Uitkrant winter 2022-2023

DOE ’S LIEF

GOED DOEN

Ook wij ontkwamen er niet aan. Op tv zagen we een mevrouw bij de voedselbank die vertelde dat ze rond moest komen van één euro per dag. Slechts een keer per twee dagen at ze een volledige maaltijd; schuldhulpverlening had ze niet, want ze betaalde keurig al haar rekeningen. Dat vonden we zo schrijnend dat we besloten haar de winter door te helpen met 150 euro per maand – ongeveer het bedrag van onze energietoeslag – gewoon in een envelop, om te voorkomen dat ze gekort wordt op haar uitkering. Ook was er een aardige vrouw bij ons in de buurt, die haar heup brak en nu haar huis niet meer uit kan. Door af en toe te helpen met boodschappen of gewoon een bezoekje – de buurt had er spontaan een appgroep voor opgericht – kan ze in haar huis op één hoog blijven wonen. Voor een alleenstaande moeder in de buurt regelden we een HelloFresh-pakket. Ik weet het, het zijn maar drie willekeurige mensen. Je lost er de ellende van veel stadgenoten niet mee op. Maar hoe ging die uitdrukking ook alweer? Wie één mens redt, redt de hele mensheid. Zoiets. Of anders gezegd: beter je medemens helpen. dan gratuit klagen over het lot van de mensheid. We weten dat we beslist niet uniek zijn, dat heel veel Amsterdammers (en mensen daarbuiten uiteraard, maar wij wonen nu eenmaal hier) iets overhebben voor een ander, al heel lang vrijwilligerswerk doen, ouderen bezoeken, daklozen helpen, noem het maar op. En ja, we zijn laat tot inkeer gekomen. Ook wij waren hyperindividualisten, bezig met carrière en kinderen en ons eigen zieleheil. Was het corona, een oorlog die dichterbij komt, de energiecrisis? Wat doet het ertoe. Beter laat dan nooit – ook zo’n uitdrukking. In de christelijke traditie hoor je niet te praten over liefdadigheid. Laat uw linkerhand niet weten wat uw rechterhand doet. Maar wat zou het? Beter dan miljonairs die boos naar de Quote bellen omdat ze vinden dat ze eigenlijk veel hoger in de top-500 van rijkaards hadden moeten staan, nietwaar? We zeggen het gewoon, misschien helpt het. Wij zijn ook aangestoken door anderen, want goed voorbeeld doet volgen, toch? Daarom: lees ons coververhaal over ‘goed doen’ (vanaf pagina 8) en ga ook wat doen. Je wordt er zo niet een beter, dan toch zeker een blijer mens van.

Bart van Oosterhout

Hoofdredacteur b.vanoosterhout@iamsterdam.com

VOLG ONS:

iamsterdam.com facebook.com/iamsterdamnl iamsterdam.com/uitmail instagram.com/uitinams youtube.com/videoiamsterdam

coverillustratie: Monique Wijbrands

Inhoud WINTER

P.08 GOED VOOR ELKAAR

COVERVERHAAL

We leven in een hyperindividualistische stad en vergeten nog weleens naar elkaar om te kijken. Terwijl dat juist ook in ons eigen belang is, stelt VU-hoogleraar sociale psychologie Paul van Lange. ‘Onderzoek laat zien dat vrijwilligerswerk een verrijking van je leven is.’

P.15 KUNST & VERMAAK

MUZIEK, EXPO, FILM, CULTUUR

Ze vindt kerst hypocriet en heftig, en toch doet cabaretier Sanne Wallis de Vries deze winter een ‘poging tot een kerstrevue’. Verder: expo Indonesië en de Amsterdamse School, de Poezieboys en de nieuwe column van Cindy Hoetmer.

P.29 ETEN & DRINKEN & ZO

LIFESTYLE, UIT ETEN, WINKELEN EN WANDELEN

Waren we er met z’n allen eindelijk over uit dat roken nu echt geweest was, is vapen ineens een hit. Wat maakt het zo aanlokkelijk? Plus: een rondje Indische buurt, nieuwe restaurants en winkels om te slagen voor kerstcadeaus, van vintageservies tot glitzy hebbedingen.

P.39 AGENDA

DE ONMISBARE CULTURELE MAANDAGENDA Wat je deze maand niet mag missen? Het grote nieuwjaarsconcert van het Nederlands Blazers Ensemble in het Concertgebouw (foto), de Londense rapper Shygirl en de theatervoorstelling Happy in Holland van Char Li Chung. Check het in de agenda.

P.49 TOT SLOT

ODE AAN DE STAD Actrice Eefje Paddenburg zou zichzelf geen Amsterdammer durven noemen, maar ze weet wel dat ze hier nooit meer weg wil. ‘Druk? Ik vind de Wallen geweldig.’ Verder zoomen we in op deze archieffoto van kleine klokkenluiders, die Frits Weeda in 1958 schoot in de Zandstraat.

KOOS. MET SUCCES: ALS FOLKZANGERES VANWYCK LAAT ZE OP 11 DECEMBER IN PARADISO HAAR VÍERDE ALBUM HOREN.

ALS HISTORICUS VAARWEL ZEGDE EN VOLUIT VOOR DE MUZIEK KOOS.

Up-to-date

februari 2022

Nieuws uit de stad, de leukste uit- en eettips en gespot op Instagram.

GROEN LICHT

In 2006 verrees op een toen nog uitgestorven NDSM-terrein een transparante romneyloods, pal aan het IJ. Zestien jaar later is Noorderlicht onmiskenbaar verbonden met Noord en mag de horecaonderneming nu, na een reeks tijdelijke vergunningen, van de gemeente toch echt definitief blijven. Daarop gooide de organisatie de deuren meteen dicht, want op de plek waar de loods stond, komt nieuwbouw – uiteraard met hergebruik van haast alle materialen. Het nieuwe Noorderlicht mikt op een grootse opening in 2023 met ADE, hoewel het daarvóór – met Koningsdag en in de zomer – alweer wat publiek hoopt te kunnen verwelkomen.

VRAAG IS: WILLEN WE DEZE MENSEN EREN IN OOST?’

Dat ze alles uit de kast hebben getrokken voor de winst, kun je wel zeggen. Gekleed in Hollandse klederdracht en dansend op het podium probeerden de afgevaardigden van Stichting Pride Amsterdam dit najaar het overkoepelende InterPride ervan te overtuigen dat WorldPride in Amsterdam moet plaatsvinden. Met succes, want het internationale evenement debuteert in 2026 in ons land. Inderdaad: precies vijfentwintig jaar nadat in Amsterdam het burgerlijk huwelijk werd opengesteld voor paren van hetzelfde geslacht – destijds een wereldwijd unicum. ‘We zijn enorm trots. Tegelijk kan ons land nu werk maken om te laten zien dat we weer tot de top gaan behoren van voorlopers en gidslanden, want we staan nu te laag op veel lijstjes’, aldus Pride-directeur Lucien Spee de Castillo Ruiz. worldpride.amsterdam

29.000

Zo veel boeken en manuscripten omvat de Bibliotheca Philosophica Hermetica, de kerncollectie van museum Embassy of the Free Mind over de eeuwenoude hermetische filosofie, die uitgaat van een onomstotelijke verbintenis tussen de kosmos, de mens en de natuur. In november is de verzameling opgenomen in het Nederlandse Memory of the World Register, een nieuwe lijst van uitzonderlijk documentair erfgoed ‘met een sterk Nederlandse uitstraling’. Zelf aanschouwen waarom dat hartstikke terecht is? Dat kan in de tentoonstelling Huis van levende boeken, waar een dwarsdoorsnede van de verzameling wordt gepresenteerd. embassyofthefreemind.com

LEVENSLANG

Amsterdam is een nieuwe club rijker, en wel een brouwclub. Met Levenslang Amsterdam, van de eigenaren van brouwerij De Eeuwige Jeugd, staan de deuren van het ketelhuis van de voormalige Bijlmerbajes in elk geval de komende vijf jaar open voor publiek. Verwacht een soort clubhuis met een mengformule van brouwerij, nachtclub én restaurant, waarbij de keuken ook nog als een soort mini-foodhall zal fungeren met allerlei streetfood.

Levenslang Amsterdam is elke donderdag, vrijdag en zaterdag vanaf vijf uur ’s middags geopend; op zaterdagnacht kan er bovendien gedanst worden. deeeuwigejeugd.nl/levenslang

@uitinams

Elk nummer krijgt een lokale instagrammer een ereplek in de Uitkrant. Nu is dat @noramaria.nl met een kiekje van de intocht. T/m 4 december is de Sint nog te bezoeken in het Muiderslot, waar hij logeert tot zijn terugkeer. Volg @uitinams op Instagram voor meer cultuurtips.

NOG NET ZO TROTS

‘DE

LINNAEUS, DAPPER, VROLIK: BEKENDE WETENSCHAPPERS DIE DOOR HUN KOLONIALE BENADERINGSWIJZE OOK BEPALEND ZIJN GEWEEST VOOR DE HARDNEKKIGE BEELDVORMING RONDOM ZWARTE MENSEN. THE BLACK ARCHIVES’ ALEXINE GABRIELA LEGT OP AT5 UIT DAT DE STRAATEXPO OOSTCAST, MET EEN WANDELROUTE DOOR OOST (TOT HALF JANUARI), DAAROM NODIG IS. ‘OP DEZE MANIER ONTSTAAT ER IN ELK GEVAL EEN GESPREK.’

THUIS IN DE STAD

Wie Aldert de Boer (37), Lucia Latjes (29), Lieke Frielink (33), Bengin Dawod (40), Sterre Herstel (27) en Baraan (1, de zoon van Lieke en Bengin), die samen een woongroep vormen Wat Huurwoning van 185 m2 in een historisch gebouw in Oost, dat uitkijkt op de kraamafdeling van het OLVG Oost. Er zitten verschillende woongroepen in het pand; er is een gezamenlijke keuken en ieder heeft een eigen kamer Hoe Via het coöptatierecht; zodra een kamer vrijkomt bepalen de bewoners samen wie de nieuwe huisgenoot wordt. De meeste mensen zijn via via binnengekomen Sinds 11 jaar en 2 maanden Opvallend Het pand is was ooit van de Kweekschool voor Vroedvrouwen. Sterre: ‘Mijn moeder is hier geboren en heeft er de eerste zes weken van haar leven in de couveuse gelegen.’

Fijnste plek De keuken zelf. Daar eten ze samen; dat vinden ze als woongroep belangrijk. In het weekend zitten ze ook samen aan het ontbijt. Vrienden mogen altijd aanschuiven

Lieke: ‘De vloer hebben we met z’n allen gelegd, het was heel leuk om dat met de hele groep te doen. Ook de keukentafel is ons dierbaar, want daar praten en eten we samen. De tafel zelf heeft niemand van ons uitgekozen, die staat er gewoon al zo lang ik me kan herinneren – en ik woon er al elf jaar.’

Bengin: ‘Onze zoon Baraan zorgt voor veel vrolijkheid. Het is heerlijk om de ontwikkeling van een kind, zoals z’n eerste hapjes en stapjes, te mogen delen met anderen. Onze huisgenoten mogen dan ook naar eigen inschatting met Baraan omgaan en grenzen stellen. Hij wordt door ons allemaal een beetje opgevoed.’

Lieke: ‘Het witte schilderij links aan de muur was eigenlijk mijn oefendoek. Doordat ik het heel vaak heb overschilderd, zijn er allerlei texturen ontstaan met vormen die me aan gebouwen aan het IJ doen denken. Vandaar de titel: Amsterdam over het IJ bij mist.’

tekst en foto Marjolein van Damme

Een kijkje achter de voordeur van een Amsterdammer.

Aldert: ‘De buurt is heel leuk, met veel kleine ondernemers. Helaas komen er wel steeds meer grote commerciële partijen. Dat is bijvoorbeeld te merken aan het brood van Hartog, dat helaas veel te duur is geworden.’

Lucia: ‘Er is ook goed contact met de bu ren. Ik zit in de tuincommissie, daarmee onderhouden we de binnentuin. Zo hebben we samen een kruidenspiraal aange legd. En Aldert organiseert filmavonden in het zaaltje van het wooncomplex.’

Sterre: ‘Het is hier net een dorp, iedereen kent elkaar. En het Oosterpark is een fijn park; er gebeurt altijd wat.’

Lieke: ‘Een buurttip is ecowinkel Ekodis op het Beukenplein. Het personeel is heel vrien delijk en Baraan krijgt altijd een mandarijn.’

v.l.n.r. Aldert, Lucia, Baraan, Lieke, Sterre en Bengin.

GOED VOOR ELKAAR

In Amsterdam veranderen we langzaam in ‘hyperindividualisten’. Is dat erg? Nee, zegt VU-hoogleraar sociale psychologie Paul van Lange, zolang we blijven omkijken naar de ander.

Met

Alan: ‘Jerry zong tien jaar geleden al voor het eerst op het dak van ons bedrijfspand, in dezelfde buurt als waar we wonen. Daar werd zo leuk op gereageerd dat we een stadsdorp wilden creëren; we begonnen met wandelingen en speurtochten. Toch kwam Beter een goede buurt pas echt in een stroomversnelling tijdens de pandemie. Voor de saamhorigheid organiseerden we meer dakconcerten. En inmiddels doen we van alles, zoals een Hollandse zondagnamiddag en laatst een jaren 80-feestje waar tweehonderdvijftig buurtbewoners uit hun dak gingen. Ik was zelf verkleed als Freddie Mercury. Verder is er een gezamenlijke buurttuin en gaan we binnenkort kerstkaarten knutselen. Elke twee maanden stellen we een agenda samen en stoppen we bij zevenduizend huizen in de buurt een flyer in de bus. Dat doen we allemaal niet alleen hoor, er zijn inmiddels honderd vrijwilligers bij betrokken, waaronder ouderen die het fijn vinden dat ze hun tijd waardevol kunnen inzetten. Voor ons is het vanzelfsprekend: als je genoeg hebt en je kunt bijdragen aan een betere wereld, dan moet je delen. Laatst spraken we een oudere vrouw die pas naar de buurt was verhuisd. Ze zei dat ze er zo tegenop had gezien, maar dat dit echt de leukste buurt was waar ze ooit had gewoond. Nou, dan kun je ons oprapen hoor. Tuurlijk, het kost allemaal veel tijd en energie om te organiseren, maar zoiets zorgt dan voor een traantje in onze ogen en een maand lang energie om dit te blijven doen.’

Beter een goede buurt zetten Jerry (53) en Alan (50) zich in voor een gezellige en betrokken Hoofddorppleinbuurt.

‘Als je genoeg hebt, dan moet je delen’

tekst Yasmine Esser illustratie Monique Wijbrands

IEDER VOOR ZICH?

Op onze goede-voornemenslijstjes voor het nieuwe jaar prijken waarschijnlijk dingen als: promotie maken, vaker een Classpass-lesje volgen en minder vaak boodschappen bestellen bij een flitsbezorger. Grote kans dat ‘vrijwilligerswerk zoeken’ er niet bij staat. Niet omdat we niet om anderen geven – we vinden vrienden en sociale dingen doen belangrijk – maar omdat we er waarschijnlijk gewoon niet aan denken.

Dat past bij ons als hyperindividualisten. We sjezen door de stad, over zebrapaden en door rode stoplichten op onze snelle (e-)bikes, want de verkeersregels gelden niet voor ons, alleen voor alle anderen. Als we een Uber pakken, hopen we vaak dat de chauffeur niet te praatgraag is. Sowieso reizen we het liefst alleen, dan kunnen we tenminste rustig naar muziek luisteren of een podcast.

VRIJHEID,

BLIJHEID

Afspreken met vrienden moet vooral léuk zijn. We vragen ons niet af of we zelf wel een goede vriend zijn, maar vooral wat de ander aan ons leven toevoegt. Als we moe zijn of even geen zin hebben, zeggen we een afspraak af. Dat de ander zich misschien

had verheugd op een etentje, komt niet altijd bij ons op. En dat Classpass-lesje is ook exemplarisch: we houden er niet van om ons te binden en onze vrijheid in te perken. Zelfs niet als we het over iets simpels als een sportschool hebben.

‘Met individualisme bedoelen we dat de wereld om jouzelf draait. Dat betekent niet dat je niet samenwerkt met anderen of nooit iets voor een ander doet. Dat kan nog steeds, zeker als dat ook in jouw belang is’, legt Paul van Lange, hoogleraar sociale psychologie aan de Vrije Universiteit, uit. Hij benadrukt dat mensen heus van goede wil zijn. ‘Mensen hebben als sociale wezens geleerd om goed samen te werken en dat heeft ons ver gebracht. Uit onderzoek blijkt dan ook dat rechtvaardigheid en empathie óók ons gedrag sturen. Maar dat neemt niet weg dat eigenbelang vaak een krachtig motief is. Dat is voor de meesten sterker dan het streven naar rechtvaardigheid. En eigenbelang is als motief minder vluchtig dan empathie.’

MINDER ARGWANEND

Individualisme werd al eeuwen geleden in gang gezet. Grote, historische gebeurtenissen hebben invloed gehad op hoe wij

Je energiecompensatie doneren, wandelen met een demente oudere, dakconcerten organiseren voor de buurt: ook in een individualistische stad als Amsterdam daalt het besef in dat we elkaar nodig hebben.

‘VOOR

‘

Margreet van der Vlies (44) is oprichter en directeur van Operatie Periscoop, een sociale onderneming die zich inzet voor positieve impulsen in de buurt.

‘Mijn fascinatie voor hoe mensen met elkaar leven in buurten begon toen ik op Curaçao woonde. In de krant werd één bepaalde wijk altijd weggezet als slechtste buurt van het eiland. Tijdens mijn studie architectuur besloot ik te onderzoeken of het daar echt zo erg was. Zo ontdekte ik: als je een buurt wilt begrijpen en veranderen, moet je onderzoek doen sámen met de mensen die er wonen. Zij weten precies wat ze nodig hebben en wat de potentie is van hun buurt.

Operatie Periscoop begon eigenlijk per ongeluk. Ik woonde inmiddels in Amsterdam en werkte bij een architectenbureau, maar miste het sociale deel. Voor de grap heb ik toen een buurtinitiatief

opgezet: ik vroeg kinderen uit de wijk wat zij eigenlijk van hun leefomgeving vonden. Daarna klopte de gemeente aan. Kon ik dit niet ook in andere buurten doen? Natuurlijk!

Inmiddels zijn we met z’n twintigen, inclusief bestuurders en vrijwilligers. De acties die we doen noemen we ‘operaties’ en die hebben er allemaal mee te maken dat we de buurt leefbaarder willen maken voor de mensen die er wonen. We geven bijvoorbeeld advies over de herinrichting van een plein. Maar tijdens de pandemie hebben we ook anderhalf jaar lang, twee keer per week voedselpakketten uitgedeeld in de Kolenkitbuurt. Daar kwamen per keer zo’n tweehonderd mensen op af. Daar schrok ik wel van; dat zo veel mensen hulp konden gebruiken en niet in aanmerking kwamen voor de Voedselbank. In coronatijd heb ik gezien dat mensen elkaar écht willen helpen. Het is niet zo ieder-voor-zich als het lijkt. Dat stemt me hoopvol. Als de nood hoog is, willen we toch graag dat het goed gaat met een ander.’

‘De afgelopen jaren werkte ik veel thuis en maakte ik vaak een ommetje. Ik dacht: in die tijd kan ik net zo goed iets voor een ander doen. Online vond ik een buurtinitiatief: een paar uurtjes per week de taak van een mantelzorger overnemen, zodat die even tijd voor zichzelf heeft. Ik werd gekoppeld aan een oudere dame in Noord. In het begin vond ik dat best spannend, want ik had nog nooit zoiets gedaan en ik spreek ook eigenlijk zelden oudere mensen – ik heb geen opa’s en oma’s meer. Maar het klikte meteen.

Fotograaf Hans Mooren (70) fotografeert al twaalf jaar overleden kinderen, via de stichting Make a Memory. Hij zet zich ook in voor het verbeteren van de K-buurt én is lid van het 4 en 5 mei comité Zuidoost.

