PET02-2019

Nr. 2 - 2019

www.petrochem.nl • losse verkoopprijs € 23,-

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Petrochem Nr. 2 - 2019

‘Voortdurende onzekerheid werkt belemmerend’ • Exxon Antwerpen: Schonere brandstoffen door langer koken • Sabic herstart PPE-fabriek • Thema: Tankopslag

PET02 omslag los.indd 1

05-02-19 17:08 21:05 05-02-19

201303adv 201303adv A4 A4 18-03-13 18-03-13 08:39 08:39 Pagina Pagina 1 1

VAN VANDER DERLINDEN LINDEN&&VELDHUIS VELDHUIS

●●INDUSTRIËLE INDUSTRIËLEISOLATIE ISOLATIE ●●BRANDBESCHERMING BRANDBESCHERMING ●●STEIGERBOUW STEIGERBOUW ●●ASBESTVERWIJDERING ASBESTVERWIJDERING

IsIsool al at tieie aal sl s t twweeeede de na nat tuuuur r Van Van der der Linden Linden && Veldhuis Veldhuis Isolatie Isolatie B.V., B.V., Edisonstraat Edisonstraat 5, 5,3133 3133 KGKGVlaardingen Vlaardingen Postbus Postbus 232 232 - 3130 - 3130 AEAEVlaardingen, Vlaardingen,Telefoon Telefoon 010 010 - 445 - 445 6666 00,00,Telefax Telefax 010 010 - 435 - 435 6464 8080 Vestigingen: Vestigingen: Sas Sas van van Gent Gentenen Wormerveer Wormerveer www.lindveld.nl www.lindveld.nl PET02 PET02 A Cover.indd A Cover.indd 2 2 2 PET02 omslag los.indd

05-02-19 21:05

FIB A4 FIBMa A

IN DEZE EDITIE

10 ‘VOORTDURENDE ONZEKERHEID WERKT BELEMMEREND’

26 SABIC HERSTART PPE-FABRIEK BERGEN OP ZOOM

‘Door te radicaliseren, trap je juist op de rem’, stelt Alice Krekt, programmadirecteur van het Deltalinqs Climate Program. Ze hoopte dat met de klimaattafels het afgelopen jaar voldoende breed draagvlak zou worden gecreëerd voor daadkrachtige veranderingen. De polariserende houding van de milieubeweging en enkele politieke partijen kan echter averechts werken doordat noodzakelijke stappen vertraging oplopen. ‘In de Rotterdamse industrie zie ik veel bereidheid. Niet praten, maar poetsen.’

Vanwege een dalende vraag naar aar product moest Sabic haar PPE-fabriek sluiten. Het plan was zelfs om de fabriek volledig te verwijderen. Gelukkig is daar uiteindelijk niet voor gekozen, want de vraag naar de plastic korrels is nu weer enorm gestegen. De fabriek wordt daarom nieuw leven in geblazen.

14 SCHONERE BRANDSTOFFEN DOOR LANGER KOKEN Dankzij een investering in een nieuwe delayed coker unit, die binnenkort volledig in gebruik wordt genomen, gaat ExxonMobil in Antwerpen meer lichtere scheepsbrandstof produceren.

Het anticipeert daarmee op regelgeving die in 2020 van kracht wordt.

34 THEMA: TANKOPSLAG Er wordt veel geïnvesteerd in tankopslag in Nederland en Vlaanderen. In ons projectenoverzicht (vanaf bladzijde 42) is te zien dat er de komende jaren meer dan 1,5 miljard euro wordt besteed aan ruim 3,9 miljoen kubieke meter nieuwe opslagcapaciteit. Petrochem zoekt uit waarom er nu veel wordt geïnvesteerd en wat voor veranderingen invloed hebben op de tankopslag in Nederland en Vlaanderen.

20 CEO INEOS: ‘MILIEUREGELS GROOTSTE RISICO INVESTERING’ Ineos investeert drie miljard euro in een ethaankraker en propaandehydrogenatiefabriek in Antwerpen. Volgens CEO Jim Ratcliffe was het geen gemakkelijke beslissing. ‘Het grootste risico in Europa zijn de milieuregels. Regeringen kunnen hun beleid strenger maken en hebben de macht om de chemische industrie uit Europa te bannen.’

22 ‘EEN POLARISEREND DEBAT HELPT NIET’ Steeds meer moeten plantmanagers zichtbaar zijn voor de buitenwereld. Dat geldt helemaal als je een kolencentrale onder je hoede hebt. Marinus Tabak van de Eemshavencentrale van RWE, weet hier alles van. De hypermoderne installatie is regelmatig het mikpunt van de politiek en de publieke opinie. Tabak: ‘Er is een groot gat tussen perceptie en realiteit.’

EN VERDER Commentaar 5 Feiten en cijfers • Multinationals steken 1,5 miljard in aanpak plastic afval • Mitsui Chemicals Group start bouw fabriek op Chemelot • SDE+ voor biogasinstallatie op Chemelot 6 Innovatie 28 Column • Henk Leegwater 33 Projecten 42 Agenda 57

PETROCHEM 2 - 2019 3

PET02 B Inhoud.indd 3

05-02-19 17:11

Het managementblad voor de olie- en chemische industrie in de Rijn/Schelde-delta Nummer 2 - 2019 UITGAVE VAN: Industrielinqs pers en platform BV, Gedempt Hamerkanaal 155, 1021 KP Amsterdam E-mail: redactie@industrielinqs.nl, website: www.petrochem.nl HOOFDREDACTIE: Wim Raaijen 020 3122 081 EINDREDACTIE: Miriam Rook 020 3122 086 Liesbeth Schipper 020 3122 083 REDACTIE: Dagmar Aarts 020 3122 084 Laura van der Linde 020 3122 083 VASTE MEDEWERKERS: Chris Aldewereld, David van Baarle, Jan Van Doorslaer, Jacqueline van Gool, Evi Husson, Henk Leegwater, Wim Soetaert LAY-OUT: Bureau OMA bv, Wehl OMSLAGFOTO: ExxonMobil ADVERTENTIEVERKOOP: Jetvertising BV, Arthur Middendorp t: 070 399 0000 - arthur@jetvertising.nl TRAFFIC: Breg Schoen 020 3122 088 COMMERCIEEL MANAGER: Janet Robben 020 3122 085 DRUKWERK: PreVision Graphic Solutions ABONNEMENTEN (excl. 6% BTW) Petrochem verschijnt 12x per jaar.

Nederland/België € 182,- per jaar Introductieabonnement NL/B met 25% korting € 136,- per jaar Overig buitenland € 212,Losse verkoopprijs € 23,Studentenabonnement € 42,Proefabonnement 3 mnd € 30,OPZEGGEN: Dit magazine hanteert de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er van uit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Proef- en kennismakingsabonnementen worden niet automatisch verlengd en stoppen na het aantal aangegeven nummers.

Opzeggen en wijzigen kan via abonnementen@industrielinqs.nl, per post of per telefoon. De opzegtermijn is 8 weken voor het einde van uw abonnementsperiode. Als opzegdatum geldt de datum waarop uw opzegging door ons is ontvangen. Als u hierom verzoekt, ontvangt u een bevestiging van uw opzegging met daarin de definitieve einddatum van uw abonnement. Overige vragen kunt u stellen via abonnementen@industrielinqs.nl of neem telefonisch contact met ons op via T 020 312 20 88.

ISSN: 1380-6386 Prijswijzigingen voorbehouden. © Industrielinqs pers en platform BV Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder toestemming van de uitgever.

Papier binnenwerk:

www.hi-force.com

Papier omslag:

PAPER & BOARD MADE OF

AGRI-WASTE WWW.PAPERWISE.EU

PET02_Advertenties.indd 4

05-02-19 17:13

COMMENTAAR

‘Bij een no-deal Brexit, of een langdurige rem op de Nederlandse klimaatambities, neemt onzekerheid alleen maar toe.

Daar is het klimaat, noch de economie bij gebaat.’

Party poopers ‘Twee hoeraatjes voor de democratie. Geen drie’, schreef Simon Carmiggelt. Als het gaat om onderwerpen als veiligheid of het klimaat, werkt parlementaire democratie meer dan eens averechts. Zodra de politiek en belangenorganisaties er een reactief spelletje van maken, vertraagt het proces.

Bovendien levert democratie niet bij voorbaat de meest gunstige oplossingen op. Te vaak resulteert het in een dwingend dictaat van de grootste schreeuwlelijken. En dat zijn niet per definitie de mensen die de meeste inhoudelijke kennis hebben, met de meest steekhoudende argumenten komen, of de gewenste afwegingen maken. We zien het bij de Brexit en bijvoorbeeld bij de verkiezing van Trump en Erdogan. Manipulatie en reactiviteit ten top.

Halve waarheden Al eerder schreef ik dat het beter was geweest als er vooraf was gerekend. Gerenommeerder rekenaars hadden op voorhand kunnen onderzoeken waar we met de beschikbare gelden de meeste CO2-reductie kunnen halen. Energie Beheer Nederland heeft al eens voorgerekend dat er maar één CO2-besparende maatregel is die geld opgeleverd en dat is energiebesparing in de industrie. Alle andere maatregelen kosten geld en laten we daar een rangorde in aanbrengen. Volgens mij zijn de doelstellingen voor 2030 redelijk betaalbaar te maken als we ons ontdoen van politieke stokpaardjes en dogma’s. Laten we gewoon eens slim kiezen.

Maar zo werkt het vaak dus niet in een democratie. Cijfers leveren nog gauw voldoende draagvlak op. Er zijn zelfs politici die helemaal niet aan cijfers doen en daar nog trots op zijn ook.

Natuurlijk zeggen cijfers niet alles, maar nu draait te veel om de gunst van de kiezers. Die hebben vaak weinig zicht in de complexiteit van bijvoorbeeld de energietransitie. Ze laten zich daardoor gemakkelijk leiden door oneliners, drogredenen en halve waarheden, van zowel rechts als links, onder en boven.

Ballonnetjes Daarom vond ik de manier waarop het Ontwerp Klimaatakkoord tot stand is gekomen, eigenlijk niet eens zo gek. Door veel belanghebbenden, met meer dan gemiddelde kennis, is

veel energie gestoken in een gezamenlijk akkoord. Met breed draagvlak. Binnen verschillende tafels, op landelijk en regionaal niveau. Ik ken verschillende mensen die welgemeend en vol enthousiasme aan het werk zijn gegaan. De aanpak werkte inspirerend en enthousiasmerend.

Het is nog bijzonder kwetsbaar gebleken. Inmiddels is het enthousiasme al getemperd. Natuurlijk was de milieubeweging met haar late vertrek van de tafels een party pooper. Maar dat geldt ook voor Klaas Dijkhoff die met zijn uitspraken in de Telegraaf een bommetje leek te leggen onder het akkoord. Vooralsnog lijkt het verkiezingsretoriek, geen bommetje maar een ballonnetje. Maar wel eentje met schadelijk gas.

Koplopers Dan was er natuurlijk nog de kritiek van partijen aan de linkerkant. Ze willen vooral dat de industrie meer bijdraagt. Ze doen net alsof bedrijven momenteel achteroverleunen. Met deze ernstige versimpeling kunnen ze zichzelf en ons allen enorm in de voet schieten. Immers, bij een no-deal Brexit, of een langdurige rem op de Nederlandse klimaatambities, neemt de onzekerheid alleen maar toe. Daar is het klimaat, noch de economie bij gebaat.

Ik heb daarom wel een suggestie, ontdaan van verkiezingsretoriek. Een nationale CO2-taks, zonder bedrijven weg te jagen.

Voorwaarde is dan wel dat het opgehaalde geld grotendeels teruggaat naar CO2-besparende maatregelen in de industrie.

Daarmee kan de industrie in een opwaartse spiraal terecht komen en wellicht wereldwijd koploper worden op het gebied van efficiënte productie en circulaire processen. Koplopers zijn sowieso meer inspirerend dan party poopers.

Reageren? Via de mail: wim@industrielinqs.nl of via Twitter : @wimraaijen

PETROCHEM 2 - 2019 5

PET02 C Commentaar.indd 5

05-02-19 17:16

FEITEN & CIJFERS

Synvina is weer helemaal eigendom van Avantium. Het bedrijf heeft BASF uitgekocht. Synvina is opgericht om op commerciële schaal de stof FDCA te maken met een technologie van Avantium. FDCA is een grondstof voor onder andere de bioplastic PEF. BASF en Avantium zouden samen een FDCA-fabriek met een capaciteit van 50.000 ton per jaar in Antwerpen bouwen. Eind vorig jaar werd al bekend dat BASF uit de joint venture Synvina wilde stappen. De bedrijven waren het oneens over de interpretatie van de overeenkomsten van de joint venture.

Avantium heeft BASF 17,4 miljoen euro betaald en wil haar techniek voor FDCA nog steeds vercommercialiseren. In de eerste helft van dit jaar wil het bedrijf meer over haar plannen bekend maken.

Opslagbedrijf JPB Logistics krijgt 1,8 miljoen subsidie voor een investering in negen nieuwe tanks op Chemie Park Delfzijl. In de nieuwe tanks worden glycerine en methanol opgeslagen. Ook investeert het bedrijf in modernisering van bestaande tanks en automatisering van laad- en lossystemen. De totale investering bedraagt ruim tien miljoen euro.

De subsidie komt uit de Regionale Investeringssteun Groningen (RIG).

Onlangs zijn de eerste nieuwe opslagtanks geplaatst.

PETROCHEM 2 - 2019 6

PET02 D Feiten en cijfers.indd 6

MULTINATIONALS STEKEN 1,5 MILJARD IN AANPAK PLASTIC AFVAL Een groep van dertig multinationals, waaronder BASF, Dow, DSM, ExxonMobil en Shell, investeren de komende vijf jaar 1,5 miljard dollar om plastic zwerfafval in het milieu te ‘elimineren’. De bedrijven hebben hiervoor ‘Alliance to End Plastic Waste’ (AEPW) opgericht, een non-profit organisatie van producenten, gebruikers, verkopers, verwerkers, inzamelers en recyclers van kunststof.

De alliantie wil onder andere infrastructuur ontwikkelen om meer afval in te zamelen, te beheren en te recyclen. Ook wil ze samenwerken met organisaties die bezig zijn om plastic afval te verminderen en op te ruimen. De organisatie richt zich ook op het bevorderen van nieuwe technologieën die recycling en terugwinning van kunststoffen gemakkelijker maken en waarde creëren uit alle gebruikte kunststoffen. Ook gaat AEPW aandacht schenken aan educatie.

WETSVOORSTEL GROENLINKS VOOR CO2-HEFFING GroenLinks heeft een initiatiefwet gepresenteerd voor een CO2-belasting, waarvan de opbrengst is bestemd voor verlaging van de energierekening van burgers. Het invoeren van die CO2-belasting is voor GroenLinks noodzakelijk als het kabinet met de partij tot een politiek akkoord over het klimaat wil komen. Partijleider Jesse Klaver rekent erop dat de coalitie haar meerderheid in de Eerste Kamer zal verliezen en na maart niet langer om GroenLinks heen kan.

De initiatiefwet CO2-belasting regelt dat de grote industrie (bedrijven uit de ETS-sector) een belasting gaan betalen per ton CO2 die zij uitstoot. Het tarief dat zij betalen loopt op: in 2020 is dat 25 euro, in 2021 vijftig euro, vanaf 2030 wordt het honderd euro en in 2050 tweehonderd euro.

Volgens Klaver is een CO2-belasting nodig om twee redenen: ten eerste om de klimaatdoelen te halen. Ten tweede kan een CO2-heffing ervoor zorgen dat de kosten van het bestrijden van klimaatverandering eerlijk worden gedeeld.

De CO2-belasting brengt in 2021 volgens GroenLinks ruim twee miljard euro op. Dat bedrag moet wat de partij betreft worden gebruikt om de energierekening voor mensen te verlagen door verhoging van de teruggave energiebelasting. Daarnaast kan een deel van het bedrag worden gebruikt om specifieke bedrijven te ondersteunen bij de omslag naar duurzame productie.

MITSUI CHEMICALS GROUP START BOUW FABRIEK OP CHEMELOT Mitsui is begonnen met de bouw van een fabriek op Chemelot voor de productie van innovatief kunststof materiaal (PP Compound), dat onder andere in auto’s wordt gebruikt. Vanuit de automotive industrie neemt de vraag naar lichtgewicht oplossingen op basis van polypropeen kunststof materialen sterk toe. Op die manier wordt het gewicht van auto’s verlaagd en dit heeft een positief effect op het brandstofverbruik, het bereik van elektrische auto’s, en dus ook op de vermindering van CO2-uitstoot.

De nieuwe fabriek begint medio 2020 met de productie. Dit levert een directe werkgelegenheid van ongeveer honderd arbeidsplaatsen op, waarvan het merendeel van de arbeidsplaatsen zich bevindt binnen de productie-omgeving. De productie bestaat uit het compounderen van polypropeen, oftewel het mengen van kunststoffen met vulstoffen bij hogere temperatuur.

Naast de vestiging van de fabriek op het Industrial Park vestigt Mitsui ook een research Center op Brightlands Chemelot Campus.

FOTO: MITSUI

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton. De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruikt kan worden genomen. De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringfabriek in Kallo.

Daarnaast heeft het bedrijf de front end engineering en design fase voor de uitbreiding van zijn polypropeenfabriek in Beringen goedgekeurd. De definitieve investeringsbeslissing over deze uitbreiding van 250 tot 300 kiloton wordt eind 2019 genomen en de opstart wordt medio 2022 verwacht.

Blijf op de hoogte en schrijf u in voor de nieuwsbrief op www.petrochem.nl

05-02-19 17:17

FOTO: COVESTRO

BENUTTING AFVALGAS VAN STAALINDUSTRIE STAPJE DICHTERBIJ Het project Carbon4PUR neemt de volgende stap in het onderzoek naar de omzetting van afvalgas uit de staalindustrie in grondstoffen voor kunststoffen. Het consortium onderzoekt of het haalbaar is om onder ideale omstandigheden het proces op industriële schaal te gaan testen. De beoogde locatie daarvoor is Fos-sur-Mer, nabij Marseille in Zuid-Frankrijk, waar een staalfabriek van ArcelorMittal en een chemische fabriek van Covestro naast elkaar staan.

Op laboratoriumschaal heeft het Carbon4PUR-project al veelbelovende resultaten laten zien. Zo zijn er al testhoeveelheden van polyol-tussenproducten verkregen uit zowel CO als CO2.

Carbon4PUR is een consortium van veertien industriële en academische partners uit zeven landen en wordt gecoördineerd door Covestro. Dit project, dat loopt tot 2020, wordt gefinancierd door de EU en is gericht op het onderzoek naar en de ontwikkeling van een nieuwe technologie die gasstromen uit staalfabrieken, lees CO en CO2, kan omzetten in polyolen. Van cruciaal belang daarbij is dat de fysieke scheiding van CO en CO2 wordt vermeden om het proces efficiënt en economisch haalbaar te maken.

ARAMCO WIL ZONDER RAFFINAGE VAN RUWE OLIE NAAR CHEMICALIËN Saudi Aramco gaat samen met Axens en Technip haar technologie Catalytic Crude to Chemicals verder ontwikkelen en vercommercialiseren. De technologie zet meer dan zestig procent van een vat ruwe olie direct om in chemische bouwstenen, zonder tussenkomst van raffinageprocessen. De partners hopen tegen 2021 met de eerste commerciële toepassing te komen. De directe omzetting elimineert volgens Aramco verschillende energie-intensieve processen. Bovendien is de opbrengst groter en de emissies beduidend minder. Hiermee denkt het concern een paar zetten vooruit. Het is zeker niet uitgesloten dat de petrochemische activiteiten bij ’s werelds grootste oliebedrijf op den duur de overhand gaan nemen. Ten koste van de brandstoffen.

Nu nog investeert Aramco in grote geïntegreerde complexen waar de ruwe olie via raffinage richting brandstoffen of chemicaliën gaan. Afhankelijk van de vraag kan de verhouding worden aangepast. Met het crude oil to chemicals programma lijkt Aramco echter sterk rekening te houden met een krimpende markt voor brandstoffen en een aanhoudende groei van de markt voor petrochemicaliën, met name in Azië.

FOTO: RE-N TECHNOLOGY

SDE+ VOOR BIOGASINSTALLATIE OP CHEMELOT Zitta Biogas Chemelot kan verder met haar plannen voor een grootschalige biogasinstallatie in Geleen nu een SDE+ aan het project is toegekend. De installatie krijgt een capaciteit van 700.000 ton dierlijke meststoffen per jaar en kan daaruit ongeveer 60 miljoen kubieke meter biogas produceren, met daarnaast nog gedroogde mestkorrels en zuiver water.

Zitta Biogas Chemelot is opgericht door Re-N technology. Dit bedrijf is gespecialiseerd in de ontwikkeling en exploitatie van biogasinstallaties. Het exploiteert in Sterksel al een biogasinstallatie en zal verantwoordelijk zijn voor zowel de ontwikkeling en de realisatie als de exploitatie van de biogasinstallatie op Chemelot in Geleen. OCI Nitrogen wordt afnemer van het biogas voor de productie van ammoniak en kunstmest én levert restwarmte die nodig is om de biogasinstallatie efficiënter te laten draaien. De restwarmte wordt gebruikt voor het op temperatuur houden van de vergisters en voor het drogen van het digestaat tot organische mestkorrels. Hiermee wordt de efficiency van de installatie significant verbeterd ten opzichte van conventionele biogasinstallaties.

De Provincie Limburg heeft al een omgevingsvergunning verleend aan het project. De haalbaarheid was onder andere nog afhankelijk van de zogeheten Stimulering Duurzame Energie (SDE+). Een definitieve investeringsbeslissing volgt nog.

Shell Pernis voert sinds medio januari groot onderhoud uit aan een aantal fabrieken.

De onderhoudsstop duurt twee maanden en moet eind maart helemaal zijn afgerond. Tijdens de turnaround worden de fabrieken van binnen en buiten geïnspecteerd, schoongemaakt en verbeterd. Op de piek van de werkzaamheden zijn drieduizend extra medewerkers op de site aanwezig.

Annemieke Nijhof, voorzitter van de klimaattafel mobiliteit, vraagt bedrijven niet te wachten op een breed gedragen Klimaatakkoord, maar nu aan de slag te gaan met energiebesparende maatregelen. Ze breekt daarbij een lans voor industriële ecologie en spoort bedrijven aan over de eigen bedrijfsgrenzen te kijken naar samenwerkingsmogelijkheden. Met de watersector bijvoorbeeld, die nu nog onmisbaar is voor de overdracht van warmte.

‘Linksom of rechtsom zal de industrie zijn CO2-emissies moeten beperken.

