Petrochem 05, 2013, linkjes

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,00

Managementblad voor de olie- en chemische industrie Nr. 05 – 2013

making the difference

Nr. 05 – 2013

SGS is unique in the market in finding and creating opportunities and is recognized as the global benchmark for quality and integrity.

As the world’s leading inspection, verification, testing and certification company, with more than 75,000 employees, SGS operates a network of over 1,500 offices and laboratories around the world.

SGS helps to improve quality, safety, performance and efficiency for the following industries: Agricultural - Automotive Consumer Testing - Environmental - Industrial - Life Science - Minerals - Oil, Gas & Chemicals - Systems & Services Certification Governments & Institutions.

sgs gRoUP NETHERLANDs

sgs gRoUP BELgiUm

Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com

SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com

www.sgs.com

001_2_55_56_A_omslag.indd 2

Safety Buddies stellen waarom-vraag van veiligheid • Textielchemicaliën in de ban • Wie wordt de nieuwe Plant Manager of the Year? • Thema: Innovatie

07-05-13 15:24

ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction

Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services

Offshore & Maritime HSM Offshore Royal Van Voorden Castings Van Voorden Maritime

Serving the industry Ons kernwoord: klanttevredenheid. Onze kerncompetenties: vuurvaste bekledingen, grootschalige industriĂŤle staalgerelateerde projecten, industrieel gietwerk, sluizen en bruggen, olie- en gasplatforms, scheepsschroeven, drukvaten, warmtewisselaars, opslagtanks, kelderbierinstallaties, systemen voor filtratie en separatie, luchttechniek, lichtreclame, reizigers gerelateerde voorzieningen, bovenleidingsystemen voor het ANDUS Group BV Beukenlaan 117

spoor, service en onderhoud. Nationaal en internationaal gecertificeerd, werkend volgens de hoogste veiligheids- en kwaliteitsnormen.

5616 VC Eindhoven T +31 (0)40 - 211 58 00 E info@andusgroup.com

001_2_55_56_A_omslag.indd 3

Kennismaken? Graag. Belt u even of kijk op www.andusgroup.com.

07-05-13 15:24

In deze editie 12 Safety Buddies over veiligheid

30 Thema: Innovatie

Michel Meertens (DSM) wilde als Plant Manager of the Year 2012 een positieve impuls geven aan veiligheid in de industrie.

Uitwisseling van kennis en ervaring kan daar volgens hem zeer bij helpen. Daarom pleitte hij al direct na zijn verkiezing voor een buddy-systeem voor plantmanagers om vooral kleine bedrijven op het gewenste veiligheidsniveau te krijgen.

Zijn Safety Buddy: Paul van Herrewegen van Rubis Terminal.

Samen gingen ze op zoek naar de kern van veiligheid.

Wat houdt innovatie tegen? Dat was de insteek van een rondetafelgesprek met een gezelschap van plantmanagers en andere betrokkenen uit de petrochemische industrie. Uit het gesprek kwam naar voren dat er binnen de chemiebedrijven tegenwoordig meer rust is, en dus tijd om met pientere ideeën te komen. Een slim bedrijf probeert vervolgens het maximale uit de voorstellen van de werkvloer te halen. Het verwezenlijken van ideeën blijft echter moeilijk als technologieën en concepten compleet nieuw zijn. Daarom biedt het congres Deltavisie een podium voor dit soort innovaties die binnen nu en vijf jaar verschil kunnen maken door de Nederlandse en Vlaamse procesindustrie efficiënter te maken.

18 Textielchemicaliën in de ban Chemicaliën die in Europa en de Verenigde Staten verboden zijn, worden in landen als China, Mexico en Vietnam grootschalig gebruikt bij de productie van kleding. Dat is vooral slecht voor het milieu in de omgeving van de fabrieken, maar zorgt via de import van kleding ook voor vervuiling in Europa.

24 Wie o wie Aan wie kan Michel Meertens, Plant Manager of the year 2012 het stokje doorgeven als boegbeeld van de procesindustrie?

Peter Kilburn, Cas König of Gerwin Meulenbeld zal op 6 juni tijdens Deltavisie worden uitgeroepen tot Plant Manager of the Year 2013. Voorafgaand aan de verkiezing kan het publiek alvast online stemmen.

en verder Commentaar 05 Feiten en cijfers • Nieuwe fabriek op site van Dow Terneuzen • Total investeert miljard euro in Antwerpen 07 Feiten en cijfers buitenland • Groot teerzandproject Canada in bedrijf • BASF stroomlijnt Performance Products 11 Binnenstebuiten • Jan van Doorslaer 23 Onbevangen • René den Heeten 27 Petrospect 29 Producten 48 Technologie 49 Agenda 53 Column • Wim Soetaert 54

PETROCHEM 05 – 2013 3

003_B_Inhoud.indd 3

07-05-13 15:24

Managementblad voor de olie- en chemische industrie Nummer 5 - 2013 Uitgave van: Industrielinqs pers en platform BV, Veembroederhof 7, 1019 HD Amsterdam, Postbus 12936, 1100 AX Amsterdam e-mail: redactie@petrochem.nl, website: www.petrochem.nl HoofdredactIE: Wim Raaijen 020 312 2081 Eindredactie: Evi Husson 020 312 2796, Liesbeth Schipper 020 312 2083 Redactie: David van Baarle 020 312 2082, Elise Quaden 020 312 2084, Ellen van den Burg 020 312 2083

Vaste medewerkers: Chris Aldewereld, Katrien Bogaerts, Jan van Doorslaer, Niko van Gent, Jacqueline van Gool, Bert van Hoogenhuyze, Joanna Hughes, Henk Leegwater, Willem Meyboom, Teus Molenaar, Gerard van Nifterik, Erik te Roller, Francis Voermans, Eric de Vries, Cyril Widdershoven Lay-out: Gabriele Köbbemann omslagfoto: Shell Advertentieverkoop: Jetvertising BV, t: 070 399 0000 - f: 070 390 2488 Rob Koppenol rob@jetvertising.nl Traffic: Breg Schoen 020 312 2088

Samen kunnen we met het Parker R-max systeem "stream switching" en "filtering" integreren in één uniek en compact systeem.

Parker tweede generatie R-max Stream Switching System Het Parker R-max systeem is een multifunctioneel systeem dat in staat is "stream switching" en "filtering" te integreren in één uniek en compact systeem. Dit systeem is ontwikkeld om zowel gassen als vloeistoffen in analytische systemen te beheersen, te sturen en te controleren, variërend van vacuüm tot 500 psig (34 bar). Hiervoor is enkel 60 psig (3 bar) stuurlucht benodigd.

Alweer een uniek systeem van Parker Hannifin dat u helpt om uw installatie-

Meer weten?

Scan de QR-code!

en onderhoudskosten te reduceren.

Het verminderen van uw kosten is onze uitdaging!

Drukkerij: DeltaHage, Den Haag Abonnementen (incl. BTW) Petrochem verschijnt 11x per jaar.

Nederland/België v 166,– per jaar Introductie NL/B 25% v 124,50 per jaar Overig buitenland v 193,– Losse verkoopprijs v 20,00 Studenten v 40,00 Proefabonnement 3 mnd v 27,50 OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd.

Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers. Opzeggen kan via www.aboland.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door Abonnementenland is ontvangen. Indien u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement.

Adreswijzigingen kunt u doorgeven via www.aboland.nl, per post of per telefoon. Overige vragen kunt u stellen op www.aboland.nl of neem telefonisch contact met Abonnementenland op.

Abonnementenland: Postbus 20, 1910 AA Uitgeest Tel: 0900-ABOLAND of 0900-226 52 63 (€ 0,10 per minuut) Fax: 0251-31 04 05 Site: www.bladenbox.nl voor abonneren of www.aboland.nl voor adreswijzigingen en opzeggingen.

Abonnementenland is ook bereikbaar via Twitter. Stuur uw tweet naar: @Aboland_klanten.

Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

ISSN: 1380-6386

www.parker.com/nl www.ontdekparker.nl

004__colofon_parker.indd 4

07-05-13 15:09

‘We stellen een slow money pakket samen en willen die aanbieden aan een of meer technostarters met een interessante technologie’

Innoveren is open communiceren Laat ik beginnen met ‘innoveren in communiceren’. Deze Petrochem is namelijk klikbaar. Verschillende foto’s met het icoontje dat ik toon in mijn foto hierboven, zijn namelijk te scannen met onze nieuwe gratis app iLinqs. Deze app is te downloaden voor Apple- en Android-apparaten. Scan met de app de aangegeven foto’s of bijvoorbeeld de nominatiefilmpjes van de kandidaten Plantmanager of the Year, de trailer van Safety Buddy of video’s van veelbelovende technieken die tijdens Deltavisie op 6 juni worden gepitcht.

Voor deze zogenoemde Process Enlightenmentz heeft de redactie verschillende nieuwe technologieën opgespoord die wat ons betreft wel een steuntje in de rug kunnen gebruiken.

Gewoon omdat ze een grote markt verdienen. We geven graag een podium aan innovatie, vooral als die op meer duurzaamheid is gericht.

‘Misschien zijn er meer partijen die iets waardevols ter beschikking willen stellen, zoals een goed netwerk, publicitaire aandacht en wellicht zijn er ook partijen die wel een beetje valuta willen bieden.’

Maar als Petrochem Platform en het nieuwe platform Duurzaam Geproduceerd willen we langzamerhand meer doen dan alleen over mooie nieuwe technologie communiceren, of er een wedstrijd voor uitschrijven. Als platforms met toonaangevende bladen, internetsites, expertpanels, partners, congressen en een video app, hebben we middelen tot onze beschikking waarmee we verder kunnen gaan. Met groeiende expertpanels kunnen onze platforms technostarters opnemen in een waardevol netwerk. We kunnen verrijkte advertenties bieden en met artikelen en blogs op onze internetsites innovaties bijvoorbeeld een jaar lang blijven volgen. Hoe vinden technostarters markpartijen die hun ideeën willen toepassen?

En wat zijn juist de hindernissen? Dat kan interessante en lezenswaardige informatie opleveren.

Dat is het aanbieden van slow money als ik Annemieke Roobeek, twee Petrochems geleden, goed heb begrepen.

Het gaat niet alleen om een zak met hard geld, het gaat vaak meer om het juiste netwerk en de juiste aandacht.

Waardevolle contacten, daar hebben innovatieve technologiebedrijven veel meer aan in de pioniersfase.

Daarom zijn we bezig met het samenstellen van een slow money pakket en willen die aanbieden aan een of meer technostarters met een interessante technologie. Van dat soort waarvan we er tijdens Deltavisie dus meerdere zullen zien.

Bij de samenstelling van dat pakket willen we meer partijen betrekken. Zo heb ik onlangs een inspirerend gesprek gehad met Karin Husmann van Plant One, die samen met eindredacteur Evi Husson tijdens Deltavisie de pitches gaat presenteren. Ook Karin werd direct enthousiast over een dergelijk slow money pakket en stelde direct een maand ruimte beschikbaar voor demonstraties in Plant One. Om de communicatie maar meteen helemaal open te gooien, RDM Campus en Green Chemistry Campus hebben ook hun medewerking aan de pitches tijdens Deltavisie toegezegd, maar ik wil nog met ze in gesprek of ze ook een ‘langzame’ duit in het zakje kunnen doen. Staan ze vast voor open. Misschien zijn er meer partijen die iets waardevols ter beschikking willen stellen, zoals een goed netwerk, publicitaire aandacht en wellicht zijn er ook partijen die wel een beetje valuta willen bieden. Liefst niet te veel, maar een beetje is natuurlijk gewoon welkom. We denken ook aan crowd funding in een later stadium. Wellicht zijn er partijen die daar ervaring mee hebben en ons een beetje wegwijs kunnen maken. Ik roep het maar, want innoveren is ook openlijk vragen stellen en ideeën delen. Niet met verwachtingen, maar wel met de hoop dat het iets oplevert.

Zo begreep ik vorige maand al van CFO Paul Smits dat het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs momenteel een innovatiefonds oprichten. Onze mede-initiatiefnemers van Deltavisie! Ik durf het nog niet te vragen… Of impliciet toch wel. Er valt in ieder geval nog veel te communiceren de komende tijd en tijdens het congres. Alles in het teken om verder te komen. Innoveren, wat kan dat toch leuk zijn!

Reporter_wimraaijen

PETROCHEM 05 – 2013 5

005_C_commentaar.indd 5

07-05-13 15:24

... vooruitstrevend in breedband Routers De robuuste industriële mobiele breedband router garandeerd veilige connectiviteit (Dual SIM-kaart) naar remote Ethernet en RS-232 apparatuur via mobiele netwerken. GSM/GPRS/3G/UMTS/HSDPA en HSUPA ondersteuning. Download capaciteit 14,4 Mbit/s en upload 5,7 Mbit/s. De router beschikt over een ingebouwde 2-poorts switch en één seriële poort.

MRD-350: safe, flexible en high speed.

Er is zoveel meer over te vertellen ...

Meer weten ? Bel 0318-636262 of bezoek www.modelec.nl

www.modelec.nl Tel. 0318-636262 sales@modelec.nl

adv_WmoA4_bbrout.indd 1 006_modelec.indd 1

11-01-13 13:57 07-05-13 11:29

FOTO: lanxess

FEITEN & CIJFERS

Lanxess stuurt EPDM-rubbers aan vanuit Geleen Lanxess heeft in Sittard-Geleen het nieuwe hoofdkantoor voor zijn business unit Keltan Elastomers in gebruik genomen. Vanaf nu leidt het bedrijf zijn wereldwijde activiteiten rond EPDM-rubbers (ethyleen-propyleen-dieen-monomeer) vanuit het gebouwencomplex op de Chemelot Campus.

Lanxess investeert momenteel twaalf miljoen euro in de Nederlandse vestiging om vijftig procent van zijn EPDM-productie om te bouwen naar Keltan ACE-technologie.

Met deze technologie kan het energieverbruik bij de productie aanzienlijk worden verminderd. Bovendien kunnen met dit proces nieuwe soorten EPDM-rubber worden vervaardigd. De ombouw verloopt volgens plan en zal naar verwachting halverwege dit jaar worden afgerond.

De business unit Keltan Elastomers heeft vestigingen in Nederland, Duitsland, Brazilië en de Verenigde Staten. In het Chinese Changzhou bouwt de groep momenteel ’s werelds grootste installatie voor de productie van EPDM-rubber, goed voor een investering van 235 miljoen euro. De fabriek wordt naar verwachting in 2015 in gebruik genomen. Alleen al in deze vestiging zal er jaarlijks 160.000 ton EPDM-rubber worden geproduceerd.

In zijn Braziliaanse vestiging in Triunfo produceert Lanxess sinds eind 2011 ook biogebaseerd EPDM-rubber. Daarvoor gebruikt het concern etheen dat volledig uit suikerriet wordt gewonnen.

Nieuwe fabriek op site van Dow Terneuzen Maschem, een volle dochter van de Musim Mas Group, gaat een ethoxyleringsfaciliteit bouwen op de site van Dow Benelux in Terneuzen. Planning is om de fabriek begin 2015 in productie te nemen. Dan kunnen er oppervlakte-actieve stoffen worden gemaakt op basis van alcoholen, oliën, esters, vetzuren en amines. De producten kunnen vervolgens worden verwerkt in persoonlijke verzorgingsproducten en wasmiddelen.

Maschem zal zelf operator zijn van de ethoxyleringsfaciliteit. Dow levert grondstoffen en site services. Dat doet het ook al voor Styron. Dit bedrijf is ontstaan nadat Dow een aantal bedrijfsonderdelen in een aparte divisie samenvoegde en in 2010 verkocht aan een private equity firma. Vijf fabrieken in Terneuzen zijn toen overgegaan naar Styron: Latex, Ethylbenzeen, Styreen, Styrenics Naturals en Styrenics Compounding.

In dit geval levert Dow ethyleenoxide aan Maschem. Omdat vervoer van ethyleenoxide aan veel veiligheidseisen moet voldoen, is het beter dit dichtbij huis via een korte pijpleiding te leveren aan een verwerker en producent. Zo levert Shell in Moerdijk ook al meer dan vijftien jaar ethyleenoxide aan buurman Kolb.

De Musim Mas Group is een palmoliemaatschappij met hoofdkantoor in Singapore.

Het concern is actief in de volledige waardeketen van palmolie: van palmolieplantages via raffinage tot de productie van vetten, biodiesel en oleochemicaliën, zoals vetzuren, zeep en glycerine.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

007_8_9_feiten-cijfers.indd 7

De herstart van een nafta-kraker bij Shell Moerdijk is eind april uitgesteld. Daardoor kon het bedrijf intern geen etheen en propeen leveren.

Halverwege april kondigde Shell nog aan dat het onderhoudswerk aan de fabrieken, dat in maart begon en enkele weken had geduurd, goed was verlopen en dat de werkzaamheden zouden worden afgerond waarna de fabrieken stapsgewijs weer zouden worden opgestart. Het ging om groot onderhoud dat elke zes jaar wordt uitgevoerd.

Op industrieterrein Chemelot in Geleen is medio april een kleine brand geweest in een fabriek van DSM. Volgens woordvoerders van het industrieterrein en de gemeente Sittard-Geleen ging het om een relatief kleine brand in de hydroxylamine sulphate oxime (HSO) fabriek nadat een pomp was uitgevallen. HSO is een grondstof voor bijvoorbeeld nylon. Er zijn geen gevaarlijke stoffen vrijgekomen en de brand was snel geblust. Niemand raakte gewond en een lek in de pomp is meteen gedicht.

Het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs gaan in 2013 en 2014 duurzame initiatieven in de Rotterdamse haven extra stimuleren. Hiervoor is vijf miljoen euro beschikbaar. Het gaat met name om de verduurzaming van het achterlandvervoer. De regeling vloeit voort uit de onderhandelingen over de haventarieven.

Er moet een Europees verbod komen op microplastics in cosmeticaproducten en producten zoals badschuim of tandpasta, vindt staatssecretaris Mansveld (Infrastructuur en Milieu).

Ze wil dat de cosmeticabranche op zoek blijft gaan naar alternatieven voor het gebruik van microplastics.

Een groot deel van de Nederlandse cosmeticabedrijven evalueert momenteel het gebruik van microplastics in hun producten opnieuw en onderzoekt of ze vervangbaar zijn door andere materialen. De branche verwacht dat over anderhalf jaar tachtig procent van haar leden andere materialen gebruikt dan micro­ plastics.

PETROCHEM 05 – 2013 7

07-05-13 15:24

m .nl

en

Om Nederland kennis te laten maken met rijden op waterstof wordt het aantal waterstoftankstations de komende twee jaar uitgebreid. In Rotterdam wordt rond de jaarwisseling een nieuw openbaar waterstoftankstation gerealiseerd, dat geschikt is voor bussen en personenauto’s.

Daarnaast is er een nieuw station in Helmond op de Automotive Campus NL in voorbereiding en zijn er concrete plannen om bestaande waterstoftankstations in Amsterdam en Arnhem op te waarderen en technisch geschikt te maken voor de nieuwste

Total investeert miljard euro in Antwerpen Het Franse Total gaat één miljard euro investeren in de raffinaderij st gelez ee in Antwerpen. Dat zei Patrick Pouyanné, algemeen directeur van Total, in La Libre Belgique. De Antwerpse raffinaderij wordt beschouwd als een Europees pareltje van de groep. De investering moet de integratie van raffinage en petrochemie mogelijk maken. w .p e tro c De investering schept geen extra banen. ‘De totale werkgelegenheid bedraagt 1.700 personen. Er zullen verschuivingen zijn van de oude, meest kwetsbare, naar de nieuwe eenheden’, aldus Pouyanné, die stelt dat de reorganisatie zonder ontslagen plaatsvindt.

Total kondigde meer dan een jaar geleden al aan dat het fors zou investeren in het raffinagecomplex in de Antwerpse haven. De definitieve beslissing liet echter op zich wachten.

op ww

Deltalinqs heeft samen met haar leden gewerkt aan de ontwikkeling van het Digitaal Veiligheidspaspoort (DSP) en nieuwe veiligheidsinstructies, die vanaf april 2013 gefaseerd beschikbaar worden gesteld. Het DSP is een smartcard waarop versleutelde informatie staat over de werkgever en werknemer. Biometrie sluit persoonsverwisseling uit. Alleen de mensen met de juiste kwalificaties krijgen zo toegang tot de bedrijfsterreinen en kunnen veilig aan de slag.

he

In de periode tussen 1980 en 2005 heeft NAM aardgas gewonnen uit het Roswinkel-veld in Drenthe. In 2010 maakte de NAM bekend dat ze het voornemen had om een nieuwe gaswinningsput te boren in een ander deel van dit veld. Uit onderzoek blijkt echter dat de te verwachten hoeveelheid aardgas geen rendabele winning zal opleveren. Daarom heeft NAM besloten dit project te beëindigen.

Aannemer PUMA rondt eerste deel Maasvlakte 2 af Puma, het samenwerkingsverband van Boskalis en Van Oord, heeft de eerste fase van Maasvlakte 2 opgeleverd. Deze eerste fase is uigevoerd volgens planning, binnen budget en conform de vastgelegde kwaliteitseisen. Vijf jaar geleden begon het samenwerkingsverband met de uitbreiding van de Rotterdamse haven. Inmiddels is zevenhonderd hectare nieuw bedrijventerrein, elf kilometer zeewering, 3,5 kilometer kademuur, 24 kilometer wegen, veertien kilometer spoor en 560 hectare havenbassin gerealiseerd.

Maasvlakte 2 is een project van grote getallen; 240 miljoen kubieke meter zand is aangebracht om land te winnen, bedrijventerrein op hoogte te brengen en 7,5 kilometer strand en duinen aan te leggen. Zeven miljoen ton waterbouwsteen, twintigduizend betonblokken van elk ruim veertig ton en 150.000 ton klei zijn in de 3,5 kilometer lange harde zeewering verwerkt. Zo’n driehonderdduizend kubieke meter beton is bij de aanleg van de kademuren gebruikt.

Voor de aanleg van deze eerste fase van Maasvlakte 2 had het Havenbedrijf een budget van 1,9 miljard euro beschikbaar. Het contract met Puma is verreweg het grootste deel van het werk. Het Havenbedrijf heeft voor dit contract met een waarde van ruim 1,1 miljard euro gekozen voor een Design, Construct en Maintenance contract.