‘Ik kom binnen bij mensen op het meest tragische moment in hun leven. Hun kindje is net overleden of stilgeboren en ze willen daar graag mooie foto’s van hebben. Het is elke keer weer heel bijzonder om daar bij te mogen zijn, ondanks dat het diep tragisch is. De ouders zijn vaak erg dankbaar. Als een kind pasgeboren of heel jong is, heb je vaak nog geen foto’s. Voor de verwerking, voor later en voor broertjes en zusjes, is het belangrijk dat ze een beeld hebben van hun kindje. Soms vertellen mensen hun verhaal en weten ze precies hoe ze de foto’s willen. Maar vaker niet. Voor de meeste mensen kwam het verlies totaal onverwacht; ze gingen vrolijk naar het ziekenhuis, om te bevallen. Een verhaal dat me erg is bijgebleven, is dat van een stel dat gevlucht was uit Syrië en dan ook nog geen levend kindje. Dan denk ik wel: hoeveel ellende kan een mens hebben?

Ik las toevallig over de stichting Make a Memory in de krant. Ik dacht meteen: ik ben fotograaf van beroep, ik wil mijn kennis en kunde hiervoor inzetten. Ik leer er zelf ook veel van, zoals hoe mensen omgaan met verdriet en diepe rouw. Voor mij is het vanzelfsprekend om iets te doen voor een ander. Zo heb ik ook een jaar of tien gefietst met nieuwkomers in Zuidoost, ik heb de Bijlmerbios opgezet en zet me nog steeds in voor het verbeteren van de K-buurt in Zuidoost. In dat stadsdeel valt het wel mee met het individualisme; er wordt veel vrijwilligerswerk gedaan. Misschien dat mensen nu op een andere manier willen helpen dan vroeger. Laatst las ik nog in de krant dat mensen spontaan een crowdfundingactie waren gestart voor de slachtoffers in Qatar. Er was razendsnel 15.000 euro binnengekomen.’

Elke woensdagmiddag – in mijn lunchpauze – wordt ze met een busje opgehaald en afgezet bij het Buikslotermeerplein. Samen lopen we naar de Hema, daar eten we een broodje en drinken we een kop thee. Zo’n anderhalf uur kletsen we over hoe onze week eruitziet. Zij vertelt over de dagbesteding, ik over mijn werk of mijn relatie. En we doen samen boodschappen. Door haar leeftijd heeft ze niet veel mensen meer om zich heen. Dat is natuurlijk niet altijd even makkelijk. Ik kan haar dan een luisterend oor bieden. Toen we in de zomer op een terras zaten, vroeg iemand of ik haar dochter was. ‘Nee’, zei ze, ‘dat is mijn vriendin.’ Dat vond ik zo lief, voor mij is dat de bevestiging dat ze het waardeert dat we afspreken. En natuurlijk doet het ook iets met mij, ik ben echt om haar gaan geven.’

Best spannend, ik sprak zelden oudere mensen’

We deelden twee keer per week voedselpakketten uit in de Kolenkitbuurt’

‘

Dan denk ik: hoeveel ellende kan een mens hebben?’

Masja Verdonschot (27) gaat elke woensdagmiddag lunchen met een oudere dame (84).

vandaag de dag denken. De reformatie, de industriële revolutie, de verzuiling en ook het feminisme in de jaren 60 leidden ertoe dat we onszelf meer als een individu zien in plaats van iemand die deel uitmaakt van een groter geheel.

Door het in een historisch perspectief te plaatsen, is ook meteen duidelijk dat individualisme niet alleen maar slecht is. Ja, de laatste decennia is het narcisme toegenomen, zegt Paul van Lange, maar het individualisme heeft ook veel goede dingen gebracht. Denk aan: emancipatie, privacy en het kunnen ontwikkelen van een eigen identiteit buiten de verstikkende invloed van familie- of andere maatschappelijke verbanden.

Van Lange: ‘En juist dóór de individualisering moet je je opener opstellen. We komen nu bijvoorbeeld vaker in contact met mensen buiten onze eigen groep. Dat is waarom we in de afgelopen dertig jaar minder argwanend zijn geworden en toleranter tegenover anderen. Denk maar aan het gemak waarmee we in Amsterdam overschakelen op het Engels; dat vind ik een positieve ontwikkeling.’

EENZAME OUDEREN

We kunnen dus niet terug naar hoe het was. Niemand wil dat de familie bepaalt met wie je trouwt en wat voor werk je doet. Maar we kunnen wél iets meer naar elkaar omkijken. Want wat individualisme ook heeft gebracht, is eenzaamheid: 9 procent van de ouderen is sterk eenzaam en ook onder jongeren is eenzaamheid de laatste jaren toegenomen. Een andere – vrij paradoxale – reden om eens iets verder te kijken dan je eigenbelang: je wordt er zelf gelukkiger van, blijkt uit tal van onderzoeken. Ook krijg je er het gevoel van dat je betekenisvol bezig bent – iets wat veel mensen tegenwoordig missen in hun werk en leven. Een hyperindividualistisch bestaan – alleen doen wat je zelf wil – kan namelijk ook vrij leeg voelen. Van Lange: ‘Onderzoek laat zien dat vrijwilligerswerk vaak een verrijking is van je leven en dat je meer mensen leert kennen. Ook relativeert het je eigen problemen, die blijken dan vaak toch niet zo erg te zijn.’

Er lijkt al een kentering gaande de laatste tijd.

Langzaam gaan we collectiviteit, familiebanden en naastenliefde weer meer waarderen. Neem de energiecompensatie van 190 euro die elke Nederlander krijgt. Initiatieven om die tegemoetkoming te doneren aan goede doelen en mensen die het nodig hebben, duiken overal op. Hulporganisatie Kansfonds had eind oktober al 72.000 euro aan energiecompensaties binnengekregen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over hoe we elkaar massaal hielpen tijdens de pandemie.

‘Er is de laatste tijd zo veel gebeurd in onze samenleving, zoals corona, de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis. Daardoor zijn we meer tot elkaar veroordeeld’, zegt Van Lange. ‘In het begin van de pandemie was er natuurlijk heel veel behulpzaamheid, dat zie je vaak aan het begin van een crisis. Daarna neemt dat weer af en nemen conflicten tussen groepen toe. Dat merkte je ook toen er veel spanning was tussen mensen die wel en niet gevaccineerd waren. Inmiddels lijken we weer terug te zijn op ons oude niveau qua individualisme.’

IETS POSITIEVER

Toch is hij hoopvol over de toekomst. Uit onderzoek blijkt namelijk dat het allemaal wel meevalt met hoe zelfzuchtig we zijn. ‘Al zestig jaar onderzoeken we hoe coöperatief mensen zijn. Als we al die onderzoeken met elkaar vergelijken, blijkt dat mensen de laatste jaren iets minder vaak voor zichzelf kiezen en zelfs een klein beetje coöperatiever zijn geworden.’

Eén ding is duidelijk: we hebben elkaar nodig. Niet alleen voor onze (mentale) gezondheid, maar ook om de grote uitdagingen van deze tijd op te lossen. Denk aan de klimaat- en energiecrisis. Zoals we in coronatijd zo mooi zeiden: alleen samen lukt het.

Wie iets voor een ander wil doen, kan beginnen met gewoon eens mensen te begroeten op straat. ‘Zowel jij als de ander beginnen de dag dan net iets positiever’, meent Van Lange. ‘Je kunt eigenlijk altijd wel iets doen voor anderen, zeker in een stad als Amsterdam heb je veel organisaties die vrijwilligers kunnen gebruiken.’ En daarbij mag je best aan jezelf denken, vindt hij. ‘Kies vooral iets wat je zelf leuk vindt en bij je past, anders houd je het niet vol.’

Wie iets voor een ander wil doen, kan beginnen met gewoon eens mensen te begroeten op straat

Denise Harleman (36) richtte Collectief Kapitaal op. Hun eerste project: honderd mensen legden maandelijks 50 euro in, waarmee ze vijf Amsterdammers acht maanden lang 1000 euro gaven. Inmiddels is het Collectief ook actief in Rotterdam.

‘Als mensen geldproblemen hebben, denken we vaak dat ze zelf iets verkeerds hebben gedaan. Ze moeten gewoon hun leven veranderen en dan komt alles goed. Ik vind dat we de oplossing niet bij het individu moeten leggen; we zijn met z’n allen verant-

niveau qua individualisme’

Eva Breda (25) wandelt elke week met Toon, een dementerende man van 68.

‘Zodra ik binnenkom en vraag: ‘Zullen we naar buiten gaan?’ licht Toon helemaal op. Hij kan zelf niet meer wandelen, hij is zijn beide benen kwijt, maar wil wel graag naar buiten. Elke woensdag rol ik hem naar het park aan de overkant van het verzorgingshuis. Soms zitten we op een bankje aan het water te kletsen, soms wandelen we anderhalf uur en wijst Toon me op alle vogels. Er lopen fazanten en nijlganzen, er vliegen halsbandparkieten, merels en roodborstjes. Vogels zijn z’n grootste passie en ook een van de weinige dingen waar hij alles nog over weet. Al heeft hij wel iedere week een andere lievelingsvogel. Ik maak nu zo’n twee jaar wandelingen met Toon. Ik ken hem via de stichting SeniorStudent, die jonge mensen aan

ouderen koppelt. Het klikte meteen, maar ik vond het in het begin wel lastig om met zijn dementie om te gaan. Hij wist vaak niet wie ik was, wat ik kwam doen en we voerden steeds dezelfde gesprekken. Inmiddels staat op zijn kamer een whiteboard met de dagen en activiteiten erop. Op woensdag staat groot: ‘Eva komt langs!’ Nu lezen we samen uit een boek over vogels. En we tekenen vaak in het park. Daar was hij vroeger gek op, maar nu durft hij het niet meer zo goed. Dan maakt hij grapjes: ‘Kijk, ik heb een vogel getekend die weg is gevlogen.’

Als ik er ben, zegt Toon wel twintig keer hoe fijn dat is. Daar doe ik het voor, om zijn leven wat minder uitzichtloos te maken. En door hem heb ik ook weer dingen over mezelf geleerd. Zoals dat je niet alles moet uitstellen. Ik zou graag een tijdje in het buitenland wonen en dacht vaak: dat kan later nog wel. Maar later kun je zomaar dement zijn en in een rolstoel zitten.’

woordelijk voor de bestaanszekerheid van iedereen in onze samenleving. Ik ben Collectief Kapitaal gestart in de eerste lockdown, toen ik berichten hoorde van mensen die niet meer konden werken. Het ging steeds over ‘alleen samen’, en ik vroeg me af wat solidariteit dan precies betekent. Met het Collectief onderzoeken we, nu op lokaal niveau, hoe een samenleving eruitziet waarin niemand onzeker hoeft te zijn over zijn inkomen. Via loting kozen we vijf mensen in een bepaald postcodegebied. Hen hebben we geld gegeven, acht maanden lang 1000 euro, puur op basis van vertrouwen. Ze hoefden niet te zeggen wat ze met dat

geld deden, er was geen sollicitatieplicht – dat zijn tekenen van wantrouwen. Zij durfden eindelijk een baan te zoeken die écht bij ze past, of een opleiding te gaan volgen. Het deed ook iets met hun zelfvertrouwen. Dat vond ik misschien nog wel het bijzonderste, dat ze zeiden: 'Ik voel dat ik meer in leven ben, dat ik recht heb om weer te leven.’

Voor mij gaat het niet alleen om geld, inmiddels zijn er ook een boel vrijwilligers bij het Collectief die op een andere manier hun steentje bijdragen. Ik zeg expres niet ‘helpen’, want dat is het niet. We bouwen samen aan een nieuwe, solidaire samenleving.’

‘Tijdens corona was er meer behulpzaamheid, maar inmiddels lijken we weer terug te zijn op ons oude

‘Als ik er ben, zegt Toon wel twintig keer hoe fijn dat is’

‘We gaven vijf Amsterdammers elke maand 1000 euro’

VINCENT VAN KLEEF, LEENDERT VOOIJCE EN AUKE VAN DER HOEK.

In een ander licht

Deze winter verandert Amsterdam weer in een sprookje. Met twintig intrigerende licht kunstwerken verspreid over de binnenstad laat het Amsterdam Light Festival je een wereld van verbeeldingskracht binnengaan.

In de elfde editie neemt Amsterdam Light Festival je aan de hand van het thema Imagine Beyond mee naar een andere wereld: eentje die in beweging is, waar niets meer vanzelfsprekend lijkt en de toekomst onbegrensd is. Praten we met lampen? Hebben we alleen nog virtuele bruggen? Stroomt het water omhoog?

Het Light Festival geeft een kijkje in de verbeelding langs twintig werken van nationale en internationale kunstenaars. Vaar bijvoorbeeld door de monumentale 11 meter hoge Light Gate, het eerste kunstwerk op de route. Het werk van de Amerikaanse architect en beeldend kun stenaar Edwin Baruch is gemaakt van verlicht metaalgaas. Het kunstwerk Bloomlight van VOUW bestaat uit vijf

gigantische straatlantaarns die oplichten en reageren op voorbijvarende wande laars en boten. De Amsterdamse creatie buigt zich naar de eerste persoon die het detecteert, terwijl de bovenkant van de lantaarn opengaat en er zich een straal van zacht licht ontvouwt. Een interactie die technologie gebruikt om mensen samen te brengen.

GIGANTISCHE BOL WOL

En dan is er Spin me a Yarn, een giganti sche bol wol die over het water drijft. De ongewoon grote schaal dwingt je dit werk van Studio Vertigo op een heel andere manier te bekijken, waarbij de betekenis van onze relatie tot gewone objecten en onze omgeving verandert.

In december en januari branden de lichten dagelijks van 17.00 tot 23.00 uur (op oudejaarsavond tot 20.00 uur). De kunst werken zijn zowel op het water als aan wal te bewonderen, langs een route van zo’n 6,5 kilometer. Koop je tickets online of in de I amsterdam Store, luister naar de audiogids aan boord van een rondvaart, laat de schipper je alle verhalen vertellen of loop zelf langs de kunstwerken met de digitale routekaart. Een goed opgeladen smartphone is wel zo handig; met de digitale kaart kom je alles te weten over de werken en de kunstenaars.

1 december t/m 22 januari amsterdamlightfestival.com

CADEAU

BIJ ABONNEMENT

Amsterdam! Zijn er nog vragen?

Amsterdam! Zijn er nog vragen? is de Triviant van Amsterdam: een spel met vierhonderd wetenswaardige, grappige, moeilijke en makkelijke vragen en antwoorden over Amsterdam. Wie als eerste Amsterdam verovert, heeft het spel gewonnen. Door vragen goed te beantwoorden, verzamel je zes verschillende kaarten die samen één complete illustratie vormen. Drie speciale kaarten geven het spel een verrassende wending; Geinig Gebbetje, Ludiek Lieverdje en Ouwe Wester. Amsterdam! Zijn er nog vragen? test én vergroot je kennis over onze hoofdstad. Voor twee tot honderd spelers van 12 tot 100 jaar oud.

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/UITKRANT, NEEM EEN EENJARIG ABONNEMENT (€31,99)

EN ONTVANG HET SPEL AMSTERDAM! ZIJN ER NOG VRAGEN?.

Deze actie loopt t/m 23 januari.

GREENWOODS BRUNCH

VOOR TWEE

5x brunch naar keuze voor twee t.w.v. €29,90

Op zoek naar een goed brunchtentje in het centrum? Die heb je nu gevonden. Bij Greenwoods aan de Keizersgracht schuif je aan voor ontbijt, brunch én lunch. Op de menukaart vind je klassiekers als de egss benedict, wentelteefjes, scrambled eggs en American pancakes, maar ook fijne specials zoals de truffle benedict en bananenbrood met witte chocolade mascarpone en amandel. Kies je eigen brunch ter waarde van €14,95 per persoon.

Deze actie loopt t/m 23 januari

COCKTAILS BIJ DE HALF MOON COCKTAIL LOUNGE

5x zintuiglijke cocktail-ervaring voor twee (1 cocktail per persoon) t.w.v. €38,Welk nummer zou jij vanavond willen drinken? Luister naar de playlist op de platenspeler bij de Half Moon Cocktail Lounge en laat je muzikale smaak je cocktailkeuze bepalen. Elke cocktail is gemaakt om een unieke zintuiglijke ervaring te creëren. Romantische vibes? Probeer de ‘Fly Me To The Moon’, met een ijsbal gevuld met Parfait d’Amour-likeur, lavendel en erwtentheebloem. Iets vurigs? De ‘Smoke On The Water’-cocktail wordt voor je neus aangestoken. Voor elke stemming een liedje. Voor elk nummer een cocktail. Deze actie loopt t/m 23 januari

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/ACTIES mail

FEESTDAGEN BIJ ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER

Sowieso al de moeite waard: verborgen-schuilkelder-museum Ons’ Lieve Heer op Solder, midden op de Wallen. Maar nu is er nog een extra reden om hier, met kroost, naartoe te gaan: in de eerste week van december pakt Ons’ Lieve Heer extra uit met een koek-enzopiekraam, een Sinterklaasspeurtocht dwars door het museum (voor 4 tot 8 jaar) en een audiotour over verschillende religieuze feestdagen.

t/m 6 december, opsolder.nl

FTBLL - CAN YOU KICK IT

Voetbal en dans op één podium? Kan gewoon. ISH Dance Collective maakt, onder leiding van choreograaf Marco Gerris, de poëzie van de straat zichtbaar in het theater. Sterren uit het straatvoetbal, freestylevoetbal en breaking knallen van het podium met flitsend voetenwerk en indrukwekkende powermoves. Een knallende familievoorstelling die laat zien hoe de bal een reddingsboei kan zijn.

20 en 21 januari, Meervaart Theater

THEATER: DE POEZIEBOYS CINDY HOETMER

FASHION

De fashion van Paul Kooiker is allesbehalve trending; zijn foto’s hebben eerder iets tijdloos. In zijn Amsterdamse studio creëert hij met middelen als karton, stof en rookuitgesproken mysterieuze beelden waarbij het surrealisme nooit ver weg is en Sigmund Freud om de hoek een sigaar staat te roken. Kooiker haalt onze duistere verlangens, onze fetisjistische neigingen en vreemde dromen naar boven en maakt er beeld van. Niet met een chique camera, maar met zijn iPhone. Welkom in Kooikers spiegelpaleis, waar we geconfronteerd worden met de absurditeit van de menselijke ijdelheid en waarin de snelle modewereld met een glimlach tot stilstand wordt gebracht. 8 december t/m 12 februari, FOAM

Onzin is alles

Rock-’n-roll en poëzie, dat is wat de wereld nodig heeft, volgens de Poezieboys. In hun nieuwe voorstelling Yy vieren ze het leven en absurde werk van dichter en cultheld Daniil Charms.

tekst Margriet Prinssen foto’s Jassir Jonis

poëzie

Yy of ‘Eer de nagedachtenis aan de slag bij Thermopylae’

Als theatermakers willen ze de dichtkunst afstoffen en ontdoen van zijn suffe imago. De Poezieboys, bestaande uit Jos Nargy en Joep Hendrikx, brengen poëzie op een spannende manier, met alle theatrale middelen die geoorloofd zijn. Het duo maakte de afgelopen vijf jaar al furore met voorstellingen op theaterfestival de Parade over Allen Ginsberg en Joseph Brodsky, maar ook dichter bij huis: over Fritzi Harmsen van Beek, Simon Vinkenoog en Johnny van Doorn alias ‘Johnny the Selfkicker’. Allemaal dichters die niet alleen prachtige poëzie schreven, maar die ook uitblonken in het theater als geweldige performers. Dat doen ze met hun maandelijkse Poeziebar, die al jaren een hit is in Zaal 3 van Het Nationale Theater in Den Haag. De Poeziebar is geïnspireerd op een legendarische avond in 1966, waar de verbeelding aan de

macht was. Dichters als Jules Deelder en Simon Vinkenoog traden op voor een uitverkochte en laaiend enthousiaste zaal in Carré. Zelf hopen Nargy en Hendrikx daar ook ooit te staan, met een minstens zo gedenkwaardig poëzieprogramma. En ze schatten de toekomst optimistisch in. ‘Onder jonge mensen is poëzie bezig aan een wederopstanding, via Instagram en poetry slams’, aldus Hendrikx.

SOFTE JONGENS

De naam Poezieboys roept van alles op: associaties met vroegere poesiealbums en misschien ook wel zoiets als ‘pussy boys’ – jongens die een beetje soft zijn. Helemaal niet erg, vinden de dichters zelf. Vanaf het prille begin was het streven: geen brave voorleesavondjes, maar theatrale happenings in de geest van de dichter in kwestie. Hun voorstelling rond Vinkenoog in 2018 zorgde voor

een doorbraak: ze traden op poëziefestivals op en maakten een theatertournee door het hele land. Nargy: ‘Vinkenoog heeft hele mooie gedichten geschreven, bijvoorbeeld de ode aan Amsterdam: O Amsterdam (veerpont)’ – zie kader.