De verbondenheid van industriële warmte met water is nu nog heel groot, maar het is de vraag of dat in de toekomst houdbaar blijft. We zien nu al momenten van waterschaarste waarin de industriële waterinname concurreert met landbouw, natuur en drinkwater. Door watersystemen circulair in te richten, kan je dit soort dilemma’s in de toekomst voorkomen.’

Het aluminiumbedrijf Aldel heeft in Delfzijl na zes jaar de productie in Elektrolysehal 1 hervat. Om te beginnen worden er 44 ovens in gebruik genomen om aluinaarde om te smelten tot aluminium. Samen met de ovens in de andere elektrolysehal zijn er dan 228 in gebruik.

Het is de bedoeling dat uiterlijk eind dit jaar alle 304 exemplaren weer actief zijn.

De fabriek is in november 2017 na faillissement overgenomen door York Capital en is bezig met een aanzienlijk investeringsprogramma om de fabriek terug te brengen naar de oorspronkelijke productieniveaus.

PETROCHEM 2 - 2019 7

PET02 D Feiten en cijfers.indd 7

05-02-19 17:17

Redfox-serie switches van Westermo; de meest robuuste vorm van ICT. WESTERMO heeft een jarenlange geschiedenis in het ontwikkelen en fabriceren van betrouwbare industriÍle netwerkswitches. De Redfox-serie switches is de meest robuuste vorm van ICT, zowel in DIN-rail/wall mount als 19�-versie. Van laag 2 tot routing switch met IPsec VPN-integratie, mogelijk gemaakt door een net zo robuust operating system als het mechanisch en elektronisch ontwerp.

Staat cyber-security, uiterste betrouwbaarheid en toekomstgerichtheid bij u op de wensenlijst? Twijfel dan niet en kies voor Westermo.

Robust Industrial Data Communications - Made Easy

www.modelec.nl Tel. 0318-636262 sales@modelec.nl

PET02_Advertenties.indd 8

05-02-19 17:13

FEITEN & CIJFERS PROVINCIE ZUID-HOLLAND WERKT AAN MEER TRANSPARANTIE RISICOVOLLE BEDRIJVEN De provincie Zuid-Holland en de DCMR Milieudienst Rijnmond willen bedrijven en inwoners meer inzicht geven in de regelgeving rond risicovolle bedrijven, en in de naleving van die regels. Doel is om in 2022 de relevante gegevens over alle risicovolle bedrijven in Zuid-Holland digitaal beschikbaar te hebben.

De regels zijn vastgelegd in verschillende wetten, besluiten en verordeningen en die worden regelmatig aangescherpt. Dat maakt de vergunningverlening ingewikkeld en het is daardoor lastig voor zowel de bedrijven als de omwonenden en andere geïnteresseerden om op elk moment te weten welke regels nu gelden.

Met de ‘Altijd Actuele Digitale Vergunning’ willen de provincie Zuid-Holland en de DCMR Milieudienst Rijnmond het zicht op de regelgeving rond risicovolle bedrijven verbeteren.

Doel van dit programma is om een digitale omgeving te realiseren waarin voor provincie, omgevingsdiensten, bedrijven en anderen steeds per bedrijf zichtbaar is aan welke regels een bepaald bedrijf moet voldoen. Ook zal deze digitale omgeving op termijn informatie bieden over de uitstoot van schadelijke stoffen of de hoeveelheid lozingen door de bedrijven.

Dit jaar wordt een eerste versie van de Altijd Actuele Digitale Vergunning opgeleverd.

Die is met name bedoeld voor direct betrokkenen bij het vergunningentraject: de risicovolle bedrijven zelf en de verantwoordelijke overheden. Vervolgens wordt het programma stap voor stap uitgebreid en ook ontsloten voor inwoners en anderen.

PLANBUREAU: ‘KLIMAATDOELEN WORDEN NIET GEHAALD’ Drie Nederlandse klimaat- en energiedoelen voor 2020 zijn niet in zicht. Dit concludeert het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in de notitie ‘Kortetermijnraming voor emissies en energie in 2020’.

Het PBL heeft berekend dat de reductie van de uitstoot van broeikasgassen in 2020 naar verwachting uitkomt op 21 procent ten opzichte van 1990. Het doel van 25 procent reductie, uit het vonnis in de Urgenda-rechtszaak, wordt daarmee niet gehaald. De absolute uitstoot komt in 2020 uit op 175 megaton CO2-equivalenten. Dit is 9 megaton CO2-equivalenten boven het emissieplafond van 166 megaton in 2020 dat uit het vonnis in de Urgenda-zaak volgt.

Het aandeel hernieuwbare energie in 2020 komt naar verwachting uit op 12,2 procent.

Daarmee is het EU-doel van 14 procent niet binnen bereik. Het grootste deel van de groei tot en met 2020 wordt veroorzaakt door een groei in de bijmenging van biobrandstoffen, het meestoken van biomassa in kolencentrales, zon-PV, en windenergie op land en zee. Ook het doel voor de energiebesparing uit het Energieakkoord wordt waarschijnlijk niet gehaald. Die komt in 2020 uit op 81 petajoule, terwijl het doel 100 petajoule is.

Atzo Nicolaï, de huidige president DSM Nederland, heeft besloten om medio 2019 DSM te verlaten om zijn carrière buiten DSM voort te zetten.

Nicolaï wordt opgevolgd door Edith Schippers, tot voor kort minister van Volksgezondheid, Welzijn en. Schippers begint per 1 februari bij DSM.

78 75 72 69

PRIJS PER VAT IN US DOLLARS

De bouw van het circulair steam project op het terrein van LyondellBasell en Covestro is in volle gang. Volgens Willemien Terpstra, Vice-President Fuels & Styrene Chain bij LyondellBasell, is de omvang van de installatie indrukwekkend aan het worden. ‘Er staat inmiddels een installatie met de omvang van een klein flatgebouw op het terrein.’ De weg naar deze investering van 150 miljoen euro is vier jaar geleden ingezet. Terpstra: ‘We kunnen bepaalde werkzaamheden alleen maar uitvoeren tijdens een shutdown, en die hebben we maar eens in de zes jaar. Als je projecten tijdens deze stop wil uitvoeren, moet je dat drie jaar van tevoren hebben uitgestippeld.’

PERSONALIA

BRENT RUWE OLIEKOERS

66 63 60 57 54 51 48

Minister Wiebes van Economische Zaken en Klimaat stelde tijdens het Deltalinqs-jaardiner dat Nederland alles in huis heeft om het Klimaatakkoord tot een succes te maken. Maar dan moeten wel alle mogelijke maatregelen worden ingezet. Volgens de minister is op elke oplossing wel iets aan te merken. Ondergronds opslaan van CO2, stuit op weerstand. Windmolens op zee hebben nadelen voor de flora en fauna. Landbouwgrond kun je beter inzetten voor de voedselvoorziening, dan voor biomassa en ga zo maar door. Wiebes: ‘Misschien dat zonnepanelen op onze daken weinig weerstand opwekt, maar alleen daarmee redden we het bij lange na niet.’

5 6 7 8 9 12 13 14 15 16 19 20 21222326 2728 2930 3 4 5 6 7 10 11 12 13 14 17 18 19 20 212425 26 2728 2 3 4 7 8 9 10 11 14 1516 1718 2122 2324 2528

November 2018

December 2018

Marcel Lubben is vanaf 1 februari de nieuwe directeur van Synvina, waarvan Avantium sinds kort weer volle eigenaar is. Lubben werkte eerder 25 jaar bij DSM, tot februari als directeur bij Reverdia, een samenwerking van DSM en het Franse Roquette.

Januari 2019

PETROCHEM 2 - 2019 9

PET02 D Feiten en cijfers.indd 9

05-02-19 17:17

INTERVIEW

‘Voortdurende onzekerheid werkt belemmerend’

PETROCHEM 2 - 2019 10

PET02 O Interview.indd 10

05-02-19 17:18

‘Door te radicaliseren, trap je juist op de rem’, stelt Alice Krekt, programmadirecteur van het Deltalinqs Climate Program. Ze hoopte dat met de klimaattafels het afgelopen jaar voldoende breed draagvlak zou worden gecreëerd voor daadkrachtige veranderingen. De polariserende houding van de milieubeweging en enkele politieke partijen kan echter averechts werken doordat noodzakelijke stappen vertraging oplopen. ‘In de Rotterdamse industrie zie ik veel bereidheid. Niet lullen, maar poetsen.’

Wim Raaijen

FOTO’S: WIM RAAIJEN

Door de beslissing van chemiebedrijf Ineos om drie miljard te investeren in twee grote fabrieken in Antwerpen en dus niet in Rotterdam, lijkt het debat momenteel nog meer te polariseren. Chemiebedrijven zouden Rotterdam mijden met nieuwe investeringen vanwege het Nederlandse klimaatbeleid en het Klimaatakkoord dat ophanden is. Alice Krekt denkt dat de huidige onzekere politieke situatie zeker niet helpt bij het aantrekken van investeringen. Maar wat ze kwalijker vindt: het helpt niet om de transitie vlot te trekken. Links en rechts geven tegenwind.

Belemmerend is niet de inhoud van het klimaatbeleid zelf, ‘maar vooral de voortdurende onzekerheid daarover’, stelt Krekt. ‘Daar hebben de hoofdkantoren van chemiebedrijven een hekel aan, met name als ze over de locatie van vervolginvesteringen nadenken. Ik hoop echt dat het allemaal slechts verkiezingsretoriek is, die ook weer voorbij gaat. En dat het Klimaatakkoord er gewoon komt. Ik hoop echt dat we niet voor niets het afgelopen jaar met veel energie aan goede oplossingen en een breed draagvlak hebben gewerkt.’

Snelheid Het is in ieder geval zeker niet zo dat de industrie onwillig is of passief, zoals het beeld soms wordt gecreëerd. Alice Krekt ziet bij haar rondgang door de Rotterdamse haven juist heel veel bereidheid bij de bedrijven. ‘Ze willen graag aan de slag met CO2-reductie. De regiotafel Rotterdam/Moerdijk had afgelopen zomer al een voorstel liggen met tal van maatregelen.

Ongeacht de huidige discussies worden al heel verschillende stappen gezet. Het beeld dat de industrie achteroverleunt is echt onjuist.’

PETROCHEM 2 - 2019 11

PET02 O Interview.indd 11

05-02-19 17:18

INTERVIEW Sterker nog, op veel fronten zijn chemiebedrijven volop in beweging. Ze kan verschillende projecten noemen die al zijn ingezet. Denk bijvoorbeeld aan LyondellBasell en Covestro die op de Maasvlakte 150 miljoen euro investeren in het Circular Steam Project. Het gaat om een installatie die het eigen afvalwater omzet in energie. De twee bedrijven verwachten de uitstoot van CO2 met 150.000 ton per jaar te verminderen.

Op energie wordt straks een petajoule per jaar bespaard en ook zorgt de nieuwe

installatie ervoor dat 11 miljoen kilo zouten per jaar niet meer in het oppervlaktewater terecht komen. Krekt: ‘Denk ook aan Shell dat sinds enkele maanden restwarmte levert aan 16.000 huishoudens. Het concern onderzoekt verder ook de mogelijkheden van geothermie.

En zo zijn de meeste bedrijven bezig om stappen te zetten.’

Ze ziet bijvoorbeeld ook veel ontwikkelingen op het gebied van in power-toheat. Door met groene stroom restwarmte op te waarderen, kan die weer in

‘Ongeacht de huidige discussies worden al heel verschillende stappen gezet.’

de productieprocessen worden ingezet.

Daarmee kan heel veel energie worden bespaard en CO2-uitstoot gereduceerd.

‘Uit onderzoek blijkt dat op deze manier in de Nederlandse industrie maar liefst vier megaton aan CO2-uitstoot kan worden vermeden.’

Ook met elektrificatie van chemische installaties, bijvoorbeeld bij de aandrijving van pompen, is veel mogelijk. ‘Daar zijn we nu al volop mee bezig. Natuurlijk kunnen we discussiëren over de snelheid waarin wordt gehandeld, maar het is echt onjuist om te veronderstellen dat de industrie niets doet en niks wil.’

One solution Wat dat betreft was Alice Krekt positief verrast over de toespraak van minister Wiebes onlangs tijdens het jaardiner van Deltalinqs. ‘Ik vond hem daar erg sterk.’

De minister van Economische Zaken en Klimaat toonde daar een groter vertrouwen in het ontwerp-Klimaatakkoord dan enkele VVD-partijgenoten. Hij stelde dat Nederland alles in huis heeft om het Klimaatakkoord tot een succes te maken.

Wiebes: ‘Als het hier niet kan, kan het nergens.’

Tijdens het diner, waarbij jaarlijks alle beslissers in de Rotterdamse havens aanwezig zijn, nam hij het op voor de industrie. ‘De industrie heeft het grootste aandeel in het Klimaatakkoord. Ze stoot een kwart uit, maar is verantwoordelijk voor een derde van de CO2-reductie tot 2030.’ Bovendien krijgt de industrie een zesde van het budget toegewezen.

Alle zeilen moeten wel worden bijgezet.

Volgens de minister is op elke oplossing wel iets aan te merken. Ondergronds opslaan van CO2, stuit op weerstand.

Windmolens op zee hebben nadelen voor de flora en fauna. Landbouwgrond kun je beter inzetten voor de voedselvoorziening, dan voor biomassa en ga zo maar door. Wiebes: ‘Misschien dat zonnepanelen op onze daken weinig weerstand opwekt, maar alleen daarmee redden we het gewoon bij lange na niet.’

Met die laatste opmerking slaat de minister volgens Krekt de spijker op zijn kop. Er is volgens haar geen one solution fits all. ‘En we komen er helemaal niet met symptoomoplossingen.

Het lijkt gemakkelijk, maar door op z’n Noord-Koreaans binnen twee jaar alle kolencentrales te sluiten, komen we niet

PETROCHEM 2 - 2019 12

PET02 O Interview.indd 12

05-02-19 17:18

veel verder. Bovendien, waar komt de energie vandaan die we nodig hebben?

Het levert alleen meer onzekerheid op.’

Verzilveren Op elke oplossing is wel iets aan te merken, maar we hebben ze allemaal nodig, vindt de programmadirecteur van het Deltalinqs Climate Program. Ook bijvoorbeeld de ondergrondse opslag van CO2. Om de CO2-uitstoot tot 2030 met 49 procent te verlagen, is de Rotterdamse haven volgens Deltalinqs op de korte termijn afhankelijk van de afvang van CO2 bij de industrie en de opslag ervan onder de Noordzee, ook wel aangeduid met CCS (carbon capture and storage).

Maar over de voorwaarden voor uitvoering van de transportleiding voor het broeikasgas is nog veel onduidelijkheid.

Krekt: ‘Zo liggen nog veel meer oplossingen op de plank, te wachten op een akkoord en steun van de overheid. Denk ook aan de versterking van de energieinfrastructuur, de aanleg van warmtenetten en projecten op het gebied van waterstof.’

Langdurig consistent overheidsbeleid, met oog voor de concurrentiepositie van Nederland, is volgens Alice Krekt cruciaal om kansen te verzilveren en de doelen van Parijs te halen. ‘Het lukt alleen als de overheid snel en gericht keuzes maakt.’ Krekt hoopt dat er in 2019 goede afspraken worden gemaakt tussen overheid en bedrijfsleven over de projecten, ‘zodat we mooie stappen kunnen zetten in het aanpassen van ons energie- en grondstoffensysteem.’

Onderhoudsstops Het is zeker geen klaagzang. Eerder een oproep om juist de kansen te grijpen.

Want ook op dat vlak is Krekt het eens met de minister. De geweldige ligging, de goede bestaande infrastructuur en de aanwezigheid van veel belangrijke internationale bedrijven leveren Rotterdam een uitstekende uitgangspositie op. Het gaat er volgens haar vooral om die verder te verbeteren, zodat bedrijven bereid zijn om vervolginvesteringen te doen.

Natuurlijk zijn er geen garanties, maar Krekt is ervan overtuigd dat wanneer er meer zekerheden worden geboden en er wordt geïnvesteerd in de nodige infrastructuur, de investeringen van bedrijven ook komen. ‘Daar is misschien wat

Alice Krekt: ‘Ik hoop echt dat het allemaal slechts verkiezingsretoriek is, die ook weer voorbij gaat.’ geduld voor nodig. De periode van elf jaar tot 2030 is relatief kort voor industriële investeerders. Vergeet niet dat bijvoorbeeld onderhoudsstops een keer in de vijf tot zes jaar plaatshebben. Dat zijn ook de momenten dat nieuwe installaties worden aangesloten.’

Het plan ligt klaar, stelt ze. ‘Laten we daarom aan de slag gaan. Bedrijven beginnen waar mogelijk. En helderheid in een beleid met oog voor de concurrentiepositie helpt natuurlijk ook.’

Synergie Zoals Antwerpen momenteel in een flow lijkt te zitten, zou het voor Rotterdam ook goed zijn als het de komende jaren een paar grote investeringen kan aankondigen. Het liefst natuurlijk op het gebied van circulaire processen of andere groene innovaties. De waste-to-chemicalsfabriek van Enerkem bijvoorbeeld, waar-

van de investeringsbeslissing nog steeds niet is genomen. Die hangt al een tijdje boven de markt. Krekt: ‘Ook aan het wachten op duidelijker voorwaarden.’

En denk bijvoorbeeld aan investeringen in algen of andere alternatieve feedstock.

Enkele grote spelers in Rotterdam doen er elders in hun laboratoria veel onderzoek naar. ‘De grondstoffentransitie is heel interessant, maar meteen ook het moeilijkst.’

In die zin wordt er ook wel geopperd dat het maar goed is dat Ineos niet naar Rotterdam is gekomen. Omdat de grondstoffen schaliegassen zijn. Nog steeds fossiel dus. Alice Krekt denkt daar toch genuanceerder over. ‘Fossiele grondstoffen kunnen we voorlopig niet wegdenken. Met de infrastructuur, de mogelijkheden voor synergie en de klimaatambities was deze investering juist in Rotterdam heel goed terecht gekomen.’ ■ PETROCHEM 2 - 2019 13

PET02 O Interview.indd 13

05-02-19 17:19

PROJECT

Schonere brandstoffen door langer koken Dankzij een investering in een nieuwe delayed coker unit, die momenteel wordt opgestart en binnenkort volledig in gebruik wordt genomen, gaat ExxonMobil in Antwerpen meer lichtere scheepsbrandstof produceren.

Het anticipeert daarmee op regelgeving die over een jaar van kracht wordt. Onderbelicht is dat de raffinaderij naast de nieuwbouw ook veel aanpassingen doorvoerde aan de bestaande installaties. Dat nam ook een deel van de totale investering van een miljard euro in beslag.

Wim Raaijen

In de Europese raffinagesector is het een kwestie van overleven. Daarbij lijkt een vlucht naar voren de beste strategie. De grote concerns investeren fors, om onder andere te anticiperen op aangekondigde strengere eisen. Koplopers kijken immers niemand in de rug.

Total investeerde fors in Antwerpen, Shell in Rotterdam en ExxonMobil in beide steden. Overigens worden de twee raffinaderijen in de Benelux door het hoofdkantoor van ExxonMobil vaak als een geïntegreerde site gezien. Niet geheel onterecht. De grondstoffen voor de raffinaderij in Antwerpen komen grotendeels uit Rotterdam. Veel processen zijn op elkaar afgestemd. Ook de recente investeringen op beide locaties kunnen niet volledig los van elkaar worden gezien. In het decembernummer schreef Petrochem al over de opstart van de vernieuwde kraker in Rotterdam.

Net een paar maanden eerder begon de opstart van de delayed coker unit en

werden verschillende modificaties aan de bestaande installaties bij de Antwerpse raffinaderij in gebruik genomen. Dit Anwerup-project begon eerder dan de bouw in Rotterdam en nam in tegenstelling tot het Rotterdamse project meer tijd in beslag. Dat had vooral te maken met de complexiteit van het project. Met name het integreren van een innovatieve nieuwe installatie in een bestaande site moest zorgvuldig gebeuren.

Ontzwavelingseenheden Trots overheerst in Antwerpen over de nieuwe en vernieuwde installaties. Het aanzicht van de site is veranderd en, nog belangrijker, de producten zijn schoner dan voorheen. Dat heeft alles te maken met het innovatieve proces van de nieuwe coker.

Simpel gezegd wordt de stookolie door een langer verblijf in de reactoren omgezet naar lichtere fracties. Door de stookolie op vijfhonderd graden Celsius langer te ‘koken’, breken er steeds kleinere koolwaterstoffen af van de oorspronkelijke, grote moleculen. Op die manier ontstaat een lichtere scheepsbrandstof en daarnaast lpg, nafta, gasolie en een restfractie petroleumcokes. Bij het proces wordt ook een hoeveelheid gas gevormd, dat als stookgas dient bij de nieuwe en bestaande stookinstallaties.

Met het uiteenvallen in kleinere fracties is ExxonMobil er echter nog niet.

Die moeten nog worden gezuiverd en bewerkt. Zo worden gevormde lpg, nafta- en gasoliefracties gevoegd bij de respectieve deelstromen van de atmosferische en vacuümdestillatie. Zodoende worden ze ontzwaveld in bestaande installaties. Daarvoor waren wel aanpassingen aan die ontzwavelingseenheden noodzakelijk. Door de verhoogde capaciteit van deze installaties neemt ook de

PETROCHEM 2 - 2019 14

PET02 S ExxonMobil.indd 14

05-02-19 20:51

FOTO’S: EXXONMOBIL

hoeveelheid te verwerken zwavel toe.

Verder werd de bestaande eenheid voor recuperatie van zwavel uit het restgas van de zwaveleenheden vervangen door een nieuwe installatie met een hoger rendement. Met de vernieuwde zwavelinstallaties daalt de uitstoot van SO2 aanzienlijk, waarmee ruimschoots aan strengere wetgeving wordt voldaan.

Dertig meter hoog Door de nieuwe investeringen is het productenpakket van de raffinaderij aanzienlijk verschoven. De productie van zware stookolie en bitumen vervalt, ten voordele van de genoemde lichtere producten. Daarnaast ontstaat een beperkte hoeveelheid petroleumcokes, voornamelijk bestemd om gebruikt te worden als brandstof in andere sectoren. Denk daarbij aan de metaal- en cementindustrie.

Naast verschillende infrastructurele aanpassingen, heeft ExxonMobil in Ant-

Met de vernieuwde zwavelinstallaties daalt de uitstoot van SO2 aanzienlijk, waarmee ruimschoots aan strengere wetgeving wordt voldaan.

werpen inmiddels een bijkomende hoge fakkel, met een hoogte 96 meter. Deze fakkel wordt enkel gebruikt in het geval veiligheidskleppen in werking moeten treden en om gassen te evacueren tijdens opstart- of stillegprocedures van de eenheid of onderdelen van de eenheid.

