is veiliggesteld, zodat de gezel van de contractor geen vingerkootje kwijtraakt. Een meester bij de onderhoudsdienst die controleert of de juiste pakking op de juiste wijze is gemonteerd, zodat de compressor niet weer uitgebouwd hoeft te worden. En een meester die voorkomt dat een 25 kilogram zware bout van grote hoogte naar beneden suist. Stel je eens voor dat alle meesters er samen voor zorgen dat 18
PETROCHEM 06 – 2014
18_19_21_R_PMY_artikel 4.indd 18
03-06-14 16:01
RONNY VAN DE LAVOIR (DOW CHEMICAL): KLOOF MET HET PUBLIEK OVERBRUGGEN De chemische industrie is een prachtige bedrijfstak. Voorop in veiligheid, innovatieve producten en energie-efficiency. Milieubewust, hoogwaardige arbeidsplaaten, mogelijkheden voor kennis en carrière, en economisch relevant. Toch is dit bij lange na niet het beeld wat iedereen heeft.
Natuurlijk zijn er al heel veel publiekscampagnes geweest, zoals Chemie is overal en campagnes om technische beroepen en technische studies te promoten. Bovendien doen bedrijven het nodige om de aandacht te vestigen op de positieve en onmisbare bijdrage van chemie aan onze samenleving.
En eigenlijk is dat ook niet zo gek. Wij hebben ons immers nooit zo veel bemoeid met het toespreken van groepen buiten de chemie. Tot voor kort zagen we daar het belang misschien ook niet zo van in. Wij runden de fabrieken goed en veilig, draaiden productie, en het was aan anderen om daar mooie eindproducten van te maken en die vervolgens met goeie marketing te verkopen.
Toch lukt het maar mondjesmaat om het negatieve beeld in een positieve richting bij te stellen. Ik denk daarom dat we meer kunnen en moeten doen. Daar wil ik graag bij helpen, bijvoorbeeld door doelgroepen rechtstreeks en persoonlijk aan te spreken op onderwerpen die voor hen belangrijk zijn. Auto’s, huishoudelijke toepassingen, smartphones, land- en tuinbouw: de lijst is eindeloos.
Ik vraag mensen die ik ontmoet wel eens wat ze van de chemische industrie vinden. Iets te vaak wordt dan een beeld geschetst van rokende schoorstenen, gevaarlijke stoffen, milieuincidenten, energieverslindende processen en het niet naleven van wet- en regelgeving.
We moeten daar deze keer wel wat minder gebruikmaken van de gebruikelijke communicatiekanalen en mensen vanuit de productie als drijvende kracht inzetten. Zij kunnen als rolmodel naar buiten treden, contacten zoeken, bezoeken organiseren en gepassioneerd vertellen hoe producten tot stand komen. Ook kunnen zij uitstralen dat de technologie achter onze producten machtig interessant is, aangezien die ons in staat stelt om nieuwe dingen te ontdekken of producten productiever, efficiënter en duurzamer te maken. Ik ben ervan overtuigd dat we met directe en persoonlijk betrokken verhalen meer harten kunnen winnen voor onze sector.
Ook dat is niet zo gek. Want als je niet in de sector werkt en niet weet hoe het eraan toe gaat, dan heb je geen ander beeld dan dat wat je meekrijgt in de media. Vaak zijn dat de voorbeelden van waar het mis gaat dus, zoals bij Chemie-Pack, of een paar rokende schoorstenen als begeleidend beeld bij een nieuwsbericht over nog meer ontslagen in de industrie. Zeker de afgelopen jaren was het beeld dus niet zo positief. Gesprekken klinken al snel als volgt: “Chemie is niet groen. Windmolens, elektrische auto’s, zonnepanelen, biobased industrie, recycling, dát is innovatie, dát is de toekomst!” Leg dan nog maar eens uit dat al deze en nog veel meer "groene" producten er niet zouden zijn zonder chemie. Sterker nog, zonder chemie zou ons normale, alledaagse leven heel wat moeizamer verlopen.
Natuurlijk lukt dat niet meteen, en we kunnen zeker niet de harten van iedereen winnen. Maar met alles wat we als sector in ons hebben, moeten we ernaar streven iets van de ontstane kloof tussen ons en het grote publiek te overbruggen. De steun van dat publiek hebben we namelijk hard nodig bij het aanpakken van de uitdagingen die voor ons liggen. Ik zou me daar als Plant Manager of the Year graag voor inzetten. Doet u mee?
Scan de foto en bekijk het filmpje Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen. Hoe werkt het? 1) Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’ 2) Start de app op uw smartphone of tablet 3) Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst
PETROCHEM 06 – 2014
18_19_21_R_PMY_artikel 4.indd 19
19
03-06-14 16:01
Havep moet je hebben...
PR
NA
LS
AP P
VED BY RO
OFESS
IO
Voor
ons
is
er
geen
twijfel
mogelijk als het om werkkleding gaat. Wij werken er elke dag in, dus wij weten waar we het over hebben. Als je alle kwaliteiten van HaVeP bij elkaar optelt en je kijkt ook naar prijs, service en levering, kom je tot maar één conclusie: HaVeP moet je hebben.
Bescherming Draagcomfort Duurzaam Visitekaartje voor bedrijf
TEL MAAR OP!
John Senior operator
Paul Shiftleader
MEER WERKKLEDING OPLOSSINGEN ?
KIJK OP WWW.HAVEP.COM /CHEMIE T NL +31 (0)13 531 32 56 BE +32 (0)14 30 07 37 E verkoop@havep.com
Adv A4 Havep Chemie-2014-V1-II.indd 1 20_havep.indd 1
10-03-14 10:55 17:04 03-06-14
ARJEN FIERET (AIR PRODUCTS): AMBASSADEUR VOOR NIEUWE WERKNEMERS Als plantmanager bij Air Products Botlek baseer ik mijn dagelijkse werk op drie pijlers: veiligheid, betrouwbaarheid en energiezuinigheid. Daarbij horen ook: het continue proces voor verbetering en innovatie. Vanuit deze pijlers runnen mijn team en ik de fabrieken op onze locatie. Als manager zie ik er daarbij op toe dat we de juiste prioriteiten stellen. Veiligheid en milieuzorg zijn altijd de belangrijkste, dus die verliezen we nooit uit het oog! Hiermee stellen we namelijk de levensvatbaarheid van de locatie voor de toekomst zeker. Mocht ik Plant Manager of the Year worden, dan wil ik mijzelf publiekelijk inzetten voor de volgende belangrijke zaken. Allereerst is het imago van de petrochemische industrie de laatste jaren negatief in het daglicht komen te staan. Dat heeft te maken met veiligheid en milieuzorg. De media zijn erg kritisch, maar ook bij de toezichthoudende instanties is een strengere aanpak merkbaar. Dat, terwijl de petrochemie één van belangrijkste sectoren is van de Nederlandse economie. Verbetering van het imago van de veiligheid, energiezuinigheid en milieuzorg, plus voldoende werkgelegenheid zullen eraan bijdragen dat de bedrijfstak in Nederland gewaardeerd en gekoesterd wordt en blijft. Ik zie
daarom veel waarde om als Plant Manager of the Year een bijdrage te leveren aan het verbeteren van het imago. Het imago verbeteren begint bij jezelf! Het is daarom belangrijk om de noodzaak van de environment, health & safety-doelstellingen binnen het bedrijf te blijven verkondigen en er zorg voor te dragen dat de doelstellingen worden nageleefd. Zowel process safety, het veilig opereren van de fabrieken, als worker safety, het veilig uitvoeren van werkzaamheden aan de fabrieken, zijn belangrijke aspecten. Daarnaast is energiezuinigheid iets waar wij binnen Air Products continu naar kijken. We hebben ook systemen ontwikkeld waarbij de productiemensen continu kunnen zien of de fabrieken op de juiste zuinigheid draaien. Op deze manier produceren wij zo zuinig mogelijk met minimale uitstoot. En ook de zorg voor het milieu is binnen de bedrijven in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Snelle opvolging, rapportages, zelfs het stoppen van fabrieken als dat nodig is, zijn de regel, niet de uitzondering! Als Plant Manager of the Year wil ik als ambassadeur naar buiten treden en het vele goede werk dat in de industrie wordt uitgevoerd aan het publiek kenbaar maken. Dit kan bijvoorbeeld door de bedrijfsdeuren open te zetten voor het publiek. Als Air Products Botlek nemen wij bijvoorbeeld actief deel aan de klankbordengroep Rozenburg. Verder vormen discussieforums en werkgroepen het ideale toneel om ruchtbaarheid te geven aan het goede werk. Ik wil mij ook graag inzetten om de aantrekkingskracht van de industrie te verbeteren, zodat jonge mensen een baan in deze sector kiezen. Het blijkt dat de toekomstige hoger opgeleiden en academici hun weg naar de chemie weer gevonden hebben. Maar het is minimaal net zo belangrijk dat ook technische mensen de weg naar een gedegen opleiding weer vinden. Er zijn voldoende jonge operators te krijgen, maar vooral voor de onderhoudsafdelingen heeft de industrie moeite gekwalificeerd personeel te vinden. Het lijkt erop dat een onderhoudsbaan niet hip genoeg is of dat je er alleen maar vieze handen van krijgt. Dit probleem wordt alleen maar groter als niet tijdig voldoende jonge mensen voor een opleiding binnen de wereld van onderhoud kiezen. Als wij in de toekomst fabrieken in Nederland willen laten draaien, dan hebben we de juiste mensen nodig, variërend van bankwerker tot ingenieur, en van operator tot manager. Ik heb zelf ruim 25 jaar geleden gekozen voor een middelbare technische opleiding. Door een combinatie van ambitie, doorzettingsvermogen, studie en erkenning binnen Air Products, heb ik mijzelf kunnen opwerken van leerlingoperator tot plantmanager Botlek. Dit traject was de moeite waard. Ik zou het zo weer over doen! Door dit verhaal op scholen en bijeenkomsten te vertellen, hoop ik dat meer jongeren kiezen voor een middelbare opleiding in de techniek.
PETROCHEM 06 – 2014
18_19_21_R_PMY_artikel 4.indd 21
21
03-06-14 16:01
ASSET INTEGRITY PARTNER STORK IS EEN WERELDWIJD OPERERENDE KENNISORGANISATIE OP HET GEBIED VAN ASSET-OPTIMALISATIE EN INTEGRITY MANAGEMENT VOOR DE OLIE & GAS-, CHEMIE- EN ENERGIESECTOR. Stork is al 185 jaar een betrouwbare en toonaangevende leverancier van asset integrity managementdiensten. Wij helpen onze klanten bij het optimaliseren van de productie door het onderhouden, repareren en verbeteren van hun industriële assets. Als één team opereren wij vanuit verschillende technische disciplines waarbij we voortdurend streven naar continuïteit, kwaliteit, innovatie en kostenbesparing. Hiermee leveren we toegevoegde waarde gedurende de gehele levenscyclus van de assets van onze klanten. Veiligheid heeft daarbij altijd onze hoogste prioriteit.
WWW.STORK.COM
20140211_Petrochem-advert.indd 1 22_stork.indd 1
3/06/2014 10:43:32 03-06-14 10:55
BINNENSTEBUITEN Jarenlang zat Niko van Gent midden in de chemische sector. Nu bekijkt hij alles van buitenaf.
