Yiddish - The Gospel of Nicodemus formerly called The Acts of Pontius Pilate

‫די בשורה פון ניקָאדעמוס‪ַ ,‬אמָאל גערופן די ַאקס פון ּפָאנטיוס‬ ‫פילאטוס‬ ‫קאפיטל ‪1‬‬ ‫‪ 1‬אּון ַאנְס‪ ,‬אּון קייפאס‪ ,‬אּון סּומָאס‪ ,‬אּון דָ תָ ם‪ ,‬גַמליאל‪ ,‬יהודה‪ ,‬לוי‪ ,‬נפתלים‪ ,‬אלכסנדר‪ ,‬כורש‪ ,‬אּון ַאנדערע יי ִדן‪ ,‬זענען געגַאנגען צו פילאטוס וועגן יָאשקע‪ ,‬אּון אים בַאשולדיקט מיט ַא סך שלעכטע פַארברעכן‪.‬‬ ‫‪2‬און ער האט געזאגט‪ :‬מיר זענען פארזיכערט‪ ,‬אז ישוע איז דער זון פון יוסף דעם סטאליער‪ ,‬לאנד געבוירן פון מרים‪ ,‬און אז ער דערקלערט זיך דער זון פון גאט‪ ,‬און פאר א מלך; און ניט נָאר ַאזוי‪ ,‬נָאר ּפרּוווט‬ ‫אָּפרוען דעם שבת‪ ,‬און די הלכות פון אונדזערע עלטערן‪.‬‬ ‫‪3‬האט פילאטוס געענטפערט; ווָאס איז עס ווָאס ער דערקלערט? און ווָאס איז עס ווָאס ער ּפרווון צו צעלָאזן?‬ ‫‪ 4‬האָּבן די אידן אים געזָאגט‪ :‬מיר האָּבן ַא ּתֹורה‪ ,‬ווָאס פַארווערן רפואות אויף שבת; ָאבער ער הָאט געהיילט סיי די לָאנקע און סיי די טויב‪ ,‬די געליטענע‪ ,‬די בלינדע‪ ,‬און די מצורעים‪ ,‬און די שדים‪ ,‬אין יענעם טָאג‬ ‫מיט רשעים‪.‬‬ ‫‪ 5‬הָאט פילאטוס געענטפערט‪ :‬ווי ַאזוי קען ער דָאס טָאן מיט רשעים? האבן זײ געענטפערט‪ :‬ער איז א קונצן־מאכער‪ ,‬און װארפט ארויס שדים דורך דעם פירשט פון די שדים; און ַאזוי ַאלץ ווערט אונטערטעניק צו‬ ‫אים‪.‬‬ ‫‪ 6‬דעמאלט האט פילאטוס געזאגט‪ :‬ארויסטרייבן שדים זעט אויס ווי נישט די ווערק פון אן אומרין גייסט‪ ,‬נייערט צו גיין פון דער מאכט פון גאט‪.‬‬ ‫‪ 7‬האבן די אידן געענטפערט צו פילאטוסן‪ :‬מיר בעטען אַײער הויכקייט‪ ,‬ער זָאל אים צורופן צו זיך פַאר דיין בית דין‪ ,‬און אים ַאליין צוהערן‪.‬‬ ‫‪ 8‬און פילאטוס הָאט גערוֿפן ַא שליח‪ ,‬און הָאט צו אים געזָאגט‪ :‬מיט ווָאס וועט משיח געברַאכט ווערן ַאהער?‬ ‫‪9‬און דער שליח איז ארויסגעגאנגען‪ ,‬און דערקענען משיחן‪ ,‬האט ער אים געבוקט; און ער הָאט אױסגעשּפרײט דעם מַאנטל װָאס ער הָאט געהַאט אין זַײן הַאנט אױף דער ערד‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬גָאט‪ ,‬גײ אױף דעם‪ ,‬און‬ ‫גײ ַארַײן‪ ,‬װָארום דער גענעראל רוֿפט דיך‪.‬‬ ‫‪ 10‬אּון ַאז די יי ִדן האָּבן ראה ווָאס דער שליח הָאט געטָאן‪ ,‬האָּבן זיי אויסגערופן צו פילאטוס‪ ,‬אּון האָּבן געזָאגט‪ :‬פַארווָאס הָאט איר אים ניט געגעּבן זיין ּבעֶדל‪ ,‬אּון נישט מיט ַא שליח? הָאט זיך אים געבוקט‪ ,‬און‬ ‫הָאט אױסגעשּפרײט דעם מַאנטל װָאס ער הָאט געהַאט אין זַײן הַאנט ֿפַאר אים אױף דער ערד‪ ,‬און צו אים געזָאגט‪ :‬גָאט‪ ,‬דער גענעראל רוֿפט דיך‪.‬‬ ‫‪ 11‬הָאט פילאטוס גערוֿפן דעם שליח‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬פַארווָאס הָאסטו ַאזוי געטָאן?‬ ‫ש ַלי ִם קיין אלכסנדר‪ ,‬הָאב איך געזען ישוען זיצן אין ַא שלעכטן געשטַאלט אויף ַאן אייזל‪ ,‬און די קינדער פּון די עברים הָאבן געשריגן‪ :‬הושענא‪,‬‬ ‫‪ 12‬הָאט דער שליח געענטפערט‪ :‬ווען דו האסט מיך געשיקט פון ירו ָ‬ ‫האלטן ביים ביימער אין זייערע הענט‪.‬‬ ‫‪ 13‬אנדערע האבן פארשפרייט זייערע מלבושים אויפן וועג‪ ,‬און האבן געזאגט‪ :‬היט אונדז‪ ,‬דו וואס זייט אין הימל; וואויל איז דער ווָאס קומט אין נָאמען פון גָאט‪.‬‬ ‫‪ 14‬און די יי ִדן האָּבן געשריגן קעגן דעם שליח‪ ,‬און האָּבן געזָאגט‪ :‬די קינדער פּון די עִברים האָּבן געמַאכט זייערע ִׂש מְחֹות אויף לשון קודש; און װי הָאסטו‪ ,‬װָאס ביסט ַא גריכן‪ ,‬געקָאנט ֿפַארשטײן העברעי ִש?‬ ‫‪ 15‬הָאט זיי געענטפערט דער שליח‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬איך הָאב געפרעגט איינער פון די אידן‪ ,‬און איך הָאב געזָאגט‪ :‬ווָאס איז דָאס ווָאס די קינדער שרייען אויף העברעאיש?‬ ‫שנָה‪ ,‬ווָאס איז מפרש‪ָ ,‬א ה'‪ ,‬היט מיך; ָאדער‪ ,‬גָאט‪ ,‬רַאטעווען‪.‬‬ ‫‪ 16‬און ער הָאט מיר דערקלערט‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬זיי שרייען הֹו ָ‬ ‫‪ 17‬הָאט ִּפילָטֹוס צּו זיי געזָאגט‪ :‬פַארווָאס זָאגן איר ַאליין עדות אויף די רייד‪ ,‬ווָאס די קינדער האָּבן גערעדט‪ ,‬דּורך אייער שווייגן? אין ווָאס הָאט דער שליח געטָאן? און זײ האבן געשװיגן‪.‬‬ ‫‪ 18‬הָאט דער נגיד געזָאגט צום שליח‪ :‬גײ ַארױס און ּפרּוװ אים ַארױסצוברענגען‪.‬‬ ‫‪ 19‬אָּבער דער שליח איז ַארויסגעגַאנגען‪ ,‬און הָאט געטָאן ווי פריער; און הָאט געזָאגט‪ :‬גָאט‪ ,‬קום ַארַײן‪ ,‬װָארום דער גענעראל רוֿפט דיך‪.‬‬ ‫‪20‬און ווי ישוע איז אריינגעגאנגען דורך די שילדער‪ ,‬וואס האבן געטראגן די סטַאנדַארדס‪ ,‬האבן די שפיץ פון זיי זיך געבוקט און זיך געבוקט צו ישוע‪.‬‬ ‫‪ 21‬און דעריּבער האָּבן די אידן שטארקער אויסגערופן קעגן די שילדער‪.‬‬ ‫‪22‬אבער פילאטוס האט געזאגט צו די אידן‪ :‬איך ווייס‪ ,‬אז עס איז אייך נישט וואויל‪ ,‬אז די שפיץ פון די מידות האבן זיך געבוקט און געבוקט ישוען; ָאבער װָאס רוֿפט איר זיך ָאן אױף די שילדער‪ ,‬װי זײ װָאלטן זיך‬ ‫געבוקט און זיך געבוקט?‬ ‫‪ 23‬אּון זיי האָּבן געענטפערט צּו ִּפילָטֹוס‪ :‬מיר האָּבן געזען‪ַ ,‬אז די שילדער האָּבן זיך בויגן אּון זיך בוקן פּון ישוע‪.‬‬ ‫‪ 24‬הָאט דער נגיד גערוֿפן די שילדער‪ ,‬און הָאט צו זיי געזָאגט‪ :‬פַארווָאס הָאט איר ַאזוי געטָאן?‬ ‫‪ 25‬אּון די ׂשרים האָּבן געזָאגט צּו ִּפילָטֹוס‪ :‬מיר זיי ַנען ַאלע ַּפָּגנִים‪ ,‬אּון מיר דינען די געטער אין היכלים; און ווי זָאלן מיר עּפעס טרַאכטן וועגן אים דינען? מי ר האב ן נא ר געהאלט ן ד י סטאנדארט ן אי ן ד י הענט ‪,‬‬ ‫או ן ז ײ האב ן זי ך געבויג ן או ן אי ם געבוקט ‪.‬‬ ‫‪ 26‬דעמאלט האט פילאטוס געזאגט צו די שרים פון שול‪ :‬צי איר אליין קליי ַבן עטלעכע שטַארק מענטשן‪ ,‬און לָאזן זיי הַאלטן די סטַאנדַארדס‪ ,‬און מיר וועלן זען צי זיי וועלן דעמָאלט בייגן פון זיך‪.‬‬ ‫‪ 27‬אּון די עלטסטע פּון די יי ִדן האָּבן געזוכט ‪ 12‬פּון די שטַארקסטע אּון בכוח זקנים‪ ,‬אּון זיי האָּבן זיי געמַאכט האלטן די תקן‪ ,‬אּון זיי האָּבן זיך עמד פַאר דעם נגיד‪.‬‬ ‫‪ 28‬דעמאלט האט פילאטוס געזאגט צו דעם שליח‪ :‬נעם ?שוען ארויס‪ ,‬און ברענג אים ווידער אריין‪ .‬און יָאשקע און דער שליח זענען ארויס פון די הַאלל‪.‬‬ ‫‪ 29‬און פילאטוס האט גערוֿפן די שטענדערס‪ ,‬ווָאס הָאבן פריער געטרָאגן די סטַאנדַארדס‪ ,‬און הָאט צו זיי געשווָארן‪ַ ,‬אז אויב זיי ווָאלטן ניט געטרָאגן די סטַאנדַארטן אויף דעם אופן‪ ,‬ווען ישוע איז פריער ַאריין‪,‬‬ ‫ווָאלט ער אָּפגעשניטן זייערע קעּפ‪.‬‬ ‫‪ 30‬דעמאלט האט דער גענעראל באפוילן יָאשקע צו קומען ווידער‪.‬‬ ‫‪ 31‬און דער שליח הָאט געטָאן ַאזוי ווי ער הָאט פריער געטָאן‪ ,‬און הָאט שטארק געבעטן ישוען‪ַ ,‬אז ער זָאל גיין אויף זיין מַאנטל‪ ,‬און גיין אויף איר‪ ,‬און ער איז געגַאנגען אויף אים‪ ,‬און איז ַארַײן‪.‬‬ ‫‪32‬און ווען ?שוע איז אריין‪ ,‬האבן זיך די שטאנדלען זיך געבויגן ווי פריער‪ ,‬און האבן זיך געבוקט פאר אים‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪2‬‬ ‫‪ 1‬און ווען פילאטוס האט דאס געזען‪ ,‬האט ער מורא געהאט‪ ,‬און האט געמוזט אויפשטיין פון זיין כסא‪.‬‬ ‫‪ 2‬אבער בשעת ער האט געטראכט צו אויפשטיין ‪ ,‬האט זיין אייגענע ווייב ‪ ,‬וואס איז געשטאנען פון דער ווייטן ‪ ,‬געשיקט צו אים ‪ ,‬אזוי צו זאגן ‪ :‬האסט גארנישט מיט דעם צדיק ; װָארום איך הָאב געליטן ַא סך ֿפון‬ ‫אים אין ַא זעונג הַײנטיקע נַאכט‪.‬‬ ‫‪ 3‬ווען די אידן האבן דאס געהערט‪ ,‬האבן זיי געזאגט צו פילאטוסן‪ :‬האבן מיר נישט צו דיר געזאגט‪ :‬ער איז א חכם? זע‪ ,‬ער הָאט געחלומט דַײן װַײב‪.‬‬ ‫‪4‬פילאטוס האט דעמאלט גערופן ?שוען‪ ,‬און געזאגט‪ :‬דו האסט געהערט וואס זיי זאגן קעגן דיר‪ ,‬און האסט נישט געענטפערט?‬ ‫‪? 5‬שוע האט געענטפערט‪ :‬אויב זיי האבן נישט געהאט קיין כוח צו רעדן‪ ,‬וואלטן זיי נישט געקענט רעדן; נָאר װַײל איטלעכער הָאט ַא בַאֿפעל ֿפון זַײן אייגענעם לשון‪ ,‬צו רעדן ס ַײ גוטס און ס ַײ שלעכט‪ ,‬זָאל ער‬ ‫דערֿפון קוקן‪.‬‬ ‫‪ 6‬אָּבער די עלטסטע פּון די יי ִדן האָּבן געענטפערט‪ ,‬און געזָאגט צּו ישוען‪ :‬אויף ווָאס זָאלן מיר קוקן?‬ ‫‪ 7‬ערשטנס‪ ,‬ווייסן מיר דָאס וועגן דיר‪ַ ,‬אז דו ביסט געבוירן געווָארן דורך זנות; צווייטנס‪ַ ,‬אז צוליב דיין געבורט זענען די קליינע קינדער דערהרגעט געווָארן אין בית לחם; דריטנס‪ַ ,‬אז דַײן ֿפָאטער און מַאמע מרים‬ ‫ִצרי ִם‪ ,‬װַײל זײ הָאבן ניט געקענט צוטרוי זײער ֿפָאלק‪.‬‬ ‫זַײנען ַאנטלָאֿפן קײן מ ַ‬ ‫‪ 8‬עטלעכע פון די יידן‪ ,‬וואס זענען געשטאנען דערביי‪ ,‬הָאבן גערעדט בעסער‪ ,‬מיר קענען נישט זָאגן ַאז ער איז געבוירן דורך זנוס; ָאבער מיר וויסן ַאז זיין מוטער מרים איז געווען פַארקנַאסט צו יוסף‪ ,‬און ַאזוי ער‬ ‫איז נישט געבוירן דורך זנוס‪.‬‬ ‫‪ 9‬הָאט פילאטוס געזָאגט צו די אידן‪ ,‬ווָאס הָאבן געזָאגט‪ַ ,‬אז ער זָאל געבָארן ווערן דורך זנות‪ :‬דָאס איז ניט אמת אייער חשבון‪ ,‬ווייל עס איז געווען ַא נישואין‪ ,‬ווי זיי זָאגן עדות‪ ,‬ווָאס זענען פון אייער אייגענעם‬ ‫פָאלק‪.‬‬ ‫‪ 10‬און אננא און קייפא האבן גערעדט צו פילאטוסן‪ :‬דאס גאנצע המון פעלקער איז צו באטראכטן‪ ,‬וואס שרייען‪ ,‬אז ער איז געבוירן געווארן דורך זנות‪ ,‬און איז א מזנה; אבער די וואס לייקענען אים צו זיין געבוירן‬ ‫דורך זנוס‪ ,‬זענען זיינע ּפרָאסעליטעס און תלמידים‪.‬‬ ‫‪ 11‬הָאט ִּפילָטֹוס געענטפערט אנהַאן און ַּכ יָפָאן‪ :‬ווער זענען די חֲדָ רים? זיי האבן געענטפערט‪ :‬זיי זענען די קינדער פון ּפַאגַאנז‪ ,‬און זענען נישט געווארן אידן‪ָ ,‬אבער אנהענגערס פון אים‪.‬‬ ‫‪ 12‬הָאט געענטפערט אלעזר‪ ,‬און אסתריוס‪ ,‬און ַאנטָאניוס‪ ,‬און יעקב‪ ,‬קאראס‪ ,‬און שמואל‪ ,‬יצחק און פיניעס‪ ,‬קריסּפוס‪ ,‬און אגריפס‪ַ ,‬אנַאנס און יהודה‪ :‬מיר זענען נישט קיין חכמים‪ ,‬נייערט קינדער פון אידן‪ ,‬און‬ ‫רעדן דעם אמת‪ ,‬און זענען געווען פָארשטעלן ווען מרים‪ .‬איז געווען פַארקנַאסט‪.‬‬ ‫‪ 13‬דעמאלט האט פילאטוס זיך גערעדט צו די צוועלף מענטשן‪ ,‬וואס האבן דאס גערעדט‪ ,‬און צו זיי געזאגט‪ :‬איך טויג אייך מיט דעם לעבן פון קיסר‪ ,‬אז איר זאלט געטריי דערקלערן צי ער איז געבוירן געווארן‬ ‫דורך זנות‪ ,‬און די זאכן זענען אמת‪ ,‬וואס איר האט דערציילט‪.‬‬

‫‪ 14‬אּון זיי האָּבן געענטפערט ִּפילָטֹוס‪ :‬מיר האָּבן ַא ּתֹורה‪ ,‬ווָאס מיר זענען פַארווערן צו שווערן‪ ,‬ווייל דָאס איז ַא זינד‪ :‬זָאלן זיי שווערן ביי דעם לעבן פון קיסר‪ַ ,‬אז דָאס איז נישט ַאזוי ווי מיר האָּבן געזָאגט‪ ,‬און מיר‬ ‫וועלן זיך צופרידן צו טייטן‪.‬‬ ‫‪ 15‬האָּבן אנַס און ַּכ יָפַס געזָאגט צו פילאטוסן‪ :‬יענע צוועלף מענטשן וועלן ניט גלויּבן‪ַ ,‬אז מיר ווייסן‪ַ ,‬אז ער איז געּבוירן געווָארן‪ ,‬און ַאז ער איז ַא ַמ ֲחנֶה‪ ,‬כָאטש ער מַאכט זיך פַאר‪ַ ,‬אז ער איז דער זון פון גָאט‪ ,‬און ַא‬ ‫מלך; פון גלויבן‪ַ ,‬אז מיר ציטערן צו הערן‪.‬‬ ‫‪ 16‬דעמאלט פילאטוס האט באפוילן יעדער איינער צו גיין אויס ַאחוץ די צוועלף מענטשן וואס האט געזאגט ַאז ער איז נישט געבוירן דורך זנוס‪ ,‬און יָאשקע צו צוריקציען צו ַא וויי ַטקייט‪ ,‬און געזאגט צו זיי‪,‬‬ ‫פארוואס הָאבן די אידן ַא מיינונג צו טייטן יָאשקע?‬ ‫‪ 17‬האָּבן זיי אים געענטפערט‪ :‬זיי זיי ַנען כעס‪ ,‬ווייל ער הָאט געמַאכט רפואות אויף שבת‪ .‬פילאטוס האט געזאגט‪ :‬וועלן זיי אים טייטן פאר גוטער ארבעט? זיי זָאגן צו אים‪ ,‬יאָ‪ ,‬האר‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪3‬‬ ‫‪ 1‬דעמאלט איז פילאטוס‪ ,‬פול מיט כעס‪ ,‬ארויסגעגאנגען פון דעם היכל‪ ,‬און האט געזאגט צו די אידן‪ :‬איך רוף די גאנצע וועלט צו עדות‪ ,‬אז איך געפין ניט קיין שולד אין יענעם מענטש‪.‬‬ ‫‪ 2‬האָּבן די אידן געענטפערט צּו ִּפילָטֹוס‪ :‬אויּב ער איז נישט געווען קיין רשע‪ ,‬האָּבן מיר אים נישט געּברַאכט פַאר דיר‪.‬‬ ‫‪ 3‬הָאט פילאטוס צו זיי געזָאגט‪ :‬זָאלט איר אים נעמען‪ ,‬און אים ּפרּוווט לויט אייער ּתֹורה‪.‬‬ ‫‪ 4‬האָּבן די יי ִדן געזָאגט‪ :‬עס איז ניט געלָאזט אונדז צו טייטן קיינעם‪.‬‬ ‫‪ 5‬האט פילאטוס געזאגט צו די אידן‪ :‬דער באפעל‪ ,‬דערפאר‪ ,‬דו זאלסט נישט טייטן‪ ,‬געהערט צו אייך‪ָ ,‬אבער ניט צו מיר‪.‬‬ ‫‪ 6‬און ער איז ווידער ַארַײנגעגַאנגען אין דעם הַאלל‪ ,‬און הָאט גערוֿפן יָאשקע ַאליין‪ ,‬און הָאט צו אים געזָאגט‪ :‬ביסטו דער מלך ֿפון די יי ִדן?