Ontwerp, realisatie en onderhoud zijn hierbij gespecificeerd in een Programma van Eisen, dat voor een groot deel uit functionele eisen bestond. De onderhoudsperiode in het contract is tien jaar.

m

Dow Benelux vierde in april veertig jaar MDI-productie in Delfzijl. Met een jaarlijkse productie van ongeveer 180.000 ton is deze locatie de grootste MDI-scheidingsfabriek ter wereld.

MDI staat voor methyleen difenyl di-isocyanaat. In combinatie met polyol wordt polyurethaan gevormd, wat vele toepassingen kent. In de vorm van zachte schuimen vooral in matrassen, de meubelindustrie en in isolatiematerialen. In de meer harde vorm in koelkasten, dashboards, gsm’s en vele andere artikelen. Bij MDI in Delfzijl werken 55 mensen.

FOTO: Havenbedrijf Rotterdam

FEITEN & CIJFERS

Sabic schrapt 420 banen in Nederland Sabic gaat reorganiseren en schrapt in Nederland 420 van de 3.320 banen. Verspreid over heel Europa verdwijnen er in totaal 1.050 arbeidsplaatsen. In Limburg worden volgens Sabic driehonderd van de 1.900 banen geschrapt. Op de locaties in Bergen op Zoom, Raamsdonksveer, Amsterdam en Enkhuizen verdwijnen er nog eens 120. Sabic zegt de herstructurering te moeten doorvoeren vanwege de groeiende concurrentie.

‘De Europese markt wordt geconfronteerd met structurele veranderingen die voor competitieve uitdagingen zorgen in de toekomst. Aangezien consumenten minder besteden aan huizen, auto’s en huishoudelijke apparatuur, blijft de industrie kampen met een trage groei’, aldus het bedrijf. Ook zegt Sabic last te hebben van de gedaalde investeringen in infrastructuurprojecten. ‘Deze ontwikkelingen leiden tot een structureel lagere vraag en lagere marges.’

8 PETROCHEM 05 – 2013

007_8_9_feiten-cijfers.indd 8

07-05-13 15:24

FEITEN & CIJFERS Antwerpen mag uitbreiden op Linkeroever Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen heeft definitief goedkeuring gekregen voor het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP). Dit plan legt de contouren van de havenuitbreiding op Linkeroever en de haveninbreiding op Rechteroever vast. De goedkeuring geeft rechtszekerheid aan heel wat investeringsprojecten die al lange tijd op stapel staan in de haven, maar die tot dusver niet konden worden uitgevoerd.

Dat het licht nu definitief op groen wordt gezet, is goed nieuws voor de investeringen die bedrijven als Total, Vopak, AET, ITC Rubis en KatoenNatie in de haven plannen.

Maar ook voor onder meer de verdere ontwikkeling van de logistieke parken Schijns en Waasland, de creatie van een wachtdok voor de binnenvaart en de realisatie van een deel van het windmolenpark op Linkeroever.

Treinramp Wetteren Begin mei ontspoorden zes van de dertien wagons van een goederentrein met chemicaliën net buiten het Belgische plaatsje Schellebelle in de Oost-Vlaamse gemeente Wetteren. Door het ongeval viel een dode en raakten 49 mensen gewond. Uit een eerste autopsie bleek dat de overleden man zeer hoge concentraties gif had ingeademd Drie wagons geladen met acrylonitryl ontploften en er ontstond een vuurzee. Uit de brandende wagons kwam cyanide vrij. Twee andere wagons bevatten butadieen. Er zijn ook vijf lege wagons en de laatste wagon bevat een licht metaal.

De autoriteiten hebben vervuild bluswater gecontroleerd laten lozen op de rivier de Schelde omdat een waterbekken bij een zuiveringsinstallatie vol was. Het vervuilde water in de bekkens werd overgepompt naar een schip dat daarvoor uit Amsterdam naar Wetteren is gevaren.

Stoomnetwerk Rotterdamse Botlek in gebruik Netwerkbedrijf Stedin heeft in de Rotterdamse Botlek een ruim twee kilometer lang stoomnetwerk in gebruik genomen. Het stoomnetwerk gaat jaarlijks ongeveer 450.000 ton uit afval opgewekte stoom transporteren van afvalverwerker AVR/Van Gansewinkel naar chemiebedrijf Emerald Kalama Chemical. Dit is een producent van conserveringsmiddelen, grondstoffen voor smaakstoffen, geurstoffen en weekmakers.

Door op deze manier bedrijven aan elkaar te verbinden, worden miljoenen kubieke meters fossiel aardgas bespaard. Stedin kan het stoomnetwerk nog flink uitbreiden met het aansluiten van meerdere grote bedrijven. Hierdoor kan op termijn tot wel 400.000 ton CO2 in Rotterdam worden gereduceerd. Het stoomnetwerk levert daarmee een belangrijke bijdrage aan de Rotterdamse klimaatdoelstelling: vijftig procent CO2reductie in het jaar 2025 ten opzichte van 1990.

BRENT RUWE OLIEKOERS 115

generatie voertuigen.

Mkb-ondernemers kunnen subsidie aanvragen voor innovatieve activiteiten binnen de Topsectoren Chemie en Energie. Dit kan vanaf 22 mei tot 1 juli en loopt via de MKBInnovatiestimulering Topsectoren (MIT-regeling) van het ministerie van Economische Zaken. Er is zes miljoen euro beschikbaar.

Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Hilde Crevits ondertekent samen met de vier Vlaamse havens van Antwerpen, Gent, Oostende en Zeebrugge en de Vlaamse Havenverenigingen een samenwerkingsakkoord. Aan de hand van dertig actiepunten gaan ze doelgericht samenwerken om de concurrentiepositie van de Vlaamse havens op internationaal vlak te verstevigen.

Er zit minder aardgas in een veld nabij Ommelanderwijk in de gemeente Veendam dan de NAM eerder op grond van seismisch onderzoek had verwacht. Het is daardoor niet rendabel om dit project uit te voeren en tot winning over te gaan. De NAM zal het project daarom beëindigen en de voorgenomen tien kilometer leidingaanleg naar de huidige NAM locatie Wildervank ook afblazen.

Multinationals en MKB-bedrijven hebben een duurzaamheidsmanifest ondertekend. Hiermee willen zij uiting geven aan de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de verduurzaming van de samenleving. De ondertekenaars doen vijf toezeggingen. De eerste participerende bedrijven en organisaties zijn: AkzoNobel, DSM, Fluor, FrieslandCampina, Royal

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

110

BEDRIJVENNIEUWS 105

Peter Voser, CEO van Shell, gaat in de eerste helft van 2014 met pensioen.

Voser werd CEO in juli 2009.

100

95

20 21 22 25 26 27 28 1

MAART

2

3

4

5

8

9

10 11 12 15 16 17 18 19 22 23 24 25 26 29

Theo Olijve, algemeen directeur van LyondellBasell, wordt per 1 juni de nieuwe managing director van Odfjell Terminals in Rotterdam.

APRIL

PETROCHEM 05 – 2013 9

007_8_9_feiten-cijfers.indd 9

07-05-13 15:24

Evides Ongekend betrouwbaar

12 miljoen m3 demiwater per jaar produceren met één installatie.

Wij doen het.

Vijftien grote (petro)chemische bedrijven in de Rotterdamse haven worden vanuit onze Demiwaterplant Botlek 24/7 voorzien van proceswater. Hun processen staan nooit stil. Onze productie dus ook niet. Betrouwbaarheid, leveringszekerheid en kwaliteit zijn kernvereisten bij ons ‘maatwerk in water’ voor de chemische-, petrochemische- en voedingsmiddelenindustrie. Op basis van DBFO-contracten (Design, Build, Finance & Operate) leveren wij onze opdrachtgevers diverse soorten proceswater, zorgen wij voor de zuivering van afvalwater en maken wij hergebruik van water (effluent) mogelijk.

En dat 24/7 vanuit operational excellence. Voor minder doen we het niet.

www.evides.nl

010_evides.indd 1

07-05-13 11:29

FEITEN BUITENLAND

Groot teerzandproject Canada in bedrijf

ExxonMobil is begonnen met de productie bij het grote Kearl-teerzandproject in de Canadese provincie Alberta. Het project moet over een periode van veertig jaar circa 4,6 miljard vaten olie opleveren. Later dit jaar moet de productie uitkomen op 110.000 vaten per dag en vanaf eind 2015 moet deze productie zijn verdubbeld, aldus ExxonMobil. In 2020 zou de dagelijkse productie moeten groeien tot ruim 600.000 vaten.

Het project wordt uitgevoerd door het Canadese oliebedrijf Imperial Oil, dat voor zeventig procent in handen is van het Amerikaanse ExxonMobil. De kosten van het Kearl-project bedroegen 12,9 miljard Canadese dollar (9,7 miljard euro).

Kearl zou eigenlijk al eind vorig jaar in gebruik worden genomen, maar er waren vertragingen door slecht weer en problemen met de levering van apparatuur. ExxonMobil stelde in 1997 voor het eerst voor het Kearl-project in ontwikkeling te nemen.

Solvay gaat een grootschalige alkoxyleringsfabriek bouwen in Singapore. De fabriek zal naar verwachting in 2015 klaar zijn en zal inspelen op de snel groeiende Aziatische markt van producten voor huishoudelijke en persoonlijke verzorging, voor de industrie, voor landbouwchemicaliën en voor de olie- en gassector. Via het alkoxylatieproces worden monomeren geproduceerd die nodig zijn voor het maken van surfactanten of oppervlakte-actieve stoffen. De fabriek zal in verbinding staan met de nieuwe productie-eenheid van Shell voor uiterst zuivere ethyleenoxide.

De explosie in een kunstmestfabriek in West in de Amerikaanse staat Texas heeft het leven gekost aan veertien mensen, onder wie tien brandweermannen. Bijna tweehonderd mensen raakten gewond.

De explosie deed zich voor na een brand, die de brandweer juist was begonnen te blussen. De ramp zorgde voor een enorme ravage.

BASF stroomlijnt Performance Products

BASF gaat zijn Performance Products aanpakken omdat sommige marktsegmenten zijn veranderd door nieuwe concurrentie en toegenomen standaardisering. Het concern wil processen stroomlijnen, in nieuwe technologieën investeren, de portfolio aanpassen en ook de organisatie anders inrichten. Als gevolg daarvan zullen vijfhonderd banen wereldwijd verdwijnen tegen het einde van 2015.

Het zal vooral gaan om de markt voor pigmenten en additieven voor plastics, maar ook om de markt voor chemicaliën die in de water-, leer- en textielindustrie worden gebruikt. BASF produceert pigmenten en additieven voor een groot deel in de regio Basel (Zwitserland). Daar zal de efficiency en winstgevendheid worden aangepakt en verdwijnen ook de meeste banen: 350. De klappen zullen vooral vallen bij research en administratie.

In Engeland verdwijnen banen op de sites in Bradford en Grimsby waar de waterchemicaliën worden aangepakt. Daarnaast wil BASF zijn activiteiten in industrieel watermanagement verkopen. Deze business zit in Lyon (Frankrijk). En tot slot verplaatst het concern de R&D-activiteiten voor leer- en textielchemicaliën naar Shanghai (China).

Nieuw leven voor afgewerkte olie

he

op ww

m .nl

en

m

Veolia Environnement en Total hebben in Normandië (Frankrijk) een fabriek in gebruik genomen voor het regenereren van afgewerkte olie. De fabriek heeft een capaciteit van 120.000 ton olie per jaar, ongeveer de helft van alle afgewerkte olie die in Frankrijk per jaar wordt afgedankt. Het project heeft 55 miljoen euro w .p e tro c gekost.

De Osilub-fabriek is in twintig maanden gebouwd op de Gonfreville l’Orcher-site.

Daaraan gingen enkele jaren van onderzoek vooraf, waarin een proces op basis van vacuümdestillatie is ontwikkeld. Osilub produceert een grondstof die vervolgens in andere installaties verder moet worden bewerkt. Daarna kan het weer worden gebruikt in motorolie. Op die manier kan ongeveer 75 procent van de afgewerkte olie worden geregenereerd. st gelez ee

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

011_E_FCbuitenland.indd 11

BASF heeft in Australië een rechtszaak gewonnen, die ging om het schenden van een patent op Rheomax ETD. Deze technologie wordt gebruikt bij het residubeheer van mijnen waar mineralen worden gewonnen. De rechtszaak loopt al sinds 2008 en kan nu eindelijk worden gesloten. BASF maakt zich intussen op voor een nieuw gevecht om schending van patentrechten. Het concern heeft distributeurs van een nagemaakt BASF-product dringend gevraagd te stoppen met de verkoop van deze nep-producten. Het gaat om Irgacure 819, een product dat wordt gebruikt om coatings en kleefstoffen sneller te laten drogen onder invloed van UV-licht.

Solvay wil een fabriek voor speciale oppervlakte-actieve stoffen gaan bouwen in een industriezone in Genthin, nabij Berlijn (Duitsland).

De fabriek zal de chemicaliën gaan ontwikkelen en produceren voor Centraal- en Oost-Europa en zal naar verwachting in het eerste kwartaal van 2014 operationeel zijn.

PETROCHEM 05 – 2013 11

07-05-13 15:23

INTERVIEW

Safety Buddies stellen waarom-vraag van veiligheid

Michel Meertens (DSM) wilde als Plant Manager of the Year 2012 een positieve impuls geven aan veiligheid in de industrie. Uitwisseling van kennis en ervaring kan daar volgens hem zeer bij helpen. Daarom pleitte hij al direct na zijn verkiezing voor een buddy-systeem voor plantmanagers om vooral ook de kleine bedrijven op het gewenste veiligheidsniveau te krijgen. In de laatste maanden dat hij de titel draagt, voegt hij de daad bij het woord. Zijn Safety Buddy: Paul van Herrewegen van Rubis Terminal. Samen gingen ze op zoek naar de kern van veiligheid.

Wim Raaijen

12 PETROCHEM 05 – 2013

012_13_14_15_16_17_O_Interview.indd 12

07-05-13 15:23

Michel Meertens: ‘Wat er is misgegaan bij Odfjell zegt dus niet alles over de tankopslag in het algemeen.’

PETROCHEM 05 – 2013 13

012_13_14_15_16_17_O_Interview.indd 13

07-05-13 15:23

Meertens: ‘Misschien moet ieder bedrijf wel intern een eigen Safety-Buddy-systeem hebben.’

Iedere diepzeeduiker kent het buddy-systeem. Een duiker mag officieel zelfs niet naar beneden zonder buddy. Het begint echter al boven water. Voordat ze naar beneden gaan, doen buddies bij elkaar een uitgebreide veiligheidscheck. Is alles goed aangesloten? Is er voldoende lucht in de fles? Komt er daadwerkelijk lucht in de life vest? Pas na de check mogen de buddies te water. En onder water mogen ze niet van elkaar wijken, zodat ze elkaar kunnen bijstaan in vervelende of zelfs noodsituaties.

Zo ver zal het bij Safety Buddy voor plantmanagers misschien niet gaan, maar het buddy-systeem dient wel als inspiratie om als industrie meer een gezamenlijke verantwoordelijkheid te dragen voor veiligheid. Plantmanagers, maar ook mensen op andere posities kunnen elkaar helpen hun veiligheidsbeleving te verbeteren. Juist als mensen vanuit verschillende omgevingen elkaar ontmoeten, kunnen ze veel van elkaar leren. Zo zijn er cultuurverschillen tussen de upstream olie- en gaswinning en de voedingsmiddelenindustrie, die nieuwe inzichten kunnen aanzetten.

Ook maakt bedrijfsgrootte uit. Bekend is dat de veiligheid bij kleinere bedrij-

ven meer dan eens onder druk staat.

In grote bedrijven heerst vaak een professionele veiligheidscultuur en zijn er genoeg fabrieken om onderling van elkaar te leren en elkaar voldoende te auditeren. Michel Meertens vorig jaar in Petrochem: ‘Binnen DSM is samen van elkaar leren op het gebied van veiligheid actueel. Maar dat is nog steeds binnen een groot bedrijf. Ik zou graag de suggestie willen doen om een buddysysteem voor de hele industrie te ontwikkelen, zodat bijvoorbeeld plantmanagers van grote bedrijven hun kennis en systemen kunnen overdragen aan hun collega’s van kleinere bedrijven.

Om op hun beurt ook weer van hun buddies te leren op andere vlakken.’ Hij begreep ook meteen dat hij daarmee A had gezegd. Samen met de redactie van Petrochem onderzocht hij daarom hoe hij B kon zeggen.

Niet eerlijk Een heel systeem opzetten ging wat te ver, maar samen gingen Meertens en Petrochem op zoek naar een geschikte kandidaat om het idee concreter te maken. Die kandidaat werd gevonden in Paul van Herrewegen van

Rubis Terminal in Rotterdam. Van Herrewegen was enkele jaren geleden ook kandidaat voor de Plantmanager of the Year en interessant is dat Rubis niet alleen veel kleiner is dan multinational DSM, maar net als publiciteitsmagneet Odfjell ook een opslagbedrijf is. Onder andere onrechtmatigheden bij dat collega-bedrijf hebben de veiligheid in de industrie vorig jaar weer hoog op de politieke en maatschappelijke agenda gezet.

Van Herrewegen was direct bereid om aan Safety Buddy mee te werken. Niet alleen om te leren van een collega en in de keuken van een productiebedrijf te kijken, maar ook om vanuit de industrie duidelijker te communiceren over veiligheid. Want een plantmanager moet steeds meer de verbinding aangaan met zijn omgeving. Duidelijk communiceren met bijvoorbeeld de omwonenden is daarbij van groot belang. ‘De meekijkende buitenwereld is een stuk groter geworden en vooral ook meer divers’, stelt de plantmanager van Rubis. ‘Als wij niet voldoende uitleggen wat we doen op onze fabrieksterreinen en hoe belangrijk veiligheid daarbij is, dan is dat ook ons probleem. Wanneer mensen in onze omgeving iets niet begrijpen, kan ik niet zeggen dat het hun probleem is. Dat gaat me echt te ver. Ik zou het niet eerlijk vinden ook.’

14 PETROCHEM 05 – 2013

012_13_14_15_16_17_O_Interview.indd 14

07-05-13 15:23

Paul van Herrewegen: ‘Je kunt wat je dag­ dagelijks doet ook te veel ophangen aan wat een hoofdkantoor verwacht. Het kan daardoor rigide worden.’

Volgens Meertens is de hele industrie zich ervan bewust dat de buitenwereld meekijkt. ‘Veel bedrijven realiseren zich dat ze onder een vergrootglas liggen.

Dat omwonenden zich oprecht zorgen maken: is het wel veilig op die industriële locaties? Ik denk dat de industrie opvolging zoekt voor de discussies die het afgelopen jaar in de media plaatshadden. Ik zie momenteel heel veel actie.

Die is erop gericht dat geen verkeerde dingen op de fabrieksterreinen gebeuren.’ Het is goed dat bedrijven elkaar daarbij inspireren. De openheid van Safety Buddy kan daarbij ook helpen, is de overtuiging van beide heren. Ze willen graag van elkaar weten hoe ze met veiligheid en de communicatie daarover omgaan en hebben er geen problemen mee hun bevindingen te delen. Niet in de laatste plaats om ook anderen daartoe te inspireren.

Afgesproken werd daarom dat beide plantmanagers ieder een dag bij de ander op bezoek zouden gaan om kennis te maken met elkaars processen en vooral om meer te weten te komen over elkaars veiligheidsprocessen. Aan het einde

van de dagen mogen ze ieder afzonderlijk voor de camera hun bevindingen vertellen. Voor Deltavisie op 6 juni in Rotterdam wordt daarvan een filmreportage gemaakt. Tijdens dat congres zullen Meertens en Van Herrewegen ook verder toelichting geven over wat ze hebben gezien en gehoord, en wat ze heeft geïnspireerd.

Professioneel Als eerste brengt Michel Meertens in maart een bezoek aan Rubis. Het bedrijf is een dochter van het Franse Rubis, actief in de distributie van LPG en de opslag van natte bulkgoederen als olie, gas, chemicaliën en voedingsmiddelen. In 2005 ging het bedrijf op zoek naar een locatie voor een terminal in Nederland en die vond het op een terrein aan de Welplaatweg in Rotterdam. In 2008 ging de terminal in bedrijf, met een aanvankelijke capaciteit van 76.000 kubieke meter.

Inmiddels heeft het de capaciteit al enkele keren uitgebreid. Uiteindelijk moet de totale capaciteit op 182.200 kuub komen.

Maar daarmee komt geen einde aan de uitbreidingen. Het bedrijf heeft enige tijd geleden een contract getekend met het Havenbedrijf Rotterdam, waarmee ze een groot deel van het naastgelegen terrein van Evonik overnemen, inclusief de zeesteiger. Daar kan Rubis nog zo’n 150.000 kuub opslagcapaciteit bouwen, wat gefaseerd zal gebeuren. Wel zal de schaal van Rubis’ opslagcapaciteit veel kleiner blijven dan die van de grote spelers als Vopak.

Dat zal ook zo blijven, Rubis is en blijft een niche-speler. Het heeft faciliteiten om producten speciaal te behandelen, aansluiting op alle vervoersmodaliteiten en volgens eigen zeggen de organisatie om zeer klantgericht te handelen.

Het hart van Meertens gaat wat sneller kloppen als hij door Van Herrewegen op het Rubis-terrein wordt rondgeleid.

‘Indrukwekkend. Heel interessant om deze tak van sport te zien, in de volledige dynamiek van de haven. Ik zie ook een professioneel bedrijf. Alle verhalen in de media volgend, maakte ik me toch wat zorgen over hoe het er hier bij zou staan op het gebied van veiligheid en de kwaliteit van de organisatie. Maar dan ben ik positief verrast. Rubis Terminal is een professioneel bedrijf dat heel goed weet welke taak ze heeft in de maatschappij.

Ik merk ook weer dat je niet kunt generaliseren. Wat er is misgegaan bij Odfjell zegt dus niet alles over de tankopslag in het algemeen.’

PETROCHEM 05 – 2013 15

012_13_14_15_16_17_O_Interview.indd 15

07-05-13 15:23

Van Herrewegen: ‘Op de werkvloer moet je altijd de waarom-vraag stellen.’