Uitzicht op havens en Hooglanders ‘Rozenburg? Dat is toch die Rotterdamse enclave in the middle of nowhere? In dat grauwe, sombere en grijze haven- en industriegebied werkte jij toch al die jaren? Wat zoek jij met je Zwitserlevengevoel nog op de Landtong Rozenburg?’ Het was mijn buurman die me dit vroeg. ‘De Vink’, zei ik enthousiast. ‘De Vink?’ Met de eerste regels uit deze column verklap ik gelijk waar mijn Rozenburg ligt, maar zo simpel ligt het niet. Even een stapje terug. Promoten Vóór mijn communicatiejaren heb ik bij hetzelfde chemiebedrijf jarenlang op de afdeling personeelszaken gewerkt. Een ervaring die ik voor geen goud had willen missen. Het was nog in de tijd dat navigeren alles te maken had met anatomische verschillen in het brein. Ik had in die periode een afspraak met een bezoeker uit Noord-Holland. Uren later dan gepland rinkelde mijn witte toetsentelefoon. ‘Ik kan de Merseyweg in Rozenburg nergens vinden’, hoorde ik iemand hopeloos door een hoorn roepen. ‘Waar bent u nu?’, vroeg ik de
dat ik daar jaren later mijn professie van mocht maken. Weer later was ik namens ons bedrijf nauw betrokken bij de eerste “excursiefabriek” van de Stichting EIC Mainport Rotterdam. Het Educatief Informatie Centrum (EIC) zat in de beginjaren weggestopt in de catacomben van een energiecentrale op de Maasvlakte. We droomden toen van een eigen gebouw op de Landtong Rozenburg. Dat gebied stond in die jaren niet bekend als een duurzaam en afvalloze groene omgeving, maar dat is nu wel anders. Met de komst van hét EIC staat er sinds 1995 een gebouw waar je U tegen kunt zeggen. Jaarlijks komen twintigduizend scholieren en studenten met de bus naar Rozenburg om bij het EIC de havenexpositie te bekijken en vervolgens met de bus op excursie te gaan naar verschillende chemiebedrijven. Eén ding is zeker: het aantal chemiestudenten stijgt rap. Feestje In het jaar dat ik met pensioen ging (2010) werd Rozenburg als zelfstandige gemeente opgeheven en hoorde het
Een overtocht met de pont tussen Maassluis en Rozenburg vind ik nog steeds een feestje. spoorzoeker. ‘Op Schiphol…’ Zijn reactie liet ik rustig landen. Schiphol? Vlieg op dacht ik stilletjes. Het wordt de hoogste tijd om Rozenburg Z-H en de chemie meer te promoten, dacht ik. Niet wetende
bij Rotterdam. Toch heeft het huidige Rozenburg nog steeds de saamhorigheid en eigenheid van een dorp en die twee trekken mij regelmatig het water over. Een overtocht met de pont tussen Maassluis en Rozenburg vind ik nog
Niko van Gent, expert Petrochem Platform
steeds een feestje. Ik wandelde daarom in mei over De Landtong en droomde even weg. Vier jaar geleden heb ik afscheid genomen van mijn werkzame leven bij ICI Holland en Huntsman Holland. Mijn onvergetelijke afscheidsfeest Het leven is chemie in het EIC op die mooie Landtong was een moment met een gouden randje. Omringd door lieve familie, collega’s, gasten en vrienden, en een programma vol verrassingen. Wat een bedrijf…! Ik werd wakker tussen herkauwende Schotse hooglanders en grazende konikpaarden, en zag voor het eerst De Vink. De Vink Sinds maart 2014 staat er op De Landtong een uitkijktoren met de gevleugelde naam De Vink. De verre kijker is vernoemd naar een boerderij die vroeger (1727) op de plek stond waar nu de uitkijkpost staat. De elegante stalen constructie is ontworpen door Rozenburger Ronald Bakker. Het ontwerp verwijst naar de open constructies die je ook ziet bij de chemische installaties in het Rotterdamse havengebied. En de drie balustrades lijken wel op containers die worden gelost. Ronald ontwierp ook het Calandpark dat op 17 mei feestelijk werd geopend. Rond deze tijd van het jaar maken veel toeristen gebruik van de veerdienst Maassluis – Rozenburg. Toch buigt bijna niemand af naar deze nieuwe natuur, want men rijdt rechtstreeks door naar Zeeland of nog verder. U moet niets, maar een wandeling over de Landtong Rozenburg is meer dan de moeite waard. Reageren? niko_van_gent@xs4all.nl
PETROCHEM 06 – 2014
23_P_Binnestebuiten.indd 23
23
03-06-14 14:59
DUURZAAMHEID
Alg en filter verduurzamen grondstoffen De één maakt kunstmest voor de agrarische sector, de ander grondstoffen voor crèmes en lotions. Maar wat Yara en Croda verbindt, is dat ze beide proberen duurzamer om te gaan met hun afvalwater. Hun wapens: algen en membraanfiltratie. David van Baarle
Kunstmestfabrikant Yara Sluiskil is gestart met een proef waarbij algen een deel van het afvalwater van de fabriek zuiveren. En dat zet zoden aan de dijk, want Yara is een van de grootste producenten van minerale kunstmeststoffen en chemicaliën voor industriële toepassingen. De fabriek van Yara in het Zeeuwse Sluiskil produceert jaarlijks 4,5 miljoen ton eindproducten, waaronder ureum, ammoniumnitraat, Air-1, NoxCare, CO2 en salpeterzuur. De site in Sluiskil gebruikt hiervoor dagelijks zo’n zeshonderdduizend kubieke meter water dat voor 85 procent belandt in producten van de fabriek. Toch blijft er nog een zevende deel van het water over, met daarin reststoffen als stikstof, CO2 en andere mineralen. Een deel van de afvalwaterstromen wordt via een eigen waterzuivering afgevoerd en een ander deel wordt geloosd op het kanaal Gent Terneuzen. Hoewel de
lozing niet schadelijk is voor het milieu, is het streven van Yara om het looswater nog schoner te krijgen dan de waterkwaliteit van het kanaalwater. Sterker nog: wanneer het lukt om het water voldoende te zuiveren, dan kan het worden hergebruikt op de site, en dat betekent winst. Lage eisen Een van de oplossingen hiervoor is de inzet van algen. Deze beestjes consumeren immers met smaak de aanwezige stikstof, CO2 en mineralen. Yara-projectmanager Remy Bun kreeg daarom de opdracht een proefinstallatie te bouwen. Deze pilot, goed voor een miljoen euro, duurt twee jaar. Hierna bekijkt Yara of het project kansrijk genoeg is voor vervolginvesteringen. Bun legt uit: 'De mate waarin we ons afvalwater kunnen zuiveren, bepaalt uiteindelijk het succes. Als dat voldoende is, denken we erover om het project op te schalen en verder te ontwikkelen tot een robuuste techniek op industriële schaal.' Hij vervolgt: 'Uiteindelijk kunnen we de gekweekte algen ook nuttig inzetten, bijvoorbeeld als grondstof voor de voedingsmiddelenindustrie, maar dit is niet het uitgangspunt. Waar andere algenprojecten in het verleden faalden omdat de productie tegenviel, is de kans van slagen bij ons waarschijnlijk groter omdat onze eisen voor de algen lager liggen.' Bun is vooral benieuwd welke algensoort de aanwezige stikstofverbindingen het beste afbreekt. 'Bovendien is het interessant om te zien wat de invloed is van andere parameters wat betreft de waterkwaliteit op de groei van de algen.' Duurzaamste leverancier Bij Croda zetten de waterdeskundigen op een ander spoor in: waterzuivering
24
PETROCHEM 06 – 2014
24_25_27_U_artikel.indd 24
03-06-14 15:54
FOTOS: CROda En YaRa
via een ultramoderne installatie voor membraanfiltratie. De maker van oleochemische halffabricaten splitst in Gouda vetten en oliën zoals raapolie in vetzuren en glycerine, zuivert en verestert de vetzuren vervolgens, en produceert daarmee grondstoffen zoals oppervlakteactieve stoffen voor crèmes en lotions, voedingssupplementen en vetzuuramiden. Die laatste producten worden gebruikt in kunststoffen zoals schermen van mobiele telefoons. Voor dat proces van olie tot grondstof gebruikt Croda op diverse momenten water: stoom om de processen te verwarmen, koelwater om af te koelen, en water als grondstof in de processen zelf. Tot voor kort pompte Croda daarvoor jaarlijks vijfhonderdduizend ton water op, maar daar komt binnenkort een einde aan. Het bedrijf heeft zich namelijk tot doel gesteld de duurzaamste leverancier te worden in zijn klasse. Vandaar dat site engineering manager Danny Zwakhals alle ruimte kreeg toen het idee ontstond om het afvalwater dat na behandeling op de IJssel werd geloosd terug in het proces te brengen. Waterspecialist Logisticon bouwde op het terrein van Croda daarom een installatie die ultrafiltratie (UF) en omgekeerde osmose (RO) combineert om het afvalwater tot demiwater op te schonen.
Business development manager Pieter van Staveren van Logisticon weet hier alles over. 'Via de ultrafiltratie wordt met name zwevende stof uit het water gehaald, terwijl de omgekeerde osmose het zout aanpakt. Waar voorheen rond
de zevenhonderd ton natronloog en zoutzuur per jaar werden gebruikt voor demineralisatie, zijn die hoeveelheden teruggebracht naar zeventig ton. Dat is een besparing van 90 procent.' Hetzelfde geldt voor het gebruik van kalk, dat nu
De mate waarin we ons afvalwater kunnen zuiveren, bepaalt uiteindelijk het succes.
PETROCHEM 06 – 2014
24_25_27_U_artikel.indd 25
25
03-06-14 15:54
25% korting op uw vacature
VACATURES
Redefining Protection
Het Petrochem Platform heeft sinds 2014 op vacatures.petrochem.nl een eigen vacaturesite waarop werkgevers en -nemers in de (petro)chemie elkaar kunnen vinden. Tientallen opdrachtgevers en duizenden bezoekers hebben hier inmiddels gebruik van gemaakt. Als lezer van Petrochem willen we u graag aanbieden met korting uw vacature(s) hier te plaatsen. In samenwerking met het bureau Exenzo, dat de werving voor deze website uitvoert, geven wij daarom eenmalig 25% korting op het plaatsen van één of meerdere vacatures. U kunt zo tegen lage kosten de voordelen van deze website uitproberen.
with reduced rust creep and locked in superior corrosion protection. Redefine your expectations of anti-corrosion coatings with AvantGuard by Hempel. ®
AvantGuard redefining anti-corrosion ®
Wilt u hier gebruik van maken? Neem dan contact op met Exenzo via sales@exenzo.com en vermeld hierbij dat u lezer bent van Petrochem. U krijgt dan 25% korting op uw bestelling. Wilt u meer weten over deze website? Neem dan contact op met Inge Janse, redactie- en innovatiemanager van Industrielinqs, via 020 3122 796 of inge.janse@industrielinqs.nl
26_hempel_PETvakature.indd 1
03-06-14 14:49
We hebben nu een duurzame oplossing die energiezuinig en duurzaam is. Bovendien besparen we vierhonderd Olympische zwembaden aan water per jaar. helemaal niet meer nodig is. Zwakhals: 'Jaarlijks ging er zo’n vierhonderd ton kalk in het water om het te ontharden. Dit was gebrande en gebluste kalk, dus door deze besparing neemt ook de CO₂-footprint behoorlijk af. Door het sluiten van de kringloop vermijden we eveneens dat grondwater aan de bodem onttrokken wordt. Bovendien storten we jaarlijks duizend ton minder zout in de IJssel.' Concurrentie voorblijven De Puurwaterfabriek, zoals de installatie heet, is onderdeel van een groter verduurzamingsplan dat Croda onder de naam Gouda Goes Green is gestart. Manager Zwakhals legt uit wat dat behelst. 'Momenteel is een van de aero-
be waterzuiveringen uit bedrijf omdat we er fijnbellenbeluchtingsmembranen installeren. De biologie in de zuiveringstanks doet zijn werk beter naarmate de beschikbaarheid van zuurstof groter wordt. De oude systemen pompten vrij grote bellen in het proces waardoor niet alle zuurstof werd benut. Met zo’n fijnbellenbeluchter spaar je enorm veel energie omdat de bellen kleiner zijn, beter aankomen bij de bacteriën en er dus minder lucht in het proces gepompt hoeft te worden. Het is weer een stap naar een duurzamere productie.' Zwakhals ziet dat een duurzame productie steeds belangrijker wordt voor bedrijven zoals Croda. 'Onze klanten maken producten voor consumenten en die willen precies weten waar hun produc-
ten vandaan komen en wat de impact is op het milieu. En dus vragen onze klanten om een life cycle analysis, die we kunnen leveren. We zijn al goed bezig, maar we willen wel blijven innoveren om de concurrentie voor te blijven. Zo bestuderen we nu de mogelijkheid om de glycerine die we uit de olie halen en niet kunnen gebruiken, te vergisten. Het biogas dat we daarmee produceren, zouden we weer kunnen gebruiken in onze warmtekrachtcentrale.' Bovendien bewijst de Puurwaterfabriek dat duurzaamheid niet per se duur hoeft te zijn. Zwakhals denkt de investering van twee miljoen euro in zeven à acht jaar terug te verdienen. 'Bovendien ben je eventuele regelgeving voor', stelt hij. 'Nu mogen we nog gratis grondwater onttrekken, maar als dat belast wordt, kom je voor onverwachte kosten. We hebben nu een duurzame oplossing die energiezuinig en duurzaam is. Bovendien besparen we vierhonderd Olympische zwembaden aan water per jaar en krijgen we er ook nog eens schoner water voor terug.' n
PETROCHEM 06 – 2014
24_25_27_U_artikel.indd 27
27
03-06-14 15:54
ONLINE Petrochem verzamelt iedere maand via zijn Twitteraccount @_petrochem_ de beste meningen, foto’s, video’s en artikelen over chemie die op internet verschenen. Ook een suggestie doen? Laat het ons weten via redactie@industrielinqs.nl of via Twitter @_petrochem_ FOTO'S
MENINGEN #biobased sector kan aan de slag met 4 miljard die in EU klaar ligt. Kansen voor @greenchemistryCampus @NieuweOogst Lambert Van Nistelrooij (@LvNistelrooij) @JorisW_GP @janrotmans Daarom heb ik vaak moeite met de milieubeweging: te weinig inhoud, te ongenuanceerd, te weinig bezig met resultaten. Henri Bontenbal (@HenriBontenbal)
Flower/Power at the Port of @PortOfRotterdam Portpictures.nl (@Portpictures_NL)
De voorbereidingen voor #20jaarklankbordgroep in Rozenburg vanmiddag zijn in volle gang. Huntsman Holland (@huntsmannl)
Zo rommelt Kamp ons de #schaliegaswinning in.… Nut en noodzaak discussie moet eerst!!! Liesbeth v Tongeren (@GroenLiesbeth) CDA’er @LvNistelrooij herkozen, dankzij voorkeurstemmen in Europees Parlement. Goed voor NL stem in EU energiebeleid. Hans Grünfeld (@Hans_Gruenfeld) Coby van der Linde (@clingendael83) op #offshoreindustry: gasdeal ChinaRusland is niet heel groot. Is wat EU sinds 2008 niet meer afneemt. Petrochem (@_Petrochem_)
Aker Solutions wins framework contract from BP in Norway. World Oil Online (@WorldOil)
ARTIKELEN
Trots op 5 miljoen uur werken zonder verzuimongeval, vandaag vieren in de regio Rijnmond! #Veiligheid #hseq Bilfinger IS B/NL (@BilfingerISBNL)
VIDEO
Mogelijk wil China in 2018 zijn eigen emissiehandelsysteem voor CO2 lanceren http://bit.ly/corbion-plastic
28
SCAN DE FOTO EN BEKIJK HET FILMPJE Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen.