‬ ‫‪ 7‬און רבי מֵלך המָשי ַח הָאט געענטפערט‪ ,‬און געזָאגט צּו ִּפילָטֹוס‪ :‬צי רעדסטו דָאס פון זיך ַאליין‪ָ ,‬אדער האָּבן די יי ִדן דיר געזָאגט וועגן מיר?‬ ‫‪ 8‬הָאט פילאטוס געענטפערט‪ ,‬און געזָאגט צּו ישוען‪ :‬בין איך ַא יי ִד? דָאס גַאנצע ֿפָאלק און די הערשער ֿפון די יי ִדן הָאבן דיך איבערגעגעבן צו מיר‪ .‬װָאס הָאסטו געטָאן?‬ ‫‪9‬האט ישוע געענטפערט‪ ,‬און געזאגט‪ :‬מיין מלוכה איז ניט פון דער וועלט; אויב מיין מלכות וואלט געווען פון דער וועלט‪ ,‬וואלטן מיינע קנעכט געקעמפט‪ ,‬און איך וואלט ניט געווען איבערגעגעבן צו די אידן; ָאבער‬ ‫איצט מיין מלכות איז ניט פון דאָ‪.‬‬ ‫‪ 10‬הָאט פילאטוס געזָאגט‪ :‬ביסטו דען ַא מלך? יָאשקע געענטפערט‪ ,‬דו זאגטעסט ַאז איך בין ַא מלך; און צו דעם צוועק בין איך געקומען‪ ,‬איך זָאל עדות זָאגן אויף דעם אמת; און יעדער איינער ווָאס איז פון דעם‬ ‫אמת‪ ,‬הערט מיין קול‪.‬‬ ‫‪ 11‬זָאגט צּו אים פילאטוס‪ :‬ווָאס איז אֶמת?‬ ‫‪ 12‬יָאשקע האט געזאגט‪ ,‬דער אמת איז פון הימל‪.‬‬ ‫‪ 13‬הָאט פילאטוס געזָאגט‪ :‬דעריּבער איז דער אֶמת ניט אויף דער ערד‪.‬‬ ‫‪ 14‬יָאשקע האט געזאגט צו פילאטוס‪ ,‬גלויבן ַאז דער אמת איז אויף דער ערד צווישן די‪ ,‬ווָאס ווען זיי הָאבן די מַאכט פון משפט‪ ,‬זענען גַאווערנד דורך אמת‪ ,‬און מַאכן ַא רעכט משפט‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪4‬‬ ‫‪1‬און פילאטוס האט איבערגעלאזט ישוען אין היכל‪ ,‬און איז ארויס צו די אידן‪ ,‬און האט געזאגט‪ :‬איך געפין ניט קיין איין שולד אין ישוען‪.‬‬ ‫‪ 2‬האָּבן די אידן צּו אים געזָאגט‪ :‬אָּבער ער הָאט געזָאגט‪ :‬איך קען פַארטיליקן דעם הֵיכָל ה'‪ ,‬און אין ‪ 3‬טעג אים אויפבויען‪.‬‬ ‫‪ 3‬הָאט ִּפילָטֹוס צּו זיי געזָאגט‪ :‬ווָאס פַאר ַא הֵיכל איז דָאס‪ ,‬פּון ווָאס ער רעדט?‬ ‫‪ 4‬הָאבן די אידן צו אים געזָאגט‪ :‬דָאס ווָאס שלמה איז געווען זעקס און פערציק יָאר אין בנין‪ ,‬הָאט ער געזָאגט‪ ,‬ער וועט צעשטערן‪ ,‬און אין דריי טעג אויפבויען‪.‬‬ ‫‪ 5‬האט פילאטוס ווידער צו זיי געזאגט‪ :‬איך בין אומשולדיק פון דעם בלוט פון יענעם מאן; צי איר קוק צו אים‪.‬‬ ‫‪ 6‬די אידן זָאגן צו אים‪ :‬זיין בלוט איז אויף אונדז און אונדזער קינדער‪ .‬דעמאלט האט פילאטוס צוזאמענגרופען די זקנים און די סופרים‪ ,‬די כהנים און די ל ִוי ִים‪ ,‬און הָאט צו זיי געזָאגט אין איינעם‪ :‬טָאן ניט ַאזוי; איך‬ ‫האב גָארנישט געפונען אין דיין בַאשולדיקונג (קעגן אים) וועגן זיינע היילן קרַאנק מענטשן און ברייקינג שבת‪ ,‬ווערט צו טויט‪.‬‬ ‫‪ 7‬האָּבן די ֹּכהנים אּון די ל ִוי ִים געענטפערט צו פילאטוסן‪ :‬אין דעם לעבן פון קיסר‪ ,‬אויב עמיצער איז ַא חילול השם‪ ,‬איז ער ווערט צו טויט; ָאבער דער דָאזיקער הָאט געשלָאגן קעגן גָאט‪.‬‬ ‫‪ 8‬דעמאלט האט דער גענעראל ווידער באפוילן די יידן ארויסצוגיין פון דעם היכל; און ער הָאט גערוֿפן יָאשקע‪ ,‬און הָאט צו אים געזָאגט‪ :‬ווָאס זָאל איך טָאן מיט דיר?‬ ‫‪ 9‬אּון יָאשקע הָאט אים געענטפערט‪ :‬טו ַאזוי ווי סע שטייט געשריּבן‪.‬‬ ‫‪ 10‬הָאט צּו אים ִּפילָטֹוס געזָאגט‪ :‬ווי שטייט געשריּבן?‬ ‫‪ 11‬יָאשקע האט געזאגט צו אים‪ ,‬משה און די נביאים הָאבן נביאות געזָאגט וועגן מיין צָארעס און המתים‪.‬‬ ‫‪ 12‬אּון די יי ִדן‪ ,‬ווָאס האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬האָּבן זיך דערצערנט‪ ,‬אּון האָּבן געזָאגט צּו ִּפילָטֹוס‪ :‬פַארווָאס וועסטו מער הערן די חילול השם פּון יענעם?‬ ‫‪ 13‬הָאט ִּפילָטֹוס צּו זיי געזָאגט‪ :‬אויּב די דָאזיקע רייד זעען אייך פַאר חילול השם‪ ,‬זָאלט איר אים נעמען‪ּ ,‬ברענגען אים אין אייער הויף‪ ,‬און אים ּפרּוווט לויט אייער ּתֹורה‪.‬‬ ‫‪ 14‬און די אידן ענטפערן צו פילאטוסן‪ :‬אונדזער תורה זָאגט‪ :‬ער וועט זיין מחויב צו בַאקומען נַײן און דרייסיק רצועות‪ָ ,‬אבער אויב ַאזוי ווי ער וועט לשון הרע קעגן ה'‪ ,‬וועט ער פַארשטיינט ווערן‪.‬‬ ‫‪ 15‬האט פילאטוס צו זיי געזאגט‪ :‬אויב זיין רייד איז געווען חילול השם‪ ,‬פרובירט איר אים לויט אייער תורה‪.‬‬ ‫‪ 16‬די אידן זָאגן צו פילאטוס‪ ,‬אונדזער געזעץ באפעלט אונדז ניט צו טייטן קיין איינער;‬ ‫‪ 17‬הָאט פילאטוס צו זיי געזָאגט‪ :‬עס איז ניט ּפַאסיק ער זָאל געקרייציקט ווערן;‬ ‫‪ 18‬אָּבער ווען דער נגיד הָאט געקוקט אויף דעם דָאזיקן פָאלק און אויף די אידן‪ ,‬הָאט ער געזען פילע אידן אין טרערן‪ ,‬און הָאט געזָאגט צו די רָאשי‪-‬כ ֹהנים פון די אידן‪ :‬דָאס גַאנצע ֿפָאלק וויל ניט זיין טויט‪.‬‬ ‫‪ 19‬אּון די עלטסטע פּון די יי ִדן האָּבן געענטפערט צּו ִּפילָטֹוס‪ :‬מיר אּון דָאס גַאנצן פָאלק זיי ַנען בוא ַאהין עצם צּום דעם‪ ,‬ער זָאל מות‪.‬‬ ‫‪ 20‬האט פילאטוס צו זיי געזאגט‪ :‬פארוואס זאל ער מות?‬ ‫‪ 21‬אּון זיי האָּבן צּו אים געזָאגט‪ :‬מחמת ער זָאגט‪ַ ,‬אז ער איז ּבן ה'‪ ,‬אּון ַא מלך‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪5‬‬ ‫‪ 1‬אָּבער נִקדֹומֹוס‪ַ ,‬א ייד‪ ,‬הָאט זיך געשטעלט פַאר דעם נגיד‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬איך בעט דיר‪ָ ,‬א צדיק שופט‪ַ ,‬אז דו וועסט מיר חן מיט דער פרייהייט צו רעדן עטלעכע ווערטער‪.‬‬ ‫‪ 2‬האט פילאטוס צו אים געזאגט‪ :‬רעד ווייטער‪.‬‬ ‫‪ 3‬הָאט נקדימון געזָאגט‪ :‬איך הָאב גערעדט צו די עלטסטע ֿפון די יי ִדן‪ ,‬און די סופרים‪ ,‬און די ּכהנים‪ ,‬און די ל ִוי ִים‪ ,‬און דער גַאנצער המון ֿפון די יי ִדן‪ ,‬אין זייער עדה; ווָאס ווָאלט איר טָאן מיט דעם מענטש?‬ ‫‪ 4‬ער איז ַא מענטש וואס האט געטאן פילע נוציק און כבוד נסים‪ַ ,‬אז ַא ווי קיין מענטש אויף דער ערד קיינמָאל געטאן פריער‪ ,‬און וועט קיינמָאל ַארבעט‪ .‬לָאז אים גײן‪ ,‬און טוט אים ניט קײן שלעכטס; אויב ער קומט‬ ‫פון גָאט‪ ,‬זיין נסים‪( ,‬זיין ניסימדיק קיורז) וועט פָארזעצן; אבער אויב פון מענטשן‪ ,‬זיי וועלן ווערן צו גָארנישט‪.‬‬ ‫ִצרי ִם; און כָאטש די מכשפים ֿפון יענעם לַאנד‪ ,‬יַאננעס און דזשַאמברעס‪ ,‬הָאבן‬ ‫ִצרי ִם‪ ,‬הָאט געטָאן די נסים ווָאס גָאט הָאט אים בַאֿפוילן‪ ,‬פַאר ַּפרעהן מלך מ ַ‬ ‫‪ 5‬און משה‪ ,‬ווען ער איז געשיקט געווָארן דורך גָאט קיין מ ַ‬ ‫געטָאן מיט זייער מַאגיש די זעלבע נסים‪ ,‬ווָאס משה הָאט געטָאן‪ ,‬הָאבן זיי ָאבער ניט געקענט טָאן ַאלץ ווָאס ער הָאט געטָאן;‬ ‫‪6‬און די נסים‪ ,‬וואס די חכמים האבן געטאן‪ ,‬זענען נישט געווען פון גאט‪ ,‬ווי איר ווייסט‪ ,‬סופרים און פרושים; ָאבער די ווָאס הָאבן זיי געטָאן זענען אומגעקומען‪ ,‬און ַאלע ווָאס הָאבן זיי געגלויבט‪.‬‬ ‫‪ 7‬אּון ַאצונד לָאזט דער דָאזיקער מַאן ; וויי ַל די נסים ֿפַאר ווָאס איר בַאשולדיקן אים‪ ,‬זענען פון גָאט; און ער איז ניט ווערט צו טויט‪.‬‬ ‫‪ 8‬און די יי ִדן האָּבן געזָאגט צו ניקָאדֹומען‪ :‬ביסטו געווָארן זיין תלמיד‪ ,‬און דו רעדסט פַאר אים?‬ ‫‪ 9‬הָאט נקדימון צּו זיי געזָאגט‪ :‬איז דער נגיד אויך געווָארן זיין תלמיד‪ ,‬און זָאגט ער פַאר אים? צי הָאט אים נישט ַארַײנגעשטעלט קיסר אין דעם הויכן ּפָאסטן?‬ ‫‪ 10‬און ווען די אידן האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬האָּבן זיי געציטערט‪ ,‬און הָאבן געקרישט מיט זייערע ציין צו ניקָאדֹון‪ ,‬און צּו אים געזָאגט‪ :‬זָאלסט ָאננעמען זיין לערע פַאר אֶמת‪ ,‬און האָּבן דיי ַן גורל מיט משיחן!‬ ‫‪ 11‬הָאט נקדימון געענטפערט‪ָ :‬אמן; איך וועל בַאקומען זיין דָאקטערין‪ ,‬און מיין גורל מיט אים‪ ,‬ווי איר הָאט געזָאגט‪.‬‬ ‫‪ 12‬דעמאלט איז אויפגעשטאנען אן אנדער איד‪ ,‬און האט געבעטן דעם גבאי צו הערן אפאר ווערטער‪.‬‬ ‫‪ 13‬הָאט דער נגיד געזָאגט‪ :‬רעד ווָאס דו הָאסט ַא מיינונג‪.‬‬ ‫ש ַלי ִם‪ ,‬און הָאב געַארבעט אונטער ַא גרױסער קרַאנקײט‪ ,‬און װַארט אױף ַא רפואה‪ ,‬װָאס זָאל געשַאֿפן װערן דורך דעם קומען‬ ‫‪ 14‬און ער הָאט געזָאגט‪ :‬איך בין געלעגן ַאכט און דרַײסיק יָאר בַײם שָאף־בַאס אין ירו ָ‬ ‫ֿפון ַא מלאך‪ ,‬װָאס הָאט אין ַא געװיסער צַײט געצױגן דָאס װַאסער‪ ; .‬און ווער עס הָאט ערשט נָאך דעם צרות פון ווַאסער ַארַײנטרעטן‪ ,‬איז געווָארן גַאנץ געזָארגט ֿפון וועלכער קרענק ער הָאט געהַאט‪.‬‬ ‫‪ 15‬און ווען ?שוע האט געזען מיך דארטן פארלאנגן‪ ,‬האט ער צו מיר געזאגט‪ :‬וועסטו געזונט ווערן? און איך הָאב געענטֿפערט‪ :‬הַאר‪ ,‬איך הָאב ניט קײן מַאן‪ ,‬װען דָאס װַאסער װערט צערודערט‪ ,‬מיך ַארַײנטָאן אין‬ ‫דער בעקן‪.‬‬ ‫‪ 16‬און ער האט צו מיר געזאגט‪ :‬שטיי אויף‪ ,‬נעם דיין געלעגער און גיי‪ .‬און איך בין תיכף געזונט געווארן‪ ,‬און איך האב אויפגעהויבן מיין בעט און געגאנגען‪.‬‬

‫‪ 17‬אּון די יי ִדן האָּבן געזָאגט צּו ִּפילָטֹוס‪ ,‬אֲדֹנֵינּו הַָּגבֹור‪ ,‬דַ ְווָון‪ ,‬שאל אים‪ ,‬ווָאס טָאג עס איז געווען‪ ,‬אויף וועלכן ער איז געהיילט געווָארן פּון זיין חולה‪.‬‬ ‫‪ 18‬הָאט דער חולה געענטפערט‪ :‬עס איז געווען אויף שבת‪.‬‬ ‫‪ 19‬האָּבן די אידן געזָאגט צּו ִּפילָטֹוס‪ :‬האָּבן מיר ניט געזָאגט‪ַ ,‬אז ער הָאט געמַאכט זיי ַנע רפואות אויף שבת‪ ,‬און הָאט ַארויסגעטריבן שדים דורך דעם ּפרינץ פּון שדים?‬ ‫‪20‬און דעמאלט איז ארויסגעקומען אן אנדערער איד‪ ,‬און האט געזאגט‪ :‬איך בין בלינד‪ ,‬איך האב געקענט הערן קולות‪ ,‬אבער קיינער קען נישט זען; און ווען יָאשקע איז געגאנגען צוזאמען‪ ,‬איך געהערט די פאלק‬ ‫גייט פארביי‪ ,‬און איך געפרעגט ווָאס איז דָארט?‬ ‫‪ 21‬און זיי האָּבן מיר געזָאגט‪ַ ,‬אז ?שוע גייט פארביי; דערנָאך הָאב איך אויסגעשריגן‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬ישוע‪ֶּ ,‬בן‪-‬דָ וִד‪ ,‬הָאב רחמנות אויף מיר‪ .‬און ער איז געשטַאנען‪ ,‬און הָאט בַאֿפױלן‪ ,‬מע זָאל מיך ברענגען צו אים‪,‬‬ ‫און הָאט צו מיר געזָאגט‪ :‬װָאס װילסטו?‬ ‫‪ 22‬איך האָּב אמר‪ :‬ה'‪ּ ,‬כדי איך זָאל קבל מיי ַן ראיה‪.‬‬ ‫‪ 23‬אּון ער הָאט צו מיר געזָאגט‪ :‬נעם דיי ַן ראיה‪ ,‬אּון ָאט האָּב איך געזען‪ ,‬אּון איך האָּב אים נָאכגעיָאגט‪ ,‬אּון האָּב זיך געפרייט‪ ,‬אּון האָּב געֶדאנק‪.‬‬ ‫‪ 24‬איז אויך ַארויסגעגַאנגען ַאן ַאנדער יי ִד‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬איך בין געווען ַא מצורע‪ ,‬און ער הָאט מיך געהיילט בלויז דורך זיין ווָארט‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬איך וויל‪ ,‬דו ביסט ריין; און ָאט בין איך רײניקט געװָארן ֿפון‬ ‫מַײן צרעת‪.‬‬ ‫‪ 25‬און ַאן ַאנדער יי ִד איז ַארױסגעגַאנגען‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬איך בין ַא קרום‪ ,‬און ער הָאט מיך ישר געװען דורך זַײן װָארט‪.‬‬ ‫‪ 26‬און ַאן אִָּשה‪ ,‬ווָאס הָאט געהייסן ורָאניקאַ‪ ,‬הָאט געזָאגט‪ :‬איך בין געּפלָאנטערט געווָארן מיט ַא זבל פון בלוט צוועלף יָאר‪ ,‬און איך הָאב ָאנגערירט דעם צוים פּון זיינע בגדים‪ ,‬און ָאט הָאט זיך פַארשטַאנען די‬ ‫פרוס פון מיין בלוט‪.‬‬ ‫‪ 27‬האָּבן די אידן געזָאגט‪ :‬מיר האָּבן ַא ּתֹורה‪ַ ,‬אז ַאן אִָּשה זָאל נישט זיין דערלויבט ווי ַא ראיה‪.‬‬ ‫‪28‬און נאך אנדערע זאכן‪ ,‬האט אן אנדערער איד געזאגט‪ :‬איך האב געזען‪ ,‬אז ישוען האט פארבעטן צו א חתונה מיט זיינע תלמידים;‬ ‫‪ 29‬און ווען דער וויי ַן איז געווען ַאלע געטרונקען‪ ,‬ער הָאט בַאֿפוילן די קנעכט ַאז זיי זָאלן ָאנפילן זעקס טעּפ ווָאס זענען דָארט מיט ווַאסער‪ ,‬און זיי הָאבן ָאנגעפילט ביז די רַאנד‪ ,‬און ער הָאט זיי געבענטשט‪ ,‬און‬ ‫פארוואנדלט די ווַאסער אין וויי ַן‪ ,‬און ַאלע די מענטשן‪ .‬געטרונקען‪ ,‬סאַּפרייזד פון דעם נס‪.‬‬ ‫‪30‬און אן אנדערער איד איז געשטאנען‪ ,‬און האט געזאגט‪ :‬איך האב געזען ישוען לערנען אין דער שול אין כפר נחום; און עס איז געווען אין דער שול ַא מענטש וואס האט ַא שטן; און ער הָאט געשריגן‪ַ ,‬אזוי צו‬ ‫זָאגן‪ :‬לָאז מיך ַאליין; ווָאס הָאבן מיר צו טָאן מיט דיר‪ ,‬יָאשקע פון נצרת? ביסטו געקומען אונז אומצוברענגען? איך וויסן ַאז דו ביסט דער הייליקער פון גָאט‪.‬‬ ‫‪31‬און ישוע האט אים אנגעשריגן‪ ,‬אזוי צו זאגן‪ :‬רוא שטיל‪ ,‬דו אומריינקייט‪ ,‬און גיי ארויס פון דעם מענטש; און ָאט איז ער ַארױסגעגַאנגען ֿפון אים‪ ,‬און הָאט אים גָאר ניט געטָאן‪.‬‬ ‫‪ 32‬און די דָאזיקע זַאכן הָאט אויך ַא ּפרּוש געזָאגט; איך הָאב געזען ַאז ַא גרויס געזעלשַאפט געקומען צו יָאשקע פון גליל און יהודה‪ ,‬און די ים‪-‬ברעג‪ ,‬און פילע לענדער ַארום ירדן‪ ,‬און פילע קרַאנק מענטשן‬ ‫געקומען צו אים‪ ,‬און ער געהיילט זיי ַאלע‪.