In hun nieuwe voorstelling vieren de Poezieboys leven en werk van Daniil Charms (1905-1942), de absolute meester van Russische absurdisme. Charms blonk uit in het tonen van de onsamenhangendheid van het bestaan. De titel Yy of ‘Eer de nagedachtenis aan de slag bij Thermopylae’ geeft al iets van het absurdisme bloot: Yy (het Russische ‘Yy’ wordt uitgesproken als ‘Oe’) verwijst naar de ‘Oberioe,’ Charms kunstgezelschap in Sint-Petersburg.

De lange ondertitel verwijst naar Daniils hondje dat zo heette –inderdaad: een vrij absurde naam voor een hond.

De Oberioe organiseerde in het

mis deze niet

O AMSTERDAM (VEERPONT)

O Amsterdam, je ligt aan het water, voor alle winden sta je open, opnieuw ontsloten oeverlanden, kades werven industrieterreinen.

Je bent een groot natuurgebied, Amsterdam, op palen gebouwd, drijvend in waterland, met slootjes en grachtjes, riviertjes en polders, sluizen en bruggen, steigertjes en rietkragen –reigers, meeuwen, mossen en duizenden grassen die onder tegels en asfalt groeien.

(Fragment uit het gedicht O Amsterdam (veerpont) van Simon Vinkenoog)

SEAGULL

Serieuze kost, De meeuw van Anton Tsjechov. Hoewel hij het stuk over mensen in de Russische bovenklasse bedoelde als komedie, flopte het onder zijn regie en pas toen Stanislavski het in 1898 regisseerde als trage die werd het een razend succes. Mike’s Badhuistheater en LET brengen De meeuw nu weer terug als comedy. Een klassieke, absurde en tijdloze voorstelling, zoals Tsjechov het bedoeld had. Of toch niet? 9 en 10 december, Mike’s Badhuistheater

geheim wilde drank-overgoten avonden die uiteraard verboden waren in Stalins Sovjet-Unie. Ze vormden een artistieke vrijplaats waar logica geen plaats had.

NAGELS LAKKEN

Hendrikx: ‘Wij wilden ook zo’n avond organiseren, geheel in Charms’ geest, waar niks hoeft en alles mag. Niets heeft betekenis, alles is onzin, letterlijk: zonder zin. We vervangen de serieuze theater conventies door speelsheid en absurditeit. Als je binnenkomt, staan er tafeltjes waaraan je kunt kleien, tekenen of je nagels lakken, waar je maar zin in hebt. We vragen mensen om zelf iets voor te dragen. Het publiek mag ook meezingen met ons rocknummer Ik heb een Oe in mijn hart, een knipoog naar Normaal –en ga zo maar door.’

Het is een voorstelling die ontkent dat het een voorstelling is, een bonte avond vol eventualiteiten, een bacchanaal aan gedichten, paradoxen, ontdekkingen en mogelijkheden, vol humor.

LEKKER GEZELLIG

Fabian Franciscus, de ambassadeur van de Nederlandse Vereniging voor Autisme, heeft als cabaretier al twee shows op zijn naam staan (Vlafeest en Kleine wereld). Hij won het Leeuwarder Cabaret Festival en de Comedy Slam, speelde op Lowlands én behaalde de eerste plek op de Londense The Comedy Store. In zijn derde show Lekker gezellig staat het dagelijks leven met zijn ontwikkelingsstoornis (autisme) centraal. En hoewel hij vooral heel bang is voor alles, kun je maar beter om alles lachen, zo vindt hij zelf. 9 december, De Omval

AS YOU LIKE IT (8+)

Zijn de verliefde Rosalinde en Orlando elkaars redding in dit mistroostige bestaan? De Toneelmakerij en Circus Treurdier vormen Shakespeares klassieker As you like it om tot een echte familieromcom. Van de worstelwedstrijd is een poetry slam gemaakt en de vrouwenrollen zijn een stuk interessanter gemaakt. Maar verder zit er nog veel van het origineel in deze muzikale en hilarische bewerking van de beroemde liefdeskomedie. 25 t/m 30 december, ITA

SANNE PEPER

Niet in hokjes

tekst Margriet Prinssen

Op het Rightaboutnow Inc. Festival laat een nieuwe generatie niet in hokjes te plaatsen artiesten hun allernieuwste shows zien. Opmerkelijke makers uit alle mogelijke disciplines die de veelzijdigheid van de stad laten zien, iets waar in crisistijd misschien wel meer dan ooit behoefte aan is. Wat je kunt verwachten: alle varianten van urban arts, van dynamische hiphop tot harde barz (oftewel: regels uit een rap), afgewisseld met kwetsbare poëzie en muzikale ontmoetingen. Zoals met ‘oude rot in het vak’ DJ All Star Fresh, die ooit aan de top van de internationale rap- en hiphopscene stond en verbonden is met grote Amerikaanse artiesten als Public Enemy, Ice-T en Stetsasonic. Of met de nieuwe hiphopgroep Fokke Simons, bekend om hun sterke teksten en geestige video’s vol zelfspot. Met Def

Maa Maa Def (foto), de spannende samenwerking tussen twee sterren uit de Senegalese hiphopscene. En met BOИSU, die de kijker meeneemt in een audiovisuele trip over het fenomeen liegen en het taboe dat daarop rust. Wat betekent een huis, en thuis zijn voor een mens? Dat vraagt Ébana Garín Coronel zich af in haar theatervoorstelling Minga of a house in ruins (Spaans gesproken, Engels ondertiteld). Babs, rapper, producer en songwriter, is tot slot niet in een hokje te stoppen; die schopt gewoon graag en goed tegen de stereotypes rond gender en seksualiteit. De spectaculaire opening van het festival vindt plaats op 15 december in Bar Bario in de Bilderdijkstraat, café – ‘een stamkroeg, maar dan sexy’ –en creative hub in één.

15, 16 en 17 december

De Brakke Grond

This is tóch a circus

Wij zijn Amsterdammers en opgegroeid met circus in de stad, en toch kent het in de reguliere theaterprogrammeringen geen plek.’ Dat zei Rosa Boon, medeorganisator van festival This is not a circus en directeur van huis voor hedendaags circus TENT, vorig jaar in de podcast van Bellevue. Tien jaar lang had ze gerammeld aan de deuren van de Amsterdamse theaters, want: ‘het is een genre dat bij theater hóórt.’ En al voelt dat in eerste instantie wat vreemd – circus, dat hoort toch in een tent, met kinderen en clowns? – het klopt wél: wat jongleurs en acrobaten doen, is performance art. Het gaat om techniek, beheersing, beweging en lichaamstaal. Gelukkig had het rammelen van Boon zin, want vorig jaar programmeerde TENT in samenwerking met Bellevue voor het eerst This is not a circus. In januari vindt de tweede editie plaats. Het driedaagse festival draait om nieuwe circusvormen die de grenzen opzoeken met andere

genres als mime, muziek, theater en dans. Verwacht geen hapsnap-circusacts, aan elkaar gepraat door een gezellige man met zware snor, maar langere voorstellingen die een verhaal vertellen. Circusmakers die acrobatisch hoogvliegen en tegelijk hun blik op het huidige cynisme delen, bijvoorbeeld. Tijdens de opening op 13 januari gaat de solovoorstelling van acrobaat en theatermaker Monki in première. Een act tussen vier palen, neerkijkend op de wereld waarin alles niet zo vlekkeloos verloopt. ‘Misschien moet je, om je sombere blik op de toestand van de wereld te kantelen, af en toe op je kop aan een paal gaan hangen,’ schreef de Volkskrant eerder. Tussen de performances door zijn er kortere voorstellingen met partneracrobatiek, Circus & Magie Nouvelle en objectmanipulatie. Alles is fris en nieuw, maar onmiskenbaar circus. In het theater, waar het hoort.

12 t/m 15 januari

Theater Bellevue/thisisnotacircus

Jonge artiesten, opperste concentratie én een beetje gevaar: Theater Bellevue en TENT presenteren met festival This is not a circus een lang weekend circus zoals je nooit eerder zag.

tekst Karin Thybaut foto Kolja

Huneck

Na de online corona-editie in 2020 wordt het achtste Rightaboutnow Inc. Festival, een viering van de urban arts, extra uitbundig geopend in Bar Bario.

WAARIN CINDY IN EEN HONDENCAFÉ BELANDT

Tijdens een impromptu stedentrip in Leiden, passeerden een vriendin en ik een kattencafé. We duwden tegen de deur, die ging niet open. Aanbellen, stond er. Dat deden we. Na een tijdje ging de deur een stukje open en stak een vrouw haar hoofd door de kier. ‘Ja?’

‘We willen koffie’, zeiden we. ‘En katten.’

‘Hebben jullie gereserveerd?’

Dat hadden we niet, en ook hadden we nog nooit eerder gereserveerd voor koffie. De vrouw van het kattencafé bromde wat en trok de deur abrupt dicht. Het was duidelijk dat dit café werd gerund in de geest van katten, of misschien wel zelfs door een kat.

Een tijdje later vroeg een andere vriendin of ik zin had om naar een hondencafé te gaan, dit was gewoon in De Pijp. In een hondencafé moet je, anders dan in een kattencafé, je eigen honden meenemen. Maar dat kon want deze vriendin heeft twee honden. Hier waren we welkom, zonder reservering. Het regende nogal toen ik erheen fietste. De vriendin was er al, ze zat in een hoekje met ongemakkelijke stoeltjes. Haar honden blaften me opgetogen toe. Aan de roze muren hingen vrolijke hondenportretten. Er was een ballenbak vol stukgebeten ballen. Ik ging ook op een ongemakkelijk stoeltje zitten. ‘Koffie?’ vroeg ze. Er kwam een kartonnen beker koffie verkeerd waarop met cacao een pootafdrukje was gesjabloneerd. Je kon in het hondencafé ook puppucino’s en hondenkoekjes bestellen, maar dat deden we niet. In de hoek zat een knappe Shiba Inu, en een leuke windhond. Een groepje oudere mannen dronk koffie met twee vrolijke vuilnisbakjes.

Cindy Hoetmer (1967) is geboren en opgegroeid in Amsterdam.

In 2022 kwam haar vierde boek Goed, naar omstandigheden uit, waarin ze haar leven in de stad beschrijft.

Een jonge vrouw in een strakke plastic broek, zette twee mini-keesjes in de ballenbak en pakte haar telefoon om een foto te maken. De beestjes poseerden alsof ze nooit anders deden.

De hele toestand was vrij gemoedelijk, al was er weinig interactie tussen de honden. Konten werden kortstondig besnuffeld, maar het leidde niet tot nieuwe vriendschappen. Dat kwam waarschijnlijk doordat ze nog allemaal broodnuchter waren, beter tapten ze wat hondenbier wat ze daar dan waarschijnlijk puppenpilsjes zouden noemen.

Er arriveerde een nieuwe hond. Waar de rest van de aanwezige honden medium, klein of heel klein was, was dit een grote hond. Nee, een heel grote hond. Het dier (een Amerikaanse Akita, bleek later) had een leuke krulstaart en zag eruit als een wolf uit een tekenfilm. Ook had hij een opvallend groot klokkenspel, ja het was een brok hondenmannelijkheid. Terwijl hij binnenkwam begonnen alle hondjes paniekerig te blaffen. Tijdens deze kakafonie realiseerde ik me dat zo'n hondencafé niet louter voordelen heeft. De reuzenhond werd naar een hoekje gedirigeerd en de rust keerde terug. Tot de hond opstond en iedereen weer begon te blaffen.

De Amerikaanse Akita had juist heel veel zin om nieuwe vrienden te maken. Hij liep op de Shiba af, die beschermend op werd gepakt door zijn eigenaar. Op haar schoot deinsde hij jankend achteruit met gespreide poten, de ogen weggedraaid en bek wijdopen. De Akita droop af en probeerde nog wat andere honden tot contact te bewegen, maar die kropen weg en/of begonnen weer hysterisch te blaffen.

Mijn hart bloedde voor de Amerikaanse Akita, die duidelijk een vriendelijke knaap was, maar geen aansluiting kon vinden door zaken waar hij niet schuldig aan was.

Ik bestelde nog twee koffie. Het meisje achter de bar vroeg of ik kon zorgen dat onze honden wat minder blaften in verband met de buren. Misschien moet iemand een café beginnen met rustige, verlegen dieren, zoals cavia’s. Leuk, met stro en zaagsel op de grond. Of misschien zijn café’s met alleen mensen al leuk genoeg.

Het Oosten in West

In de nieuwe expo van Museum Het Schip wordt ingezoomd op de invloed van de Indonesische cultuur op de Amsterdamse School. Want die was onmiskenbaar, dat is zelfs vanaf de straat al te zien.

tekst Joke van der Weij

V.l.n.r. Wooncomplex

De Dageraad (gebouwd tussen 1918-1923), Het Scheepvaarthuis, ramen in Amsterdamse School-stijl, woning radja Mangkoeto in het Indonesische Kotagedang, na 1880.

expo

Indonesië en de Amsterdamse School

1 december t/m 27

augustus

Museum Het Schip

Maar weinig mensen weten dit, maar in het dak van Museum Het Schip zit een naga verwerkt. De schoorsteen is de kop en de golvende daken erachter zijn het lijf. Deze naga is een bovennatuurlijk wezen uit het boeddhisme en het Balinese hindoeïsme en een voorloper van de Chinese draak. Je moet er wel even op gewezen worden, en dat doen ze in de tentoonstelling Indonesië en de Amsterdamse School, over de invloed van Nederlands-Indië op de Amsterdamse School-beweging waar het museum zelf zo’n mooi voorbeeld van is.

RODE BAKSTENEN

Die naga is een heel bijzonder dier, zegt kunstexpert Frans Leidelmeijer, van wie een introductiefilm te zien is. Hij maakte een documentaire over de Indonesische invloed op de Nederlandse architectuur tussen 1890 en 1940 en kan enthousiast vertellen over de naga’s in het wajangspel, over een naga op een Hollands plateelbordje en over een jempana, een Balinese draagstoel waarvan de vorm de Amsterdamse Schoolarchitect De Klerk inspireerde tot de bouw van Het Schip. De roodachtige bakstenen koos hij om het goud van de draagstoel te benaderen.

ONS INDIË

Alice Roegholt, in 1999 oprichter en sindsdien directeur van het museum, ontdekte indertijd al fietsend toevallig een prachtig gevlochten metselwerk op een gebouw in de Spaarndammerbuurt, het begin van haar fascinatie voor de Amserdamse School en gebouwencomplex Het Schip. We kunnen nu zien waar dat vandaan komt: van Indonesisch mandenvlechtwerk. Dat de architecten begin vorige eeuw gefascineerd waren door het Oosten, met name ‘ons Indië’, kwam onder meer door de Wereldtentoonstellingen die in Europa gehouden werden, waardoor westerlingen konden kennismaken met het Oosterse gedachtengoed en de artistieke uitingen daarvan. In 1883 was er in Amsterdam een hele nagebouwde kampong te zien, waar inheemsen uit Java en Sumatra hun dagelijkse bezigheden hadden en die voor een kwartje te bekijken was.

De wereld veranderde door de industrialisatie en nieuwe technische ontwikkelingen in snel tempo en men zocht naar manieren om vorm te geven aan een nieuw toekomstbeeld. Het Oosten lonkte, met zijn fijnzinnige cultuur vol stille krachten. Batik raakte in de mode, wajangfiguren, houtsnijwerk en rotan-

MARCEL WESTHOFF

mis deze niet

KLOKJE ROND

Een favoriet van Frans

Leidelmeijer is de Minangkabau-klok. De Minangkabauers waren een volk op Sumatra en de klok is gemaakt van Makassaars ebbenhout, dat op Celebes groeide. Dat werd via de hoofdstad en havenplaats Makassar naar Europa geëxporteerd door missionarissen die met de opbrengst ter plekke weer schooltjes en kerken stichtten; het kolonialisme is soms een gesloten cirkel. Het bijzondere is dat deze in Amsterdam gemaakte ebbenhouten klok zijn vorm weer heeft ontleend aan de Minangkabause puntdakstijl. En die is weer gebaseerd op de horens van de karbouw, de waterbuffel, het dier dat in Indonesië overal voor gebruikt werd.

VERZETSMUSEUM

Het Verzetsmuseum moest interactiever en inclusiever worden en ging op de schop. In de nieuwe opstelling wordt het oude idee van Nederland als vreedzaam landje dat plots werd aangevallen door een brute agressor genuanceerd. Ook is er meer aandacht voor persoonlijke verhalen, zoals dat van de moedige queer Arondéus en de gevangengenomen piloot Carel Steensma. Van die laatste is het kerstboompje te zien dat hij in de Weteringschans-gevangenis maakte van het karton voor het raam; de sneeuw komt van het verband om zijn schotwond, het zilverfolie van zijn medicijnen. Op kerstavond zong hij bij het boompje en al snel zong de rest van de gevangenis mee.

GARDEN OF SCARS

meubilair – en laten we de invloed van Max Havelaar niet vergeten. Het is wél heel bijzonder dat deze Indonesische invloed, naast Hollandse molens en Zaanse schuttingen, ook in de architectuur van de Amsterdamse School terechtkwam.

SPOT DE GUNUNGAN

Alice heeft zelf ook een favoriet: de gunungan, een onderdeel van het wajangspel in de vorm van een heilige berg. Deze figuur staat voor de overgang tussen goden en mensen en brengt op een magische manier de wajangpoppen tot leven. Het leuke is dat zo’n gunungan ook in metselwerk is aangebracht op de buitenmuur van Het Schip.

Alice hoopt dat de tentoonstelling werkt als een eyeopener, zoals het metselvlechtwerk dat ooit voor haar was. De belangstelling voor Indonesië groeit weer en geen betere manier om daaraan bij te dragen dan een bezoek aan deze tentoonstelling én een wandeling langs ‘Oost in Amsterdam-West’. Elk uur is er een rondleiding langs de Amsterdamse Schoolarchitectuur in de buurt. De prijs is inbegrepen bij het toegangskaartje. Verder is er een uitgebreid activiteitenprogramma, zoals kinderworkshops batikken en wajang poppen maken.

Grafzerken en vleermuizen, dat klinkt behoorlijk gothic. Maar Garden of Scars gaat juist over de geschiedenis. De Ghanese kunstenaar Ibrahim Mahama maakte speciaal voor de Oude Kerk een installatie op basis van afgietsels van kerkelijke gedenkstenen gecombineerd met afdrukken van vloeren en muren van eeuwenoude Ghanese forten. Over de hele oppervlakte van de Oude Kerk staan sculpturen opgesteld en daarboven bevolken honderden vleermuizen de wanden en gewelven. Zo verbindt Mahama op een indrukwekkende manier de Amsterdamse kooplieden en zeelui die in deze kerk begraven liggen, met de geschiedenis van de goud- en slavenhandel in zijn geboorteland.

DE EEUW VAN JULIANA

Vorstin naast de rode loper, moeder des vaderlands en onverwachts punkicoon: koningin Juliana was het allemaal. Eigenzinnig, modern en wars van protocol. In de tentoonstelling De eeuw van Juliana, een koningin en haar idealen in de Nieuwe Kerk zien we Juliana volwassen worden, van prinsesje tot standvastig vorstin, in de roerige 20ste eeuw. Aan de hand van meer dan 400 objecten – onder andere de beroemde Kroningscalèche, de koningsblauwe inhuldigingsjapon (precies op de plek waar ze de jurk daadwerkelijk droeg) en een compleet gedekte dinertafel.

VANAF 2 DECEMBER

T/M 19 MAART, OUDE KERK

MIKE

BINK

HET SCHIP/UNIVERSITAIRE BIBLIOTHEKEN LEIDEN

Decemberkalender

KOMISCH KERSTVERHAAL

De ultieme kerstvreugde is misschien wel te halen uit een avondje licht kijk- en luister-vermaak in een kneuterige omgeving. Operazangeres Francis van Broekhuizen heeft dat goed begrepen en presenteert in de Beurs van Berlage een kerstverhaal waarbij veel te lachen zal zijn (23 december t/m 6 januari). Een lach en een traan – van het lachen dus –op een muzikaal bedje van bekende kerstliedjes en anthems uit de klassieke muziek met een scheutje bij de prijs inbegrepen glühwein.