Radicaal #ETS-plan van Ron Wit: haal overschot rechten weg en compenseer internationaal concurrerende industrie http://bit.ly/ron-wit-energieakkoord Ike Teuling (Milieudefensie): Voor wie nog denkt dat #schaliegas de oplossing is voor de Russische energiecrisis, lees dit artikel: http://bit.ly/russisch-gas
Shell stopt de Carbon Bubble diep weg met CO2 opslag (onbewezen, duur, niet structureel) Hans de Geus (@hansdegeus)
Hoe werkt het? 1) Circulair versus recycling Video van @Corbion legt het verschil uit tussen circulaire economie en recycling van biobased plastics.
2) 3) 4)
Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’ Start de app op uw smartphone of tablet Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet
PETROCHEM 06 – 2014
28_F_online.indd 28
03-06-14 14:59
ONBEVANGEN
Ik denk steeds vaker dat uiteindelijk alle beslissingen, groot of klein, belangrijk of minder belangrijk, op gevoel worden genomen.
Beslissing op gevoel Een paar maanden geleden moest mijn auto voor een APK naar de garage. Daar kreeg ik bij de nabespreking te horen dat de remschrijven en remblokken aan vervanging toe waren, maar ‘dat kon nog wel wachten tot de eerstvolgende kleine beurt’ zei de monteur terloops. Die kleine beurt was nog zo’n vierduizend kilometer rijden ver weg, oftewel een kleine twee maanden iedere werkdag rijden tussen Den Haag en de Botlek, Rotterdam. Dan kon ik, volgens de monteur, de remmen in de tussentijd goed ‘oprijden’. Het betreft een zeer ervaren monteur, in wie ik veel vertrouwen heb, en dus ging ik mee met zijn – zo nam ik aan – weloverwogen beslissing. Toch stelde ik mij de vraag of dit uitgestelde, geplande onderhoud niet zou eindigen in brakedown onderhoud. Kortstondig flitsten beelden van mijn toch al enigszins gehavende auto gekruld om een boom, lantaarnpaal of medeweggebruiker door mijn hoofd. Inmiddels is de kleine beurt gedaan en zijn de remmen onder handen genomen. De beslissing van de monteur tot uitstel van onderhoud bleek gerechtvaardigd want ik heb zonder problemen die paar maanden overbrugd en zo toch nog wat geld uitgespaard. Nu hoef ik ze namelijk niet over bijvoorbeeld drie jaar, maar pas over drie jaar en twee maanden weer te vervangen. Productiecijfers Vergelijkbare situaties en overwegingen komen op site ook voor. Apparatuur of equipment dat niet meer naar behoren functioneert, moet worden vervangen of gereviseerd, maar dat onderhoud heeft vaak invloed op de productiecijfers. Want ook al verloopt het onderhoud zo snel als een bandenwissel in de Formule 1, je moet nog steeds naar de pitstraat. Dus dan is het de vraag wanneer het onderhoud gaat plaatsvinden. Vandaag, morgen, volgende week, of zingen we het nog zo’n vierduizend kilometer uit? Uiteraard gaan dergelijke overwegingen nooit ten koste van de veiligheid. EHS-kritische apparatuur of onderdelen worden direct gerepareerd of vervangen ongeacht de negatieve consequenties voor doorzet of productiecijfers. Maar in de overige gevallen is er ruimte voor discussie. Kan de fabriek op dit
moment nog met maximale doorzet draaien? Hoe lang moet de fabriek down voor het onderhoud? Wat is de levertijd van de nieuwe onderdelen of zijn de onderdelen al in eigen voorraad? Kan het worden gecombineerd met reeds gepland onderhoud? Allemaal afwegingen die worden gemaakt. En iedereen die deelneemt aan de discussie zal een inbreng leveren op basis van zijn of haar eigen kennis, kunde, agenda of belang. Gevoel En zoals bij veel discussies zal ieder zijn standpunt bijstaan met ondersteunende data uit nieuwe experimenten, voorbeelden uit de literatuur of ervaringen opgedaan tijdens vergelijkbare vraagstukken. Hoe weet je dan wat de juiste beslissing is? Het is de mens eigen om altijd te twijfelen en je altijd af te vragen of het achteraf niet tóch beter anders had gekund. En iedereen kent het soort vergaderingen waarin eindeloos wordt gewikt, gewogen en over en weer argumenten worden uitgewisseld, maar niks wordt beslist. In het wetenschappelijk onderzoek is mij altijd bijgebracht dat je mensen moest overtuigen van je hypothese door middel van onomstotelijk bewijs. Geen sluitend verhaal betekende simpelweg geen publicatie. Maar ik denk steeds vaker dat uiteindelijk alle beslissingen, groot of klein, belangrijk of minder belangrijk, op gevoel worden genomen. En naarmate een persoon meer ervaren is, gaat het gevoel een steeds grotere rol spelen. Onbevangen Tot slot nog een persoonlijke beslissing. Een eenzijdige beslissing, genomen zonder voorafgaande discussies of hoor en wederhoor. Een type beslissing dat op site zo nu en dan ook wordt toegepast. Ik ben eruit! Ik, René den Heeten, 35 jaar, doctor in de scheikunde, vier jaar werkzaam in de chemische industrie als process chemist bij Huntsman, ben niet meer onbevangen. Dit is dan ook mijn laatste column. René den Heeten is process chemist bij Huntsman Polyurethanes Rotterdam, en expert bij het Petrochem Platform.
PETROCHEM 06 – 2014
29_N_onbevangen.indd 29
29
03-06-14 14:59
30
PETROCHEM 06 – 2014
30_31_X_Themaspread.indd 30
03-06-14 14:59
THEMA ENERGIE-EFFICIËNTIE
• T wee jaar geleden besloot BASF Heerenveen alle energiestromen op de site in kaart te brengen. Daaruit bleek dat het bedrijf maar liefst 33 procent op de energiekosten kon besparen als de stoomproductie anders zou worden ingericht. Na de zomer gaat BASF ermee aan de slag. • I nutssen heeft Independent Belgian Refinery zijn stoomproductie ook helemaal omgegooid. Het bedrijf stapt over van oliegestookte stoomboilers naar gasgestookte installaties.
PETROCHEM 06 – 2014
30_31_X_Themaspread.indd 31
31
03-06-14 14:59
ENERGIE-EFFITIËNTIE
Gepland onderhoud wkk schudt BASF wakker Onverwacht, maar daarom niet minder welkom, blijkt BASF in Heerenveen veel energie te kunnen besparen. Om precies te zijn: 33 procent. Dat was de uitkomst van een onderzoek naar alle energiestromen op de site. Aanleiding voor het onderzoek was de investering die het bedrijf moest doen in de al wat oudere wkk-installatie. Liesbeth Schipper
32
Toen BASF in Heerenveen twee jaar geleden voor groot onderhoud van zijn wkk-installatie stond, was het tijd om eens goed na te denken over het energieverbruik op de site. De wkk moest niet alleen worden gereviseerd, maar had ook een nieuw besturingssysteem nodig. Dat zou een flinke investering betekenen. Bovendien bleek uit een benchmark dat de energiekosten op de Heerenveen-site relatief hoog waren. Het bedrijf besloot daarom een externe partij aan de trekken om alle energiestromen goed in kaart te brengen. Water & Energy Solutions, een technische consultant die nauw samenwerkt met de Universiteit van Groningen, verdiepte zich ruim een half jaar in de processen. Het bedrijf werkte eerst volgens de blackbox-benadering: welke energie gaat er de fabrieken in en welke energie komt eruit? Het bedrijf bracht alle energiestromen terug naar gigawatturen, onderzocht verschillende opties en kwam in augustus vorig jaar met een rapport. Conclusie daarin: de site kan 33 procent besparen op de energiekosten.
‘We hadden wel verwacht het energiegebruik te kunnen terugdringen, maar we hadden niet gedacht zo’n klapper te kunnen maken’, vertelt sitemanager Paul Evers. Het grote besparingspotentieel liet geen ruimte voor twijfel over het implementeren van de verbetervoorstellen in het rapport. ‘De totale kosten om de energiestromen opnieuw in te richten komen op 2,5 miljoen euro. In twee of drie jaar kunnen we dat weer terugverdienen.’ Minder rendabel BASF produceert op de site in Heerenveen grondstoffen voor de drukinkt- en coatingsindustrie. Het gaat met name om harsen en dispersies voor watergedragen inkten, en additieven voor coatings. Deze stoffen worden gemaakt via polymerisatieprocessen. ‘Dit betekent dat er eerst veel energie in het proces moet worden gestopt om een reactie op gang te krijgen en dat er daarna juist weer moet worden gekoeld om het exotherme proces te beheersen’, vertelt Evers.
PETROCHEM 06 – 2014
32_33_X2_thema_artikel 2.indd 32
03-06-14 17:17
FOTO’s: BAsF
Voor het koelen van de processen gebruikt BASF absorbtiekoelers die gevoed worden met heet water uit de wkk-installatie. De absorptie-chiller zet de warmte om in koud water. Op die manier gaat in de fabriek een groot deel van het totale energieverbruik naar de productie van koel water. ‘Uit het rapport bleek dat het veel minder energie kost als we elektrische chillers gaan gebruiken. Deze maken rechtstreeks koud water en zijn veel efficiënter in hun energieverbruik dan absorptiekoelers. Bovendien is elektriciteit uit het net goedkoper geworden en gas voor de wkk-installtie juist duurder.’ Wat dat betreft werkt de huidige gasprijs in het nadeel van de wkk-installatie. ‘We hebben de wkk midden jaren negentig gebouwd. Toen later de subsidies voor wkk vervielen, was de installatie al minder rendabel. Bovendien is de wkk niet flexibel en daarom moeten we warmte vernietigen omdat we die over hebben.’ Kortom, de verhouding tussen het
‘We hadden wel verwacht het energiegebruik te kunnen terugdringen, maar we hadden niet gedacht zo’n klapper te kunnen maken.’ gebruik van warm water en elektriciteit is eigenlijk niet gunstig genoeg om de wkk langer aan te houden. De wkk zou daarom moeten worden gesloten. BASF heeft nog wel overwogen biogas te gebruiken als brandstof voor de installatie. ‘Achter ons terrein is een gemeentelijke afvalverwerker waar biogas wordt gemaakt. Daarop zouden we de wkk kunnen laten draaien, maar voor hen bleek het gunstiger te zijn om het gas te upgraden en het aan het net te leveren. De wkk-installatie wordt daarom nog dit jaar stilgelegd.’ Goedkeuring Uit het rapport kwam ook naar voren dat compressoren en elektromotoren die ouder dan tien jaar zijn, beter kunnen worden vervangen. ‘Nieuwe modellen
gaan veel zuiniger met energie om. Die installaties vervangen we dus geleidelijk tijdens shutdowns in drie, vier of vijf jaar.’ Het moederbedrijf van BASF Heerenveen gaf zonder meer goedkeuring aan het project om de wkk te sluiten, de energiestromen anders in te richten en apparatuur te vervangen. ‘We hebben meteen de spullen besteld en gaan in oktober aan de slag.’ Er komen twee elektrische chillers die het koude water zullen leveren om de processen te koelen. Bovendien zijn er door het wegvallen van de wkk-installatie nieuwe noodstroomvoorzieningen nodig. De uitvoering van het project doet BASF in eigen regie en men verwacht nog voor het einde van dit jaar alles te kunnen afronden. W PETROCHEM 06 – 2014
32_33_X2_thema_artikel 2.indd 33
33
03-06-14 14:59
More than a solution. • Elektrotechniek • Meet- en regeltechniek
• Keuren installaties, handgereedschap, ladders en trappen
• Data- telecommunicatie • Ondersteuning Technische Diensten • Brandmeldinstallaties
• Verhuur Zone 0 Verlichting
• Veiligheidsinstallaties
• Maatwerk CEAG kunststof Ex Klemmenkasten
34_eco_pietersen.indd 1
Petrochemie
Technische Dienst
Pietersen Elektriciteit B.V. Westhavenkade 98, 3133 AV Vlaardingen Postbus 259, 3130 AG Vlaardingen Tel. (010) 434 32 66, Fax (010) 434 24 65 E-mail: pe@pietersen.nl, Internet: www.pietersen.nl
Safety
Kijk voor meer informatie op www.pietersen.nl
Installatie Techniek
Professionals in installatiewerk
03-06-14 10:55
ENERGIE-EFFITIËNTIE
Belgische raffinaderij IBR rondt investeringstraject af In weerwil van de algehele malaise in de raffinage, rondde Independent Belgian Refinery in mei een uitgebreid investeringstraject van bijna veertig miljoen euro af. De fabriek, goed voor ruim honderdduizend verwerkte vaten aardolie per dag, is helemaal overgestapt op gas voor zijn stoomproductie.