‬‬ ‫‪33‬און איך האב געהערט די אומריינע גייסטער וויינען און זאגן‪ :‬דו ביסט דער זון פון גאט‪ .‬און יָאשקע שטרענג בַאֿפוילן זיי‪ַ ,‬אז זיי זָאל ניט מַאכן אים באקאנט‪.‬‬ ‫‪ 34‬און נָאך דעם הָאט געזָאגט ַאן ַאנדער מענטש‪ ,‬וועמענס נָאמען איז געווען סענטוריו‪ :‬איך הָאב געזען יָאשקע אין כפר‪-‬נחום‪ ,‬און איך הָאב אים געבעטן‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬האר‪ ,‬מיין קנעכט ליגט אין שטוב‪ ,‬קרַאנק פון‬ ‫ַא געליימט‪.‬‬ ‫‪ 35‬און יָאשקע האט געזאגט צו מיר‪ ,‬איך וועל קומען און היילן אים‪.‬‬ ‫‪ 36‬אָּבער איך האָּב אמר‪ :‬ה'‪ ,‬איך בין נישט ווערט ַאז דּו זָאלסט בוא אונטער מיין דַאך; נָאר רעד נָאר דָאס װָארט‪ ,‬און מַײן קנעכט װעט געזונט װערן‪.‬‬ ‫‪37‬און ישוע האט צו מיר געזאגט‪ :‬גיי; און ַאזױ װי דו הָאסט געגלױבט‪ַ ,‬אזױ זָאל געטָאן װערן צו דיר‪ .‬און מיין קנעכט איז געהיילט געווארן פון יענער שעה‪.‬‬ ‫‪ 38‬דעמאלט האט א געוויס אדלמאן געזאגט‪ :‬איך האב געהאט א זון אין כפר‪-‬נחום‪ ,‬וואס איז געלעגן אין דער טויט; און ווען איך הָאב געהערט ַאז יָאשקע איז געקומען אין גליל‪ ,‬איך געגאנגען און געבעטן אים ַאז ער‬ ‫זָאל ַאראָּפגיין צו מיין הויז‪ ,‬און היילן מיין זון‪ ,‬וויי ַל ער איז געווען ביי ַ די פונט פון טויט‪.‬‬ ‫‪ 39‬הָאט ער צו מיר געזָאגט‪ :‬גיי‪ ,‬דיין זון לעבט‪.‬‬ ‫‪ 40‬און מיין זון איז געווען געהיילט פון יענע שעה‪.‬‬ ‫‪ 41‬אחוץ די דאזיקע‪ ,‬האבן אויך א סך אנדערע אידן‪ ,‬סיי מענער און סיי פרויען‪ ,‬געשריגן און געזאגט‪ :‬ער איז באמת דער זון פון גאט‪ ,‬וואס היילן אלע קראנקהייטן נאר דורך זיין ווארט‪ ,‬און וועמען די שדים זענען‬ ‫אינגאנצען אונטערטעניק‪.‬‬ ‫‪ 42‬האָּבן עטלעכע פּון זיי ווייטער געזָאגט‪ :‬די דָאזיקע ּכוח קָאן ניט ַארויסגיין פּון קיינעם ַאחוץ גָאט‪.‬‬ ‫‪ 43‬הָאט פילאטוס געזָאגט צו די אידן‪ :‬פַארווָאס זענען נישט די שדים אונטער אייערע דָאקטוירים?‬ ‫‪ 44‬עטלעכע פּון זיי האָּבן געזָאגט‪ :‬דער ּכוח פּון אונטערטּונדן שדים קען נישט ַארויסגיין נָאר פּון ה'‪.‬‬ ‫‪45‬אבער אנדערע האבן געזאגט צו פילאטוס‪ ,‬אז ער האט אויפגעהויבן אלעזר פּון די טויטע‪ ,‬נָאכדעם ווי ער איז געווען ‪ 4‬טעג אין זיין קֿבר‪.‬‬ ‫‪ 46‬אּון דער נגיד‪ ,‬ווָאס הָאט דָאס געהערט‪ ,‬הָאט ַא ציטערניש געזָאגט צּו דעם המון פּון די יי ִדן‪ :‬ווָאס וועט עס אייך פַארגיסן בלוט תמים?‬ ‫קאפיטל ‪6‬‬ ‫‪ 1‬דעמאלט האט פילאטוס צוזאמגערופן נקדימון‪ ,‬און די פופצן מענטשן‪ ,‬וואס האבן געזאגט‪ ,‬אז ישוע איז נישט געבוירן געווארן דורך זנות‪ ,‬און האט צו זיי געזאגט‪ :‬וואס זאל איך טוהן‪ ,‬ווייל עס איז ווי צו זיין א‬ ‫מהומה צווישן דעם פאלק‪.‬‬ ‫‪ 2‬האבן זיי צו אים געזאגט‪ :‬מיר ווייסן נישט; זָאלן זײ ָאנקוקן װָאס הײבן דָאס מהומה‪.‬‬ ‫‪ 3‬אּון פילאטוס הָאט ווידער גערוֿפן דעם המון‪ ,‬און הָאט צו זיי געזָאגט‪ :‬איר ווייסט‪ַ ,‬אז איר הָאט ַא מנהג‪ַ ,‬אז איך זָאל אייך אָּפלָאזן איין ַארעסטַאנט אויפן יום‪-‬טוב פון פסח;‬ ‫‪ 4‬איך האב א באקאנטן געפאנגענע‪ ,‬א רוצח‪ ,‬וואס הייסט בראבאבאס‪ ,‬און ישוע‪ ,‬וואס ווערט גערופן משיח‪ ,‬אין וועמען איך געפין גארנישט‪ ,‬וואס פארדינט טויט; װע ר פו ן זײ ‪ ,‬הא ט אײ ך דעריבע ר א שכל ‪ ,‬א ז‬ ‫אי ך זא ל אײ ך באפרײען ?‬ ‫‪ 5‬זיי שרייען ַאלע‪ ,‬און זָאגן‪ :‬שחרר אונדז בר‪-‬אבן‪.‬‬ ‫‪ 6‬הָאט ִּפילָטֹוס צּו זיי געזָאגט‪ :‬ווָאס זָאל איך טָאן מיט יהושע‪/‬ישוע‪ ,‬ווָאס הייסט משיח?‬ ‫‪ 7‬ענטֿפערט זיי ַאלע‪ :‬זָאל ער געקרייציקט ווערן‪.‬‬ ‫‪ 8‬און זיי שרייען ווידער און זָאגן צו פילאטוסן‪ :‬דו ביסט נישט דער פרַײנד פון קיסר‪ ,‬אויב דו ביסט פריי דעם דָאזיקן מַאן? װָארום ער הָאט געזָאגט‪ַ ,‬אז ער איז דער זון ֿפון גָאט‪ ,‬און ַא מלך‪ָ .‬אבער ביסט איר גענייגט‬ ‫ַאז ער זָאל זיין מלך‪ ,‬און ניט קיסר?‬ ‫‪ 9‬הָאט פילאטוס ָאנגעפילט מיט כעס צו זיי געזָאגט‪ :‬אַײער ֿפָאלק איז ּתמיד געווען מרושע‪ ,‬און איר זענט ּתמיד קעגן די‪ ,‬ווָאס הָאבן דיר געדינט?‬ ‫‪ 10‬האָּבן די אידן געענטפערט‪ :‬ווער זענען די‪ ,‬ווָאס האָּבן אונדז עבד?‬ ‫‪ 11‬הָאט זיי געענטפערט פילאטוס‪ :‬אַײער גָאט‪ ,‬ווָאס הָאט אייך מציל געווען פון דער שווערער קנעכטשאפט פון די מִצרים‪ ,‬און הָאט אייך געברַאכט איבערן ים סוף‪ ,‬ווי עס איז געווען ַא יבשה‪ ,‬און הָאט אייך‬ ‫געשּפייזט אין מדבר מיט מן און דעם פלייש פון ווַאכטל‪ ,‬און הָאט געברַאכט ווַאסער‪ .‬ארויס פון שטיין‪ ,‬און האט איר ַא געזעץ פון הימל‪:‬‬ ‫‪ 12‬הָאט איר אים דערצערנט אין ַאלע וועגן‪ ,‬און איר הָאט אייך געּבעטן ַא געגָאסן קַאלב‪ ,‬און איר הָאט זיך געבוקט צו אים‪ ,‬און הָאט צו אים זבח‪ ,‬און איר הָאט געזָאגט‪ :‬דָאס זענען דַײנע אלוקים‪ ,‬יׂשראל‪ ,‬ווָאס הָאבן‬ ‫ִצרי ִם‪.‬‬ ‫דיך ַארויסגעברַאכט פּון א ֶ​ֶרץ מ ַ‬ ‫‪ 13‬צוליב ווָאס דיין גָאט איז גענייגט צו צעשטערן דיך; אָּבער משה הָאט זיך געּבעטן פַאר אייך‪ ,‬און אייער גָאט הָאט אים צוגעהערט‪ ,‬און הָאט פַארגעבן אייער זינד‪.‬‬ ‫‪ 14‬דערנָאך הָאט איר זיך דערגרייכט אויף און ווָאלט הרגענען איי ַערע נביאים‪ ,‬משה און ַאהרן‪ ,‬ווען זיי זענען אנטלאפן צום משכן‪ ,‬און איר הָאט שטענדיק געמורמלט קעגן גָאט און זיינע נביאים‪.‬‬ ‫‪ 15‬און ער איז קום פּון זיין ִּכֵּסא משפט‪ ,‬און ווָאלט יצא; אבער די אידן האבן אלע אויסגעשריגן‪ :‬מיר זאגן אז דער קיסר איז א מלך‪ ,‬און נישט ישוע‪.‬‬ ‫‪ 16‬ווייל דער דאזיקער מענטש‪ ,‬ווי נאר ער איז געבוירן געווארן‪ ,‬זענען געקומען די חכמים און האבן אים געגעבן מתנות; ווָאס ווען הורדוס הָאט געהערט‪ ,‬איז ער געווען זייער דערשראקן‪ ,‬און ווָאלט אים הרגענען‪.‬‬ ‫ִצרי ִם‪ .‬הורדוס‪ ,‬ווען ער הָאט געהערט ַאז ער איז געבוירן‪ ,‬ווָאלט אים הרגענען; און דערֿפַאר הָאט מען געשיקט און‬ ‫‪ 17‬און ווען זיין פָאטער הָאט דָאס געוואוסט‪ ,‬איז ער ַאנטלָאפן מיט אים און זיין מוטער מרים קיין מ ַ‬ ‫געטײט ַאלע קינדער װָאס אין בית לחם‪ ,‬און אין ַאלע אירע געמַארקן‪ֿ ,‬פון צװײ יָאר ַאלט און אונטער‪.‬‬ ‫‪ 18‬ווען פילאטוס האט געהערט דעם חשבון‪ ,‬ער איז געווען דערשרָאקן; און ער הָאט בַאֿפוילן צו שטילן צװישן דעם ֿפָאלק‪ ,‬װָאס הָאבן געמַאכט ַא רעש‪ ,‬און הָאט געזָאגט צו יהושע‪/‬ישוע‪ :‬ביסטו דָאך ַא מלך?‬ ‫‪ 19‬און ַאלע אידן האָּבן געענטפערט צו פילאטוסן‪ :‬ער איז דער מענטש‪ ,‬וועמען הורדוס הָאט געזוכט צו הרגענען‪.‬‬ ‫‪ 20‬דעמאלט האט פילאטוס גענומען וואסער‪ ,‬און האט געוואשן זיינע הענט פארן פאלק‪ ,‬און געזאגט‪ :‬איך בין אומשולדיק אין דעם בלוט פון דעם דאזיקן צדיק; קוק איר צו אים‪.‬‬ ‫‪ 21‬האָּבן די אידן געענטפערט‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬זיין בלוט זָאל זיין אויף אונדז און אויף אונדזערע קינדער‪.‬‬ ‫‪ 22‬דעמאלט פילאטוס האט באפוילן יָאשקע צו זיין געבראכט ֿפַאר אים‪ ,‬און הָאט צו אים גערעדט אין די פאלגענדע ווערטער‪:‬‬ ‫‪ 23‬דיי ַן אומה הָאט דיך צוה צו מַאכן זיך ַא מלך; דעריבער‪ ,‬איך‪ ,‬פילאטוס‪ ,‬בַאשטימט דיך צו זיין געשלאגן לויט די געזעצן פון געוועזענער גענעראל; און ַאז דו װעסט ערשט געבונדן װערן‪ ,‬דערנָאך אױֿפהענגען‬ ‫אױף ַא קרייז אין יענעם ָארט‪ ,‬װּו דו ביסט איצט ַא ַארעסטַאנט; או ן אוי ך צװ ײ פארברעכער ע מי ט דיר ‪ ,‬װעמענ ס נעמע ן זײנע ן דימא ס או ן געסטאס ‪.‬‬

‫קאפיטל ‪7‬‬ ‫‪1‬און ?שוע איז ארויס פון גאם‪ ,‬און די ‪ 2‬גנבים מיט אים‪.‬‬ ‫‪ 2‬און ַאז זיי זַײנען געקומען צו דעם ָארט ווָאס מע רוֿפט גולגותא‪ ,‬הָאבן זיי אים אויסגעטָאן ֿפון זַײנע מלבושים‪ ,‬און אים ַארומגערינגלט מיט ַא לַײנען‪ ,‬און ַארַײנגעטָאן ַא קרוין ֿפון דערנער אויף זַײן קאָּפ‪ ,‬און‬ ‫ַארַײנגעטָאן ַא שטַאנג אין זַײן הַאנט‪.‬‬ ‫‪ 3‬אּון ַאזוי הָאט זיי געטָאן צו די ‪ 2‬גנבים‪ ,‬ווָאס זענען מיט אים געקרייציקט געווָארן‪ ,‬דימַאש אויף זיין רעכטער הַאנט‪ ,‬און געסטַאס אויף זיין לינקער הַאנט‪.‬‬ ‫‪4‬אבער ישוע האט געזאגט‪ :‬מיין פאטער‪ ,‬מוחל זיי; ווייל זיי ווייסן נישט וואס זיי טוען‪.‬‬ ‫‪ 5‬אּון זיי האָּבן צעטיילט זיי ַנע בגדים‪ ,‬אּון אויף זיי ַן לבוש האָּבן זיי ווָארף גֹורל‪.‬‬ ‫‪ 6‬און דָאס פאלק איז דערווייל געשטַאנען ביי‪ ,‬און די רָאשי‪-‬כ ֹהנים און די עלטסטע פון די אידן הָאבן אים געשּפילט‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ַ :‬אנדערע הָאט ער גערַאטעוועט‪ ,‬זָאל ער זיך איצט רַאטעווען‪ ,‬אויב ער קען; אויב ער‬ ‫איז דער זון פון גָאט‪ ,‬זָאל ער איצט ַאראָּפגיין פון דעם קריי ַז‪.‬‬ ‫‪ 7‬אּון די זעלנער האָּבן אים געשלַאכט‪ ,‬אּון זיי האָּבן גענומען עסיק אּון גַאל‪ ,‬האָּבן אים עס געּברַאכט צו טרינקען‪ ,‬אּון צּו אים געזָאגט‪ :‬אויּב דּו ּביסט דיך ַא קעניג פּון די יי ִדן‪.‬‬ ‫‪8‬און לָאנגינוס‪ַ ,‬א געוויסער זעלנער‪ ,‬הָאט גענומען ַא שּפיז‪ 1 ,‬הָאט דורכגעטָאן זיין זייט‪ ,‬און ָאט איז ַארויסגעגַאנגען בלוט און ווַאסער‪.‬‬ ‫‪9‬און פילאטוס האט געשריבן דעם טיטל אויפן צלב מיט העברעאישע‪ ,‬לאטיינישע און גריכישע אותיות‪ ,‬דהיינו‪ .‬דָאס איז דער מלך ֿפון די יי ִדן‪.‬‬ ‫‪ 10‬אָּבער איינער פּון די ‪ 2‬גנבים‪ ,‬ווָאס זענען געקרייציקט געווָארן מיט יהושע‪/‬ישוע‪ ,‬וועמענס נָאמען איז געווען געסטַאוס‪ ,‬הָאט געזָאגט צּו ישוען‪ :‬אויּב דּו ּביסט דער משיח‪ ,‬מציל דיך און אונדז‪.‬‬ ‫‪ 11‬אָּבער דער גנב‪ ,‬ווָאס איז געקרייציקט געווָארן אויף זיין רעכטער הַאנט‪ ,‬וועמעס נָאמען איז געווען דימַאש‪ ,‬הָאט געענטפערט‪ ,‬און הָאט אים געענטפערט‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬הָאט דו נישט מורא ה'‪ ,‬ווָאס איז פַארמשפט‬ ‫געווָארן צו דער דָאזיקער שטרָאף? מיר בַאקומען טַאקע מיט רעכט און גערעכטיקייט די שָאדן פון אונדזער ַאקשַאנז; ָאבער דער דָאזיקער יָאשקע‪ ,‬ווָאס בייז הָאט ער געטָאן?‬ ‫‪ 12‬נָאך דעם קרעכצן‪ ,‬ער האט געזאגט צו יָאשקע‪ ,‬האר‪ ,‬געדענק מיר ווען דו קומסט אין דיין מלכות‪.‬‬ ‫‪ 13‬הָאט רבי מֵלך המָשי ַח געענטפערט‪ ,‬און צּו אים געזָאגט‪ :‬באמת‪ ,‬איך זָאג דיר‪ַ ,‬אז היינט וועסטו זיין מיט מיר אין גן‪-‬עדן‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪8‬‬ ‫‪ 1‬און עס איז געווען וועגן דער זעקסטער שעה‪ ,‬און פינצטערניש איז געווען אויף דעם ּפנים פון דער גאנצער ערד ביז דער ניינטער שעה‪.‬‬ ‫‪2‬און בעת די זון איז געווען אקליפס‪ ,‬ערשט דער פרוכת פונעם היכל איז צעריסן געווארן פון אויבן ביז אראפ; און די שטײנער זַײנען אױך צעריסן געװָארן‪ ,‬און די קֿברים הָאבן זיך געעֿפנט‪ ,‬און ַא סך קערּפער ֿפון‬ ‫קדושים‪ ,‬װָאס זַײנען געשלָאֿפן‪ ,‬זַײנען אױֿפגעשטַאנען‪.‬‬ ‫‪ 3‬און בערך אין דער ניינטער שעה האט יָאשקע אויסגעשריגן מיט ַא הויך קול‪ ,‬און געזאגט‪ ,‬היילי‪ ,‬העללי‪ ,‬לַאמ ַא זַאבַאקטַאני? װָאס איז אױסטַײטש‪ ,‬איז מַײן גָאט‪ ,‬מַײן גָאט‪ ,‬װָאס הָאסטו מיך ֿפַארלָאזן?‬ ‫‪4‬און נאך די דאזיקע האט ישוע געזאגט‪ :‬פאטער‪ ,‬אין דיינע הענט לויבן איך מיין גייסט; און ַאז ער הָאט דָאס געזָאגט‪ ,‬הָאט ער אָּפגעגעבן דעם גַײסט‪.‬‬ ‫‪5‬אבער ווען דער הויפטמאן האט געזען‪ ,‬אז ישוע האט אזוי געשריגן‪ ,‬האט אויפגעגעבן דעם גייסט‪ ,‬האט ער געלויבט גאט‪ ,‬און געזאגט‪ :‬פארוואר‪ ,‬איז דאס געווען א צדיק‪.‬‬ ‫‪ 6‬אּון דָאס ּכל ָהעָם ווָאס הָאט זיך עמד פּון דער ּביי ַ‪ ,‬האָּבן זיך מְא ֹד פּון די אויגן; און זיי הָאבן זיך אָּפגעשּפיגלט אויף דעם ווָאס איז דורכגעגאנגען‪ ,‬געשלָאגן אויף זייערע בריסט‪ ,‬און זיך אומגעקערט צו דער שטָאט‬ ‫פון ירושלים‪.‬‬ ‫‪ 7‬אּון דער צֶנטריון איז געגַאנגען צום נגיד‪ ,‬אּון הָאט אים דערציילט ַאלץ ווָאס איז עבר;‬ ‫‪8‬און אז ער האט געהערט דאס אלץ‪ ,‬איז ער געווען זייער צער;‬ ‫‪9‬און האט צוזאמגערופן די אידן‪ ,‬און צו זיי געזאגט‪ :‬האסטו געזען דעם נס פון דער ליקוי פון דער זון‪ ,‬און די אנדערע זאכן‪ ,‬וואס זענען געשען‪ ,‬ווען ישוע איז געשטארבן?‬ ‫‪ 10‬און ווען די אידן האָּבן געהערט‪ ,‬האָּבן זיי געענטפערט צום נגיד‪ :‬דער ליקוי פון דער זון איז געשען לויט זיין געוויינלעכע מנהג‪.‬‬ ‫‪11‬אבער אלע‪ ,‬וואס זענען געווען די באקאנטע פון משיח‪ ,‬זענען געשטאנען פון דער ווייטן‪ ,‬אזוי ווי די פרויען‪ ,‬וואס זענען נאכגעגאנגען יָאשקע פון גליל‪ָ ,‬אבסערווירן ַאלע די זאכן‪.