Ondernemer Meertens ondervindt ook direct het verschil met het grote DSM. ‘Ik zie vooral een klein bedrijf dat in opbouw is.

Leuk om te zien als je rondloopt, overal wordt gebouwd. En ik merk dat het in haar systemen, ook op het gebied van veiligheid, gelijke tred wil houden met

de groei van de locatie. Dan realiseer ik me hoe moeilijk dat moet zijn voor een klein bedrijf. Dan hebben we het binnen een grote multinational als DSM toch gemakkelijker. Wat een plus kan zijn, is de persoonlijke aandacht en betrokkenheid in een klein bedrijf. Maar als de mensen in een klein bedrijf onbewust

onbekwaam zijn, dan schuilt daar een gevaar in. Dan heb je buitenstaanders nodig om je te helpen. In een groot bedrijf heb je daar veel meer mogelijkheden en instrumenten voor. Je kunt gemakkelijker hulp mobiliseren om je te verbeteren.’

Van Herrewegen ziet dat ook wel als een potentieel knelpunt. ‘Het voordeel van een kleine organisatie is dat je het met elkaar doet. Je bent in wezen ondernemer in loondienst. Het gevoel dat je het goed moet doen, is er iedere dag en

ILINQS APP Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen.

Hoe werkt het?

• Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’.

• Start de app op uw smartphone of tablet • Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst.

• Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet.

16

PETROCHEM 05 – 2013

012_13_14_15_16_17_O_Interview.indd 16

07-05-13 16:33

elke seconde… En je bent bovendien flexibeler, omdat je sneller kunt beslissen. Lastig is soms de bemensing, om bijvoorbeeld zaken op tijd klaar te hebben. En daarnaast kan het ontbreken van kruisbestuiving een probleem zijn.

Daar hebben we wel oplossingen voor.

Bijvoorbeeld in het contact met collega tankopslagbedrijven, onder andere binnen de brancheorganisatie. Ook hebben we klanten uit de chemische industrie die ons auditen. Daar proberen we ook een graantje van mee te pikken. We proberen partijen zo open en eerlijk mogelijk te benaderen en zodoende ook van anderen te leren.’

Meertens ziet ook de vorderingen die Rubis maakt. ‘Ik zie een organisatie die zich zeer bewust is van haar interne en externe veiligheid en de milieuproblematiek. De groei op dit vlak zit vooral in het versterken van het begrip van waarom de systemen hiervoor nodig zijn. Waarom moet er veilig worden gewerkt? Regels en procedures zijn natuurlijk belangrijk, maar de mensen moeten snappen waarom ze het doen. Dan beklijft het, want dan is het natuurlijk gedrag. Daar kun je overigens niet genoeg aan werken. Ik zie in ieder geval wel dat binnen Rubis dit de volgende stap is, die wordt gemaakt.’

Zelfsturende teams Een paar weken later is het de beurt aan Paul van Herrewegen om een bezoek te brengen aan de DSP-fabriek in Delft, waar Michel Meertens tot vorig jaar plantmanager was. Al in de aanloop naar zijn verkiezing tot Plantmanager of the Year 2012 was het duidelijk dat hij van de joint venture DSP (DSM Sinochem Pharmaceuticals) terug zou keren in de moederschoot van DSM. Daar runt hij inmiddels een afdeling die wereldwijd fabrieken adviseert hoe zij hun prestaties kunnen verbeteren op het gebied van met name bedrijfsvoering en productiemanagement, veiligheid en milieu.

Meertens is voor Safety Buddy dus even terug in zijn oude omgeving in Delft, waar de ZOR-F-fabriek staat, die een belangrijk ingrediënt voor antibiotica produceert. Het gaat om een milieuvriendelijk proces, waaraan vrijwel geen organische oplosmiddelen te pas komen.

Van Herrewegen: ‘Ik zie hier een boeiend technologisch proces dat ze sinds de bouw dertien jaar geleden continu aan het verbeteren zijn met mooie nieuwe

ontwerpen en productspecificaties. Dat is natuurlijk heel anders dan bij ons. We slaan producten op, wat in de basis redelijk eenvoudig is, maar complex wordt door de veelheid en de afwisseling.’

Het valt hem op dat de organisatie bij DSP heel ver doorontwikkeld is.

‘Zelfsturende teams, zelfstandigheid, zelf verantwoordelijkheid nemen. Daar zijn ze heel ver en ook heel goed in, voor zover ik dat kan beoordelen. In de basis zitten wij hetzelfde in elkaar. We hebben ook een ploeg zonder leidinggevende, alleen zitten wij nog duidelijk in een ontwikkeling. Dan zijn ze bij DSP toch wel een fase verder.’

Ieder bedrijf Waar volgens Van Herrewegen wel een gevaar in schuilt binnen een groot bedrijf, is dat mensen zich gemakkelijker verschuilen achter regels en procedures.

‘Je kunt wat je dagdagelijks doet ook te veel ophangen aan wat een hoofdkantoor verwacht. Het kan daardoor rigide worden. Een procedure om een procedure. Ik heb wel de indruk dat Michel daar heel goed mee omgaat en telkens de veiligheid op de werkvloer belangrijk maakt. Daar moet je altijd de waarom-vraag stellen. Hoe gebeurt het goed en hoe gebeurt het veilig. Dat zijn en blijven de belangrijkste vragen. De regels, procedures en kpi’s komen daaruit voort en niet andersom. En uiteindelijk moeten die worden doorleefd en

begrepen, en de kracht van de eenvoud uitstralen. Dat voel ik hier wel in alles terugkomen.’

Meertens waardeert de kritische blik van Van Herrewegen zeer. ‘Hij dwingt me toch met zijn vragen om een stapje terug te doen, om weer te realiseren waarom we bepaalde zaken doen. Hij stelde de basale vragen van de buitenstaander. We hebben het bijvoorbeeld gehad over veiligheidsrondes. Dat je al gauw de neiging hebt die netjes vast te leggen, met actiepuntjes en wat eruit moet komen. Voor je het weet, heb je een structuur die meer tijd kost dan het oplevert. In een groot bedrijf moet je al gauw veel aantonen, terwijl je die tijd ook kunt gebruiken om in de praktijk verbeteringen aan te brengen. Gelukkig staat het bij DSM hoog in het vaandel dat veiligheid goed doorleefd moet zijn.

Dat het uit jezelf moet komen.’

Daar zit meteen de kern van veiligheid, het moet volgens Meertens uit het hart komen. ‘In een volwassen organisatie, en zeker ook in een organisatie in opbouw.

Als plantmanager moet je altijd van uit het hart praten. Uiteindelijk gaat het om hoe je met mensen wilt omgaan, wat je ze gunt, hoe je ze wilt beschermen tegen gevaar. Dat voelen mensen. Dat moet je niet alleen zelf uitstralen, maar je moet ook de mensen helpen dat voor elkaar te doen. Misschien moet ieder bedrijf wel intern een eigen Safety-Buddy-systeem hebben.’ W PETROCHEM 05 – 2013 17

012_13_14_15_16_17_O_Interview.indd 17

07-05-13 15:23

IMAGO

Textielchemicaliën in de ban Chemicaliën die in Europa en de Verenigde Staten verboden zijn, worden in landen als China, Mexico en Vietnam grootschalig gebruikt bij de productie van kleding. Dat is vooral slecht voor het milieu in de omgeving van de fabrieken, maar zorgt via de import van kleding ook voor vervuiling in Europa.

Francis Voermans

LINQS Greenpeace roept kledingproducenten op het gebruik en de lozing van gifstoffen een halt toe te roepen. Grote merken als G-star, Zara, Levi’s, Benetton en H&M hebben al beloofd het roer drastisch om te gooien. Maar ook de chemische industrie is aan zet. De Europese industrie heeft nonylfenolethoxylaten inmiddels succesvol vervangen, voornamelijk door alcohol-ethoxylaten. Alternatieven voor perfluorverbindingen zijn er echter nog niet. Al sinds 2011 gaat Greenpeace de strijd aan tegen milieuvervuiling bij de productie van kleding. Het laatste rapport van de Detox-campagne is te vinden op www.greenpeace.org/international/ polluting-paradise.

Een recent onderzoeksrapport van Greenpeace over kledingfabrieken in Indonesië toont aan dat modeketen Gap voor de productie van kleding schadelijke chemicaliën gebruikt, die het bedrijf vervolgens in lokale rivieren loost. De stoffen die worden geloosd zijn onder meer nonylfenol en tributylfosfaat. Nonylfenol wordt gebruikt voor het fixeren van verf op textiel en is hormoonverstorend. Tributylfosfaat is een sterk irriterende weekmaker en terug te vinden in labels op kleding.

Het onderzoek is onderdeel van de Detox-campagne waarmee Greenpeace sinds 2011 de strijd aangaat tegen milieuvervuiling bij de productie van kleding. Volgens de milieuorganisatie gebruikt de kledingindustrie op grote schaal schadelijke chemicaliën die in Europa verboden zijn. Een aanzienlijk deel daarvan komt via het afvalwater in rivieren terecht. Het gaat om stoffen die slechts langzaam of helemaal niet afbreken en daarom langdurige schade aan het milieu en de gezondheid van mensen kunnen veroorzaken.

In het kader van de campagne heeft Greenpeace al verschillende onderzoeken gedaan. Zo kocht en onderzocht de organisatie meer dan honderd kledingstukken en trof in het merendeel schadelijk stoffen aan. Dezelfde stoffen werden gevonden in het afvalwater dat verschillende textielfabrieken in China en Mexico lozen. Het gebruik van die chemicaliën leidt vooral tot grote milieuverontreiniging op de plek van productie, maar ook tot de import van deze

stoffen in Europa. Via de wasmachine komen ze alsnog in het water terecht.

Verboden Een groep schadelijke chemicaliën die kledingfabrikanten op grote schaal blijken te gebruiken zijn nonylfenolethoxylaten (NPE’s). Van de 141 kledingstukken van verschillende merken die Greenpeace vorig jaar analyseerde, bleken er 89 (bijna tweederde) NPE’s te bevatten. NPE’s zijn oppervlakteactieve stoffen die kledingfabrikanten gebruiken om verfresten uit kleding te wassen en om de machines schoon te maken. De verbindingen worden door de meeste afvalwaterzuiveringen slechts deels verwijderd. Eenmaal in het milieu degradeert NPE tot nonylfenol, een stof die heel langzaam afbreekt in het milieu en die zeer toxisch is voor allerlei vissen en andere waterorganismen.

NPE’s werden ook in Europa en de Verenigde Staten veel gebruikt als oppervlakte-actieve stoffen. Ze waren een gebruikelijk bestanddeel in industriële en huishoudelijke schoonmaakmiddelen en werden onder meer toegepast bij de productie van pulp- en papier en metaalbewerking. In Europa werd begin deze eeuw zo’n 75.000 ton per jaar geproduceerd, toen de toxiciteit voor waterorganismen aan het licht kwam.

Bij metingen werd nonylfenol in rivieren en meren wereldwijd aangetroffen. In de Europese Unie is daarom het gebruik van NPE’s sinds 2005 verboden voor alle toepassingen waarbij het in afvalwater terecht kan komen. Alleen het gebruik in

In de Europese Unie is het gebruik van NPE’s sinds 2005 verboden voor alle toepassingen waarbij het in afvalwater terecht kan komen.

18 PETROCHEM 05 – 2013

018_19_21_R_artikel.indd 18

07-05-13 15:22

gesloten systemen, bijvoorbeeld als emulsiehulpmiddel in polymerisatiereacties, is toegestaan. De producerende bedrijven, vertegenwoordigd door Cefic, verzetten zich destijds tegen deze maatregel, argumenterend dat de risico’s zwaar overdreven werden en de financiële gevolgen voor de producerende bedrijven te groot waren. Volgens Cefic konden de risico’s beter worden gemanaged door een betere afvalwaterbehandeling.

In de Verenigde Staten worden NPE’s in fases uitgebannen. Ze worden inmiddels niet meer toegepast in huishoudelijke wasmiddelen en worden uiterlijk volgend jaar in industriële wasmiddelen vervangen. De EPA, het Amerikaanse ministerie van milieu, streeft ook naar uitbanning in andere sectoren, zoals in de papier- en pulp en de textielindustrie. Vooralsnog is het gebruik van NPE’s niet verboden voor textielverwerkende bedrijven.

In landen als China en India gelden geen beperkingen voor het gebruik van NPE’s.

Met de groei van de industrie neemt daar ook het gebruik van NPE’s nog steeds toe. Met alle consequenties voor de kwaliteit van het water in de rivieren.

Door de import van kleding haalt ook de Europese Unie alsnog nonylfenol in huis.

Resten NPE’s gaan eruit met het wassen en worden maar deels verwijderd door RWZI’s. Bij metingen twee jaar geleden werd nonylfenol dan ook aangetroffen in effluenten van Nederlandse rwzi’s, zij het in lage concentraties onder de norm.

Op één meetlocatie in oppervlaktewater werd een nonylfenolconcentratie boven de norm gemeten. Het is daarom niet uit te sluiten dat nonylfenol nog altijd een bedreiging is voor sommige ecosystemen in Europese wateren, aldus Staatsecretaris Joop Atsma van Infrastructuur en Milieu vorig jaar in antwoord op Kamervragen.

Resten De Europese industrie heeft de NPE’s inmiddels succesvol vervangen, voornamelijk door alcohol-ethoxylaten.

Mengsels van verschillende alcoholethoxylaten, afgestemd op de toepassing, geven oppervlakte-actieve stoffen met even goede eigenschappen, zij het wel voor een hogere prijs. De producenten van NPE maken ook deze alternatieve verbindingen. Sasol produceert in Duitsland alcohol-ethoxylaten, op dezelfde locatie waar het ook nog steeds NPE’s maakt. Ook Dow produceert in de Verenigde Staten zowel NPE’s als alcohol-ethoxylaten.

Vrijwillig Waar de textielindustrie goede alternatieven ter beschikking heeft voor NPE’s, geldt dat niet voor perfluorverbindingen. Deze stoffen worden gebruikt bij de productie van waterdichte membranen als Gore-Tex en voor het maken van coatings om textiel waterdicht te maken.

Met andere chemicaliën kan niet zo’n goede waterdichtheid worden bereikt. In een onderzoek van Greenpeace waarbij veertien outdoor-kledingstukken werden getest, werden dan ook in allemaal perfluorverbindingen aangetroffen, zij het in lage concentraties.

Het zijn vooral de perfluorverbindingen

met acht koolstofatomen die als schadelijk te boek staan. Deze verbindingen, PFOS en PFOA geheten, worden niet afgebroken in de natuur en accumuleren in het bloed van mensen. Het zijn toxische en mogelijk carcinogene stoffen. PFOS en PFOA werden in het verleden op grote schaal geproduceerd en in vele industrieën gebruikt. Door tientallen jaren productie en gebruik zijn de verbindingen wijdverspreid in het milieu. Concentraties zijn gevonden in het bloed van mensen en dieren over de hele wereld en tot in de sneeuw op de Zuidpool.

PFOS wordt inmiddels bijna niet meer geproduceerd. 3M, voorheen de grootste producent, stopte in 2000 vrijwillig met de productie, wat het onder meer in Antwerpen deed. In de Europese Unie mag PFOS sinds 2008 niet meer worden geproduceerd en gebruikt, met uitzondering van enkele specifieke toepassingen, en ook geldt er een verbod op de import van kleding met PFOS. Maar terwijl de gevaren inmiddels bekend waren, begon China na 2002 juist met de grootschalige productie van PFOS. Naar schatting wordt er nu jaarlijks zo’n tweehonderdduizend ton gemaakt. Een deel daarvan wordt gebruikt bij de productie van kleding, die dus niet naar Europa mag worden geëxporteerd.

Voor PFOA – dezelfde verbinding als PFOS maar met een andere zuurgroep – gelden in de Europese Unie nog geen beperkingen. De Verenigde Staten is verder met het reguleren hiervan. De Amerikaanse EPA maakte in 2006 PETROCHEM 05 – 2013 19

018_19_21_R_artikel.indd 19

07-05-13 15:22

Uw isolatie in goede handen Wij staan in de startblokken om uw onderhoud en nieuwbouwproject succesvol te laten verlopen. Met Harsco heeft u één aanspreekpunt voor isoleren, steigerbouw, hoogwerkers, fireproofing, tracing, stralen en conserveren. Alle disciplines dus onder één dak. Met een groot potentieel aan materialen en gekwalificeerde monteurs.

Met een strakke planning en vakkennis on-site. En boven alles met een scherp oog voor de kwaliteit van het werk.

22555

Neem voor meer informatie contact op: T (0900) 742 00 00 E info@harsco-i.nl www.harsco-i.nl

020_harsco.indd 1

07-05-13 11:29

afspraken met acht chemiebedrijven om de emissies van PFOA terug te brengen. Volgens de afspraken hebben deze bedrijven in 2010 de emissies van hun fabrieken en de PFOA-concentraties in producten met 95 procent teruggebracht.

Voor 2015 beloven de bedrijven helemaal geen PFOA’s meer uit te stoten en de concentratie in producten te elimineren.

Succesvol In haar onderzoek detecteerde Greenpeace geen PFOS in de veertien outdoorkledingstukken, waaruit de organisatie concludeert dat de uitbanning succesvol is geweest. Wel werden in alle kledingstukken PFOA’s aangetroffen; in vijf daarvan in een concentratie boven 0,1 microgram per vierkante meter. De aangetroffen PFOA-concentraties zijn slechts sporen, stelt bluesign in een reactie op het onderzoek. Het bluesign-label geeft aan dat kleding op een milieuverantwoorde manier wordt geproduceerd.

Twee van de veertien outdoorkledingstukken hadden een bluesign-label. De gevonden sporen PFOA’s zijn volgens bluesign onzuiverheden in andere fluorchemicaliën. Dat is acceptabel, mits de producerende bedrijven de emissies op de productielocaties goed beheersen.

Greenpeace ziet het liefst helemaal geen perfluorverbindingen in kleding.

De uitgebannen C8-stoffen worden voornamelijk vervangen door C6- en C4-perfluorverbindingen, waarvan het volgens Greenpeace maar de vraag is of ze beter zijn. De stoffen zijn net zo onafbreekbaar in het milieu. Hoewel ze

zich minder ophopen in het lichaam, kunnen ze wel gemakkelijker in grondwater terecht komen. De C4- en C6-perfluorverbindingen zijn dan ook al aangetroffen in bloed en moedermelk bij mensen. Over de gezondheidsgevolgen hiervan is weinig bekend, omdat er veel minder onderzoek is gedaan naar de kortere broertjes van PFOS en PFOA. Bewegingen De internationale toevoerketen van de kledingindustrie is complex en het is voor een importerend bedrijf moeilijk om bij alle leveranciers na te gaan of ze milieuvriendelijk produceren. Vooral kleine bedrijven hebben niet de middelen om de hele productieketen te controleren. Voor hen is het al lastig

PFOA Het eerste bedrijf dat in 2006 de overeenkomst met de Amerikaanse EPA ondertekende om de PFOA-emissies te reduceren, was DuPont. Dit bedrijf gebruikte PFOA als hulpmiddel bij de productie van fluorpolymeren (Teflon) en maakt fluorotelomeren, waarbij PFOA een bijproduct was. Sinds 2001 heeft DuPont te maken met aanklachten van omwonenden van productielocaties wegens PFOA in het drinkwater. In 2005 kwam DuPont tot een schikking met de omwonenden, waarbij het 107 miljoen dollar compensatie betaalde en een onafhankelijk onderzoek financierde naar de mogelijke gezondheidsrisico’s. Hoewel DuPont in de overeenkomst met EPA in 2006 toezegde de emissies van PFOA terug te brengen, verklaarde het niet te geloven in gezondheidsrisico’s door blootstelling aan PFOA. Inmiddels is DuPont verder gegaan in het uitbannen van PFOA dan het in 2006 beloofde. DuPont maakt geen PFOA meer en gebruikt bij de productie van Teflon nu andere hulpstoffen. Bij de productie van fluorotelomeren ontstaat geen PFOA meer als bijproduct. Het onafhankelijke panel dat onderzoek deed naar de gezondheidsrisico’s kwam vorig jaar met zijn eindrapport. De link met een aantal ziektes, zoals hoge bloeddruk en Parkinson, is er volgens het panel niet, maar wel is er een verband tussen PFOA en het risico op nier- en zaadbalkanker.

genoeg om aan de Nederlandse en Europese eisen te voldoen, waar de nog relatief nieuwe REACH-wetgeving nu de belangrijkste regelgeving is op milieugebied. In Nederland ondersteunt brancheorganisatie Modint bedrijven bij het voldoen aan alle regels. Maar REACH kijkt alleen naar productieprocessen in Europa en naar concentraties van schadelijke stoffen in producten. Hoe de productieprocessen in andere landen verlopen, valt niet onder de regelgeving.

Toch zijn er ook in de kledingproducerende landen bewegingen. Zo heeft het Chinese ministerie van milieu onlangs bekend gemaakt 58 chemicaliën, waaronder nonylfenol, vanaf 2015 te gaan beperken of helemaal uit te faseren.

Voor Greenpeace gaat dat niet ver en niet snel genoeg. Met de Detoxcampagne probeert de organisatie de grote kledingmerken aan te zetten toxische stoffen volledig uit te bannen.

Als zij dit doen, zullen chemiebedrijven gedwongen zijn alternatieven te ontwikkelen en te produceren, redeneert de milieuorganisatie. Als de beweging eenmaal op gang is, zullen ook de kleinere merken volgen.

Onder druk van de publiciteit hebben inmiddels zestien grote kledingmerken, waaronder Adidas, Nike, C&A en H&M, de detox-doelstellingen onderschreven. Dat wil zeggen dat ze uiterlijk in 2020 het gebruik van schadelijke stoffen volledig hebben uitgebannen. Dat lijkt ver weg, maar volgens Greenpeace gaat er dit jaar al veel gebeuren.

Verschillende merken hebben toegezegd nog dit jaar alle perfluorverbindingen en NPE’s te zullen uitbannen. n PETROCHEM 05 – 2013 21

018_19_21_R_artikel.indd 21

07-05-13 15:22

(ADVERTORIAL)

Een stabiele omgeving voor verandering ‘Wij helpen onze klanten door steeds mee te denken en te innoveren. Daarvoor zijn een goed contact met de klant en een juiste bedrijfscultuur nodig.’ Victor van de Pas is plantmanager bij Sachem Europe in Zaltbommel. Hij vertelt waar de kracht van het bedrijf zit om meerdere markten te blijven bedienen met innovaties.