FOTO: IBR
Inge Janse
Met de nieuwe installatie vervangt de raffinaderij twee oliegestookte stoomboilers uit 1968, die beide 45 ton per uur hogedrukstoom leverden. IBR maakt deze overstap om zijn emissies van CO₂, SO₂ en NOx te verkleinen en de betrouwbaarheid van de stoomproductie te vergroten. De investering was mede mogelijk omdat IBR, het vroegere Petroplus dat failliet ging, in 2012 werd overgenomen door de internationale oliehandelaar Gunvor. Bij de vernieuwingen waren onder meer de contractors Technogas, LTS, Fluor, Stork, Verwater en Spie betrokken. Betrouwbare installatie Ronny Stijleman, financieel manager bij IBR, vertelt dat het investeringstraject in 2010 startte met de bouw een warmtekrachtkoppelingsinstallatie, goed voor een investering van dertig miljoen euro. ‘Deze WKK-installatie produceert per uur 45 ton stoom voor intern gebruik plus voldoende elektriciteit om de ganse IBR-site te voorzien. De installatie bestaat uit een industriële gasturbine die
Met de nieuwe installatie vervangt de raffinaderij twee oliegestookte stoomboilers uit 1968. een elektrische generator aandrijft die vijftien megawatt aan elektriciteit produceert. De hete gassen uit de uitlaat van de gasturbine worden gebruikt voor het opwekken van de stoom in een stoomboiler.’ In 2013 volgde de inbouw van vier gasgestookte stoomboilers en drie nageschakelde stoomoververhitters, waarvoor IBR bijna negen miljoen euro neerlegde. Deze nieuwe machines kunnen in totaal 48 ton stoom per uur produceren. Stijleman somt de voordelen op: ‘Hierdoor is IBR in staat om het stoken van zware olie voor stoomproductie volledig te stoppen, met alle positieve gevolgen op de uitstoot van dien. Bijkomend voordeel is uiteraard dat IBR zo beschikt over een moderne en betrouwbare installatie voor stoomproductie, wat essentieel is voor het opereren van de raffinaderij.’
Afbouwen Stoom is namelijk van het grootste belang voor een olieraffinaderij, weet de financieel manager. ‘Het drijft turbines aan, houdt producten warm en draagt energie over in verschillende stappen van het raffinageproces.’ Het probleem was alleen dat de oliegestookte turbines zo hun nadelen kenden. ‘Het stoken van zware olie kent een relatief hoge uitstoot van CO₂, SO₂ en NOx. Bovendien is de prijs van olie ten opzichte van aardgas de laatste tien jaar sterk gestegen. Dat maakt het ook economisch interessant om op aardgas over te schakelen.’ Met de afronding van de overstap is de koek nog niet op voor IBR. ‘We zullen de volgende jaren ook geleidelijk aan het stoken van stookolie op onze procesfornuizen afbouwen ten voordele van aardgas.’ W PETROCHEM 06 – 2014
35_X1_thema_artikel.indd 35
35
03-06-14 17:17
Het Petrochem Platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan een transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie. Het platform belicht op een journalistieke en onafhankelijke manier innovaties, behandelt actuele onderwerpen en inspireert. Het Petrochem Platform bereikt zijn doelgroep via het blad Petrochem, de website www.petrochem.nl, rondetafelbijeenkomsten en het jaarcongres Deltavisie.
DE VOLGENDE BEDRIJVEN ZIJN PARTNER VAN HET PETROCHEM PLATFORM
OVERIGE PARTNERS PETROCHEM PLATFORM:
ITANKS-LEDEN PETROCHEM PLATFORM:
LEDEN PETROCHEM PLATFORM:
KLEUREN: LOGO CITTĂ€ ROMANA
04_advertentie_PETplatform_2p.indd 38
PANTONE
CMYK
ROOD: PMS 1797 ORANJE: PMS 158 LICHT ORANJE: PMS 1505
ROOD: 5-90-75-0 ORANJE: 5-70-90-0 LICHT ORANJE: 0-30-70-0
03-06-14 17:14
HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN Ben Ale BenAle Risk Management Advice, eigenaar
René den Heeten Huntsman Polyurethanes, process chemist
Cor van de Linde iTanks, managing director
Jos Benders voormalig topman Lyondell
Eward Hofstede AVEBE, managing director operations
Katrien Bogaerts Kaneka, production engineer
Karin Husmann Plant One, managing director
Dik Schipper Dow Benelux, production leader
Jan Bout Bout&Co, partner
Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions
Jaap Schouten TU Eindhoven, professor
Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen
Cor Kloet Verwater Group, interim CEO
Wim Soetaert Universiteit Gent, professor
Niko van Gent voormalig woordvoerder, Huntsman Holland
Cas König ESD-SIC, plantmanager
Wouter Stam Flowid, managing director
Louwrens Hacquebord Universiteit Groningen, professor
Bart Leenders Neste Oil, managing director
Roelf Venhuizen Profion, voorzitter
Michel Meertens DSM, director manufacturing competences
De platformstructuur van het Petrochem Platform is opgebouwd uit een expertpanel, producerende bedrijven en complementaire marktpartijen. De samenstelling waarborgt de objectiviteit van het platform en zorgt voor een verregaande integratie in de doelgroep.
SCAN DE FOTO EN BEKIJK HET FILMPJE Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen.
Hoe werkt het? 1) Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’ 2) Start de app op uw smartphone of tablet 3) Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst 4) Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet
WILT U MEER WETEN OVER LIDMAATSCHAP OF PARTNERING VAN HET PETROCHEM PLATFORM? Kijk op www.petrochem.nl of neem contact op met Anouk Bouwmeester: Anouk@industrielinqs.nl - 020 3122 797
04_advertentie_PETplatform_2p.indd 39
03-06-14 17:15
PRODUCTEN
EENvOUDigE maaR NaUwkEURigE TEmPERaTUURkalibRaTOR Speciaal voor technici die geen behoefte hebben aan de complexiteit van multifunctionele test- en meetinstrumenten maar wel een nauwkeurige temperatuurkalibratie moeten uitvoeren, introduceert Fluke twee enkelfunctionele kalibrators voor het simuleren van procestemperatuursensoren. De Fluke 712B meet en simuleert dertien verschillende types weerstandstemperatuurdetectoren (RTD’s) en weerstand. De 714B meet en simuleert zeventien verschillende types thermokoppels en millivolt. Met de instrumenten kunnen processensoren worden gecontroleerd door een directe vergelijking van gemeten versus gerapporteerde temperaturen. De kalibrators meten ook signalen van 4 tot 20 mA met een resolutie van 0,001 mA terwijl zij tegelijkertijd een temperatuursignaal genereren, waarbij beide uitlezingen op het grote, verlichte display worden weergegeven voor het eenvoudig kalibreren van transmitters. Zij kunnen de schaal van de gemeten mA instellen op de geprogrammeerde temperatuurinstellingen van 0 en 100 procent, om de procentwaarden van 0 en 100 procent van de schaal in een temperatuurtransmitter te controleren. Zij beschikken ook over een lineaire stijgfunctie en een automatische stijgfunctie in stappen van 25 procent op basis van de instellingen van 0 en 100 procent. De instellingen bij uitschakeling van het instrument worden opgeslagen, om bij inschakeling van de kalibrator weer gemakkelijk het testen te kunnen hervatten. Meer informatie bij Havé-Digitap: www.have-digitap.nl RObUUsTE OvaalRaDflOwmETER De robuust uitgevoerde ovaalradflowmeter van het type DOM is uitermate geschikt om de doorstroming van viskeuze vloeistoffen te meten. Deze serie is geschikt voor het monitoren of doseren van bijvoorbeeld smeermiddelen, pasta’s en oliën, maar ook voor het meten van debiet van water, diverse chemicaliën en zelfs brandstof. Het viscositeitsbereik ligt tussen 0 en 1000 cP. Meer informatie bij Kobold: www.koboldmessring.info ZEER NaUwkEURigE DRUkmODUlEs mET mEER OPTiEs Om te voldoen aan de vereisten van opkomende drukkalibratiestandaarden en van drukinstrumenten met een nauwkeurigheid van referentieklasse, introduceert Fluke Europe de 750P-serie drukmodules. Met de 48 precisiemodules kunnen overdruk, drukverschil, dubbel bereik, absolute druk en vacuümdruk worden gemeten met de conventionele 750-serie documenterende proceskalibrators. De 750P-serie heeft elf nieuwe modules met een tweemaal grotere nauwkeurigheid dan standaardmodules voor bijvoorbeeld de overdracht van olie en gas. De nieuwe modules kunnen drukkalibraties uitvoeren van 0 tot 1 inch H20 tot 10.000 psi (2,5 mBar tot 690 bar) met een referentie-onzekerheid van 0,025 procent. De digitale communicatie met kalibrators elimineert fouten vanwege slechte aansluitingen en elektrische storingen. Overdrukmodules hebben één drukaansluiting en meten de druk ten opzichte van de atmosferische druk. Drukverschilmodules hebben twee drukaansluitingen en meten het verschil tussen de op de hoog-fitting aangelegde druk ten opzichte van de laagfitting. Elke module is duidelijk gemarkeerd qua bereik, overdruk en mediacompatibiliteit. Alle modules hebben NPT-, metrische (BSP) en M20-adapters. Meer informatie bij Fluke: www.fluke.nl
38
PETROCHEM 06 – 2014
38_G_producten.indd 38
DRaaDlOZE TRilliNgsTRaNsmiTTERs hElPEN sabiC TEEssiDE
Dankzij monitoring van vibraties worden potentiële problemen met pompen eerder vastgesteld, waardoor gepland onderhoud mogelijk wordt en de beschikbaarheid van een fabriek wordt vergroot. Precies daarom wilde Sabic de bewaking van kritische pompen op de olefinen-plant in het Britse Teesside verbeteren. Het bedrijf koos voor het wireless conditiemonitoringssysteem van Emerson Process Management. In het verleden verzamelde en analyseerde Sabic Teesside de data van de kritische pompen in de olefinenkraker handmatig. Tussen metingen door konden er dan toch nog problemen optreden, wat leidde tot hogere onderhoudskosten en een verminderde beschikbaarheid van de plant, wat weer invloed had op de totale productie. Door het installeren van wireless vibratietransmitters kan het bedrijf nu het trillingsniveau continu controleren en fouten al detecteren voordat er een storing optreedt. Naast het meten van de vibratie en de temperatuur, omvat de CSI 9420 draadloze trillingstransmitter ook de PeakVue-technologie. Met PeakVue worden fouten opgespoord die beschadiging, wrijving en metaalmoeheid kunnen veroorzaken, vooral in de tandwielkast en wentellagers. Door het volgen van toenemende trillingsniveaus, kan Sabic nu dreigende storingen ontdekken en de onderhoudsplanning verbeteren. Het semi-online trillingsmonitoring-systeem heeft al een aantal problemen gedetecteerd die hadden kunnen leiden tot storingen in de apparatuur, zoals een afgebroken tand van een tandwiel in een tandwielkast en een dreigende storing van de lagers. Meer informatie bij Emerson Process Management: www.emersonprocess.nl
meer producten op www.petrochem.nl
03-06-14 14:58
FOTO: BAYER
TECHNOLOGIE
BayEr INvEsTEErT vIjfTIEN mILjOEN IN CO2-vErwErkENdE faBrIEk
Wat in 2013 al is aangekondigd, blijkt nu realiteit te worden: Bayer gaat een testfabriek bouwen om CO2 om te zetten in chemische grondstoffen. Voor vijftien miljoen euro verrijst er een fabriek die uit het broeikasgas jaarlijks vijfduizend ton grondstof voor polyurethaanschuim maakt. In 2016 moet de productie-eenheid klaar zijn. De productie van ten dele uit CO2 vervaardigde polyolen (waar ook gewoon nog fossiele grondstoffen bij komen kijken) is mogelijk door een nieuwe katalysator die het chemische proces efficiënt genoeg laat verlopen. De afgelopen jaren heeft Bayer het proces op kleinere schaal getest in een pilot plant in Leverkussen. Het bedrijf verwacht dat afnemers de polyolen in eerste instantie (in de vorm van polyurethaanschuim) inzetten voor matrasvulling. Bayer laat weten dat in de fabriek met de inzet van CO2 twintig procent van de fossiele grondstoffen kunnen worden vervangen. Ook heeft het bedrijf een life cycle analysis laten uitvoeren, waaruit blijkt dat met de nieuwe procestechnologie tot twintig procent CO2-uitstoot kan worden bespaard. Wel is het zo dat Bayer flink wat geld heeft gestoken in R&D en de productiefaciliteit, wat zich vertaalt in een wat hogere kostprijs van de CO2-gebaseerde polyolen. ZONdEr CaLCIum IN waTEr mEEr OLIE uIT dE GrONd
In olievelden blijft een groot gedeelte van de olie achter, omdat deze (nog) niet te winnen is. De reden hiervoor is dat de olie vastgeplakt zit in poreus gesteente in de bodem. De oliemaatschappijen pompen water in de grond om de olie uit de poriën te persen. Standaard gebruiken ze daarvoor zout water uit de zee naast de olieplatforms. Duidelijk was al dat dit gebruikte water niet te zout moest zijn voor een maximaal resultaat, maar wat de rol van de zoutionen in het proces precies is, was tot voor kort onduidelijk. Onderzoekers van de Universiteit Twente hebben daarom gekeken naar de fundamentele fysica achter de invloed van ionen in het water bij de winning van olie. Uit het onderzoek, dat ongeveer vijf jaar heeft geduurd, komt onder meer naar voren dat het proces complexer is dan voorheen werd verondersteld. Met name divalente ionen, zoals calcium, moeten uit het water worden verwijderd, omdat zij de hechting van de olie aan het gesteente versterken. ‘De ideale situatie is als je straks voor elk olieveld de ideale ionensamenstelling in het water kunt bepalen, om op deze manier een maximaal rendement per olieveld te krijgen’, stelt dr. Frieder Mugele, hoofd van de afdeling Physics of Complex Fluids. ‘Als je er in slaagt de efficiëntie van de oliewinning met slechts één procent te verbeteren, kun je de hele wereldbevolking al een jaar langer van olie voorzien.’ Het onderzoek is gefinancierd door BP.