‬‬ ‫‪ 12‬און אט איז א מענטש פון ארימאטא‪ ,‬מיטן נאמען יוסף‪ ,‬וואס איז אויך געווען א תלמיד פון ישוען‪ ,‬אבער נישט אפן‪ ,‬פון מורא פאר די אידן‪ ,‬געקומען צום נגיד‪ ,‬און האט געבעטן דעם גענעראל אז ער זאל אים‬ ‫געבן רשות אוועקצונעמען דעם גבאי‪ .‬גוף פון יָאשקע פון דעם קריי ַז‪.‬‬ ‫‪13‬און דער גבאי האט אים געגעבן רשות‪.‬‬ ‫‪ 14‬און נקדימון איז געקומען‪ ,‬און הָאט מיט זיך געברַאכט ַא געמיש פון מיר און ַאלו‪ ,‬וועגן ַא ווָאג פון הונדערט פונט; און זײ הָאבן ַאראָּפגענומען יָאשקע ֿפון דעם קריי ַז מיט טרערן‪ ,‬און אים געבונדן מיט לַײנען מיט‬ ‫בשמים‪ַ ,‬אזױ װי דער מנהג צו בַאגרָאבן צװישן די יי ִדן‪.‬‬ ‫‪ 15‬און ער הָאט אים געשטעלט אין ַא נַײעם קֿבר‪ ,‬ווָאס יֹוסף הָאט געבױט‪ ,‬און הָאט געמַאכט ֿפַארשניטן װערן ֿפון ַא ֿפעלדז‪ ,‬װָאס קײנער איז ניט ַארױסגעגַאנגען אין אים; און זײ הָאבן אָּפגעקערט ַא גרױסן שטײן‬ ‫צום אַײנגַאנג ֿפון קבר‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪9‬‬ ‫‪1‬און ווען די אומגערעכטע אידן האבן געהערט‪ ,‬אז יוסף האט געבעטן און באגראבן דעם גוף פון ישוען‪ ,‬האבן זיי געזוכט נקדימון; און די ֿפוֿפצן מענטשן‪ ,‬ווָאס הָאבן עדות געזָאגט ֿפַאר דעם גענעראל‪ַ ,‬אז יָאשקע איז‬ ‫נישט געבוירן דורך זנוס‪ ,‬און אנדערע גוט מענטשן ווָאס הָאבן געוויזן קיין גוט ַאקשַאנז צו אים‪.‬‬ ‫‪ 2‬אָּבער ווען זיי האָּבן זיך ַאלע בַאהַאלטן‪ ,‬פּון פחד פַאר די יי ִדן‪ ,‬הָאט זיך נקדימון ַאליין צּו זיי בַאוויזן‪ ,‬אּון געזָאגט‪ :‬ווי ַאזוי קענען ַאזעלכע‪ ,‬ווי די דָאזיקע‪ַ ,‬אריי ַנגיין אין שול?‬ ‫‪ 3‬אּון די יי ִדן האָּבן אים געענטפערט‪ :‬אָּבער ווי ַאזוי הָאטּו דּו געסטּוסט ַאריין אין שול‪ ,‬ווָאס איז געווען ַא בונד מיט משיחן? זאל דיין גורל זיין צוזאמען מיט אים אין די אנדערע וועלט‪.‬‬ ‫‪ 4‬הָאט נקדימון געענטפערט‪ָ :‬אמֵן; ַאזױ זָאל זַײן‪ַ ,‬אז איך זָאל הָאבן מַײן גורל מיט אים אין זַײן מלוכה‪.‬‬ ‫‪ 5‬אזוי אויך יוסף‪ ,‬ווען ער איז געקומען צו די אידן‪ ,‬האט צו זיי געזאגט פארוואס זענט איר בייז אויף מיר‪ֿ ,‬פַאר ווָאס איר פַארלַאנג דעם גוף פון יָאשקע פון פילאטוס? זע‪ ,‬איך הָאב אים ַארַײנגעטָאן אין מַײן קֿבר‪,‬‬ ‫און אים אַײנגעװיקלט אין ריין לַײנען‪ ,‬און ַא שטײן ַארַײנגעטָאן בַײם אַײנגַאנג ֿפון קבר‪.‬‬ ‫‪ 6‬איך הָאב געטָאן צו אים רעכט; ָאבער איר הָאט געטָאן אומגערעכט דער צדיק‪ ,‬אים געקרייציקט‪ ,‬אים געגעבן עסיק צו טרינקען‪ ,‬אים געקרוינט מיט דערנער‪ ,‬צעריסן זיין לַײב מיט בייטשן‪ ,‬און מתפלל געווען די‬ ‫שולד פון זיין בלוט אויף אייך‪.‬‬ ‫‪ 7‬אּון די יי ִדן האָּבן ּביי ַ דעם צוהערעֶן פּון דעם דָאזיקן צער‪ ,‬אּון געֶּברַאכט; און זײ הָאבן געכאַּפט יֹוסֿפן‪ ,‬און הָאבן בַאֿפױלן אים ַארױסצושטעלן ֿפַאר שבת‪ ,‬און דָארטן געהַאלטן ביז דער שבת איז איבער‪.‬‬ ‫‪ 8‬אּון זיי האָּבן צו אים אמר‪ :‬מַאכט ווידוי; װָארום אין דער צַײט איז עס ניט געזעצלעך דיר צו טָאן קײן שָאדן‪ ,‬ביז דער ערשטער טָאג ֿפון דער װָאך װעט קומען‪ .‬אבער מיר ווייסן‪ ,‬אז דו וועסט נישט גערעכנט ווערן‬ ‫פאר א קבורה; ָאבער מיר װעלן געבן דַײן ֿפלײש צו די ֿפױגלען ֿפון הימל‪ ,‬און די בהמות ֿפון דער ערד‪.‬‬ ‫‪ 9‬הָאט יֹוסֵף געענטפערט‪ :‬דָאס דבור איז ווי דער דבור פּון גָלִית הַָּגדֹול‪ ,‬ווָאס הָאט חרף דעם לעּבן אלוקים ּביי ַן דבר אויף דָ וִדן‪ .‬אבער איר סופרים און דָאקטָארס וויסן ַאז גָאט האט געזאגט דורך דעם נביא‪ :‬נקמה איז‬ ‫מיי ַן‪ ,‬און איך וועל צוריקצָאלן צו איר ‪ 1‬שלעכטס גליי ַך צו דעם ווָאס איר הָאט טרעטַאנד צו מיר‪.‬‬ ‫‪ 10‬דער גָאט‪ ,‬וועמען איר הָאט געהאנגען אויף דעם קריי ַז‪ ,‬איז ביכולת צו בַאפריי ַען מיר פון דיין הענט‪ַ .‬אלע דַײנע רשעות װעט זיך אומקערן אױף דיר‪.‬‬ ‫‪ 11‬ווָארעם דער נגיד‪ ,‬ווען ער הָאט רחץ זיינע הענט‪ ,‬הָאט געזָאגט‪ :‬איך בין קלָאר פּון דעם בלוט פּון דעם דָאזיקן צדיק‪ .‬אבער איר האט געענטפערט און געשריגן‪ :‬זיין בלוט זָאל זיין אויף אונדז און אונדזער קינדער‪.‬‬ ‫ַאזױ װי איר הָאט געזָאגט‪ ,‬זָאלט איר אומקומען אױף אײביק‪.‬‬ ‫‪ 12‬אּון די זקנים פּון די יי ִדן‪ ,‬ווָאס האָּבן געהערט די דָאזיקע רייד‪ ,‬האָּבן זיך ּברעֶם געֶוועֶן; און זײ הָאבן געכאַּפט יֹוסֿפן‪ ,‬און אים ַארַײנגעזעצט אין ַא קַאמער‪ ,‬װּו עס איז ניט געװען קײן ֿפענצטער; זײ הָאבן ֿפַארמַאכט‬ ‫די טיר‪ ,‬און הָאבן ַארַײנגעטָאן ַא ּפלָאמבע אױֿפן שלָאס;‬ ‫‪ 13‬און אנָס און ַכיָפָס האָּבן דערויף געשטעלט ַא משמר‪ ,‬און זיי האָּבן יעץ מיט די ֹּכהנים און די ל ִוי ִים‪ַ ,‬אז זיי זָאלן זיך ַאלע טרעפן נָאך שבת‪ ,‬און זיי האָּבן זיך געטרַאכט צו ווָאס מות זיי זָאלן מטה יוסף‪.‬‬ ‫‪ 14‬אּון ַאז זיי האָּבן דָאס געטָאן‪ ,‬האָּבן די ׂשרים‪ ,‬אנה‪ ,‬אּון ַכיָפָס‪ ,‬בַאפוילן צו ּברענגען יֹוסֿפן‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪10‬‬ ‫‪ 1‬און ַאז די גַאנצע עדה הָאט דָאס געהערט‪ ,‬האָּבן זיי זיך געּבַאפעלט‪ ,‬און זיי זענען נִשתּום געווָארן‪ ,‬ווַײל זיי האָּבן געפּונען דעם זעלבן סּתם אויפן נעל פּון דער קאמער‪ ,‬און זיי האָּבן נישט געקענט געפינען יֹוסף‪.‬‬ ‫‪2‬און אננא און כאפאס זענען ארויסגעגאנגען‪ ,‬און בשעת זיי האבן אלע באוואונדערט‪ ,‬אז יוסף איז אוועק‪ ,‬ערשט איינער פון די זעלנער‪ ,‬וואס האט געהיט דעם קבר פון ישוע‪ ,‬האט גערעדט אין דער עדה‪.‬‬ ‫‪3‬און בעת זיי האבן געהיט דעם קבר פון ישוע‪ ,‬איז געווען אן ערדציטערניש; און מיר הָאבן געזען ַא מלאך פון גָאט רָאולד ַאוועק דעם שטיין פון דעם קבר און זיצן אויף אים;‬ ‫‪ 4‬און זיין פנים איז געווען ווי בליץ‪ ,‬און זיין לבוש ווי שניי; און מיר זענען געווארן דורך מורא ווי טויטע‪.‬‬ ‫‪5‬און מיר האבן געהערט ווי א מלאך האט געזאגט צו די פרויען ביי דעם קבר פון ישוען‪ :‬האט ניט מורא; איך וויסן ַאז איר זוכן יָאשקע וואס איז געקרייציקט; ער איז אויפגעשטאנען ווי ער האט געזאגט‪.‬‬

‫‪ 6‬קום און זעט דעם ארט וואו ער איז געלעגן; און גיי יעצט און זאג זיינע תלמידים‪ ,‬אז ער איז אויפגעשטאנען פון די טויטע‪ ,‬און ער וועט דיר פארויס גיין קיין גליל; דָארטן זָאלט איר אים זען ַאזױ װי ער הָאט אַײך‬ ‫געזָאגט‪.‬‬ ‫‪ 7‬און די אידן האבן צוזאמענגרופן אלע זעלנער‪ ,‬וואס האבן געהיט דעם קבר פון ישוע‪ ,‬און צו זיי געזאגט‪ :‬ווער זענען די פרויען‪ ,‬צו וועמען דער מלאך האט גערעדט? פארוואס האסטו זיי נישט געכאפט?‬ ‫‪ 8‬האָּבן די זעלנער געענטפערט‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬מיר ווייסן ניט‪ ,‬וועמען די ווַײבער זענען געווען; ַאחוץ דעם זַײנען מיר געווָארן ווי מתים ֿפון מורא‪ ,‬און ווי ַאזוי הָאבן מיר געקָאנט ָאנכאַּפן די ֿפרויען?‬ ‫‪ 9‬האבן די אידן צו זיי געזאגט‪ :‬אזוי ווי ה' לעבט‪ ,‬גלייבן מיר אייך נישט‪.‬‬ ‫‪ 10‬און די זעלנער האָּבן געענטפערט‪ ,‬און האָּבן געזָאגט צּו די יי ִדן‪ ,‬ווען איר הָאט געזען און געהערט ישוע‪ ,‬ווָאס טוט ַאזוי ֿפיל נסים‪ ,‬און האָּבן אים ניט געגלויבט‪ ,‬ווי זָאלט איר אונדז גלויבן? איר הָאט גוט געזָאגט‪:‬‬ ‫ַאזױ װי גָאט לעבט‪ ,‬װָארום באמת לעבט גָאט‪.‬‬ ‫‪ 11‬מיר האָּבן געהערט‪ַ ,‬אז איר הָאט פַארשלָאסן יֹוסֵף‪ ,‬ווָאס הָאט בַאגרָאבן דעם גוף פון ישוע‪ ,‬אין ַא קַאמער‪ ,‬אונטער ַא שלָאס‪ ,‬ווָאס איז געווען געחתמעט; און ַאז איר הָאט עס געעֿפנט‪ ,‬הָאט מען אים דָארטן ניט‬ ‫געֿפונען‪.‬‬ ‫‪ 12‬זָאלט איר דעמאלט ברענגען יֹוסֵף‪ ,‬וועמען איר הָאט געמַאכט אין דער קַאמער‪ ,‬און מיר וועלן ַארויספירן ישוע‪ ,‬וועמען מיר הָאבן געהיט אין דער קבר‪.‬‬ ‫‪ 13‬אּון די יי ִדן האָּבן געענטפערט‪ ,‬אּון געזָאגט‪ :‬מיר וועלן ּברענגען יֹוספן; אבער יוסף איז אין זיין אייגן שטָאט פון ַארמיטהיאַ‪.‬‬ ‫‪ 14‬אּון די זעלנער האָּבן געענטפערט‪ :‬אויּב יֹוסֵף איז אין ַארימתיא‪ ,‬און ישוע אין גליל‪ ,‬האָּבן מיר געהערט דעם מלאך מודיע זיין די װַײבער‪.‬‬ ‫‪ 15‬און די אידן‪ ,‬ווָאס האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬האָּבן מורא געהַאט‪ ,‬און האָּבן צּווישעֶן זיך געזָאגט‪ :‬אויּב די דָאזיקע זַאכן זָאלן ּביי ַ קיינעם ווערן עפנטלעכט‪ ,‬וועט יעדער גוף גלויּבן אין יהושע‪/‬ישוע‪.‬‬ ‫‪ 16‬און זיי אלנגעזאמלט ַא גרויס סומע פון געלט‪ ,‬און געגעבן עס צו די זעלנער‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬צי איר זָאגן די מענטשן ַאז די תלמידים פון יָאשקע געקומען אין דער נַאכט ווען איר זענען שלָאפנדיק און סטָאול ַאוועק‬ ‫דעם גוף פון יָאשקע; און אויב פילאטוס דער גבאי זָאל הערן פון דעם‪ ,‬וועלן מיר אים בַאפרידיקן און דיך בַאווָארענען‪.‬‬ ‫‪ 17‬אּון די זעלנער האָּבן ַאזוי גענּומען דָאס געלט‪ ,‬אּון האָּבן געזָאגט‪ ,‬ווי זיי האָּבן זיי ָאנגעזָאגט פּון די יי ִדן; און זײער מודיע איז געװען ֿפַארשּפרײט צװישן דעם ֿפָאלק‪.‬‬ ‫‪ 18‬אָּבער ַא געוויס ֹּכהן פינעס‪ ,‬עדה‪ַ ,‬א מלמד‪ ,‬און ַא ֵלוִי‪ ,‬מיטן נָאמען ַאגעוס‪ ,‬זיי זענען ‪ 3‬געקומען פון גליל קיין ירושלים‪ ,‬און האָּבן געזָאגט צו די רָאשי‪ֹּ-‬כהנים און ַאלע ווָאס זענען געווען אין די בתי‪-‬מדרשים‪ַ ,‬אזוי‬ ‫צו זָאגן‪:‬‬ ‫‪ 19‬מיר האָּבן געזען ישוע‪ ,‬וועמען איר הָאט געקרייציקט‪ ,‬רעדנדיק מיט זיינע עלף ַּת למידים‪ ,‬און זיצן צווישן זיי אויפן הר הָאלִית‪ ,‬און צּו זיי געזָאגט‪:‬‬ ‫‪ 20‬גיי ַארויס אין דער גאנצער וועלט‪ּ ,‬פריידיקן די בשורה צו ַאלע אומות‪ ,‬באַּפטייזינג זיי אין דעם נָאמען פון דעם פאטער‪ ,‬און דעם זון‪ ,‬און דעם רוח; און ווער סע וועט גלויבן און באַּפטייזד‪ ,‬וועט געראטעוועט‬ ‫ווערן‪.‬‬ ‫‪21‬און ווען ער האט דאס געזאגט צו זיינע ַּת למידים‪ ,‬הָאבן מיר אים געזען ַארויפגיין אין הימל‪.‬‬ ‫‪ 22‬ווען די רָאשי‪-‬כהנים און די זקנים און די ל ִוי ִים הָאבן דָאס געהערט‪ ,‬הָאבן זיי געזָאגט צו די דָאזיקע דר ַײ מענער‪ :‬גיט ּכֿבוד צו דעם גָאט ֿפון יׂשראל‪ ,‬און זָאלסט אים מודה זַײן‪ ,‬צי דָאס איז אמת‪ ,‬ווָאס איר זָאגט‪,‬‬ ‫ַאז איר הָאט געזען און געהערט‪. .‬‬ ‫‪ 23‬האָּבן זיי געענטפערט‪ַ :‬אזוי ווי ה' פּון אבותינו לעבט‪ ,‬דער גָאט פּון אברהמען‪ ,‬און דער גָאט פּון יצחק‪ ,‬אּון דער גָאט פּון יעקב‪ַ ,‬אזוי ווי מיר האָּבן געהערט ישוע רעדן מיט זיינע ַּת למידים‪ ,‬און ַאזוי ווי מיר האָּבן‬ ‫אים געזען ַארויפגיין צום הימל‪ַ , .‬אזוי מיר הָאבן דערציילט דעם אמת צו איר‪.‬‬ ‫‪24‬און די דריי מענטשן האבן ווייטער געענטפערט‪ ,‬און געזאגט‪ ,‬צוגעבנדיק די דָאזיקע ווערטער‪ :‬אויב מיר זָאלן ניט פַארמָאגן די רייד‪ ,‬ווָאס מיר הָאבן געהערט יָאשקע רעדן‪ ,‬און ַאז מיר הָאבן אים געזען ַארויפגיין‬ ‫אין הימל‪ ,‬וועלן מיר זיין שולדיק אין זינד‪.‬‬ ‫‪25‬און די ראשי כהנים זענען תיכף אויפגעשטאנען‪ ,‬און האבן געהאלטן אין זייערע הענט דעם בוך פון דער תורה‪ ,‬און האבן צוגערופן די דאזיקע מענטשן‪ ,‬און געזאגט‪ :‬איר וועט מער ניט דערצײלן די זאכן‪ ,‬װָאס איר‬ ‫הָאט גערעדט װעגן יָאשקע‪.‬‬ ‫‪ 26‬אּון זיי האָּבן זיי געגעּבן ַא גרויסע סומע געלט‪ ,‬אּון האָּבן מיט זיי שלח ַאנדערע נפשות‪ ,‬ווָאס זָאלן זיי פירן צו זייער אייגענעם לַאנד‪ּ ,‬כדי זיי זָאלן בשום‪-‬אופן נישט אָּפשטעלן אין ירושלים‪.‬‬ ‫ש ַלי ִם?‬ ‫‪ 27‬אּון די יי ִדן האָּבן זיך ַאלע איינגעזַאמלט‪ ,‬אּון האָּבן זיך אויסגעדריקט די טרויעריקע דיי ַגע‪ ,‬האָּבן זיי געזָאגט‪ :‬ווָאס איז די דָאזיקע אויסערגעוויינלעכע זַאך‪ ,‬ווָאס איז געשען אין ירו ָ‬ ‫‪28‬אבער אננא און קייפא האבן זיי געטרייסט‪ ,‬און געזאגט‪ :‬פארוואס זאלן מיר גלייבן די זעלנער‪ ,‬וואס האבן געהיט דעם קבר פון ישוע‪ ,‬ווען זיי האבן אונז געזאגט‪ ,‬אז א מלאך האט אראפגעריסן דעם שטיין פון דער‬ ‫טיר פונעם קבר?‬ ‫‪ 29‬אפשר זיינע אייגענע ַּת למידים האָּבן זיי דָאס געזָאגט‪ ,‬און זיי האָּבן זיי געגעּבן געלט‪ּ ,‬כדי זיי זָאלן ַאזוי זָאגן‪ ,‬און זיי ַאליין האָּבן ַאוועקגענומען דעם גוף פּון ישוען‪.‬‬ ‫‪ 30‬חוץ דעם‪ ,‬טראכט דערויף‪ ,‬אז עס איז נישטא קיין קרעדיט צו געבן פאר די פרעמדע‪ ,‬ווארים זיי האבן אויך גענומען פון אונז א גרויסער סומע‪ ,‬און זיי האבן אונז דערקלערט לויט די באווייזן‪ ,‬וואס מיר האבן זיי‬ ‫געגעבן‪ .‬זיי מוזן ָאדער זיין געטריי ַ צו אונדז‪ָ ,‬אדער צו די תלמידים פון יָאשקע‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪11‬‬ ‫‪ 1‬און נקדימון איז אויפגעשטאנען‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬איר זָאגט רעכט‪ ,‬איר קינדער פון ישראל‪ ,‬איר הָאט געהערט ווָאס די דריי מענטשן הָאבן שווערן ביי דער ּתֹורה פון גָאט‪ ,‬ווָאס הָאט געזָאגט‪ :‬מיר הָאבן געזען‬ ‫יָאשקע רעדן מיט זיינע תלמידים אויף דעם בַארג הזיתים‪ ,‬און מיר געזען‪ .