Al meer dan veertig jaar produceert Sachem chemicaliën met een hoge zuiverheidgraad voor specialistische toepassingen. Daarbij zijn innovaties vaak het resultaat van een goed gesprek, ambitie en het talent om oplossingen uit een ander gebied toe te passen. De toepassing van de producten van Sachem is breed. Van zetmeel, coatings en lakken tot in de geneesmiddelenindustrie. Van de Pas: ‘Het is zeer uiteenlopend.

Elke klant willen we helpen om optimaal gebruik te maken van onze producten. Van product tot verpakking. Op die manier helpen we de klant om uniek te zijn. Dat betekent voor ons dat we hard werken om onze positie in de keten te krijgen en te behouden. Door mee te denken met de klant en door op een slimme manier dingen te combineren.’

Het betekent volgens Van de Pas dat je als klein bedrijf soms ook gewoon eigenwijs moet zijn en van je eigen kracht uit moet gaan om producten te ontwikkelen waar anderen van zeggen ‘dat kan niet’. Van de Pas: ‘Ik heb zelf aan een concept mogen werken voor het scheiden van eiwitten. Ondanks dat we van verschillende kanten te horen kregen dat het niet kon, zijn we toch doorgegaan door een ander product iets aan te passen. En het werkt!’

Sachem Europe is niet groot, maar het maakt wel deel uit van de globale Sachem organisatie met veel ervaring in verschillende markten en culturen. De cultuur bij het bedrijf is om het personeel te stimuleren om te blijven ontwikkelen en bij te scholen. Er wordt geluisterd naar ideeën van medewerkers en kennis wordt gedeeld. Van de Pas: ‘Zo verrijken we het Sachem kapitaal.’ Het is evenwel niet eenvoudig om als producerend bedrijf toch innovatief te blijven. Om dat te doen, wordt het team bij Sachem steeds uitgedaagd om te voorkomen dat gewoontes inslijten. Van de Pas: ‘Dingen die een paar jaar eerder nog niet mogelijk waren, kunnen nu misschien wel. Een van onze klanten wilde bijvoorbeeld een

022_sachemadvertorial.indd 1

aantal jaar geleden dat we onze producten volgens GMP richtlijnen zouden produceren. Dat leek vroeger onmogelijk.

Maar inmiddels zijn we door de klant geaudit en voldoen we gewoon aan de gestelde eisen. Af en toe moet je het gewoon proberen. En daarbij is het moeilijkste niet om iets nieuws te leren maar juist om het oude af te leren.’

‘Elke klant willen we helpen om optimaal gebruik te maken van onze producten. Van product tot verpakking.

Op die manier helpen we de klant om uniek te zijn.’

Het bedrijf is steeds bezig om met innovaties voor te lopen op of aan te sluiten bij de behoefte van de klanten. ‘Bij klanten die we al dertig jaar kennen, is dat makkelijker dan bij nieuwe klanten waar we nog veel energie in moeten stoppen om tot een stevige relatie te komen.’ Toch is de inzet voor alle klanten bij Sachem gelijk. Een klant die slechts een paar honderd liter afneemt, willen we hetzelfde behandelen als een partij die vier tankwagens afneemt. Want misschien komt die klant van een paar honderd liter morgen wel terug voor vier tankwagens.’

Door ook een goede band met die nieuwe klant op te bouwen, kunnen we met onze producten en innovaties helpen om de unieke positie van de klant te versterken.

07-05-13 16:32

BINNENSTEBUITEN Jarenlang zat Jan van Doorslaer midden in de chemische sector.

Nu bekijkt hij alles van buitenaf.

Stabiliteit s.v.p.

Het was eind april weer koppen lopen op het jaarlijkse event van essenscia, de branche-organisatie van chemie, kunststoffen & life sciences van België. Meer dan zeshonderd genodigden hadden zich ingeschreven. Dat was zo’n tien jaar geleden wel anders. Toen blonk de chemiesector uit in “gezaag en geklaag”.

Maar met communicatie, de juiste instelling en dus sterke boodschappen kun je heel wat doen, als je weet waarheen. Dat is ook de juiste weg gebleken om een club met een vervelend, oubollig imago te veranderen in een van dynamiek blakende groep ondernemingen.

Springlevend De sector chemie, kunststoffen & life sciences deed het overigens in 2012 goed. De omzet van de sector in België steeg van 58,9 miljard euro naar 61,1 miljard (het hoogste peil ooit). De investeringen daalden wel onder het trendniveau maar bleven met 1,6 miljard euro behoorlijk. De uitgaven voor

R&D groeiden dan weer wel, en dat tot 2,75 miljard euro. En de tewerkstelling bleef met bijna negentigduizend jobs nagenoeg stabiel, wat weinig industriële sectoren vandaag de dag kunnen zeggen.

Kortom de sector chemie, kunststoffen & life sciences is springlevend. Nu ja,

Jan van Doorslaer

den met een beleid van stabiliteit en verantwoorde loon- en energiekosten.’

Zo formuleerde Frank Coenen, voorzitter van essenscia en van de internationale Tessenderlo Group, de uitdaging op de hernieuwde opleving van de chemiesector in de Verenigde Staten.

'We mogen onze concurrentiepositie niet langer laten aanvreten.' springlevend, dat ligt eraan hoe je het bekijkt en dat bleek ook tijdens een ruim panelgesprek met CEO’s uit de sector.

Nogal wat onrust baart de weg die de Verenigde Staten hebben ingeslagen door op grote schaal (what’s in a name?) schaliegas te gaan ontginnen. Daardoor boren de Verenigde Staten en vooral de energie- en chemiesector er een nieuwe grondstof aan, die de concurrentie met de Europese Unie fundamenteel kan aanscherpen. ‘Met een prijs voor schaliegas en -olie die ruim drie keer lager ligt dan in Europa verwerft de chemiesector in de VS een kostenvoordeel dat ons erg pijn kan doen. Nu al merken we dat Amerikaanse ondernemingen fors investeren in capaciteitsuitbreidingen in hun thuisland, wegtrekken uit Europa of daarvoor plannen overwegen, om terug te keren naar hun homeland. Van daaruit kunnen ze dan met hun goedkopere producten – net zoals vanuit het Midden-Oosten – onze marktposities belagen en marktaandeel herwinnen. Dat moet ons, maar ook onze overheid en sociale partners alert maken. We mogen onze concurrentiepositie niet langer laten aanvreten en dat moeten we beantwoor-

Weloverwogen En met de discussie over het al dan niet ontginnen van schaliegas of bij uitbreiding gas uit de oude gesloten steenkoolmijnen zitten we meteen ook in het brandpunt van de Europese energiediscussie. Gelukkig wijdt Deltavisie daar binnenkort extra aandacht aan. ‘Energieen dus ook klimaatbeleid is voor onze sector essentieel, even essentieel als de hele REACH-problematiek. We hebben REACH, registratie en beoordeling van chemische stoffen ten bate van gebruikers en leefmilieu, aangepakt als een uitdaging en in de overtuiging dat we er ons mee kunnen onderscheiden. Laat ons hetzelfde doen met het Europese klimaat- en energiebeleid maar laat ons dat net als bij de REACH-implementatie op een pragmatische en weloverwogen manier doen. Een manier die ons stabiliteit als vooruitzicht stelt’, zei Coenen met de hem typische Belgische benadering. Wordt ongetwijfeld vervolgd.

En het wordt een boeiend debat op Deltavisie.

Jan Van Doorslaer

PETROCHEM 05 – 2013 23

023_P_Binnestebuiten.indd 23

07-05-13 15:22

PLANTMANAGER

Wie wordt de nieuwe Plant Manager of the Year?

Aan wie kan Michel Meertens, Plant Manager of the year 2012, het stokje doorgeven als boegbeeld van de procesindustrie?

Peter Kilburn, Cas König of Gerwin Meulenbeld zal op 6 juni tijdens Deltavisie worden uitgeroepen tot Plant Manager of the Year 2013. Voorafgaand aan de verkiezing kan alvast door het publiek online worden gestemd.

Vanaf 27 mei 12 uur kan iedereen zijn stem uitbrengen op www. petrochem.nl/pmy2013. De filmpjes geven alvast een voorproefje.

ILINQS APP Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen.

Hoe werkt het?

• Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’.

• Start de app op uw smartphone of tablet • Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst.

• Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet.

24

De spanning stijgt. Drie sterke kandidaten strijden om de titel Plant Manager of the Year 2013. Op 6 juni, tijdens het jaarcongres Deltavisie zullen Peter Kilburn (Lubrizol Advanced Materials Resins, Delfzijl), Cas König (ESD-SIC, Delfzijl) en Gerwin Meulenbeld (Purac Biochem, Gorinchem) in de vorm van een column hun visie geven op innovatie nu en in de toekomst. Over hoe een plantmanager optimaal gebruik kan maken van innovatie, om zijn eigen bedrijf en ook de Nederlandse en Vlaamse industrie vooruit te helpen.

Na een discussie kan het publiek zijn stem uitbrengen. Deze stem wordt naast het deskundige oordeel van de jury en een online stemronde meegenomen in

het eindresultaat. De jury wordt dit jaar gevormd door Jos Benders(juryvoorzitter en voormalig topman Lyondell), Colette Alma (directeur VNCI), Cor Kloet (ambassadeur Spie Nederland) en de winnaars van de verkiezing van de drie voorgaande edities: Michel Meertens (DSP), Edith Romp (Avebe) en Dik Schipper (Dow). De uiteindelijke winnaar wordt een jaar lang boegbeeld van de procesindustrie.

U kunt alvast kennismaken met de drie kandidaten door de foto’s te scannen met uw smartphone of tablet. Meer uitleg vindt u in het kader. Of kijk op www. petrochem.nl/pmy2013. Vanaf 27 mei 12:00 uur kunt u ook uw stem uitbrengen op uw favoriet. ■

PETROCHEM 05 – 2013

024_25_Q_artikel.indd 24

07-05-13 16:35

Peter Kilburn (49) Peter Kilburn is plantmanager bij Lubrizol in Delfzijl waar nagechloreerde PVC wordt geproduceerd voor waterleidingen.

Wens om iets te veranderen in de toekomst: Een wens van Kilburn is om het product in de toekomst ook in Europa te verspreiden. ‘We zijn niet de goedkoopste plek om te produceren en we zitten erg ver af van de markt: Azië, India en het Midden-Oosten. Daarom moeten we steeds blijven innoveren.

Het zou mooi zijn om ook Europa als afzetgebied te hebben.’

Over innovatie: Innovaties en verbeteringen die in Delfzijl worden bedacht en geïmplementeerd, probeert Kilburn ook over te brengen naar de zusteronderneming in Louisville, maar best practice werkt niet altijd, meent hij. ‘De gelijkaardige fabriek in Louisville, Amerika, maakt anderhalf keer zoveel product als onze fabriek maar gebruikt daarbij drie keer zoveel reactoren als wij. Je wil nieuwe ideeën delen, maar tegelijkertijd moet je het toch zelf uitvinden. Als wij een goed idee zien, pakken we dat meteen op. En daarmee kun je er in Europa echt bovenuit steken.’

Cas König (46) Cas König is plantmanager van ESD-SIC in Delfzijl. ESD-SIC produceert siliciumcarbide wat onder meer wordt toegepast in dieselroetfilters, watermembraanfilters en slijp- en polijstmiddelen.

Wens om iets te veranderen in de toekomst: Met enige regelmaat ervaren omwonenden geurhinder van het bedrijf.

Om dit aan te pakken, is er met de omgeving een memorandum van verstandhouding opgezet. König wil in de toekomst nog verder werken aan het reduceren van de geuremissie. ‘We zijn bezig met een nieuw geur-reductieplan wat de komende jaren als gespreksdocument zal dienen

tussen onszelf en de omwonenden.’

Over innovatie: ESD-SIC is de meest milieuvriendelijke en energiezuinigste siliciumcarbideproducent ter wereld en is als Best Reference beoordeeld in de EU. ‘Toch zijn we nog continu bezig het milieuaspect te verbeteren door middel van innovatie. Zo verbranden we in onze elektriciteitscentrale het gas dat bij het productieproces vrijkomt. Hiermee wekken we ongeveer vijftien procent van onze eigen energiebehoefte op. Vorig jaar deden we een investering om van die vijftien procent achttien procent te maken.’

Gerwin Meulenbeld (40) Gerwin Meulenbeld is plantmanager bij Purac in Gorinchem. Het bedrijf produceert melkzuur en derivaten die uiteindelijk worden gebruikt in voedingsmiddelen om deze langer houdbaar en op smaak te houden. Daarnaast wordt het toegepast in tandpasta, handcrèmes en dergelijke, maar ook in infuusvloeistoffen voor een langere houdbaarheid.

Wens om iets te veranderen in de toekomst: Meulenbeld wil met Purac nog dichter bij de klanten gaan zitten om hen nog beter te kunnen helpen.

Over innovatie: Sinds het operational excellence verhaal beter op orde is, wordt ervoor gekozen aan de product-

kant te innoveren. Er wordt gekeken hoe producten nog verder kunnen worden gediversifieerd, slimmer neergezet en geperfectioneerd. ‘Je moet je processen zo begrijpen dat je innovatieve technologie verder kunt brengen. Snel nieuwe technologie volwassen laten worden. We zitten daarom erg dicht op research en marketing en durven ons open te stellen.

Het is eng, zij benaderen de business van een heel andere kant, maar als je kunt zorgen voor goede communicatielijnen, dan kun je innovaties heel snel doorvoeren. Innovatie is een must. Als er geen geld is, zoals in crisistijd, word je innovatief. Daarom is het soms noodzakelijk urgentie te creëren, om juist vooruitgang te kunnen boeken.’

PETROCHEM 05 – 2013 25

024_25_Q_artikel.indd 25

07-05-13 15:22

026_mob.indd 016_mob.indd 1 1

07-05-13 11:29 07-03-2011 16:40:39

ONBEVANGEN Met al die bedrijvigheid de afgelopen maanden en de grote hoeveelheid aan contractors op de diverse sites is het moeilijk voor te stellen dat de Nederlandse werkloosheid is opgelopen tot 8,1 procent van de beroepsbevolking.

Positief denken ‘Daar is het dan, de dag die je wist dat zou komen is eindelijk hier.’ Gedurende een week was Nederland in de ban van het Koningslied. Twitter ontplofte, actualiteitenprogramma’s raakten er niet over uitgepraat en zelfs politici gingen zich ermee bemoeien. Het was een mooie afleidingsmanoeuvre. Er werd even niet gesproken over economische crisis, recessie of bezuinigingen.

En dat terwijl de Nederlandse economie zich nog steeds in zwaar weer bevindt, net als de economie in de rest van Europa. De werkloosheid stijgt, de economie blijft krimpen en onze premier heeft zijn toevlucht genomen tot een theorie die enkele jaren geleden buitengewoon populair was (The Secret, positief denken leidt tot positieve resultaten of gebeurtenissen). Zijn oplossing is: gewoon heel erg hard hopen dat de economie aantrekt.

De grootste problemen lijken er te zijn in de samenwerking en het afstemmen van beleid met de rest van Europa. Wel de drie procent norm aanhouden of niet? Wel Cyprus redden of niet? Wat te doen met de euro? Waar onze Rutte het in het binnenland wel lijkt te redden door lekker door te polderen, is het in samenwerking met andere landen moeilijker. Dit geldt voor heel Europa, met voor veel landen Duitsland als kwaaie pier.

Samenwerking Dan kan Europa nog een puntje zuigen aan de samenwerking in het Botlek-gebied. Eigenlijk zijn alle bedrijven daar hun eigen land. De één wat groter dan de ander, de één wat nieuwer dan de ander en allemaal autonoom en met hun eigen visie en werkgebied. Maar uiteindelijk is samenwerking essentieel. Ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit was goed te zien bij de recente onderhoudsstops.

In maart en april waren meerdere grote onderhoudsstops bij bedrijven in het Botlekgebied gaande. De skyline van de Botlek bestond voor ruim een maand uit hijskranen, hijskranen en meer hijskranen. De ene nog groter en zwaarder dan de andere. Wat een enorme operatie is dat! Als in een groot industriegebied veel bedrijven, die letterlijk via pijpleidingen met elkaar zijn verbonden, tegelijkertijd down gaan voor onderhoud vergt dat, om het zacht uit te drukken, veel voorbereiding, onuitputtelijke inzet en hard werk om die klus op tijd succesvol af te ronden.

De verschillende sites werden overspoeld met extra mankracht: industriële reinigers, steigerbouwers, hijskraan operators, E&I engineers, toezichthouders van de milieudienst, schilders, monteurs, om maar enkele voorbeelden te noemen. Er was op voor-

hand veel aandacht besteed aan het extra verkeer dat zo’n grote onderhoudsstop met zich meebrengt, en een verkeerschaos bleef dan ook uit.

De toename aan verkeer op de ring van Rotterdam was wèl merkbaar bij de Beneluxtunnel waar dagelijks veel files stonden. De noodzaak van een tweede westelijke oeververbinding in de vorm van een Blankenburgtunnel of een Oranjetunnel lijkt mij evident.

De Tweede Maasvlakte is klaar om te worden bebouwd. Wat betekent dit straks voor de verkeersdruk? In Rotterdam staan nu al de meeste files van Nederland. Toegegeven, mijn mening kan zijn ingegeven door eigenbelang.

Investering Met al die bedrijvigheid de afgelopen maanden en de grote hoeveelheid aan contractors op de diverse sites is het moeilijk voor te stellen dat de Nederlandse werkloosheid is opgelopen tot 8,1 procent van de beroepsbevolking (dat is gelijk aan 643.000 Nederlanders). Dat percentage is nog niet zo erg als in begin jaren tachtig of in de jaren dertig van de vorige eeuw, maar schrikbarende cijfers vind ik het wel. De economische crisis in Europa is overduidelijk ook voelbaar in Nederland. Ook in het Botlekgebied, ook bij Huntsman.

Gaat de hoop van premier Rutte ons wat dat betreft redden?

Misschien wel. Volgens Rutte moeten we positief denken, we moeten stoppen met somberen en geld gaan uitgeven. En dat is nu precies wat Huntsman doet. Zoals ook vermeld in de vorige Petrochem doet Huntsman Corporation een investering van 135 miljoen dollar in twee MDI productie-sites. Op de Rotterdamsite is recentelijk een nieuwe MDI-splitter in bedrijf genomen en momenteel lopen daar nog meerdere projecten die moeten zorgen dat Huntsman sterk uit de crisis komt.

The Secret: misschien dus zo gek nog niet. Nu maar heel veel positieve gedachten hebben over een prachtig Koninginnelied voor Amalia over zo’n 33 jaar. Een tip voor het Nationaal Comité Inhuldiging? ‘Better Living Through Chemistry’. Niet alleen een oude slogan van DuPont, maar ook een prima nummer van Queens of the Stone Age.

René den Heeten is process chemist bij Huntsman Polyurethanes Rotterdam

PETROCHEM 05 – 2013 27

027_N_onbevangen.indd 27

07-05-13 15:21

TRENDS IN MAINTENANCE CONgRES - 5 JUNI “Hoe om te gaan met big data in een snel veranderende omgeving” Onderhoudsbeslissingen worden overwegend genomen op basis van onzekere factoren, zoals de conditie van een asset en de waarschijnlijkheid of deze in de nabije toekomst operationeel blijft. Betrouwbare data kan het potentiële risico van downtime aanzienlijk reduceren. Maar wat als u te weinig tijd heeft om deze data te interpreteren? Of misschien worstelt u wel met de uitdaging om grote hoeveelheden data om te zetten in waardevolle informatie. Deze 5e editie van Trends in Maintenance biedt u inzicht in hoe deze en nog meer relevante industrievraagstukken efficiënt aan te vliegen.

U wordt geïnspireerd door gastsprekers uit vier verschillende sectoren. Gedurende het programma is er voldoende ruimte om met sectorgenoten te netwerken. Het congres vindt plaats op 5 juni in het spoorwegmuseum te Utrecht.

Tijdens het congres krijgt u inzicht in hoe: - Uw assets beter te managen op basis van data - Relevante data te gebruiken gedurende de asset life cycle - Data uit verschillende organisatieperspectieven te gebruiken - Uw asset & maintenance strategy te flexibiliseren met behulp van data-input

Voor het volledige programma bezoekt u nu de trends in maintenance website: www.storktechnicalservices.com/tim2013 ASSET LIfECyCLE INTEgRITy PARTNER

Advertentie TIM 2013 - 23.04.2013.indd 1 028_stork.indd 1

4/23/2013 12:23:14 PM 07-05-13 11:28

arrestatie na experiment

stopmotion-film van Guinness World Records. De film is alleen te bekijken als hij honderd miljoen keer wordt vergroot onder een microscoop.

Nieuwe Texelse boot vaart op gas

Een 16-jarige leerlinge van Bartow High School in Florida werd eind april gearresteerd nadat ze voor schooltijd een flesje water had laten ontploffen met wat simpele schoonmaakmiddelen. De leerlinge werd beschuldigd van het in bezit hebben en gebruiken van een wapen en het tot ontploffing brengen van een gevaarlijk voorwerp. De leerlinge staat bekend als voorbeeldig leerlinge waardoor haar klasgenoten en de conrector van de school niet geloven dat de scholiere kwaad in de zin had. Zij stellen dat het slechts een scheikundig experiment was dat uit de hand liep en dat ze nooit de bedoeling heeft gehad om iemand iets aan te doen.

Kleinste film ooit met atomen

‘Het is een ondankbare taak om te zaaien als je geen tijd gegund wordt om te oogsten.’

Voormalig minister van VROM Jacqueline Cramer over de onmogelijkheid om in drie jaar een duurzaam klimaatbeleid te bewerkstelligen, in Energie Actueel ‘In geen enkel ander land ter wereld wordt zoveel onderzoek gedaan naar het produceren van schonere energie. China is dan ook al lang niet meer de fabriek van de wereld, maar eerder het mondiale laboratorium van nieuwe, innovatieve projecten.’

Peggy Liu, van de Joint US China Collaboration on Clean Energy, op Energiepodium.nl

De nieuwe veerboot van Texel gaat op LNG varen. De boot komt in de loop van 2015 in de vaart.