MEEZINGEN MAAR

Voor de iets serieuzere kerstmuziek ga je op Eerste Kerstdag naar een concert van het Nederlands-Oostenrijkse trio Merain, waar met onder andere een Keltische harp kerstliedjes uit landen van over de hele wereld ten gehore worden gebracht. Al net zo ambitieus zijn de tweelingzusjes Loes en Renée Wijnho-

ven die samen de tweestemmige band Clean Pete vormen. Zij zullen naar verwachting de Kleine Komedie in vervoering brengen met een breed scala aan gastoptredens van Nederlandstalige singer-songwriters als Maaike Ouboter, Lucky Fonz III en Thijs Boontjes (17 december). Of ga naar Swingin’ Paris in Meervaart Theater (25 december), waar The Legends en jazz-trompettist en zanger Michael Varekamp je meenemen naar het Parijs uit de jaren 30. Ook komen kersthits van Louis Armstrong, Frank Sinatra en Nat King Cole voorbij.

ONTREGELENDE REVUE

Wil je niet toegezongen worden maar wel het risico lopen en plein public voor schut gezet te worden? Dan kun je daarvoor ook in de Kleine Komedie terecht, waar Sanne Wallis de Vries van 20 tot en met 24 december een op gospel geïnspireerde poging tot een ontregelende kerstrevue doet (zie ook pag. 24, voor

ons grote interview met haar). Cabaretier Dolf Jansen neemt het stokje op 27 december over met zijn 34ste oudejaarsconference Flitsbezorgd, waarin hij een met grappen doorspekt maar welgemeend pleidooi houdt voor de wereldvrede (laatste show: 31 december).

BIERTJE?

Luister jij liever naar jezelf of naar je vrienden in het café, zorg dan dat je Tweede Kerstdag vrijhoudt; een klassieke en populaire gelegenheid om na al die verplichte huiselijkheid van de dagen ervoor de tanden eens ouderwets stevig in de bar te zetten. Kun je jezelf die luxe niet veroorloven of vind je het júist leuk om met een biertje in je hand naar je schaatsende kroost te kijken terwijl Tino Martin, Sarita Lorena of Katnuf op de achtergrond zingen, dan kun je van 15 december tot en met nieuwjaarsdag terecht in het Amsterdamse Winterparadijs bij de RAI.

O,

tekst Christiaan de Wit

Jazz-trompettist en zanger Michael Varekamp

Dolf Jansen

Francis van Broekhuizen

Trio Merain TOM CORNELISSEN

ROY BEUSKER

MAARTJE ROOS

Tot je erbij neervalt

In Piece of my heart proberen twee bevriende, jonge danseressen zich staande te houden in de prestigieuze balletwereld van Amsterdam in de jaren zeventig. Met wisselend succes.

tekst Bregtje Schudel

Wanneer beste vriendinnen Irma (Elaine Meijerink) en Olga (Roos Englebert) na hun dansstudie worden toegelaten bij het prestigieuze Koninklijke Ballet in Amsterdam, zijn ze in de wolken. Hun vriendschap wordt echter danig op de proef gesteld als Olga zich ontpopt tot superster, maar al snel wankelt onder alle druk.

DE ECHTE OLGA

De film was ooit bedoeld als biografie over het turbulente leven van de Amster damse Olga de Haas, de topdanseres van Het Nationale Ballet die in 1978 op 33-jarige leeftijd overleed. Uiteindelijk kozen filmmaker Dana Nechushtan (Nachtrit) en scriptschrijver Roos

Ouwehand toch voor een iets lossere insteek. De essentie van Olga’s verhaal is wel bewaard gebleven, net als de waar heidsgetrouwe details (ja, balletkos tuums worden nog steeds weleens ontsmet met wodka in plantenspuiten). Piece of my heart bevat een aantal beken de gezichten, zoals Gijs Scholten van Aschat als artistiek leider van het ballet, en Peter Paul Muller en Daniël Boisse vain als de vaders van Olga en Irma. Maar de twee debuterende hoofdrol spelers Meijerink en Englebert –vers van het Koninklijk Conser vatorium in Den Haag –vormen het kloppende hart.

Regie: Dana Nechushtan Release: 1 december

CANDY

Een kijkje in het leven van Nederlands beroemdste saxofonist (sorry Hans!): Candy Dulfer (53), die ondanks alle wereldfaam toch behoorlijk gewoon –en hier, in geboortestad Amsterdam – is gebleven. De docu mag soms wat stuur loos voelen, Candy is zo sympathiek dat je ernaar wilt blijven kijken.

Release: 15 december

BABYLON

Nee, Babylon gaat niet over de beruch te, Bijbelse stad, maar het Hollywood van de jaren 20 en 30 komt eigenlijk wel in de buurt. Broeierig drama van Damien Chazelle (La La Land, Whiplash) over de spannendste jaren die de filmin dustrie gekend heeft, met o.a. Margot Robbie, Brad Pitt en Olivia Wilde.

Release: 19 januari

BANSHEES OF INISHERIN

Van het ene op het andere moment zegt Colm (Brendan Gleeson) zijn lange vriendschap met Pádraic (Colin Farrell) op. Met alle gevolgen van dien. Een zowel hilarische als empathische reünie voor Farrell, Gleeson en film maker Martin McDonagh, die samen ook In Bruges maakten.

Release: 26 januari

BERT POT

BERT POT

Cabaretier Sanne Wallis de Vries:

Het podium heeft min of meer mijn leven gered’

Als kind wist ze al: ik móét de planken op. Het is voor Sanne Wallis de Vries (51) een manier om haar serieuze kant minder zwaar te laten wegen. Zo staat ze nu in haar eigen kerstshow –een warme, humoristische voorstelling over wat ze zelf een heftig feest noemt. ‘Die hypocrisie, ik trek het me allemaal zo aan.’

Vorig jaar bracht Sanne Wallis de Vries de kerstdagen door tussen cactussen met kerstmutsen op en kerstlichtjes in de hitte. Vanwege corona zat samenkomen met de hele familie er niet in, dus zag ze haar kans schoon: ze vertrok met het gezin naar Bonaire. ‘Voor heel veel geld, want het was erg lastminute én schoolvakantie’, vertelt ze in Café Eik en Linde, in ‘haar’ Plantagebuurt. ‘Maar we hebben het heerlijk gehad. Ik dacht: wat is het toch fijn als je kerst kunt ontduiken.’

Heb je niks met kerst?

‘Ik vind kerst heftig qua emoties, dus ik probeer er altijd een beetje onderuit te komen. Ik trek het me allemaal zo aan. Als ik een winkelcentrum binnenkom en er klinken belletjes, denk ik: de medemenselijkheid die we met kerst dienen te hebben, gaan we weer niet volhouden. We willen zo graag, maar het lukt niet. Het is bovendien een decadent feest, met cadeaus en veel eten. Dat heeft geen reet te maken met je naasten liefhebben. Over die hypocrisie ben ik veel te emotioneel. Toen mijn nichtje vijf was en met kerst op schoot zat bij haar moeder, terwijl er heerlijke geuren uit de keuken kwamen en we gezellig zaten te kletsen, vroeg ze: hoe laat begint kerst? Een goede vraag. Bij sinterklaas zijn het begin en eind duidelijk: als alle cadeaus zijn uitgepakt, is het klaar. Maar kerst duurt en duurt maar. Gelukkig heb ik daarover kunnen schrijven in de voorstelling. Het is ook fijn dat ik daarmee iets te doen heb in aanloop naar kerst.’

Hoe ziet die ‘poging tot kerstrevue’ eruit?

‘De laatste jaren word ik steeds beter in zeggen: ik stop ermee. Wat een opluchting’

‘Het is echt een kerstvoorstelling geworden: we proberen de eindejaarsgeest te vangen en willen dat mensen met een warm gevoel de deur uitgaan, zonder sentimenteel te worden, hopelijk. Jörgen Tjon A Fong, de nieuwe directeur van De Kleine Komedie, had mijn vorige voorstelling Kom gezien en vroeg of ik een kerststuk wilde schrijven. Ontzettend leuk, want ik hou van schrijven. Ik zei: als je mijn voorstelling zo goed vond, moet je ook mijn regisseur vragen, Marcel

Sijm. We leerden elkaar kennen in 2014, tijdens de musical Sweeney Todd. Daar ken ik Doris Baaten en Gable Roelofsen, die ik voor de kerstvoorstelling heb gevraagd, ook van. Het is dus een minireünie geworden.’

Met een koor. ‘Ja, Marcel had het ZO! Gospel Choir al gevraagd. Ik vroeg me even af hoe we dat in ons rare denken konden inpassen, maar het is natuurlijk een heel professioneel koor, dat uitvoert wat gevraagd wordt. We hebben nummers van Diana Ross gekozen, waar ik teksten op heb geschreven. Die gaan ze zingen. Ik heb in elk geval nog geen commentaar gehad dat het te raar is. Ik heb een lied geschreven dat de punani bezingt, op de melodie van The Boss van Diana Ross. Iedereen moet meedoen: punaaaaani! Daarvan had ik me kunnen voorstellen dat het koor zou zeggen: ik weet het niet. Het is een lied voor alle meisjes en vrouwen, met de boodschap dat jíj over je eigen parel gaat. Laat geen eikel bepalen wie erin en -uitgaat.’

Je maakt je druk om de wereld, over hoe we met elkaar omgaan. Waar komt dat engagement vandaan?

‘Dat weet ik eigenlijk niet, al vind ik het wel altijd een soort van knap als mensen het niet hebben. Mijn moeder zegt dat ik vroeger twee kanten had: ik was heel serieus, maar ook heel speels. Ik denk dat dat bij mij een gouden combi is geweest om cabaret te gaan doen. Want als je alles serieus neemt, kan grappen maken een manier zijn om daarmee om te gaan. Ik ben ook nooit verbaasd als weer blijkt dat een komiek een depressieve aard heeft. Ik zou het gekker vinden als ze een soort clowntjes zouden zijn die het leven lichter maken.’

Heb jij zo’n depressieve kant? ‘Nee, niet depressief. Maar ik kan en kon wel zwaar op de hand zijn, zeker toen ik een jaar of twintig was. Dat hoort erbij; op die leeftijd zijn je hersenen nog niet vol-

tekst Kim van der Meulen foto’s Anne van Zandwijk

‘De medemenselijkheid die zogenaamd bij kerst hoort, gaan we weer niet volhouden’

‘ Ik ben nooit verbaasd als blijkt dat een komiek een depressieve aard heeft’

• Werd geboren op 12 februari 1971 in Amsterdam, maar groeide op in Alphen aan den Rijn. In haar studententijd keerde ze terug.

• Won in 1996 de jury- en de publieksprijs op het Leids Cabaret Festival.

• Begon in datzelfde jaar bij de Comedytrain van Raoul Heertje.

• Richtte in 1996 samen met haar kleinkunstdocent Selma Susanna en vier medeleerlingen een eigen kleinkunstopleiding op, waaraan ze afstudeerde.

• Speelde elf theatervoorstellingen, waarvan twee oudejaarsconferences.

• Werd met haar cabaretvoorstellingen Vier, Gut en Kom genomineerd voor een Poelifinario.

• K reeg grote bekendheid door haar persiflages in Kopspijkers en was later vaak te zien in Koefnoen

• Had in 2018/2019 een eigen tv-show op de zater dagavond: Sanne Wallis de Show

• Speelde ook in films (onder meer Mees Kees, Moordwijven en Soof) en in musicals (Foxtrot, Sweeney Todd)

• Won als elfjarige een wedstrijd Rubiks kubus, houdt van schaken en leert momenteel Frans en Grieks via talenapp Duolingo.

• Hoopt dat meer vrouwen aan comedy gaan doen.

• Heeft goede voornemens: op Griekse conversa tieles, na achttien jaar eindelijk een nieuwe bank kopen en leren rolschaatsen: ‘Ik heb ooit rol schaatsen gekocht toen ik met Martine Sandifort een discoavond in Toomler hield, maar kan er niks mee.’

• Doet van 20 t/m 24 december ‘een poging tot kerstrevue’ met de voorstelling Kerst in de Kome die, dekleinekomedie.nl

groeid. Je bent dan erg met jezelf bezig, nog niet in staat uit te zoomen. Op de theaterschool in Amsterdam, waar ik lesgeef aan twintigers, merk ik dat ook. Ze nemen dingen heel serieus. Dat doe ik ook nog weleens, maar nu weet ik hoe ik ermee moet omgaan.’

Wat is er veranderd? ‘Ouder worden. Op mijn leeftijd weet je wel een beetje hoe je moet leven. Waar ik beter in ben geworden? In weggaan, denk ik. Selma Susanna, die jarenlang mijn mentor was en vijf programma’s van me heeft geregis seerd, zei eens: jij vindt het lastig om te zeggen dat het mooi is geweest. Dat klopt. Als ik ergens aan begin, komt het niet in me op dat ik ermee kan stoppen. Dat bedenk ik pas als iemand tegen me zegt: zit je nou nog steeds in dat bestuur? Wat trouw! De laatste jaren word ik steeds beter in zeggen: ik stop ermee. Wat een opluchting. Dat geldt trouwens niet voor mijn huwelijk, haha.’

Blik je in december vaak terug op het afgelopen jaar? ‘Nee, ik doe niet aan terugblikken. Het is eigenlijk heel kinderachtig en puberaal van me, maar met oud en nieuw denk ik altijd: hoezo terugblikken? Iemand heeft toevallig verzonnen dat het jaar hier stopt. Terugkijken doe ik eerder als het culturele seizoen afloopt, in juni.’

Vorig jaar zong je in dit café een lied om je vijftigste verjaardag te vieren. Sta je graag stil bij persoonlijke mijlpalen?

‘Vijftig jaar is een halve eeuw, dat is niet niks. Dat kon ik niet onopgemerkt aan me voorbij laten gaan. Ik heb de balans opgemaakt: hoe ben ik geworden wie ik ben? Ik heb mensen opgezocht die me gevormd hebben, zoals Rob de Nijs, en heb andere vijftigers geïnterviewd voor een boek. Heel leuk om te ontdekken wat we delen.

Daniel Lohues en Richard Krajicek zijn bijvoorbeeld heel verschillende mensen, maar hebben wel naar dezelf de tv gekeken. Er waren maar twee netten. Wij zitten nu soms thuis allemaal op een eigen laptopje of iPhone naar iets anders te kijken.’

Wat heb je over jezelf ontdekt?

‘Ik wilde mezelf als artiest een beetje ontleden: hoe zie ik mezelf? En klopt het wat er over me wordt gezegd?

Soms vind ik dat een beetje beperkt. Er zijn taxichauf feurs die me nog steeds zien als koningin Beatrix, een persiflage dat ik jaren geleden deed in Kopspijkers. Dat is leuk, er keken drie miljoen mensen naar dat programma. Maar sommige mensen zullen me nooit anders kennen. In een ruimer stempel ben ik dan iemand die grappen maakt, of iemand van tv. Maar het is een valkuil van het leven dat je altijd met je meedraagt wat je hebt gedaan. Dat heb ik van me af willen schudden: oké, dit is wie ik tot nu toe was, nu ben ik benieuwd hoe ik me verder ga ontwikkelen. Ook omdat ik vrij lang heb moeten jongleren met gezin en werk.’

Hoe ging dat?

‘Ik wilde graag touren en spelen. Dat heb ik ook gedaan, door het thuis goed te regelen met oppas, maar het is toch ongunstig als je kleine kinderen hebt. Al had het ook voordelen: je krijgt er heel zelfstandige kinderen van. Ze zijn nu achttien en veertien en worden steeds volwas sener. De bouwstenen van mijn leven veranderen niet, maar de verhoudingen wel. Ik krijg steeds meer tijd terug. Ik ben nog niet bejaard en kan nog alles, dus als ik iets wil doen, moet dat nu. Nu ben ik bijvoorbeeld liedjes aan het maken met twee andere vrouwen, waarbij onze inzet uiteraard internationaal succes is, haha. Ik vind mezelf nog steeds een artiest, maar vooral een ideeën mens: ik wil de vrijheid behouden om verhalen te vertel len op een manier die ik zelf kies. Of dat nou schrijven, zingen of spelen is. Die vrijheid wil ik ook bevechten, omdat in Nederland een hokjesgeest heerst: je bent toch grappenmaker? Waarom ga je dan zingen?’

Trek je je kritiek erg aan?

‘Nou, ik vind het wel vervelend als in een recensie iets staat wat niet klopt, want ik zit maanden of langer te broeden op een voorstelling. Maar qua recensies heb ik niet te klagen gehad, hoor. Wat funester kan zijn, en waarop we moeten letten, volgens mij, is hoe sociale

SANNE WALLIS DE VRIES

media de werkelijkheid veranderd heeft. Ik weet nog dat Twitter opkwam en iemand schreef: ‘Ik dacht dat ik kaart jes voor Claudia de Breij had, blijken ze voor Sanne Wallis de Vries te zijn. Hopelijk wordt het lachen.’ Nu klinkt dat als een normale opmerking, maar ik dacht: o, ik krijg nu alle belevingen van iedereen in de zaal mee. Voor mij voelde de zaal altijd als één massa mensen. Tenminste, als het me lukte om al die verschillende mensjes in een kwartier tot een geheel te krijgen. Dan is mijn voorstelling meestal geslaagd.’

Je bent niet meer actief op Twitter. Waarom niet? ‘Elke keer als ik er klaar mee was, dacht ik: ik heb alleen maar zitten scrollen, me af en toe kwaad gemaakt of buik pijn gekregen van alle haat die mensen naar elkaar uitspre ken. Mensen op social media weten helemaal niet wat ik doe. Die hoorden me in coronatijd een keer aan een talk showtafel zeggen: ‘Als het nodig is om de theaters open te houden, doe dan in godesnaam die coronapas maar.’ En scholden me vervolgens uit. Ik ben blij dat ik eigenlijk al weg ben nu Elon Musk er aan de macht is. Laatst heb ik nog wel gedeeld dat ik een portemonnee had gevonden in het Diemerbos. Maar zelfs toen merkte ik al dat ik op mijn hoede was: wat zullen mensen zeggen?’

Culturele instellingen luiden de noodklok: de zalen stromen nog steeds niet vol. Maak je je zorgen? ‘Ik geloof dat ik zelf wel een beetje gewend ben geraakt aan onzekerheid. De verkoop van onze kerstvoorstelling gaat gelukkig hard, maar ik hoor om me heen wel dat de schwung eruit is. Hoewel ik begrijp dat mensen het even rustig aan doen, vind ik het heel jammer dat weinig mensen naar het theater gaan. Dat gebeurde ook na de economische crisis van 2008, maar mensen gingen toen wél uit eten, weet ik nog. Op een of andere manier bestaat het misver stand dat cultuur iets voor erbij is. Bij mijn zangleraar hangt een kaart aan de muur waarop staat: art is not the cherry on the cake, it’s the yeast. Daar ben ik het zó mee eens.’

Wat betekent het podium voor jou?

‘Het podium heeft min of meer mijn leven gered. Ik voelde als kind al: daar heb ik iets te zoeken. Ik heb er mijn beroep gevonden, mijn leven. Voor mij is het ondenkbaar dat het er niet zou zijn. Het zou toch afschuwelijk zijn als De Kleine Komedie zou omvallen, dé cabarettempel van Nederland? Zeker nu iedereen de hele dag op een schermpje kijkt, is het belangrijk om een plek te hebben waar je een collectieve ervaring kunt beleven. Op mijn dertiende zag ik Peter Faber een solo spelen in het theater. Zonder decor toverde hij een hele wereld tevoorschijn. Het zaallicht gaat uit, het licht op het podium gaat aan en iedereen geeft zich over aan wat daar gebeurt. Ik geloof dat ik daarom zo van het theater hou.’

’IK HOOP DAT MENSEN ZICH HIER NET ZO THUIS VOELEN’

Ontdek de gamechangers en baanbrekers van de stad, of het nu gaat om toneel, foto grafie, muziek of schilderkunst. Deze maand: Emma Levie (32), illustrator, keramist en mede-oprichter van Komok in Oost.

tekst Alice Boothby foto Marjolein van Damme

Het is bijna niet te missen op de Pretoriusstraat: Komok, op het hoekje tegenover Rum Baba. De etalage ligt vol met moois: keramiek, kleren en kunst van vijfendertig verschillende ma kers – onder wie ook Emma Levie en Rachel Sellem zelf, de oprichters van Komok. Daarnaast worden er exposities en pop-ups georgani seerd. Toen Komok een jaar geleden werd geopend, beseften Levie en Sellem pas hoezeer ze het hadden getroffen in zo’n buurt. Buren kwa men langs met lunch, de koffiezaak aan de overkant bracht af en toe een bakkie voor tijdens het klussen. Levie: ‘En als ik bij de ijzerhandel in de straat ben, sta ik soms wel een kwartier te kletsen. Ik hoop dat onze winkel ook een plek is waar mensen zich net zo thuis kunnen voelen als dat wij dat hier doen.’