EXTrEEm EffICIËNTE smErING Overal waar bewegende delen samenkomen, zijn smeermiddelen nodig. Ze voorkomen dat vaste delen rechtstreeks met elkaar in contact komen en zorgen voor een optimale werking van tandwielen, lagers en kleppen. Het ideale smeermiddel moet aan tegengestelde eisen voldoen: het moet zo dun mogelijk zijn – om wrijving te verlagen – maar dik genoeg om in de contactopening te blijven zitten. In de praktijk worden vaak vetten en oliën ingezet. Biologische smering zoals dit gebeurt in gewrichten, verloopt eigenlijk veel efficiënter. Aan het kraakbeen aan het eind van botten steken polymeren uit die “borsteltjes” vormen die een uiterst vloeibare smeermiddel aantrekken en op zijn plaats houden. Veel onderzoekers hebben de afgelopen decennia geprobeerd dit natuurlijke model technisch na te bootsen, maar hadden weinig succes omdat de tentakelachtige polymeren op de tegenover elkaar liggende oppervlakken de neiging hebben verstrikt te raken. Wetenschappers van onderzoeksinstituut MESA+ van de Universiteit Twente en Forschungszentrum Jülich laten echter zien dat de oplossing ligt bij het gebruik van twee verschillende polymeren en twee smeermiddelen. Een wateroplosbaar polymeer op het ene oppervlak en een waterafstotend polymeer op het andere en één oplosmiddel op water- en één op oliebasis. De twee verschillende vloeistoffasen splitsen zich omdat ze elkaar afstoten. Dit houdt de polymeren op hun plaats en voorkomt tegelijkertijd dat ze door het raakvlak heen in de andere borstel verstrikt raken. De wrijving blijkt, in vergelijking met een systeem met één soort polymeer, een factor negentig lager te liggen. Het nieuwe procedé kan vooral handig zijn waar zich lokaal hoge druk en grote krachten voordoen, bijvoorbeeld in aslagers en scharnieren. Voor motorolie moet echter nog een alternatief worden gevonden, omdat de polymeerborstels niet bestand zijn tegen hoge temperaturen.
PETROCHEM 06 – 2014
39_J_Technologie.indd 39
39
03-06-14 15:47
RVS – en stalen tanks - Autoclaven
- Kolommen
- RVS tanks
- Reactors
- Opslagtanks
- Silo’s
- Buffervaten
- Filtertanks
- Druktanks
- Warmtewisselaars
AJK Hydrolift, Industrie Kanaal-Noord 1173, B-3960 Bree Tel. +32 89 46 93 90 email: info@ajkhydrolift.eu Web: www.ajkhydrolift.eu
VAKBEURS VOOR PROCESAPPARATUUR, -ENGINEERING EN -AUTOMATISERING
BESTEL NU UW GRATIS TOEGANGSKAART VIA www.industrialprocessing.nl/toegang • De grootste vakbeurs voor de totale natte en droge proces-
30 SEPTEMBER - 3 OKTOBER 2014 JAARBEURS UTRECHT WWW.INDUSTRIALPROCES SING.NL
industrie in de Benelux • Ruim 200 exposanten presenteren hun nieuwste producten en diensten • Gelijktijdig met Macropak, Industrial European Dairy Show en de vier werelden van World of Technology & Science • 4 dagen lang alle industriële trends en ontwikkelingen voor u samengebracht
IP2014_adv_185x132_registratie.indd 1
16-05-14 14:34
ADVERTENTIE-INDEX PETROCHEM ABB .........................................................................................2 AJK Hydrolift ........................................................................40 Andus Group ........................................................................55 Eco Ketelservice Verhuur .....................................................34 Eems DeltaVisie congres.....................................................16 GasTerra ...............................................................................14 Harsco Infrastructure ............................................................8 Havep Workwear ..................................................................20 Hempel .................................................................................26 Market review ................................................................42, 43
40_AJK_INDEX_pet_vacature_advertentie.indd 1
Petrochem platform.......................................................36, 37 Pietersen Electriciteit ...........................................................34 SGS Nederland ....................................................................56 Stork Technical Services Holding........................................22 Petrochem vacature site......................................................26 VNU Exhibitions Europe .....................................................40 Yokogawa Europe Solutions .................................................4 BIOCHEM BIM media ..............................................................................4 iMaintain Prestatiemanagement ..........................................2
03-06-14 14:46
AGENDA SEMINAR / CURSUS / MASTERCLASS Technotrans www.technotrans.nl
MulTiDiscipliNAir MAiNTENANcE TEchNiciAN Deze cursusreeks is bedoeld voor onder andere onderhoudsengineers, reliability engineers, en operators met onderhoudstaken die hun inzicht in de chemische procesketen willen verbreden. Het programma bestaat uit vijf modules die allemaal of per stuk kunnen worden gevolgd.
16 september – 4 november Antwerpen/Breda
ichemE www.icheme.org
chEMicAl ENGiNEEriNG voor wETENschAppErs Deze cursus is speciaal ontworpen voor chemici en andere wetenschappers die in de chemische en procesindustrie werken en de basisconcepten en algemene filosofie van chemical engineering willen begrijpen. De cursus verbreedt de technologische basis van de deelnemers zodat zij beter kunnen communiceren met chemical engineers.
6 – 10 oktober Shipley (Engeland)
CONGRES / BEURS / EVENEMENT Management producties www.rotterdamenergyport.nl
roTTErDAM ENErGy porT Havenbreed energiedebat voor directeuren en managers werkzaam in het Rotterdamse haven- en industrieel complex. Met onder andere Ed Nijpels, voorzitter Borgingscommissie Energieakkoord, over het SER Energieakkoord. Dit zet in op energie-efficiëntie en een jaarlijkse energiebesparing van 1,5 procent, om zo duurzame ontwikkelingen te stimuleren en de concurrentiekracht in Nederland te versterken. Hoe gaan we dat realiseren? Daar gaat ook Allard Castelein, president-directeur Havenbedrijf Rotterdam, op in.
1 juli Rotterdam
Fhi en FEDA www.wots.nl
worlD oF TEchNoloGy & sciENcE De beurstitels Industrial Automation & Drives en HET Instrument zijn overgegaan in World of Technology & Science. Tijdens deze vierdaagse vakbeurs presenteren ruim vierhonderd exposanten hun producten en diensten in technologie. De World of Technology & Science wordt gelijktijdig gehouden met Industrial Processing, Macropak en de Industrial European Dairy Show.
30 september – 3 oktober Utrecht
iMaintain / NvDo www.imaintain.info/prestatie
iMAiNTAiN prEsTATiEMANAGEMENT Prestatiemanagement vertaalt de visie, missie en strategie van een project, team of organisatie naar succesfactoren en acties. Sturen op die succesfactoren en constant monitoren van de effecten ervan, zorgt voor optimaal beheer van activiteiten en, nog belangrijker, van de prestaties van organisaties. Goed Prestatiemanagement heeft positieve effecten op de totale keten van assetmanager tot toeleverancier. Het afwisselende en inhoudelijke programma van dit congres belicht verschillende aspecten van goed prestatiemanagement: Van wetenschappelijke onderbouwing tot ervaring uit de praktijk; van klantervaring tot contractduur.
1 oktober Maarssen
vNcw www.chemiebeurs.nl/
chEMiEbEurs De chemische keten is dringend op zoek naar innovatieve oplossingen als gevolg van veranderingen in de markt, goedkope energie in andere delen van de wereld en een gewijzigde behoefte van de maatschappij. Tegelijkertijd vragen allerlei wijzingen in regelgeving, het leaner worden van bedrijven en de pensionering van een belangrijke generatie om aanscherping van het kennisniveau. Dat vereist een daadkrachtige aanpak. Op de ketenbeurs van de VNCW, de vereniging van de chemische warehousing, staan deze behoeften centraal.
1 oktober Dordrecht
Meer agendapunten op www.petrochem.nl
41_K_agenda.indd 41
PETROCHEM 06 – 2014
41
03-06-14 14:58
Market review AAndrijftechniek en gereedschAppen
ALgeMeen
deMOntAge
kUnststOfrOOsters en cOnstrUcties (gVk)
sgs nederland b.v.
Van eyle & ruygers – schwartz Sevillaweg 75 3047 AL RotteRdAm Postbus 35040 3005 dA RotteRdAm tel: +31 (0)10- 245 50 00 Fax: +31 (0)10- 262 06 22 e-mail: info@erxs.nl Website: www.erxs.nl
Afdichtingen
Lamons nederland BV
Butaanweg 5B 3196 KC RotteRdAm tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 e-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com
Afdichtingen, AfsLUiters, cOMpensAtOren en sLAngen
malledijk 18 Postbus 200 3200 Ae SPIJKeNISSe tel: +31 (0)181- 69 33 33 Fax: +31 (0)181- 69 35 81 e-mail: info@sgs.com Website: www.sgs.com
BLAst VALVes
Vokes-Air BV
Filter + Beschermtechniek Nijverheidsweg 15 3401 mC IJSSeLSteIN Postbus 309 3400 AH IJSSeLSteIN tel: +31 (0)88- 865 37 24 Fax: +31 (0)88- 865 37 00 e-mail: info@vokesair.nl Website: www.vokesair.com
cheMicALs
chemicals, Lime, recycling and Automotive de noord chemicals b.v.
klingerBV
Nikkelstraat 2-4 3067 GR RotteRdAm Postbus 8504 3009 Am RotteRdAm tel: +31 (0)10- 455 75 55 Fax: +31 (0)10- 456 38 90 e-mail: klinger@klinger.nl Website: www.klinger.nl
Ridderpoort 14 2984 BG RIddeRKeRK Postbus 257 2980 AG RIddeRKeRK tel: +31 (0)180- 41 59 88 Fax: +31 (0)180- 41 71 70 e-mail: info@noordchem.nl Website: www.noordchem.nl
ciViL, piping And ArchitectUrAL WOrks
Afdichtingen, AfsLUiters sLAngen en kUnststOffen
eriks bv
toermalijnstraat 5 1812 RL ALKmAAR Postbus 280 1800 BK ALKmAAR tel: +31 (0)72- 514 15 14 Fax: +31 (0)72- 515 56 45 e-mail: info@eriks.nl Website: www.eriks.nl
VBk groep
Kernweg 37 1637 LH HooRN tel: +31 (0)229- 23 28 04 Fax: +31 (0)229- 23 69 85 e-mail: info@vbkgroep.nl Website: www.vbkgroep.nl
indien u ook vermeld wilt worden in de Market review van petrochem, neemt u dan contact op met jetvertising, robbin hofman, tel. 070 399 0000. Uw abonnement wordt stilzwijgend verlengd tot wederopzegging en dient twee maanden van tevoren opgezegd te worden. 42
ddM demontage B.V.
Industriële verhuizingen demontage – Sloopwerken transport – Asbestsanering offshore Postbus 253 3454 Zm de meeRN tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 e-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu
eXpLOsieVeiLige VerLichting & signALering
Victor Lighting
Gedistribueerd door: eurotronic B.V. Curieweg 8d 2408 BZ ALPHeN AAN deN RIJN Postbus 582 2400 AN ALPHeN AAN deN RIJN tel: +31 (0)172- 49 10 76 Fax: +31 (0)172- 49 29 37 e-mail: info@eurotronic.nl Website: www.eurotronic.nl
flexxcon B.V.
Correspondentieadres Postbus 1761 3800 Bt Amersfoort magazijn/werkplaats Parallelweg 74 7161 AG Neede tel: 033 4556696 Fax: 033 4553295 e-mail: info@flexxcon.com Website: www.flexxcon.com
MAnUfActUring eXecUtiOn systeMs (Mes)
MAgiOn process control engineering B.V. Wolga 5 2491 BK deN HAAG tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 e-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl
MechAnicAL cOntrActing
gLOBAL cAd center
proclass b.v.