Directeur Cees de Waal van TESO, de exploitant van het veer, maakte dat bekend op een bijeenkomst rond de eerste paal van de nieuwe pontfuik in Den Helder. ‘We zetten in op duurzaam, minder vervuiling en minder CO₂uitstoot. LNG kan ons daarbij helpen’, zei De Waal. ‘In Scandinavië wordt al gevaren op het gas en de resultaten daar zijn bemoedigend. Het is technisch beproefd. We willen graag onderzoeken of we de techniek ook kunnen toepassen in de nieuwe Texelse veerboot die dit jaar ontworpen gaat worden.’ groot, groter, grootst

Nanofysici van het Amerikaanse bedrijf IBM Research hebben een stop-motionfilm ontwikkeld met behulp van duizenden, minuscule atomen. De film kreeg de titel A Boy and His Atom.

Vijfduizend atomen uit koolstofmonoxide hebben fysici volgens een vast patroon laten bewegen. Door middel van manipulatie van de chemische reacties van de atomen konden de locaties van de atomen worden bepaald. Het is de kleinste film ooit geproduceerd en kreeg daarom de titel ‘s Werelds kleinste

PETROSPECT

In het eerste kwartaal van 2015 wil het Japanse ministerie van economie, handel en industrie de grootste accu ter wereld installeren op het eiland Hokkaido. De accu zou 60 MWh aan elektriciteit kunnen opslaan om het overschot aan zonneen windenergie op te vangen.

Hokkaido is het meest noordelijke van de vier grote eilanden van Japan. Volgens het Agency for Natural Resources and Energy (ANRE) is de totale hoeveelheid geïnstalleerd vermogen aan duurzame energie in Japan tussen 1 april 2012 en 31 januari 2013 gegroeid met 1.394 MW. Maar liefst 1.329 MW hiervan kwam van fotovoltaïsche zonnepanelen.

‘Er moet een EU-energievisie komen, waarbij duurzaam en gas elkaar de komende decennia aanvullen in een transitie naar volledig duurzaam.’

Europarlementariër Bas Eickhout (GroenLinks), in Chemie Magazine ‘Zij-instromers kunnen helpen het tekort aan technici op korte termijn te verminderen.’

Roel Greuting, manager business development van opleidings- en trainingsbureau ROVC, in Process Control ‘Wij willen REACH niet wijzigen.

Het gaat om veiligheid van mens en milieu, dat vinden we belangrijk.

Maar voor kleinere bedrijven is veel onduidelijk.’

Dirk van Well, REACH-specialist VNCI, in Forum, het opinieblad van VNONCW ‘Veilig chemie bedrijven is concep­ tueel ingewikkelder dan veilig vliegen.’

Ben Ale, emeritus hoogleraar Veiligheid en Rampenbestrijding, in Chemie Magazine ‘Als je de veiligheid wilt verhogen, moet je eerst onder ogen zien wat er fout kan gaan. Dan moet je het zwartste scenario schetsen.’

Opnieuw Ale

PETROCHEM 05 – 2013 29

029_F_petrospect.indd 29

07-05-13 15:21

THEMA

Innovatie

Wat houdt innovatie tegen? Dat was de insteek van een rondetafelgesprek met een gezelschap van plantmanagers en andere betrokkenen uit de petrochemische industrie.

Uit het gesprek kwam naar voren dat er binnen de chemiebedrijven tegenwoordig meer rust is, en dus tijd om met pientere ideeën te komen. Een slim bedrijf probeert vervolgens het maximale uit de voorstellen van de werkvloer te halen. Het verwezenlijken van ideeën blijft echter moeilijk als technologieën en concepten compleet nieuw zijn.

Daarom biedt het congres Deltavisie een podium voor dit soort innovaties die binnen nu en vijf jaar verschil kunnen maken door de Nederlandse en Vlaamse procesindustrie efficiënter te maken.

30 PETROCHEM 05 – 2013

030_31_X_Themaspread.indd 30

07-05-13 15:21

Karin Husmann (Plant One): ‘Ze weten niet waar ze moeten beginnen, waar ze aan moeten kloppen, wat hun eerste product zou moeten zijn.’

PETROCHEM 05 – 2013 31

030_31_X_Themaspread.indd 31

07-05-13 15:21

thema

Wat houdt innovatie tegen?

Staat het streven naar operational excellence bij productielocaties innovatie in de weg? Dit was een van de stellingen waarover werd gediscussieerd tijdens een rondetafelgesprek over innovatie. Uit het gesprek kwam naar voren dat operational excellence juist een voorwaarde is voor innovatie op een productielocatie. Dik Schipper, productiemanager Dow Terneuzen: ‘Nu is er rust, structuur, en is er tijd om slimme ideeën te bedenken.’

Maar hoe zit het dan met het verwezenlijken van die ideeën?

Liesbeth Schipper

Het streven naar operational excellence bij productielocaties staat innovatie in de weg. Dit is de eerste stelling van een rondetafel-bijeenkomst over innovatie.

Het onderwerp is gebaseerd op een interview met professor Annemieke Roobeek in Petrochem 3 van dit jaar.

Daarin kwam ter sprake dat creativiteit in de dagelijkse productie-omgeving niet altijd wenselijk is en zeker niet op elk moment. Roobeek: ‘In productie-eenheden draait alles om operational excellence. Daarbij is het van belang alles zo efficiënt mogelijk uit te voeren met een zo hoog mogelijke opbrengst tegen een zo laag mogelijk prijs. En natuurlijk veilig.

Prima. Het is niet de ideale omgeving waar ruimte is voor experimenteren en het maken van onvermijdelijke foutjes.’

Cas König, plantmanager ESD-SIC Delfzijl, denkt dat Roobeek een goed punt heeft, maar dat er in de stelling onderscheid zou moeten zijn tussen verschillende soorten van innovatie. ‘Als het gaat om nieuwe toepassingen van producten of ideeën over combinaties van producten, gaat de stelling wel op. Maar als je kijkt naar procesinnovaties – hoe kunnen we processen slimmer of energieefficiënter inrichten – dan is de stelling niet juist. ESD-SIC is een energie-intensief bedrijf. Elk idee dat bij ons boven komt borrelen en waarmee mogelijk energie kan worden bespaard, pakken we

Deelnemers ronde tafel • • • • • • • • •

Jos Benders, voormalig topman Lyondell John van der Geer, sales manager Yokogawa Nederland Niko van Gent, voormalig communicatiemanager Huntsman Karin Husmann, directeur Plant One Peter Kilburn, plantmanager Lubrizol Delfzijl Cor Kloet, ambassadeur Spie Nederland Cas König, plantmanager ESD-SIC Delfzijl Gerwin Meulenbeld, plantmanager Purac Gorinchem Dik Schipper, productiemanager Dow Terneuzen

op. Dat we daarmee ook onze operaties verbeteren, is mooi meegenomen.’

‘Dat zijn dan de korte termijn procesinnovaties die snel te realiseren zijn’, merkt Karin Husmann, directeur van Plant One, op. Maar König weerlegt dat.

‘Nee, dat kan ook best doorbraaktechnologie zijn. Wij zijn nu bijvoorbeeld aan het kijken of we in plaats van de gebruikelijke cokes ook biocokes als grondstof kunnen inzetten om onze carbon footprint te verbeteren. Maar er stroomt nog heel wat water door de Eems voordat dat zover is.’

Stelling 1: Het streven naar operational excellence bij productielocaties staat innovatie in de weg.

Dik Schipper, productiemanager Dow Terneuzen, vraagt zich af of de stelling niet juist andersom zou moeten zijn. ‘Als je een afdeling hebt zonder operationele excellence, ben je te veel gefocust op de ellende die je hebt. Operational excellence zorgt ervoor dat je zaakjes in de hand hebt, zodat je meer tijd hebt om slimmere dingen te doen. En dan inderdaad niet direct om een nieuw product te verzinnen, want een productieomgeving is daarvoor niet geschikt. Dat zou ik op een R&D-afdeling doen.’

Foutjes Over ruimte om foutjes te maken in een productieongeving, is Schipper duidelijk: ‘Je moet er geen trial and error fabriek van gaan maken. Als mensen slimme ideeën hebben, moet je proberen dat gecontroleerd uit te voeren.’

Peter Kilburn, plantmanager Lubrizol Delfzijl, nuanceert dat: ‘Je kunt heel goed een analyse maken van de risico’s en daar voorzieningen voor treffen. Wij werken bijvoorbeeld aan een ombouw van de reactoren. We gebruiken ze tijdens de dagelijkse productie, maar zijn

32 PETROCHEM 05 – 2013

032_33_35_36_37_Y_thema_artikel.indd 32

07-05-13 15:20

FOTO’S: ellen van den burg

Niko van Gent: ‘Borduren mensen door die angst niet teveel voort op dingen die er al zijn?’ het hele jaar in kleine stapjes bezig om die ombouw voor elkaar te krijgen. Dat is eigenlijk iets wat je bij een R&Dafdeling zou verwachten. Toch hebben we dit in de plant uitgedokterd. Het project loopt nu al drie jaar en ik hoop dat wij het dit jaar kunnen afronden. Als dat lukt hebben we in vier jaar toch iets fundamenteels in ons proces gewijzigd, in een draaiende plant met alle handicaps die daarbij horen. Het enige nadeel is dat het wat langer heeft geduurd.

Maar het voordeel is dat het heel weinig kost, naar verhouding. Zo heeft deze wijziging een terugverdientijd van maar 74 dagen.’

In operational excellence zitten vangnetten ingebouwd, die nodig zijn om veiligheid te garanderen, vult Jos Benders, voormalig topman Lyondell, aan. ‘Als je dat gaat omzeilen, vraag je om problemen. Dus als je tot een productontwikkeling wilt komen of tot een wijziging ergens in het proces door de vrijheid te hebben om fouten te maken, dan is dat fout. Operational excellence

schrijft je voor hoe je dat zou moeten doen. Dus zorg dat je die vangnetten creëert om te voorkomen dat je straks ellende hebt.’

Hij wijst er ook op dat de basischemie vooral procesveranderingen toepast in een brownfield-omgeving. Het gaat dan om kleine wijzigingen om de efficiency te verbeteren. ‘Het operational excellence-systeem schrijft dan voor hoe je omgaat met de tie-ins naar de bestaande processen. Dat dit dan misschien twee keer zoveel kost of dat het stroperiger verloopt, tja, daar zul je misschien aandacht aan moeten geven. Maar opnieuw: geen risico’s pakken.’

Visie Andere innovaties, die vanuit mkbbedrijven worden gedaan en in een plant­omgeving moeten worden getest, zijn volgens Benders ook prima in te passen. ‘Maar dan moet daarvoor in de strategie, in de visie van een bedrijf, wel ruimte worden gecreëerd. Ruimte om dat soort tests of pilots te kunnen door-

voeren. Dat moet je dus terugbrengen naar de raad van bestuur. Als je dat aan het toeval overlaat, nou, dan zullen de kranten snel vol staan. Maar om terug te komen op de stelling; nee, ik denk dat operational excellence innovatie niet in de weg hoeft te staan.’

Husmann is het met Benders eens dat innovatie in de visie van een bedrijf of de Nederlandse baas moet zitten. ‘Ik kom bij veel bedrijven en daar kan ik vaak aan de baas al zien of er ooit iets gaat gebeuren of niet, even gechargeerd.

Of iemand open staat. Maar dan heb ik het meer over allerlei ketendingen.

Dat is vaak geen core business van een bedrijf en ook niet van zijn buurman, maar ze vinden allebei dat er toch iets moet gebeuren. Daarvoor is visie nodig.

Ze kunnen er ook hun schouders over ophalen en zeggen: we gaan door zoals we het altijd al hebben gedaan; ging best goed.’

Ook angst voor nieuwe dingen kan daarbij meespelen, denkt Niko van Gent, voormalig communicatiemanager bij Huntsman (ICI). ‘Borduren mensen door die angst niet teveel voort op dingen die er al zijn?’ Hij vertelt dat hij voor gek werd verklaard toen hij twintig jaar geleden voor het eerst kinderen PETROCHEM 05 – 2013 33

032_33_35_36_37_Y_thema_artikel.indd 33

07-05-13 15:20

NEVI en Deal! Magazine organiseren:

Masterclass Businessgedreven Inkoop Met Gerco Rietveld, strategist en auteur van Inkoop, een nieuw paradigma

Het nieuwe concept van de businessgedreven inkoop is gelanceerd met de publicatie van het boek Inkoop, een nieuw paradigma. Al snel ontving auteur Gerco Rietveld hiervoor de prestigieuze prijs Managementboek van he het Jaar. Inkoopdirecteuren, cpo’s en andere iinkoopprofessionals n zijn zich direct gaan vverdiepen in het onderwerp, met vele bijeenkomsten, studies en discussies als gevolg. Het nieuwe inkoopparadigma heeft aardig wat stof doen opwaaien. Maar inmiddels zijn de eerste zaadjes geplant. Tijd voor een masterclass.

Doel van deze masterclass is deelnemers vertrouwd te maken met het concept van de businessgedreven inkoop en handvatten te bieden bij de daadwerkelijke implementatie van de theorie in de praktijk.

De Masterclass omvat 4 trainingsdagen, waarin telkens dieper wordt ingegaan op alle aspecten van het concept businessgedreven inkoop, zowel de strategische elementen als de tactische aspecten.

Locatie: Kasteel Maurick, Vught.

Data:

donderdag 26 september, donderdag 24 oktober, donderdag 21 november en donderdag 19 december.

Kosten: 2.170 euro voor leden NEVI en abonnees Deal!, PT Industrieel Management, Automatiseringgids, Cobouw en Energiegids. Voor niet-leden en niet-abonnees: 2.495 euro. Kosten zijn inclusief lunch, koffie, thee, syllabi en parkeergelden.

Kijk voor meer informatie en uw inschrijving op: www.sduevents.nl of www.nevi.nl.

Mediapartners

2421_102 NEV adv_Masterclass BI_185x259.indd 1

034_sdu.indd 1

29-04-13 10:07

07-05-13 11:28

Cas König: ‘Elk idee dat bij ons boven komt borrelen en waarmee mogelijk energie kan worden bespaard, pakken we op. Dat we daarmee ook onze operaties verbeteren, is mooi meegenomen.’ van een basisschool naar de site van het toenmalige ICI Holland haalde. ‘Ik vroeg: wat is er dan zo eng en gevaarlijk?

We lopen hier zelf toch ook gewoon de hele dag rond? Laten we trots zijn op onze industrie. Maar de sfeer binnen de chemische industrie was zeker in die jaren defensief en onzichtbaar. Laten we het maar niet doen, want stel dat er iets gebeurt.’

‘Daarom is operational excellence ook zo belangrijk, want dan begrijp je tot in de kern wat je aan het doen bent’, stelt Gerwin Meulenbeld, plantmanager Purac Gorinchem. Dit chemiebedrijf zit dichter bij de consument en past daardoor veel vaker de processen aan dan bijvoorbeeld de basischemie. ‘Om een reactie om te stellen, moet je de installaties door en door kennen. Alleen dan kan je dat omstellen zo snel en veilig mogelijk doen.’ Schipper voegt daaraan toe: ‘Twintig jaar geleden waren we puur bezig met fire fighting. En nu is er rust,

structuur, en is er tijd om slimme ideeën te bedenken. Op dit moment komen er echt veel meer slimme ideeën uit organisaties naar boven.’

Marktkennis Aan het aantal ideeën mankeert het dus niet. Hoe zit het met het verwezenlijken van die ideeën? Daarover gaat de tweede stelling: Innovatieve ondernemers missen vaak marktkennis en kunnen hun vindingen niet snel genoeg testen en toepassen.

Dat is koren op de molen van Husmann: ‘Bij Plant One zie ik veel kleine technostarters die geen marktkennis hebben.

Hun vindingen zijn vaak heel briljant en nuttig, maar in het allerergste geval weten ze niet welk probleem ze aan het oplossen zijn. Het gaat dan om een goed idee, met een scala aan toepassingen. En als je daarover niet hebt nagedacht en er geen partijen bij hebt betrokken, dan krijg je het nooit verkocht aan grote bedrijven.

Maar dit is een extreem voorbeeld.’

Husmann ziet ook wel grotere starters die met een man of vijf aan nieuwe technologie werken. ‘Zo ken ik een bedrijf van materiaalkundigen die coatingdiktes en corrosie onder coatings kunnen meten.

Ze zitten in de natte hoek, de waterbouw, en willen nu ook naar de chemiesector komen. Maar die markt kennen ze totaal niet. Dus ze weten ook niet waar ze moeten beginnen, waar ze aan moeten kloppen, wat hun eerste product zou moeten zijn. Dat is natuurlijk ook moeilijk; het zijn gewoon allemaal techneuten.’

Stelling 2: Innovatieve ondernemers missen vaak marktkennis en kunnen hun vindingen niet snel genoeg testen en toepassen.

Maar zelfs bij een groot bedrijf als Yokogawa blijft dat moeilijk. ‘Wij zijn als Japans bedrijf redelijk op onze eigen ontwikkelingen gericht en dat is iets wat we moeten veranderen’, stelt John van der Geer, sales manager Yokogawa Nederland. ‘Onze researchmensen moeten we niet alleen maar laten focussen op ontwikkelingen waaruit over twintig jaar wellicht mooie producten voortkomen. We moeten ons ook richten op kortere trajecten van vier jaar. Daar zit bij research de uitdaging: hoe ver moet PETROCHEM 05 – 2013 35

032_33_35_36_37_Y_thema_artikel.indd 35

07-05-13 15:20

thema

Dik Schipper: Operational excellence zorgt ervoor dat je zaakjes in de hand hebt, zodat je meer tijd hebt om slimmere dingen te doen. je vooruit kijken? Inmiddels zijn we de focus aan het verschuiven: een paar mensen zijn bezig met ontwikkelingen voor over twintig jaar en de rest werkt aan oplossingen voor over vier jaar. En deze laatste, grote groep R&D-mensen zit dan ook dicht bij de klant. Ze moet meer kijken naar wat de klant wil, welke problemen de klant vandaag de dag heeft.’

Patstelling Cor Kloet, directeur Spie Nederland, signaleert nog een ander probleem waardoor innovatieve ondernemers vastlopen. ‘Ik zie steeds meer jonge uitvinders met een goed idee, maar niet voldoende middelen om het idee om te zetten naar een werkelijke, pasbare oplossing.

En omdat er geen pasbare oplossing is, zijn er ook geen investeerders om in te stappen. Dus die jonge uitvinders zitten in een soort patstelling en kunnen daardoor niet verder komen. Voor hen zou het campusidee misschien goed kunnen werken. Allemaal kleine ondernemers in een bepaalde omgeving, met daartussen partijen die verder kunnen ontwikkelen.

Dan kunnen ze echt een stap maken.

Want die jonge ontwikkelaars durven niet naar de grote Shells te gaan.’

En toch speelt ook hier weer dat zelfs grote partijen tegen problemen aanlopen. Benders: ‘Weet je hoeveel ideeën er bij de TNO’s liggen, die nooit tot uitvoering zijn gekomen? Allemaal heel bruikbare, goeie ideeën. Je kunt er je productietijd mee halveren of de stoptijd verkorten. Er zijn robots die kunnen worden ingezet voor allerlei cleaningdoeleinden. Die ideeën liggen er allemaal. Ze liggen te wachten tot iemand zegt: ik heb er geld voor. Of: ik heb er plek voor om dit idee te testen.’

Papierwinkel Kortom, er zijn ideeën genoeg, maar ze komen lang niet allemaal tot wasdom.

Spelen grote bedrijven daar een rol bij?

Daarover gaat de volgende stelling: Door grote bedrijven is veel potentieel aan innovatieve producten en processen vroegtijdig verloren gegaan. Van der Geer ziet dat in de praktijk inderdaad gebeuren. ‘In onze markt kunnen grote

bedrijven ideeën relatief gemakkelijk registreren als patent, terwijl kleine bedrijfjes helemaal geen tijd hebben om die hele papierwinkel door te gaan.

Daardoor liggen er bij grote fabrikanten veel producten op de plank, die niet worden gebruikt. Dat is zonde. Ik denk ook dat leveranciers hun positie met patenten gebruiken om bepaalde technologieën niet op de markt te krijgen.

Daarmee houden ze bestaande, eigen producten op de markt, waarvoor ze al kosten hebben gemaakt.’

Stelling 3: Door grote bedrijven is veel potentieel aan innovatieve producten en processen vroegtijdig verloren gegaan.

Hij gelooft echter niet dat grote bedrijven als Shell innovaties kunnen tegenhouden. ‘Dat iemand iets heeft bedacht waardoor je van water olie kunt maken, maar dat Shell dat tegenhoudt. Zulke complottheorieën gaan me net een beetje te ver. Zoveel macht hebben grote bedrijven nu ook weer niet.’

Maar consumenten kunnen wel heel machtig zijn, reageert Husmann. ‘Neem Coca Cola, een marketing company; zij weten echt wel wat consumenten willen.

Coca Cola zet daarom vol in op de biogebaseerde plant bottle, en investeert daar

36 PETROCHEM 05 – 2013

032_33_35_36_37_Y_thema_artikel.indd 36

07-05-13 15:20

ook in.’ Schipper denkt dat die invloed echter beperkt is: ‘Op het totaalvolume van plastics is dat natuurlijk een ruis.’

Husmann vraagt zich dat echter af en geeft nog een voorbeeld van de macht van de consument: ‘Een paar jaar geleden kwam de groene Sinterklaas met een oproep om alleen fair trade geproduceerde groene chocoladeletters te kopen en nu vindt iedereen dat al heel normaal. Dat geeft de macht van consumenten aan.’

Delen Ook de nieuwe generatie jongeren kan zijn stempel drukken op innovatie, verwacht Roobeek in het interview in Petrochem 3. ‘Jonge, slimme en creatieve mensen kiezen steeds meer voor kleine bedrijven die ze zelf opzetten.

Of ze verzamelen zich in clubjes en werken samen ideeën uit. Dat vinden ze veel uitdagender. Zo ontstaan ook veel gemakkelijker nieuwe interdisciplinaire concepten, omdat ze steeds weer nieuwe vrienden maken, kennis delen en combinaties maken. Die grenzeloosheid biedt veel kansen voor echte innovatie.