‬ער גײט ַארױף צום הימל‪.‬‬ ‫‪ 2‬און דער ּפסוק לערנט אונדז ַאז דער ברוך הנביא אליהו איז גענומען אין הימל; און אֶלישע הָאט געֿפרעגט ֿפון די קינדער ֿפון די נֿביאים‪ :‬װּו איז אונדזער ֿפָאטער אליהו? הָאט ער צו זײ געזָאגט‪ַ ,‬אז ער איז‬ ‫אױֿפגענומען געװָארן אין הימל‪.‬‬ ‫‪ 3‬הָאבן די קינדער ֿפון די נֿביאים צו אים געזָאגט‪ :‬אפשר הָאט אים דער גַײסט געטרָאגן אין אײנעם ֿפון די בערג ֿפון יׂשראל‪ ,‬אֿפשר װעלן מיר אים דָארטן געֿפינען‪ .‬און זײ הָאבן געבעטן אלישען‪ ,‬און ער איז‬ ‫ַארומגעגַאנגען מיט זײ דר ַײ טעג‪ ,‬און זײ הָאבן אים ניט געֿפונען‪.‬‬ ‫‪ 4‬און ַאצונד שמע מיר‪ ,‬בני ישראל‪ ,‬און לָאמיר שיקן מענטשן אין די בערג פון ישראל‪ ,‬טָאמער טָאמער דער גייסט האט ַאוועקגענומען יָאשקע‪ ,‬און טָאמער מיר וועלן דָארט געֿפינען אים‪ ,‬און ווערן זַאט‪.‬‬ ‫‪ 5‬אּון די עצה פּון נקדֹומֹון הָאט געניסן דָאס גַאנצע פָאלק; און זיי הָאבן ַארויסגעשיקט מענטשן‪ ,‬ווָאס הָאבן געזוכט יָאשקע‪ָ ,‬אבער זיי הָאבן אים ניט געקענט געֿפינען‪.‬‬ ‫‪ 6‬און די שרים‪ ,‬ווָאס האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬און דָאס גַאנצע ֿפָאלק‪ ,‬האָּבן זיך ׂשמח‪ ,‬און האָּבן געלויבט דעם אלוקים פּון ישראל‪ ,‬ווָארעם יֹוסֵף איז מצא געווָארן‪ ,‬וועמען זיי האָּבן סגר אין ַא חדר‪ ,‬אּון הָאט נישט מצא‪.‬‬ ‫‪ 7‬אּון ַאז זיי האָּבן עׂשה ַא גרויסע אספה‪ ,‬האָּבן די רָאשי‪-‬כהנים געזָאגט‪ :‬מיט ווָאס זָאלן מיר ברענגען צו אונדז יוסף צו רעדן מיט אים?‬ ‫‪ 8‬און זיי האבן גענומען א שטיק פאפיר‪ ,‬און האבן אים געשריבן‪ ,‬און געזאגט‪ :‬שלום זיי מיט דיר און דיין גאנצע משפחה‪ .‬מיר וויסן ַאז מיר הָאבן באליידיקטער קעגן גָאט און דיר‪ .‬זייט צופרידן צו געבן ַא וויזיט צו‬ ‫אונדז אייערע עלטערן‪ֿ ,‬פַאר מיר זענען גאנץ סאַּפרייזד פון דיין ַאנטלויפן פון טורמע‪.‬‬ ‫‪ 9‬מיר ווייסן‪ַ ,‬אז דָאס איז געווען ַאן עצה רעה ווָאס מיר האָּבן געטָאן קעגן דיר‪ ,‬און ַאז ה' הָאט געזָארגט אויף דיר‪ ,‬און ה' ַאליין הָאט דיך מציל געווען פּון אונדזערע מחשבות‪ .‬שלום זָאל דיר זַײן‪ ,‬יוסף‪ ,‬װָאס איז ַא‬ ‫כבוד צװישן דעם גַאנצן ֿפָאלק‪.‬‬ ‫‪ 10‬און זיי האָּבן אויסגעקליבן ‪ 7‬פּון יֹוסףס ֲחב ִֵרים‪ ,‬און זיי האָּבן צּו זיי געזָאגט‪ :‬ווען איר קּומט צּו יֹוספן‪ ,‬זָאלט איר אים שלום זיין‪ ,‬און אים געבן דעם דָאזיקן בריוו‪.‬‬ ‫‪ַ 11‬אזוי‪ ,‬ווען די מענער זיי ַנען בוא צו יֹוסף‪ ,‬האָּבן זיי אים ברכה בשלום‪ ,‬און זיי האָּבן אים געגעּבן דעם בריוו‪.‬‬ ‫‪ 12‬און ַאז יֹוסף הָאט עס געלייענט‪ ,‬הָאט ער געזָאגט‪ :‬ברוך ה' גָאט ווָאס הָאט מיך מציל געווען פּון די יׂשראלים‪ַ ,‬אז זיי האָּבן ניט געקענט פַארגיסן מיין בלוט‪ .‬ברוך השם‪ ,‬וואס האט מיך באשיצט אונטער דיינע‬ ‫פליגל‪.‬‬ ‫‪ 13‬און יֹוסף הָאט זיי געקושט‪ ,‬און הָאט זיי ַארַײנגענומען אין זַײן הױז‪ .‬און אױף מָארגן איז יֹוסף אױֿפגעשטַאנען אױף זַײן אײזל‪ ,‬און איז געגַאנגען מיט זײ קײן ירושלים‪.‬‬ ‫‪ 14‬און ווי ַאלע אידן האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬זענען זיי אים ַארויסגעגַאנגען ַאנטקעגן‪ ,‬און האָּבן געשריגן‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬שָלום איז מיט דיי ַן בוא אהער‪ ,‬פאטער יוסף‪.‬‬ ‫‪ 15‬צו ווָאס ער הָאט געענטפערט‪ָׂ :‬ש גְלּות פּון ה' איז ּביי ַ דעם ּכל ָהעָם‪.‬‬ ‫‪ 16‬און זיי ַאלע הָאבן אים געקושט; און נקדימון הָאט אים גענומען צו זַײן הױז‪ ,‬װָאס הָאט צוגרײט ַא גרױסע ֿפַארװַײלונג‪.‬‬ ‫‪ 17‬אָּבער אויף מארגן‪ ,‬זייענדיק ַא יום הכנה‪ ,‬האָּבן אנה‪ ,‬אּון קַיפָא‪ ,‬אּון נקדימון‪ ,‬געזָאגט צו יֹוספן‪ :‬מַאכט ווידוי צו דעם גָאט פּון יׂשראל‪ ,‬און ענטֿפער אונדז ַאלע די שאלות‪ ,‬ווָאס מיר וועלן דיך פרעגן;‬ ‫‪18‬ווארים מיר זענען געווען זייער דערשראקן‪ ,‬אז דו האסט באגראבן דעם גוף פון ישוע; און ַאז "ווען מיר הָאבן דיך פארשלאסן אין ַא קַאמער‪ ,‬מיר קען נישט געֿפינען דיך; און מיר הָאבן מורא געהַאט ֿפון זינט‪ ,‬ביז‬ ‫דער צַײט ֿפון דַײן בַאװיזן צװישן אונדז‪ .‬דערצײל אונדז דעריבער פאר גָאט ַאלץ װָאס איז געשען‪.‬‬ ‫‪ 19‬הָאט יֹוסֵף געענטפערט‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬איר הָאט מיך באמת געשטעלט אין דעם טָאג פון הכנה ּביז אין דער פרימָארגן‪.‬‬ ‫‪20‬אבער בשעת איך בין געשטאנען ביי דאווענען אין מיטן דער נאכט‪ ,‬איז דאס הויז געווען ארומגערינגלט מיט פיר מלאכים; און איך הָאב געזען יָאשקע ווי די ליכטיקקייט פון דער זון‪ ,‬און געפאלן ַאראָּפ אויף דער‬ ‫ערד פון מורא‪.‬‬ ‫‪21‬אבער רבי מֵלך המָשי ַח הָאט ָאנגענומען מיין הַאנט‪ ,‬און הָאט מיך אויפגעהויבן פון דער ערד‪ ,‬און דער טוי איז דַאן געשּפריצט געווָארן אויף מיר; ָאבער ער הָאט מיך אָּפגעווישט‪ ,‬און מיך געקושט‪ ,‬און הָאט צו מיר‬ ‫געזָאגט‪ :‬זָאלסט ניט מורא הָאבן‪ ,‬יוסף; קוק אויף מיר‪ ,‬ווָארעם איך בין‪.‬‬ ‫‪ 22‬האָּב איך אים ראה‪ ,‬און האָּב אמר‪ַ :‬רִּבי ֵאלִָּיה! הָאט ער מיר געענטפערט‪ :‬איך בין ניט עליַאס‪ ,‬נייערט יָאשקע פון נצרת‪ ,‬וועמענס גוף דו האסט בַאגרָאבן‪.‬‬ ‫‪ 23‬האָּב איך צו אים געזָאגט‪ :‬וויי ַז מיר דעם קבר‪ ,‬אין וועלכן איך הָאב דיך געלייגט‪.‬‬ ‫‪ 24‬און יָאשקע‪ ,‬גענומען מיר ביי דער הַאנט‪ ,‬הָאט מיך געפירט צו דעם ָארט וואו איך הָאב אים געלייגט‪ ,‬און הָאט מיר געוויזן די לתונט קליידער‪ ,‬און סערוועטקע ווָאס איך הָאב ַארויפגעטָאן ַארום זיין קאָּפ‪ .‬דעמאלט‬ ‫הָאב איך געוואוסט ַאז עס איז יָאשקע‪ ,‬און איך הָאב זיך געבוקט צו אים‪ ,‬און געזאגט‪ ,‬וואויל זיין ער וואס קומט אין דעם נָאמען פון די האר‪.‬‬

‫‪ 25‬און רבי מֵלך המָשי ַח הָאט מיך ווידער גענומען ביי דער האנט‪ ,‬און מיך געפירט קיין ַארימַתַ ע‪ ,‬צו מיין אייגענעם הױז‪ ,‬און הָאט צו מיר געזָאגט‪ :‬שלום זָאל דיר! ָאבער גײ ניט ַארױס ֿפון דַײן הױז ביז דעם‬ ‫פערציקסטן טָאג; אבער איך מוז גײן צו מיינע תלמידים‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪12‬‬ ‫‪ 1‬און ווען די רָאשי‪-‬כ ֹהנים און האָּבן געהערט דָאס ַאלץ‪ ,‬האָּבן זיי זיך דערשטומט‪ ,‬און זענען ַאראָּפגעפַאלן מיט זייערע פנימער צו דער ערד ווי מתים‪ ,‬און האָּבן געשריגן איינער צום ַאנדערן‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬ווָאס איז‬ ‫דער דָאזיקער אויסערגעוויינלעכער צייכנס‪ ,‬ווָאס איז געשען אין ירושלים? מיר וויסן דעם פאטער און מוטער פון יָאשקע‪.‬‬ ‫‪ 2‬און ַא ֵלוִי הָאט געזָאגט‪ :‬איך קען ַא סך פּון זיי ַנע ק ְִריבֹות‪ ,‬דָ רים‪ ,‬ווָאס פלעגן מקריּבן זבחים און ברַאנדאָּפֿפער צו גָאט פּון יׂשראל אין דעם הֵיכל‪ ,‬מיט תפילות‪.‬‬ ‫‪ 3‬און ווען דער כהן הגדול שמעון הָאט אים אויפגענומען אין זיינע ָארעמס‪ .‬הָאט ער צו אים געזָאגט‪ :‬גָאט‪ַ ,‬אצונד לָאזט דו דַײן קנעכט ַאװעקגײן אין שלום‪ַ ,‬אזױ װי דַײן װָארט; װָארום מַײנע אױגן הָאבן געזען דַײן‬ ‫ישועה‪ ,‬װָאס דו הָאסט צוגעגרײט ֿפַאר דעם ּפנים ֿפון ַאלע ֿפָאלק‪ַ :‬א ליכט צו דערקלערן די ֿפעלקער‪ ,‬און די ּפרַאכט ֿפון דַײן ֿפָאלק יׂשראל‪.‬‬ ‫‪ 4‬אזוי האט שמעון געבענטשט מרים די מוטער פון ישוע‪ ,‬און האט צו איר געזאגט‪ :‬איך זָאג דיר וועגן יענעם קינד; ער איז בַאשטימט ֿפַאר די פַאלן און העכערונג ווידער פון פילע‪ ,‬און ֿפַאר ַא צייכן ווָאס וועט זיין‬ ‫גערעדט קעגן‪.‬‬ ‫‪ 5‬יאָ‪ַ ,‬א שווערד וועט דורכשטעכן אויך דיין אייגענע נשמה‪ ,‬און די מחשבות פון פילע הערצער וועלן אנטפלעקט ווערן‪.‬‬ ‫‪ 6‬האָּבן געזָאגט ַאלע אידן‪ :‬לָאמיר שיקן צו די דר ַײ מענער‪ ,‬ווָאס האָּבן געזָאגט‪ַ ,‬אז זיי האָּבן אים געזען רעדן מיט זיינע ַּת למידים אויפן הַר ֵאלִית‪.‬‬ ‫‪ 7‬נאכדעם האבן זיי זיי געפרעגט וואס זיי האבן געזען; ווָאס הָאט געענטפערט מיט איין צוטיילן‪ ,‬אין דעם ביי ַזיי ַן פון דעם גָאט פון ישראל מיר בַאשטעטיקן‪ַ ,‬אז מיר קלָאר געזען יָאשקע גערעדט מיט זיינע תלמידים‬ ‫אין בארג ָאליוועס‪ ,‬און ַארויפגיין צו הימל‪.‬‬ ‫‪8‬און אננא און כאפאס האבן זיי גענומען אין באזונדערע ערטער‪ ,‬און זיי האבן זיי באזונדער אונטערזוכט; ווָאס יונַאנַאמַאסלי מודה דעם אמת‪ ,‬און געזאגט‪ ,‬זיי הָאבן געזען יָאשקע‪.‬‬ ‫‪ 9‬האָּבן ַאנְס און ַכיָָּפס געזָאגט‪ :‬אונדזער ּתֹורה זָאגט‪ :‬לויט דעם מויל פּון ‪ָ 2‬אדער ‪ 3‬עדות וועט יעדער ווָארט בַאשטעטיקט ווערן‪.‬‬ ‫‪ 10‬אָּבער ווָאס האָּבן מיר געזָאגט? דער ברוך חנוך הָאט געפעלט גָאט‪ ,‬און איז איבערגעזעצט געווָארן דורך דעם ווָארט פון גָאט; און דער קֿבר ֿפון דעם ברוך משה איז בַאקַאנט‪.‬‬ ‫‪ 11‬אבער יָאשקע איז געווען איבערגעגעבן צו פילאטוס‪ ,‬געשלָאגן‪ ,‬קרַאונד מיט דערנער‪ ,‬שּפיי ַען אויף‪ּ ,‬פירסט מיט ַא שּפיז‪ ,‬געקרייציקט‪ ,‬געשטארבן אויף דעם קריי ַז‪ ,‬און איז בעריד‪ ,‬און זיין גוף דער ערלעך יוסף‬ ‫בַאגרָאבן אין ַא ניי ַ קבר‪ ,‬און ער זאגט עדות ַאז ער‪ .‬געזען אים לעבעדיק‪.‬‬ ‫‪ 12‬און ַאחוץ די דָאזיקע מענער האָּבן געזָאגט‪ַ ,‬אז זיי האָּבן אים געזען רעדן מיט זיינע ַּת למידים אויפן הַר ֵאלִית‪ ,‬און ארויפגיין צום הימל‪.‬‬ ‫‪ 13‬און יוסף איז אויפגעשטאנען‪ .‬הָאט געזָאגט צו ַאננַאס און קיַאפאַ‪ ,‬איר קען זיין רעכט אונטער ַא גרויס יבעררַאשן‪ַ ,‬אז איר הָאט שוין געזָאגט‪ַ ,‬אז יָאשקע איז לעבעדיק‪ ,‬און געגאנגען ַארויף צו הימל‪.‬‬ ‫‪ 14‬עס איז טַאקע טַאקע ַא חידוש‪ַ ,‬אז ער זָאל ניט נָאר ַאליין אויפשטיין פון די מתים‪ ,‬נייערט אויך אויפשטיין ַאנדערע פון זייערע קברים‪ ,‬ווָאס זענען געזען געווָארן פון פילע אין ירושלים‪.‬‬ ‫‪ 15‬און איצט הערט מיר ַא ביסל‪ :‬מיר ַאלע געוואוסט דעם ברוך שמעון‪ ,‬דער הויך‪-‬כהן‪ ,‬וואס האט גענומען יָאשקע ווען ַא קינד אין זיין ָארעם אין דעם היכל‪.‬‬ ‫‪ 16‬דער דָאזיקער שמעון הָאט געהַאט צוויי אייגענע זין‪ ,‬און מיר זַײנען ַאלע געווען נוכח ביי זייער מות און לוויה‪.‬‬ ‫‪ 17‬גיי דעריבער און ראה זייערע קברים‪ ,‬ווָארעם די זיי ַנען ָאפן‪ ,‬און זיי זענען אויפגעשטאנען; און הִֵּנה‪ ,‬זיי זיי ַנען אין דער שטָאט פון ַארימתיא‪ ,‬און פַארברענגען זייער צייט צוזַאמען אין ָאפַאסיז פון מסורה‪.‬‬ ‫‪ 18‬עטליכע האבן טאקע געהערט דעם קָול פּון זייערע קולות אין ּתֿפילה‪ ,‬אָּבער זיי וועלן נישט רעדן מיט קיינעם‪ ,‬נייערט זיי בלייבן שטום ווי מתים‪.‬‬ ‫‪ 19‬אָּבער קום‪ ,‬לָאמיר גיין צו זיי‪ ,‬און זיך פירן צו זיי מיט ּכל כבוד און מיט כל כבוד‪ .‬און אויב מיר קענען ברענגען זיי צו שווערן‪ ,‬טָאמער זיי וועלן דערציילן אונדז עטלעכע פון די סודות פון זייער המתים‪.‬‬ ‫‪ 20‬ווען די אידן האבן דאס געהערט‪ ,‬האבן זיי זיך שטארק געפרייט‪.‬‬ ‫‪ 21‬און אנַס און כַָּיפָא‪ ,‬נִקדֹומֹון‪ ,‬יֹוסֵף‪ ,‬און גַמליאל‪ ,‬זענען געגַאנגען קיין ַארימַּתא‪ָ ,‬אבער זיי האָּבן זיי ניט געפונען אין זייערע קברים; ָאבער געגַאנגען ַארום דער שטָאט‪ ,‬הָאבן זיי זיי געבונדן אויף זייערע געבויגענע‬ ‫קני ביי זייערע מסירות;‬ ‫‪ 22‬און זיי האָּבן זיי בַאגריסן מיט ּכל כבוד און כבוד צו ה'‪ ,‬און זיי געבראכט אין דער שול אין ירושלים;‬ ‫‪ 23‬און זיי האָּבן עס געלייגט אין זייערע הענט‪ ,‬און האָּבן זיי געשווָארן ביי גָאט אדונאי‪ ,‬און דעם גָאט פון ישראל‪ ,‬ווָאס הָאט גערעדט צו אונדזערע אבות דורך דער תורה און די נביאים‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬אויב איר‬ ‫גלויבט אים‪ ,‬ווָאס הָאט אייך אויפגעהויבן פּון די מתים‪ ,‬צו זיין ישוע‪ ,‬זָאג‪ .‬אונדז ווָאס איר הָאט געזען‪ ,‬און ווי איר זענען אויפגעשטאנען פון די טויט‪.‬‬ ‫‪ 24‬און ח ִָרינּוס און ֶלנְתיֹוס‪ ,‬די ‪ 2‬זין פּון שמעון‪ ,‬האָּבן געציטערט‪ ,‬ווען זיי האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬אּון זיי האָּבן זיך צערודערט‪ ,‬אּון געגנבעט; און אין דער זעלבער צַײט‪ ,‬קוקנדיק אויֿפן הימל‪ ,‬הָאבן זיי געמַאכט דעם‬ ‫צייכן ֿפונעם קריי ַז מיט זייערע ֿפינגער אויף די צונג‪.‬‬ ‫‪ 25‬און זיי האָּבן תֵ יּכף גערעדט‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬גיב יעדן פּון אונדז ַא ּפאַּפיר‪ ,‬און מיר וועלן אייך פַארשריּבן דָאס ַאלץ‪ ,‬ווָאס מיר האָּבן געזען‪ .