Lindelaan 4 3319 XK dordrecht Postbus 9138 3301 AC doRdReCHt tel: +31 (0)78- 622 89 11 Fax: +31 (0)78- 621 12 23 e-mail: info@proclass.nl Website: www.proclass.nl
engineering, pijpleidingen, Montage en Apparatenbouw Postbus 2517 2940 AA LeKKeRKeRK tel: +31 (0)180- 45 21 88 Fax: +31 (0)180- 66 23 08 e-mail: info@klip.nl Website: www.klip.nl
MiLieU & enVirOnMent
ProClass technologies Pvt. Ltd. Park View enclave, Road no2 500034 Hyderabad, India Website: www.GlobalCadCenter.com
inspectie, tAnks drUkAppArAten, VLOeren
n.r. koeling
kiwa nederland B.V.
Sir Winston Churchilllaan 273 2288 eA RIJSWIJK Postbus 70 2280 AB RIJSWIJK tel: +31 (0)70 414 44 00 Fax: +31 (0)70 414 44 20 e-mail: inspectie@kiwa.nl Website: www.kiwa.nl
Griendstraat 13 Postbus 95 2920 AB KRImPeN A/d IJSSeL tel: +31 (0) 180 54 51 11 Fax: +31 (0) 180 54 51 10 e-mail: Info@nrkoeling.nl Website: www.nrkoeling.nl
PETROCHEM 06 – 2014
42_43_marketreview_index.indd 42
03-06-14 10:57
Market review pipe sUppOrts
prOcess siMULAtiOn
Bea nederland B.V. protomation bv dutramex BV
Ambachtstraat 1a 4143 HB LeeRdAm tel: +31 (0)345- 61 40 11 Fax: +31 (0)345- 61 95 25 e-mail: info@dutramex.com Website: www.dutramex.com
In Control by Simulation operator training Simulators Arendstraat 4 6135 Kt SIttARd tel: +31 (0)46 458 47 48 Fax: +31 (0)46 458 63 83 e-mail: info@protomation.com Website: www.protomation.com
Anthony Fokkerstraat 2 3261 LB oud Beijerland Postbus 1554 3260 BB oud Beijerland tel.: +31 (0)186 - 62 02 88 Fax: +31 (0)186 - 62 02 44 e-mail: sales@beaned.nl Website: www.beagroup.com
Lamons nederland BV
Afsluiters, compensatoren, leidingondersteuningen en –systemen, glijlagers, jacketed piping, PtFe lined piping Jan tinbergenstraat 209 7559 SP Hengelo ov tel: +31 (0)74- 265 00 00 Fax: +31 (0)74- 265 00 01 e-mail: verkoop@hanwel.com Website: www.hanwel.com
prOcess cOntrOL
MAgiOn process control engineering B.V. Wolga 5 2491 BK deN HAAG tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 e-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl
prOcess eQUipMent
primaplan B.V.
Cypresbaan 37 2908 Lt CAPeLLe A/d IJSSeL tel: +31 (0)10- 442 51 97 Fax: +31 (0)10- 451 49 41 e-mail: info@primaplan.nl Website: www.primaplan.nl
ptfe
Butaanweg 5B 3196 KC RotteRdAm tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 e-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com
stAALcOnstrUcties
minervum 7006 NL-4817 ZL Breda Postbus 5533 NL-4801 dZ Breda tel. +031 (0)76-7920000 Fax. +031 (0)76-7920030 e info@polyfluor.nl www.polyfluor.nl
stUdBOLts
eUrOWAter B.V.
Pastoor van Breugelstraat 8a 4744 RB Bosschenhoofd the Netherlands tel: +31 880005000 Fax: +31 880005005 e-mail: gvt@eurowater.nl Website: www.eurowater.nl
python BV
Nijverheidsweg 20 7921JJ Zuidwolde (dr.) tel: +31 (0)528 -37 10 45 Fax: +31 (0)528-37 13 96 mail: info@python.nl Websites: www.python.nl
polyfluor plastics BV
Havenlaan 16 5433 NL KAtWIJK (N. Br.) tel: +31 (0)485 31 65 66 Fax: +31 (0)485 31 87 32 e-mail: info@sgd-nl.eu Website: www.sgd-nl.eu
WAterBehAndeLing
prOjectpLAnning & cOntrOL
hanwel
smit gloeidienst B.V.
Verzekeringen
jotem Waterbehandeling b.v. Parelstraat 24 7554 tm HeNGeLo tel: +31 (0)74- 24 25 255 Fax: +31 (0)74- 24 34 880 e-mail: info@jotem.nl Website: www.jotem.nl
intrAMAr insurances Het Nieuwe diep 34 A8 1781 Ad deN HeLdeR Postbus 891 1780 AW deN HeLdeR tel: +31 (0)223- 61 22 22 Fax: +31 (0)223- 61 55 22 e-mail: info@intramar.nl Website: www.intramar.nl
WArMteBehAndeLing
Bc Basco Alfa Laval Benelux BV
Baarschot 2 4817 ZZ BRedA Postbus 9377 4801 LJ BRedA tel: +31 (0)76- 579 12 00 Fax: +31 (0)76- 579 12 11 e-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com
Alfa Laval Benelux nV
Bazellaan 5 B- 1140 BRUSSeL, BeLGIË tel: +32 (0)2- 728 38 11 Fax: +32 (0)2- 728 38 03 e-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com
mANUFACtUReR oF HIGH INteGRItY BoLtING
Vierschaarstraat 7A 9160 LoKeReN tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 479 82 72 63 e-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com
elektrisch voorwarmen en gloeien / inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings
delta heat services B.V.
Scheelhoekweg 2 3251 LZ SteLLeNdAm Postbus 52 3250 AB SteLLeNdAm tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 e-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl
PETROCHEM 06 – 2014
42_43_marketreview_index.indd 43
43
03-06-14 10:57
COLUMN
‘We gaan resoluut voor de open dialoog maar verwachten van onze partners en stakeholders ook een engagement.’
Europa mag best wat ambitieuzer zijn De campagne voor de Europese verkiezingen loopt op haar laatste benen als ik deze column schrijf. Nog nooit stond het Europees project zo ter discussie als de voorbije maanden, weken en dagen. In Nederland zijn de uitgesproken non-believers sterk aanwezig in de media, in België ligt dat iets anders. Daar is de tegenstroom minder sterk, beperkt tot het thema van de migratie en ook milder. In Nederland willen sommigen alles terug zoals vroeger. Wat ook de uitslag moge wezen – die weten we als deze column wordt gedrukt – ik hoop dat de “believers” het halen, want het Europees project terugschroeven, betekent dat ieder land terugplooit op zijn eigenheden en dus mekaar opnieuw zal beginnen te concurreren. Dan duikt terug de verdeel-enheers-modus op en daarbij zullen de sterkste vooral heersen. Tijdens mijn driemaandelijks gesprek met Wouter De Geest, CEO van BASF Antwerpen kwam Europa eveneens op tafel. Ambitie Wouter De Geest is sinds kort opnieuw voorzitter van essenscia, de Belgische federatie van chemie en life sciences. Door een ongeplande vacature kwam de sector weer aan zijn mouw trekken. ‘En ja, ik had blijkbaar het goede profiel’, zegt hijzelf. Dat profiel was overigens bekend van de voorbije jaren voorzitterschap dat hij anderhalf jaar geleden doorgaf. Tijdens de jaarvergadering van 2012 werd hij daarvoor beloond met een stevig applaus. Hij stuurde de federatie resoluut de weg op van duurzaamheid en innovatie, en had voorbeeldige en correcte contacten met de politici en decision makers. Net zoals vele captains of industry gelooft hij wel in de voordelen van een groot eengemaakt Europees marktsysteem. ‘Al mag Europa zelf wat meer ambitie tonen in het uittekenen van een industrieel beleid’, voegt hij er in een adem aan toe. Om dat te verduidelijken heeft essenscia een memorandum opgesteld ten behoeve van de politici die kandidaat zijn. ‘Wij willen als sterkste industriële sector in België het ondernemerschap aanwakkeren, en de creativiteit en het innovatieve onderzoek in de schijnwerpers plaatsen. We willen vooral de bijdrage van onze producten en processen aan een dynamische samenleving 44
in de verf zetten. We gaan resoluut voor de open dialoog maar verwachten van onze partners en stakeholders ook een engagement.’ En hij zet die engagementen ook klaar en duidelijk op een rijtje: ‘Van de diverse overheden verwachten we dat ze de juiste randvoorwaarden scheppen door de juiste investeringen te doen, ondersteuning (geen subsidies) te verlenen en rechtszekerheid te bieden. Van de kennisinstellingen verwachten we dat ze hun kennis delen en samen met de industrie werken aan concrete nieuwe toepassingen. De ondernemingen moet visie hebben, flexibel en weerbaar zijn en bereid zijn tot dialoog.’ Voor elk wat wils dus, ook voor de eigen achterban. Positieve keuze Wat verwacht hij, en met hem de sector voor chemie en life sciences, dan van Europa? Want naast een nieuw Europees parlement komt er ook een nieuwe Europese Commissie. Volgens essenscia moet een Europees industrieel beleid steunen op drie pijlers: voorrang voor het innovatieprincipe eerder dan voor het voorzorgsprincipe, respect voor het gelijke speelveld en zorg voor een stabiel beleidskader. Binnen dat algemene kader ziet essenscia drie accenten: een consistent Europees energie- en klimaatbeleid, en een geharmoniseerde aanpak voor de nano- en biotechnologie. ‘Wij denken daarbij aan een positieve en geen negatieve keuze (bijvoorbeeld inzake schaliegas en nieuwe nucleaire technieken), aan een energiemix die leidt tot leveringszekerheid, competitieve prijzen en minder broeikasgassenuitstoot, en aan een slim klimaatbeleid dat steunt op nieuwe technologieën en processen in plaats van op absolute doelstellingen. En voor nano- en biotech is er nood aan een geharmoniseerd beleid want nu treffen de nationale staten nog allerlei eigen maatregelen die ons verderaf brengen van één globaal speelveld waar iedereen met gelijke kansen aan de slag kan. Dat kan toch niet de bedoeling zijn van een Europees project’, besluit De Geest. Jan Van Doorslaer
PETROCHEM 06 – 2014
44_M_column.indd 44
03-06-14 14:58
02 14
Inside Inside Magazine Magazine voor voor de de biochemie biochemie
Met BioBTX gaat het beter dan voorspeld
45_BA_cover.indd 1
Stelling: Het is niet verstandig de chemie radicaal te vergroenen
03-06-14 15:49
Prestatiemanagement
tatiemanagement, meten, wet llsKIJK, dashboard, samenwerki op Prestatiemanagement t value, doen, targets, capaciteit, entie, prestatiemanagemen , weten, skills, dashboar samenwerking, best value, doen, targets, capaciteit, potentie, tatiemanagement, meten, wet Congres van NVDO Sectie SUTO en iMaintain
Woensdag 1 oktober • De Glazen Ruimte • Maarssen
/Schrijf
nu in
/
Programma
Goed Prestatiemanagement heeft positieve effecten op de totale keten van asset manager tot toeleverancier. Maar wat is de invloed van prestatiemanagement op innovatie? Hoe zijn de zachte factoren van prestatiemanagement het beste geborgd en wat kun je het beste meten voor een optimale prestatie?
Prestatiemanagement vertaalt de visie, missie en strategie van een project, team of organisatie naar succesfactoren en acties. Sturen op die succesfactoren en constant monitoren van de effecten ervan, zorgt voor optimaal beheer van activiteiten en, nog belangrijker, van de prestaties van organisaties.
Op 1 oktober 2014 staat in de Glazen Ruimte in Maarssen de KIJK op Prestatiemanagement centraal. Een afwisselend en inhoudelijk programma belicht verschillende aspecten van goed prestatiemanagement: Van wetenschappelijke onderbouwing tot ervaring uit de praktijk; van klantervaring tot contractduur. Uit de NVDO Suto Benchmark blijkt dat veel potentieel nog onbenut wordt. Wat is er nodig om deze verborgen schatten te vinden? Is dat innovatie? Gaat dat om de juiste KPI’s of komt het gewoon neer op mensenwerk? Op 1 oktober delen experts op alle gebieden hun visie met het aanwezige publiek.
Initiatiefnemers:
INFORMATIE: Marjolein Veeninga
Tel.: +31 (0)20–31 22 791
Mail: marjolein@industrielinqs.nl
Partners iMaintain Platform:
10:30 Ontvangst en registratie 11:00 Opening door de dagvoorzitters 11:10 Kijk naar de benchmark Binnen de NVDO Suto Benchmark wordt wetenschappelijk gekeken naar diverse topics. Hoe staat de Nederlandse industrie ervoor, wat zijn de kengetallen en trends en welk visie is daar bij nodig? Met medewerking van: Prof. Arjan van Weele (TU/e), Prof. Leo van Dongen (TU Twente), Prof. Frank Verbeeten (UvA) Pauze 12.45 KIJK op de prestatiegedreven organisatie! Als visie, missie en strategie zijn vertaald naar alle processen, hoe vind je dat terug in de organisatie? Met medewerking van: Wilbert Wijns (NedTrain), Bram Alkema (Enexis), Arjan Oostdijck (Suikerunie) 13.45 Stelling in de Kijker; Prestatiemeting verhindert innovaties! Het meten van prestaties en de druk op presteren kunnen averechts werken op vernieuwing. Wat is de praktijk? Met medewerking van: Han Roebers (Rijkswaterstaat), Jan Braber (SIR), Patrick Essers (Dutch Institute World Class Maintenance) 15.05 WORKSHOP Interactieve sessies waarbij bezoekers zelf ook een prestatie gaan leveren. 16.00 KIJK op de zachte factoren van Prestatiemanagement Presteren is mensenwerk. Hoe werk je samen met je team naar topprestaties? Met medewerking van: Dick Koopman (directeur Yacht), Hans Hermans (Interim manager voor professionalisering van bedrijven), Erik de Bruine (directeur Nevi) 17:00 KIJK op technologie Een inspirerende lezing door de hoofdredacteur van het magazine KIJK. Vivianne Bendermacher, KIJK 17:45 Afsluiting 18.00 Netwerkborrel 18.30 Netwerkdiner Leden iMaintain Platform:
www.imaintain.info/prestatie
05
Nieuws
Sabic gaat in Geleen tweedegeneratie bio-PE produceren • BASF lanceert verpakkingen met variërend aandeel biomassa • AkzoNobel en Solvay gaan duurzame grondstoffen traceren
06
Radicaal veRgRoeNeN
De radicale vergroening van de chemie is minder makkelijk dan wordt geschetst, zei Willem Huisman, voorzitter van de raad van bestuur van Dow Benelux, in de maart-editie van Petrochem. Heeft Huisman gelijk? Drie duurzame experts laten hun licht op deze materie schijnen.