Ik denk dat de echte doorbraken de komende jaren gaan komen door de ongebreidelde creativiteit en combinatiedrift van Generatie Y.’ Op die gedachtes is de laatste stelling gebaseerd: Kennis en innovatieve ideeën voor jezelf houden, is niet meer van deze tijd. Schipper ziet dat echter anders: ‘Op het moment dat een innovatie een concurrentievoordeel geeft, dan wil je dat voor jezelf houden, anders loop je dat concurrentievoordeel mis. Zo simpel is het.’ Kloet voegt daaraan toe: ‘Zodra het over geld gaat, als een innovatie leidt tot een product, gaat het delen van kennis gewoon niet gebeuren. Tenzij je dat op de een of andere manier aan de voorkant kunt afvangen, met een contract of overeenkomst.’

Stelling 4: Kennis en innovatieve ideeën voor jezelf houden, is niet meer van deze tijd.

Jonge mensen vinden het niet meer van deze tijd om kennis en ideeën voor jezelf te houden, haalt Husmann de stelling nog maar eens aan. ‘Als jonge mensen bij een bedrijf gaan werken worden ze dus of gehersenspoeld, of ze krijgen het oude idee gewoon doorgedrukt?’ Peter

Kilburn ziet de logica daarvan wel in: ‘Het model heeft altijd gewerkt. De bedrijven waarvoor we werken, zijn er groot mee geworden. Maar aan de andere kant, er zijn prachtige dingen gerealiseerd door kennis te delen. Kijk naar de open source movement; elke computer die echt belangrijk is, draait op Linux.’

Crimineel Volgens König heeft een bedrijf er pas belang bij om een innovatie met anderen te delen wanneer het zelf de investering erin heeft terugverdiend. Of wanneer er een meerwaarde is als andere partijen die innovatie ook gaan toepassen. ‘Bij ESD hebben wij onze milieu-installaties geïnnoveerd. Als andere bedrijven diezelfde milieu-innovaties gaan toepassen, zorgt

dat er alleen maar voor dat hun productiekosten ook gaan stijgen.’

Bedrijven moeten innovaties gewoon lekker voor zichzelf houden, vindt Kloet.

‘Maar zodra het voor de BV Nederland interessant is, moet er zeker met elkaar worden gedeeld, want dat is voor onze economie van belang. Zodra er innovaties zijn op het gebied van groene mogelijkheden, generieke maintenancemethodes of maatschappelijk verantwoord ondernemen, dan moeten die wel worden gedeeld, want die hebben een ander karakter.’ Benders voegt daar nog een belangrijk punt aan toe: ‘Innovaties op het gebied van veiligheid moeten zeker worden gedeeld. Het is crimineel als je op veiligheidsgebied je ontwikkelingen en leerpunten niet uitwisselt.’ W PETROCHEM 05 – 2013 37

032_33_35_36_37_Y_thema_artikel.indd 37

07-05-13 15:21

+31 (0)168 331 610 www.bakercorp.eu

NEW DOUBLE WALL POLY TANK

Many companies have difficulties storing more challenging liquids on a temporary basis. In order to support these customers, BakerCorp now also offers an effective and safe rental solution for a broad range of acids, caustics and chemicals.

BakerCorp, provides integrated solutions for temporary liquid containment. Supported by motivated professionals and 24/7 rapid response service, BakerCorp provides innovative solutions to an ever expanding number of markets that include: chemical, manufacturing, refining, oil & gas and industrial services.

BakerCorp B.V. | Bloemendaalse Zeedijk 10 4765 BP Zevenbergschen Hoek (NL)

BAKZ_13183_ADV_Petrochem_DEF.indd 1

038_baker.indd 1

03-05-13 16:42

07-05-13 11:28

thema

Innovatieve efficiëntie voor een groene revolutie Het industriecongres Deltavisie biedt een podium voor innovatieve technologieën en concepten die binnen nu en vijf jaar verschil kunnen maken. Deze Process Enlightenmentz hebben de potentie om de Nederlandse en Vlaamse procesindustrie efficiënter te maken. Samen kunnen ze de groene industriële revolutie veroorzaken.

LINQS Tijdens het industriecongres Deltavisie wordt op 6 juni een podium geboden voor Process Enlightenmentz; technologieën en concepten die de Nederlandse en Vlaamse procesindustrie efficiënter kunnen maken. De meest interessante aanmeldingen krijgen tijdens het congres tien minuten het podium, om vijf minuten te pitchen en vijf minuten vragen te beantwoorden.

Al zestien jaar brengt Deltavisie belangrijke beslissers bij elkaar uit de petro- en chemische industrie.

Dit jaar is het thema: Innoveren, combineren en communiceren. Meer informatie over het congres vindt u op www.deltavisie2013.nl.

Momenteel roepen veel Europese bedrijven om goedkopere energie. De schaliegasrevolutie in de Verenigde Staten, de onstuitbare opkomst van Aziatische economieën en investeringen in het Midden-Oosten zouden het investeringsklimaat in Europa ondermijnen.

Maar goedkopere energie staat vaak haaks op verduurzaming. Moeten we weer meer kolen gaan inzetten? Of ook aan de schaliegas gaan? Er is nog een andere oplossing: minder energie gebruiken. Niet door fabrieken te sluiten, maar door industriële processen energiezuiniger in te richten. Immers de goedkoopste energie is energie die je bespaart.

Tijdens het industriecongres Deltavisie wordt op 6 juni een podium geboden voor zogenoemde Process Enlightenmentz. Dit zijn concepten en technieken die de industrie in Nederland en Vlaanderen beduidend zuiniger kunnen maken. We zetten er alvast vier voor u op een rij.

Spinning Disc Chemische reacties vinden al eeuwen op dezelfde wijze plaats in een groot reactorvat waar verschillende stoffen met elkaar worden gemengd. Dat kan echter veel efficiënter, vaak ook in veel kleinere installaties. Een voorbeeld daarvan is de onlangs commercieel gelanceerde Spinning Disc van het bedrijf Spinid, een spin-off van de TU Eindhoven.

De technologie leent zich vooral voor zeer snelle reacties. Het idee is dat de grondstoffen worden gespoten op een schijf ter grootte van een dvd, die zeer snel ronddraait in een nauw aanslui-

tende behuizing. Door de centrifugale kracht worden ze er na pakweg een seconde aan de buitenkant weer vanaf geslingerd. In de tussentijd worden ze zeer intensief gemengd, en hebben ze precies genoeg tijd om met elkaar te reageren tot het gewenste product.

Het voordeel is dat de Spinning Disc op een zeer efficiënte manier kan produceren.

Dat betekent een kostenbesparing in zowel grondstoffen als de hoeveelheid energie die nodig is om het product te maken. Een pilotplant, met een geplande capaciteit van tien ton per dag, is in de maak.

Warmtewisselaar Daarnaast gaat in een industriële omgeving nog veel energie verloren in de vorm van afvalwarmte. Wat zou het mooi zijn als die warmte weer kan worden hergebruikt. Dat kan op verschillende manieren. Zo ontwikkelde het bedrijf Heatmatrix een kunststoffen warmtewisselaar die warmte uit rookgassen terugwint.

Na drie jaar van ontwikkeling en testen van de nieuwe technologie en enkele succesvolle eerste projecten bij onder andere energiebedrijf E.on en technologiebedrijf Stork, was Heatmatrix vorig jaar klaar voor brede implementatie van deze innovatie.

Daarbij denkt het bedrijf aan verschillende industriële sectoren; van voedingsmiddelen tot agro-, chemie- en papierindustrie.

Robert Sakko van HeatMatrix heeft daar veel vertrouwen in: ‘Doordat de warmtewisselaar is gemaakt van kunststof, is deze ongeveer tien keer zo licht als een metalen versie. Een ander belangrijk voordeel is dat kunststof niet gevoelig is voor corrosie. Dit is een revolutionaire

‘Bedrijven besparen met de rookgaswisselaars al snel tienduizenden euro’s per jaar. Hierdoor is de investering over het algemeen al binnen drie jaar terugverdiend.’

PETROCHEM 05 – 2013 39

039_41_Z_thema_artikel.indd 39

07-05-13 15:20

SKY-ACCESS! BENZINETANKS VADO LIGURE, ITALIË GEREALISEERD: 2011-2012 COATINGSPECIFICATIE: HEMPADUR 15590 HEMPADUR 35760 HEMPADUR MASTIC 45880 HEMPATHANE HS 55610

BREDE TOEPASSING VOOR TANKLININGS EN TANKCOATINGS 

Bestand tegen  Zwaar corrosieve omgeving  Uitgebreide reeks chemicaliën  Hoge temperaturen



Oplosmiddelvrije systemen



Systemen voor onderhoud



Bewezen duurzaamheid

Hempel, bijna 100 jaar ervaring in duurzame coatingsystemen, technische begeleiding/advisering en maatwerk met hoogwaardige systeem oplossingen conform ISO-12944.

NDT

Special Lifting Heat Treatment

Bolt Tensioning

Painting

Rescue Teams

Paint Inspection

G6Welders WWW.LSB-SKY-ACCESS.COM LSB Sky-Access BV Hofdwarsweg 1, Geleen The Netherlands T. +31 (0)46 - 474 24 10 info@lsb-sky-access.com

www.hempel.nl

040_hempel_lsb.indd 1

07-05-13 11:28

THEMa

Cyclox Verduurzaming is ook wat het Havenbedrijf Rotterdam voor ogen heeft: Rotterdam moet de groenste energiehaven van de wereld worden.

Het havenbedrijf zet daarom zwaar in op biomassa als grondstof voor brandstoffen en chemie. De inzet van lignine lijkt daarbij veelbelovend. Zo is er het Cyclox-proces; een recente ontwikkeling aan de Technische Universiteit Eindhoven. Tijdens zijn onderzoek deed promovendus Michael Boot daar een interessante ontdekking. Hij wilde weten welk molecuul de roetuitstoot van een dieselmotor minimaal houdt. Daar kwam een stof uit die heel sterk lijkt op lignine, een stof die

LINQS aPP Wanneer u dit icoon bij een afbeelding ziet staan, dan kunt u het bijbehorende filmpje bekijken door met uw smartphone de foto te scannen.

Hoe werkt het?

• Installeer op uw smartphone of tablet de app ‘iLinqs’.

• Start de app op uw smartphone of tablet • Scan de foto waarbij het icoon is geplaatst.

• Het bijbehorende filmpje verschijnt op smartphone of tablet.

FOTO: SPINID

ontwikkeling voor onder andere de voedingsindustrie, omdat hier regelmatig biogas wordt bijgestookt. Door het zure rookgas uit deze installaties, corroderen metalen rookgaswarmtewisselaars al na enkele maanden. Dat hoort met de nieuwe warmtewisselaar nu tot het verleden, waardoor ook daar energiebesparing kan worden gerealiseerd.’

Sakko ziet kansen voor zowel grote als kleine bedrijven: ‘Bedrijven besparen met de rookgaswisselaars al snel tienduizenden euro’s per jaar. Hierdoor is de investering over het algemeen al binnen drie jaar terugverdiend. Onze ambitie is verduurzaming van het warmtegebruik in zowel fossiele als bio-energie gestookte systemen.’

De Spinning Disc kan op een zeer efficiënte manier produceren. Dat betekent een kostenbesparing in zowel grondstoffen als de hoeveelheid energie die nodig is om het product te maken.

in alle planten zit. Door van lignine een brandstof te maken worden twee vliegen in één klap geslagen: de motor draait schoner en ook nog eens op duurzame diesel.

Lignine is in onvoorstelbare hoeveelheden voorhanden. Het geldt als restproduct bij de papier- en de bio-ethanolproductie. Boot ontwikkelde op basis van het plantaardige materiaal een nieuwe brandstof, die hij Cyclox doopte. Het is niet meteen een vervanger voor de diesel die we in onze auto gooien, maar een alternatief voor de brandstof waarop schepen varen. Het gigantische Maersk heeft zich inmiddels als eerste klant voor deze nieuwe brandstof gemeld.

Behalve voor duurzame diesel leent lignine zich ook als grondstof voor de chemische industrie. Naast de scheepvaart wil Boot daarom ook de chemische industrie interesseren voor zijn Cyclox.

TaBaChem Een geheel andere manier om zuiniger te produceren, is door het business model helemaal anders in te richten, waardoor minder afval wordt geproduceerd. Zo wordt met chemical leasing bijvoorbeeld de performance vastgelegd als het aantal onderdelen dat wordt geverfd. De belangen van de leverancier worden daardoor losgekoppeld van het aantal potten verf dat hij levert (lees ook het artikel

over chemical leasing in Petrochem 1 – 2013). Het concept van chemical leasing inspireerde Royal HaskoningDHV om een afgeleid business model te ontwikkelen, waarbij de kringloop in chemiegerelateerde industrieën wordt gesloten; Take Back Chemicals (TaBaChem).

Binnen het TaBaChem business model wordt een leverancier van chemicaliën betaald voor de functie van een product en niet zozeer voor de hoeveelheid van het product. Hierdoor komen de economische belangen van leverancier en gebruiker op één lijn te liggen en wordt er minder product gebruikt, terwijl het uiteindelijke resultaat hetzelfde of zelfs beter is.

Het bedrijf ziet vooral toepassingen van het business model in schoonmaak- en schilderwerkzaamheden, voorbehandeling van materialen of waterzuivering.

Een succesvolle implementatie van het model staat of valt echter met samenwerking en het delen van kennis tussen de patijen in de keten. De leverancier moet immers weten wat zijn klant nodig heeft. Vervolgens kan hij zijn kennis en expertise verwaarden als service. De klant wordt er ook beter van doordat hij een efficiënter productieproces krijgt. En het milieu is er tot slot bij gebaat omdat het proces efficiënter is geworden, waardoor minder chemicaliën nodig zijn en er minder afval wordt geproduceerd. W PETROCHEM 05 – 2013

039_41_Z_thema_artikel.indd 41

41

07-05-13 15:20

thema

Innovatiekracht van de werkvloer Innovaties zijn van levensbelang voor een bedrijf. Een belangrijke bron van innovaties zijn de werknemers. Zij kennen de werk- en productieprocessen immers als beste, hebben contacten met de klanten en leveranciers en weten welke problemen er zijn. Een slim bedrijf probeert het maximale uit die ideeën te halen.

Francis Voermans

LINQS Veel bedrijven hebben een systeem om de ideeën van werknemers op te pakken. Doorgaans gaat dat om kleine verbeteringen. Zo heeft BASF vorig jaar bijna twintigduizend verbetervoorstellen van werknemers geïmplementeerd en heeft daarmee meer dan vijftig miljoen euro bespaard. Shell besloot halverwege de jaren negentig dat het ook radicaal vernieuwende ideeën van werknemers wilde gaan benutten, ideeën die een groot verschil maken. Dit programma leverde sinds het begin al zo’n drieduizend ideeën op, die hebben geresulteerd in 250 geslaagde projecten. Meer over dit programma op www.shell.com via “future of energy”, “innovation at Shell” en “GameChanger”.

Een veiligere manier van werken, het weglaten van een overbodige handeling, een nieuw product; elke werknemer heeft wel eens een idee. Maar wat daarvan terechtkomt, hangt van vele factoren af. Van de persoon zelf, maar in belangrijke mate ook van de mogelijkheden om een idee te uiten en de manier waarop dat vervolgens wordt uitgewerkt.

Bedrijven die de ideeën van hun werknemers goed weten te benutten, kunnen daarmee veel geld besparen.

Zo implementeerde BASF vorig jaar bij al zijn vestigingen wereldwijd bijna twintigduizend ideeën van werknemers en bespaarde daarmee meer dan vijftig miljoen euro. Veel van de ideeën betroffen optimalere werkprocessen, maar ze lagen ook op het vlak van veiligheid, gezondheid en milieu. Op de site van BASF in Ludwigshafen alleen al werden zevenduizend ideeën geïmplementeerd en bedroegen de besparingen bijna dertig miljoen euro in 2012. Eén idee kwam van drie werknemers van een oplosmiddelenfabriek. Zij stelden voor om de luchtkoeler te herbouwen op zo’n manier dat de productiecapaciteit maximaal kan worden benut, ook bij hoge buitentemperaturen. Voorheen was dit niet mogelijk en kon de fabriek in de zomer niet vol produceren. Het idee levert BASF 2,5 miljoen euro per jaar op. De drie werknemers kregen een bonus van 170.000 euro. In totaal keerde BASF voor meer dan 4,2 miljoen euro aan bonussen uit vorig jaar.

Objectieve beoordeling Elke site van BASF heeft een systeem voor het managen van de ideeën van werknemers. Bij BASF Antwerpen heet dit Bas Bedenkt. Het systeem werkt met een webapplicatie waar een medewerker een korte omschrijving van zijn idee kan invoeren. Het idee wordt vervolgens beoordeeld door een team. ‘Iedere installatie heeft zijn eigen team. Zij toetsen

het idee aan bepaalde richtlijnen, zodat er een objectieve beoordeling is’, vertelt Sandra De Schepper, procesmanager bij BASF en lid van het kernteam rond Bas Bedenkt. Een idee dat wordt goedgekeurd, wordt uitgevoerd en de bedenker krijgt daarvoor een premie.

Ideeën betreffen meestal verbeteringen van de productie, zoals het veranderen van procesinstellingen of technische aanpassingen in de installatie, maar het kunnen ook voorstellen zijn op het gebied van services. ‘Het aantal ideeën varieert. Vorig jaar waren het er 1.300, het jaar ervoor 2.000. Met thema-acties wordt voor speciale onderwerpen aandacht gevraagd. Vorig jaar hadden we bijvoorbeeld de actie B-Fit op de site, om werknemers te wijzen op het belang van gezond voedsel en meer bewegen en sporten. We kregen daarvoor veel voorstellen binnen van mensen overal in het bedrijf. Ook per installatie hebben we thema-acties voor specifieke aandachtpunten’, vertelt De Schepper.

Het systeem werkt goed, vervolgt zij: ‘Het leeft heel erg binnen het bedrijf.

Iedereen is ermee vertrouwd, ook met de objectieve manier waarop voorstellen worden beoordeeld.’

Geen discussies Op de site van Ineos Oxide in Antwerpen werden vorig jaar tien ideeën van werknemers uitgevoerd, die het bedrijf in de Antwerpse vestiging alleen al enkele honderden duizenden euro’s opleverden. De grootste winst kwam uit een aanpassing van de stoomhuishouding, waardoor de stoomafblaas flink kon worden gereduceerd. Andere verbeteringen waren bijvoorbeeld in het laboratorium, waar werkprocessen efficiënter werden gemaakt en bij de ICTafdeling, die een besparing realiseerde door te investeren in meer geavanceerde servers. ‘De meeste voorstellen worden ingediend in de productie-afdelingen

42 PETROCHEM 05 – 2013

042_43_45_W_thema_artikel.indd 42

07-05-13 15:20

FOTO’S: SHELL

door shiftoperators. Daarachter komt het labo, daarna de onderhoudsafdeling en IT’, zegt Christian Clarysse, Process Technology manager Alkox bij Ineos en secretaris van de VERA-jury.

VERA (VERbeteringsAanbevelingen) is de naam van het systeem waarmee de medewerkers van Ineos in Antwerpen hun ideeën kunnen indienen. Wie een idee heeft, kan dit via een softwareapplicatie inbrengen, waarbij behalve een beschrijving van de achtergrond en het idee, ook een berekening van de kosten en opbrengsten moet worden gegeven. Het idee gaat automatisch naar het hoofd van de afdeling van de bedenker.

Deze heeft de taak het voorstel te evalueren en te beslissen om al dan niet tot realisatie over te gaan. Eventueel doet hij daarvoor een beroep op andere experts, zoals productie-ingenieurs. Uitgevoerde voorstellen worden later door de VERAjury geëvalueerd, om te bepalen of de initiator recht heeft op een premie en hoe hoog deze zal zijn. De premie bedraagt een vast percentage van de netto-winst, met een bepaald maximum.

Voor de uitvoering van het systeem gebruikt Ineos een zelf ontwikkelde software-applicatie. ‘De applicatie scheelt veel administratie. Iedereen in de fabriek heeft inzage in het systeem, zodat er geen discussies zijn over de originaliteit van een voorstel. Een voordeel is ook dat

de initiator in het systeem kan zien wat er met zijn idee gebeurt. Soms wordt het niet onmiddellijk geïmplementeerd, maar is er eerst onderzoek nodig. In het systeem staat wanneer de beslissing genomen zal worden’, vertelt Clarysse.

Klankbord De meeste bedrijven hebben wel een systeem om de ideeën van werknemers op te pakken. Doorgaans gaat dat om kleine verbeteringen: aanpassingen die direct of na een kort onderzoek kunnen worden ingevoerd en die niet al te

gen van medewerkers een klankbord en de financiële middelen te geven om tot een proof-of-concept te komen.

In eerste instantie was het programma alleen bestemd voor de exploratie- en productieactiviteiten. Innovaties uit de eerste jaren zijn bijvoorbeeld nieuwe manieren om olie en gas op te sporen en om offshore gasvelden goedkoper in productie te nemen. In 1998 kwam uit GameChanger ook het idee voor een FLNG-facility, een op zee drijvende LNG-fabriek. Na vele jaren onderzoek en ontwikkelingen bouwen Technip en

‘Iedereen in de fabriek heeft inzage in het systeem, zodat er geen discussies zijn over de originaliteit van een voorstel.’

grote investeringen vragen. Shell besloot halverwege de jaren negentig dat het ook voor lange termijn R&D meer de ideeën van werknemers wilde gaan benutten. Dat resulteerde in de oprichting van het GameChanger programma.

GameChanger is, zoals de naam al zegt, bedoeld voor radicaal vernieuwende ideeën die een groot verschil maken.

Doel van het programma is om ingevin-

Samsung momenteel de eerste FLNGunit, die bestemd is voor het Preludegasveld voor de kust van Australië. Het wordt de grootste drijvende constructie op zee ooit.

Wegens succes werd GameChanger na enkele jaren uitgebreid naar andere businessgroepen van Shell. In 2002 werd het nog verder uitgebreid, tot buiten de Shell-bedrijfsgrenzen. Ook niet-Shell PETROCHEM 05 – 2013 43

042_43_45_W_thema_artikel.indd 43

07-05-13 15:20

BIZZ56'' De nieuwe standaard in webvertising Presenteer uw bedrijf, innovatie of project volgens de nieuwe standaard in webvertising: BIZZ56”.