Bij de bouw van de delayed coker en de aanpassingen heeft ExxonMobil geheel volgens de trend gebruik gemaakt van modulaire bouw. De modules voor de delayed coker kwamen uit het Spaanse Tarragona. In totaal bestaat de nieuwe fabriek uit meer dan honderd afgewerkte modules, waarvan de zwaarste 1.350 ton woog en tot dertig meter

hoog reikte. Het gewicht van de totale installatie wordt maar liefst op 20.000 ton geraamd, waarvan dus een groot deel vanuit Spanje over zee arriveerde.

De grootste modules werden via een zeewaardig ponton aangevoerd in het Marshalldok in de Antwerpse haven. Dat gebeurde met zes verschepingen in september 2016. Onder leiding van hoofdcontractor Fluor en uitgevoerd door het Belgische bedrijf Sarens.

Ook bij het andere deel van het project is samen met de hoofdcontractor Foster Wheeler – tegenwoordig Wood Engineering – gekozen voor modulaire bouw. De modules voor uitbreiding van de zwavelPETROCHEM 2 - 2019 15

PET02 S ExxonMobil.indd 15

05-02-19 20:51

CONFERENCE && SEMINARS 3rd InternationalEXHIBITION Conference Exhibition 29th - 30th NOVEMBER 2017 - ANTWERP, BELGIUM

CONFERENCE EXHIBITION & SEMINARS

29th - 30th NOVEMBER 2017 - ANTWERP, BELGIUM

22nd - 23rd MAY 2019 AHOY EXHIBITION CENTRE, ROTTERDAM

No wasted time! Meet Manufacturers and suppliers of Petrochemical and Oil Analysis Instruments all in one place and at one time, compare products, technology and applications.

Rotterdam is an ideal location for visitors as it is placed in the heart of Europe with easy access by car and by rail with excellent Air links for visitors from Europe, the Middle East, Africa, Asia and the Americas.

PEFTEC will take place inEXHIBITION Rotterdam in the Heart of the ARRA cluster (Antwerp-Rotterdam-Rhine-Ruhr CONFERENCE & SEMINARS Area). Five oil refineries , 45 chemical companies, 5 biofuel producers, 2 biochemical factories and various power stations are located locally in Europe’s biggest port, Rotterdam.

29th - 30th NOVEMBER 2017 - ANTWERP, BELGIUM

CONFERENCE EXHIBITION & SEMINARS

Peftec 2019 is a focused international Conference and Exhibition for Industry professionals specialising in 29 th - 30 th NOVEMBER 2017 - ANTWERP, BELGIUM monitoring and analytical technologies for the Petroleum, Refining and Environmental Industries.

Peftec offers international visitors and experts an extensive conference and seminar programme on case studies, regulation, standards and analytical techniques with a focussed exhibition of product and service providers. The need to produce accurate analytical and monitoring data is essential to industry.

For more information email: info@peftec.com

www.PEFTEC.com

Topics and products featured will include: • Laboratory Testing and Measurement • Petrochemical Analysis • Emissions Monitoring in Air, Water and Soil • Portable and Field Sampling • Process Monitoring • Methane Measurement • Reference Materials • Oil Analysis • Calibration • Regulation and Standards

PEFTEC 185x133.indd 1

23/01/2019 09:18

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP WE CONSTRUCT YOUR STEEL De FRIJNS INDUSTRIAL GROUP is met meer dan 80 jaar ervaring een internationale staalbouwer en specialist op het gebied van engineering, productie,conservering, montage, onderhoud, dak-en wandbeplating en project management van staalconstructies en turn-key projecten voor de industrie.

Heeft u interesse in een vrijblijvende afspraak? Bel ons voor informatie of kijk op www.frijnsgroup.com

FRIJNS INDUSTRIAL GROUP De Valkenberg 14 6300 AD Valkenburg aan de Geul T F

+ 31(0) 43 601 0101 + 31(0) 43 601 0102

E W

info@frijnsgroup.com www.frijnsgroup.com

Vakspecialisten met een hart voor staal.

FIG_B&S_ad_1-2_dec2014.indd 1

PET02_Advertenties.indd 16

20-11-14 10:54

05-02-19 17:13

installaties en de aanpassing van andere eenheden werden gebouwd op Sicilië.

Grootschaligheid Een groot voordeel van modulair bouwen buiten de productielocatie is dat verschillende fases van het project gelijktijdig plaats konden hebben. Op de site moest bijvoorbeeld eerst ruimte worden vrijgemaakt. In het eerste jaar zijn daarom twee oude opslagtanks ontmanteld en twee nieuwe tanks elders gebouwd.

Ook ging een kantoorgebouw tegen de vlakte. Daarna kon worden begonnen met de aanleg van de fundering voor de nieuwe installaties.

Gelijktijdig begonnen de werkzaamheden in Spanje en Italië. Daar werden de diverse modules volledig afgewerkt, tot de verlichtingsarmaturen en bekabeling aan toe. Nieuw is deze aanpak niet, ook eerdere projecten bij ExxonMobil werden modulair uitgevoerd en onder andere Huntsman en Total Antwerpen gebruikten deze aanpak. Ook bij het Rotterdamse project is gebruik gemaakt van geprefabriceerde modules. Het is vooral de grootschaligheid van de modulaire aanpak bij ExxonMobil in Antwerpen. Bij de andere projecten ging het

In totaal bestaat de nieuwe fabriek uit meer dan honderd afgewerkte modules. De zwaarste is 1.350 ton en dertig meter hoog.

om beduidend minder modules. Bij het Optara-project gebruikte Total bijvoorbeeld 36 modules en bij andere projecten waren dat nog minder.

Drukke site Ook veiligheid speelde een belangrijke rol bij de keuze voor modulaire, off-site constructie. De site van ExxonMobil stond al behoorlijk vol. Niet voor niets

moest er voor de nieuwe installaties ruimte worden gemaakt. Bij een dergelijk groot investeringsproject zijn veel mensen nodig. Als die allemaal gelijktijdig op een toch al drukke site moeten zijn, met verschillende producerende installaties, zorgt dat voor een verhoogd risico. Door een groot deel van de constructie elders uit te voeren, worden de risico’s aanzienlijk verminderd. ■

STRENGERE EISEN VOOR SCHEEPSBRANDSTOF Met de lichtere scheepsbrandstof anticipeert ExxonMobil op strengere emissie-eisen. Sinds 1 januari 2015 is het toegestane zwavelgehalte voor scheepsbrandstof die gebruikt wordt binnen de zogenoemde Emission Control Areas (ECA’s) vastgesteld op 0,10 procent (massaprocent). Daaronder vallen de Noordzee, de Baltische Zee, het Noord-Amerikaanse gebied en het Caribische gebied van de Verenigde Staten. Buiten deze gebieden zijn deze eisen tot 1 januari 2020 veel ruimer. Tot 3,5 procent is toegestaan. Vanaf 2020 is het maximum toegestane zwavelgehalte buiten de ECA’s echter 0,5 procent.

PETROCHEM 2 - 2019 17

PET02 S ExxonMobil.indd 17

05-02-19 20:52

PROJECT

Met dank aan ExxonMobil voor het beeld

Inhijsen van een module

Het hoogste punt van de structuur heeft een hoogte van 96 meter

PETROCHEM 2 - 2019 18

PET02 R ExxonMobil Fotospread.indd 18

05-02-19 18:11

Overzicht van de site

Inhijsen van een reactor

Aankomst van een module

De nieuwe delayed coker unit van ExxonMobil in Antwerpen wordt binnenkort volledig in gebruik genomen. In de raffinaderij zijn ook veel aanpassingen in bestaande installaties doorgevoerd. In totaal heeft ExxonMobil 1 miljard euro in de site geïnvesteerd.

Inhijsen van een drum van de delayed coker unit

PETROCHEM 2 - 2019 19

PET02 R ExxonMobil Fotospread.indd 19

05-02-19 18:11

INVESTERING

CEO Ineos: ‘Milieuregels grootste risico investering’ Ineos investeert drie miljard euro in een ethaankraker en propaandehydrogenatiefabriek in Antwerpen. Volgens CEO Jim Ratcliffe was het geen gemakkelijke beslissing. ‘Het grootste risico in Europa zijn de milieuregels. Regeringen kunnen hun beleid strenger maken en hebben de macht om de chemische industrie uit Europa te bannen.’

Dagmar Aarts

Volgens CEO Jim Ratcliffe heeft Ineos om verschillende redenen voor Antwerpen gekozen. ‘Wij zijn hier ruim twintig jaar geleden begonnen als bedrijf, daardoor hebben we relaties opgebouwd en hebben we al veel faciliteiten en werknemers in België. Daarbij heeft ook de connectiviteit van Antwerpen meegespeeld.

Zowel het pijpleidingennetwerk tussen onze bedrijven hier als naar het gebied tot in Zuid-Duitsland.’

Ook Rotterdam was in de race voor de investering van Ineos, maar de connectiviteit heeft de doorslag gegeven om niet voor de Nederlandse stad te kiezen.

Achterop Tijdens de persconferentie waar de locatie van de investering bekend werd gemaakt, gaf Ratcliffe de overheden in Europa een boodschap mee. ‘Het marktaandeel van de Europese chemie is gezakt van dertig naar vijftien procent.

In Amerika wordt nog tweehonderd miljard euro geïnvesteerd en installaties en technologieën zijn daar nieuw. Ook in China wordt veel geïnvesteerd. Niemand in Europa doet dat, we raken achterop.

Onze investering is een game changer.

Wij geloven dat deze investering een jarenlange terugval in de Europese chemische sector kan keren. In de afgelopen 25 jaar is er niet zo’n grote investering in de chemische industrie in Europa gedaan.’

Hij vervolgt: ‘We moeten nooit vergeten om competitief te blijven in de wereld, anders vertrekt er productie uit Europa en dat is niet per se goed voor de wereld.’

Klimaatregels waren volgens Ratcliffe dan ook geen factor bij de keus voor Antwerpen. Maar over die klimaatregels is wel flink gedebatteerd. ‘De milieuregels in Europa zijn voor ons het grootste risico bij deze investering. Regeringen

kunnen hun beleid de komende jaren strenger maken en hebben de macht om de chemische industrie uit Europa te bannen. Maar ze moeten hun gezond verstand gebruiken bij het maken van beleid, anders vertrekken bedrijven.’

Achtertuin Toch heeft het klimaatbeleid Ineos niet afgeschrikt. ‘We zouden niet in Antwerpen investeren als we geen winst denken te halen’, zegt Ratcliffe. ‘We hebben geen probleem met de druk om continu onze technologieën te verbeteren.’

Ook volgens CEO van Havenbedrijf Antwerpen Jacques VanderMeiren is het energiebeleid de grootste onzekere factor voor Ineos. ‘De politiek blijft een niet-dekkend risico. Daarbij weten we ook niet hoe in de toekomst naar de import van schaliegas wordt gekeken.

Als blijkt dat er controverse ontstaat over bijvoorbeeld de winning van schaliegas, dan kan dat een risico zijn voor de investering. Maar gelukkig heeft dat Ineos niet afgeschrikt. Het is natuurlijk zeer goed nieuws dat het bedrijf voor onze haven kiest.’

Hij is blij met de investering an sich, maar ook met de aantrekkingskracht die het op andere bedrijven gaat hebben. ‘Dat kan ook in de omgeving zijn, denk bijvoorbeeld aan Geleen. Er komt een heel chemisch cluster bij dat in de achtertuin van veel andere bedrijven ethyleen en propeen produceert. Dat zijn belangrijke basisproducten voor andere processen, wat onze grondstoffenpositie in de chemische industrie verder zal versterken. Veel is natuurlijk voor eigen gebruik van Ineos, maar ook anderen in de haven kunnen er gebruik van maken.

Daarnaast komt er bij de PDH-fabriek waterstof vrij dat ook weer door anderen kan worden gebruikt. Eerder heeft ook

PETROCHEM 2 - 2019 20

PET02 W Ineos.indd 20

05-02-19 18:12

FOTO: INEOS

Borealis een investering aangekondigd in Antwerpen waarbij veel waterstof vrijkomt.’ Dat bedrijf bouwt ook een PDH-fabriek, voor 1 miljard euro.

Het was voor de haven wel even puzzelen om Ineos een plek van in totaal honderd hectare te geven. VanderMeiren: ‘Wij zijn geen Rotterdam dat veel grond beschikbaar heeft, dus het was zoeken om deze nieuwe installaties in te passen.

Andere bedrijven die land in concessie

Ratcliffe: ‘In de afgelopen 25 jaar is er niet zo’n grote investering in de chemische industrie in Europa gedaan.’ hadden, hebben dit aan ons terug gegeven. Nu verwacht Ineos van ons dat wij ze helpen om de installaties op tijd en binnen budget te kunnen bouwen. Vergunningen moeten geregeld zijn en wij

moeten ervoor zorgen dat de drieduizend werknemers die nodig zijn voor de bouw hier elke dag kunnen komen. Denk aan het inzetten van collectieve bussen en tijdelijke parkeerplaatsen.’ ■

WAT GAAT INEOS DOEN IN ANTWERPEN? De komende vier tot vijf jaar wordt er op de Ineos-site in Lillo gebouwd aan de ethaankraker en de propaandehydrogenatiefabriek (PDH). Die laatste zet straks 750.000 ton propaan om in propeen. De kraker gaat ethaan omzetten in ethyleen. De schatting is dat de capaciteit hiervan 1,25 miljoen ton wordt, maar dat getal moet nog worden gespecificeerd. Ook de technologie voor de kraker moet nog worden gekozen.

Ineos produceert momenteel bijna 4,5 miljoen ton etheen en propeen in Europa, maar is nog steeds de grootste afnemer van die twee bouwstenen in de regio. Als het megaproject zal zijn afgerond, voorziet het bedrijf veel meer zelf in de grote behoefte aan etheen en propeen.

Schaliegas Als grondstof voor de twee installaties gebruikt Ineos schalie-

gas uit Amerika. Al eerder investeerde het bedrijf twee miljard dollar in Dragon Ships waarmee het nu jaarlijks 800.000 ton ethaangas naar Europa kan vervoeren. Als de nieuwe installaties operationeel zijn, is 1,5 miljoen ton ethaangas nodig.

Om dat te kunnen vervoeren, moeten meer schepen worden gebouwd.

De verwachting is dat de nieuwe productie-eenheden in 2024 in gebruik worden genomen. Eenmaal operationeel zorgt de investering voor vierhonderd directe, voltijdse arbeidsplaatsen en een vijfvoud aan interne jobs. Tijdens de constructiefase zijn ongeveer drieduizend werkkrachten aan de slag.

In eerdere berichtgevingen werd altijd gesproken over een investering van 2,7 miljard euro. Dat het bedrag nu uitkomt op drie miljard euro komt doordat nu onder andere ook de infrastructuur die nodig is, is meegerekend.

PETROCHEM 2 - 2019 21

PET02 W Ineos.indd 21

05-02-19 18:12

PLANTMANAGER

‘ Een polariserend debat helpt niet’ Steeds meer moeten plantmanagers zichtbaar zijn voor de buitenwereld. Dat geldt helemaal als je tegenwoordig een kolencentrale onder je hoede hebt.

Marinus Tabak van de Eemshavencentrale van RWE, weet hier alles van. De hypermoderne installatie is regelmatig het mikpunt van de politiek en de publieke opinie. Als het gaat om het Ontwerp Klimaatakkoord of de Urgenda-zaak. Of dat terecht is? Tabak: ‘Er is een groot gat tussen perceptie en realiteit.’

Vergunningsprocedure Beeldvorming is lang niet altijd gestoeld op feiten, weet hij beter dan ooit. Tabak weigert bijvoorbeeld om eendimensionaal als een gigantische en klakkeloze uitstoter van CO2 te worden weggezet.

Het doet volgens hem geen recht aan alle plannen om de Eemshavencentrale om te vormen van kolen- naar biomassagestookt. Halverwege dit jaar is de uitbreiding gereed die vijftien procent bijstook van biomassa mogelijk maakt.

En de bouwvergunning voor een vervolginvestering is al aangevraagde waarmee de bijstook naar dertig procent kan.

Uiteindelijk zal er geen steenkool meer aan te pas komen. Tabak: ‘Houd je rekening met de vergunningsprocedure en de bouw, dan kunnen we hier in de Eemshaven in 2025 al op honderd procent zitten.’

FOTO: WIM RAAIJEN

Wim Raaijen

nis te verzamelen. ’Indertijd snapte ook ik lang niet alles.’

Nu Tabak op een andere positie zit, ziet hij nog meer in dat het heel moeilijk is voor de politiek, overheden en ook het grote publiek om zaken optimaal te beoordelen. ‘Momenteel komt bijvoorbeeld slechts 1,5 procent van onze elektriciteit van windmolens en niet 22 procent wat Nederlanders gemiddeld denken. Er is een groot gat tussen perceptie en realiteit.’

Dat Marinus Tabak een historie heeft in de lokale politiek, bleek wel in het Lagerhuisdebat tijdens het jaarcongres Eemsdeltavisie 2017, anderhalf jaar geleden. Hij was toen net plantmanager van de Eemshavencentrale. Met verve verdedigde hij toen de positie van de kolencentrale en de plannen om die naar biomassa om te bouwen. Met zoveel overtuiging dat hij uiteindelijk meer dan de helft van het kritische congrespubliek achter zich kreeg.

Debatteren leerde hij als VVD-raadslid van de Friese gemeente Dongeradeel. ‘Ik was achttien toen ik in de politiek ging.

Ik kon natuurlijk een schreeuwlelijk aan de zijkant zijn, maar daar paste ik voor.

Ik wilde wat betekenen voor de samenleving.’ Steeds meer kwam hij er echter achter dat de politiek bijzonder complex is. ‘Helemaal als je goede, integrale afwegingen wilt maken.’ Het is onmogelijk, ook voor politici, om alle relevante ken-

Voedselketen Natuurlijk helpt het niet mee dat ook het bijstoken van biomassa onder vuur ligt. ‘Veel vrienden van mij zouden er wakker van liggen. Ik niet, maar ik moet er wel van overtuigd zijn dat de stappen die we zetten goed zijn. En dat zijn ze. We zijn echt niet met gas of kolen getrouwd. Maar het is ook onze taak om betrouwbaar stroom te leveren. Dat kan

PETROCHEM 2 - 2019 22

PET02 P Plantmanager.indd 22

05-02-19 18:19

FOTO’S: RWE

met de ombouw naar biomassa. We kunnen zodoende een belangrijke rol spelen bij de transitie. Bovendien kunnen we niet wachten. Als we nu niks doen, dan hebben we over tien tot twintig jaar sowieso helemaal niks meer. Echt, ik ben er heilig van overtuigd dat we het CO2-probleem gaan oplossen, maar daar helpt een polariserend debat niet bij.’

Tabak wil graag het hele verhaal vertellen. ‘Allereerst is alle biomassa die we gaan inzetten gecertificeerd met gegarandeerde vervangende beplanting. We willen zeker geen fiasco met ontbossing, zoals bij palmolie.’ Hij geeft toe dat aanvoer van een deel van de biomassa uit het buitenland nodig is. Denk daarbij onder meer aan afvalstromen van de suikerriet uit Zuid-Amerika. ‘Maar ik ben ervan overtuigd dat we een substantieel deel van de biomassa ook uit het noorden kunnen krijgen. Denk aan alle reststromen van de agro-industrie en de chemie in Delfzijl en Emmen.’

Belangrijk is ook de samenwerking met Avantium die een bioraffinaderij in Delf-

Tabak: ‘We zijn echt niet met gas of kolen getrouwd. Maar het is ook onze taak om betrouwbaar stroom te leveren.’

zijl wil bouwen. Afgelopen zomer heeft het bedrijf al een pilotplant geopend die resthout van Staatsbosbeheer omzet in glucose voor de voedingsmiddelenindustrie en chemische bouwstenen.

Eerst worden de stoffen met hogere toegevoegde waarde ‘geoogst’. Daarna blijft alleen lignine over, dat kan worden bijgestookt in de centrale van RWE. Met lignine kan voorlopig weinig anders worden gedaan. Op die manier is er geen sprake van concurrentie met de voedselketen. Integendeel, er wordt zelfs glucose uit houtafval gemaakt.

IJzerpoeder Het afvangen van de CO2 die vrijkomt bij de verbranding van biomassa is ook een serieuze optie. Op zich is dat al

financieel haalbaar, stelt Tabak. ‘Natuurlijk kun je kooldioxide ondergronds opslaan, maar als techneut zie ik principieel veel meer in een circulaire oplossing.’ Bemesten van algen is misschien een optie. En CO2 als grondstof voor de chemie zou helemaal geweldig zijn. BioMCN in Delfzijl neemt de CO2 straks graag af als grondstof voor methanol.

Momenteel produceert het bedrijf al op relatief kleine schaal methanol uit zuivere kooldioxide en haar reststroom waterstof. Om dit proces op te schalen ligt de bottleneck volgens Tabak echter niet bij de beschikbaarheid van CO2.

‘BioMCN heeft daar enorm veel groene waterstof voor nodig. De productie daarvan via elektrolyse is nog erg duur en bovendien moeten er veel meer windmoPETROCHEM 2 - 2019 23

PET02 P Plantmanager.indd 23

05-02-19 18:19

EVENEMENTENOVERZICHT 2019 Donderdag 14 maart

Woensdag 2 oktober

Woensdag 10 april

Woensdag 16 oktober

Donderdag 16 mei

November

Donderdag 20 juni

December

Thema: Leven Lang Leren Locatie: Bouw & Infra Park, Harderwijk www.imaintain.info/congres

Locatie: Rotterdam Ahoy www.techniekheld.nl

Thema: Briljante Mislukkingen Locatie: Plant One, Rotterdam www.hetnieuweproduceren.nu/jaarcongres

Thema: Human Element Locatie: Innovatiekracht, Spijkenisse www.deltavisie2019.nl

Locatie: Oranjerie Hydepark, Doorn www.imaintain.info/prestatie

Thema: The Natural Steps Locatie: Evenementenhal Delfzijl www.eemsdeltavisie.nl

Locatie: Brightlands Chemelot Campus, Geleen www.chemvision.info

Thema en locatie nog niet bekend www.industryandenergy.nl

Neem voor meer informatie over de congressen contact op met Catelijne Klaver, marketing- en eventcoรถrdinator, via congressen@industrielinqs.nl of bel 020 3122 089.

www.industrielinqs.nl/platform-events Evenementenoverzicht 2019.indd 1 PET02_Advertenties.indd 24

31-01-19 05-02-19 09:46 17:13

lenparken worden gebouwd ten noorden van de Waddenzee.’ Er zijn inmiddels verschillende plannen voor de bouw van installaties voor groene waterstof. Maar ook daarmee is het nog niet klaar. Tabak: ‘De overheid moet ook besluiten dat die windparken er komen. Daarmee valt of staat alles.’