08
BioBTX gaaT BeTeR daN vooRspeld
Het blijft een prachtige techniek die BioBTX in de aanbieding heeft: basischemicaliën maken uit biomassa. Enkele jaren na de start kijken we met Niels Schenk, projectleider bij de start-up uit Groningen, naar de stand van zaken. Waar staat het bedrijf anno 2014?
Algemeen directeur Wim Raaijen 020 3122 281 Uitgever Mark Oosterveer 020 3122 793
Eindredacteur Inge Janse 020 3122 796 Liesbeth Schipper 020 3122 083 Vormgever Gabriele Köbbemann Cover BetaRenewables
Advertentieverkoop Jetvertising BV Postbus 1890, 2280 DW Rijswijk t: 070 399 0000 | f: 070 390 2488 website: www.jetvertising.nl Traffic Breg Schoen 020 312 2088 Drukkerij MediaCentrum Rotterdam
02 | 14
47_BB_inhoud_colofon.indd 3
co lo fo N
Biochem 02|14 Uitgave van Industrielinqs pers en platform BV Postbus 12936, 1100 AX Amsterdam e-mail: biochem@industrielinqs.nl
3
03-06-14 15:44
Snel op weg met kostenramingen
DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen DACE Price Booklet is nu ook te raadplegen via de website www.dacepricebooklet.com! De 30e editie van het DACE Prijzenboekje bestaat vanaf nu naast het vertrouwde boekje ook uit een website, www.dacepricebooklet.com, als waardevol hulpmiddel bij het samenstellen van uw kostenramingen voor industriële procesinstallaties. U vindt richtprijzen voor vrijwel elk onderdeel van een procesinstallatie. Specifieke kosteninformatie wordt gegeven voor procesapparatuur, pijpleidingmateriaal, elektrotechniek, instrumentatie, schilderwerk, isolatie en bouwkunde. Tevens bevat het kengetallen per m2 oppervlakte voor productie-, magazijn-, kantooren laboratoriumgebouwen en bouwdeelprijzen voor bouwkundige, installatietechnische en civieltechnische componenten. De richtprijzen reflecteren werkelijk gemaakte kosten en zijn niet slechts een afspiegeling van catalogusprijzen. DACE Prijzenboekje / Price Booklet en website wordt verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan. Ga voor uw bestelling of een abonnement naar www.bimmedia.nl/prijzenboekje of www.dacepricebooklet.com of bel 070 304 67 77
48_BIM.indd 1
03-06-14 10:57
Sabic gaat in geleen tweede-generatie bio-Pe Produceren > De verpakkingsindustrie vraagt om duurzame materialen en daar spelen de producenten van grondstoffen graag op in. Zo heeft Sabic een portfolio
aangekondigd van gecertificeerde hernieuwbare polyolefinen, waaronder polyetheen en polypropeen. In eerste instantie zullen de fabrieken in Geleen bio-PE en bio-PP gaan maken, op basis van afgedankte vetten en oliën. De bioplastics zijn gecertificeerd volgens ISCC Plus (International Sustainability and Carbon Certification). Dit is een certificatiesysteem om onderscheid te maken tussen duurzame en nietduurzame biomassa en bio-energie. Sabic werkte nauw samen met de ISCC-organisatie om de duurzaamheid van de grondstoffen te bewijzen en onafhankelijke keuringsinstanties hebben de betrouwbaarheid van de processen om het gebruik van biomassa te meten binnen Sabic bevestigd. Sabic claimt de eerste te zijn die in staat is PE en PP te produce-
ren uit tweede generatie grondstoffen, oftewel hernieuwbare grondstoffen die niet concurreren met de voedselproductie.
baSF lanceert verPakkingen met variërend aandeel biomaSSa > BASF biedt sinds kort uit hernieuwbare grondstoffen plastic verpakkingen aan waarin een variërend aandeel hernieuwbare grondstoffen kan worden verwerkt. BASF
brengt de verpakkingsfilms op de markt als duurzame aanvulling op Ultramid-verpakkingen, die het bedrijf al maakt van fossiele grondstoffen. Het bedrijf zegt dat het voor dit product aan het begin van het productieproces tot 10 procent van de fossiele grondstoffen vervangt door gecertificeerde biomassa. Dat betekent dat het aandeel van hernieuwbare grondstoffen in de verpakking kan variëren. Een onafhankelijke certificeringsinstantie geeft bij dit concept aan de klanten aan dat het gevraagde aandeel aan hernieuwbare grondstoffen zoals
De bio-ETBE-fabriek van Sabic in Geleen.
de klant heeft besteld, ook daadwerkelijk is verwerkt. Ultramid, dat wordt geproduceerd volgens de zogenaamde massabalans-procedure, is identiek qua samenstelling en kwaliteit aan de polyamide die van fossiele bronnen wordt gemaakt, maar met een lagere uitstoot van broeikasgassen en besparing van fossiele grondstoffen. Ook kunnen bestaande installaties en technologieën in de gehele keten zonder wijzigingen worden gebruikt.
akzonobel en Solvay gaan duurzame grondStoFFen traceren > AkzoNobel en Solvay gaan samen met Ernst & Young een systeem ontwikkelen dat het gebruik van hernieuwbare grondstoffen in verven, coatings en andere toepassingen traceert en kwantificeert. De
samenwerking komt voort uit de vorig jaar gesloten overeenkomst tussen AkzoNobel en Solvay. Op basis hiervan gaat AkzoNobel in zijn coatingproducten geleidelijk aan meer biologisch gefabriceerde epichloorhydrine van Solvay gebruiken. Op grond van deze nieuwe overeenkomst ontwikkelen Solvay, AkzoNobel en Ernst & Young een ketenbeheermethode. Deze maakt het mogelijk om volumes toe te wijzen en te rapporteren, zelfs in situaties waar geen fysieke scheiding van petrochemisch en biologisch gefabriceerde materialen plaatsvindt. De methodiek is niet alleen bruikbaar voor Epicerol, maar kan ook breder worden toegepast in chemische waardeketens. 02 | 14
49_BD_nieuws.indd 5
5
03-06-14 15:01
OPINIE
Stelling: 'Het is niet verstandig de chemie radicaal te vergroenen' De radicale vergroening van de chemie is minder makkelijk dan geschetst wordt, zei Willem Huisman, voorzitter van de raad van bestuur van Dow Benelux, in de maart-editie van Petrochem. 'Wil je keihard voor verduurzaming gaan, en geen rekening houden met de productie van de bestaande krakers? Nou, vergeet het maar. Het gaat om een graduele overgang.' Heeft Huisman gelijk? Of zou de chemie wel versneld kunnen vergroenen? Welke mogelijkheden zijn technisch, economisch en organisatorisch nu of op korte termijn beschikbaar? Drie duurzame experts laten hun licht op deze materie schijnen.
Jeoffrey van den Berg 'Willem Huisman van Dow Benelux stelt dat radicale vergroening in de chemie minder makkelijk is dan geschetst wordt. Voor zijn tak van sport, de bulkchemie, heeft hij helemaal gelijk. Innovatie in de chemie komt van onderaf, van kleine fabrieken die op een relatief kleine schaal high end chemicaliën maken. Partijen dus die dingen willen doen die anders niet kunnen. Dat zijn de partijen die moeten innoveren en het ook doen. De bulkchemie zal volgen, maar inderdaad "gradueel", zoals Huisman dat mooi noemt. 6
50_51_BH_artikel.indd 6
Waarom? Geld. Huisman haalt namelijk de drie p’s aan: planet, people en profit. Van deze drie staat profit altijd op één, en de overige staan in diens schaduw. In ons dagelijks leven werkt dat ook zo. Biologische kip? Prima, zolang het maar niet veel duurder is. Chinees speelgoed? Koopje. Kortom, geld is belangrijk, zeker in de bulkchemie waar gigantische hoeveelheden in om gaan. Je moet dus geld besparen. Maar zeker in de bulkchemie is er in de afgelopen decennia al flink geoptimaliseerd. Knappe jongen die het voor elkaar krijgt om de productiekosten van de bulkchemie in één klap aanzienlijk te verminderen. Dat is de pot met goud aan het einde van de regenboog waar iedereen naar zoekt, maar die nog nooit gevonden is. Huisman noemt het al: het lukt misschien wel op kleine schaal, maar als we het hebben over soms wel duizenden tonnen per uur, dan wordt het een heel ander verhaal. “Het rekent niet,” zoals hij het noemt. Kortom, in één keer een volledige fabriek voor bulkchemicaliën omzetten naar iets dat duurzaam en innovatief is? Hoe mooi het ook klinkt, het zal niet gebeuren. Toch is er wel een fabriek van de toekomst. Deze fabriek maakt alleen geen duizenden tonnen chemicaliën per jaar, maar is veel kleiner en staat bij de eindgebruiker op het terrein. Deze produceert de chemicaliën wanneer de gebruiker die nodig heeft, op kleine schaal, heel efficiënt en heel veilig. Een ontzettende paradigmashift, maar dan rekent het opeens wel! Het mooiste voorbeeld: chloor maken bij de eindgebruiker en het dus niet meer hoeven te vervoeren. Dit komt eraan, maar niet op stel en sprong. Het gaat in kleine stapjes. Wij zien bij Flowid twee typen bedrijven. Het eerste type bestaat uit relatief kleine chemieproducenten die nieuwe technologieën zoeken om dingen te kunnen produceren die andere niet kunnen maken. Zij bedrijven chemie op een manier die energie
02 | 14
03-06-14 15:00
opwekt in plaats van kost. Inderdaad, dat doe je door de energie te benutten die vrijkomt bij veel chemische reacties. Waarom niet? Het tweede type bestaat uit de grote chemieconcerns die kleine stukjes van hun plant proberen te optimaliseren. Een methode hiervoor is door gebruik te maken van de reactoren van Spinid om efficiënt te doseren in de circulatiestroom van een gigantisch batchvat. Het hele batchvat gaat dus niet op de schop, maar je past innovatie toe om dit efficiënter te maken. De chemische industrie gaat dus in kleine stappen vooruit, maar dat zijn steeds snellere stapjes. De technologie is alvast voorhanden.' Jeoffrey van den Berg is managing director bij Flowid.