Het creatieve zat er bij Levie al vroeg in. Toen ze zes jaar was, ging ze in Artis op tekenles. Elke zater dag stond ze er dieren te tekenen. ‘Ook m’n fascinatie voor patronen, die je nu terugziet in mijn kera miek, zijn te herleiden naar mijn jeugd. Als mijn moeder vroeger weg was voor werk, wilde ik altijd met een sjaaltje van haar slapen. Ik zocht dan het duurste en mooiste exemplaar uit. De patronen van die sjaaltjes hadden toen al een bepaal de aantrekkingskracht op me.’

Meer Emma? Bekijk de video die we met haar opnamen via de QR-code. Komok (Pretoriusstraat 35h) is elke vrijdag, zaterdag en zondag open tussen 10.00 en 17.00 uur.

‘Op mijn leeftijd weet je wel een beetje hoe je moet leven’

PAFFEN MET EEN

SMAAKJE

LIJSTJE: OVER DE KOOK DE LEUKSTE WINKELS UIT ETEN: NIEUWE ADRESSEN IN DE STAD BUURT: RONDJE DOOR DE INDISCHE BUURT

EET JE KERSTBOOM

Sfeervol hè, zo’n kerstboom in huis. Maar wat doe je er in januari mee? Opeten natuurlijk – ja, echt. In het kookboek Eet & drink je kerstboom van brouwerij Lowlander (die in 2019 al een Winter IPA van dennennaalden brouwde) vind je 20 vegetarische dennenrecepten. Geroosterde biet met aardpeer en beurre-boom bijvoorbeeld, of knolselderijsteaks Wellington met sparrennaaldenhollandaisesaus. Bonus: chef Joris Bijdendijk en worstenexpert Samuel Levie nemen elk een recept voor hun rekening.

lowlander-beer.com

SMELT

Na een succesvolle winter in de Negen Straatjes heeft restaurant Smelt nu een tweede locatie bij het Westerpark. In een oude koffiebranderij – waar IJscuypje in de zomer zit – schuif je aan tafel voor gevulde ‘fonduetosti’, een Franse, Hollandse of Zwitserse fondue, of zelfs een bierkaasfondue. Alle kazen zijn geselecteerd door De Kaaskamer. Wintersfeer ten top met oneindig veel kaarsjes, muziek, enthousiaste chefs in de keuken en natuurlijk kaas, héél veel kaas.

Gosschalklaan 7 restaurantsmelt.nl

UIT DE AMSTERDAMSE OVEN

Kun je het je voorstellen, een leven zonder telefoon, auto of gas? Over dat leven in Amsterdam vertellen Klaas, Magda, Frits, Leentje, Jos en Annie in de podcastserie Verhalen uit de Amsterdamse oven. De zes ouderen gaan terug naar de buurten waar zij opgroeiden, naar de Staatsliedenbuurt van Magda, waar de Westergasfabriek geen cultuurpark is en nog op volle toeren draait. Of naar het badhuis naast het Hugo de Grootplein, waar Annie klassikaal leert douchen. Gratis in je podcastapp

VAPEN IS HET NIEUWE ROKEN

‘Het is onder kinderen nóg populairder’

Diego Koppen (22) rookte nooit, maar vapet nu wel.

Wanneer begonnen? ‘Een halfjaar geleden. Vrienden hadden het weleens bij zich op feestjes en festivals en dan nam ik een pofje. Ik rookte daarvoor eigenlijk niet, heel zelden een sigaret.’

Favoriete smaak? ‘Ik rook blueberry, cherry of passievrucht.’

Vapende vrienden? ‘Niet allemaal, maar de meesten om me heen wel.’

Verbod ‘Het is onder kinderen nóg populairder, dat valt op. Op een festival zie je veel mensen vapen, maar daar is iedereen boven de achttien; ik zie het ook gewoon op het schoolplein, bij veertien- of vijftienjarigen. Ik probeer te minderen nu, maar ik weet niet of ik echt ga stoppen na het verkoopverbod in januari. Ik kom er echt wel aan als ik het wil hebben.’

VITAMINE-HIJS, IEMAND?

Ondertussen zit de tabaksindustrie alweer boven op een volgende trend: de Britse krant The Guardian berichtte deze zomer over de opkomst van wellness vapes, die in plaats van nicotine juist vitamines en supplementen bevatten. Die beloven de gebruiker meer energie, een versterkte immuniteit en betere slaap te bezorgen – of zelfs verlichting te bieden tegen ADHD, depressie en angsten. Roos Ravensbergen kan zich herinneren iets op TikTok voorbij te hebben zien komen: ‘Dat was gewoon een domme opmerking van Monica Geuze (influencer, red.), die zei dat je met het vapen van fruitsmaken ook vitamine binnenkrijgt. Maar dat bestaat dus gewoon al?’

IN DE WOLKEN

Ze zijn felgekleurd, voorzien van een fruitsmaak en gemakkelijk te krijgen. Logisch dat jongeren en zelfs kinderen naar de vape-pen grijpen. Gaat het verkoopverbod volgend jaar het tij keren? ‘Ik

Mango Ice, Watermelon, Apple Peach,’ soms Mirte (24) op, ‘maar favoriet blijft Mad Blue, met bosbes, framboos en bramen. Die is heel zoet en een beetje melkig, zoiets als Taksi, die frisdrank.’ Het zijn de smaken die de Amsterdamse op dit moment het liefst vapet, maar dat kan volgende week weer anders zijn. ‘Ik koop bij Mr-joy Vape Shop op de Haarlemmerstraat en die jongen die daar werkt, weet nu wat ik lekker vind. Hij raadt weleens iets nieuws aan.’

BINNEN ROKEN

Je ziet ze steeds vaker rondlopen: mensen met een waterdampwolk rondom hun hoofd. Vapen, het roken van een e-sigaret, wordt in Nederland populairder, vooral bij jongeren. De oorzaak is simpel: ‘Het is gewoon lekker’, zegt Liza Hilgersom (22). ‘Alsof je snoep eet. Even vapen tijdens het netfl ixen, in plaats van popcorn of chips eten.’ Ook vaper Diego Koppen (22) noemt dat als voornaamste reden. ‘De smaak is lekker zoetig en je voelt je er lekker door. Vooral op een feestje of een festival.’ Anders dan bij het roken van sigaretten zijn

er bij vapen allerlei verschillende smaakjes en verpakkingen om mee af te wisselen. Bovendien is het minder schadelijk dan de ouderwetse peuk én wordt het gebruik van vape-pennen binnen vaak gedoogd. ‘Tijdens ADE heb ik gewoon binnen staan vapen’, vertelt Roos (25). ‘Mensen merken het minder snel en klagen er minder over. Wel zo chill dat je niet helemaal naar buiten hoeft.’

NET ZO VERSLAVEND

Het is die laagdrempeligheid die zorgt voor de opmars van vape-pennen; ze worden nou eenmaal als minder schadelijk en vies gezien dan een sigaret. Vapes bestaan uit een batterij, een verwarmingselement en een vloeistof. ‘Die vloeistof bestaat uit nicotinezouten, een smaakje om de smaak van nicotine te verbergen en conserveringsmiddelen’, legt Annemarie Becker, longarts bij het AMC, uit. De conserveringsmiddelen zijn onder andere propyleenglycol en glycerol, die ervoor zorgen dat de vloeistof niet gaat schiften en tegelijkertijd de damp mogelijk maken. ‘Nicotine is hartstikke verslavend, dat is bekend. En van de

‘HET IS GEWOON LEKKER, NET ALS SNOEPEN. EVEN VAPEN TIJDENS

kan niet wachten om te stoppen.’

tekst Anne Dirks foto’s Marjolein van Damme

‘

WETEN NIET WAT DE CONSERVERINGSMIDDELEN MET JE LONGEN DOEN’

‘Ik wil uiteindelijk wel stoppen’

Liza Hilgersom (22) vapet sinds dit voorjaar.

Wanneer begonnen? ‘Toen ik zeventien was, had ik zo’n shisha-pen, maar dat was een korte hype. Omdat ik veel mensen om me heen zag vapen, wilde ik het dit jaar ook eens proberen.’

Waarom? ‘Ik rook ook en door te vapen doe ik dat nu misschien iets minder. Binnen rook ik sowieso niet, bij vapen kan dat wel. Het stinkt niet en de rook verdampt vrij snel.’

Favoriete smaak? ‘Cherry. Of Pink Lemonade of Berry Lemonade. Mango vind ik heel vies.’

Vapende vrienden? ‘Ik denk dat zeventig procent van mijn vrienden vapet, de een wat meer dan de ander.’

Verbod ‘Ik vind het een beetje onzin, eerlijk gezegd. Ik snap dat het voor jonge kinderen aantrekkelijk is, maar als je wilt vapen, kom je er wel aan. Gooi in plaats van een winkelverbod dan gewoon de leeftijd omhoog.

Uiteindelijk wil ik wel stoppen. Je hoort toch veel verhalen. Die vloeistof die je inhaleert; ik kan me niet voorstellen dat het gezond is.’

conserveringsmiddelen weten we niet wat het met je longen doet op de lange termijn.’ Volgens het CBS gebruikt 1,4 procent van de bevolking boven de twaalf jaar oud regelmatig een e-sigaret. Dat klinkt niet heel problematisch (ter vergelijking: zo’n 20 procent van de Nederlandse volwassenen rookt), maar uit de cijfers van het Trimbos-instituut blijkt dat vapen onder het uitgaanspubliek een stuk populairder is: 22,4 procent van de mensen gebruikt daar e-sigaretten.

ALLE TIENERS ZEGGEN JA

In 2017 deed datzelfde instituut een onderzoek onder jongeren, waaruit bleek dat deze vaker voor elektronische sigaretten kiezen dan voor de gewone. Van de scholieren tussen de twaalf en zestien jaar had ruim een kwart ooit een e-sigaret gebruikt; van de mbo- en hbo-studenten tussen de zestien en achttien jaar was al dat bijna de helft. ‘En sinds dat onderzoek in 2017 is er veel veranderd. De populariteit van vapen is enorm

toegenomen’, zegt Becker. Dat komt ook doordat de industrie zich steeds opnieuw blijft uitvinden. Waar de vapes eerst werden gepositioneerd als een gezonder alternatief voor roken, richt de marketing zich tegenwoordig via kleurrijke verpakkingen en fruitige smaakjes op jongeren.

Becker maakt zich zorgen over die koerswijziging. ‘Door de populariteit van vaping komt roken uit het verdomhoekje. Het wordt weer normaal. Nicotine is verslavend en de overstap naar sigaretten is gemakkelijk. Heb je weleens geprobeerd om online vapes aan te schaffen? Je klikt een schermpje weg met de vraag of je achttien bent en je hebt ze. Je kunt zeggen wat je wilt, maar de industrie heeft duidelijk z’n pijlen gericht op jongeren en kinderen: welke volwassene wil er nu bosbessensmaak roken?’

TABAKSMAAK

Om de opmars van vapen te beteugelen, mogen zoete smaken vanaf januari niet meer

worden geproduceerd – en gaandeweg dus niet meer verkocht. Dan moeten vapers die voorheen voor watermeloen, perzik, suikerspin of bosbes gingen, overstappen op tabaksmaak, die nog wel is toegestaan. De hoop is dat mensen – en vooral jongeren –daardoor minder snel verleid worden te gaan vapen.

‘Als het smaakje eraf is, proef je het nicotinezout en dat is niet lekker. Dat gaat zeker het verschil maken, vooral bij jonge gebruikers’, vermoedt longarts Annemarie Becker.

Vaper Mirte heeft daar haar twijfels over. ‘Aan de ene kant kan ik niet wachten tot het januari is, dan is het moeilijker om hieraan te komen en kan ik stoppen. Al zal er toch nog van alles verzonnen worden. Kijk maar naar lachgas: recreatief gebruik is al sinds 2021 verboden in Amsterdam en toch zie je het nog veel gebeuren.’

AAN DE SNUS

Een andere tabakstrend die z’n weg naar Nederland heeft gevonden, is snus, een klein zakje nicotinepoeder dat je onder je bovenlip stopt. De zakjes hebben verschillende zoete smaken en zitten in strak ontworpen verpakkingen, die wel wat weghebben van ouderwetse snoepblikjes. Harde cijfers zijn er nog niet, maar de Nederlandse politie en jeugdwerkers zeggen zich zorgen te maken. Originele snus, zoals ze die in Zweden gebruiken, bevat tabak en is verboden in Nederland. Om de wet te omzeilen werd het daarom zonder tabak aangeboden, maar ook dat is eind 2021 aan banden gelegd. Toch worden de zakjes nog verkocht. Ze zijn vooral populair onder jongeren, want je kunt het gewoon gebruiken terwijl je in de klas zit. Snus bevat zeker 28 kankerverwekkende stoffen en verhoogt mogelijk de kans op keel- en neuskanker.

‘Je hoeft tenminste niet naar buiten’ Mirte (24) is sinds haar eerste trekje verkocht. Wanneer begonnen? ‘Mijn vriend durft te beweren dat hij het vapen naar Nederland heeft gehaald. Hij begon vorig jaar in Mexico, daar deed iedereen het. Afgelopen april gingen we naar DGTL en toen wilde ik eigenlijk wel een vape hebben. Hij heeft ze gehaald, en dat eerste trekje: holy shit!’

Waarom? ‘Ik heb die hele dag geen sigaret aangeraakt. Ik rook niet vast, maar door dat vapen rook ik helemaal niet meer.’

Vapende vrienden? ‘Ik dacht dat het een eenmalige trend zou zijn. Vapen was in het begin echt niet cool. Hoe stom het ook klinkt: ik vond rokende mannen altijd wel stoer en zo’n gekleurd staafje in je mond, dat is niet echt bad-ass. Maar al mijn vrienden doen het nu ook. Niet als vervanging voor roken, maar vooral voor tijdens feestjes en festivals; dan hoef je die tent niet uit. Officieel mag dat niet, maar iedereen doet het.’

Verbod ‘Ik ben heel erg blij dat het straks verboden wordt, want ik wil zelf stoppen. Ik snap ook dat het zo te aantrekkelijk is, vooral voor jonge mensen.’

7X OVER DE KOOK

tekst Mirte Vreemann

beste decembercadeau?

ALTIJD ZONDAG

Niet je standaard receptenboek; zie dit als een kookbijbel waarin de legendarische chef-kok Wil Demandt voor eens en voor altijd zijn onnavolgbare nalatenschap heeft opgetekend. Een troost voor wie nooit in zijn voormalige restaurant (Borderwijk) heeft gegeten!

DE ZILVEREN LEPEL

Als je maar één kookboek mag kiezen, laat het deze zijn. En dan het liefst dat van 1504 pagina’s; hét naslagwerk van de Italiaanse keuken. Dit boek wordt in Italië niet voor niets al meer dan zeventig jaar verkocht en van generatie op generatie doorgegeven.

DE BANKETBAKKER

Cees Holtkamp leverde de meeste receptuur voor dit boek en kookboekenexpert Jonah Freud schreef er ook een paar. Dat samengevoegd zorgt voor een legendarische klassieker die in geen enkel (Amsterdams) huishouden mag ontbreken.

BOUILLON

‘Bij vrienden buiten Amsterdam zie ik het minder’ Roos (25) begrijpt het verkoopverbod in januari wel.

Wanneer begonnen? ‘Ik kwam op Rollende Keukens een vriendin tegen die zei: ‘Dit moet je echt even proberen, heel lekker.’ Ik rookte sporadisch: bij een borrel of op feestjes. Maar ik vond het ook altijd een beetje viezig en je handen gaan stinken. Dit stinkt niet, maar je krijgt wel de nicotine binnen. En je kunt één trekje nemen en hem dan weer wegstoppen, een sigaret moet op.’

Favoriete smaak? ‘Nu vape ik kiwi, guava en passievrucht. Die met bosbes vind ik veel te zoet. Ik vape alleen Elfbar, dat zijn die mooie, gekleurde vapes. Je doet er best wel lang mee, dat is chill.’

Vapende vrienden? ‘Bijna al mijn vrienden uit Amsterdam vapen, daarbuiten minder. Veel collega’s doen het ook, dus het wordt erbij gepakt als we een borrel drinken na werk. Het leuke aan vapers is dat wanneer je op een feestje of festival iemand ziet met een kleur die je niet kent, je eigenlijk altijd even mag proeven, ook bij wildvreemden.’

Verbod ‘Kijk, het is natuurlijk best vervelend maar ik denk dat het een goeie zet is. Ik zie steeds meer kinderen vapen. Het moet niet te aantrekkelijk worden voor jongeren, met al die verschillende designs en smaken.’

Het succes van veel gerechten zit ’m in de bouillon, of het nou een soep, saus of ander gerecht is. In dit boek lees je alle do’s, don’ts, tips en tricks van voormalig chef Jean Beddington. Een no-nonsense-boek dat niet teleurstelt.

GROENTEBIJBEL

Ooit is Mari Maris bekroond tot Groentekoningin van Nederland; ze wordt ook wel de Ottolenghi-zonder-de-lange-ingrediëntenlijsten genoemd. In dit boek vind je ruim 65 groentesoorten, 850 recepten, een eindeloze lijst variaties en serveersuggesties.

HET KOOKBOEK

Mocht je denken dat Simpel het beste kookboek van Ottolenghi is, dan heb je zijn eerste nog niet gelezen. Na dit boek begrijp je wat ‘het Ottolenghi-effect’ is; het creëren van een maaltijd vol kleur, smaak, overvloed en zonneschijn.

PARAMARIBO

Saoto, telo, bara, rijst met kip en kousenband, maispap, moksi of pom? Precies over deze verscheidenheid schrijft Judith Cyrus in haar boek, waarin ze teruggaat naar haar Surinaamse roots. Aanrader!

Het

Een kookboek! Zeven favorieten van Mevrouw Hamersma, van de gelijknamige kookboekenwinkel in De Pijp (Gerard Doustraat 226), met veelal een Amsterdams tintje.

De nieuwste en leukste winkels, eetcafés en restaurants in de stad.

SHOPPEN & ETEN

LA LOUÈME

Je wilt dit jaar een extravagante feestdis optuigen?

Zo een waar iedereen van onder de indruk is en de oeeh’s en aaah’s niet van de lucht zijn? Uitpakken met kleur is een natuurtalent waarover Laura van der Woerdt en Emmy Klomp van La Louème tot in hun kleine tenen beschikken. Hun liefde voor mooie dingen én voor elkaar resulteerde in een winkel bomvol vintageservies dat ze verzamelen op Franse

vlooienmarkten en kringlopen. ‘Dat gaat goed, we vullen elkaar aan’, vertelt Van der Woerdt terwijl ze de laatste hand legt aan het schilderwerk in de zaak. In deze uitbundige wereld vol kleur scoor je niet alleen prachtige items om (jezelf) cadeau te geven; het is ook de aangewezen plek voor advies over een knap gedekte tafel. ‘Wees vooral niet bang om te mixen en matchen en kleuren te combineren’, aldus Van der Woerdt. ‘Met een bijzonder glas en een paar grote schalen is een mooi statement zo gemaakt.’ De

boel uit handen geven kan ook. De ruimte, met witgeschilderde houten vloer en een popping groene trap, kan gehuurd worden, al dan niet met (eigen)cateraar. De eigenaren kleden de tafels dan naar wens aan en doen daarna de afwas. Met de hand, ja. ‘Dat is wel een tip die ik iedereen wil meegeven. Als je echt mooie glazen hebt, was ze dan met de hand. Zo gaan ze een leven lang mee.’

Czaar Peterstraat 114 laloueme.com

QUINNIE’S

De koters in het nieuw zonder de volle mep te betalen: bij Quinnie’s vind (en verkoop) je tweedehands kinderkledingstukken van merken als Mini Rodini, Tommy Hilfi ger en Petit Bateau voor een zachte prijs. Daarna plof je neer voor koffi e en een plak limoen-maanzaadcake of ander baksel, terwijl de kleinere klanten lol trappen in de speelhoek.