Tabak staat open voor alle oplossingen die de RWE-centrale verder kunnen vergroenen. Tijdens de laatste Eemsdeltavisie in oktober afgelopen jaar spitste hij zijn oren tijdens een presentatie van de TU Eindhoven over metal fuels. Bij verbranding van ijzerpoeder komt veel energie vrij en er ontstaat ijzeroxide, ofwel roest. Via een elektrochemische reactie kan hier weer ijzerpoeder van worden gemaakt. Een circulaire manier om energie op te slaan en een potentiële mogelijkheid om kolencentrales om te bouwen. ‘We hebben meteen visitekaartjes gewisseld en ik heb inmiddels een vervolggesprek gehad. Wie weet kan dit ons ook verder brengen in de transitie.’

Vergassing Hij kijkt ook leergierig over het hek heen. Vooral ketensamenwerking met de chemie lijkt veel interessante kansen te bieden. Zoals de genoemde voorbeelden met Avantium en BioMCN. Door de opkomst van elektrochemie kunnen elektronen bovendien steeds meer als grondstof worden ingezet. Ook op andere vlakken gaat RWE mogelijk grondstoffen leveren aan de chemie. ‘Zo werken we aan de vergassing van afval in plaats van verbranding. Dat levert geen stroom, maar syngas op. Grondstof voor de chemische industrie. Uit afval dus.’

Acht mensen Misschien dat juist de ruimte en de noodzaak om te innoveren Tabak wel het meest stimuleren. ‘De raad van bestuur van RWE heeft het duidelijk onderstreept: ‘We are here to stay’. Daar wil ik graag alles voor doen.’ Het betekent dat alles moet worden onderzocht om de juiste verbeteringen aan te brengen. ‘Voor onze mensen is dat natuurlijk ook stimulerend. Er zijn veel initiatieven. Ik merk dat er met veel trots wordt gewerkt aan de ombouw naar een biomassacentrale.’

Bovendien is de Eemshavencentrale een moderne installatie, die al verregaand is geautomatiseerd en gedigitaliseerd. ‘Net

‘De overheid moet besluiten dat die windparken er komen. Daarmee valt of staat alles.’ als andere industriële bedrijven hebben we moeite om voldoende goed opgeleide technici te werven.’ Een belangrijk voordeel is wel dat de centrale mede door de digitalisering wel zeer lean en mean is. ‘In het weekend wordt de hele

centrale door acht mensen gerund.’ Een hightech-omgeving waarin volop met big data, predictief onderhoud en bijvoorbeeld drones wordt gewerkt. Een mooie omgeving voor bezielde techneuten, dus ook voor Marinus Tabak. ■

DE PLANTMANAGER In deze rubriek ‘De plantmanager’ laten wij elke keer een andere plantmanager aan het woord over zijn werk, visie en bedrijf. Hoe lukt het plantmanagers om succesvol te zijn en kunnen ze anderen daarin inspireren?

Kent u interessante plantmanagers? Mail dan naar redactie@industrielinqs.nl

PETROCHEM 2 - 2019 25

PET02 P Plantmanager.indd 25

05-02-19 18:19

PROJECT

Sabic herstart PPE-fabriek Bergen op Zoom Vanwege een dalende vraag naar haar product moest Sabic in 2014 haar PPE-fabriek sluiten.

Het plan was om de fabriek in Bergen op Zoom volledig te verwijderen. Gelukkig is daar uiteindelijk niet voor gekozen, want de vraag naar de plastic korrels van Sabic is nu weer enorm gestegen. Dat komt onder andere door de toename van elektrische auto’s en zonnepanelen. De oude fabriek wordt daarom nieuw leven in geblazen.

Dagmar Aarts

Het is een beetje gek: er wordt door de werknemers van Sabic over een nieuwe PPE-fabriek gesproken, terwijl hij er al sinds de jaren tachtig staat. Toch is nieuw wel gepast hier. De fabriek wordt helemaal gemoderniseerd voordat hij weer polyfenyleenether (PPE) gaat produceren. Bram van Veen, operations manager PPE-fabriek: ‘De fabriek wordt volledig state-of-the-art gemaakt. De grote stukken staal blijven intact, maar er wordt veel nieuwe technologie in aangebracht, de bekabeling wordt efficiënter en we krijgen een compleet nieuwe controlekamer. De hele installatie wordt efficiënter en gemakkelijker te onderhouden.’

PPE is de basisgrondstof voor de productie van Noryl-kunststoffen. Deze plastic korrels worden onder andere gebruikt in elektronica, accu’s, de onderkant van cv-ketels en zonnepanelen.

Ook wordt de stevige kunststof gebruikt om elektrische auto’s lichter te kunnen produceren. ‘Niemand had verwacht dat

de elektrische auto’s zo’n vlucht zouden nemen, toen we de fabriek sloten’, vertelt Van Veen.

2020 Sabic heeft in het Amerikaanse Selkirk (New York) ook een PPE-fabriek staan, maar om te voldoen aan de toenemende vraag is nog een fabriek in Europa nodig. Van Veen: ‘Toen is besloten om de fabriek hier weer op te starten, want die staat er al, de equipment is nog goed, utilities zijn aanwezig en we hadden de vergunningen al. Ook zijn de kennis, kunde en ervaring aanwezig.’ De wereldwijde productiecapaciteit kan op deze manier met veertig procent worden uitgebreid.

De fabriek is al helemaal geïnspecteerd en elke opslagtank wordt gecontroleerd en eventueel vervangen. De verwachting is dat de fabriek begin 2020 ‘mechanical complete’ is. Daarna kan met de commissioning worden begonnen. Volgend jaar zomer moet het eerste product uit de fabriek komen. Maar dan moet nog worden onderzocht of het aan alle eisen voldoet. Vervolgens moeten van de PPE nog de plastic korrels worden gemaakt in de compoundingfabrieken. Van Veen: ‘De korrels worden specifiek voor klanten gemaakt, het is een specialty product.

Iedere klant krijgt een uniek product met de gewenste eigenschappen.’

Nieuwe medewerkers Tijdens de piek van de bouw zijn zo’n vierhonderd man aan het werk. Als de PPE-fabriek eenmaal draait, biedt zij werk aan 59 nieuwe medewerkers. Sabic is op dit moment druk bezig om hen aan te nemen voor het runnen en onderhouden van de PPE-fabriek. Van Veen: ‘We zoeken verschillende mensen van mbo-3 tot en met academisch niveau. Tot op

PETROCHEM 2 - 2019 26

PET02 T Sabic.indd 26

05-02-19 18:23

FOTO’S: SABIC

De PPE-fabriek in de stijgers

heden hebben we nog niet te klagen over het vinden van nieuwe medewerkers.

De helft hebben we al binnen. Ik mag van geluk spreken als ik kijk naar de operationele groep, want we hebben ook schoolverlaters weten aan te trekken. De hele chemische industrie heeft te maken met een stukje vergrijzing, dus het is voor ons heel belangrijk om jonge mensen aan te nemen.’

Dat lukt doordat het bedrijf nauwe banden heeft met het roc. Ook de gemeente Bergen op Zoom speelt een rol. Zij is bezig om techniekonderwijs in de regio goed op de kaart te krijgen en bedrijven te verbinden met het onderwijs.

Opstarten Maar de 59 nieuwe medewerkers moeten natuurlijk niet allemaal net uit de schoolbanken komen. Van Veen: ‘We zoeken een balans tussen schoolverlaters, mensen die al in de fabriek hebben gewerkt voordat hij in 2014 werd gesloten en mid-career professionals. Denk bij die laatsten bijvoorbeeld aan mensen die al een carrière hebben bij een ander chemisch bedrijf, maar nu liever dichter bij huis willen werken.’

Hoewel veel bedrijven lastig aan goed technisch personeel kunnen komen, heeft Sabic er dus nog geen problemen mee bij dit project. Van Veen denkt dat het komt omdat het opstarten van een fabriek een hele unieke ervaring is.

‘Daarom willen mensen hier nu graag komen werken.’

In de zomer wil het bedrijf het team compleet hebben om iedereen te kunnen trainen. Dat wordt bijzonder, want de oude fabriek staat nu al helemaal in de steigers. ‘Hoe vaak heb je nou de kans om door een fabriek te lopen waar de vaten open staan, waar je de destillatie-

kolom op kan klimmen en in de mangaten kan kijken? Ga jij in een draaiende fabriek aan de slag als operator dan moet je overal afblijven, hier kan je nu alles van dichtbij bekijken.’

Tijdens de training wordt dan ook de 48 meter hoge fabriek beklommen om te kijken hoe ze er van binnen uit ziet.

‘De commissioning is vervolgens de beste leerfase die je kunt hebben’, legt van Veen uit. ‘Je begint met water in de fabriek en er gaan dan wel eens dingen fout die je moet herstellen. In die fase leer je de fabriek heel goed kennen en weet je wat haar aandachtspunten zijn.’ ■

FEITEN EN CIJFERS • • • • • • •

Op de Sabic-locatie in Bergen op Zoom werken zo’n 1325 medewerkers Er staan acht fabrieken die grondstoffen als PPE maken, maar ook eindproducten zoals plastic korrels 24/7 operatie in 5 ploegendienst Fabrieken die het willen, mogen zelfroosteren Sabic in Bergen op Zoom is een Brzo-bedrijf met eigen 24/7 calamiteiten organisatie Het fabrieksterrein In Bergen op Zoom is tweehonderd hectare en beschikt over een eigen haven Wereldwijd telt het bedrijf 34.000 werknemers op 64 grote productiesites

PETROCHEM 2 - 2019 27

PET02 T Sabic.indd 27

05-02-19 18:24

INNOVATIE

FOTO: MOURIK

iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

NIEUWE TECHNOLOGIE MAAKT REACTORWISSEL SNELLER EN VEILIGER Het wisselen van een katalysator voor een buisvormige reactor in een chemische fabriek bestaat uit vier basisstappen. Eerst moet de oude katalysator uit de reactorpijpen worden verwijderd, waarna deze kunnen worden gereinigd. Vervolgens kan de verse katalysator worden geladen en wordt de dichtheid van de verse katalysator gecontroleerd.

Het ontladen van de oude katalysator is nu nog een arbeidsintensieve klus.

Een door Mourik gepatenteerde technologie en een nieuwe toevoeging aan Mourik’s tubular catalyst change-out systeem gaat dit veranderen. Met de M-Lance wordt het ontladen van de reactorbuizen namelijk niet meer door een mens, maar door een machine gedaan. De stap van het ontladen wordt zo geautomatiseerd, wat resulteert in een veilige, efficiënte en beheersbare wissel van de katalysator.

Een operator op de top tube sheet van de buisvormige reactor bedient de machine.

Deze heeft drie slangen, waarmee tegelijkertijd drie reactorpijpen kunnen worden geleegd. Hierdoor heb je minder mensen nodig, maar ook minder apparatuur in de besloten reactorkoepel. Zo ontstaat dus een veiligere en overzichtelijke werkomgeving. Bovendien wordt de doorlooptijd van een katalysatorwissel verkort waardoor de chemische fabriek weer sneller in gebruik kan worden genomen.

Iv-Industrie

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

Flessen van PET zijn handig voor frisdrank, omdat het de koolzuur goed binnenhoudt. ‘Maar het alternatief op basis van furan is even goed’, zegt RUG hoogleraar polymeerchemie prof. dr. Katja Loos. Furanen, zogeheten aromatische ringen met vier koolstofatomen en een zuurstofatoom, zijn te maken van suikers uit biomassa. Je kunt ze polymeriseren tot polyethyleen 2,5-furandicaboxylaat (PEF). En je kunt met furanen ook nog andere co-polyesters maken, wat plastics met verschillende eigenschappen oplevert.

De productie van furan vindt grotendeels plaats met enzymen. ‘Maar de polymerisatie gebeurt doorgaans met de processen die voor de productie van PET zijn ontwikkeld in de laatste zeventig jaar’, vertelt Loos. Daarvoor zijn katalysatoren met metalen en hoge temperaturen nodig, wat niet zo milieuvriendelijk is.

Om die reden gingen Loos en haar collega’s op zoek naar een alternatief, gebaseerd op enzymen. ‘We vonden een commercieel verkrijgbaar enzym dat deze reactie kan uitvoeren’, zegt Loos. De polymeren worden gemaakt door furanen te combineren met lineaire monomeren. Dat kunnen alifatische diolen zijn, of ethylesters. Het enzym is Candida antarctica lipase B (CALB), een lipase (vetafbreker) die esterverbindingen verbreekt. Voor de polymerisatie van furanen moet het juist een esterverbinding maken. Dat lijkt tegenstrijdig, maar dat is het niet, legt Loos uit: ‘Enzymreacties kunnen altijd twee kanten op, wij hebben dat evenwicht verschoven naar de vorming van esterverbindingen.’ In hun artikel beschrijven de onderzoekers de vorming van verschillende co-polyesters met behulp van CALB uit een aantal verschillende furanen en lineaire monomeren. Zij slaagden erin om de hoeveelheid aromatische eenheden in het polyester zo groot te maken dat het zelfs betere eigenschappen heeft dan PET. De enzymatische polymerisatie lijkt daarmee een prima alternatief voor de huidige katalytische polymerisatie. ‘In onze experimenten gebruikten we overigens ether als oplosmiddel, en dat wil je liever niet in een fabriek. Maar het smeltpunt van furanen is erg laag, dus we weten vrij zeker dat deze enzymatische polymerisatie ook in vloeibare monomeren zal werken’, aldus Loos.

FOTO: FREEIMAGES

GROEN ALTERNATIEF VOOR PET KAN NOG GROENER

PETROCHEM 2 - 2019 28

PET02 G_Innovatie.indd 28

05-02-19 18:33

FOTO: PXHERE

OLIEDRUPPEL ZWEEFT BOVEN IJSKOUD OPPERVLAK Druppels die op een hete plaat vallen, verdampen niet razendsnel, maar worden opgetild door een soort kussentje van hun eigen damp. Dit effect van zwevende druppels heet ook wel het Leidenfrost effect en is uitvoerig onderzocht sinds de ontdekking. Maar wat gebeurt er nu met een druppeltje op een heel kóud oppervlak? Op een bad van vloeibare stikstof (min 196 graden Celsius) plaatste UT-onderzoeker Anaïs Gauthier een druppeltje ethanol of siliconenolie, op kamertemperatuur. Wat blijkt? Dat druppeltje bevriest niet ter plekke, maar gaat na enkele seconden spontaan en met constante snelheid bewegen, om voorlopig ook niet tot stilstand te komen.

Zelfs als het uiteindelijk wél bevriest, blijft het druppeltje in rechte lijnen bewegen, tot wel tientallen minuten lang. Komt het in de buurt van de wand van het vloeistofreservoir, dan stuitert het elastisch terug.

Anders dan bij het gewone Leidenfrost effect is het niet de druppel, maar het onderliggende vloeistofoppervlak dat een vormverandering ondergaat. Zo vormt zich een laagje damp tussen de koude vloeistof en de relatief warme olie. Dat feit op zich verklaart nog niet waarom de druppel dan uit zichzelf gaat bewegen, in plaats van ter plekke te bevriezen. Er moet een aanzet zijn. Uit de analyse van de camerabeelden, simulaties en wiskundige modellen blijkt dat het laagje onder de druppel niet symmetrisch is. Deze asymmetrie is de aanstichter voor de beweging: de snelheden zijn op deze manier goed te voorspellen. Aan de wanden vindt geen botsing plaats, dan zou de snelheid er veel eerder uit gaan. Ook tussen de wand en het druppeltje vormt zich een laagje damp, zodat het elastisch terugkaatst.

Vervolgonderzoek moet uitwijzen wat de asymmetrie in het laagje precies veroorzaakt. Een interessante vraag is ook wat er gebeurt met meerdere druppels op het oppervlak. ‘De spontane beweging van druppels kan interessant zijn voor het bevriezen en transporteren, zonder vervuiling, van bijvoorbeeld biologische materialen’, aldus Anaïs Gauthier.

iTANKS-LEDEN Petrochem Platform

FOTO: PXHERE

DIGITALISERING MAAKT ZEEVAART MILIEUVRIENDELIJKER Om met de internationale zeevaart een belangrijke bijdrage te kunnen leveren aan de transitie naar een meer duurzame economie, wordt sterk ingezet op digitalisering. Nieuwe scheepstypen worden voorzien van innovatieve voortstuwingstechnologie en ook met de bestaande vloot valt veel milieuwinst te behalen.

Zo wordt onder andere ingezet op het verkorten van de wachttijden voor schepen in de haven. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de Pronto-tool die real-time inzicht biedt in de beschikbare ligplaats- en afhandelingscapaciteit. Als er nog geen ruimte in de haven is, kunnen schepen hun vaarsnelheid verlagen waardoor ze minder lang hoeven te wachten. Dit reduceert de uitstoot tijdens de reis en op de ankerplaats en levert bovendien een brandstofbesparing op. Met de juiste vaarsnelheid, afgestemd op de ligplaats- en havencapaciteit, bereikt men de haven just-in-time en bespaart men op het liggeld. Er is dus ook een economisch voordeel.

Daarnaast beschikt Pronto over een CO2-module die op basis van de route, scheeps- en actuele terminalplanning en de vaarsnelheid de CO2-uitstoot van het schip kan berekenen. Hij vergelijkt dit met de optimale snelheid die het schip had kunnen varen. Hieruit valt per scheepsbezoek het besparingspotentieel af te leiden. En naast de CO2-uitstoot maakt Pronto ook de stikstofuitstoot van zeeschepen inzichtelijk.

DEZE RUBRIEK WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR

PETROCHEM 2 - 2019 29

PET02 G_Innovatie.indd 29

05-02-19 18:33

Het Petrochem platform brengt experts, gebruikers en leveranciers van producten en diensten bijeen om bij te dragen aan transparante informatievoorziening rond de olie- en chemische industrie.

Het Petrochem platform bereikt zijn doelgroep via het vakblad Petrochem, de website www.petrochem.nl, de nieuwsbrief, rondetafelbijeenkomsten, het jaarcongres Deltavisie en andere events.

PARTNERNIEUWS

PARTNERS VAN HET PETROCHEM PLATFORM

BASF maakt producten met chemisch gerecycled plastic BASF heeft voor het eerst producten met chemisch gerecycled plastic afval geproduceerd. Chemisch recyclen is een innovatieve manier om plastic afval dat momenteel niet wordt gerecycled, zoals gemengde of ongereinigde plastics, opnieuw te gebruiken.

Met behulp van thermochemische processen kunnen deze plastics worden verwerkt tot synthesegas of oliën.

De gerecyclede grondstoffen die daardoor ontstaan, kunnen vervolgens als input worden gebruikt in de productie en daardoor fossiele grondstoffen gedeeltelijk vervangen.

Zonnepark Chemelot klaar voor gebruik

Het grootste zonnepark van Limburg, bij industriepark Chemelot in Geleen, gaat vanaf 15 maart elektriciteit leveren. De aanleg van Zonnepark Louisegroeve heeft vier miljoen euro gekost en is inmiddels klaar. Voordat het daadwerkelijk stroom aan het net kan leveren, moet het eerst uitvoerig getest worden. Het park heeft een oppervlakte van zo’n elf voetbalvelden. Er liggen 10.573 zonnepanelen die ruim drie miljoen kilowatt stroom per jaar gaan leveren. Dat is genoeg voor duizend huishoudens.

Eerste paal geslagen voor Tankfarm Project ENGIE is bij Invista als main contractor verantwoordelijk voor de engineering, constructie en de realisatie rondom twee nieuwe roestvaststalen opslagtanks die nodig zijn voor het productieproces van nylon halffabricaten. De tanks zijn elk 2000 m³ groot en bestand tegen relatief hoge temperatuur. Doordat het product op hogere temperatuur kan worden opgeslagen, hoeft deze minder verdund te worden met transportwater en is minder stoom benodigd om dit water er later weer uit te krijgen.

Bekijk de partnerfilmpjes op www.petrochem.nl/partners-leden CONTENTPARTNERS

LEDEN VAN HET PETROCHEM PLATFORM

LEADER IN HIGH TEMPERATURE SOLUTIONS

Wilt u meer weten over lidmaatschap of partnering van het Petrochem platform, kijk dan op www.petrochem.nl of neem contact op met Janet Robben: janet@industrielinqs.nl - 020 312 2085

PET02 L_Platform.indd 30

05-02-19 18:37

‘EXPERTQU TES’ Dat doet mij mij denken aan het boek van de Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber, If Mayors Ruled the World. Daarin beschrijft hij dat het landen niet lukt om grote problemen op te lossen en steden juist wel. De ondertitel van het boek is Dysfunctional Nations, Rising Cities. [...] Regeringen van landen hebben last van soevereiniteit en ook speelt het belang van verkiezingen een forse rol. Heel veel problemen beperken zich niet tot de landsgrenzen. Denk bijvoorbeeld aan honger, drugs, criminaliteit, vluchtelingen, mensenhandel en milieu. Burgemeesters hebben geen last van deze blijkbaar knellende banden en kunnen veel ruimer denken.’

Dat na Borealis een paar maanden geleden nu ook INEOS voor Antwerpen kiest, zet de chemiesector in Vlaanderen meer dan ooit op de wereldkaart. Vooral de bouw van een hypermoderne kraker, op basis van de nieuwste technologie, is van groot strategisch belang omdat het van de jaren negentig geleden is dat er nog een dergelijke installatie in West-Europa is gebouwd. [...] Er is geen betere motivatie denkbaar om samen met de overheid te blijven werken aan een sterke internationale concurrentiepositie voor deze chemiecluster van wereldformaat.”’

Frank Beckx, Essencia, als reactie op de investering van 3 miljard door Ineos.

Henk Leegwater in zijn column in deze editie.