‬און זײ הָאבן זיך איטלעכער געזעסן און געשריבן‪ַ ,‬אזױ צו זָאגן‪:‬‬ ‫קאפיטל ‪13‬‬ ‫‪ָ 1‬א האר יָאשקע און פאטער‪ ,‬וואס איז גָאט‪ ,‬אויך די המתים און לעבן פון די טויט‪ ,‬געבן אונדז לָאזן צו דערקלערן דיין סודות‪ ,‬ווָאס מיר געזען נָאך טויט‪ ,‬געהערן צו דיין קריי ַז; װָארום מיר זַײנען געשװָארן ב ַײ דַײן‬ ‫נָאמען‪.‬‬ ‫‪ 2‬ווָארעם דּו הָאסט פַארווערן דיי ַנע קנעכט צו דערקלערן די סודות‪ ,‬ווָאס זיי ַנען געמַאכט געווָארן אין גיהנום דורך דיי ַן געטלעכן ּכוח‪.‬‬ ‫‪ 3‬ווען מיר זענען געשטעלט געווארן מיט אונדזערע עלטערן אין דער טיף פון גיהנום‪ ,‬אין דער שווארצע פון פינצטערניש‪ ,‬אויף ַא ּפלוצעמדיק דער קָאליר פון דער זון איז ארויס ווי גָאלד‪ ,‬און ַא היּפש לילאַ‪-‬בונט‬ ‫ליכט‪ ,‬ווָאס הָאט אויפגעקלערט דעם ָארט‪.‬‬ ‫‪ָ 4‬אט דערויף הָאט אדם‪ ,‬דער פָאטער פון דער גַאנצער מענטשהייט‪ ,‬מיט ַאלע אבות און נביאים‪ ,‬זיך געפרייט‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬דָאס ליכט איז דער מחבר פון אייביק ליכט‪ ,‬ווָאס הָאט צוגעזָאגט אונדז צו איבערזעצן צו‬ ‫אייביק ליכט‪.‬‬ ‫‪ 5‬דעמאלט האט ישעיהו דער נביא אויסגעשריגן‪ ,‬און געזאגט‪ :‬דָאס איז די ליכט פון דעם פאטער און דער זון פון גָאט‪ ,‬לויט מיין נבואה‪ ,‬ווען איך געווען לעבעדיק אויף דער ערד‪.‬‬ ‫‪ 6‬דָאס לַאנד זבולון‪ ,‬און דָאס לַאנד נפתלים‪ ,‬אויף יענער זַײט י ַרדן‪ַ ,‬א ֿפָאלק װָאס איז געגַאנגען אין ֿפינצטערניש‪ ,‬הָאט געזען ַא ליכט גרױס; און צו די װָאס זַײנען געזעסן אין דער געגנט ֿפון דעם שָאטן ֿפון טויט‪ ,‬איז‬ ‫אױֿפגעשטַאנען ליכט‪ .‬און איצט ער איז געקומען‪ ,‬און האט אויפגעקלערטע אונדז וואס זענען געזעסן אין טויט‪.‬‬ ‫‪7‬און בעת מיר האבן זיך אלע געפריידט אין דעם ליכט‪ ,‬וואס האט געשײנט אויף אונדז‪ ,‬איז אונדזער פאטער שמעון געקומען צווישן אונדז‪ ,‬און האט געלויבט די גאנצע חברה‪ ,‬און געזאגט‪ :‬אכפערט דעם האר ישוע‬ ‫המשיח דער זון פון גאט‪.‬‬ ‫‪ 8‬וועמען איך האָּב ָאנגענומען אין מיינע ָארעמס‪ ,‬ווען ַא תינוק אין בית‪-‬המקדש‪ ,‬און איז גערירט געווָארן פּון דעם רּו ַח הַקֹודֶ ש‪ ,‬הָאט צּו אים געזָאגט‪ ,‬אּון הָאט מודה געווען‪ַ 1 :‬אז ַאצונד האָּבן מיינע אויגן ראה דיי ַן‬ ‫ישּועה‪ ,‬ווָאס דּו הָאסט צוגעגרייט פַאר דעם ּפנים פּון ּכל ָהעָם‪ , .‬א ליכטי ק אויפקלער ן ד י גוי ם או ן דע ר כבודו ת פו ן דײ ן פאלק ‪ ,‬ישראל ‪.‬‬ ‫‪ 9‬און אלע קדושים‪ ,‬וואס זענען געווען אין דער טיפעניש פון גיהנום‪ ,‬האבן דאס געהערט‪ ,‬און האבן זיך נאך מער געפרייט‪.‬‬ ‫‪ 10‬דערנָאך איז ַארויסגעגַאנגען איינער ווי ַא קליינער הערמיט‪ ,‬און יעדער איינער הָאט געפרעגט‪ :‬ווער ביסטו?‬ ‫‪ 11‬צו ווָאס ער הָאט געענטפערט‪ :‬איך בין דער קָול פון איינער ווָאס רופט אין דער מדבר‪ ,‬יוחנן דער באַּפטיסט‪ ,‬און דער נביא פון דעם העכסטן‪ ,‬ווָאס איז געגאנגען פאר זיין קומען צו צוגרייטן זיין וועג‪ ,‬צו געבן די‬ ‫וויסן פון ישועה צו זיין מענטשן ֿפַאר דעם‪ .‬מחילה פון זינד‪.‬‬ ‫‪12‬און איך יוחנן‪ ,‬ווען איך האב געזען ישוע קומען צו מיר‪ ,‬באוועגט פון דעם רוח‪ ,‬האב איך געזאגט‪ :‬זע‪ ,‬דאס לאם פון גאט‪ ,‬זע דער‪ ,‬וואס נעמט אוועק די זינד פון דער וועלט‪.‬‬ ‫‪ 13‬און איך הָאב אים באַּפטיד אין דעם טיי ַך ירדן‪ ,‬און געזען דעם רוח ַאראָּפ ַאראָּפ אויף אים אין די פָארעם פון ַא טויב‪ ,‬און געהערט ַא קול פון הימל‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬דָאס איז מיין באליבטע זון‪ ,‬אין וועמען איך בין‬ ‫צופרידן‪.‬‬ ‫‪ 14‬און ַאצונד‪ ,‬בעת איך בין געגַאנגען פַאר אים‪ ,‬האָּב איך ַאראָּפגענידערט ַאהער אייך צו בַאקענען‪ַ ,‬אז דער ּבן ה' וועט ווייטער באזוכן אונדז‪ ,‬און ווי דער טָאג‪-‬קווַאל פון דער הויך‪ ,‬וועט קומען צו אונדז‪ ,‬ווָאס זענען‬ ‫אין פינצטערניש און אין דער הימל‪ .‬שָאטן פון טויט‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪14‬‬ ‫‪ 1‬אָּבער ווען דער ערשטער מענטש‪ ,‬אונדזער פָאטער‪ ,‬אדם‪ ,‬הָאט דָאס געהערט‪ַ ,‬אז ישוע איז באַּפט געווָארן אין ירדן‪ ,‬הָאט ער גערוֿפן צו זיין זון‪ ,‬סת‪ ,‬און געזָאגט‪:‬‬ ‫‪ 2‬דערציילט אייערע זין‪ ,‬די אבות און נביאים‪ַ ,‬אלע די זאכן‪ ,‬ווָאס דו הָאסט געהערט פון מיכאל דעם ַארטשַאנגעל‪ ,‬ווען איך געשיקט דיך צו די טויערן פון גן עדן‪ ,‬צו בעטן גָאט ַאז ער זָאל זַאלבן מיין קאָּפ ווען איך‬ ‫בין קרַאנק‪.‬‬ ‫‪ 3‬און שֵת הָאט גענעענט צו די אבות און נביאים‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬איך שֵת‪ ,‬ווען איך הָאב מתפלל געווען צו גָאט אין די טויערן פון גן עדן‪ ,‬הָאט געזען דער מלאך פון ה'‪ ,‬און מיכאל אנטפלעקט צו מיר‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪:‬‬ ‫איך בין געשיקט צו דיר פון די האר‪ ; .‬איך בין בַאשטימט צו ּפריזידירן מענטש ללבער‪.‬‬ ‫שמֶל פּון דעם עֵץ הרחמים‪ ,‬מיט ווָאס צו זַאלבן אייער פָאטער אדם פַאר זיין קאָּפווייטיק;‬ ‫‪ 4‬איך זָאג דיר שֵתן‪ ,‬זָאלסט נישט דַאוונען צו גָאט מיט טרערן‪ ,‬און בעט אים פַאר דעם ֶ‬ ‫‪ 5‬מחמת דו קענסט עס בשום אופן נישט קריגן ביז דעם לעצטן טָאג און צייטן‪ ,‬דהיינו ביז ‪ 5‬טויזנט און פינף הונדערט יָאר‪.‬‬

‫‪ 6‬דעמאלט וועט משיח‪ ,‬דער רחמנותדיקער זון פון גָאט‪ ,‬קומען אויף ערד צו אויפשטיין דעם מענטש גוף פון אדם‪ ,‬און אין דער זעלביקער צייט צו אויפשטיין די ללבער פון די טויט‪ ,‬און ווען ער וועט קומען‪ ,‬ער וועט‬ ‫זיין באַּפטייזד אין יארדאניע‪.‬‬ ‫‪ 7‬דעמאלט וועט ער זַאלבן מיט דעם בוימל פון זיין רחמנות ַאלע וואס גלויבן אין אים; און די ייל פון זיין רחמנות וועט פָארזעצן צו צוקונֿפט דורות‪ֿ ,‬פַאר די וואס וועט זיין געבוירן פון די ווַאסער און די רוח צו‬ ‫אייביק לעבן‪.‬‬ ‫‪8‬און ווען אין יענער צייט דער רחמנותדיקער זון פון גאט‪ ,‬משיח יָאשקע‪ ,‬וועט ַאראָּפגיין אויף דער ערד‪ ,‬וועט ער ַאריינפירן אונדזער פָאטער אדם אין גן עדן‪ ,‬צום בוים פון רחמנות‪.‬‬ ‫‪ 9‬און ווען ַאלע אבות און נביאים האָּבן געהערט דָאס ַאלץ פּון שֶט‪ ,‬האָּבן זיי זיך מער געפרייט‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪15‬‬ ‫‪ 1‬בשעת ַאלע די הייליקע הָאבן זיך געפרייט‪ָ ,‬אט דער שטן‪ ,‬דער ּפרינץ און קאַּפיטַאן פון טויט‪ ,‬האט געזאגט צו דעם ּפרינץ פון גיהנום‪:‬‬ ‫‪ 2‬גרייט זיך צו אויפנעמען יָאשקע פון נצרת אליין‪ ,‬וואס האט זיך בארימט‪ ,‬אז ער איז דער זון פון גאט‪ ,‬און איז דאך געווען א מענטש‪ ,‬וואס האט מורא פארן טויט‪ ,‬און האט געזאגט‪ :‬מיין נשמה איז טרויעריג ביזן‬ ‫טויט‪.‬‬ ‫‪ 3‬חוץ דעם האט ער מיר און א סך אנדערע פצעים געטון; װָארום די װָאס איך הָאב געמַאכט בלינד און לָאם און אױך די װָאס איך הָאב געּפַײניקט מיט עטלעכע שדים‪ ,‬הָאט ער געהיילט מיט זַײן װָארט; יאָ‪ ,‬און די‬ ‫ווָאס איך האָּב דיר געברַאכט טויטע‪ ,‬נעמט ער ַאוועק פון דיר‪.‬‬ ‫‪ 4‬צו דעם הָאט דער ּפרינץ פון גיהנום געענטפערט צו שטן‪ :‬ווער איז דער ַאזוי שטַארק ּפרינץ‪ ,‬און נָאך ַא מענטש ווָאס איז דערשרָאקן פון טויט?‬ ‫ָ​ָארץ זיי ַנען אונטערטעניק צו מיין ּכוח‪ ,‬וועמען דו הָאסט נתן מיט דיי ַן ּכוח‪.‬‬ ‫‪ 5‬ווָארעם ַאלע ּכוחות פּון ה ֶ‬ ‫‪ 6‬אבער אויב זיין ַאזוי שטַארק אין זיין מענטש נַאטור‪ ,‬איך בַאשטעטיקן צו דיר ֿפַאר אמת‪ַ ,‬אז ער איז אלמעכטיקער אין זיין געטלעך נַאטור‪ ,‬און קיין מענטש קענען ַאנטקעגנשטעלנ זיין מַאכט‪.‬‬ ‫‪ 7‬ווען ער הָאט דעריּבער געזָאגט‪ַ ,‬אז ער הָאט מֹורא געהַאט פַארן ָמוֶת‪ ,‬הָאט ער דיך געטרַאכט צו פַארכאַּפן‪ ,‬און עס וועט דיר זיין אומגליקלעך אויף אייביקע צייטן‪.‬‬ ‫‪ 8‬דעמאלט האט שטן געענטפערט‪ ,‬און געזאגט צו דעם ּפרינץ פון גיהנום‪ :‬פארוואס האסטו אויסגעדריקט ַא צווייפל‪ ,‬און געווען דערשרָאקן צו נעמען דעם יָאשקע פון נצרת‪ ,‬סיי דיין קעגנער און מיי ַן?‬ ‫‪ 9‬איך האָּב אים געפרואווט‪ ,‬און האָּב דערוועקט מיין זקן די אידן מיט קנאות און ּכעס קעגן אים?‬ ‫‪ 10‬איך האָּב ַׂשחף דָאס ֲחנִית פַאר זיין יסּור; איך האב געמישט די גאל און עסיק‪ ,‬און באפוילן ער זאל עס טרינקען; איך צוגעגרייט דעם קריי ַז צו קרייציקן אים‪ ,‬און די ניילז צו דורכשטעכן דורך יביס הענט און ֿפיס;‬ ‫און ַאצונד איז זַײן טױט נָאענט‪ ,‬איך װעל אים ברענגען ַאהער‪ ,‬אונטערטעניק צו דיר און מיר‪.‬‬ ‫‪ 11‬דעמאלט האט דער פירשט פון גיהנום געענטפערט‪ ,‬און געזאגט‪ :‬דו האסט מיר יעצט געזאגט‪ ,‬אז ער האט אוועקגענומען פון מיר די מתים מיט געוואלד‪.‬‬ ‫‪ 12‬די‪ ,‬ווָאס זענען ד ָא געהַאלטן געווָארן‪ ,‬ביז זיי זָאלן ווידער לעבן אויף דער ערד‪ ,‬זענען דערפאר אוועקגענומען געווָארן‪ ,‬ניט דורך זייער אייגענער מַאכט‪ ,‬נייערט דורך תפילות צו גָאט‪ ,‬און זייער אלמעכטיקער‬ ‫גָאט הָאט זיי גענומען פון מיר‪.‬‬ ‫‪ 13‬ווער איז דען יָאשקע פון נצרת‪ ,‬ווָאס דורך זיין ווָארט הָאט ַאוועקגענומען די טויט פון מיר ָאן תפילה צו גָאט?‬ ‫‪ 14‬אפשר איז עס דער‪ ,‬ווָאס הָאט ַאוועקגענומען פון מיר אלעזר‪ ,‬נָאכדעם ווי ער איז געווען טויט אין פיר טעג‪ ,‬און הָאט געשטונקען און איז געווען פַארפוילט‪ ,‬און וועמען איך הָאב געהַאט ווי ַא מת‪ָ ,‬אבער ער הָאט‬ ‫אים ווידער געלעבט דורך זיין מַאכט‪. .‬‬ ‫‪ 15‬הָאט ׂשטן געענטפערט‪ ,‬און הָאט געענטפערט דעם ּפרינץ פּון גיהנום‪ :‬דָאס איז דער זעלבער מענטש‪ ,‬ישוע פּון נצרת‪.‬‬ ‫‪ 16‬ווָאס ווען דער ּפריץ פון גיהנום האט געהערט‪ ,‬ער האט געזאגט צו אים‪ :‬איך שוואגער דיך דורך די כוחות ווָאס געהערן צו דיר און מיר‪ַ ,‬אז דו זאלסט נישט ברענגען אים צו מיר‪.‬‬ ‫‪ 17‬ווָארעם ווען איך האָּב שמע וועגן דער ּכוח פּון זיין ָּד בָר‪ ,‬האָּב איך געציטערט פַאר פחד‪ ,‬אּון מיי ַן ּכל ֶמחֶם הָאט זיך אין דער זעלבער צייט צערודערט;‬ ‫‪18‬און מיר האבן ניט געקענט פארהערן אלעזר‪ ,‬נייערט ער האט זיך געציטערט‪ ,‬און מיט אלע סימנים פון רשעות איז ער תיכף אוועק פון אונז; און די ערד‪ ,‬אין װעלכער דער טױטע קערפער ֿפון אלעזר איז געזעסן‬ ‫אין אים‪ ,‬הָאט אים דערװַײל ַארױסגעצױגן לעבעדיק‪.‬‬ ‫‪ 19‬און איך ווייס איצט‪ַ ,‬אז ער איז דער אלמעכטיקער גָאט‪ ,‬ווָאס קען טָאן ַאזעלכע זַאכן‪ ,‬ווָאס איז שטַארק אין זיין ממשלה‪ ,‬און שטַארק אין זיין מענטשלעכער נַאטור‪ ,‬ווָאס איז דער גואל פון מענטשהייט‪.‬‬ ‫‪ 20‬ברענג דעריּבער ניט אהער דעם דָאזיקן ָאדָ ם‪ ,‬ווָארעם ער וועט ּברענגען אין פרייהייט ַאלע די‪ ,‬וועמען איך האלט אין תפיסה אונטערן אומגלויּבן‪ ,‬און געבונדן מיט די קנעכט פון זייערע זינד‪ ,‬און וועט זיי פירן צו‬ ‫אייביק לעבן‪.‬‬ ‫קאפיטע ל ‪16‬‬ ‫‪1‬און בעת דער שטן און דער פירשט פון גיהנום האבן אזוי גערעדט איינער צו דעם אנדערן‪ ,‬איז ּפלוצעם געווען א קָול ווי פון דונער און רויש פון ווינטן‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬הייב אויף אייערע טויערן‪ ,‬איר ֿפירשטן; און‬ ‫איר הײבט זיך אױף‪ ,‬אײביקע טױערן‪ ,‬און דער מלך ֿפון כבוד װעט ַארַײנקומען‪.‬‬ ‫‪ 2‬ווען דער פירשט פון גיהנום הָאט דָאס געהערט‪ ,‬הָאט ער געזָאגט צו ׂשטן‪ :‬גיי פּון מיר‪ ,‬און איז ַארויסגעגַאנגען פּון מיינע וואוינארטן; אויב דו ביסט ַא שטַארק ווָאריער‪ ,‬קעמפן מיט דעם מלך פון כבוד‪ָ .‬אבער ווָאס‬ ‫הָאט איר צו טָאן מיט אים?‬ ‫‪3‬און ער האט אים ארויסגעווארפן פון זיינע וואוינונגען‪.‬‬ ‫‪ 4‬און דער ׂשר הָאט אמר צו זיי ַנע רשָעים ‪ :‬פַארמַאכן די קוּפערנע טירן פון אכזריות ‪ ,‬און מַאכן זיי פַאסטן מיט אַײזערנע ריגלען ‪ ,‬און מלחמה הַאלטן מיט גבורה ‪ ,‬כדי מיר זָאלן נישט לקח ווערן ‪.‬‬ ‫‪ 5‬אָּבער ווען די ּכל ָהעָם פּון די קדושים האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬האָּבן זיי גערעדט מיט ַא הויך קֹול פּון ּכעס צו דעם ּפרינץ פּון גיהנום‪:‬‬ ‫‪ 6‬פתח דיי ַנע טויערן‪ּ ,‬כדי דער מלך הכבוד זָאל ַארַײנקומען‪.‬‬ ‫‪ 7‬און דער געטלעכער נביא דָ וִד הָאט געשריגן‪ַ ,‬אזוי צּו זָאגן‪ :‬הָאב איך ניט‪ ,‬ווען איך האָּב נביאות געזָאגט אויף דער ערד‪ ,‬און האָּב געזָאגט‪ :‬אָ‪ַ ,‬אז מענטשן זָאלן לויבן ה' פַאר זיין גוטסקייט‪ ,‬און פַאר זיינע נפלאות צו‬ ‫די בני‪-‬אדם‪.‬‬ ‫‪ 8‬װָארום ער הָאט צעברָאכן די טױערן ֿפון קוּפער‪ ,‬און צעהַאקן די ריגלען ֿפון ברזל‪ֿ .‬פון װעגן זײער זינד הָאט ער זײ צוגענומען‪ ,‬און ֿפון װעגן זײער אומרעכט זַײנען זײ געּפלָאנטערט‪.