Rijnstraat 179, quinnies.nl

THE URBANISTA

Waarom zou die verdraaide kerstboom altijd de show moeten stelen? The Urbanista verkoopt honderden ringen, kettingen en armbanden om eindeloos mee te stapelen, mixen, matchen en arm party’s mee te bouwen. Ook met een kleinere portemonnee: je hebt al een paar oorbellen voor nog geen twee tientjes.

Hartenstraat 32, the-urbanista.com

AROWONEN

Voor een last-minute(groeps)cadeau voor een dierbare die alles al heeft, fi ets je langs bij Arowonen. Deze nieuwe winkel in Zuid is tot de nok toe gevuld met woonaccessoires en glitzy hebbedingen in het hogere segment, zoals geurkaarsen van Versace, een glimmend Disneybeeld of koraal op standaard. Allemaal aan de prijs, maar dat hoeft niet: The Little Book of Valentino of een fraaie glazen karaf hebben ze ook.

Willemsparkweg 79, arowonen.nl

tekst Eveline Kuyten

Het is vrij makkelijk om Ikaria Park, gelegen in het Bilderdijkpark, over het hoofd te zien. Maar heb je de ingang gevonden, dan kun je niet om een van de meest romantische plekken in de stad heen. De vele lichtjes in combinatie met de grote glazen pui nodigen uit tot een voetjevrijende date night, een intiem vriendenfestijn of – in ons geval – een copieus zussendiner. De wijnkaart van dit Griekse restaurant is voor de liefhebber even uitgebreid als de dinerkaart, maar wij kiezen voor Griekse alcoholvrije drankjes: citron pressé, citroensap met munt en spuitwater, en een verzachtende medicinale Griekse bergthee. Bij deze thee missen we eigenlijk de echte Ikariaanse honing, maar onze aandacht wordt al snel afgeleid door de voorgerechten die geserveerd worden. De whipped tarama is een romige huisgemaakte dip gemaakt van foreleitjes, citroensap, olijfolie, brood en preipoeder. Daarnaast kiezen we voor een rokerige burnt aubergine-dip, gemaakt met

gekonfijte knoflook, miso, tahini en – jawel – Ikariaanse honing. Beide zijn opgemaakt in ‘jars’ en worden geserveerd met warm pitabrood, bestreken met gedroogde Griekse kruiden. Beide dips zijn een aanrader: de tarama is mild en fris, de burnt aubergine vol, rijk en machtig. Daarna volgt een Griekse salade met feta, verse tijm en cherrytomaten uit Osdorp. We zijn het meest onder de indruk van de gegrilde octopus, geserveerd op een smaakvolle bonenpuree met gekarameliseerde uitjes; een smaakexplosie van zacht, mals en kruidig. Ook van de traditionele revithada, een zoet stoofpotje van kikkererwten, rozemarijn, druivenmelasse en gegrilde halloumi, worden we blij: het weet precies de juiste balans tussen zoet en hartig te bewaren. Met zulke goed doordachte Griekse gerechten, een fijne sfeer en toplocatie kán deze plek niet lang meer onontdekt blijven.

Bilderdijkpark 1A Ikariapark.nl

BRIOCHE AMSTERDAM

Bij Brioche Amsterdam bieden ze variaties op de brioche aan, dus vind je er allerlei zoete opties (gezoutenkaramelbrioche), maar ook hartige (met pastrami of zalm). Volgens de eigenaren moet je in elk geval hun brioche praluline een keer proberen: een brioche met deeg van in suiker gecoate amandelen en hazelnoten.

Bilderdijkstraat 164, @brioche_amsterdam

CAPE TOWN SOCIAL CLUB

Een beetje Kaapstad in Nederland, dat is wat Cape Town Social Club wil zijn – maar, zoals ze het zelf verwoorden: ‘niet wéér een nieuw braai-restaurant.’ Je eet er kleine gerechten om te delen, zoals wagyu biltong en confit oxtail bobotie, maar ook tartaar van artisjok en een broodplank met dips en boter.

Raamstraat 27, capetownsocialclub.com

NEXT

Bij Next aan de NDSM-werf kun je van ’s ochtends vroeg tot diep in de nacht terecht voor ontbijt, lunch, diner en cocktails. Doe je tegoed aan happen als bloemkool met maple syrup en pico de gallo, artisjok met romescosaus en heilbot met salie en beurre blanc terwijl je uitkijkt op de pont die van en naar Centraal station vaart.

NDSM-Kade 2, nextndsm.nl

IKARIA PARK

De zussen Tewa en One’sy Muller van foodblog ThisGirlCanCook eten elke maand bij een nieuw restaurant in de stad.

NOG ALTIJD SCHILDERACHTIG

Van Rembrandts favoriete polderlandschap tot levendige buurt die barst van de authentieke keukens en muurschilderingen. De Indische buurt is de afgelopen eeuwen nogal veranderd, maar struinen kun je er nog steeds.

Schilder Rembrandt van Rijn maakte in de zeventiende eeuw, met schetsblok in de aanslag, urenlange wandelingen door de Outerwaler polder, ook wel de Overamstelse polder genoemd. Regelmatig liep hij over de Zeeburgerdijk naar de Zuiderzee, genietend van de weidsheid die zich voor hem uitstrekte – afgaand op de vele schetsen die hij er maakte, zag hij waarschijnlijk een groene lappendeken, met hier en daar een boerderijtje. Ook Vincent van Gogh en de schrijver Nescio dwaalden maar wat graag door dit stukje Nederland. Die laatste was vaak te vinden aan het uiterste einde van de Zeeburgerdijk waar hij zijn ogen graag richtte op het in de verte gelegen, kleurrijke ‘Durgerdam met z’n kleine huisjes aan den dijk.’

GROTE ZEESCHEPEN

In 1897 werd besloten dit geliefde stukje polder – of althans wat er toen nog van over was, aangezien de nabijgelegen Dapperbuurt er bijvoorbeeld ook al uit de grond werd gestampt – te gaan bebouwen. De Indische buurt, met straatnamen vernoemd naar de eilanden van Nederlands-Indië waar de grote zeeschepen in het Oostelijk Havengebied naartoe vertrokken, was geboren. De boerderijen hadden plaatsgemaakt voor pleinen en smalle straten vol winkels en appartementenblokken. En ondanks al die veranderingen, of misschien juist dankzij, is dit stukje Amsterdam nu nog steeds een plek waar je uren kunt struinen. Indische buurt-bewoner Vera Bartels doet dat regelmatig met haar camera in de aanslag, op zoek naar bijzondere foto’s voor haar Instagram-account @indischebuurtbeelden. ‘Dat kunnen kunstwerken, mensen, kleurrijke

VERA BARTELS

Vera Bartels (41) woont al twaalf jaar in de Indische buurt en deelt de mooiste foto’s op Instagramaccount @indischebuurtbeelden. Ze is net terug van een trip naar Toronto. ‘Toen ik weer door mijn eigen Javastraat liep, was ik echt even trots. Het is de samenleving in het klein.’

geveltuintjes, bijzondere gebouwen of gewoon een mooi doorkijkje zijn. Ik woon hier nu al twaalf jaar. De Indische buurt is voor mij nog altijd een gezellig buurtje dat óók de anonimiteit van de grote stad biedt.’ Dit zijn haar negen favoriete plekken:

JAVASTRAAT

‘In de Javastraat zijn enorm veel keukens vertegenwoordigd: Indonesisch, Frans, Italiaans, Marokkaans, Turks, Jemenitisch, Surinaams. De lekkerste streetfood haal je bij Tigris en Eufraat, Ricardo’s of Saeed’s Curry House. Bakkerij Kardas staat bekend om z’n geweldige brood. Voor een over-de-top ontbijt ga je naar het nabijgelegen Café Chantilly (Molukkenstraat 53) en voor een fantastisch diner ben je al jaren bij Wilde Zwijnen (Javaplein 23) aan het juiste adres.’

FLEVOPARK

‘Voor mij is dit nog altijd een prachtig park aan het water waar je bijzondere plekken vindt, zoals distilleerderij ’t Nieuwe Diep. In de boomgaard of op het terras drink je huisgemaakte jenevers. Sinds 2018 staat hier ook het kunstwerk Angstig konijn, van kunstenaar Piet Parra. Een konijn met zijn pootjes over zijn oren; ik vind dat wel een actueel beeld, soms is het heerlijk even niet alles om je heen te hoeven horen en lekker weg te duiken in een park.’

NEDPHO-KOEPEL

‘In de NedPho-Koepel, in de Gerardus Majellakerk, huizen het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamer Orkest. Regelmatig worden er in deze voormalige kerk repetities en concerten georganiseerd. Via de website orkest.nl kun je

al voor 4,50 euro kaartjes reserveren.’ Batjanstraat 3

STREETART

‘Je vindt verspreid door de Indische buurt prachtige streetart. Bij Station Muiderpoort aan de Insulindeweg bijvoorbeeld prijkt al sinds 2012 Dedablio’s Wall, een muurschildering van de Braziliaanse kunstenaar Diego Dedablio. En in de Molukkenstraat heeft Irene Lopez Leon een muur gevuld met kleurrijke vogels en bloemen in 2021. Onder de Amsterdamse Brug zijn trouwens vrijwel dagelijks ook graffitikunstenaars aan het werk, de brugpijlers zijn hiervoor officieel vrijgegeven. Ik loop er regelmatig even langs, er is altijd wat nieuws te zien.’

JEUGDLAND

‘Tip voor kinderen – en vooral hun ouders natuurlijk. In deze natuurspeeltuin is altijd iets te doen. Er is een natuurclub en een bouw- en timmermiddag. Ook kun je er vrijwel altijd terecht voor een middagje skelteren, hutten bouwen, tuinieren, oogsten, bakken, knutselen, zwemmen of zeilen.’

Valentijnkade 131

COFFEECOMPANY-TERRAS

‘Mijn favoriete plek in de buurt is toch wel het terras van de Coffeecompany. Deze plek geldt een beetje als openbare huiskamer van de buurt. Je kunt hier uren zitten en de hele buurt aan je voorbij zien trekken. Onze zingende buurtvriend Wahid bijvoorbeeld, die zijn fiets prachtig heeft versierd. Zwaai even als je hem ziet!’

Javaplein 14

JOODSE BEGRAAFPLAATS

‘Deze begraafplaats was tussen 1714 en 1914 de laatste rustplaats voor zo’n tachtig procent

tekst Inger van der Ree illustratie Barbara van den Berg

van de Asjkenazische joden van Amsterdam. Tegenwoordig is de plek in handen van Stichting Eerherstel Joodse begraafplaats Zeeburg. Los van de rondleidingen kun je er elke zondag tussen 11.00 en 16.00 uur zelf rondwandelen. De natuur heeft het hier behoorlijk overgenomen; je waant je ver buiten de stad als je hier rondloopt.’ Valentijnkade 124

PRACHTIGE BUURT- EN GEVELTUINEN

‘Complimenten voor alle buren die van die leuke buurttuintjes aanleggen en de buurt daarmee een stukje mooier maken. Buurman Ben heeft bijvoorbeeld in de Balistraat

(op de kruising met de Benkoelenstraat) een indrukwekkende tuin gemaakt. Ook de bewoners rond de Buurttuin Valentijn hebben een bijzondere plek gecreëerd. Het is een soort kruidentuin, moestuin, miniboomgaard en vlindertuin in één.’ Valentijnkade

VINTAGEMARKT

Nog lastminute op zoek naar een leuk kerstcadeau? Op 17 december wordt op het Javaplein de Javaplein vintage markt, Christmas edition opgebouwd, georganiseerd door de vintagewinkel Found in Sweden. Je vindt er de prachtigste tweedehands lampen, stoelen, theepotten, banken, kleding en sieraden voor een zacht prijsje.

JE DAGELIJKSE

PORTIE CULTUUR

Amsterdam zit bomvol cultuur, ook bij jou in de buurt. Online houden we je op de hoogte van wat er te doen en te ontdekken is en waarmee je rekening moet houden. Iedere dag lees je verhalen en meer op iamsterdam.nl en op social media. En wil je wekelijks de beste tips en winacties in je mail? Schrijf je dan in voor de Uitmail.

iamsterdam.nl instagram.com/uitinams facebook.com/Iamsterdamnl

WEBCARE

Ook vanuit huis helpen we je graag. Ons webcare team geeft je tips en helpt je met vragen over bijvoorbeeld bestellingen.

Bereikbaar via social media, webcare@iamsterdam.com en live chat op iamsterdam.nl.

I AMSTERDAM STORE

Als Amsterdam een winkel zou zijn, hoe zou die er dan uitzien? Het antwoord op die vraag vind je aan de IJzijde van het Centraal Station. Ontdek het beste van de stad met de unieke producten van lokale makers in de I amsterdam Store. Zo haal je echt een stukje van de stad in huis. Ook voor tips en informatie over Amsterdam en de regio, rondvaarten, plattegronden en gidsen ben je hier aan het juiste adres.

IJhal (noordzijde Centraal Station) Voor openingstijden, zie: iamsterdam.nl/store

HOLIDAY ON ICE

In z’n 79-jarig bestaan is Holiday on Ice uitgegroeid tot de populairste ijsshow ter wereld. Dit jaar shinen ze weer in de RAI met de romantische kerstshow Supernova. Een plotselinge sneeuwstorm tijdens een winterfeest stuurt de hoofdpersonen naar de ruimte. Er volgt een reis naar magische plekken in het melkwegstelsel, een terugkeer naar de aarde via een supernova – denk: lichtgevende, galactische explosie –en een grote fi nale in een zee van noorderlicht. Supernova laat zien dat vriendschap geen grenzen kent en belooft één groot glitterspektakel te worden – inderdaad: kerstiger kan bijna niet.

28 t/m 31 december RAI

SONGS FOR NO ONE

Je hoort de stemmen van een jongen en een meisje die in Iran wonen. Theatermaker Nastaran Razawi Khorasani (zie foto), zelf als kind gevlucht uit Iran, neemt je in Songs for no one mee in hun levens. Op basis van telefoongesprekken schetst ze een portret van een verborgen samenleving. Wat betekent het om in een islamitische dictatuur te leven? Hoe houden jonge mensen zich er staande? Songs for no one gaat over toekomstdromen van vrijheid. De met de BNG Bank Theaterprijs bekroonde voorstelling is nu actueler dan ooit. Nastaran: ‘Ik identificeer me sterk met de jongste generatie kinderen in Iran nu. Ik wil hun stemmen, die anders niet gehoord worden, laten klinken.’

POP

JANNE SCHRA & DE VOGELS

Janne Schra en haar band De Vogels wonnen onlangs een Edi son Jazz met hun Nederlands talige jazzalbum ‘In de Regen’. Naast een enkele oude parel en gezongen gedichten van M. Va salis en Joost Oomen vormen de nieuwe liedjes van Janne zelf het hart van de plaat. do 01 december 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 25,-

MARCO MEZQUIDA TRIO

Het nieuwe album ‘Letter to Milos’ van pianist Marco Mezquida is een ode aan zijn kind en omvat diverse muziekstijlen: van latin tot voor uitstrevende popmuziek, maar ook romantische muziek zoals die van Brahms en traditionele stijlen als corrido maragato, ajechao, sorteao en bulería uit zijn thuisland. vr 02 december 20:30, Bim huis, € 16,-

ROZALIE HIRS - DREAMS OF AIRS

De Nederlandse componist en dichter Rozalie Hirs schreef een reeks gedichten onder de titel ‘Dreams of Airs’. Bij de gelijkna mige compositie van haar hand ontwierpen Boris Tellegen en Geert Jan Mulder live gegenereer de videobeelden. De compositie wordt uitgevoerd door het Spectra ensemble o.l.v. Filip Rathé. zo 04 december 14:15, Orgel park, € 10,- t/m € 17,50

ZWANGERE GUY & LANDER GYSELINCK

De Vlaamse rapper Zwangere Guy en drummer en landgenoot Lander Gyselinck vinden samen het hiphopwiel opnieuw uit. Het aanstaande album ‘Pourriture Noble’ van de straatdealer met de grote mond en de jazzridder, is een ontmoeting tussen twee uiterste persoonlijkheden die liefde, leed, kwaadheid en ver wondering delen in hun muziek. zo 04 december 20:30, Tol huistuin, € 19,-

OSCAR JEROME

De Britse Oscar Jerome mixt jazz, hiphop, soul en funk en is één van de rising stars van de Londense jazzscene. Inmiddels is hij inter nationaal bekend vanwege zijn virtuoze gitaarspel te horen op het debuutalbum ‘Breathe Deep’ uit 2020 en de zojuist verschenen single ‘Sweet Isolation’. di 06 december 20:30, Bitter zoet, € 16,-

METROPOLE ORKEST & ALTIN GÜN

Een bijzondere combinatie: het toonaangevende pop- en jazzor kest samen met de Turks-Am sterdamse band Altın Gün.

Samen brengen ze een muzikale reis met onweerstaanbare psy chedelische Turkse discovibes. wo 07 december 20:00, Ko ninklijk Theater Carré, € 34,50

MANGA

De Turkse alternatieve rockband maNga combineert verschillende muziekgenres als rap, hiphop en elektronische muziek met een mix van traditionele Turkse en Westerse rockmuziek. wo 07 december 20:30, Tol huistuin, € 35,-

RONALD SNIJDERS

De Buma Boy Edgar Prijs, de belangrijkste prijs in Nederland op het gebied van jazz en geïm proviseerde muziek, is dit jaar toegekend aan fluitist Ronald Snijders. Door de Surinaamse muziekstijlen kaseko en kawina te vermengen met jazz, funk en soul brengt hij een geheel eigen klankwereld tot leven. wo 07 december 20:00, Bim huis, € 18,-

SOPHIE & THE GIANTS

Het uit Sheffield afkomstige Sophie & The Giants haalt in spiratie uit bands als PJ Harvey, Caroline Polachek, Radiohead en Blondie. De doorbraak kwam met de single ‘Hypnotized’ in 2020. Het viertal werkte samen met de Duitse producer Purple Disco Machine en scoorde twee top 10 hits met ‘Hypnotized’ en ‘In the Dark’. do 08 december 20:00, Melk weg, € 18,40

ESTRELLA ACOSTA & ESQUI NA 25 – CUBAN COUNTRY QUEENS

Een feestelijk concert dat de koninginnen van de música guajira in de schijnwerpers zet, de vrouwelijke songwriters van het Cubaanse platteland. Estrella & Esquina 25 brengen dit re pertoire op hun manier naar het heden, in combinatie met songs die Estrella zelf schreef, in avon tuurlijke arrangementen.

vr 09 december 21:00, Bim huis, € 16,-

DIKKE

De Belgische hiphopsensatie rap per Dikke, of Mohammed Agou nad, groeide op onder de rook van Hasselt in Belgisch Limburg. Daar, op de straat, ontwikkelde hij een vurige rapstijl, geïnspireerd door de klassieke Amerikaanse hiphop uit de jaren negentig. In 2020 debuteerde hij met de EP ‘130Kilo’ bij Top Notch.

vr 09 december 20:30, Bitter zoet, € 15,-

RETROLICIOUS PARTYHIPPO BROTHERS FEAT. MISS BEULAH

Met tenorsax, trompet, ham mondorgel, piano, gitaar, bas, drums en percussie zullen de Hippo broers samen met soulzangeres Miss Beulah het podium betreden met ultieme grooves.

vr 09 december 20:00, De Nieuwe Anita, € 8,-

HARMONIEORKEST GROOT EXCELSIOR / JEUGDORKEST JONG EXCELSIOR / POPKOOR PRESTIGEKERSTCONCERT

De meer dan 100 muzikanten en zangers van Harmonieorkest Groot Excelsior, Jeugdorkest Jong Excelsior en Popkoor Prestige brengen een feestelijk en afwisselend kerstprogramma met zowel klassieke kerststukken als vrolijke kerstmuziek.