HET EXPERTPANEL VAN HET PETROCHEM PLATFORM BESTAAT UIT DE VOLGENDE SPECIALISTEN Johan Alebregtse Manufacturing & Technology Executive

Michel Grijpink Hogeschool Utrecht, Learning & Development consultant

Enrico Lammers Pro6com en DWG Process & Safety managing director/ partner

Genserik Reniers TU Delft, professor Safety and Security Science Group

Wouter Stam Flowid, managing director

Frank Beckx Essencia Vlaanderen, gedelegeerd bestuurder

Ronald Hoenen DSM Dyneema, site manager

Henk Leegwater Lexxin, consultant

Elsbeth Roelofs MVO Nederland, sectormanager Chemie, Inter­ nationaal MVO programma

Niek Stokman Bilfinger Tebodin West Nederland, sales manager oil & gas

Jos Benders voormalig topman Lyondell

Joris Hurenkamp Havenbedrijf Rotterdam, business manager

Bart Leenders Neste, managing director

Egbert Schellenberg FNV, vakbondsbestuurder procesindustrie

Gabriel Tschin Plant One Rotterdam, managing director

Sandra de Bont VOTOB, directeur

Emre Kaya Organik Kimya, site director

Frank de Leng Segin, new business manager

Dik Schipper voormalig production leader Dow Benelux

Henk Veldink Hexion, site manager

Plant Manager of the Year 2015

Jeroen van Woerden Cabot, general manager, Plant Manager of the Year 2016 Cor Zijderveld SBE, voorzitter

Plant Manager of the Year 2017

PET02 L_Platform.indd 31

Jan Bout Bout&Co, partner

Hans Kerkhoven voormalig topman Shell Global Solutions

Michel Leyseele Havenbedrijf Antwerpen, Head of Energy & Chemicals Department

John Schonewille Stratt+ Industrial Management, directeur

René Venendaal BTG Biomass Technology Group, algemeen directeur

Frans Brüning KH Engineering, business development manager

Cor Kloet voormalig algemeen directeur SPIE Nederland

Marit van Lieshout Kenniscentrum Duurzame Havenstad, Iector Procesoptimalisatie en -intensificatie

Gerald Schotman Shell, presidentdirecteur

Roelf Venhuizen voormalig voorzitter Profion en directeur NAM

Jan Van Doorslaer voormalig woordvoerder BASF Antwerpen

Tijs Koerts EPSC, operations director

Cor van de Linde iTanks, managing director

Jaap Schouten TU Eindhoven, professor

Roelof van Wijk Avebe, site director Foxhol

Niko van Gent voormalig woordvoerder Huntsman Holland

Cas König Groningen Seaports, directeur

Michel Meertens DSM, site director

Wim Soetaert Universiteit Gent, professor

Maaike de Wit Straatman Koster advocaten, advocaat

05-02-19 18:37

MAGAZINE ONLINE FILM EVENTS MEETINGS AWARDS EXPERTS LEDEN PARTNERS ZICHTBAARHEID BEREIK CONTACT KENNISDELING

Het Petrochem platform is een zelfstandig en onafhankelÄłk managementplatform voor de olie- en chemische industrie, gericht op opdrachtgevers en toeleveranciers in de hele keten van oliewinning, via raffinage en bulkchemie tot fÄłnchemie Het Petrochem platform deelt kennis en inspiratie door de integratie van netwerk, magazine, website, events, social media, film, verkiezingen, round tables en specials.

Het Petrochem platform versterkt uw netwerk.

Het Petrochem platform kent experts, leden en partners.

Meer weten: Janet Robben +31(0)20 31 22 085 janet@industrielinqs.nl

Het Petrochem platform biedt partners een optimale mix van zichtbaarheid, bereik, contact en kennisdeling.

www.petrochem.nl PET02_Advertenties.indd 32 170308 iLinqs Platformadv.indd 1

05-02-19 08-03-17 17:14 16:02

COLUMN

‘Het is de haven van Los Angeles gelukt de CO2-uitstoot met veertig procent te verminderen en daarmee die van de hele stad met zestien procent, terwijl de VS als geheel geen enkel commitment hebben.’

Voortouw nemen Wie had dat gedacht? Wij hebben als sector de meest invloedrijke man in ons midden: Feike Sijbesma, CEO van DSM. De Volkskrant stelt jaarlijks een lijst samen waarin vaak namen prijken van topmensen uit de publieke sector. Dit jaar staan de topmensen uit die sector, namelijk die van het Sociaal Cultureel Planbureau en de Nederlandse Bank, op nummer twee en drie. Overigens, tijdens een interview vorige maand in Buitenhof, relativeerde Sijbesma deze titel en antwoordde dat journalisten veel belangrijker zijn, omdat zij immers bepalen wat wij te horen krijgen.

Knellende banden Nu hij dan toch de meest invloedrijke Nederlander is, komt er hopelijk nog meer aandacht voor zijn boodschap. Al jarenlang stelt hij dat de economie weer terug moet naar zijn oorspronkelijke doel: gelukkig en gezond met elkaar leven. Het doel is niet om geld te verdienen, maar om waarde toe te voegen. In het interview bij het programma Buitenhof ging hij vooral in op het klimaatprobleem en focusseert daarbij op de reductie van CO2 omdat dit het belangrijkste middel is om de doelstellingen te bereiken. Het bedrijfsleven speelt weliswaar een belangrijke rol, maar hij legt toch de bal bij Europa neer om de juiste prijs op CO2 te zetten, die zijns inziens nu veel te laag is om het bedrijfsleven in beweging te brengen. Sijbesma legt het primaat wat betreft wet- en regelgeving dus bij de overheid neer, maar geeft tegelijkertijd ook aan dat het die overheid tot nu toe niet echt goed gelukt is.

Dat doet mij mij denken aan het boek van de Amerikaanse politicoloog Benjamin Barber, If Mayors Ruled the World. Daarin beschrijft hij dat het landen niet lukt om grote problemen op te lossen en steden juist wel. De ondertitel van het boek is Dysfunctional Nations, Rising Cities. Een mooi interview met Barber is te vinden bij De Correspondent, waarin hij in een taxi op weg is naar Schiphol nadat hij in Amsterdam uiteraard de burgemeester heeft bezocht. Een lezenswaardig stuk, zeker als je niet zijn ruim vierhonderd pagina’s tellend boek gaat lezen.

Regeringen van landen hebben last van soevereiniteit en ook speelt het belang van verkiezingen een forse rol. Heel veel problemen beperken zich niet tot de landsgrenzen. Denk bij-

voorbeeld aan honger, drugs, criminaliteit, vluchtelingen, mensenhandel en milieu. Burgemeesters hebben geen last van deze blijkbaar knellende banden en kunnen veel ruimer denken.

In zijn boek noemt hij een mooi voorbeeld. Het is de haven van Los Angeles gelukt de CO2-uitstoot met veertig procent te verminderen en daarmee die van de hele stad met zestien procent, terwijl de VS als geheel geen enkel commitment hebben.

Het Rotterdam Climate Initiative met de gemeente Rotterdam, het Havenbedrijf Rotterdam, DCMR Milieudienst Rijnmond en Deltalinqs als partijen is een mooi voorbeeld in Nederland.

Het RCI is op weg naar een vijftig procent reductie van CO2 in het jaar 2025. De voorzitter van het RCI? Gelukkig maar: de burgemeester van Rotterdam.

Dysfunctional governments De les van Benjamin Barber is dat regeringen niet in staat zijn om problemen die de landsgrenzen overtreffen op te lossen.

Andere entiteiten, zoals steden, die geen last van landsgrenzen hebben, lukt dat blijkbaar wel. Nu hoop ik maar dat onze meest invloedrijke Nederlander dit gedachtengoed doortrekt naar de CO2-reductie en zijn invloed heeft aangewend tijdens het World Economic Forum in Davos vorige maand. Feike Sijbesma geeft zelf het belang aan van CO2-reductie voor het bedrijfsleven, dus waarom zou het het bedrijfsleven dan niet het voortouw nemen?

Als zelfs de CEO van de grootste investeerder en vermogensbeheerder ter wereld, BlackRock, andere CEO’s oproept tot langetermijndenken en leiderschap, dan is dat niet kansloos.

Graag wil ik Feike daarna helpen bij het schrijven van zijn boek: How CEO’s rule the climate of the world!. Een ondertitel voor dat boek heb ik ook al: Dysfunctional governments, rising sustainable companies saving the world. Wat mij betreft wordt hij daarna uitgeroepen tot de meest invloedrijke wereldburger.

Henk Leegwater is onafhankelijk consultant. henk.leegwater@lexxin.com

PETROCHEM 2 - 2019 33

PET02 I Column.indd 33

05-02-19 18:43

PETROCHEM 2 - 2019 34

PET02 X Theamaspread.indd 34

05-02-19 18:45

THEMA: TANKOPSLAG

FOTO: LAURA VAN DER LINDE

• De energietransitie heeft ook zijn weerslag op de wereld van natte bulk. Zo bouwt Alpha Terminals in Vlissingen een tankpark dat ook klaar is voor nieuwe, schonere brandstoffen als ammoniak. De uitbreiding van Vopak op de Botlek Terminal is weer een ander uitvloeisel van de energietransitie: styreen wordt namelijk ingezet voor isolatie en lichte materialen voor de transportsector.

• Er wordt veel geïnvesteerd in tankopslag in Nederland en Vlaanderen. In ons projectenoverzicht is te zien dat er de komende jaren meer dan 1,5 miljard euro wordt besteed aan ruim 3,9 miljoen kubieke meter nieuwe opslagcapaciteit. Petrochem zoekt uit wat voor veranderingen invloed hebben op de tankopslag in Nederland en Vlaanderen.

PETROCHEM 2 - 2019 35

PET02 X Theamaspread.indd 35

05-02-19 18:45

PROJECTEN

Energietransitie leidend in terminalinvesteringen De energietransitie heeft ook zijn weerslag op de wereld van natte bulk. Zo bouwt Alpha Terminals in Vlissingen een tankpark dat ook klaar is voor nieuwe, schonere brandstoffen als ammoniak.

De uitbreiding van Vopak op de Botlek Terminal is weer een ander uitvloeisel van de energietransitie: styreen wordt namelijk ingezet voor isolatie en lichte materialen voor de transportsector. De investeringen versterken in ieder geval de hub-functie van de ARA-regio, die nog altijd een strategische positie inneemt in de wereldhandel.

David van Baarle

Het is opvallend hoe veel momenteel wordt geïnvesteerd in nieuwe tankopslagcapaciteit. De economische hoogconjunctuur, nieuwe investeringen in de chemie, onrust op het internationale politieke speelveld en de overgang van een fossiele naar een koolstofloze energievoorziening dragen allemaal bij aan groei in de Amsterdam, Rotterdam, Antwerpen (ARA) regio.

Wat dat aangaat profiteert ook Alpha Terminals van de gunstige omstandigheden. Het bedrijf ontwikkeld een tankpark aan de monding van de Sloehaven in Vlissingen-Oost. Alhoewel het bedrijf vooral voorsorteert op de komende energietransitie. CEO van het nieuw opgerichte bedrijf Mike van Croonenburg voorziet de komende jaren een volatielere markt waar fossiele brandstoffen langzaamaan plaats maken voor schonere alternatieven. ‘De energiehandel is sowieso een wereldhandel’, zegt Croonenburg. ‘De ARA-regio speelt al lang een spilfunctie in de handel met bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Afrika en uiteraard het Europese achterland.

De kracht van de terminal die we in Vlissingen gaan bouwen, is dat we hem zeer flexibel inrichten zodat we snel kunnen inspringen op verschuivingen in de markt. Dat doen we met name door de tanks en leidingen te configureren voor de vloeistoffen die hogere eisen stellen.

Het is namelijk eenvoudiger om een minder veeleisende vloeistof op te slaan in een tank die zwaarder gedimensioneerd is dan andersom.’

Verder is tempo belangrijk voor de traders die gebruik maken van de terminal.

‘Om de laadtijden zo kort mogelijk te houden, kiezen we voor grotere pompen met meer capaciteit en grotere diameters leidingen. Daardoor hoeven schepen minder lang aan de steiger te liggen.

Die kunnen overigens tijdens het laden gebruikmaken van walstroom, waardoor ze geen emissies hebben tijdens het laden en lossen.’

Verbreding Dat de opslagmarkt gunstig is, blijkt wel uit de verbreding van de scope van het project. Croonenburg: ‘Initieel zouden we 34 tanks bouwen met een capaciteit van vijfhonderdduizend kuub. Inmiddels zitten we aan de 59 tanks met een capaciteit van 720.000 kuub. De oorspronkelijke investering van 250 miljoen euro, is nu dan ook verhoogd naar 450 miljoen euro. Havenbedrijf North Sea Port, een fusie tussen de havens van Gent en Zeeland Seaports, heeft zestien hectare grond beschikbaar gesteld om een park te bouwen dat aan de huidige, verscherpte wet- en regelgeving voldoet.

Zo moeten de tanks verder uit elkaar staan dan in bestaande tankopslagparken gebruikelijk is. Maar ook andere milieu – en veiligheidsmaatregelen zijn strenger dan dertig jaar geleden, toen veel tankparken werden gebouwd. Al die maatregelen maken de bouw weliswaar duurder, maar we denken daar in de toekomst van te kunnen profiteren. We proberen de tanks te vergunnen op zo veel mogelijk producten, zodat we in de toekomst kunnen aansluiten op veranderingen in het energielandschap.’

Zo ligt in de lijn der verwachting dat diesel op den duur wordt uitgefaseerd.

Aan de andere kant komen nieuwe brandstoffen op die de emissies van de transportsector en de energiebedrijven omlaag moet krijgen. ‘Zo bekijken we de mogelijkheden om ammoniak op te slaan. Maar ook LPG kent een betere CO2-footprint dan diesel en is daardoor een interessant alternatief ’, aldus Croonenburg.

PETROCHEM 2 - 2019 36

PET02 X1 Project.indd 36

05-02-19 18:46

FOTO: PXHERE

Lumpsum Alpha Terminals is een dochterbedrijf van het Zwitserse PSB Alpha, dat al jarenlang actief is als vastgoedhandelaar in de energiemarkt. ‘We hebben heel wat parken helpen ontwikkelen en weten waar een goede terminal aan moet voldoen’, zegt Croonenburg. ‘Het zelf bedrijven van een terminal is wel nieuw, maar we zullen ervaren en bedreven mensen inzetten om het park zo goed en efficiënt mogelijk te managen. De contracten voor een aantal tanks liggen al klaar en we zullen het park ook inzetten voor tradingactiviteiten. De locatie van de haven van Vlissingen is gunstig omdat het aan zeer diep water ligt en bovendien toegang biedt tot de Westerschelde en het kanaal Gent-Terneuzen. Daarmee kunnen we zowel de internationale energiehandel als het Europese achterland bedienen.’

Zover is het nog niet. De MER-procedure is ingezet en de grond wordt nog onderzocht. Verder wordt ook nog akoestisch onderzoek verricht om de impact op de directe omgeving te meten.

Croonenburg: ‘We krijgen alle medewerking van North Sea Port, dat blij is met de investering in de haven. De directe omgeving heeft nog steeds last van de

Moone (Vopak): ‘Het is belangrijk om terminals up-to-date te houden, ook in het kader van de strenger wordende regelgeving.’ gevolgen van het drama rondom fosforfabriek Thermphos, dat in 2012 failliet ging.’ Dat faillissement kostte niet alleen veel banen, maar had ook een vervelende nasleep omdat het terrein was vervuild met fosforslib. ‘We bieden werkgelegenheid aan zo’n tachtig lokale werknemers en vergroten de vloeibare bulkcapaciteit, wat de haven strategisch versterkt’, zegt Croonenburg. ‘Hoewel ook wij waar nodig automatiseren, vertrouwen we liever op de ogen en oren van de ervaren medewerkers. De mens kan vaak beter beslissingen nemen, uiteraard wel ondersteund door de mogelijkheden die de huidige techniek brengt.’

Zodra de MER-vergunningen rond zijn, kan de Frans/Griekse aannemer starten met de bouw van de tanks, steiger en leidingen. ‘We hebben een lumpsum turnkey contract afgesloten en verwachten begin 2020 te kunnen starten met de bouw. Dan hebben we 24 maanden nodig om in 2022 te kunnen beginnen met de handel.’

Styreen Ook Vopak blijft uitbreiden. En ook deze uitbreiding heeft zijdelings te maken met de energietransitie. De uitbreiding vindt plaats op de Botlekterminal, een van de drie terminals die het bedrijf beheert in de Rotterdamse regio. De vijftien tanks, met een opslagcapaciteit van 63 duizend kubieke meter, worden speciaal gebouwd voor de opslag van styreen. Managing director Walter Moone: ‘Styreen wordt met name ingezet voor de productie van lichte materialen voor auto’s, isolatiemateriaal voor de bouw en diverse andere producten die het energieverbruik moeten temperen. Aangezien de komende jaren in het teken staan van energiebesparing en verduurzaming, verwachten we ook een groei in de op- en overslagbehoefte van deze chemische grondstof. Vanwege de eigenschappen van de stof, moeten de tanks worden uitgevoerd in roestvrij staal en zullen we zowel de tanks als de leidingen moeten isoleren. Styreen moet PETROCHEM 2 - 2019 37

PET02 X1 Project.indd 37

05-02-19 18:46

Adv Mainnovation 210x297 met afloop3mm.indd 1 PET02_Advertenties.indd 38

19-09-18 14:56 05-02-19 17:14

Flexibel De op- en overslag van chemische producten is volgens Moone nauwelijks te vergelijken met de oliehandel. ‘Waar bij oliehandel snelheid en prijs vooral leidend is, is bij chemische producten de kwaliteitscomponent en leveringszekerheid belangrijker. Klanten willen zeker weten dat ze op tijd hun producten in de juiste kwaliteit geleverd krijgen en hebben meestal een directe relatie met hun leveranciers.’

De impact voor de Vopak Botleksite zal iets minder groot zijn dan die van Alpha Terminals in Vlissingen. De tanks kunnen worden aangesloten op bestaande infrastructuur en steigers. ‘We grijpen de gelegenheid wel aan om ook te investeren in een nieuw laadstation voor trucks en uitbreiding in de treinstation capaciteit.’

Bovendien merkt ook Moone dat de wet- en regelgeving strenger wordt.

‘Die zijn de afgelopen jaren behoorlijk aangescherpt. Zo merken we hogere eisen wat betreft emissiebeperking en brandbestrijding. Met name de stationaire brandblusvoorzieningen vergen extra investeringen. Die eisen zijn er niet voor niets, dus het zijn investeringen die je zeker doet. Tel daarbij op dat ook de aannemers profiteren van de hoogconjunctuur en onder druk staan wat betreft personeelsbezetting, waardoor projectkosten aardig kunnen oplopen. De verwachte waarde van een project moet zo’n investering wel kunnen verantwoorden.

Gelukkig lukte dat voor dit project. Dat heeft met name te maken met het feit

FOTO: VOPAK

namelijk niet teveel opwarmen, anders gaat de kwaliteit onherstelbaar achteruit door polymerisatie.’

Hoewel Vopak op zijn TTR-site al opslagcapaciteit voor styreen bood, past de verwachte groeimarkt meer bij de faciliteiten die de Botlek Terminal biedt.

Moone: ‘De terminal heeft niet alleen veel waterkant, maar ook efficiënte bloktrein- en trucklaadsystemen. De nieuwe investering is dan ook deels een consolidatie van wat we al deden, maar we verwachten wel degelijk ook een groei de komende jaren. Zo zien we een verschuiving van importen uit Noord-Amerika, waar de petrochemie lagere kosten heeft voor energie en feedstock. Maar ook de Europese chemie investeert in uitbreiding van zijn productiecapaciteit.’

dat het systeem flexibel is ontworpen.

Naast styreen kan het dus voor meerdere producten worden ingezet. We zouden de tanks nu al vol kunnen krijgen, dus hoe sneller we kunnen beginnen hoe beter.’

Supply chain Inmiddels is de bouw van de tanks in volle gang. De Belgische aannemer Ivens Group is verantwoordelijk voor de bouw van de roestvrijstalen opslagtanks terwijl Spie mechanical engineering, piping en manifolds voor zijn rekening neemt.

Het eveneens Belgische Cordeel bouwt de tankput voor vijftien opslagtanks, de fundaties voor het onderstation, weegbrug en leidingbruggen. Als alles goed verloopt, kan het park in het tweede kwartaal van 2020 in gebruik worden genomen.

Moone verwacht de komende jaren nog wel meer investeringen in de wereld van tankopslag. ‘Het is belangrijk om terminals up to date te houden, ook

in het kader van de strenger wordende regelgeving. Maar ook de energietransitie vraagt om andere vormen van opslag.

Ethanol is bijvoorbeeld een interessante biobrandstof die een belangrijke rol kan spelen in de transitie naar schonere brandstoffen. In het verlengde daarvan moet de branche ook nadenken over hoe we ons eigen systeem zoveel mogelijk kunnen verduurzamen. Met name wegtransport staat steeds meer onder druk omdat het lastig te verduurzamen is, maar ook congestie bevordert. Wij hebben zelf al meerdere tankopslaglocaties geïntegreerd via pijpleidingen en maken gebruik van zowel eigen leidingen als de multicore-leiding. Daarmee voorkom je weg- en binnenvaartverkeer en ontlast je de omgeving. We denken er over om onze eigen infrastructuur ook aan derden beschikbaar te stellen. Uiteindelijk moet ook daar de businesscase wel kloppen, maar de gehele branche, en het milieu is gebaat bij meer efficiency in de supply chain.’ ■ PETROCHEM 2 - 2019 39

PET02 X1 Project.indd 39

05-02-19 18:46

MARKT

Investeringen in de tankopslag Er wordt veel geïnvesteerd in tankopslag in Nederland en Vlaanderen. In ons projectenoverzicht (vanaf bladzijde 42) is te zien dat er de komende jaren meer dan 1,5 miljard euro wordt besteed aan ruim 3,9 miljoen kubieke meter nieuwe opslagcapaciteit. Petrochem zoekt uit waarom er nu veel wordt geïnvesteerd en wat voor veranderingen invloed hebben op de tankopslag in Nederland en Vlaanderen.

Dagmar Aarts

Het merendeel van de investeringen in de tankopslag wordt gedaan in Rotterdam, Vlissingen en Antwerpen. Het gaat om compleet nieuwe terminals en om uitbreidingen van bestaande terminals.

Als redactie van Petrochem viel het ons op dat er veel tankopslagprojecten in ons projectenoverzicht staan. We vroegen we ons af waarom. Wat zijn de veranderingen in die sector? Die schijnbaar makkelijke vragen, bleken niet zo heel eenvoudig te beantwoorden. Bijna niemand wil openlijk praten over de investeringen die op het moment worden gedaan in de tankopslagwereld. Waarschijnlijk omdat het om concurrentiegevoelige informatie gaat en omdat de veranderingen die invloed hebben op de tankopslagwereld, niet altijd duidelijk zijn. Zoals de Bato (de Belgische associatie van tankopslagbedrijven) aangeeft over sommige zaken in dit artikel: ‘Het is een gevoel, maar we kunnen het niet hard maken met cijfers.’

De Votob (Vereniging van Nederlandse tankopslagbedrijven) verwees voor antwoorden door naar verschillende bedrijven.

Investeringen Vlaanderen De investeringen in Vlaanderen zijn wat gemakkelijker te verklaren dan in Nederland. In België wordt momenteel veel geïnvesteerd in chemie en dat is ook terug te zien in de investeringen in de tankopslag. Alle grote tankopslaginvesteringsprojecten in Vlaanderen die bij ons bekend zijn (zie ons projectenoverzicht) laten zien dat die gebruikt gaan worden voor de chemie.