‬‬ ‫‪ 9‬נָאך דעם הָאט ַאן ַאנדער נביא‪ ,‬דהיינו‪ ,‬דער הייליגער ישעיהו‪ַ ,‬אזוי גערעדט צו ַאלע צדיקים‪ ,‬הָאב איך אייך ניט רעכט געזָאגט נביאות‪ ,‬ווען איך האָּב געלעבט אויף דער ערד?‬ ‫‪ 10‬די מתים וועלן לעבן‪ ,‬און זיי וועלן קום ווידער ווָאס אין זייער קברים‪ ,‬און זיי וועלן פרייען ווָאס זענען אין ערד; װָארום דער טױ װָאס ֿפון גָאט װעט זײ ברענגען ַא ישועה‪.‬‬ ‫‪ 11‬און איך האָּב אמר אין ַאן ַאנדער ָארט‪ָ :‬א מות‪ ,‬ווּו איז דיי ַן נצחון? ָא טויט‪ ,‬ווו איז דיין שטעכן?‬ ‫‪ 12‬און ווען ַאלע צדיקים האָּבן געהערט דָאס דָאזיקע דבר פּון ישעיהו‪ ,‬האָּבן זיי געזָאגט צו דעם ּפרינץ פּון גיהנום‪ :‬עֿפנט ַאצונד דיי ַנע טויערן‪ ,‬און נעם ַאוועק דיי ַנע ברזלים; װָארום דו װעסט איצט געבונדן װערן‪,‬‬ ‫און ניט הָאבן קײן מַאכט‪.‬‬ ‫‪ 13‬דענצמָאל איז געווען ַא קָול גָדֹול‪ ,‬ווי פּון דעם קֹול פּון דונער‪ ,‬ווָאס הָאט געזָאגט‪ :‬הייב אויף אייערע טויערן‪ ,‬איר ׂשרים; און דערהויבן זיך‪ ,‬איר טויערן פון גיהנום‪ ,‬און דער מלך פון כבוד וועט ַאריי ַן‪.‬‬ ‫‪ 14‬דער ּפרינץ פון גיהנום באמערקט דעם זעלבן קול ריּפיטיד‪ ,‬געשריגן ווי ער איז געווען ומוויסנדיק‪ :‬ווער איז דער מלך פון כבוד?‬ ‫‪ 15‬הָאט דָ וִד געענטפערט דעם ּפריץ פון גיהנום‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬איך פַארשטיי די ווערטער פּון יענעם קָול‪ ,‬ווייל איך האָּב זיי גערעדט מיט זיין גייסט‪ .‬און ַאצונד‪ַ ,‬אזױ װי איך הָאב געזָאגט אויבן‪ ,‬זָאג איך דיר‪ :‬גָאט‬ ‫שטַארקער און שטַארק‪ ,‬יהוה שטַארקער אין מלחמה; ער איז דער מלך ֿפון ּכֿבוד‪ ,‬און ער איז גָאט אין הימל און אױף ערד;‬ ‫‪ 16‬ער הָאט זיך ירד צו הערן די גניחות פּון די געפאנגענע‪ ,‬און צו פטור ווערן די ווָאס זיי ַנען מות‪.‬‬ ‫‪ 17‬און ַאצונד‪ ,‬דו שמּוזער און פַארשטונקען ּפרינץ פון גיהנום‪ ,‬פתח דיינע טויערן‪ּ ,‬כדי דער מלך פון כבוד זָאל ַאריין; װָארום ער איז דער האר ֿפון הימל און ערד‪.‬‬ ‫‪ 18‬ווען דָ וִד הָאט דָאס געזָאגט‪ ,‬הָאט זיך דער גווַאלדיקער גָאט בַאוויזן אין דער געשטַאלט פון ַא מענטש‪ ,‬און הָאט אויפגעקלערט די ערטער ווָאס זענען געווען פריער אין פינצטערניש‪.‬‬ ‫‪ 19‬און זיי האָּבן צעבראכן די קעצן ווָאס פריער הָאט מען נישט געקענט שבר; און מיט זיין ינווינסַאבַאל מַאכט באזוכט די וואס געזעסן אין דער טיף פינצטערניש דורך רשעות‪ ,‬און די שָאטן פון טויט דורך זינד‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪17‬‬ ‫‪ 1‬אּון די ָמוֶת ה ָ​ָרעֹות‪ ,‬אּון אירע אכזריות‪ ,‬ווָאס האָּבן דָאס געהערט‪ ,‬זענען געכאַּפט געווָארן מיט פחד אין זייערע עטליכע מלכות‪ ,‬ווען זיי האָּבן געזען די קלָארקייט פּון דעם ליכט‪,‬‬ ‫‪2‬און משיח אליין האט זיך ּפלוצעם באוויזן אין זייערע וואוינונגען; זיי הָאבן דעריּבער געשריען‪ ,‬און געזָאגט‪ :‬מיר זענען געבונדן מיט דיר; דו װײםט צו װיסן אונדזער בלבול ֿפַאר גָאט‪.‬‬ ‫‪ 3‬ווער ביסטו‪ ,‬וואס הָאסט נישט קיין סימן פון שחיתות‪ ,‬נייערט דָאס ליכטיקע אויסזען‪ ,‬ווָאס איז ַא פולער הוכחה פון דיין גרויסקייט‪ ,‬ווָאס דו הָאסט דָאך ניט געמַאכט?‬ ‫‪ 4‬ווער ביסטו‪ַ ,‬אזוי שטַארק און ַאזוי שווַאך‪ַ ,‬אזוי גרויס און ַאזוי קליין‪ַ ,‬א שלעכטער און נָאך ַא זעלנער פון דער ערשטער ריי‪ ,‬ווָאס קען בַאפעלן אין דער געשטַאלט פון ַא קנעכט ווי ַא ּפרָאסטער זעלנער?‬ ‫‪ 5‬דער מלך פון כבוד‪ ,‬טויט און לעבעדיק‪ ,‬כָאטש ַאמָאל געהרגעט אויף דעם קריי ַז?‬ ‫‪ 6‬ווער הָאט געלעגן מתים אין קבר‪ ,‬און ביסט ַאראָּפגענידערט לעבן צו אונדז‪ ,‬און אין דיין טויט הָאבן געציטערט ַאלע די באשעפענישן‪ ,‬און ַאלע די שטערן זענען גערירט‪ ,‬און ַאצונד הָאסטו דיין פרייהייט צווישן די‬ ‫מתים‪ ,‬און געבן ַא שטערונג צו אונדזער לעגיָאנס?‬ ‫‪ 7‬ווער ביסטו‪ ,‬וואס לאזט ארויס די געפאנגענע‪ ,‬וואס זענען פארהאלטען געווארן אין קייטן דורך ערשטער זינד‪ ,‬און ברענגט זיי אריין אין זייער פריערדיגע פרייהייט‪.‬‬

‫‪ 8‬ווער ביסטו‪ ,‬וואס פארשפרייט אזוי הערליך און געטלי א ליכט איבער די‪ ,‬וואס זענען בלינד געווארן דורך דער פינצטערניש פון זינד?‬ ‫‪ 9‬אזוי אויך זענען אלע לעגיאנען פון שדים געכאפט געווארן מיט אזא גרויל‪ ,‬און מיט דער אונטערטעניקער מורא האבן געשריגן‪ ,‬און געזאגט‪:‬‬ ‫‪ 10‬פון וואנען קומט עס‪ָ ,‬א דו ישוע המשיח‪ַ ,‬אז דו ביסט ַא מענטש ַאזוי שטַארק און כבוד אין מַאדזשעסטי‪ַ ,‬אזוי ליכטיק ַאז איר הָאבן קיין ָארט‪ ,‬און ַאזוי ריין ווי צו הָאבן קיין פַארברעכן? װָארום יענע אונטערשטע‬ ‫װעלט ֿפון דער ערד‪ ,‬װָאס איז אונדז ביז איצט געװען אונטערטעניק‪ ,‬און ֿפון װַאנען מיר הָאבן בַאקומען ּכֿבוד‪ ,‬הָאט אונדז ֿפרי ִער קײן מָאל ניט געשיקט ַאז ַא מת‪ ,‬קײן מָאל ניט געשיקט צו די ֿפירשטן ֿפון גיהנום‪ ,‬װי‬ ‫די דָאזיקע‪.‬‬ ‫‪ 11‬ווער ּביסטּו דעריּבער‪ ,‬ווָאס ּביסט מיט ַאז ַא מַמץ ַאריין צווישן אונדזערע וואוינונגען‪ ,‬און הָאט ניט נָאר נישט מורא אונדז צו סטרַאשען מיט די גרעסטע עונשים‪ ,‬נייערט אויך געשטרעבט צו ראטעווען ַאלע‬ ‫ַאנדערע פון די קייטן‪ ,‬אין וועלכע מיר הַאלטן זיי?‬ ‫‪ 12‬אפשר ביסטו דער יהושע‪/‬ישוע‪ ,‬פון וועמען ׂשטן הָאט איצט גערעדט צו אונדזער ּפרינץ‪ַ ,‬אז דורך דעם טויט פון דעם קריי ַז ביסטו געווען וועגן צו בַאקומען די מַאכט פון טויט‪.‬‬ ‫‪ 13‬דעמאלט דער מלך פון כבוד‪ ,‬טרַאמּפינג אויף טויט‪ ,‬געכאפט דעם ּפרינץ פון גיהנום‪ ,‬דיּפרייווד אים פון ַאלע זיין מַאכט‪ ,‬און גענומען אונדזער ערדישע פאטער אדם מיט זיך צו זיין כבוד‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪18‬‬ ‫‪ 1‬דעמאלט האט דער פירשט פון גיהנום גענומען דעם שטן‪ ,‬און האט צו אים מיט גרויס ָאנוויי ַז געזאגט‪ָ ,‬א דו ּפרינס פון חורבן‪ ,‬מחבר פון בעל‪-‬זבוב ס בַאזיגן און גירושים‪ ,‬די שָאט פון גָאט 'ס מלאכים און שָאט פון‬ ‫ַאלע צדיקים! ווָאס הָאט דיך גענייגט ַאזוי צו טָאן?‬ ‫‪ 2‬הָאסטּו געקרייציקט דעם מלך הכבוד‪ ,‬אּון דּורך זיין חורבן הָאסטּו אונדז געמַאכט הבטחות פּון זייער גרויסע מעלות‪ ,‬אָּבער ווי ַא שוטה הָאט איר נישט וויסנדיק ווָאס דּו הָאסט‪.‬‬ ‫‪3‬ווארים אט איצט‪ ,‬אז ישוע פון נצרת‪ ,‬מיט דער ליכטיקקייט פון זיין הערליכע געטלעכקייט‪ ,‬אנטלויפט אלע שרעקליכע כוחות פון פינצטערניש און טויט;‬ ‫‪ 4‬ער הָאט צעברָאכן אונדזערע תפיסות ֿפון אויבן ביז ַאראָּפ‪ ,‬און הָאט אָּפגעלָאזן ַאלע געֿפַאנגענשַאֿפטן‪ ,‬און משחרר ַאלע ווָאס זענען געווען געבונדן‪ ,‬און ַאלע‪ ,‬ווָאס זענען ַאמָאל געוואוינט צו קרעכצן אונטער דער‬ ‫ווָאג פון זייערע יסורים‪ ,‬הָאבן אונדז איצט בַאליידיקט‪ ,‬און מיר זענען ווי צו זיין מנצח דורך‪ .‬זייערע תפילות‪.‬‬ ‫שעִים זיי ַנען נכנע‪ ,‬אּון קיין חלק פּון ָאדָ ם איז איצט נישט געבליבן אין אונדזער אונטערטעניק‪ ,‬אָּבער אויף דער ַאנדער זַײט‪ ,‬זיי ַאלע ַאנטקעגנשטעלנ זיך אּונדז;‬ ‫‪ 5‬אּונדזערע ר ָ‬ ‫‪ 6‬כאטש פריער האבן די מתים זיך קיינמאל קיינמאל ניט געטראגן מיט א חוצפה צו אונדז‪ ,‬און‪ ,‬זייענדיג ארעסטאנטן‪ ,‬האבן זיי קיינמאל נישט געקענט זיין פרייליך‪.‬‬ ‫‪ָ 7‬א ָׂש טָן‪ ,‬דו ׂשר פּון ַאלע רשָעים‪ָ ,‬אב פּון די רשָעים און פַארלָאזענע‪ ,‬פַארווָאס ווָאלסטו ּפרּוווט דעם דָאזיקן מעשה‪ ,‬ווייל אונדזערע געפאנגענע זענען ביז איצט שטענדיק געווען ָאן די קלענסטער הָאפענונג פון‬ ‫ישועה און לעבן?‬ ‫‪ 8‬אָּבער ַאצונד איז נישטא קיין איינער פּון זיי‪ ,‬ווָאס ַאקערט קיינמאל‪ ,‬און עס איז נישטא דער קלענסטער מראה פּון ַא טרער אין קיינעם פּון זייערע ּפנימער‪.‬‬ ‫‪ָ 9‬א ּפרינץ ׂשטן‪ ,‬דו גרויסער היטער פון די תופת מקומות‪ַ ,‬אלע דיין ַאדווַאנטידזשיז ווָאס דו האסט באקומען דורך די פַארבָאטן בוים‪ ,‬און די ָאנווער פון גן עדן‪ ,‬דו האסט איצט פַארפַאלן דורך די הָאלץ פון דעם‬ ‫קריי ַז;‬ ‫‪ 10‬און דיין גליק ַאלע דעמָאלט אויסגעגאנגען‪ ,‬ווען דו האסט געקרייציקט יָאשקע משיח דער מלך פון כבוד‪.‬‬ ‫‪ 11‬הָאסט געטָאן קעגן דיי ַן אייגענעם און מיי ַן אינטערעס‪ַ ,‬אזוי ווי דו וועסט ָאט דערזען דורך די גרויסע יסורים און אינסוף עונשים ווָאס דו וועסט ליידן‪.‬‬ ‫‪ָ 12‬א שטן‪ּ ,‬פרינץ פון ַאלע בייז‪ ,‬מחבר פון טויט‪ ,‬און מקור פון ַאלע שטָאלץ‪ ,‬דו זָאלסט ערשטער הָאבן געפרעגט אין די בייז קריימז פון יָאשקע פון​​נצרת‪ ,‬און דעמָאלט איר ווָאלט הָאבן געפונען ַאז ער איז געווען‬ ‫שולדיק אין קיין שולד ווערט פון טויט‪.‬‬ ‫‪13‬פארוואס האסטו זיך געמוזט‪ ,‬אן קיין סיבה און קיין גערעכטיקייט‪ ,‬אים צו קרייצציגן‪ ,‬און האסט אראפגעברענגט אין אונזערע געגענטער א מענטש אומשולדיג און צדיק‪ ,‬און האסט דערמיט פארלוירן אלע‬ ‫זינדיקע‪ ,‬רשע און אומרעכט אין דער גאנצער וועלט?‬ ‫‪ 14‬בשעת דער ּפריץ פון גיהנום הָאט ַאזוי גערעדט צו שטן‪ ,‬דער מלך פון כבוד האט געזאגט צו בעל‪-‬זבובן‪ ,‬דער ּפרינץ פון גיהנום‪ ,‬שטן‪ ,‬דער ּפרינץ וועט זיין אונטערטעניק צו דיין ממשלה אויף אייביק‪ ,‬אין דעם‬ ‫צימער פון אדם און זיינע צדיקים זין‪ ,‬ווָאס זענען מיי ַן‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪19‬‬ ‫‪1‬און ישוע האט אויסגעשטרעקט זיין האנט‪ ,‬און געזאגט‪ :‬קום צו מיר‪ ,‬אלע מיינע צדיקים‪ ,‬וואס זענען באשאפן געווארן אין מיין בילד‪ ,‬וואס זענען פארמשפט געווארן דורך דעם בוים פון פארבאטן פרוכט‪ ,‬און דורך‬ ‫דעם שטן און דעם טויט;‬ ‫‪ 2‬לעב איצט ביי דעם האלץ פון מיין צלב; דער שטן‪ ,‬דער ּפרינץ פון דער וועלט‪ ,‬איז בַאקומען‪ ,‬און דער טויט איז קַאנגקערד‪.‬‬ ‫‪ 3‬דעמאלט האבן זיך אלע קדושים זיך איינגעשריבן אונטער דער י ָד פון דעם אויבערשטן; און דער האר יָאשקע האט ָאנגענומען דעם הַאנט פון אדם און הָאט צו אים געזָאגט‪ :‬שלום זָאל דיר זיין‪ ,‬און דיין גאנצער‬ ‫צדיקים נָאך ווָאס איז מיי ַן‪.‬‬ ‫‪ 4‬דעמאלט אד"ם‪ ,‬ווַארפן זיך צו די ֿפיס פון יָאשקע‪ ,‬גערעדט צו אים‪ ,‬מיט טרערן‪ ,‬אין ַא ַאניוועסדיק שּפרַאך‪ ,‬און ַא הויך קול‪ ,‬און געזאגט‪:‬‬ ‫‪ 5‬איך וועל דיך רום‪ ,‬ה'‪ ,‬ווָארעם דו הָאסט מיך נׂשא‪ ,‬און הָאסט מיך נישט ׂשמח מיי ַנע אויבים‪ .‬יהוה מַײן גָאט‪ ,‬איך הָאב געשריען צו דיר‪ ,‬און דו הָאסט מיך געהיילט‪.‬‬ ‫‪ 6‬ה' הָאסט העלא מיין נפש פון קבר; הָאסט מיך געהַאלטן אין לעבן‪ ,‬איך זָאל ניט ַאראָּפנידערן אין גרוב‪.‬‬ ‫‪ 7‬זינגט צו ה'‪ַ ,‬אלע זיי ַנע קדושים‪ ,‬און הוד פַאר דער זכר פון זיין קדושה‪ .‬װָארום זַײן ּכעס בלַײבט ָאבער ֿפַאר ַא מָאמענט; אין זיין חן איז לעבן‪.‬‬ ‫‪ַ 8‬אזוי ווי ַאלע צדיקים‪ ,‬האָּבן זיך געּבויגן פַאר די פיס פּון ישוע‪ ,‬און געזָאגט מיט איין קֹול‪ :‬דּו ביסט געקּומען‪ָ ,‬א רֹואֵל הָעֹולָם‪ ,‬אּון הָאסט טַאקע געמַאכט ַאלע זַאכן‪ ,‬ווָאס דּו הָאסט פָאראויסגעזָאגט דּורך דער ּתֹורה‬ ‫אּון דּורך דיי ַנע הייליקע נביאים‪.‬‬ ‫‪ 9‬דו האסט אויסגעלייזט די לעבעדיקע דורך דיי ַן צלב‪ ,‬און ביסט ַאראָּפגענידערט צו אונדז‪ּ ,‬כדי מיט דעם טויט פון דעם צלב זָאלסטו אונדז מציל זיין פון גיהנום‪ ,‬און דורך דיין מַאכט פון טויט‪.‬‬ ‫‪ָ 10‬א ה'‪ַ ,‬אזוי ווי דו הָאסט נתן די צייכנס פּון דיי ַן ּכבֹוד אין הימל‪ ,‬און הָאסט נתן דעם זכר פּון דיי ַן גאולה‪ ,‬דיי ַן צלב אויף דער ערד! ַאזוי‪ ,‬האר‪ ,‬שטעלן דעם צייכן פון די נצחון פון דיין קריי ַז אין גיהנום‪ַ ,‬אז דער טויט‬ ‫זאל טָאן ניט מער‪.‬‬ ‫‪ 11‬דעמאלט די האר האט אויסגעשטרעקט זיין הַאנט‪ ,‬און געמאכט דעם צייכן פון דעם קריי ַז אויף אדם און אויף ַאלע זיינע קדושים‪.‬‬ ‫‪ 12‬און ער הָאט ָאנגענומען דעם אדם מיט זיין רעכטער הַאנט‪ ,‬און איז ַארויפגעגַאנגען פון גיהנום‪ ,‬און ַאלע הייליקע פון גָאט זענען אים נאכגעגאנגען‪.‬‬ ‫‪ 13‬הָאט דָ וִד דָ וִד הַָּנבִיא ָּד וִד ַה ֶמ ֶלכֶת אּון הָאט גִירּוגְט גִירּופְן‪ ,‬אּון הָאט געזָאגט‪ 1 :‬זינג צו ה' ַא שירה חדשה‪ ,‬ווָארעם ער הָאט עׂשה נפלאות; זַײן רעכטער הַאנט און זַײן הײליקער ָארעם הָאבן אים געברַאכט דעם‬ ‫נצחון‪.‬‬ ‫‪ 14‬ה' הָאט דערקענט זיין ישועות‪ ,‬זיין צדקה הָאט ער אנטפלעקט אין די אויגן פון די גויים‪.‬‬ ‫‪ 15‬און דער גַאנצער המון קדושים הָאט געענטפערט‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬דער דָאזיקער ּכֿבוד הָאבן ַאלע זיינע צדיקים‪ָ ,‬אמן‪ ,‬לויבט ה'‪.‬‬ ‫‪ 16‬דערנָאך הָאט דער נביא חבקוק געשריגן ‪ , 3‬און הָאט געזָאגט ‪ :‬ביסט ַארױסגײן צו דער ישועה ֿפון דַײן ֿפָאלק ‪ ,‬צו דער הילף ֿפון דַײן ֿפָאלק ‪.