POPPY - FLUXTOUR

Moriah Rose Pereira, alias Poppy, verscheen op het inter nettoneel met een reeks bizarre video’s waaronder de populaire I am Poppy video. In 2017 bracht De Amerikaan se zangeres, songwriter en YouTuber haar veelgeprezen studiodebuut Poppy.Computer uit, dat haar volgens New York Magazine de titel ‘Warhol van het YouTube-tijdperk’ opleverde. Ze werkte samen met Diplo en Grimes en pre senteerde in 2021 haar vierde album Flux. Melkweg, 2 december

MARMOUCHA ORCHESTRA & AVISHAI DARASH

Diep geraakt door zijn reis en het overlijden van zijn moeder schreef Avishai ‘Andalusian love song’: een muzikaal spektakel over ontdekking, verlies en we dergeboorte.

vr 16 december 20:00, DeLa Mar, € 24,50

THE LASSES - WINTERSONGS

Sophie Janna en Margot Merah zingen verhalen over liefde en dood zonder pretentie en vol humor en muzikaliteit. Speciaal voor de decembermaand hebben zij een sfeervol winterprogram ma samengesteld waarbij Ierse en Schotse nummers afgewisseld worden met wintersongs.

za 17 december 20:00, Het Concertgemaal, € 15,- t/m € 21,50

BADFLOWER

Badflower is een van L.A.’s meest besproken opkomende rockbands. Afgelopen jaar kreeg hun goed ontvangen debuutal bum een geslaagd vervolg met de release van ‘This Is How The World Ends’.

zo 18 december 20:00, Melk weg, € 23,-

MAESTRO MIKELEINZEL GANGSTER

PETER SOMUAH GROUP

De jonge trompettist Peter Somuah is afkomstig uit Ghana en gevestigd in Rot terdam. De autodidact ont wikkelde zijn trompetspel door eindeloos te luisteren naar zijn helden Miles Davis en Roy Hargrove. Recente lijk won hij een Edison Jazz Award voor zijn debuutal bum Outer Space vol dans bare grooves met sporen van jazz, funk, elektroni sche muziek, West-Afri kaanse stijlen en traditione le Ghanese ritmes. Bimhuis, 4 januari

zo 11 december 14:30, Wester kerk Amsterdam, € 18,-

NADA SURF

De alternatieve rockband Nada Surf uit New York is bekend van nummers als ‘When I Was Young’, ‘Always Love’ en ‘Some thing I Should Do’. In de loop der jaren schreef de band maar liefst negen goed ontvangen stu dioalbums, waarvan ‘Never Not Together’ uit 2020 de laatste is. di 13 december 19:30, Paradi so, € 20,-

JAZZ ORCHESTRA OF THE CONCERTGEBOUW & GUESTS - SWINGING HOLIDAYS

Traditiegetrouw geeft Jazz Or chestra of the Concertgebouw een kerstconcert. Het orkest, meermaals uitgeroepen tot de beste en meest swingende Nederlandse bigband, ontvangt speciale gasten en speelt het bes te jazz- en soulrepertoire dat het orkest te bieden heeft. di 13 december 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 38,-

THE KIK - THE KIK HERTAALT EUROVISIE

Van Abba tot France Gall, van

VANESA AIBAR + ENRIC MONTFORT

Flamencodanseres Vanesa Aibar heeft samen met slag werker Enric Monfort een nieuw werk gemaakt. La Reina del Metal is een mee slepende voorstelling die de relatie tussen beweging, flamencoritmes en geluid onderzoekt. Een rite de pas sage vol metalen percussie en flamencoritmes die de toeschouwers via een sur round soundscape helemaal onderdompelt als in een ceremonie. Muziekgebouw aan ‘t IJ, 21 januari

The Common Linnets tot Dana International. Stuk voor stuk briljant bewerkt en vol vuur vertolkt in een avondvullende adembeneming. wo 14 december 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 26,50

THE VISUAL

The Visual is een Amsterdamse/ Antwerpse band, opgericht door Anna van Rij. Met hun emotie volle en sferische songs laat de band zich inspireren door arties ten als Nick Cave, Jeff Buckley, Wolf Alice en The Doors. The Visual brengt een speciale album releaseshow. do 15 december 19:00, Melk weg, € 15,55

ANNE SOLDAAT

De Nederlandse gitarist, zanger en songwriter Anne Soldaat is terug met zijn nieuwe album ‘Facts & Fears’ en klinkt als her boren. Te horen is hoe Soldaat en zijn band vol overgave en plezier spelen en dat alles is dan weer vakkundig vastgelegd door Pablo van de Poel van DeWolff. vr 16 december 21:00, Paradi so, € 15,-

Wiebe Eijhusen toont als Mae stro Mikel aan hoe ontroerend rap kan zijn. Met originele, gevatte en persoonlijke teksten. Zijn repertoire is gevarieerd, van kleine persoonlijke songs tot stevige boom bap hiphop, maar gaat altijd over onderwerpen waar hij liever niet over praat. 20 t/m 23 december en 27 t/m 30 december diverse tijden, TapasTheater, € 10,-

SOWETO GOSPEL CHOIR

Het Soweto Gospel Choir heeft meerdere Grammy’s gewonnen en werkte samen met grote ar tiesten als Queen, U2, Beyoncé, Stevie Wonder, Aretha Franklin en Anastacia. Een kleurrijk en energiek muziekspektakel van het beste gospelkoor ter wereld met authentieke Zuid-Afrikaanse dans en prachtige harmonieën. ma 26 december 15:30, DeLa Mar, € 37,50

DICK DE GRAAF QUARTETFESTIVE

Dick de Graaf staat internati onaal bekend als een bevlogen en avontuurlijke saxofonist met een tijdloze warme toon. Dit jaar ontving hij de Edison Oeuvre prijs voor zijn bijdrage aan de Nederlandse jazz in de afgelopen veertig jaar. Het Dick de Graaf Quartet zal onder meer stukken spelen van het album ‘Festive’. do 29 december 20:30, Bim huis, € 16,-

TIM KNOL & THE WANDE RING HEARTS

Tim Knol & The Wandering Hearts komt voort uit de liefde voor Americana en rockbands uit de jaren zestig en zeventig, na tuurlijk met Tim zijn eigen twist. Zijn nieuwe album over verande ring getiteld ‘Lightyears Better’ gaat over een periode waarin Tim het roer totaal omgooide en zichzelf opnieuw uitvond. za 07 januari 20:30, Paradiso, € 15,-

SJORS VAN DER PANNE

De Amsterdamse zanger Sjors van der Panne groeide op met de muziek van onder andere Ram ses Shaffy en Liesbeth List en staat bekend om zijn heldere en

krachtige stemgeluid en zijn vermogen om de emotie en melancholiek uit zijn muziek voelbaar over te brengen op zijn publiek. zo 08 januari 20:30, Paradiso, € 15,-

FUSE - FUSE 10 JAAR

Fuse bestaat 10 jaar. De formatie viert dat met een energiek en verrassend concert met muziek en anekdotes uit de begintijd, bijzondere covers, vergeten stukken en hoogtepunten uit hun televisieoptredens bij Podium Witteman. di 10 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 26,50

METROPOLE ORKEST + KHALID IZRI - AMAZIGH NIEUWJAAR

Het Metropole Orkest en de legendarische en sociaal geëngageerde zanger en multi-instrumentalist Khalid Izri vieren Yennayer, het Amazigh Nieuwjaar, waarmee in heel Noord-Afrika de culturele identiteit van de Imazighen (Berbers) wordt geëerd. vr 13 januari 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 26,50 t/m € 33,-

ERIC VLOEIMANS - WILD PORT OF EUROPE

Eric Vloeimans werd uitgenodigd de muziek te maken voor de nieuwe film van Willem Berents, ‘Wild Port of Europe’, die gaat over dieren die leven in de Rotterdamse haven. De muziek ondersteunt de beelden, maar die mag zelf daarnaast ook ten volle excelleren in sfeervolle havenbeelden en pakkende melodieën bij de dieren.

za 14 januari 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 22,-

RAY FUEGO

Rayvel Pieternella, beter bekend onder artiestennaam Ray Fuego, is een Nederlands rap- en punkartiest. Hij is tevens frontman van het hiphopcollectief Smib. De veelzijdige, ruige en altijd gewaagde artiest heeft zichzelf meerdere keren opnieuw uitgevonden als deel van verschillende formaties en brengt een energieke show.

za 14 januari 19:00, Melkweg, € 20,15

DUTCH JAZZ COLLECTIVE FT. BENJAMIN HERMAN EN JAN VAN DUIKEREN

Dutch Jazz Collective, opgericht in Rotterdam, herbergt vele jonge talenten uit de Nederlandse jazzwereld. Het eerste album ‘Generations’ bestaat dan ook uit composities van drie generaties jazzmusici uit de Maasstad, van oudgediende Ab Schaap tot bandleden Jesse Schilderink en Tom Ridderbeekx. Ook de twee speciale gasten, Benjamin Herman en Jan van Duikeren, droegen hun steentje bij. zo 15 januari 14:30, Bimhuis, € 18,-

JEROEN KRAMER

Jeroen Kramer presenteert zijn nieuwe album Tuuk. Een verzameling eigenzinnige (Nederlandstalige) nummers waarmee Jeroen de toehoorder rondleidt door zijn binnen- en buitenwereld; een volstrekt eigen wereld, waarin het publiek desondanks verrassend vaak zichzelf tegenkomt, over seks, geld, de liefde, het woelige wereldtoneel en de dood.

do 19 januari 20:00, Melkweg, € 20,15

CLUBBING

GOWTU TAPU YARI

Gowtu Soundsystem brengt een

CLUBS

DE NATIONALE OPERATURANDOT

Prinses Turandot legt iedere huwelijkskandidaat die naar haar hand durft te dingen drie onmogelijke raadsels voor. Als ze niet de juiste antwoorden geven, volgt een bloederige publieke executie. In Puccini’s bekende en geliefde opera gaat prins Calaf niettemin de uitdaging aan. 02 december t/m 30 december diverse data en tijden, Nationale Opera & Ballet, € 28,- t/m € 185,-

DUDOK QUARTETREFLECTIONS

Jazztrio

‘akoestische elektronica’ en ligt ergens in het midden tussen jazz, minimal, triphop, rock en klassieke muziek, geïnspireerd door uiteenlopende artiesten, van Aphex Twin en Squarepusher tot Philip Glass en glitchy soundtracks van films en games.

Paradiso, 19 december

SHYGIRL

De Britse rapper en dj Blane Muise, aka Shygirl, is alles behalve verlegen.

Als mede-oprichter van het experimentele Nuxxe-collectief uit Londen maakt ze muziek met elementen uit hiphouse, industriële hiphop, grime en gedeconstrueerde clubmuziek. Afgelopen jaren werkte Shygirl nauw samen met producers als Arca, Sophie en Sega Bodega. Onlangs presenteerde ze haar debuutalbum Nymph met de singles Firefly, Come for me en Coochie.

Melkweg, 7 december

mix van Kawina, Hiphop, Urban, Afrobeat en Awasa, ondersteund door live percussie. De crew mixt tijdens hun clubavonden Surinaamse muzikale invloeden en favoriete urban tracks. Deze unieke mix wordt “Sub’Burban” genoemd.

vr 02 december 23:59, Melkweg, € 17,25

JOOST VAN BELLEN GAAT DOOR

Na van Bellen’s gigantische knalfestijn op Ade staat het volgende feest alweer voor de deur: Joost van Bellen gaat door met zijn zelfbenoemde genres potten-en pannentechno, weirdohouse en electroclash 2.0 én met electro-legende Erol Alkan, hard-dance vlamkoningin Taahlia uit Glasgow en Amir.

vr 02 december 23:59, Melkweg, € 23,-

AMAPIANONL

Amapiano is de term die wordt gebruikt om Zuid-Afrika’s snelst groeiende electronic music movement te beschrijven. Amapiano, ontstaan in 2016, is een medley van deep house, jazz, kwaito en loungemuziek.

vr 16 december 23:59, Melkweg, € 13,80

NO PLEXUS

No Plexus is een elektronisch duo bestaande uit vocalist/componist Bec Plexus en producer No Compliments. Hun muziek en performances laat zich omschrijven als ‘genre-queer’: intuïtief pikken ze van allerlei stromingen wat mee en tegelijk horen ze nergens bij. Het aankomende nieuwe project en album Gen_Y omschrijft het duo zelf als een experimentele elektronische pop-opera bestaande uit acht songs. Muziekgebouw aan ‘t IJ, 18 januari

EMO NIGHT MAINLAND

Tijdens Emo Night Mainland gaan de dj’s terug naar vroegere tijden, ergens rond 2008. De tijd met geblokte Vans, roze haarspeldjes in zwart haar en posters van Fall Out Boy en Paramore aan de muur.

vr 23 december 19:00, Melkweg, € 14,40

TIKTAK NEW YEARS EVE

Naast de bekende countdown, de beste hits van het afgelopen jaar met Antoon, Bilal Wahib, Flemming, Kevin, Kris Kross Amsterdam, Cristian D, Idaly en vele anderen.

za 31 december 22:00, AFAS Live, € 54,- t/m € 127,-

KLASSIEK

THOMAS HAMPSON + WOLFRAM RIEGER - VRIJHEID! Een van de grootste baritons van de afgelopen veertig jaar Thomas Hampson geeft met pianist Wolfram Rieger het begrip vrijheid gestalte in liederen van onder anderen Mahler, Zemlinsky en Amerikanen als Ives, Bernstein en Higdon.

vr 02 december 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 39,-

Het Dudok Quartet presenteert het nieuwe album ‘Reflections’, met daarop het 5e Strijkkwartet van Dmitri Sjostakovitsj en het 4e Strijkkwartet van GraÐyna Bacewicz, aangevuld met gloednieuwe arrangementen van pianomuziek van Sjostakovitsj. vr 02 december 20:00, Amstelkerk, € 12,50

SEBASTIAAN KEMNERHARMONY OF SPHERES

Trombonist Sebastiaan Kemner laat de zangerige, intieme kant van zijn instrument horen. In ‘Harmony of Spheres’ brengt hij met muziektheatercollectief Silbersee werken uit de renaissance en onze eeuw. za 03 december 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 23,-

KIAN SOLTANI EN RADIO FILHARMONISCH ORKESTSCHUMANNS CELLOCONCERT

Kian Soltani soleert bij het Radio Filharmonisch Orkest in Schumanns lyrische en soms onstuimige ‘Celloconcert’. Karina Canellakis leidt Bartóks speelse en dansbare ‘Concert’ voor orkest. zo 04 december 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 25,-

QUARTET WITH A TWIST Quartet With A Twist met Karina Sosnowska (viool), Ingel Mattas (viool), Lilian Haug (altviool) en Ebony Lim (contrabas), is een strijkkwartet gevestigd in Amsterdam. Het kwartet bestaat uit studenten van verschillende conservatoria in Nederland. di 06 december 20:00, Oosterkerk, € 6,- t/m € 12,-

BORODIN QUARTET - HAYDN, BORODIN EN SJOSTAKOVITSJ

Het legendarische Borodin Quartet in een lyrisch werk van hun naamgever: het Tweede strijkkwartet. Ook speelt het viertal fris en jazzy werk van respectievelijk Haydn en Sjostakovitsj. do 08 december 20:15, za 10 december 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 44,-

CONCERTGEBOUWORKEST EN THOMAS ADÈSSTRAVINSKY

Thomas Adès leidt een programma vol verleidelijke klanken en halsbrekende virtuositeit met een hoofdrol voor Kirill Gerstein en muziek van Krausas, Liszt, Stravinsky en Adès. 08 t/m 09 december 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 26,-

KAMERKOOR VOCOZABRIGHT STARS SINGING

Kamerkoor Vocoza brengt een sprankelend en hoopvol adventsprogramma met klassieke en moderne koormuziek. za 10 december 20:15, Dominicuskerk, € 12,50 t/m € 15,-

CAFÉ DES CHANSONS & CHARLOTTE HAESENFRANSTALIGE KERSTKLASSIEKERS

Voor dit speciale kerstconcert brengt zangeres Charlotte Haesen samen met de strijkers van het Tobalita Kwartet de mooiste Franstalige winterklassiekers van onder anderen Barbara, Brel, Gainsbourg, Brassens en Piaf. za 10 december 15:00, De Waalse Kerk, € 25,-

BOI AKIH - ADVENTSCONCERT

Een vernieuwende, swingende en actuele uitvoering van de ‘Messiah’ van Händel door Monica Akihary (zang), Niels Brouwer (gitaar), Sekou Dioubaté (kora) en Saskia Meijs (altviool). zo 11 december 16:45, Geelvinck Salon / Luther Museum, € 15,-

THE GESUALDO SIX - HOOP EN PERSPECTIEF

Het ensemble The Gesualdo Six en dirigent Owain Park gaan terug naar de advent- en kersttijd in Europa van lang geleden, van volkse carols tot plechtig stralende motetten. Met muziek van Pärt en Harveys markante ‘The Annunciation’ is er ook verbinding naar de dag van vandaag. wo 14 december 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 30,50

NIEUWE NOTEN AMSTERDAMBRASS DOUBLE BILL

Nieuwe Noten Amsterdam biedt een podium aan hedendaagse kamermuziek. Deze editie is een double bill met solo’s van Melvyn Poore op Tuba en Nuno Silva op saxofoon met op het programma onder meer ‘Bug’ van Bruno Mantovani, ‘Alter Ego’ van George Aperghis en ‘Hard’ van Christian Lauba. vr 16 december 15:00, Plein Theater, € 4,50 t/m € 17,50

CARLOS MARIN RAYO

Ontdek nieuw talent in deze serie van Stadsherstel en het Conservatorium. Deze editie met pianist Carlos Marin Rayo. vr 16 december 15:00, Oosterkerk, € 6,- t/m € 12,-

KERSTCONCERT ENGELSE KERK

Het Amsterdamse klassieke Plantagekoor voert onder leiding van dirigent Bert ‘t Hart het dynamische ‘Gloria’ uit van Francis Poulenc. Solist is Ireen van Bijnen (sopraan) en de pianist is Rocus van den Heuvel. Verder op het programma: Franse traditionele kerstliederen.

za 17 december 15:15, De Engelse Kerk, € 15,- t/m € 20,-

CHARLOTTE STOPPELENBURG EN JEROEN SARPHATI –ADVENTSCONCERT

Alt-mezzo sopraan Charlotte Stoppelenburg en pianist Jeroen Sarphati brengen een adventsconcert met werken van onder anderen de Italiaan Respighi en de Nederlander Jan den Boer. zo 18 december 16:45, Geelvinck Salon / Luther Museum, € 15,-

CLARON MCFADDEN + ALEXANDER MELNIKOVVOX HUMANA

Zangeres annex stemkunstenaar Claron McFadden is al decennia een vaste waarde in de nieuwste muziek, geroemd om haar virtuoze beheersing en haar intense zeggingskracht. Met pianopoëet en geestverwant Alexander Melnikov brengt McFadden een bont programma van 20e-eeuwse

JON SHARD

GOGO PENGUIN

GoGo Penguin uit Manchester bestaat uit pianist Chris Illingworth, bassist Nick Blacka en drummer Rob Turner. Het unieke geluid van de band wordt door het drietal zelf beschreven als

THE

Sistershoop bouwt voort op Framis’ fascinatie voor het menselijk bestaan binnen de hedendaagse stedelijke sa menleving, waarin overprikke ling en ongelijkheid helaas al omtegenwoordig zijn. Framis wil vooral de aandacht vesti gen op de mentale en fysieke toestand van vrouwen in deze maatschappij.

The Affairs of Love, Kenneth Aidoo Willemsparkweg 64H t/m 15 januari

In deze debuut solo-expositie benadrukt Aidoo zijn interes se in ondervertegenwoordig de verhalen en posities van Zwarte mensen. Zijn portret ten verbeelden personen in de samenleving, met bijzon dere belangstelling voor de kleuren die worden gebruikt om de Zwarte huid te be schrijven.

Door verwijzingen naar 2001 - van Fourniers beeld van een Space Odyssey-kostuum tot Inez & Vinoodhs afbeelding van de iconische rode Djinnstoel - te combineren met een reeks associaties, draaien de tentoongestelde werken op speelse wijze rond.

GRIMM

a pearl caught between my

Cudahy Keizersgracht 241 t/m 22 december

Cudahy reflecteert in zijn nieuwste werken op de the ma’s mens en natuur en hun onderlinge relatie. Hij vertaalt de traditie van zeventien de-eeuwse Vlaamse land schapsschilderkunst naar het hedendaagse, door zijn figuren in een overmaat aan natuurlijke elementen te plaatsen.