Bedrijven slaan hun eigen product niet meer op, maar laten dat steeds vaker door een onafhankelijke terminal doen volgens de Bato. Zo bouwt Oiltanking Antwerp Gas Terminal een nieuwe opslagtank om het propaan van Borealis

op te slaan en voor Ineos bouwt hetzelfde bedrijf een butaantank.

Naast de groei in de opslag voor chemie, ziet de Bato ook dat het petroleumsegment groeit. Een verklaring is te vinden in de ‘onbalans’ in de wereldmarkt. Die onbalans is het gevolg van de handelsproblematieken, zoals de handelsoorlog tussen VS en China. Als er dan zaken moeten worden opgeslagen, is de ARA-regio (Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen) de toegangspoort tot Europa.

Investeringen Nederland Onze goed ingewijde bronnen in de Nederlandse opslagwereld herkennen trouwens niet dat hier meer wordt opgeslagen door handelsproblematiek.

Volgens hen zijn er in Nederland verschillende redenen voor de investeringen in de tankopslag. Een groot gedeelte zijn vervangingsinvesteringen. Veel tanks zijn al veertig jaar oud en zijn aan vernieuwing toe. Om ze aan de nieuwste kwaliteitseisen en regelgeving te laten voldoen, is het vaak handiger en goedkoper om compleet nieuwe tanks neer te zetten dan om de oude te renoveren. Er is volgens onze bronnen ook meer vraag naar moderne tanks omdat de kwaliteitseisen voor het opslaan van chemische producten steeds belangrijker wordt.

Net als in België, wordt ook in Nederland geïnvesteerd omdat bedrijven hun producten niet meer zelf op willen slaan.

Het is niet hun corebusiness. Daarom worden een aantal terminals ‘op aanvraag’ gebouwd. Een voorbeeld daarvan is de HartelTankTerminal die HES International gaat bouwen op de Maasvlakte.

Dit wordt wel een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal. In totaal wor-

PETROCHEM 2 - 2019 40

PET02 X2 Markt.indd 40

05-02-19 20:45

FOTO: HES

Impressie van de HES HartelTankTerminal

den 52 tanks gebouwd, met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter aan op- en overslag van olieproducten en brandstoffen. Het project kost enkele honderden miljoenen euro’s.

Uitbreidingen Hoewel de investeringen in de chemie vooral in Antwerpen plaatsvinden, worden er ook in Nederland tanks voor gebouwd. Zo bouwt Vopak Rotterdam Botlek vijftien nieuwe roestvrijstalen opslagtanks voor styreen met een totale opslagcapaciteit van 63 duizend kubieke meter. Styreen is een grondstof die wordt gebruikt voor de productie van een breed scala aan consumptiegoederen zoals verpakkingen, isolatie en voor de productie van auto’s.

Verder breiden ook andere bestaande terminals uit zoals Rubis en LBC. Rubis Terminal in Rotterdam verdubbelt voor 120 miljoen euro haar capaciteit en LBC verdrievoudigt haar huidige capaciteit in de Maasstad.

Als redactie wilden we ook graag weten of er naast de chemie nog meer groei-

De komende jaren wordt meer dan 1,5 miljard euro besteed aan ruim 3,9 miljoen kubieke meter nieuwe opslagcapaciteit.

markten zijn in de tankopslag. Een van onze experts ziet dat er groei zit in de food, feed en in de used cooking oils.

Dit zijn echter allemaal wel relatief kleine stromen in vergelijking met chemie en mineralen.

Energietransitie Dat we in onze projectendatabase geen investeringen in Amsterdam hebben staan, is volgens onze bronnen logisch.

In de Nederlandse hoofdstad is geen ruimte meer voor nieuwe tanks voor fossiele brandstoffen. Onderdeel van de strategie van de haven is om andere lading aan te trekken.

De verwachting is dat er in Amsterdam in de toekomst wel investeringen worden gedaan in groene energie, maar wanneer

dat is, weet nog niemand. Wie nu nieuwe tankopslag bouwt, houdt natuurlijk wel rekening met het opslaan van bijvoorbeeld bioproducten in de toekomst. In tegenstelling tot wat in het voorgaande artikel staat, geeft de Bato aan dat verduurzaming nu niet heel veel invloed heeft op de opslagwereld. ‘Wat betreft het opslaan van chemieproducten maakt het niet uit of een product gemaakt is uit aardolie of een andere grondstof. Als het vloeibaar is, kunnen we het opslaan. Het is misschien wat kort door de bocht, maar daar komt het wel op neer.’

Een andere bron geeft aan dat tankterminals er zijn om energie op te slaan. ‘Wat de energiedrager is, maakt niet uit. Op een gegeven moment kan je een rij accu’s ook een terminal noemen.’ ■ PETROCHEM 2 - 2019 41

PET02 X2 Markt.indd 41

05-02-19 20:45

PROJECTEN CHEMIE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2021

BASF breidt stapsgewijs de capaciteit van haar alkoxyleringseenheid in Antwerpen uit.

De eenheid is een downstream-activiteit van de ethyleenoxideproductie. In 2021 moet de productiecapaciteit met 25 procent zijn verhoogd.

Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: 1 miljard euro Afronding: medio 2022

Borealis gaat op haar productiesite in Kallo een fabriek bouwen voor propaandehydrogenering. Deze krijgt een capaciteit van 750.000 ton per jaar. In het eerste halfjaar van 2022 zou de fabriek moeten opstarten.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Borealis Waar: Kallo Investering: onbekend Afronding: 2020

Borealis breidt de capaciteit van zijn polypropeenfabriek in Kallo uit met tachtig kiloton. De verwachting is dat de toegevoegde capaciteit in 2020 in gebruikt kan worden genomen. De capaciteitsverhoging is bedoeld om ten volle te profiteren van de nieuwe propaandehydrogeneringfabriek in Kallo.

Opdrachtgever: Covestro Waar: Antwerpen Investering: 300 miljoen euro Afronding: 2022

Covestro wil driehonderd miljoen euro investeren in de bouw van een nieuwe productie-eenheid voor aniline in Antwerpen. De opstart van de nieuwe eenheid wordt verwacht in 2022. Aniline is een grondstof voor MDI, dat vervolgens een voorproduct is van polyurethaan hardschuim.

Opdrachtgever: Evonik Waar: Antwerpen Investering: hoog tweecijferig miljoenenbedrag Afronding: medio 2019

Evonik investeert in een uitbreiding van de capaciteit voor pyrogene silica in Antwerpen.

De nieuwe installaties moeten in de zomer van 2019 operationeel zijn. Dankzij de uitbreiding zal Evonik vanuit Antwerpen niet alleen hydrofiele, maar ook hydrofobe silica aan haar klanten kunnen leveren. Evonik heeft niet naar buiten gebracht hoeveel miljoen euro ze investeert, alleen dat het om een ‘hoog tweecijferig miljoenenbedrag’ gaat.

UPDATE Opdrachtgever: Ineos Waar: Lillo (Antwerpen) Investering: 3 miljard euro Afronding: 2024

Ineos investeert 3 miljard euro in een nieuwe ethaankraker en een propaandehydrogeneringsfabriek in Lillo (Antwerpen). De propaandehydrogeneringsfabriek zal per jaar 750.000 ton propaan kunnen omzetten in propeen. De capaciteit van de kraker wordt waarschijnlijk 1,25 miljoen ton, maar dat getal moet nog worden gespecificeerd.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Antwerpen en Zwijndrecht Investering: 4 miljoen en 40 miljoen Afronding: begin 2019

Ineos Oxide breidt de capaciteit van haar fabriek voor de productie van ethylideennorborneen in Antwerpen uit. Via een debottlenecking wordt de capaciteit van de fabriek vergroot met 7.500 ton, waarmee de totale capaciteit 35.500 ton per jaar wordt. Begin 2019 moet de debottlenecking zijn afgerond. Daarnaast investeert het bedrijf veertig miljoen euro in een nieuwe productie-unit, Alkox 6.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Zwijndrecht Investering: 150 miljoen euro Afronding: begin 2019

Ineos Oxide investeert honderdvijftig miljoen euro in diverse projecten op haar site in Zwijndrecht, Antwerpen. Zo komt er tweeduizend ton opslagcapaciteit voor ethyleenoxide bij. Daarnaast worden diverse fabrieken gedebottlenecked en wordt de productiecapaciteit voor derivaten van ethyleenoxide uitgebreid. Daarvoor wil het bedrijf een zesde alkoxyleringseenheid opstarten.

Opdrachtgever: Ioniqa Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: 2019

Ioniqa bouwt op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen zijn eerste upcyclingfabriek voor PET-plastic, waarin dit afval volledig circulair worden omgezet naar een hoogwaardige grondstof voor PET. De aanvoer van het benodigde afval is voor de fabriek al verzekerd, evenals de afzet van de nieuwe, pure PET-grondstof. De fabriek krijgt een capaciteit van 10.000 ton per jaar.

PETROCHEM 2 - 2019 42

PET02 K_Projecten.indd 42

05-02-19 20:47

PROJECTEN Opdrachtgever: Kaneka Waar: Westerlo Investering: 34 en 15 miljoen euro Afronding: eind 2018 en begin 2019

Kaneka investeert 34 miljoen euro in een extra lijn voor silicone polymeren. Eind 2018 moet de installatie operationeel zijn. Daarnaast investeert het vijftien miljoen euro in extra productiecapaciteit voor schuimen van polyetheen en polypropeen. Het project omvat de bouw van extra geavanceerde faciliteiten met optimale procesbeheersbaarheid, waardoor hoogwaardige productinnovaties mogelijk zijn. De uitbreiding wordt begin 2019 afgerond.

Opdrachtgever: Kemira Waar: Botlek Investering: 30 miljoen Afronding: begin 2019

Kemira investeert 30 miljoen euro in een uitbreiding van de productiecapaciteit voor polymeren die worden gebruikt bij chemical enhanced oil recovery. De nieuwe capaciteit op de site in de Botlek kan naar verwachting in het begin van 2019 in gebruik worden genomen.

Opdrachtgever: Kronos Waar: Gent Investering: 36 miljoen Afronding: 2022

Kronos, producent van titaandioxide, investeert 26 miljoen euro in een uitbreiding van productiecapaciteit. Er komt een grotere pigmentfilter en mogelijk een vierde stoommaler en nieuwe verpakkingslijn. Hierdoor kan de productiecapaciteit verhoogd worden naar 120.000 ton per jaar. Daarnaast investeert het bedrijf 10 miljoen euro in energierecuperatie.

Opdrachtgever: Mitsui Chemicals Waar: Geleen Investering: 18,4 miljoen euro Afronding: medio 2020

Mitsui Chemicals investeert 18,4 miljoen euro in een fabriek voor het compounderen van polypropeen. De fabriek wordt in Geleen gebouwd een krijgt een productiecapaciteit van 30.000 ton per jaar. Volgens de planning zal de productie medio 2020 van start gaan.

Opdrachtgever: Morssinkhof Rymoplast Waar: Heerenveen Investering: 20 miljoen Afronding: begin 2019

Morssinkhof Rymoplast gaat een fabriek voor kunststofrecycling bouwen in Heerenveen. De fabriek wordt gebouwd naast de kunststofsorteerinstallatie van Omrin, HVC en Midwaste. De hypermoderne fabriek zal PP en HDPE uit consumentenafval verwerken tot nieuwe grondstoffen voor hoogwaardige toepassingen.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2021

Om ook tijdens periodiek onderhoud aan de vraag naar chloor te kunnen voldoen, bereidt Nouryon een investering voor in twee parallelle productielijnen die los van elkaar kunnen functioneren. Dankzij het splitsen van de Rotterdamse fabriek kan het bedrijf straks continu via pijpleidingen chloor aan klanten leveren.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Sabic Waar: Bergen op Zoom Investering: onbekend Afronding: 2020

Sabic gaat de productie van polyfenyleenether (PPE) in Bergen op Zoom hervatten. Het bedrijf sloot de PPE-fabriek in 2014, maar wil deze volgend jaar opnieuw in productie nemen. PPE is de basis voor Noryl en de capaciteitsuitbreiding is dan ook bedoeld om aan de toenemende vraag naar Noryl kunststoffen te voldoen.

Opdrachtgever: Sekisui Waar: Geleen en Roermond Investering: 155 miljoen Afronding: 2020

Sekisui Chemical investeert 155 miljoen euro in een uitbreiding van de productie in Geleen en Roermond. Beide fabrieken krijgen er tot 2020 een derde productielijn bij voor folies in gelamineerd glas voor autoruiten.

Opdrachtgever: Sekisui Polymatech Waar: Roermond Investering: 12,3 miljoen euro Afronding: voorjaar 2020

Sekisui investeert 12,3 miljoen euro in een nieuw bedrijf, Sekisui Polymatech, en een fabriek in Roermond waar thermische interfacematerialen zullen worden geproduceerd.

Deze worden gebruikt in elektrische en plug-in hybride voertuigen tegen de warmte van de lithium-ionbatterijen. Volgens planning is de fabriek begin 2020 operationeel.

Opdrachtgever: Teijin Aramid Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: eerste kwartaal 2019

Teijin Aramid gaat haar aramide-productiecapaciteit voor de Twaron supergaren uitbreiden. Het bedrijf investeert daartoe in een nieuwe spin-technologie voor de fabriek in Emmen. De uitbreiding van de spin-capaciteit staat gepland voor het eerste kwartaal van 2019.

PETROCHEM 2 - 2019Â Â 43

PET02 K_Projecten.indd 43

05-02-19 20:47

PROJECTEN Opdrachtgever: Vynova Waar: Tessenderlo Investering: onbekend Afronding: begin 2019

Vynova breidt in Tessenderlo de capaciteit voor de productie van natriumhydroxide aanzienlijk uit. De uitbreiding zal tegelijkertijd extra capaciteit van chloor opleveren, die kan worden gebruikt voor de productie van ethyleendichloride. De voltooiing van het project wordt begin 2019 verwacht.

GROEN EN BIO Opdrachtgever: BioMCN Waar: Farmsum Investering: honderd miljoen euro Afronding: begin 2019

BioMCN renoveert een productielijn voor methanol, die sinds 2005 in de mottenballen lag. De herstart voegt 430.000 ton toe aan de productiecapaciteit. Ook investeert het bedrijf 1,2 miljoen euro in een installatie waarmee CO2, dat ontstaat bij de productie van biogas, kan worden omgezet in bio-methanol. Dit levert zo’n 15.000 ton bio-methanol op.

Opdrachtgever: IGE Solutions Waar: Amsterdam Investering: 28 miljoen euro Afronding: begin 2019

Een nieuwe fabriek in Amsterdam gaat per jaar ruim 30 miljoen liter brandstof voor de scheepvaart produceren uit 35.000 ton niet-recyclebaar plastic. IGE Solutions gebruikt daarvoor een bewezen technologie, die mede dankzij overheidssubsidie voor energieinnovatie voor het eerst commercieel wordt ingezet.

Opdrachtgever: PMC Waar: mogelijk Delfzijl Investering: onbekend Afronding: medio 2020

Purified Metal Company laat in Delfzijl een fabriek bouwen die vervuild staalschroot recyclet tot een hoogwaardige grondstof voor de staalindustrie. Het Duitse ingenieursbureau Küttner en Visser & Smit Bouw gaan de fabriek turnkey bouwen en leveren die in juli 2020 op.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Sabic en Plastic Energy Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: 2021

Sabic investeert in een project voor de chemische recycling van moeilijk verwerkbaar plastic afval in een grondstof voor stoomkrakers. Het bedrijf werkt hierbij samen met Plastic Energy, een pionier in chemische recycling van kunststof afval. Voor de productie van Tacoil, een gepatenteerd product van Plastic Energy, bouwen ze op Chemelot een fabriek die naar verwachting in 2021 in bedrijf zal gaan.

OLIE, GAS EN OFFSHORE Opdrachtgever: OOS International Waar: Serooskerke Investering: 1 miljard euro Afronding: 2019

Het Zeeuwse bedrijf OOS International gaat met het Chinese China Merchant Industry Holdings twee nieuwe schepen bouwen voor het slopen en installeren van offshoreplatforms. De investering bedraagt bijna een miljard euro. De schepen moeten in 2019 klaar zijn.

RAFFINAGE Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

BASF Antwerpen investeert onder de noemer Feedstock Flexibility Antwerp fors in de flexibiliteit van zijn stoomkraker. Deze kan straks meer LPG verwerken en zal daardoor meer methaangas produceren. Dit kan vervolgens als grondstof in het ammoniakbedrijf worden gebruikt.

Opdrachtgever: Zeeland Refinery Waar: Vlissingen-Oost Investering: 40 miljoen euro Afronding: 2020

Zeeland Refinery investeert 40 miljoen euro in haar hydrocracker. Het bedrijf zet in op een extra reactor van dertig meter hoog, die naast de twee bestaande reactoren wordt gebouwd. Tijdens de grote onderhoudsstop van de raffinaderij in 2020 zal de nieuwe reactor worden verbonden met de bestaande installatie.

TANKOPSLAG UPDATE Opdrachtgever: Alpha Terminals Waar: Vlissingen Investering: 450 miljoen Afronding: 2022

Alpha Terminals investeert 450 miljoen euro in een nieuwe terminal voor vloeibare bulk in het havengebied van Vlissingen. De tankterminal krijgt 59 tanks met een gezamenlijke opslagcapaciteit van 720.000 kubieke meter. Daarnaast komt er een steiger voor het lossen en laden van zee- en binnenvaartschepen.

PETROCHEM 2 - 2019 44

PET02 K_Projecten.indd 44

05-02-19 20:47

PROJECTEN Opdrachtgever: Gate Terminal Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: medio 2019

Gate Terminal investeert in een debottlenecking van het pijpleidingsysteem in Rotterdam om vlotter schepen met LNG te kunnen laden. De snelheid van laden wordt daarmee verhoogd van 2.300 naar 4.000 kubieke meter p/u. De debottlenecking gebeurt zonder de fabriek stil te leggen. De werkzaamheden moeten medio 2019 klaar zijn.

Opdrachtgever: HES International Waar: Maasvlakte I Investering: enkele honderden miljoenen euro’s Afronding: eind 2019

HES International ontwikkelt op Maasvlakte 1 een tankterminal van 52 tanks met een totale capaciteit van circa 1,3 miljoen kubieke meter voor de op- en overslag van olieproducten en biobrandstoffen. De HES Hartel Tank Terminal wordt een onafhankelijke opslagterminal, maar BP heeft zich gecommitteerd aan het project, inclusief plannen voor pijpleidingverbindingen tussen hun raffinaderij en de terminal, die eind 2019 gereed is.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Zwijndrecht Investering: 20 miljoen euro Afronding: begin 2019

Ineos Oxide breidt in Zwijndrecht de opslagcapaciteit voor ethyleenoxide uit met vier grote opslagtanks van elk vijftig meter lang. Daarmee komt er 2.000 ton extra opslagcapaciteit bij.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: JPB Logistics Waar: Delfzijl Investering: ruim 10 miljoen euro Afronding: najaar 2019

Opslagbedrijf JPB Logistics plaatst negen nieuwe tanks op chemiepark Delfzijl. In de nieuwe tanks worden glycerine en methanol opgeslagen. Ook investeert het bedrijf in de modernisering van bestaande tanks en automatisering van laad- en lossystemen. De totale investering bedraagt ruim 10 miljoen euro. Met de nieuwe tanks krijgt het bedrijf er 36 duizend kubieke meter aan opslagcapaciteit bij. Onlangs zijn de eerste tanks geplaatst.

Opdrachtgever: Oiltanking Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: medio 2022

Oiltanking Antwerp Gas Terminal wordt de logistieke partner van Borealis voor de handling van propeen en propaan. Daarom bouwt het bedrijf een nieuwe opslagtank met een capaciteit van 135.000 kubieke meter propaan.

Opdrachtgever: OTAG Waar: Antwerpen Investering: ruim honderd miljoen euro Afronding: 2019

Oiltanking Antwerp Gas Terminal (OTAG) investeert ruim honderd miljoen euro in nieuwe tankopslagcapaciteit en een nieuwe steiger. Met de bouw van een 135.000 kubieke meter butaantank zal in 2019 de capaciteit van de terminal bijna verdubbelen tot 273.000 kubieke meter. OTAG bouwt de butaantank voor Ineos.

Opdrachtgever: Rubis Terminal Waar: Rotterdam Investering: 120 miljoen euro Afronding: onbekend

Rubis Terminal breidt haar terminal in Rotterdam in vijf fases uit. In totaal bestaat de uitbreiding uit 45 tanks met een totale capaciteit van bijna 150.000 kubieke meter, waarmee een totale investering van 120 miljoen euro is gemoeid. Fase 2 van de uitbreiding wordt in het tweede kwartaal van 2020 afgerond.

Opdrachtgever: Sea-Mol Waar: Antwerpen Investering: 300 à 400 miljoen euro Afronding: medio 2021

De Japanse groep MOL Chemical Tankers investeert samen met havengroep SEAInvest 300 à 400 miljoen euro in de bouw van een tankterminal voor vloeibare chemicaliën. Hiervoor wordt de joint venture Sea-Mol opgericht. De terminal wordt in fasen gebouwd en krijgt uiteindelijk een capaciteit van 500.000 kubieke meter.

Opdrachtgever: Sea-Tank Terminal Waar: Antwerpen Investering: 250 miljoen euro Afronding eerste fase: begin 2019

Sea-Tank Terminal bouwt in Antwerpen een dedicated tankterminal voor een wereldspeler uit de chemiesector. In eerste instantie krijgt de terminal een capaciteit van 750.000 kubieke meter. In een tweede fase wordt er mogelijk meer capaciteit bijgebouwd. Naar verwachting duurt de bouw van de terminal twee jaar. De investering wordt geraamd op 250 miljoen euro.

Opdrachtgever: Totseanergy Waar: Antwerpen Investering: 100 miljoen euro Afronding eerste fase: medio 2019

Totseanergy, een joint venture van Total en de groep SEA-invest, investeert honderd miljoen euro in een nieuwe terminal in Antwerpen. De investering omvat acht nieuwe tanks van elk twintigduizend kubieke meter, drie bijkomende laad- en losplaatsen en een pijpleiding tussen de terminal en de raffinaderij van Total.