Henk Akse 'Dit statement raakt aan het doel van de Vereniging voor Procesintensivering Nederland (PIN NL): het verduurzamen van de procesindustrie door inzet van procesintensivering. Uitgangspunt voor ons is dat innovatie en intensivering van processen alleen duurzaam zijn wanneer zij leiden tot structurele winstgevendheid. Daar volgt vrijwel automatisch uit dat het getuigt van gezond verstand om bestaande investeringen zo veel mogelijk uit te nutten en om tegelijkertijd een open oog te hebben voor procesinnovaties die bedrijven in bestaande processen kunnen integreren. BioMCN in Farmsum is daar een aardig voorbeeld van. In de backend - de methanolsynthese - opereert BioMCN nog steeds als een gewone methanolplant. De frontend van de fabriek is echter op de schop gegaan om de intake van glycerine als nieuwe feedstock mogelijk te maken naast (of in plaats van) de inzet van aardgas. Zo’n ontwikkeling kunnen we ons ook voorstellen bij naftakrakers: een aangepast frontend, gevolgd door een backend dat weinig tot geen aanpassingen ondergaan heeft. Een dergelijke hybride ethyleenmachine biedt het voordeel van variabel (groen) feedstock-gebruik met het behoud van het rendement op geïnvesteerd vermogen in de scheidingssectie. Uiteraard hoort hier de vraag bij naar het volume: welke alternatieve feedstocks zijn er in voldoende grote hoeveelheden voorhanden om een worldscale kraker vol te belasten? De grote uitdaging voor het management van de che-
miebedrijven die deze processen opereren, is volgens ons: wanneer starten we de voorbereidingen en de investeringen in hybridisatie van onze assets?' Henk Akse is directeur adviesbureau Traxxys en voorzitter PIN NL (Netwerk Procesintensificatie NL)
Jan Willem Slijkoord 'Willem Huisman heeft helemaal gelijk. Hij schetst een realistisch beeld van de noodzaak te vergroenen, maar plaatst dit wel terecht in de context dat deze transitie geleidelijk moet plaatsvinden om de bestaande fabrieken en business te transformeren in meer lokaal georiënteerde, duurzame(re) en winstgevende productie-eenheden met sociale cohesie. Ondernemerschap is daarbij essentieel, omdat juist ondernemers de visie en het kapitaal moeten samenbrengen om deze transitie te initiëren. Hier moet men niet alleen rekening houden met de potentiële businessrisico’s en kansen, maar ook met de dynamiek van de marktturbulentie (de mate van veranderingen in de markt), en dat in relatie tot de benodigde responstijd die bedrijven nodig hebben om op marktveranderingen in te spelen. Hierin speelt innovatie een belangrijke rol! Innovatie dient de unieke competenties en kennis die de chemische industrie in Europa bezit verder te vergroten, en wel zo dat bedrijven een concurrentievoordeel krijgen op partijen (met name buiten Europa) die nu op goedkope grondstoffen en energie zitten. De focus moet daarbij liggen op proces- en productdifferentiatie, begrip van de behoeften van eindmarkten waarin de chemie actief is via waardeketenanalyse, flexibiliteit, duurzaamheid, en consumptie van lokaal beschikbare grondstoffen en energievormen. TNO is momenteel bezig om in samenwerking met industriële partners een business case op te zetten om vanuit reststromen van synthesegas nieuwe, duurzame chemische bouwstenen te maken. Dit is een voorbeeld van het gebruik van kennis en reststromen om de resource-efficiency en winstgevendheid te bevorderen, zodat de industrie de kans krijgt te overleven. Het is tijd om veel meer van dit soort initiatieven tot leven te wekken.' Jan Willem Slijkoord is senior business development manager chemicals bij TNO. • 02 | 14
50_51_BH_artikel.indd 7
7
03-06-14 15:00
STARTUP
Met BioBTX gaat het beter dan voorspeld Het blijft een prachtige techniek die BioBTX in de aanbieding heeft: basischemicaliën maken uit biomassa. Enkele jaren na de start kijken we met Niels Schenk, projectleider bij de startup uit Groningen, naar de stand van zaken. Waar staat het bedrijf anno 2014?
Het is alweer dik twee jaar geleden dat Petrochem voor het eerst schreef over BioBTX. Deze technologie, ontwikkeld door KNN, Syncom en de Rijksuniversiteit Groningen, maakt het mogelijk om de chemische bouwblokken benzeen, tolueen en xyleen uit bijvoorbeeld houtresten te maken. Bijkomend voordeel is dat het eindproduct identiek is aan zijn fossiele broer, waardoor chemische installaties die op BTX draaien probleemloos met deze groene variant aan de slag kunnen. Niels Schenk, projectleider van BioBTX, legt vanuit zijn kantoor in Groningen aan de hand van zes observaties uit hoe het ervoor staat.
Inge Janse
1: BioBTX boekt vooruitgang Stilzitten zit er niet bij voor Schenk en zijn team. ‘Vorig jaar hebben we onze eerste batch gemaakt met een proof of concept die een paar korte runs kon aflopen. Nu hebben we een best grote installatie op labschaal die de hele dag draait.’ In Groningen kan de BioBTX-installatie per dag een paar kilo hout verwerken tot enkele honderden grammen groene grondstoffen. Dat klinkt summier, maar het bewijst vooral dat het proces aantoonbaar, controleerbaar en continu werkt. ‘Bovendien zijn we verder met het controleren van alle parameters voor de engineering, waardoor we het hele proces onder controle hebben.’ 2: BioBTX heeft geld nodig BioBTX is daarom klaar voor de volgende stap: opschalen naar een pilot plant. Maar daar is grofweg 8
52_53_54_BG_artikel.indd 8
tien miljoen euro voor nodig. ‘De huidige installatie kost een paar ton, wat we onder meer met eigen geld betaald hebben. Maar de volgende stap is zo groot, dat dat niet meer kan met subsidies of eigen kapitaal.’ Het lastige is alleen dat normale investeerders niet weten wat die tien miljoen hun oplevert. ‘Pas bij een goed draaiende demo kun je bewijzen wat je te bieden hebt. Een kilogram is niet voldoende om investeerders over de streep te trekken. De onzekerheid is gewoon te groot. Bovendien zijn venture capitalists in Nederland conservatiever dan in sommige andere landen.’ Het gevaar voor elke startup is de valley of death: de kloof tussen ‘goed idee’ en ‘succesvolle uitvoering’ waar veel innovaties in stranden. Schenk is ervan overtuigd dat BioBTX het redt, maar denkt dat de overheid een belangrijke rol kan spelen als brug over die vallei. ‘Traditioneel worden dit soort innovaties moeilijk door de markt gedragen. Nederlandse innovatie is daarom vaak door de overheid ondersteund, zoals bij Twaron van Teijin en Dyneema van DSM het geval was.’ Nederland heeft dus industriebeleid nodig. Want gebeurt dat niet, dan vertrekt BioBTX naar het buitenland waar wél geld is, zoals in de Verenigde Staten. ‘Wij hebben een sterke voorkeur voor Nederland en willen graag bijdragen aan de lokale economie. Maar we blijven een onderneming en moeten dus een businesscase rondkrijgen.’ 3: BioBTX wil een gelijk speelveld Het steekt de projectleider ook dat er geen gelijk speelveld is voor groene chemicaliën. ‘Er is geen verplichte bijmenging voor chemicaliën, wél voor fuels. Dat maakt de grondstoffen duurder.’ Schenk pleit er daarom voor dat de overheid zich niet op detailniveau bezighoudt met de industrie, maar op eindresultaten. ‘De overheid bemoeit zich veel te veel met hoe het bedrijfsleven maatschappelijke problemen moet oplossen. Wat beter werkt, is wanneer zij bijvoorbeeld een bepaalde carbon tax oplegt, waarna het aan de markt is hoe hij dat wil realiseren.’
02 | 14
03-06-14 15:00
Foto: BioBtX
En dan is er nog de onkunde voor de stimulering van nieuwe technieken. Zo liep BioBTX in 2010 vertraging op omdat een subsidie uitbleef. De reden: de agrarische component was te klein. ‘Het subsidieplan van de overheid was dus te veel gericht op bestaande concepten. Technologische game changers missen altijd de boot, want daar is nog niets voor verzonnen.’ 4: BioBTX is breed inzetbaar BioBTX heeft de afgelopen tijd twee projecten afgerond. Met afvalverwerker Attero keek het bedrijf naar de mogelijkheden van verschillende soorten afval voor BioBTX, en met Dufor en Cumapol werkte het aan een showcase voor honderd procent biobased PET-plastic. Uit het project met Attero bleek dat bijvoorbeeld een
grondstof uit gerecyclede luiers het goed deed. ‘Attero heeft zo een overzicht van mogelijkheden. Dit laat zien dat BioBTX perspectieven biedt. Er is een businesscase van te maken.’ Ook polymeerfabrikant DuFor (en zijn dochterbedrijf annex productielocatie Cumapol in Emmen) ging in zee met BioBTX. Samen wilden zij bepalen of de technologie kan helpen om honderd procent biogebaseerd PET te maken, ’s werelds meest gebruikte grondstof voor plastic. Dat is een hot item, aangezien bijvoorbeeld Coca-Cola naarstig op zoek is naar de heilige graal voor groene verpakkingen. Fossiel plastic bestaat voor zeventig procent uit tereftaalzuur en voor dertig procent uit glycol. Dat laatste is eenvoudig te vergroenen, iets wat Coca-Cola al doet in • zijn bestaande PlantBottle. 02 | 14
52_53_54_BG_artikel.indd 9
9
03-06-14 15:00
Avantium, het Nederlandse bedrijf dat serieus in de race is om de hofleverancier te worden van Coca-Cola’s groene flessen, zet daarom in op een alternatief voor tereftaalzuur: het groene FDCA. BioBTX en DuFor belopen een andere route. Ze maken wel traditionele dimethyltereftalaat, maar zetten hierbij groene grondstoffen aan de basis. BioBTX helpt hierbij om paraxyleen te maken, dat via enkele stappen omgezet wordt in dimethyltereftalaat. De eerste resultaten stemmen tevreden, vertelt Schenk. ‘Samen kunnen we BioPET 100 maken, een showcase voor honderd procent biobased PET.’ 5: BioBTX patenteert zijn technologie De eindstreep is nog niet bereikt, maar BioBTX is druk doende om een wereldwijd patent te krijgen voor zijn technologie. ‘Er zijn maar een paar spelers op de markt die actief zijn met katalytische pyrolyse, en onze technologie is duidelijk een stap voorwaarts. Dat geldt vooral voor het economische verhaal. Onze businesscase is namelijk een stuk aantrekkelijker.’ De aanvraag, die september vorig jaar ingediend is, kan elk moment beoordeeld worden door het patentbureau. 6: BioBTX wordt een succes Het moge duidelijk zijn: Schenk is ervan overtuigd dat BioBTX een succes wordt, zij het in Nederland, zij het daarbuiten. ‘We laten onafhankelijke partijen continu kritisch kijken naar de voordelen voor het milieu en de haalbaarheid van de businesscase. Ons uitgangspunt is dat we continu moeten zoeken naar redenen om het af te blazen. Zolang we die niet kunnen vinden, hebben we een license om door te gaan. We zijn daarbij gestart met een pessimistisch beeld, en het bleek de hele tijd beter te gaan dan voorspeld.’ De projectleider pleit er daarbij voor dat de industrie inzet op direct inzetbare groene grondstoffen zoals
‘Ons uitgangspunt is dat we continu moeten zoeken naar redenen om het af te blazen. Zolang we die niet kunnen vinden, hebben we een license om door te gaan.’ BioBTX. ‘Je kunt niet opeens nieuwe productieketens uitrollen. Als je kijkt naar wat je kunt met biobased en chemie, dan kom je de komende veertig jaar uit op directe drop-ins. Maar daarvoor heb je wel een doelgerichte overheid nodig die het belang van chemie ziet. Je moet vooral kijken naar verticale integratie, dus alle onderdelen van de ketens betrekken. Chemie hoort daar absoluut bij.’ • 10
52_53_54_BG_artikel.indd 10
02 | 14
03-06-14 15:00
ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction
Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services
Offshore & Maritime
Total integrated solutions for downstream?
HSM Offshore Van Voorden Castings Van Voorden Maritime
Absolutely.
Serving the industry Professionaliteit en creatief denken, gecombineerd met kennis van zaken, zijn de kenmerken van RijnDijk Construction. Multidisciplinaire constructieprojecten worden volgens hoge (inter)nationale standaards en veiligheids- en kwaliteitseisen uitgevoerd. Dit maakt RijnDijk Construction tot een betrouwbare, full service partner. Project management, engineering, productie en montage worden in eigen beheer vanuit gespecialiseerde productielocaties uitgevoerd. RijnDijk Construction is een speler van formaat voor grootschalige projecten in de (petro)chemische industrie, zware industrie, energiemarkt en complexe utiliteitsbouw.
We provide fully integrated power, automation, safety and telecoms solutions for oil refineries, heavy oil conversion and associated downstream processes. A partnership with ABB means world class expertise and continuity. By providing integrated products and solutions as the Main Automation Contractor (MAC) and the Main Electrical Contractor (MEC), we minimize customers’ risks, project delivery time and optimize the operational benefit of the installed system. ABB is your ideal partner to extend your refinery boundaries. www.abb.com/oilandgas
RijnDijk Construction BV Beukenlaan 115 5616 VC Eindhoven NL T +31 (0)40 - 246 72 28 E info@rijndijk.com
www.abb.com/oilandgas
Downstream_ADV___Tipo_D_EN.indd 1 01_2_55_56_A_omslag_ABB_andus_SGS__.indd 3
07-05-14 10:36
RijnDijk Construction is een zelfstandige werkmaatschappij binnen de ‘Process Equipment & Constructions divisie’ van Andus Group. De overige divisies zijn ‘Refractories’ en ‘Offshore & Maritime’. Andus Group is een internationale onderneming met circa 1.000 medewerkers en 14 gespecialiseerde werkmaatschappijen wereldwijd actief in een breed, industrieel werkveld. Kennismaken? Graag. Bel of kijk op www.rijndijk.com of www.andusgroup.com
03-06-14 15:46
making the difference
Nr. 06 – 2014
www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,50
Al 25 jaar het managementblad voor de olie- en chemische industrie
SGS is unique in the market in finding and creating opportunities and is recognized as the global benchmark for quality and integrity. As the world’s leading inspection, verification, testing and certification company, with more than 75,000 employees, SGS operates a network of over 1,500 offices and laboratories around the world. SGS helps to improve quality, safety, performance and efficiency for the following industries: Agricultural - Automotive Consumer Testing - Environmental - Industrial - Life Science - Minerals - Oil, Gas & Chemicals - Systems & Services Certification Governments & Institutions.
sgs gRoUP NETHERLANDs
sgs gRoUP BELgiUm
Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com
SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com
www.sgs.com
01_2_55_56_A_omslag_ABB_andus_SGS__.indd 2
INSIDE
‘Chemie is nodig voor winnende ketens’ • Shell stelt aandeelhouders gerust • Wat is de Plant Manager of the Year van plan? • Thema: Energie-efficiëntie
03-06-14 15:46