‬‬ ‫‪ 17‬און ַאלע קדושים האָּבן געזָאגט‪ 4 :‬וואויל איז דער ווָאס קּומט אין נָאמען פּון ה'; װָארום גָאט הָאט אונדז בַאקלערט‪ .‬דָאס איז אונדזער גָאט אויף אייביק און אייביק; ער וועט קיניגן איבער אונדז ביז אייביקע‬ ‫צייטן‪ ,‬אמן‪.‬‬ ‫‪ַ 18‬אזוי ווי ַאלע נביאים האָּבן גערעדט די הייליקע זַאכן פּון זיין תהלה‪ ,‬און זיי זענען נָאכגעגַאנגען ה'‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪20‬‬ ‫‪ 1‬דעמאלט דער האר‪ ,‬געהאלטן ביים הַאנט פון אדם‪ ,‬האט אים איבערגעגעבן צו מיכאל דעם ַארטשַאנגעל; און ער הָאט זיי געפירט אין גן עדן‪ָ ,‬אנגעפילט מיט רחמנות און כבוד;‬ ‫‪2‬און צוויי זייער אלטע מענער האבן זיי באגעגנט‪ ,‬און זענען געפרעגט געווארן דורך די קדושים‪ :‬ווער זענט איר‪ ,‬וואס זענט נאך נישט געווען מיט אונז אין גיהנום‪ ,‬און האסט איי ַערע ללבער געשטעלט אין גן עדן?‬ ‫‪ 3‬הָאט איינער פון זיי געענטפערט‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬איך בין חנוך‪ ,‬ווָאס איז איבערגעזעצט געווָארן דורך דעם ווָארט פון גָאט; און דער דָאזיקער‪ ,‬ווָאס איז מיט מיר‪ ,‬איז אליהו דער תשבי‪ ,‬ווָאס איז איבערגעזעצט‬ ‫געווָארן אין ַא פייערדיקן מרּכה‪.‬‬ ‫‪ 4‬ד ָא זענען מיר ביז ַאהער געווען‪ ,‬און הָאבן ניט פארזוכט טויט‪ָ ,‬אבער זענען איצט וועגן צו צוריקקומען ביי ַ די קומען פון ַאנטיטשריסט‪ַ ,‬ארמד מיט געטלעך וואונדער און נסים‪ ,‬צו ָאנטייל נעמען מיט אים אין‬ ‫שלַאכט‪ ,‬און צו זיין געהרגעט דורך אים אין ירושלים‪ ,‬און נאכדעם ווי דריי און א האלב טעג ווידער אויפגענומען ווערן לעבעדיקערהייט אין די וואלקנס‪.‬‬ ‫‪ 5‬און בעת דער הייליקער חנוך און ֵא ִלי ָהו הָאבן דָאס דערצײלט‪ ,‬ערשט איז געקומען ַאן ַאנדער מַאן אין ַא אומגליקדיקער געשטַאלט‪ ,‬און הָאט געטרָאגן דעם צײכן ֿפון דעם צלב אױף זַײנע ּפלייצעס‪.‬‬ ‫‪ 6‬און ַאז ַאלע צדיקים האָּבן אים געזען‪ ,‬האָּבן זיי צּו אים געזָאגט‪ :‬ווער ּביסטּו? װָארום דַײן ּפנים איז װי ַא גנב; און ֿפַאר װָאס טרָאגט דו ַא קרַײז אױף דַײנע ּפלייצעס?‬ ‫‪ 7‬צו וועלכן ער הָאט געענטפערט‪ ,‬און הָאט געזָאגט‪ :‬רעכט זָאגט איר‪ ,‬ווָארעם איך בין געווען ַא גנב‪ ,‬ווָאס הָאט געטָאן כל מיני רשעות אויף דער ערד‪.‬‬ ‫‪8‬און די אידן האבן מיך געקרייציקט מיט ישוען; און איך הָאב ָאבסערווירט די כידעשדיק זאכן ווָאס געטראפן אין דער שַאפונג ביי ַ די קרוסיפיקשַאן פון די האר יָאשקע‪.‬‬ ‫‪9‬און איך האב געגלויבט אז ער איז דער באשעפער פון אלע זאכן‪ ,‬און דער אלמעכטיקער מלך; און איך הָאב מתפלל געווען צו אים‪ַ ,‬אזוי צו זָאגן‪ :‬האר‪ ,‬געדענק מיר‪ ,‬ווען דו קומסט אין דיין מלכות‪.‬‬

‫‪ 10‬ער הָאט ָאט געקוקט אויף מיין תחינה‪ ,‬און הָאט צו מיר געזָאגט‪ :‬באמת‪ ,‬איך זָאג דיר‪ ,‬היינט וועסטו זיין מיט מיר אין גן עדן‪.‬‬ ‫‪11‬און ער האט מיר געגעבן דעם דאזיקן צייכן פון דעם צלב‪ ,‬און געזאגט‪ :‬טראגט דאס‪ ,‬און גיי קיין גן עדן; און אויב דער מלאך וואס איז דער היטן פון גן עדן וועט נישט ַאריי ַנלָאזן דיר‪ ,‬וויי ַזן אים דעם צייכן פון‬ ‫דעם קריי ַז‪ ,‬און זָאגן צו אים‪ :‬יָאשקע משיח‪ ,‬ווָאס איז איצט געקרייציקט‪ ,‬האט געשיקט מיר ַאהער צו דיר‪.‬‬ ‫‪ 12‬און ווען איך האָּב דָאס געטָאן‪ ,‬און האָּב דערציילט דעם מלאך‪ ,‬ווָאס איז דער שומר פּון גן‪-‬עדן‪ ,‬דָאס ַאלץ‪ ,‬און ער הָאט דָאס געהערט‪ ,‬הָאט ער ָאט געעֿפנט די טױערן‪ ,‬מיך אַײנגעֿפירט‪ ,‬און מיך געשטעלט אױף‬ ‫דער רעכטער הַאנט אין גן־עדן‪.‬‬ ‫‪ 13‬און געזאגט‪ּ :‬בלייּבט ד ָא ַא ביסל צייט‪ּ ,‬ביז ַאדָ ם‪ ,‬דער פָאטער פּון דער גַאנצער מענטשהייט‪ ,‬וועט ַאריי ַנגיין מיט ַאלע זיינע זין‪ ,‬ווָאס זענען די הייליקע און צדיקים קנעכט פון יָאשקע משיח‪ ,‬ווָאס איז געקרייציקט‬ ‫געווָארן‪.‬‬ ‫‪ 14‬און ווען זיי האָּבן געהערט דעם גַאנצן מעשה פּון דעם גנב‪ ,‬האָּבן ַאלע אבות געזָאגט מיט איין קֹול‪ :‬ברוך זייט דו‪ ,‬אלמעכטיקער גָאט‪ ,‬דער פָאטער פּון אייביקער גוטסקייט‪ ,‬און דער פָאטער פּון רחמים‪ ,‬ווָאס הָאט‬ ‫געטָאן ַאז ַא חן צו די‪ ,‬ווָאס זענען געווען זינדיקע קעגן‪ .‬אים‪ ,‬און הָאסט זיי געברַאכט צו דער רחמנות פון גן עדן‪ ,‬און זיי שטעלן זיי צווישן דיין גרויס און גייסטיק ּפרַאוויזשַאנז‪ ,‬אין ַא רוחניות און הייליק לעבן‪ .‬אמן‪.‬‬ ‫קאפיטל ‪21‬‬ ‫‪ 1‬דָאס זענען די געטלעך און הייליק סודות ווָאס מיר געזען און געהערט‪ .‬איך‪ ,‬טשַארינוס און לענתיוס זענען נישט ערלויבט צו דערקלערן די אנדערע סודות פון גָאט‪ ,‬ווי דער ַארטשַאנגעל מיכאל באפוילן אונדז‪,‬‬ ‫‪ַ 2‬אזוי צו זָאגן‪ :‬איר וועט גיין מיט מיינע ברידער קיין ירושלים‪ ,‬און וועט פָארזעצן אין תפילות‪ ,‬דערקלערן און געלויבט די המתים פון יָאשקע משיח‪ ,‬וויי ַל ער האט איר אויפשטיין פון די טויט אין דער זעלביקער‬ ‫צייט מיט זיך‪.‬‬ ‫‪ 3‬און איר זָאלט ניט רעדן מיט קיינעם‪ ,‬נייערט זיצן ווי סתומים ביז דער צייט ווען ה' וועט אייך לָאזן דערציילן די סודות פון זיין געטלעכקייט‪.‬‬ ‫‪ 4‬און דער ַארכימלאך מיכאל הָאט אונדז ווייטער בַאֿפוילן צו גיין וויי ַטער פון ירדן‪ ,‬צו ַא גרויס און פעט לַאנד‪ ,‬ווו עס זענען פילע וואס זענען אויפגעשטאנען פון די טויט צוזאמען מיט אונדז ֿפַאר דער בַאוויי ַז פון די‬ ‫המתים פון משיח‪.‬‬ ‫‪ 5‬ווָארעם מיר האָּבן אונדז נָאר דר ַײ טעג דערלויבט פּון די מתים‪ ,‬ווָאס זענען אויפגעשטאנען צו פיי ַערן דעם פסח פון אונדזער האר מיט אונדזערע עלטערן‪ ,‬און צו טרָאגן אונדזער עדות ֿפַאר משיח דער האר‪ ,‬און‬ ‫מיר זענען באַּפטיד אין דעם הייליק טיי ַך פון ירדן‪ .‬און איצט זיי זענען נישט געזען דורך קיין איינער‪.‬‬ ‫‪ 6‬דאס איז אזויפיל ווי גאט האט אונז געלאזט פארציילן צו אייך; גיב אים דעריבער לויב און ּכֿבוד‪ ,‬און טוט תשובה‪ ,‬און ער וועט זיך דערבַארימען אויף דיר‪ .‬שלום זיין צו איר פון די האר גָאט יָאשקע המשיח‪ ,‬און‬ ‫דער גואל פון אונדז ַאלע‪ .‬אמן‪ ,‬אמן‪ ,‬אמן‪.‬‬ ‫‪ 7‬און נָאכדעם ווי זיי הָאבן פַארענדיקט די שריפט‪ ,‬און זיי האָּבן ָאנגעשריבן אין צוויי בַאזונדערע ּפאַּפירן‪ ,‬הָאט כרינוס איבערגעגעבן דָאס ווָאס ער הָאט ָאנגעשריבן אין דער הַאנט פון ַאנַאנס‪ ,‬און קייפאס‪ ,‬און‬ ‫גמליאל‪.‬‬ ‫‪ 8‬אזוי אויך האט לענתיוס געגעבן וואס ער האט געשריבן אין די הענט פון ניקודמוס און יוסף; און גלייך זיי זענען פארענדערט געווארן אין יקסידינג וויי ַס פארמען און זענען נישט געזען מער‪.‬‬ ‫‪ 9‬אָּבער דָאס ווָאס זיי האָּבן געשריּבן‪ ,‬איז געפּונען געווָארן גָאר שטימען‪ ,‬דער איינע הָאט נישט קיין אות מער ָאדער ווייניקער ווי דער ַאנדערער‪.‬‬ ‫‪ 10‬און ווען די גַאנצע עדה פון די אידן הָאט געהערט ַאלע די חידושים פון כרינוס און לענתיוס‪ ,‬זיי געזאגט צו יעדער אנדערער‪ :‬באמת ַאלע די זאכן זענען געשען דורך גָאט‪ ,‬און ברוך איז די האר יָאשקע אויף‬ ‫אייביק און שטענדיק‪ ,‬אמן‪.‬‬ ‫‪ 11‬און זיי זענען ַארומגעגַאנגען מיט גרויס זָארג‪ ,‬און מורא‪ ,‬און ציטערניש‪ ,‬און געשלָאגן אויף זייער בריסט‪ ,‬און זענען ַאוועק איטלעכער צו זיין היים‪.‬‬ ‫‪ 12‬אָּבער תֵ יּכף די דָאזיקע זַאכן‪ ,‬ווָאס די יי ִדן האָּבן דערציילט אין זייערע בתי כנסת וועגן יהושע‪/‬ישוע‪ ,‬הָאט יֹוסֵף און נקדימון ָאט דערציילט צום גענעראל‪.‬‬ ‫‪ 13‬און פילאטוס הָאט ָאנגעשריבן ַאלע די דָאזיקע זַאכן‪ ,‬און הָאט ַארַײנגעלייגט ַאלע די דָאזיקע חשבונות אין די עֿפנטלעכע רעקָארדס ֿפון זַײן היכל‪.‬‬ ‫קאפיטע ל ‪22‬‬ ‫‪ 1‬נָאך דעם איז פילאטוס געגַאנגען אין דעם היכל פון די אידן‪ ,‬און הָאט צוזַאמענגענומען ַאלע שרים און סופרים‪ ,‬און דָאקטוירים פון דער תורה‪ ,‬און איז מיט זיי געגַאנגען אין ַא היכל פון בית‪-‬המקדש‪.‬‬ ‫‪ 2‬און האט באפוילן‪ ,‬אז אלע טויערן זאלן פארשלאסן ווערן‪ ,‬און האט צו זיי געזאגט‪ :‬איך האב געהערט‪ ,‬אז איר האט א געוויס גרויס בוך אין דעם דאזיקן היכל; איך בעט דיך דעריּבער‪ ,‬עס זָאל געברַאכט ווערן פַאר‬ ‫מיר‪.‬‬ ‫‪ 3‬און ווען דער גרויס בוך‪ ,‬געטראגן דורך פיר באדינער פון דעם היכל‪ ,‬און בַאצירט מיט גָאלד און טיי ַער שטיינער‪ ,‬איז געבראכט געווארן‪ ,‬פילאטוס האט געזאגט צו זיי ַאלע‪ ,‬איך בַאשווער אייך ביי דעם גָאט פון‬ ‫דיין אבות‪ ,‬וואס געמאכט און באפוילן דעם היכל צו זיין‪ .‬געבויט‪ַ ,‬אז איר זָאלט ניט בַאהַאלטן דעם אמת פון מיר‪.‬‬ ‫‪ 4‬איר ווייסט אלעס וואס שטייט געשריבן אין יענעם ספר; זאג מיר דעריבער איצט‪ ,‬אויב איר אין די סקריּפטשערז הָאבן געֿפונען עּפעס פון דעם יָאשקע‪ ,‬וועמען איר געקרייציקט‪ ,‬און אין ווָאס צייט פון דער וועלט‬ ‫ער זָאל קומען‪ :‬וויי ַזן עס מיר‪.‬‬ ‫‪ 5‬און נאכדעם וואס זיי האבן געשוירן אננאס און קייפאן‪ ,‬האבן זיי באפוילן אלע איבעריקע‪ ,‬וואס זענען געווען מיט זיי‪ ,‬ארויסצוגיין פון דער קאפל‪.‬‬ ‫‪ 6‬און זיי האבן פארמאכט די טויערן פון דעם היכל און פון דער קאפל‪ ,‬און האבן געזאגט צו פילאטוסן‪ :‬דו האסט אונז געמאכט שווערן‪ ,‬דו ריכטער‪ ,‬ביי דעם בנין פון דעם דאזיקן היכל‪ ,‬דיר צו זאגן וואס איז אמת און‬ ‫רעכט‪.‬‬ ‫‪ 7‬נָאך דעם ווי מיר הָאבן געקרייציקט יָאשקע‪ ,‬ניט געוואוסט ַאז ער איז געווען דער זון פון גָאט‪ָ ,‬אבער געמיינט ַאז ער הָאט געֿפירט זיינע נסים דורך עטלעכע מַאגיש קונסט‪ ,‬מיר גערופן ַא גרויס ֿפַארזַאמלונג אין‬ ‫דעם טעמּפל‪.‬‬ ‫‪8‬און ווען מיר האבן זיך גערעדט צווישן איינער דעם אנדערן וועגן די נסים‪ ,‬וואס ישוע האט געטאן‪ ,‬האבן מיר געפונען אסאך עדות פון אונדזער אייגענעם לאנד‪ ,‬וואס האבן דערקלערט‪ ,‬אז זיי האבן אים געזען‬ ‫לעבעדיק נאך זיין טויט‪ ,‬און אז זיי האבן אים געהערט רעדן מיט זיינע תלמידים‪ ,‬און האבן געזען‪ .‬ער גײט ַארױף אױף דער הײך ֿפון הימל‪ ,‬און קומט ַארַײן אין זײ;‬ ‫‪ 9‬און מיר האבן געזען צוויי עדות‪ ,‬וועמענס ללבער יָאשקע איז אויפגעשטאנען פון די טויט‪ ,‬ווָאס דערציילט אונדז וועגן פילע מָאדנע זאכן ווָאס יָאשקע האט געטאן צווישן די מתים‪ ,‬פון ווָאס מיר הָאבן ַא געשריבן‬ ‫חשבון אין אונדזער הענט‪.‬‬ ‫‪ 10‬און עס איז אונדזער מנהג יעדער יָאר צו עֿפענען דעם דָאזיקן הייליק בוך ֿפַאר ַא אספה‪ ,‬און דָארטן זוכן די עצה פון גָאט‪.‬‬ ‫‪ 11‬און מיר געפונען אין דער ערשטער פון די זיבעציק ביכער‪ ,‬ווו מיכאל דער ַארטשַאנגעל איז גערעדט צו די דריט זון פון אדם דעם ערשטער מענטש‪ַ ,‬א חשבון ַאז נָאך פינף טויזנט פינף הונדערט יָאר‪ ,‬משיח דער‬ ‫מערסט באליבטע זון פון גָאט איז געקומען אויף ערד‪,‬‬ ‫‪ 12‬און מיר האבן ווייטער געטראכט‪ ,‬אז אפשר איז ער געווען דער אלוקים פּון ישראל‪ ,‬ווָאס הָאט דבר צו משהן‪ :‬זָאלסט מַאכן דעם ָארון פון עדות; צװײ אײלן און ַא הַאלב זַײן לענג‪ ,‬און ַאן אײל און ַא הַאלב זַײן‬ ‫ברײט‪ ,‬און ַאן אײל און ַא הַאלב זַײן הײך‪.‬‬ ‫‪ 13‬דורך די פינף אײלן און ַא הַאלב ֿפַאר דעם בנין פון דעם ָארון פון די ַאלטע טעסטַאמענט‪ ,‬מיר באמערקט און געוואוסט ַאז אין פינף טויזנט יאר און ַא הַאלב (‪ )1,000‬יָאר‪ ,‬יָאשקע המשיח וועט קומען אין דעם‬ ‫ָארון ָאדער משכן פון ַא גוף‪; .‬‬ ‫‪ 14‬און ַאזוי זָאגן אונדזערע שריפטן עדות ַאז ער איז דער זון פון גָאט‪ ,‬און דער האר און מלך פון ישראל‪.‬‬ ‫‪ 15‬און מחמת נָאך זיין ליידן‪ ,‬זענען אונדזערע ראשי כהנים געווען סאַּפרייזד פון די וואונדער ווָאס זענען געטָאן דורך זיין מיטל‪ ,‬מיר געעפנט דעם בוך צו זוכן ַאלע די דורות ביז דעם דור פון יוסף און מרים די‬ ‫מוטער פון יָאשקע‪ ,‬געמיינט ַאז ער איז פון די זָאמען פון דוד;‬ ‫‪ 16‬און מיר געפונען דעם חשבון פון די שַאפונג‪ ,‬און אין ווָאס מָאל ער געמאכט דעם הימל און די ערד און דעם ערשטער מענטש אדם‪ ,‬און ַאז פון דָארט צו די מבול‪ ,‬זענען געווען צוויי טויזנט‪ ,‬צוויי הונדערט און‬ ‫צוועלף יָאר‪.‬‬ ‫‪ 17‬און פּון דעם מבול צו אברהמען‪ ,‬ניין הונדערט און צוועלף‪ .‬און ֿפון ַאֿברהם ביז משהן‪ֿ ,‬פיר הונדערט און דרַײסיק‪ .‬און ֿפון משהן ביז דודן דעם מלך ֿפינף הונדערט און צען‪.‬‬ ‫‪ 18‬אּון פּון דָ וִדן ּביז דער גלות בבל‪ 500 ,‬יָאר‪ .‬און פון די בבלישע קאַּפטיווַאטי צו די ינקַארניישַאן פון משיח‪ ,‬פיר הונדערט יָאר‪.‬‬ ‫‪ 19‬די סומע פון ַאלע ווָאס ַאמַאונטיד צו פינף טויזנט און הַאלב ( ַא טויזנט)‪.‬‬ ‫‪ 20‬און ַאזוי עס זעט אויס‪ַ ,‬אז יָאשקע‪ ,‬וועמען מיר געקרייציקט‪ ,‬איז יָאשקע המשיח דער זון פון גָאט‪ ,‬און אמת און אלמעכטיקער גָאט‪ .‬אמן‪.‬‬