PETROCHEM 2 - 2019 45

PET02 K_Projecten.indd 45

05-02-19 20:47

kg/m3 t/h

kg/h

fact

°C

Continue flowmeting van koolwaterstoffen, ook bij gasinsluiting of veranderende dichtheid OPTIMASS serie – technology driven by KROHNE • Coriolis massaflowmeter met Entrained Gas Management (EGMTM): Geen verlies van het meetsignaal tot 100% gasinsluiting in het medium • DN1…400, 0,003…4.600 kg/h, -200…+400 °C • In roestvrijstaal, tantalium, titanium en Hastelloy® • Hoogste nauwkeurigheid voor ijkwaardige meting van gassen en vloeistoffen: MID 2014/32/EU, OIML, API &AGA

products

solutions

services

Meer feiten over OPTIMASS: www.krohne.nl/optimass

PET02_Advertenties.indd 46

05-02-19 17:14

PROJECTEN Opdrachtgever: Vopak Waar: Botlek Rotterdam Investering: onbekend Afronding: tweede kwartaal 2020

Vopak bouwt in Rotterdam vijftien nieuwe roestvrijstalen opslagtanks voor styreen en andere chemicaliën. Het gaat om 63.000 kubieke meter extra opslagcapaciteit op de Botlek-terminal. De expansie moet in het tweede kwartaal van 2020 gereed zijn.

Opdrachtgever: Vopak Waar: Vlissingen Investering: onbekend Afronding: 2020

Vopak investeert in twee nieuwe gasbullets bij haar gasopslag in Vlissingen. In totaal wordt er 9.200 kubieke meter opslagcapaciteit bijgebouwd. De verwachting is dat deze uitbreiding in het tweede kwartaal van 2020 in gebruik kan worden genomen.

UTILITIES NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Air Liquide Waar: Antwerpen Investering: 80 miljoen euro Afronding: 2020

Air Liquide investeert tachtig miljoen euro in de bouw van een waterstoffabriek op de site van Covestro in Antwerpen. Bijzonder is dat Covestro een deel van de CO2 die bij de productie vrijkomt, zal afvangen en gebruiken als grondstof in haar productieproces. De productie-unit zal naar verwachting in 2020 in gebruik worden genomen.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: Air Products Waar: Zuidbroek Investering: onbekend Afronding: oktober 2021

Air Products bouwt drie luchtscheidingsinstallaties voor een nieuwe stikstofinstallatie van Gasunie in Zuidbroek, Groningen. De stikstof wordt gebruikt om geïmporteerd aardgas geschikt te maken voor gebruik in Nederland. Naar verwachting begint Air Products in het najaar van 2019 met de bouw, nadat het vergunningentraject is afgerond en het terrein naast de bestaande stikstofinstallatie bouwrijp is gemaakt. De fabrieken gaan 180.000 kubieke meter stikstof per uur produceren zodra ze in oktober 2021 operationeel zijn.

NIEUW PROJECT Opdrachtgever: BP Geel Waar: Geel Investering: onbekend Afronding: 2021

BP Geel gaat een nieuwe stoomketel bouwen die ervoor zal zorgen dat de site ook betrouwbaar van stoom wordt voorzien als een van de twee bestaande ketels in onderhoud is. De komende jaren zullen de drie ketels op elkaar worden afgestemd om een optimale combinatie te maken. Zo zal een van de bestaande ketels op termijn een standby-ketel worden. Tegen 2021 moet dat proces rond zijn.

Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Bij Dow in Terneuzen wordt in 2018 een pilotinstallatie gebouwd om lagedrukstoom op te waarderen. Stoomrecompressie kan een belangrijke bijdrage leveren aan elektrificatie in de industrie. De pilotinstallatie bij Dow krijgt een capaciteit van tien ton per uur.

Opdrachtgever: EEW Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: begin 2019

EEW Energy from Waste breidt haar productiecapaciteit uit met een derde lijn. EEW levert energie in de vorm van stoom en elektriciteit aan de omliggende industrie op het chemiepark Delfzijl en in het industriegebied Oosterhorn. Het bedrijf maakt groene energie uit diverse soorten afval.

Opdrachtgever: Evides Industriewater Waar: Botlek Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het Rotterdamse haven- en industriegebied Botlek krijgt een centrale afvalwaterzuivering.

Nouryon, Huntsman, Emerald Kalama Chemical en Kemira hebben een intentieverklaring voor het project getekend. Evides Industriewater is de projectontwikkelaar en toekomstige bedrijfsvoerder van de nieuwe afvalwaterzuivering.

Opdrachtgever: Gasunie Transport Services Waar: Zuidbroek Investering: 500 miljoen Afronding: 2022

Gasunie Transport Services wil de stikstofinstallatie in Zuidbroek uitbreiden. Het project omvat ook een mengstation inclusief vier kilometer nieuwe leiding, en aansluitleidingen op bestaande gasleidingen en een stikstofleiding die is verbonden met de bestaande stikstofcaverne in Heiligerlee.

PETROCHEM 2 - 2019 47

PET02 K_Projecten.indd 47

05-02-19 20:47

BOUW & INFRA PARK | HARDERWIJK | 14 MAART [Sch

rijf

nu i

n]

LEVEN LANG LEREN Tijdens iMaintain 2019, het jaarcongres van het iMaintain platform en de NVDO, staat de mens centraal. Het bedienen, onderhouden, analyseren, interpreteren, concluderen en bijsturen is mensenwerk. Maar hoe zorgen we dat onze medewerkers up-to-date blijven en meegaan met alle nieuwe mogelijkheden?

Omdat ontwikkelingen snel gaan, moeten wij niet stil staan. Medewerkers worden niet langer opgeleid voor een functie, een taak, die jarenlang hetzelfde blijft. Een ‘Leven Lang Leren’ is het credo. Doorlopend leren, nieuwe kennis opdoen en zo up-to-date blijven. Hoe gaat u uw medewerkers meenemen naar de toekomst?

Ook wordt deze dag de winnaar van de Maintenance Manager of the Year verkiezing bekend gemaakt. De genomineerden delen hun visie op onderhoud met u en vertellen hoe zij maintenance op hoog niveau bedrijven.

En hoe zorgen zij ervoor dat hun medewerkers up-to-date blijven?

Laat u informeren en inspireren tijdens iMaintain 2019.

Programma 11.00 uur Aanvang congres • Opening door dagvoorzitters Laura van der Linde (iMaintain) en Maarten Habets (Maintenance Manager of the Year 2018) • Keynote Mariëtte Hamer (Voorzitter en kroonlid SER, lid RvT TU Eindhoven, voormalig kamerlid voor de fractie van de PvdA) • Break-out ronde m.m.v. Van Meeuwen, CoThink en VOMI 12.15 uur

13.15 uur Aanvang middagprogramma • Lezing Staf Seurinck (Vice President Robotics and Motion Division Benelux bij ABB) • Jos Sanders (Lector ‘leren tijdens de beroepsloopbaan’ aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) • Break-out ronde m.m.v. Van Meeuwen, CoThink en VOMI 15.00 uur

Korte break

15.30 uur Vervolg programma • Pitches genomineerden Maintenance Manager of the Year • Interactief m.b.v. Mentimeter en debat over ‘Leven Lang Leren’ • Lezing Lodewijk van der Borg (CEO Kaak Group) over innoverend ondernemerschap 17.00 uur

Initiatiefnemers:

Netwerklunch

Afsluiting dagprogramma en netwerkborrel

18.30 uur Aanvang avondprogramma met diner • Inspirerende lezing Eibert Draisma (uitvinder, ontwerper en kunstenaar) • Bekendmaking Maintenance Manager of the Year 2019

www.imaintain.info/congres PET02_Advertenties.indd 48 Hele pagina advertentie iMaintain 2019.indd 1

05-02-19 29-01-19 17:14 14:32

PROJECTEN Opdrachtgever: Gasunie en Enexis Waar: Wijster Investering: onbekend Afronding: medio 2019

Gasunie en Enexis bouwen vlakbij de groengasproductielocatie van Attero in Wijster (Drenthe) een enorme compressor. Deze Groen-gas-Booster comprimeert groen gas naar hoge druk zodat het kan worden ingevoed in het landelijke gasnet. De compressor zal medio 2019 in gebruik worden genomen.

Opdrachtgever: Groningen Seaports Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: begin 2019

De stoomleiding tussen Nouryon en Eneco Bio Golden Raand krijgt er achthonderd meter bij. Via deze uitbreiding gaat EEW de extra stoom die zij produceert, leveren aan Nouryon. De uitbreiding van de leiding moet in begin 2019 gereed zijn. Dan worden de installaties van EEW en Nouryon aangesloten..

Opdrachtgever: Havenbedrijf Rotterdam Waar: Europoort en Pernis Investering: 50 miljoen euro Afronding: 2019

Havenbedrijf Rotterdam wil tussen Europoort en Pernis een 25 kilometer lange pijpleiding aanleggen voor het transport van laagzwavelige dieselolie. Het zogenoemde Diesel Common Carrier System is bedoeld om bedrijven in de productie, opslag en handel in dieselbrandstoffen met elkaar te verbinden. De ingebruikname is gepland voor 2019.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: Zwijndrecht Investering: 30 miljoen Afronding: medio 2019

Ineos Oxide investeert in Zwijndrecht zo’n dertig miljoen euro in een nieuwe hoge-drukstoomketel met een capaciteit van 150 MWth. Vier tijdelijke hoge-drukboilers, die dienen als stand-by, zijn al in gebruik genomen.

Opdrachtgever: LyondellBasell en Covestro Waar: Maasvlakte Rotterdam Investering: 150 miljoen euro Afronding: 2020

LyondellBasell en Covestro investeren 150 miljoen euro in een ‘bio plant’ en verbrandingsinstallatie op de Maasvlakte. Daarin wordt het afvalwater van de productie van propyleenoxide en styreenmonomeer behandeld en omgezet in stoom. De stoom wordt gebruikt als een energiebron in de bestaande productiefaciliteit op de locatie. Hierdoor ontstaat een circulair proces. Het project moet in 2020 klaar zijn.

PILOTS EN PLANNEN Opdrachtgever: ArcelorMittal en Dow Waar: Gent Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2022

Staalproducent ArcelorMittal in België wil CO uit zijn afvalgassen leveren aan Dow Benelux in Terneuzen. Dow kan de CO met eigen overtollig waterstof combineren tot syngas. Allereerst worden twee proeffabrieken gebouwd in Gent. In 2022 wordt op basis van de pilots besloten of het businessplan economisch levensvatbaar is.

Opdrachtgever: ArcelorMittal Waar: Gent Investering: 87 miljoen euro Afronding: 2019/2020

Staalconcern ArcelorMittal, LanzaTech en Primetals Technologies investeren 87 miljoen euro in de Gentse vestiging van ArcelorMittal om bio-ethanol te maken uit gassen die vrijkomen bij staalproductie. Om de technologie van LanzaTech te testen, bouwen de partners een pilotplant, die ongeveer 80 miljoen liter bio-ethanol per jaar zal produceren.

Opdrachtgever: Avantium Waar: onbekend Investering: 20 miljoen euro Afronding: 2019

Avantium bouwt een nieuwe demonstratiefabriek die mono-ethyleenglycol (MEG) uit suikers gaat produceren. Het proces verloopt in één enkele stap en wordt Mekong genoemd. Waar de fabriek komt te staan is nog niet bekend, maar de ingebruikname is gepland voor 2019.

Opdrachtgever: o.a. Avantium Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: 100 miljoen euro Afronding: 2022

Avantium, Nouryon en RWE willen een bioraffinaderij bouwen op Chemie Park Delfzijl, waarin uit houtsnippers zuivere suikers worden gemaakt die kunnen dienen als grondstof voor verven en lakken. De fabriek krijgt een capaciteit van 130 kiloton houtsnippers per jaar, maar kan worden opgeschaald naar 350 kiloton. De fabriek is mogelijk in 2022 operationeel.

PETROCHEM 2 - 2019 49

PET02 K_Projecten.indd 49

05-02-19 20:48

u nie

w

di e e

tie

DACE Price Booklet 33ste editie

DACE Prijzenboekje met online richtprijzen voor industriële procesinstallaties Praktisch en onmisbaar bij • Raming van projecten • Kostenafweging van alternatieve uitvoeringen • Toetsing van offerteprijzen • Vergelijking eigen prijzen met marktprijzen U vindt in DACE Price Booklet in combinatie met de website www.dacepricebooklet.com richtprijzen van vrijwel elk onderdeel van industriële procesinstallaties.

Alle informatie in de nieuwe Engelstalige editie is volledig geactualiseerd. De online versie van DACE Price Booklet is toegankelijk via uw PC, tablet en smartphone.

Het DACE Prijzenboekje en website wordt verzorgd door leden van de DACE Special Interest Group Cost Engineering Process

Ga voor meer informatie of uw bestelling naar www.vakmedianetshop.nl/dace

PET02_Advertenties.indd 50

Industry, kostendeskundigen die actief betrokken zijn bij investeringsprojecten en midden in de praktijk staan.

05-02-19 17:14

PROJECTEN Opdrachtgever: BASF Waar: Antwerpen Investering: onbekend Afronding: onbekend

BASF wil de capaciteit van het geïntegreerde ethyleenoxidecomplex op haar Verbund-site in Antwerpen uitbreiden. Het gaat niet alleen om de productie van meer ethyleenoxide, maar ook om derivaten, zoals oppervlakte-actieve stoffen, ethanolamines en glycolethers.

De definitieve investeringsbeslissing wordt in 2019 genomen.

Opdrachtgever: Battolyser Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: begin 2019

Een joint venture van TU Delft en Proton Ventures gaat een Battolyser bouwen naast de Magnum-centrale van Nuon in Eemshaven. Deze installatie kan als een batterij elektriciteit opslaan of leveren, én water splitsen in waterstof en zuurstof door elektrolyse. De eerste battolyser van 15kW/60kWh wordt begin 2019 in Eemshaven geplaatst.

Opdrachtgever: BioBTX Waar: Groningen Investering: onbekend Afronding: 2020

BioBTX heeft een demofabriek op het Zernikepark in Groningen gebouwd om groene aromaten uit vloeibare biomassa te maken. In 2019 volgt een uitbreiding naar vaste stoffen zoals vaste biomassa en afvalstoffen zoals plastic. De pilot loopt tot eind 2020.

Opdrachtgever: BP Waar: Rotterdam-Europoort Investering: 1 miljard euro Afronding: onbekend

BP overweegt zijn raffinaderij in Rotterdam uit te breiden met een hydrocracker om producten als laagzwavelige diesel en kerosine te produceren. Daarnaast kan BP met dit proces basisolie produceren voor de productie van smeermiddelen. Met de bestaande hoeveelheid grondstoffen kunnen straks meer hoogwaardige producten worden geproduceerd.

Opdrachtgever: Chemours Waar: Dordrecht Investering: 75 miljoen euro Afronding: 2023

Chemours is van plan om 75 miljoen euro te investeren in de fabriek in Dordrecht om emissies te verlagen. Het gaat om een reductie met 99 procent van de totale GenX-emissies tegen het einde van 2020 ten opzichte van 2017. Daarnaast gaat het om een emissiereductie van alle organische en gefluorideerde stoffen met tachtig procent in 2023.

Opdrachtgever: Corbion Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Corbion heeft plannen voor de bouw van een nieuwe melkzuurfabriek. De kans is groot dat de fabriek in Europa komt en Nederland zou dan een goeie kanshebber zijn als locatie.

De fabriek zal een capaciteit van meer dan 100.000 ton per jaar krijgen.

Opdrachtgever: Dow Waar: Terneuzen Investering: paar honderd miljoen euro Afronding: onbekend

De beslissing is nog niet gevallen maar Dow in Terneuzen maakt wel kans op de bouw van een nieuwe plasticfabriek. Het hoofdkantoor overweegt de mogelijkheden en kijkt daarbij naar de businesscase en naar welke soorten plastics Dow in Terneuzen kan maken op basis van de aanwezige grondstoffen.

Opdrachtgever: Dow Benelux en Tata Steel Nederland Waar: IJmuiden Investering: 1 miljard euro Afronding: 2025-2027

Dow Benelux en Tata Steel Nederland overwegen in IJmuiden een fabriek te bouwen, die rookgassen van Tata’s hoogovens afvangt en het koolmonoxide omzet in synthetisch gas.

Dow kan in Terneuzen daarvan plastics maken. De bouw hangt af van het succes van twee proefprojecten die eind 2018 en 2019 van start gaan. Twee testinstallaties bij ArcelorMittal in Gent worden daarvoor verplaatst naar IJmuiden, om bij Tata Steel het proces te testen.

Opdrachtgever: o.a. Enerkem Waar: Rotterdam Investering: 200 miljoen euro Afronding: 2021

Een samenwerkingsverband van Nouryon, Van Gansewinkel, Air Liquide, AVR, Enerkem en Havenbedrijf Rotterdam wil een waste-to-chemicals-fabriek in Rotterdam realiseren. De installatie zal uit ongeveer 360.000 ton huishoudelijk en bedrijfsafval synthesegas en vervolgens zo’n 220.000 ton methanol gaan produceren.

Opdrachtgever: Fluxys/Parkwind/Eoly Waar: België Investering: onbekend Afronding: onbekend

Fluxys, Parkwind en Eoly willen een power-to-gas installatie bouwen waarin groene elektriciteit wordt omzet in groene waterstof dat in de bestaande aardgasinfrastructuur kan worden vervoerd en opgeslagen. De partijen onderzoeken in een eerste fase de haalbaarheid van de installatie.

PETROCHEM 2 - 2019 51

PET02 K_Projecten.indd 51

05-02-19 20:48

‘MET INHOUD MAKEN WE VERSCHIL’ U kent ons wel van de platforms Petrochem, iMaintain of Het Nieuwe Produceren. De kwaliteit van onze informatie en sterke onderlinge relaties hebben daarbij steeds onze prioriteit.

Met diezelfde inzet verzorgen we ook inhoudelijke producties

Inspirerende opdracht Voor onze partner Van Meeuwen maken we bedrijfsfilms en diverse andere producties. Zo hebben we ook een bedrijfsmagazine geproduceerd. Wij werkten daarbij nauw samen met de directie van het bedrijf, wat resulteerde in een gezamenlijke redactie. Geweldig om te merken hoe gemakkelijk de partners van Van Meeuwen mee wilden werken aan een journalistiek inhoudelijke productie. Voor ons was het een inspirerende opdracht!

voor onze klanten. Denk bijvoorbeeld aan bedrijfsmagazines, filmproducties, whitepapers, projectreportages, de organisatie van congressen en strategisch advies. Met combinaties daarvan kunnen we complete content-campagnes opbouwen.

‘Het team heeft goed samengewerkt en een mooi magazine gecreëerd, waarop we uit de markt ook zeer positieve reacties krijgen.’

Rogier van Meeuwen, managing director Van Meeuwen Industries

Ook samenwerken met Industrielinqs?

Neem dan contact op met Janet Robben:

Of kijk op onze website: www.industrielinqs.nl

Liesbeth Schipper

Laura van der Linde

Miriam Rook

janet@industrielinqs.nl

eindredacteur

vakjournalist

eindredacteur

020-3122085

www.industrielinqs.nl PET02_Advertenties.indd 52 Sjabloon advertentiepagina.indd 1

05-02-19 26-03-18 17:15 16:32

PROJECTEN Opdrachtgever: Gunvor Waar: Rotterdam Investering: 300 miljoen dollar Afronding: onbekend

Gunvor wilde 300 miljoen dollar steken in een upgrade van zijn Rotterdamse raffinaderij, maar heeft het project stilgelegd. Door verandering van omstandigheden kan de geplande investering in schonere brandstoffen niet meer uit. Gunvor zoekt een partner of een andere manier om het project toch door te laten gaan.

Opdrachtgever: o.a. Havenbedrijf Rotterdam Waar: Rotterdam Investering: onbekend Afronding: 2020

Havenbedrijf Rotterdam, Gasunie en Energie Beheer Nederland hebben het CCS-project Porthos gelanceerd. Het gaat om een verzamelleiding door het havengebied in Rotterdam waaraan verschillende bedrijven door hen afgevangen CO2 kunnen leveren.

Jaarlijks moet na 2020 zo’n twee tot vijf miljoen ton CO2 worden opgeslagen, oplopend tot dertig miljoen ton in 2030. De partijen nemen in 2019 een investeringsbeslissing.

Opdrachtgever: Ineos Oxide Waar: mogelijk Antwerpen Investering: onbekend Afronding: 2023

Ineos Oxide wil een nieuwe fabriek voor ethylideen norborneen (ENB) bouwen. Een beslissing over de locatie van de nieuwe fabriek is nog niet genomen. Een van de opties is om in Antwerpen een tweede productielijn te bouwen. Het concern heeft daar al een ENB-fabriek, waar momenteel via debottlenecking de capaciteit wordt vergroot.

Opdrachtgever: InSciTe Waar: Geleen Investering: 80 miljoen euro Afronding: april 2019

Het publiek-private partnerschap InSciTe bouwt een multifunctionele proeffabriek voor de productie van olie uit lignine. Deze crude lignin oil (CLO) kan worden gebruikt als brandstof voor schepen en boten. De proeffabriek krijgt een capaciteit van zo’n 160 liter per dag en is naar verwachting in april 2019 operationeel.

Opdrachtgever: Lowlands Methanol Waar: Rotterdam Investering: 75 miljoen euro Afronding: begin 2020

Het nieuwe bedrijf Lowlands Methanol is van plan een methanolfabriek te bouwen in de haven van Rotterdam. De afvalverwerkingsinstallatie moet per jaar 150.000 ton biomassa en afval gaan verwerken. In de fabriek worden hout en RDF (Refuse Derived Fuel) bewerkt en vergast.

Opdrachtgever: Lyondell Waar: Botlek Investering: onbekend Afronding: onbekend

Lyondell overweegt zijn SMPO-fabriek in de Botlek uit te breiden door een debottlenecking. De capaciteit zou kunnen worden verhoogd van 325 naar 375 kiloton propyleenoxide en van 725 naar 850 kiloton styreenmonomeer per jaar. Het project wordt nog onderzocht op financiële en technische haalbaarheid.

Opdrachtgever: NAM Waar: Emmen Investering: onbekend Afronding: onbekend

Op de NAM-locatie van de voormalige gaszuiveringsinstallatie in Emmen komt mogelijk een groene waterstoffabriek. Eigenaar NAM gaat deze optie met verschillende partners nader onderzoeken. Groen waterstof kan de fabrieken op het Emmtec-terrein van onder andere DSM en Teijin Aramid onafhankelijk maken van het Groningen-gas..

Opdrachtgever: North Sea Port Waar: Zeeland Investering: onbekend Afronding: onbekend

Het havengebied van North Sea Port onderzoekt de haalbaarheid, vormgeving en uitrol van een grootschalige buisleidinginfrastructuur voor transport van CO2, waterstof of restgassen. Het onderzoek loopt tot 30 juni 2019.