Vertel uw verhaal in uw eigen creatieve film van 56 seconden en de boodschap komt aan! Het doordachte stramien van BIZZ56” zorgt ervoor dat u en de filmers zich kunnen concentreren op het communicatieve en creatieve deel van uw boodschap. Bovenal zorgt BIZZ56” voor een snelle, complete en eigentijdse boodschap die de aandacht van uw doelgroep tot het einde vasthoudt. BIZZ56”-video’s zijn multi-inzetbaar: op uw website, via smartphones en tablets en op social media.

Verrijk uw teksten, advertenties en commerciële boodschappen met een BIZZ56” video en integreer tekst, beeld en online voor een crossmediale boodschap.

Meer weten?

_A5_bizz56.indd 43 044_bizz_ppg.indd 1

Als dit icoon bij een afbeelding staat, bekijk dan het bijbehorende filmpje door met uw smartphone of tablet de foto te scannen met de iLinqs app.

U vindt de gratis iLinqs app in de appstore voor andriod en apple.

BIZZ56”is een product van Movielinqs video & virals. iLinqs is een app van Industrielinqs pers en platform

Neem contact op met Ellen van den Burg (020-3122088) of movielinqs@industrielinqs.nl

18-03-13 15:10 07-05-13 11:28

werknemers kunnen sindsdien ideeën indienen. Met verschillende universiteiten werden strategische samenwerkingsverbanden opgezet en er werden netwerken opgebouwd om met veelbelovende kleine bedrijven in contact te komen.

Het programma werd daarmee veel proactiever. In plaats van te wachten tot een medewerker een ontwikkeling opmerkt, wordt actief gespeurd naar kansen. Om te zorgen dat de ideeënstroom aansluit bij de strategische doelen van Shell is een aantal domeinen gedefinieerd, zoals UpstreamBio. Ideeën die binnen deze domeinen vallen, krijgen prioriteit.

Kansrijk De structuur van het programma is sinds het begin nauwelijks gewijzigd. Er is een autonoom team voor de uitvoering van het programma. Ideeën kunnen worden ingediend via internet. Een klein panel uit het GameChanger-team beoordeelt of het idee kansrijk is. Is dat zo dan wordt, eventueel al direct met een bescheiden budget, het idee verder uitgewerkt tot een formeel voorstel met een investeringsplan. Dit voorstel wordt vervolgens door een uitgebreid

Het idee voor een op zee drijvende LNG-fabriek kwam in 1998 uit GameChanger. Na vele jaren onderzoek en ontwikkelingen bouwen Technip en Samsung momenteel de eerste FLNG-unit, die bestemd is voor het Prelude-gasveld voor de kust van Australië.

programma onder de naam Hunter’s Network. Dat wil mensen, ideeën en oplossingen zoveel mogelijk met elkaar verbinden door heel Shell heen, en zo ook GameChanger zichtbaar maken in de organisatie.

Om te zorgen dat de ideeënstroom aansluit bij de strategische doelen van Shell is een aantal domeinen gedefinieerd, zoals UpstreamBio. Ideeën die binnen deze domeinen vallen, krijgen prioriteit. panel bekeken. Als dit panel het plan goedkeurt, krijgt het idee een budget toegewezen voor de – meestal gefaseerde – uitvoering van het onderzoek dat moet leiden tot het einddoel: het proof-ofconcept. Is het concept bewezen dan zit de rol van het programma er op. Voor de volgende fase van de ontwikkeling moeten andere financieringsbronnen worden gezocht.

GameChanger leverde sinds het begin al zo’n drieduizend ideeën op, die hebben geresulteerd in 250 geslaagde projecten.

De meeste ideeën komen van R&Dwetenschappers, maar ook van algemene techneuten, fabrieksmedewerkers en andere medewerkers. Werknemers worden aangespoord ideeën op te doen en in te dienen via een speciaal

GameChanger is een belangrijke bron van innovatie voor Shell. Een onderzoek in 2006 toonde aan dat ongeveer veertig procent van het totale Shell R&Dprogramma destijds zijn oorsprong had in het programma. De laatste drie jaar zijn zo’n veertig GameChanger projecten doorgestoten naar Shell’s R&Dprogramma.

Betrokken Het belang van de ideeën van werknemers voor een onderneming wordt wijd erkend. Maar het optimaal benutten van de ideeën is niet eenvoudig. De cultuur binnen een bedrijf speelt daarbij een essentiële rol, zo stellen verschillende experts op het gebied van ideeënmanagement. Een van deze experts is Isaac

Getz, professor in innovatie en organisatie-transformatie aan de ESCP Europe Business School. Hij stelt dat het succes van een bedrijf sterk afhangt van de mate waarin de werknemers betrokken zijn. Betrokken werknemers zijn mensen die lachend naar hun werk gaan omdat ze hun ideeën kunnen uitvoeren en vertrouwen hebben. Helaas ligt het aandeel betrokken medewerkers gemiddeld slechts op 27 procent, zo concludeerde Getz uit onderzoek dat hij bij tweehonderd bedrijven deed.

Meer betrokkenheid ontstaat volgens Getz als er een systeem is waarin werknemers kunnen handelen naar hun ideeën. In zo’n systeem moeten bijvoorbeeld de processen voor het indienen en verwerken van ideeën eenvoudig en snel zijn. Ook de documentatie van het verloop en van de prestaties per afdeling moeten op orde zijn. Bij de best presterende bedrijven worden volgens Getz elk jaar meer dan twintig ideeën per werknemer ingediend en is de implementatiegraad van die ideeën hoog. Belangrijk is daarbij dat werknemers van hun baas het vertrouwen krijgen dat ze problemen kunnen oplossen en dat hun ideeën serieus worden genomen. Verschillende bedrijven die Getz bestudeerde, verbeterden hun resultaten drastisch door hun werknemers meer ruimte te geven voor hun ideeën en persoonlijke groei. Die vrijheid leidt tot collectieve intelligentie die het bedrijfsresultaat spectaculair kunnen verbeteren. W PETROCHEM 05 – 2013 45

042_43_45_W_thema_artikel.indd 45

07-05-13 15:20

Datum: 06|06|13 • Locatie: RDM Campus Rotterdam

Hét evenement voor de industrie in de Rijn/Schelde-delta

n schrijf nu i

/

/

INNOVEREN, COMBINEREN en COMMUNICEREN

Dagvoorzitters:

Innoveren, combineren en communiceren

Door het combineren van ideeën en technologieën ontstaan vaak nieuwe en waardevolle oplossingen.

Deltavisie 2013 inspireert beslissers uit de industrie, politiek en wetenschap om die combinaties te zoeken. Innovaties in energieefficiëntie, ketendenken en milieueffecten liggen binnen bereik. En ook innovaties in veiligheid en continuïteit zijn bijna voelbaar.

Een onmisbare schakel in het zoeken naar die combinaties is open communicatie.

Communicatie met elkaar en met de samenleving. Want innoveren doe je samen.

Tijdens Deltavisie 2013 onderzoeken we met sprekers én congresdeelnemers hoe de industrie in de Rijn/Schelde-delta stappen voorwaarts kan maken door te combineren, te communiceren en daardoor proactief te innoveren.

Congresinformatie: Kiki Nelson kiki@industrielinqs.nl • 020 - 31 22 791 Media-advies: Anouk Bouwmeester anouk@industrielinqs.nl • 020 - 31 22 797

Programma

11.00 u Partnercases 11.45 u Registratie & lunch 12.30 u Plenaire keynote

Carrie ten Napel (TV Oost en TV Gelderland) Wim Raaijen (Hoofdredacteur Petrochem)

Met o.a. Bart Voet, Shell

13.15 u Plenair onderdeel: Safety Buddy Met Michel Meertens (DSM) en Paul van Herrewegen (Rubis Terminal) 14.15 u Pauze 14.45 u Masterclasses 1. Innoveren: met pitches Process Enlightenmentz (o.l.v. Karin Husmann, Plant One) 2. Combineren: door Paul Smits, Havenbedrijf Rotterdam 3. Communiceren: door Noud Bex, Bex*communicatie 15.45 u Pauze 16.15 u Columns kandidaten Plant Manager of the Year 2013 - verkiezing Cas König (ESD-SIC) Peter Kilburn (Lubrizol Advanced Materials Resins) Gerwin Meulenbeld (Purac Biochem) 17.00 u Plenair debat Met een column van Jan Vos (PvdA-kamerlid) en debatdeelnemers: Bart Leenders, Neste Oil; Michel Meertens, DSM; Paul Smits, Havenbedrijf Rotterdam 17.45 u Afsluiting 18.00 u Borrel 18.45 u Diner en verkiezing Plant Manager of the Year 2013

Deltavisie 2013 is een samenwerkingsverband van:

03_A4spread_Deltavisie.indd 2

07-05-13 13:31

Plenair onderdeel Safety Buddy

Veel chemiebedrijven hebben hun veiligheidssystemen op orde, maar het kan altijd beter. Daarom pleit Michel Meertens (DSM, Plant Manager of the Year 2012) voor een buddy-systeem voor plantmanagers.

De Safety Buddies Paul van Herrewegen (Rubis Terminal) en Michel Meertens (DSM) bezochten elkaar en delen tijdens dit plenaire onderdeel hun ervaringen met het publiek.

Masterclass 1: Innovatie

De europese procesindustrie staat onder druk. Toch kan juist deze enorme druk tot interessante verbeteringen leiden. Tijdens deze masterclass wordt een podium geboden aan Process Enlightenmentz. Dit zijn technologieën en concepten die Nederlandse en Vlaamse procesindustrie efficiënter kunnen maken.

Masterclass 2: Combineren

De Rotterdamse haven moet de groenste ter wereld worden. Niet ineens, maar door voortdurend kleine stapjes te zetten. CFO Paul Smits van het Havenbedrijf Rotterdam vertelt tijdens zijn masterclass over wat nodig is om 100 procent duurzaamheid te bereiken. En hoe de Rotterdamse haven hieraan richting geeft.

Masterclass 3: Communiceren

Hoe bereidt u uw team voor op mogelijke crises op uw werkterrein? Door goed crisismanagement is de maatschappelijke schade te beperken. Noud Bex is crisiscommunicatiespecialist bij Bex*communicatie.

Tijdens zijn masterclass vertelt hij hoe u zich op mogelijke crisissituaties kunt voorbereiden en hoe belangrijk communicatie hierbij is.

Finalisten verkiezing Plant Manager of the Year 2013

Cas König (ESD-SIC, Delfzijl)

Peter Kilburn (Lubrizol Advanced Materials Resins, Delfzijl)

FOTO: HANS LEBBE

FOTO: JAN BUWALDA

FOTO: JAN BUWALDA

nal)

Gerwin Meulenbeld (Purac Biochem, Gorinchem)

www.deltavisie2013.nl Eventpartner:

03_A4spread_Deltavisie.indd 3

Partners Petrochem Platform:

Leden Petrochem Platform:

Download de ilinqs-app, scan de foto en bekijk de video op uw smartphone of tablet

Organisatie:

07-05-13 13:31

PRODUCTEN BLAASPISTOLEN Ter Horst introduceert de nieuwe serie Parker Legris blaaspistolen die met uitwisselbare nozzles aan specifieke eisen voldoen en voor meerdere doeleinden kunnen worden gebruikt.

De blaaspistolen voldoen aan de internationale regelgeving op het gebied van geluid en drukregeling; OSHA, DI DI 2003/10/ EC en 97/23/EC. De pistolen beschikken over een trapsgewijze bediening, zijn gemaakt van kunststof of metaal en worden geleverd in vier uitvoeringen. De kunststoffen pistolen worden gebruikt bij perslucht tot tien bar (andere vloeistoffen op aanvraag), de metalen blaaspistolen worden toegepast bij perslucht en industriële vloeistoffen tot tien bar. Daarnaast zijn de metalen waterpistolen geschikt voor water, olie en industriële vloeistoffen, tot twintig bar. Daarnaast zijn er voorgemonteerde blaaspistolen leverbaar, met spiraalslang (werklengte vier meter), koppelingen (1/4” BSP en acht milimeter) en nozzles. Deze blaaspistoolkits bieden een kant-en-klare oplossing.

Meer informatie bij Ter Horst: www.terhorst.com

TEMPERATUURSENSOREN

Siemens Industry Automation heeft het portfolio van temperatuursensoren uitgebreid met de komst van de Sitrans TS productfamilie. De nieuwe weerstand sensoren en thermokoppels zijn ontworpen voor universele toepassing. Het portfolio heeft een modulaire opzet en is beschikbaar in een grote diversiteit aan materialen, afmetingen, sensoren en transmitters. Niet alleen worden de gebruikelijke communicatie-protocollen ondersteund zoals HART, Profibus PA en Foundation Fieldbus, maar is er ook gekozen voor een certificering volgens ATEX en IECEx. Meer informatie bij Siemens: www.siemens.nl/industry APP VOOR GEZONDHEIDSRISICO’S

De Stoffenmanager van TNO, Arbo Unie en Beco geeft goed inzicht in de gezondheidsrisico’s van het werken met gevaarlijke stoffen. Vanaf nu is er ook een Stoffenmanager-app voor Androidtoestellen beschikbaar. Alle stoffen waarmee in een bedrijf gewerkt wordt, zijn met deze app altijd toegankelijk en direct oproepbaar. Bij een eventuele calamiteit is voor de hulpdiensten direct duidelijk met welke stoffen wordt gewerkt en welke in het bedrijf aanwezig zijn.

BOLWERK TEGEN GEVAREN Niet alleen aanvallen door hackers en virussen bedreigen belangrijke toepassingen en gegevens van bedrijven.

De nieuwe Modulsafe Level E van Rittal beschermt tegen fysieke gevaren als vuur, water, stof, rookgassen of onbevoegde toegang. Deze biedt een betrouwbare en tegelijk flexibele bescherming voor de IT-infrastructuur van een onderneming. Het product is net als de Rittal Modulsafe Level B volledig compatibel met het Rittal IT-rack TS IT en beschermt de 19“-racks betrouwbaar tegen fysieke gevaren.

Met een uitgebreid assortiment toebehoren kan de safe worden uitgebouwd tot een veiligheidsruimte conform weerstandsklasse vier. Door de modulaire opbouw is installatie ook op moeilijk toegankelijke locaties mogelijk. De Modulsafe Level E kan bovendien in bestaande datacenters worden geïntegreerd.

Meer informatie bij Rittal: www.rittal4it.nl SWITCH VOOR CONTROLROOMS De ControlCenter-Digital-288 is de modulaire DVI KVM-switch van fabrikant Güntermann & Drunck en nu onderdeel van het assortiment van Koning & Hartman. Deze switch is bij uitstek geschikt voor gebruik in controlrooms. De switch biedt een flexibele oplossing vanwege de modulaire systeem set-up, het brede scala van ondersteunende signalen en de eenvoudige manier waarop het systeem bediend kan worden. De switch is samen te stellen met in totaal 288 dynamische poorten, die als CPU- of User-poort kunnen worden geprogrammeerd.

Meer informatie bij Koning & Hartman: www.koningenhartman.com

Meer informatie bij TNO: www.tno.nl

48

PETROCHEM 05 – 2013

048_G_producten.indd 48

Meer producten op www.petrochem.nl

07-05-13 15:19

FOTO: SHELL

TECHNOLOGIE

Shell gebruikt Fischer-Tropsch-technologie in haar SMDS-fabriek in Bintulu (Maleisië).

De fabriek kan gas omzetten in laagzwavelige diesel.

Alternatief voor Fischer-Tropsch

Het affakkelen van gas is wereldwijd een groot en groeiend probleem. Vaak gebeurt het omdat dit restproduct van oliewinning op veraf gelegen plekken lastig is te transporteren en bovendien is de samenstelling ervan economisch niet altijd bruikbaar.

Los van de verspilling van gas komen bij het verbranden veel schadelijke stoffen in het milieu. Het Russische A.V. Topchiev Institute for Petrochemical Synthesis (TIPS) heeft nu een technologie ontwikkeld om het gas om te zetten naar koolwaterstof, met brandstof als belangrijkste toepassing.

De gebruikelijke manier om van gas bijvoorbeeld benzine te maken, is via een conversie naar synthesegas, vervolgens naar methanol en tenslotte naar een hoog octaan koolwaterstofmengsel, dat als brandstof kan dienen. In de door TIPS bedachte methode wordt de conversie naar methanol overgeslagen en wordt synthesegas omgezet in dimethylether (DME) als voorlaatste stap naar koolwaterstof.

De nieuwe methode biedt tal van voordelen ten opzichte van het gangbare FischerTropsch-procedé. Zo zou de conversie veel effectiever en goedkoper zijn dan de traditionele. ‘Om van gas uiteindelijk benzine te kunnen maken, moet het aantal ongewenste stoffen, zoals aromaten, tijdens het proces tot een minimum worden gereduceerd en dicht in de buurt komen van het beoogde octaangehalte. De katalysator van TIPS presteert op deze en andere punten stukken beter dan de bestaande methoden’, stelt Jean-Marie Bassett, business development manager chemische sector van TNO. TNO werkt met TIPS samen aan het vermarkten van de nieuwe technologie. Bassett: ‘Met het bedrijfsleven willen we de technologie verder in de praktijk ontwikkelen. Ook gaan we een mobiele unit ontwerpen die bij afgelegen bronnen is te plaatsen om lokaal gas in brandstof om te zetten. De nieuwe methode zal leiden tot innovaties in het bedrijfsleven, nieuwe en schonere productieprocessen en minder schadelijke uitstoot.’

Stuurbare moleculaire gels

De structuur en mechanische eigenschappen, zoals stijfheid en hardheid, van moleculaire gels zijn moeilijk te sturen. In gels houdt een kleine hoeveelheid van een moleculair of polymeernetwerk een grote hoeveelheid vloeistof vast. Op deze manier kan de vloeistof niet langer stromen. Met behulp van katalysatoren zijn onderzoekers van de TU Delft er nu in geslaagd de structuur van die moleculaire netwerken te sturen.

Door de snelheid van de vorming van de gelmoleculen te vergroten met behulp van een katalysator, worden de eigenschappen van het gelnetwerk beïnvloed. Het is daarmee mogelijk om – hoewel de concentratie van gelmoleculen in alle gevallen hetzelfde is –heel verschillende materialen te maken.

Dit soort materialen werd vooralsnog vaak gemaakt bij hoge temperaturen of onder andere zware omstandigheden. Deze processen konden uren tot dagen duren. De onderzoekers konden nu in enkele minuten tijd moleculaire hydrogels met instelbare stijfheid maken door simpelweg cyclohexaan trishydrazide en een aldehyde met elkaar te mengen in water, en bij kamertemperatuur met elkaar te laten reageren onder invloed van de katalysator.

groene zuren uit hout TNO coördineert een grootscheeps Europees onderzoeksproject met het motto: zet planten om in plastics.

Aan het project BioConSepT doen vijf kennisinstituten mee, tien grote industriële bedrijven en zestien midden- en kleinbedrijven uit twaalf landen. Het onderzoeksprogramma duurt vier jaar.

Het project richt zich op de tweede generatie grondstoffen: hout, afval uit de landbouw en niet-eetbare oliën en vetten. ‘We onderzoeken hoe je uit die grondstoffen via bio- en chemische conversie, scheiding en zuivering waardevolle eindproducten kunt maken. Dat is nog nergens ter wereld commercieel beschikbaar en over een paar jaar hopen we deze doorbraak te hebben gerealiseerd’, zegt Dirk Verdoes van TNO. Het onderzoek moet een grote stap richting groene chemicaliën realiseren. Verdoes: ‘Bovendien willen we de productie een stuk goedkoper maken dan het huidige proces van de eerste generatie eetbare grondstoffen. Dat gaan we straks aantonen in demonstraties op industrieel relevante schaal.’ Hij voegt eraan toe: ‘Op labschaal is er wereldwijd van alles ontwikkeld, maar dit gaat om letterlijk tastbare producten.’

TNO doet zelf onderzoek naar het scheiden en zuiveren van zuren uit hout- en tarweafval om er vervolgens bruikbare producten van te maken.

Het project loopt nu een jaar en inmiddels is TNO er in geslaagd om schimmels zodanig te modificeren dat ze aanzienlijk meer zuren produceren. Bovendien is het gelukt om deze zuren energiezuinig en kosteneffectief te scheiden en te zuiveren.

‘We moeten de enzymen en microorganismen die de gewenste stoffen produceren nog wel veel robuuster maken. En de volgende stap is een techniek te ontwikkelen om de stoffen tijdens het productieproces direct te verwijderen. De enzymen en micro-organismen stoppen na de productie van een stof namelijk met werken. Dat is een relatief nieuw domein waar ik belangrijke doorbraken verwacht.’

PETROCHEM 05 – 2013 49

049_J_Technologie.indd 49

07-05-13 15:19

Market Review Aandrijftechniek en gereedschappen

algemeen

CIVIL, PIPING AND ARCHITECTURAL WORKS

SGS Nederland b.v.

Van Eyle & Ruygers – Schwartz

Sevillaweg 75 3047 AL Rotterdam Postbus 35040 3005 DA Rotterdam Tel: +31 (0)10 - 245 50 00 Fax: +31 (0)10 - 262 06 22 E-mail: info@erxs.nl Website: www.erxs.nl

Afdichtingen

Malledijk 18 Postbus 200 3200 AE SPIJKENISSE Tel: +31 (0)181 - 69 33 33 Fax: +31 (0)181 - 69 35 81 E-mail: info@sgs.com Website: www.sgs.com

Bedrijfsbemiddeling

ecurie rosier

VBK Groep

Kernweg 37 1637 LH Hoorn Tel: +31 (0)229 - 23 28 04 Fax: +31 (0)229 - 23 69 85 E-mai­l: info@vbkgroep.nl Website: www.vbkgroep.nl

Compensatoren

Ondernemend in Bedrijfsovernames

Ecurie Rosier Bedrijfsovernames B.V. Lamons Nederland BV

Butaanweg 5B 3196 KC ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 E-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com

AFDICHTINGEN, AFSLUITERS, COMPENSATOREN EN SLANGEN

KlingerBV

Nikkelstraat 2-4 3067 GR ROTTERDAM Postbus 8504 3009 AM ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 - 455 75 55 Fax: +31 (0)10 - 456 38 90 E-mail: klinger@klinger.nl Website: www.klinger.nl

afdichtingen, afsluiters slangen en kunststoffen

Meidoornweg 12 4191 LB Geldermalsen ing Edwin Rosier RAB Tel: +31 (0)345 - 65 12 26 Mobiel: +31 (0)6 43 02 96 34 E-mail: edwin@ecurie.nl Website: www.ecurie.nl

Blast Valves

Vokes-Air BV

Filter + Beschermtechniek Nijverheidsweg 15 3401 MC IJSSELSTEIN Postbus 309 3400 AH IJSSELSTEIN Tel: +31 (0)88 - 865 37 24 Fax: +31 (0)88 - 865 37 00 E-mail: info@vokesair.nl Website: www.vokesair.com

Chemicals

Chemicals, Lime, Recycling and Automotive De Noord Chemicals b.v.