Opdrachtgever: Nouryon en Gasunie Waar: Chemie Park Delfzijl Investering: onbekend Afronding: onbekend

Nouryon en Gasunie New Energy onderzoeken de mogelijkheden voor een grootschalige power-to-gas-installatie op het Chemie Park Delfzijl. De bedrijven willen met een twintig megawatt waterelektrolyse-unit elektriciteit omzetten in drie kiloton groene waterstof per jaar. Een besluit over de bouw van de installatie wordt in 2019 verwacht.

Opdrachtgever: Nouryon Waar: Delfzijl Investering: onbekend Afronding: 2021

Nouryon wil de productie van hoogzuiver vacuümzout op haar locatie in Delfzijl uitbreiden. Het project verhoogt de productie van de fabriek met ongeveer 25 procent. Het chemiebedrijf studeert nog op de plannen. Bij groen licht moet het project vervolgens binnen drie jaar worden voltooid.

PETROCHEM 2 - 2019 53

PET02 K_Projecten.indd 53

05-02-19 20:49

Ahoy Rotterdam

The leading international event for the tank terminal industry

26 - 28 March 2019

Over 2,800 visitors

Serving the tank storage community globally

200+ suppliers

3 day Exhibition and conference FIND OUT MORE www.stocexpo.com

Official Media Partner

2019_EF_Tank_Ad EuropeHalfPage.indd 1

ADOPTEER EEN PUP

10/01/2019 10:17:55

ADVERTENTIE-INDEX Abonnees . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Aerzen Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Andus Group . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 easyFairs UK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Environmental Technology Publications . . . . . . . . . . . . . 16 Evenementenoverzicht 2019 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Frijns Steel Construction . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Hi-Force Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 iMaintain congres: 14-03-2019 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 Industrielinqs pers en platform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 KNGF. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Krohne Nederland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Mainnovation . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Maintenance NEXT - Rotterdam Ahoy . . . . . . . . . . . .bijlage

EN HELP ’M BLINDENGELEIDEHOND WORDEN.

Market review . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 MODELEC Data-Industrie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 Petrochem platform . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 Vakmedianet DACE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

WWW.ADOPTEEREENPUP.NL

Van der Linden & Veldhuis Isolatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 Witzenmann Benelux . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

PET02_Advertenties.indd 54

05-02-19 17:15

PROJECTEN Opdrachtgever: o.a. Nouryon Waar: IJmuiden Investering: onbekend Afronding: 2023-2024

Nouryon, Tata Steel en Port of Amsterdam onderzoeken de haalbaarheid van een honderd megawatt waterelektrolysefabriek voor de productie van maximaal vijftienduizend ton waterstof per jaar, plus zuurstof, op het terrein van Tata Steel in IJmuiden. Een definitief besluit wordt verwacht in 2021 De bouw zou dan rond 2023-2024 klaar kunnen zijn.

Opdrachtgever: o.a. Nuon Waar: Eemshaven Investering: onbekend Afronding: 2023

Nuon, Gasunie en het Noorse Statoil werken samen om waterstof in te zetten als brandstof voor de Magnum-centrale in de Groninger Eemshaven. Zij hebben een innovatieproject opgestart om vanaf 2023 een van de drie units van de centrale over te schakelen op waterstof.

Opdrachtgever: OCI Nitrogen en Re-N Technology Waar: Chemelot, Geleen Investering: onbekend Afronding: 2020

OCI Nitrogen wil in Geleen een installatie bouwen waarin mest kan worden verwerkt tot biogas, mestkorrels en de kunstmest ammoniumsulfaat. De installatie moet per jaar ongeveer 43.000 kubieke meter biogas produceren. Daarnaast verwacht OCI 75.000 ton mestkorrels en 30.000 kubieke meter ammoniumsulfaat te kunnen maken. OCI Nitrogen heroverweegt het project omdat er geen subsidie voor is toegekend.

Opdrachtgever: Photanol en Nouryon Waar: Delfzijl Investering: acht miljoen euro Afronding: 2020

Photanol bouwt met Nouryon een demonstratiefabriek in Delfzijl, waarin bacteriën CO2 omzetten in organische zuren, zo’n 10.000 tot 15.000 kilo, die worden gebruikt in de MCA-fabriek van Nouryon. Als met de demofabriek een product van goede kwaliteit tegen een gunstige kostprijs kan worden geproduceerd, volgt een commerciële fabriek. Deze zou twintig tot dertig miljoen kilo produceren. De bouw daarvan staat alvast gepland voor 2023.

Opdrachtgever: PolyStyreneLoop Waar: Terneuzen Investering: 6,5 miljoen euro Afronding: onbekend

PolyStyreneLoop wil naast chemiebedrijf ICL-IP in Terneuzen een demofabriek bouwen, die broomhoudend polystyreenafval gaat recyclen. De bouw start begin 2019. Het proces levert schone polystyreen op die direct kan worden hergebruikt. De demofabriek kan drieduizend ton gerecycled polystyreen per jaar produceren.

UPDATE Opdrachtgever: Synvina Waar: onbekend Investering: onbekend Afronding: onbekend

Synvina, ontstaan als joint venture van Avantium en BASF maar inmiddels volledig onder beheer van Avantium, wil een furaandicarbonzuurfabriek bouwen voor de productie van biologische plastics. De fabriek heeft een beoogde capaciteit van 50.000 ton per jaar. Sinds BASF uit de joint venture is gestapt, is onduidelijk waar de fabriek zal worden gebouwd.

Opdrachtgever: Utility Support Group Waar: Geleen Investering: onbekend Afronding: begin 2019

Utility Support Group doet een haalbaarheidsonderzoek naar een demonstratie powerto-heat installatie. Het onderzoek richt zich specifiek op elektrische stoomketels en gloeispiralen en wordt naar verwachting begin 2019 afgerond. Bij een positieve uitkomst wordt een investeringsvoorstel uitgewerkt voor de realisatie van een demo P2H-installatie.

Opdrachtgever: Vertoro Waar: mogelijk Geleen Investering: onbekend Afronding: 2019-2022

Vertoro bouwt een proeffabriek op de Brightlands Chemelot Campus in Geleen waarin lignine wordt omgezet in een olie, die een basis kan zijn voor bijvoorbeeld harsen, chemicaliën en brandstoffen. Het is de bedoeling om in 2022 een volwaardige fabriek op Chemelot te realiseren met een capaciteit van tienduizend ton bio-olie per jaar.

Opdrachtgever: VITO Waar: Antwerpen Investering: 4,3 miljoen euro Afronding: eerste kwartaal 2021

Vlaamse onderzoeksorganisatie VITO bouwt met Jacobs Belgium en VMH een pilot-installatie voor de productie van bio-aromaten uit lignine/hout. De installatie krijgt een capaciteit van ongeveer tweehonderd kilo per dag. Het LignoValue Pilot project kost 4,3 miljoen euro en moet tegen het eerste kwartaal van 2021 resulteren in een werkende installatie.

Opdrachtgever: Wintershall Waar: Blok F17 Investering: onbekend Afronding: onbekend

Wintershall wil ongeveer 120 kilometer ten noorden van Den Helder olie en gas winnen (blok F17). De verwachte productie zou maximaal 20.000 vaten olie en 500.000 kubieke meter gas per dag zijn. Het gas wordt per pijpleiding getransporteerd. De olie wordt in een onderwateropslagtank opgeslagen die wekelijks wordt geleegd.

PETROCHEM 2 - 2019 55

PET02 K_Projecten.indd 55

05-02-19 20:49

Snel en betrouwbaar Onze Hydra compensatoren en Hydra metaalslangen zijn meer dan flexibel: we bieden onze klanten een oneindig aantal verschillende aansluitingen, voor elke toepassing het juiste!

Van flenzen tot laseinden of draadnippels, volledig volgens klantenwens en zoveel u maar nodig heeft. Wij assembleren onze flexibele elementen snel en betrouwbaar.

Witzenmann Benelux NV Ter Stratenweg 13 B-2520 Oelegem www.witzenmann.be

Anzeige 190x130.indd 1

25.02.14 14:14

Petrochem

geeft nog meer waarde voor uw geld Meer nieuws dan ooit • • • • • • •

Actuele berichtgeving over de chemische industrie Alle productinnovaties overzichtelijk bij elkaar Volledig evenementenoverzicht Online catalogi met producten Multimediale bedrijfspresentaties Wekelijkse nieuwsbrief Volg de status van nieuwe projecten en uitbreidingen in de projectendatabase

Petrochem-abonnees krijgen meer • De nieuwste Petrochem staat een week voor verschijnen online • Abonnees krijgen toegang tot alle eerder verschenen artikelen • U kunt naar aanleiding van uw abonnement ook besluiten om bedrijfslid van het Petrochem platform te worden. Hierbij krijgt u onder andere voor twee personen toegang tot het jaarcongres Deltavisie. Meer weten? Kijk op www.petrochem.nl/bedrijfslidmaatschap

Ga direct naar petrochem.nl/abonneren en blijf iedereen voor PET_half_liggend.indd 1

PET02_Advertenties.indd 56

13-12-17 12:46

05-02-19 17:15

AGENDA Maart SCHRIJF NU IN! 14 maart 2019 Bouw & Infra Park, Harderwijk www.imaintain.info/congres

iMaintain 2019: Leven lang leren Tijdens iMaintain 2019, jaarcongres van het iMaintain platform, staat de mens centraal. Het bedienen, onderhouden, analyseren, interpreteren, concluderen en bijsturen is mensenwerk. Maar hoe zorgen we dat onze medewerkers up-to-date blijven en meegaan met alle nieuwe mogelijkheden? Een ’Leven Lang Leren’ is het credo. Doorlopend leren en nieuwe kennis opdoen en zo up-to-date blijven. Hoe neemt u uw medewerkers mee naar de toekomst?

19 en 20 maart 2019 Postillion Hotel, Dordrecht www.iir.nl/events/buisleidingenplatform

Nationaal Buisleidingen Platform 2019 De focus van het congres ligt op onderhoud, veiligheid en innovatie. Daarnaast loopt de energietransitie als rode draad door het programma. Wat is de rol van buisleidingen daarin en wie heeft de verantwoordelijkheid? Weet wat er speelt op het gebied van beleid, wetgeving en techniek rondom ondergrondse infrastructuur.

25 maart 2019 Theater de Stoep, Spijkenisse www.managementproducties.com

Zone of de Virtual Maintenance zone. Gevarieerd aanbod aan masterclasses powered by Bemas met als thema ‘smart maintenance’.

27 en 28 maart 2019 Antwerp Expo www.easyfairs.com/nl/m-r-2019

M+R 2019 M+R is het futureproof forum voor procesinstrumentatie, in het hart van Europa’s grootste (petro)chemiecluster: Antwerpen. Krijg een overzicht van innovatieve meet- en regeltechnieken voor het doeltreffend beheren en optimaliseren van industriële processen. Ontdek de mogelijkheden van intelligente instrumentatie (met digitale data-input) voor procescontrole, veiligheid, energiebeheer, condition monitoring en diagnostiek.

April 9 - 11 april 2019 Rotterdam Ahoy www.maintenancenext.nl/

Maintenance NEXT 2019 Maintenance NEXT vervult een spilfunctie binnen de branche van industrieel onderhoud. Het is een ontmoetingsplaats voor asset owners, serviceproviders, OEM-ers, contractors en leveranciers. Naast de beurs met het grootste vloeroppervlak aan innovaties, wordt gelijktijdig een congres georganiseerd met belangwekkende sprekers en bijzondere excursies. Het programma is gebaseerd op drie trends: smart industry, people en ageing assets.

Nationale CO2 Conferentie 2019 De industrie zet zich in voor de volgende stap in de transitie. Met mooie initiatieven gaan we richting de gestelde doelen. Op de derde editie staan kansen en uitdagingen centraal. Onder leiding van energie-expert Remco de Boer, gaan we in op het thema: ‘De rendabele top, inzetten op vernieuwing & opschalen productie’.

26 - 28 maart 2019 Rotterdam Ahoy www.easyfairs.com/stocexpo-europe-2019

10 april 2019 Rotterdam Ahoy www.techniekheld.nl

Techniekheld 2019 Zonder goede vakmensen zijn we nergens. En de mensen die net een beetje meer doen dan van ze wordt gevraagd, zijn de ware helden, al zullen ze zichzelf nooit zo noemen. Ze doen in alle bescheidenheid gewoon hun werk. Tijdens Maintenance NEXT wordt de Techniekheld 2019 bekend gemaakt.

StocExpo Europe The 3-day exhibition and conference is renowned for attracting the largest global representation of industry professionals due to its strategic positioning within the ARA region. Thousands of professionals, experts and analysts from over 70 countries worldwide will attend for business, networking and knowledge sharing.

Juni SAVE THE DATE! 20 juni 2019 Innovatiekracht, Spijkenisse www.deltavisie2019.nl

Deltavisie 2019 27 en 28 maart Antwerpen Expo www.maintenance-expo.be

Maintenance 2019 Maintenance is het grootste event rond productiegericht onderhoud in industriële hotspot Antwerpen. Innovaties die helpen oplossingen voor uitdagingen nog beter te beheren, een kijk op de toekomst op de Robot Demo

Donderdag 20 juni vindt in Innovatiekracht in Spijkenisse Deltavisie 2019 plaats. Tijdens dit jaarcongres van het Petrochem platform draait het om een actueel thema in de procesindustrie. In de avond wordt tijdens een diner de opvolger van Niels Smits gekozen, tijdens de bekendmaking van de Plant Manager of the Year 2019. Ook wordt voor de vijfde maal de VOMI Safety eXperience Award uitgereikt. Een dag om niet te missen dus!

PETROCHEM 2 - 2019 57

PET02 H Agenda.indd 57

05-02-19 20:53

MARKET REVIEW ALGEMEEN

INDUSTRIE ISOLATIE

ERIKS bv

Toermalijnstraat 5 1812 RL ALKMAAR Postbus 280 1800 BK ALKMAAR Tel: +31 (0)72 514 15 14 Fax: +31 (0)72 515 56 45 E-mail: info@eriks.nl Website: www.eriks.nl Aandrijftechniek Afdichtings- & Rubbertechniek Stromingstechniek Industriële kunststoffen Gereedschappen, Onderhouds- & Veiligheidsproducten

CHEMICALS

Chemicals, Lime, Recycling and Automotive De Noord Chemicals b.v.

Ridderpoort 14 2984 BG RIDDERKERK Postbus 257 2980 AG RIDDERKERK Tel: +31 (0)180- 41 59 88 Fax: +31 (0)180- 41 71 70 E-mail: info@noordchem.nl Website: www.noordchem.nl

PIPE SUPPORTS

Dutramex B.V.

Advies, specificaties, cursus, inspecties en audits volgens Internationale CINI Standaard

NCTI

Hofweg 1, 3208 LE Spijkenisse Tel: +31 181 698030 Email: info@ncti.nl Website: www.ncti.eu Onafhankelijk kennisinstituut voor procesisolatie in industrie

INSPECTIE, TANKS DRUKAPPARATEN, VLOEREN

Keuring, inspectie en bouw van (chemie)installaties BRL K903 gecertificeerd.

Staal, RVS en kunststof.

Emsbroek B.V.

Industrieweg 11 7251 JT Vorden Tel: +31(0)575 55 73 06 E-mail: info@emsbroek.nl Website: www.emsbroek.nl

Energieweg 19 4143 HK LEERDAM Tel: +31(0)345 - 61 40 11 Fax: +31(0)345 - 61 95 25 E-mail: sales@dutramex.com Website: www.dutramex.com Veerhangers & -supports Hydraulische Schokdempers Trillingsdempers Bewegingsbegrenzers Pijpophangingen & -ondersteuningen Klemsystemen Glijplaten Isolatiepakketten Counter Weight Systemen Staalconstructies

PROCESS CONTROL

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

STAALCONSTRUCTIES

DEMONTAGE

Frijns Steel Construction b.v.

Kiwa Inspecta Nederland B.V. DDM Demontage B.V.

Industriële verhuizingen Demontage – Sloopwerken Transport – Asbestsanering Offshore Postbus 253 3454 ZM DE MEERN Tel: +31 (0)30- 666 97 80 Fax: +31 (0)30- 245 91 27 E-mail: info@ddm.eu Website: www.ddm.eu

Postbus 70 2280 AB Rijswijk Tel: 088- 998 4621 Fax: 088- 998 4420 Email: inspectie@kiwa.nl Internet: www.kiwa.nl

BC Basco MANUFACTURER OF HIGH INTEGRITY BOLTING

Vierschaarstraat 7A 9160 LOKEREN Tel: +32 9 348 21 35 Gsm: +32 472 73 10 56 E-mail: sales@basco.be Website: www.bc-basco.com Contactpersoon : Toyah Timmermans

Bea Nederland B.V.

Anthony Fokkerstraat 2 3261 LB Oud Beijerland Postbus 1554 3260 BB Oud Beijerland Tel.: +31 (0)186 - 62 02 88 Fax: +31 (0)186 - 62 02 44 E-mail: sales@beaned.nl Website: www.beagroup.com

WARMTEBEHANDELING

Elektrisch voorwarmen en gloeien / Inductie verwarmen / Stationaire en mobiele gloeiovens / Uitdrogen beton en coatings

Delta Heat Services B.V.

Scheelhoekweg 2 3251 LZ STELLENDAM Postbus 52 3250 AB STELLENDAM Tel: +31 (0)187- 49 69 40 Fax: +31 (0)187- 49 68 40 E-mail: info@delta-heat-services.nl Website: www.delta-heat-services.nl

Tel: +31 (0)43 601 01 01 Fax: +31 (0)43 601 01 02 E-mail: info@frijnsgroup.com Website: www.frijnsindustrialgroup.com

MANUFACTURING EXECUTION SYSTEMS (MES)

SMIT Heat Treatment

MAGION Process Control Engineering B.V. Wolga 5 2491 BK DEN HAAG Tel: +31 (0)70- 444 27 70 Fax: +31 (0)70- 444 20 82 E-mail: info@magion.nl Website: www.magion.nl

58

De Valkenberg 14 6301 PM Valkenburg a/d Geul Postbus 150 6300 AD Valkenburg a/d Geul

STUDBOLTS

Indien u ook vermeld wilt worden in de Market Review van Petrochem, neemt u dan contact op met Jetvertising, Arthur Middendorp, tel. 070 399 0000.

PO Box 117 5430 AC Cuijk

Locatie Rotterdam: Scheepsbouwweg 45, Rotterdam +31 78 699 96 90 rotterdam@smit-industrial.com Locatie Cuijk: Havenlaan 16, Katwijk NB cuijk@smit-industrial.com www.smit-industrial.com

PETROCHEM 2 – 2019

PET01_MartketReview-liggend2019.indd 58 PET02_Advertenties.indd 58

01-02-19 17:15 15:26 05-02-19

S

r

Serving Servingthe theindustry industry FIB Industries FIB Industries is, sinds is, sinds de oprichting de oprichting in 1946, in 1946, uitgegroeid uitgegroeid tot een tot een belangrijke belangrijke speler speler op de opmarkt de markt vanvan complexe complexe procesprocesen drukvaste en drukvaste apparatuur. apparatuur.

Overal Overal ter ter wereld wereld levert levert en installeert en installeert FIB FIB Industries Industries maatwerkproducten maatwerkproducten vanvan roestvast roestvast staal staal en hooggelegeerde en hooggelegeerde materialen materialen als onderdeel als onderdeel vanvan hoogtechnologische hoogtechnologische installaties. installaties.

Hierbij Hierbij valtvalt te denken te denken aan:aan: • Drukvaten • Drukvaten

• Hydroprocessing • Hydroprocessing reactor reactor internals internals

• Warmtewisselaars • Warmtewisselaars

• Kolommen • Kolommen

• Vergassings• Vergassingsen en Low-NOx-branders Low-NOx-branders

• Opslagtanks • Opslagtanks

• DeNoX-modules • DeNoX-modules

• Lucht • Lucht in- inen en uitlaatsystemen uitlaatsystemen vanvan gasturbines gasturbines

• Reactors • Reactors

• Fakkelinstallaties • Fakkelinstallaties Klantspecificaties Klantspecificaties worden worden ingenieus ingenieus vertaald vertaald naarnaar producten producten die die voldoen voldoen aanaan de eisen de eisen én maakbaar én maakbaar zijnzijn metmet de hoogste de hoogste efficiency. efficiency.

FIB Industries FIB Industries is een is een zelfstandige zelfstandige werkmaatschappij werkmaatschappij binnen binnen Andus Andus Group: Group: eeneen internationaal internationaal opererende opererende holdingmaatschappij holdingmaatschappij metmet gespecialiseerde gespecialiseerde werkmaatschappijen werkmaatschappijen die die wereldwijd wereldwijd actief actief zijnzijn in een in een breed breed industrieel industrieel werkveld. werkveld.

Kennismaken?

Kennismaken?

Graag.

Graag.

BeltBelt u even u even of kijk of kijk op op www.fib.nl www.fib.nl

0

l

FIB FIB Industries Industries BV BV | Einsteinweg | Einsteinweg 18, 18, 8912 8912 AP AP Leeuwarden Leeuwarden NL NL | T | +31 T +31 (0)58 (0)58 - 294 - 294 59 45 59 45 | E | info@fib.nl E info@fib.nl | I |www.fib.nl I www.fib.nl

FIB A4 FIBMagAd A4 MagAd Petrochem.indd Petrochem.indd 1 1 PET02 omslag los.indd 59

14-01-19 14-01-19 13:44 13:44 05-02-19 05-02-19 17:09 05-02-19 21:0617:09

Petrochem Nr. 2 - 2019

PET02 los.indd1 60 PET02 omslag A Cover.indd

05-02-19 21:06

UITNODIGING REGISTREER VOOR EEN GRATIS BEZOEK! Zien we u op Maintenance NEXT 2019?

Ga dan naar www.maintenancenext.nl en voer de registratiecode (z.o.z) in.

STRATEGISCHE PARTNERS

CONGRESPARTNERS

ORGANISATOR

Maintenance NEXT 2019: platform voor industrieel onderhoud Maintenance NEXT is van 9 t/m 11 april 2019 de belangrijkste ontmoetingsplaats van de Benelux voor iedereen die te maken heeft met industrieel onderhoud.

SMART INDUSTRY

PEOPLE

AGEING ASSETS

Deze actuele thema’s staan de komende editie van Maintenance NEXT centraal. Ontmoet de exposanten, neem deel aan de presentaties en maak kennis met de veelbelovende start-ups op het Innovatieplein. Ga naar www.maintenancenext.nl voor een overzicht van alle exposanten en het actuele programma.

OPENINGSTIJDEN Dinsdag 9 april

10.00 - 17.00 uur

Woensdag 10 april

10.00 - 21.00 uur NIEUW!

Donderdag 11 april

10.00 - 17.00 uur

WWW.MAINTENANCENEXT.NL DEZE UITNODIGING WORDT U AANGEBODEN DOOR:

PERSOONLIJKE REGISTRATIECODE:

900111