ERIKS bv

Toermalijnstraat 5 1812 RL ALKMAAR Postbus 280 1800 BK ALKMAAR Tel: +31 (0)72 - 514 15 14 Fax: +31 (0)72 - 515 56 45 E-mail: info@eriks.nl Website: www.eriks.nl

Ridderpoort 14 2984 BG RIDDERKERK Postbus 257 2980 AG RIDDERKERK Tel: +31 (0)180 - 41 59 88 Fax: +31 (0)180 - 41 71 70 E-mail: info@noordchem.nl Website: www.noordchem.nl

DEKOMTE BENELUX

Simon Stevinstraat 8 8400 Oostende Belgium Tel: +32 (0)59 - 51 07 55 Fax: +32 (0)59 - 51 07 87 Website: www.dekomte.be E-mail: info@dekomte.be

HERTEL Industrial Sealings bv.

Seggelant-West 10 3237 MJ Vierpolders The Netherlands Tel: +31 (0)181 - 28 11 17 Fax: +31 (0)181 - 28 11 78 Website: www.hertel.com E-mail: hans.vanegmond@hertel.com expansion.joints@hertel.com

Demontage

DDM Demontage B.V.

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM De Meern Tel: +31 (0)30 - 666 97 80 Fax: +31 (0)30 - 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

ENGINEERING & CONTRACTING

Grontmij Belgium NV

Industry, Water & Energy Services M. Gillemanstraat 5 B - 9060 ZELZATE, BELGIË Tel: +32 (0)9 345 70 67 Fax: +32 (0)9 345 53 67 E-mail: industry-water-energy@ grontmij.be Website: www.grontmij.be

Explosieveilige deurtechniek & aandrijvingen

DICTATOR PRODUCTIE B.V. Energieweg 11 8304 AJ EMMELOORD Postbus 57 8300 AB EMMELOORD Tel: +31 (0)527 - 61 34 56 Fax: +31 (0)527 - 69 84 20 E-mail: info@dictator.nl Website: www.dictator.nl

Vertegenwoordiging in België: AMY NV/SA Lieven Bauwensstraat 23 B - 8200 BRUGGE, BELGIË Tel: +32 (0)50 - 31 28 48 Fax: +32 (0)50 - 31 16 64 E-mail: info@amy.be Website: www.amy.be

EXPLOSIEVEILIGE verlichting & signalering

Victor Lighting

Gedistribueerd door: Eurotronic B.V. Curieweg 8d 2408 BZ ALPHEN AAN DEN RIJN Postbus 582 2400 AN ALPHEN AAN DEN RIJN Tel: +31 (0)172 - 49 10 76 Fax: +31 (0)172 - 49 29 37 E-mail: info@eurotronic.nl Website: www.eurotronic.nl

Global CAD Center

ProClass b.v.

Lindelaan 4 3319 XK Dordrecht Postbus 9138 3301 AC DORDRECHT Tel: +31 (0)78 - 622 89 11 Fax: +31 (0)78 - 621 12 23 E-mail: info@proclass.nl Website: www.proclass.nl ProClass Technologies Pvt. Ltd. Park View Enclave, Road no2 500034 Hyderabad, India Website: www.GlobalCadCenter.com

50 PETROCHEM 05 – 2013

050_51_52_marketreview_index.indd 50

07-05-13 16:31

Market Review installatie vloeren INSPEcTIE

Kiwa Nederland B.V.

Sir Winston Churchilllaan 273 2288 EA RIJSWIJK Postbus 70 2280 AB RIJSWIJK Tel: +31 (0)70 414 44 00 Fax: +31 (0)70 414 44 20 E-mail: inspectie@kiwa.nl Website: www.kiwa.nl

KUNSTSTOF LEIDINGEN

MECHANICAL CONTRACTING

Engineering, Pijpleidingen, Montage en Apparatenbouw Postbus 2517 2940 AA Lekkerkerk Tel: +31 (0)180 - 45 21 88 Fax: +31 (0)180 - 66 23 08 E-mail: info@klip.nl Website: www.klip.nl

Milieu & Environment

process control

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70 - 444 27 70 Fax: +31 (0)70 - 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

studbolts

Bea Nederland B.V.

Anthony Fokkerstraat 2 3261 LB Oud Beijerland Postbus 1554 3260 BB Oud Beijerland Tel.: +31 (0)186 - 62 02 88 Fax: +31 (0)186 - 62 02 44 E-mail: sales@beaned.nl Website: www.beagroup.com

process EQUIPMENT

Lamons Nederland BV Minks Kunststoftechniek Rotterdam B.V.

Klompenmakerstraat 68 3194 DE Rotterdam Hoogvliet Postbus 493 3190 AK ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 - 472 03 09 Fax: +31 (0)10 - 416 88 28 E-mail: info@minks.nl Website: www.minks.nl

Kunststofroosters en constructies (GVK)

Alfa Laval Benelux BV N.R. Koeling

Griendstraat 13 Postbus 95 2920 AB KRIMPEN A/D IJSSEL Tel: +31 (0) 180 54 51 11 Fax: +31 (0) 180 54 51 10 E-mail: Info@nrkoeling.nl Website: www.nrkoeling.nl

PIPE SUPPORTS

Ambachtstraat 1a 4143 HB LEERDAM Tel: +31 (0)345 - 61 40 11 Fax: +31 (0)345 - 61 95 25 E-mail: info@dutramex.com Website: www.dutramex.com

Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70 - 444 27 70 Fax: +31 (0)70 - 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

Afsluiters, compensatoren, leidingondersteuningen en –systemen, glijlagers, jacketed piping, PTFE lined piping Jan Tinbergenstraat 209 7559 SP Hengelo ov Tel: +31 (0)74 - 265 00 00 Fax: +31 (0)74 - 265 00 01 E-mail: verkoop@hanwel.com Website: www.hanwel.com

Frijns Industrial Group

Industriële staalconstructies & Projectmanagement De Valkenberg 14 Postbus 150 6300 AD Valkenburg a/d Geul Tel: +31 (0)43 - 601 01 01 Fax: +31 (0)43 - 601 01 02 E-mail: info@frijnsgroup.com Website: www.frijnsgroup.com

verzekeringen

INTRAMAR insurances Primaplan B.V.

Hanwel MAGION Process Control Engineering B.V.

Bazellaan 5 B - 1140 BRUSSEL, BELGIË Tel: +32 (0)2 - 728 38 11 Fax: +32 (0)2 - 728 38 03 E-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com

Dutramex BV

Manufacturing Execution Systems (MES)

staalconstructies

Alfa Laval Benelux NV

PROJECTPLANNING & CONTROL

FlexxCon B.V.

Correspondentieadres Postbus 1761 3800 BT Amersfoort Magazijn/werkplaats Parallelweg 74 7161 AG Neede Tel: 033 4556696 Fax: 033 4553295 E-mail: info@flexxcon.com Website: www.flexxcon.com

Baarschot 2 4817 ZZ BREDA Postbus 9377 4801 LJ BREDA Tel: +31 (0)76 - 579 12 00 Fax: +31 (0)76 - 579 12 11 E-mail: benelux.info@alfalaval.com Website: www.alfalaval.com

Butaanweg 5B 3196 KC ROTTERDAM Tel: +31 (0)10 – 429 03 88 Fax: +31 (0)10 – 495 68 50 E-mail: sebastiaan.bargeman@ lamons.com Website: www.lamons.com

Cypresbaan 37 2908 LT CAPELLE A/D IJSSEL Tel: +31 (0)10 - 442 51 97 Fax: +31 (0)10 - 451 49 41 E-mail: info@primaplan.nl Website: www.primaplan.nl

Het Nieuwe Diep 34 A8 1781 AD DEN HELDER Postbus 891 1780 AW DEN HELDER Tel: +31 (0)223 - 61 22 22 Fax: +31 (0)223 - 61 55 22 E-mail: info@intramar.nl Website: www.intramar.nl

PTFE

Polyfluor Plastics BV T. +31-162-472122 F. +31-162-472123 Postbus 221 4900 AE Oosterhout info@polyfluor.nl www.polyfluor.nl

PETROCHEM 05 – 2013 51

050_51_52_marketreview_index.indd 51

07-05-13 16:31

Market Review WArmteBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187 - 49 69 40 Fax: +31 (0)187 - 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

Waterbehandeling

EUROWATER B.V.

Pastoor van Breugelstraat 8a 4744 RB Bosschenhoofd The Netherlands Tel: +31 880005000 Fax: +31 880005005 E-mail: gvt@eurowater.nl Website: www.eurowater.nl

Petrochem.nl geeft nog meer waarde voor uw geld

Jotem Waterbehandeling b.v.

Parelstraat 24 7554 TM HENGELO Tel: +31 (0)74 - 24 25 255 Fax: +31 (0)74 - 24 34 880 E-mail: info@jotem.nl Website: www.jotem.nl

Meer nieuws dan ooit Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising – Rob Koppenol, tel. 070 399 0000. Uw abonnement wordt stilzwijgend verlengd tot wederopzegging en dient twee maanden van tevoren opgezegd te worden.

advertentie-index PETROCHEM

Abonnees................................................................................... 52 Aerzen Nederland.........................................................................2 Andus Group.............................................................................. 55 BakerCorp................................................................................... 38 Bizz 56"....................................................................................... 44 Coolworld Nederland............................................... tussen 22-23 Deltavisie congres 2013........................................................46, 47 Evides n.v....................................................................................10 Harsco Infrastructure................................................................ 20 Hempel....................................................................................... 40 Krohne Nederland.................................................... tussen 38-39 LSB Sky Access.......................................................................... 40 M.O.B.......................................................................................... 26 Market review................................................................. 50 t/m 52 MODELEC Data-Industrie.............................................................6 Parker Hannifin.............................................................................4 PPG Protective & Marine Coatings........................................... 44 Sachem....................................................................................... 22 Sdu Uitgevers............................................................................ 34 SGS Nederland.......................................................................... 56 Stork Technical Services Holding.............................................. 28

52 PETROCHEM 05 – 2013

050_51_52_marketreview_index.indd 52

• Actuele berichtgeving over de olie- en chemische industrie • Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar • Volledig evenementenoverzicht • Online catalogi met producten en diensten • Multimediale bedrijfspresentaties • Tweewekelijkse Nieuwsbrief • Live twitter updates • LinkedIn interacted

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase • Ga naar www.petrochem.nl en kies abonneren

petrochem.nl

Ga direct naar Petrochem.nl en blijf iedereen voor

07-05-13 16:31

CONGRES Endress+Hauser www.endress.nl

AGENDA Monstername van afvalwater Het nemen van afvalwatermonsters is een secuur werk. Daarom is de NEN6600-1 opgesteld. Tijdens dit college worden enkele belangrijke punten uit deze norm uitgelicht en besproken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan monsterrepresentativiteit, welke vatgrootte te kiezen, wat de verschillende mogelijkheden van monstername zijn en wanneer te kiezen voor vacuümmonstername en wanneer juist voor inline monstername. Ook is er een toelichting op een ‘aantoonbaar juiste debietmeter’ (zoals de NEN6600-1 omschrijft) en wordt toegelicht hoe dit eenvoudig is te realiseren.

6 juni Naarden

BEURS / EVENEMENT / SEMINAR Logistiek Platform Nederland www.nederlandlogistiek.nl

Samen maken we logistiek slimmer Een event over actuele ontwikkelingen in logistiek Nederland. Samen kunnen we logistiek nog beter maken: klantgerichter, goedkoper en duurzamer. Met de juiste oplossingen en vooral ook wederzijds vertrouwen kan er nog heel veel lading gebundeld worden bij verladers.

Tijdens het event zal hierover gebrainstormd en gedebatteerd worden, samen met Unilever, DSM, Nabuurs, Procter & Gamble, Bavaria en Wim Bosman Group.

30 mei Rotterdam

Industrielinqs pers en platform www.deltavisie2013.nl

Deltavisie Door het combineren van ideeën en technologieën ontstaan vaak nieuwe en waardevolle oplossingen. Deltavisie 2013 inspireert beslissers uit de industrie, politiek en wetenschap om die combinaties te zoeken.

Innovaties in energie-efficiëntie, ketendenken en milieueffecten liggen binnen bereik. En ook innovaties in veiligheid en continuïteit zijn bijna voelbaar. Een onmisbare schakel in het zoeken naar die combinaties is open communicatie. Communicatie met elkaar en met de samenleving, want innoveren doe je samen. Tijdens het congres wordt met sprekers én congresdeelnemers onderzocht hoe de industrie in de Rijn/Scheldedelta stappen voorwaarts kan maken door te combineren, te communiceren en daardoor proactief te innoveren.

6 juni Rotterdam

NEN www.gas2013.org

GAS2013 Tijdens het driedaags symposium met parallelsessies gecombineerd met een beurs, kunnen experts en bedrijven op het gebied van gasanalyse op verschillende manieren participeren. Onderwerpen die aan bod komen tijdens de deelsessies zijn aardgas &, LNG, metrologie & normalisatie, analytische chemie, veiligheid, gezondheid en milieu.

5-7 juni Rotterdam

Mikrocentrum www.mikrocentrum.nl

Themadag: Kunststof membranen Membranen zijn natuurlijke filters die de ene stof wel en de ander niet doorlaten. Het principe van de techniek zijn we gaan kopiëren en we zien deze nu terug in vele toepassingen. De themamiddag geeft een inzicht in wat een polymeer (plastic) membraan is, welke materialen worden toegepast en waar membranen toe dienen, en in welke toepassingen membranen voorkomen.

18 juni Eindhoven

Management Events www.nl.managementevents. com/conference

Asset Performance Management Conferentie Jaarlijkse conferentie op maat gemaakt voor de beslissers en experts die werken op projecten op het gebied van asset performance management. Het programma is opgemaakt aan de hand van een onderzoek op basis van meer dan vijftig gesprekken met senior beslissers.

19 juni Soestduinen

Meer agendapunten op www.petrochem.nl

053_K_agenda.indd 53

PETROCHEM 05 – 2013 53

07-05-13 15:19

Mogelijk is de hele hausse ook een enorme gasbubbel die reeds na een tiental jaar voorbij is.

Schaliegas De schaliegasgekte in de Verenigde Staten deint nu ook uit naar Europa. Nog niet in de feiten – de meeste Europese landen staan op dat vlak nog nergens en sommige landen hebben het zelfs gewoon verboden – maar des te meer in de geesten.

Er wordt toenemend gedebatteerd over de effecten van schaliegas op de energiehuishouding van de wereld, en het maakt het energiedebat er zeker niet eenvoudiger op.

Flinke deuk Sinds de ontdekking van schaliegas en schalie-olie maken de Verenigde Staten een energierevolutie door die zich ook in de rest van de wereld laat voelen. Het land kan tegen 2020 de grootste olie- en gasproducent ter wereld worden, nog voor Saudi-Arabië en Rusland. Energie-onafhankelijkheid ligt dan binnen bereik en de Verenigde Staten kunnen tegen 2030 zelfs een netto-exporteur van energie worden. Als gevolg van het grote aanbod aan gas is de gasprijs er reeds tot de helft gedaald.

Vele Amerikaanse bedrijven schakelden daardoor over van het sterk vervuilende steenkool naar schaliegas voor hun energievoorziening. En dat heeft positieve effecten: de CO2 -uitstoot van de Verenigde Staten is in vijf jaar tijd met ongeveer acht procent gedaald. Per eenheid van energie stoot steenkool immers twee keer zoveel CO2 uit als schaliegas.

Anderzijds heeft het goedkope gas ook de prijs van steenkool doen dalen zodat het gebruik van steenkool weer in de lift zit.

En vooral: de ontwikkeling van hernieuwbare energie krijgt door de daling van de energieprijs een flinke deuk. Velen menen dat we dankzij de schaliegasbonanza weer een hele tijd voort kunnen zonder noodzaak aan verandering van onze economie of investering in duurzame energie. Schaliegas riskeert dat we onze verslaving aan fossiele energie nog een hele tijd verlengen. Dat schaliegas de groei van hernieuwbare energie in de Verenigde Staten zal afremmen of zelfs tot stilstand brengen, is nu al een zekerheid. Per slot van rekening zijn er in dat land nog steeds velen die de klimaatverandering staalhard ontkennen.

Klimaatbeleid Het klimaatbeleid lijkt het grootste slachtoffer te worden van de schaliegasrevolutie. Zelfs zonder schaliegas was het al een tijdje duidelijk dat het klimaatbeleid niet bepaald aan de top van de politieke agenda staat. De teloorgang van het CO2emissierechtensysteem is daarbij het duidelijkste teken aan de wand. De reductie van het aantal emissierechten zou prioriteit

nummer één moeten zijn, om de prijs van CO2 weer naar boven te stuwen en het systeem te sturen in de richting van een echte emissiereductie. Dat is vandaag allerminst het geval; de emissiehandel lijkt eerder een casino waarin bedrijven gratis verkregen emissierechten voor grof geld verkopen. En geen politicus die er iets aan doet want de kiezer ligt er ook niet wakker van. Het probleem is immers niet acuut en schaliegas neemt nu ook de urgentie weg, die nodig is om vooruitgang te boeken. Om het met een boutade te stellen: “Moest het klimaat een bank zijn, dan was het al gered.”

Schaliegas lijkt steeds meer op een vergiftigd geschenk dat ons klimaatbeleid nu helemaal om zeep zal helpen. Moesten de baten van schaliegaswinning worden gebruikt om een duurzame energietransitie te financieren, dan zou schaliegas een interessante meevaller kunnen zijn. Maar dat gebeurt vandaag allerminst. Integendeel, schaliegas haalt duidelijk de wind uit de zeilen van de hernieuwbare energie.

Gasbubbel Maar de race is nog niet gelopen. Het valt nog te bekijken in hoeverre schaliegas al deze gouden beloften kan waarmaken. Enerzijds zijn de groeicijfers gewoon indrukwekkend.

Anderzijds blijkt dat schaliegasbronnen – in tegenstelling tot conventioneel gas – reeds na enkele maanden tot een paar jaar uitgeput raken, zodat er steeds weer opnieuw moet worden geboord. Deze snelle uitputting zou ertoe kunnen leiden dat schaliegas snel duurder wordt door de hoge ontginningskosten.

Mogelijk is de hele hausse ook een enorme gasbubbel die reeds na een tiental jaar voorbij is. Niemand die het weet, er is nauwelijks vijf jaar ervaring met deze nieuwe energiewinning; het kan nog alle kanten op.

We mogen de reeds ingezette transitie naar een duurzame energievoorziening niet laten verslappen. Schaliegas kan daarbij hoogstens een tussenoplossing zijn, want het is per definitie een eindige energiebron. Een duurzame energievoorziening is zondermeer essentieel voor onze toekomst, met of zonder schaliegas. Anders zadelen we de komende generaties op met een op hol geslagen klimaat.

Wim Soetaert

Prof. Wim Soetaert is verbonden aan InBio.be, expertisecentrum voor industriële biotechnologie en biokatalyse van de Universiteit Gent.

54 PETROCHEM 05 – 2013

054_M_column.indd 54

07-05-13 15:19

ANDUS group companies: Process Equipment & Constructions Armada Janse Armada Mobility Armada Rail FIB Industries HSM Steel Structures ISS Projects Lengkeek Staalbouw RijnDijk Construction

Refractories Gouda Refractories Gouda Vuurvast Belgium Gouda Vuurvast Services

Offshore & Maritime HSM Offshore Royal Van Voorden Castings Van Voorden Maritime

Serving the industry Ons kernwoord: klanttevredenheid. Onze kerncompetenties: vuurvaste bekledingen, grootschalige industriĂŤle staalgerelateerde projecten, industrieel gietwerk, sluizen en bruggen, olie- en gasplatforms, scheepsschroeven, drukvaten, warmtewisselaars, opslagtanks, kelderbierinstallaties, systemen voor filtratie en separatie, luchttechniek, lichtreclame, reizigers gerelateerde voorzieningen, bovenleidingsystemen voor het ANDUS Group BV Beukenlaan 117

spoor, service en onderhoud. Nationaal en internationaal gecertificeerd, werkend volgens de hoogste veiligheids- en kwaliteitsnormen.

5616 VC Eindhoven T +31 (0)40 - 211 58 00 E info@andusgroup.com

001_2_55_56_A_omslag.indd 3

Kennismaken? Graag. Belt u even of kijk op www.andusgroup.com.

07-05-13 15:24

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 20,00

Managementblad voor de olie- en chemische industrie Nr. 05 – 2013

making the difference

Nr. 05 – 2013

SGS is unique in the market in finding and creating opportunities and is recognized as the global benchmark for quality and integrity.

As the world’s leading inspection, verification, testing and certification company, with more than 75,000 employees, SGS operates a network of over 1,500 offices and laboratories around the world.

SGS helps to improve quality, safety, performance and efficiency for the following industries: Agricultural - Automotive Consumer Testing - Environmental - Industrial - Life Science - Minerals - Oil, Gas & Chemicals - Systems & Services Certification Governments & Institutions.

sgs gRoUP NETHERLANDs

sgs gRoUP BELgiUm

Malledijk 18 P.O. Box 200 NL-3200 AE Spijkenisse t +31 (0)181 69 33 33 e sgs.nl@sgs.com

SGS House Noorderlaan 87 B-2030 Antwerpen t +32 (0)3 545 44 00 e sgs.be@sgs.com

www.sgs.com

001_2_55_56_A_omslag.indd 2

Safety Buddies stellen waarom-vraag van veiligheid • Textielchemicaliën in de ban • Wie wordt de nieuwe Plant Manager of the Year? • Thema: Innovatie

07-05-13 15:24