Samenstelling door: Amsterdam Art – connecting art and the city Amsterdam Art bevordert samenwerking tussen kunstinstellingen en promoot de meest toonaan gevende kunstenaars en tentoonstellingen in Amsterdam. Zie het actuele aanbod van de 66 deelnemende organisaties op amsterdamart.com

vocale composities. do 22 december 20:15, Mu ziekgebouw aan ‘t IJ, € 29,50

KERST MET FRANCIS

Operadiva Francis van Broekhui zen presenteert een muzikale en komische Kerstvertelling waarbij de meest beroemde Kerstsongs worden verweven met klassieke liederen. Begeleid door pianist Gregor Bak, een talentvol zang kwartet en 2 doorgewinterde topmusici.

vr 23 december t/m 06 januari diverse data en tijden, Beurs van Berlage, € 59,- t/m € 74,-

MERAIN - A CELTIC

THE PERFORMING COMPOSER

&

COLOURFUL CHRISTMAS

Kerstmuziek uit alle windstreken uitgevoerd door het Amsterdam se ensemble Merain. Het trio brengt een ode aan de verschil lende culturen die Amsterdam rijk is en speelt muziek uit o.a. Ierland, Duitsland, het Mid den-Oosten, Zweden, Frankrijk, Bulgarije en Zuid-Amerika. zo 25 december 14:00, Ui lenburger Sjoel, € 12,50 t/m € 20,-

MET BACH HET JAAR UIT!

Op de een na laatste dag van december vindt weer het tradi tionele concert ‘met Bach het jaar uit’ plaats. De gelauwerde Alkmaarse organist Pieter van Dijk brengt een gevarieerd Bach programma op het historische Duyschot orgel. vr 30 december 20:00, Wes terkerk Amsterdam, € 12,50

JAAP VAN ZWEDEN EN HET CONCERTGEBOUWORKESTWAGNER

Jaap van Zweden leidt een concertante uitvoering van het stormachtige eerste bedrijf van ‘Die Walküre’, ingeleid door een nieuw klarinetconcert van de Brits-Amerikaanse componist Anna Clyne.

05 t/m 06 januari 20:15, zo 08 januari 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 26,-

MOMO + MARI KODAMAVAN BACH TOT EÖTVÖS

De Japanse pianozussen spelen modernistisch werk van Peter Eötvös, Mozarts enige sonate voor twee piano’s en Regers bril jante variaties over een thema uit Mozarts ‘Elfde pianosonate’. Aangrijpend zijn de bewerkin gen voor piano vierhandig van de Bachkoralen die György Kurtág maakte.

za 07 januari 20:15, Muziek gebouw aan ‘t IJ, € 32,- t/m € 40,-

RENAUD CAPUÇON - MO

ZART

Violist Renaud Capuçon in een dubbelrol als dirigent van het Or chestre de Chambre de Lausan ne. Op het menu staan lyrische en gepassioneerde werken van Mozart.

zo 08 januari 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 25,-

QUATUOR DANEL + QUATUOR VAN KUIJKDUBBEL KWARTET

De twee kwartetten spelen drie overtuigende jeugdwerken, waarvan twee strijkoctetten en een strijksextet waaronder Men delssohns Octet en Schönbergs ‘Verklärte Nacht’ wo 11 januari 20:15, Muziek gebouw aan ‘t IJ, € 33,50 t/m € 42,-

Calefax (foto) en componist/pianist Rembrandt Frerichs del en een fascinatie voor muziek uit de 17e eeuw, de periode waarin de componist ook vaak de uitvoerder was. Veel 17eeeuwse componisten gaven hun stukken vorm door deze al spelend te laten ontstaan. Calefax en het Rembrandt Trio spelen op de grens van de compositie en improvisatie, in nieuw gecomponeerd werk en dat van oude, veelal minder bekende meesters. Muziekgebouw aan ‘t IJ, 15 januari

NEDERLANDS BLAZERS

VAATWASSER

De handleiding van een vaatwasser, een kinderd agverblijf en Tonnie Tonijn. De Betoverde Vaatwas ser van de Nederlandse componist Reza Namavar voor het Amstel Quartet en tenor Marcel Beekman (foto) is niet alledaags. De radiofonische mini-opera is absurdistisch maar tegelijk ertijd muzikaal modern en toch klassiek qua stemge bruik. De Waalse Kerk, 9 december

MÄKELÄ EN HET CONCERT GEBOUWORKEST - STRAUSS’

ALPENSINFONIE

De Finse dirigent en cellist Klaus Mäkelä leidt Strauss’ kleurrijke bergbeklimming en een nieuw werk van Jimmy López. Cellist Sol Gabetta soleert in Blochs ‘Schelomo’.

do 12 januari 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 26,-

CHANNA MALKIN

Sopraan Channa Malkin zingt gedichten van Anna Akhmatova en Gabriela Mistral, over moeder schap en vrouw-zijn. Met pianist/ klavecinist Artem Belogurov en een klein barokensemble brengt ze werken van onder anderen Monteverdi, Strozzi, Tavener en Weinberg.

vr 13 januari 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 23,-

DE NATIONALE OPERAGIULIO CESARE

Macht en liefde staan centraal op het Egyptisch-Romeinse strijd toneel in Händels Giulio Cesare. Na zijn veelgeprezen regie van Rudi Stephans opera ‘Die ersten Menschen’ buigt regisseur Calix to Bieito zich over een heel ander

ENSEMBLE - NIEUWJAARS CONCERT 2023

De Nieuwjaarsconcerten van het Nederlands Blazers Ensemble zijn net zo on losmakelijk verbonden met nieuwjaarsdag als skischans springen en de Weense wals. Een verrassend muzikaal feestje, met onverwachte gasten, bijzondere verhalen en nieuwe composities van jonge componisten. ‘Een genre overstijgend muziek feest zonder weerga’, aldus het Parool. Het Koninklijk Concertgebouw, 1 januari

familiedrama met een politieke dimensie. ma 16 januari t/m za 28 januari diverse data en tijden, Natio nale Opera & Ballet, € 19,- t/m € 145,-

JESS GILLAM

De jonge saxofoniste Jess Gil lam is een echte duizendpoot. De Britse speelt een zeer breed repertoire aan saxofoonwerken en is ook nog radiopresentator. Haar eerste cd kwam uit bij Decca. Niet alléén klassiek: van Marcello en Sjostakovitsj tot Da vid Bowie en Kate Bush. wo 18 januari 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 24,-

JANINE JANSEN EN HET CONCERTGEBOUWORKESTMOZART

De Nederlandse violiste Janine Jansen soleert in Mozarts ‘Vierde vioolconcert’, waarna de levende legende Herbert Blomstedt voorgaat in Bruckners geliefde ‘Vierde symfonie’.

19 t/m 20 januari 20:15, zo 22 januari 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 36,-

UPSTREAM GALLERY

Sisterhoop, Alicia Framis Kloveniersburgwal 95 t/m 17 december

HAMA GALLERY

RAVESTIJN GALLERY Westerdok 824 I’m Sorry Dave, Vincent Four nier, Inez & Vinoodh, Bownik, Martina Sauter and Philippe Braquenier t/m 7 januari

teeth, Anthony

MARCEL BEEKMAN & AM STEL QUARTET - DE BETO VERDE

CALEFAX + REMBRANDT TRIO - THE COMPOSING PERFORMER,

DOULCE MEMOIREDIE ALLERBESTE ZEIT

’Die allerbeste Zeit’ bestaat uit repertoire dat is samengesteld door de drie dirigenten die Doulce Mémoire de afgelopen vijftig jaar hebben geleid: Koen Vermeij, Gilles Michels en Felix van den Hombergh. za 21 januari 20:15, Dominicuskerk, € 20,- t/m € 22,50

EEUWFEEST SIMEON TEN HOLT

Jeroen en Sandra van Veen vieren het eeuwfeest van Simeon ten Holts geboortedag en eren hem samen met het LP Duo in ‘Canto ostinato’ achthandig. di 24 januari 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 21,-

DANIEL REUSS - BACHS MAGNIFICAT

Daniel Reuss, Nederlands meest gevierde koordirigent, leidt het Nederlands Kamerorkest en Cappella Amsterdam in een concert vol Bach, met als hoogtepunt het majestueuze ‘Magnificat’. ma 30 januari 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 22,50

TONEEL & THEATER

LAURA VAN DOLRONDE UITNODIGING

Laura van Dolron staat bekend om haar eigen gecreëerde genre stand-up philosophy waarmee ze persoonlijke, herkenbare en intieme voorstellingen maakt. ‘De Uitnodiging – turn the shit into gold’ is een warm bad met humor en poëzie waarin we met plezier onze pijn omarmen en ontdekken dat pijn schoonheid is.

01 t/m 03 december 20:30, Frascati, € 14,-

&BRAKEMA PRODUCTIESISOTOPIA

Europa 2034 - Door een ongekende crisis raken Valerie en Bas hun baan, huis en hoop kwijt. Net als veel anderen zijn ze in de steek gelaten door de samenleving en wonen ze in hun auto, op de vlucht voor schuldeisers. ‘Isotopia’ is een indringend en menselijk science-fiction verhaal in de stijl van Black Mirror, geïnspireerd op werken van Margaret Atwood en George Orwell en hedendaagse denkers als Bas Heijne en Ramsey Nasr.

01 t/m 03 december 20:30, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 21,50

INGMAR HEYTZE, OLIVIER DIEPENHORST EN ABKE HARING - DE WANEN

In een maatschappij die meer focust op successen dan kwetsbaarheid maken Ingmar Heytze, Olivier Diepenhorst en Abke Haring een voorstelling die ruimte geeft aan de onaangepaste geest. Over de vrijheid van fantasie en de realiteit van onze verbeelding.

01 t/m 17 december, diverse data 12:30, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 19,50

ITA ENSEMBLE - AGE OF RAGE

In ‘Age of Rage’ vertelt Ivo van Hove een oerverhaal van hoe wraak opeenvolgende generaties achtervolgt en ten gronde richt. De voorstelling laat de mechanismen, onontkoombaarheid en uitzichtloosheid zien van een cirkel van geweld.

02 december t/m 11 december, diverse data en tijden, ITA, € 15,50 t/m € 42,50

LIKEMINDS/ DILAN YURDAKUL - DOOR

DE SCHADUW HEEN

‘Door de Schaduw Heen’ is een heftig poëtisch en muzikaal portret van een jonge Nederlandse vrouw met wortels in Turkije die nergens thuis is: die zich overal verloren voelt en bovendien worstelt met haar bipolariteit. Actrice en theatermaakster Dilan Yurdakul dendert door haar gedachtewereld van het ene uiterste naar het andere. Tevergeefs op zoek naar houvast, naar identiteit. In een voortdurende poging om met zichzelf samen te vallen. vr 02 december 21:00, Podium Mozaïek, € 13,-

HET NATIONALE THEATERDE JAREN

In ‘De jaren’, naar het succesvolle boek van Annie Ernaux, vertellen vijf actrices samen het leven van één vrouw. De nieuwste voorstelling van regisseur Eline Arbo bij Het Nationale Theater heeft een all-female topcast bestaande uit Hannah Hoekstra, Nettie Blanken, Tamar van den Dop, Mariana Aparicio en June Yanez.

za 03 december 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 22,-

THEATER TERRA - RAPUNZEL DE MUSICAL

Een sprookjesachtige familievoorstelling over een meisje met heel lang haar, dat in een hoge toren woont. Van de bekroonde makers van ‘Kikker’, ‘Sneeuwwitje’ en ‘De tovenaar van Oz de musical’.

zo 04 december 13:30, DeLaMar, € 15,-

SINTERKLAAS EN DE BRULLENDE BIJ! (4+)

Betty de Brulbij doet haar uiterste best om mooie Sinterklaasliedjes te zingen, maar....de Sint schrikt zich een hoedje! Een grappige voorstelling door gastspeler Marloes Gies van Lulu’s poppentheater.

zo 04 december 13:00, Poppentheater Koos Kneus, € 6,- t/m € 8,-

THEATER ROTTERDAM / ERIK WHIEN - VERDRIET IS HET DING MET VEREN

Acteurs Jacob Derwig, Jesse Mensah en Romijn Scholten brengen een groots verhaal over ouders en kinderen, onvoorwaardelijke liefde, rouw en een kraai. Naar de succesvolle debuutroman van de Londenaar Max Porter. di 06 december 20:00, ITA, € 10,- t/m € 38,50

MANON & RICK - KØT KAST

Lynn en Chris gaan samenwonen en staan voor dé ultieme relatie-test: het in elkaar zetten van een Ikea-kast. Een herkenbare voorstelling vol muziek, gespeeld en gemaakt door Manon Piket en Rick van Stalle.

07 t/m 18 december, diverse data en tijden, TapasTheater, € 10,-

BENJAMIN VERDONCK / TONEELHUIS

De voorstelling ‘De tijger eet de zebra en de vogel vliegt verschrikt weg’ is een betoverende choreografie van levensgrote, bewegende objecten, vormen en vlakken. 08 t/m 09 december 20:00, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, € 18,-

WALDEMAR TORENSTRA, ASTRID VAN ECK, VINCENT CROISET, E.A. - MOMENTUM ’Momentum’, een theaterstuk

THEATER

Maar wat er ook gebeurt er klinkt muziek is het refrein van Wintertenen, luizen en eczeem, de tyfus en de kanker en de griep van Ischa Meijer, Olga’s lievelingslied. Het werd de titel van dit programma van actrice Olga Zuiderhoek, en pianist Gerard Bouwhuis, over muziek uit haar 20e eeuw. Totaaltheater op 5 vierkante meter: tekst, muziek en beeld, vaak grappig, soms woestmakend droevig, maar hoe dan ook: er klinkt muziek! Muziekgebouw

verliezen. Door opnieuw een dagboek bij te houden probeert Hendrik grip te blijven houden op het leven en dat zorgt voor grappige en aangrijpende momenten. 20 t/m 23 december 20:00, DeLaMar, € 22,50

OTTOLIEN BOESCHOTEN EN GEROLD GUTHMAN - FAMILIE WOLF KOMT HIER WONEN

Een interactieve en filosofische familievoorstelling over broer en zus Wolf, die op zoek naar een leefgebied per ongeluk op de speelvloer van een theater belanden.

di 27 december 13:30, di 27 december 16:00, DeLaMar, € 16,50

THEATER ARTEMIS, HETPALEIS EN HET ZUIDELIJK TONEELEEN LEUK AVONDJE UIT

In deze voorstelling lopen de emoties hoog op. Verdriet, angst, liefde, schaamte, blijdschap en eenzaamheid krijgen allemaal hun eigen spetterende shownummer in een gefluisterde musical over alles wat ingewikkeld is in het leven.

wo 28 december 15:00, Meervaart Theater, € 20,-

ITA ENSEMBLE / LUK PERCEVAL - HET JAAR

VAN DE KREEFT

Regisseur Char Li Chung en schrijvers Sun Li en Tjyying Liu zijn restaurantkinderen van het eerste uur. Op de brokstukken van het Chinees-Indische restaurant gaan ze in deze ontwapenende voorstelling, gespeeld door Charlotte Ha en Mei Ling Wan-Im, samen op zoek naar de wortels van hun bestaan. Hoe koester je het verleden, als je er eigenlijk alleen maar heel hard van wil wegrennen?

Bellevue, 11 januari t/m 5 februari

van Lot Vekemans, gaat over de achterkant van de politiek en machthebbers die niet mogen falen, passend in een tijd waarin populaire politieke dramaseries de mens achter de politicus laten zien. Een wereld vol intrige, vreemdgaan en spindoctors. za 10 december 20:15, Meervaart Theater, € 26,50

LOES LUCA - UIT HET HOOFD

Een door Maria Goos geschreven voorstelling over een vader met een geheim, een moeder die rust wil, een dochter die wil leven en een actrice die terugkijkt op haar leven.

13 t/m 18 december diverse tijden, DeLaMar, € 19,50

URLAND - UR

Performancecollectief Urland gaat in Ur terug naar de Ursprung, de oorsprong, het aller begin. Wat is onze beweegreden om te scheppen? Wat is de reden om te bewegen. Wat is het geheim van de kunst? Urland doet een poging het Oer-Ene te ontrafelen. Wat ligt er onder de oppervlakte van de mens? Wat maakt ons mens?

13 t/m 14 december 20:30, Frascati, € 14,- t/m € 19,-

KOZLOWSKA - DEAD SKIN

Op de brandstapel van haar eigen modeverslaving duikt theatermaker Maria Magdalena Kozłowska samen met jazzmuzikant Björk Delcroix Semey in de eenzaamheid van deze sprookjesachtige vuilnisbelt. De onverwachte ontmoetingen tussen objecten en de performers leiden tot levende sculpturen, zowel grappig als monsterlijk. De muziek, echo’s en loops, creëert een psychedelische soundscape verrijkt met hedendaagse klassieke muziek. Frascati, 1 t/m 10 december

TONEELGROEP OOSTPOOL / ABDEL DAOUDI - GESCHIEDENIS VAN GEWELD

Abdel Daoudi regisseert de toneelbewerking van ‘Geschiedenis van Geweld’, de tweede autobiografische roman van auteur Édouard Louis (o.a. Weg met Eddy Bellegueule). Dit stuk behandelt onderwerpen als sexueel (geweld) en legt het racisme, de homofobie en de obscure machtsstructuren bloot die zich diep geworteld hebben in onze maatschappij.

16 t/m 18 december diverse tijden, Theater Bellevue, € 12,t/m € 22,50

LICHTBENDE - RING RING ’Ring-Ring’ is een tekstloze voorstelling, een filmisch sprookje voor alle leeftijden met livemuziek, poëtische lichtbeelden en theater. zo 18 december 15:00, Plein Theater, € 4,50 t/m € 14,-

BEAU SCHNEIDER, LEENDERT DE RIDDER E.A. - HENDRIK GROEN - OPGEWEKT NAAR DE EINDSTREEP

In deze ontroerende komedie moet Hendrik constateren dat de tijd niet meer zo mild voor hem is: hij wordt steeds vergeetachtiger en begint het overzicht te

Luk Perceval bewerkte een van zijn lievelingsromans, ‘Het jaar van de kreeft’. Met deze bestseller uit 1972 slaagde Hugo Claus erin om een roman over de liefde te schrijven die zowel het diepzinnige als het banale omvat.

04 januari t/m 14 januari, diverse data 20:00, ITA, € 10,- t/m € 35,50

TG. WINTERBERG - AAN DE ANDERE KANT (4+)

Een beeldende voorstelling in een visuele wereld vol knotsgekke en over-de-top vooroordelen die eens van een andere kant bekeken mogen worden. Voor iedereen die net iets verder durft te kijken dan hun neus lang is. 04 t/m 05 januari 14:30, Theater De Krakeling, € 11,-

MAAS THEATER EN DANSTHE OZARD OF WIZ (9+)

In ‘The Ozard of Wiz’ keren 7 bijzondere mensen terug naar hun kindertijd, een tijd voor de schaamte. Allemaal hopen ze uiteindelijk bij The Ozard of Wiz te krijgen waar ze hun hele leven al naar op zoek zijn. 06 t/m 08 januari 14:30, Theater De Krakeling, € 12,-

JACQUELINE BLOM, MARK RIETMAN, BAS HOEFLAAK EN ANNICK BOER - FAMILIESPEL

’Familiespel’ is een gelaagde tragikomedie over het samengestelde gezin. Onder de ogen van de ex-partner krijgt de nieuwe relatie een heel andere glans; in aanwezigheid van de nieuwe partner blijkt de oude niet alleen deel van je verleden, maar ook deel van je identiteit. De rollen worden gespeeld door vier topacteurs met bijzondere dubbelrollen. zo 15 januari 15:00, Meervaart Theater, € 29,50

DE WARME WINKEL / SCHAUSPIELHAUS BOCHUMDE BUS NAAR DACHAU

In het oeuvre van De Warme Winkel gaan noodzaak en ernst hand in hand met humor en baldadigheid. Dit keer gaan Vincent Rietveld en Ward Weemhoff samen met Lieve Fikkers het gevecht aan met vijf Duitse acteurs van Schauspielhaus Bochum en

OLGA ZUIDERHOEK + GERARD BOUWHUIS - MAAR WAT ER OOK GEBEURT ER KLINKT MUZIEK

aan ‘t IJ, 5, 6, 29 en 30 december

CHAR LI CHUNG - HAPPY IN HOLLAND

MARIA MAGDALENA

BENNING & GLADKOVA

verhouden zich tot het onuitputtelijke verhaal van de tweede wereldoorlog.

17 t/m 20 januari 20:00, ITA, € 10,- t/m € 38,50

JEF VAN GESTEL & PETER VANDEMEULEBROECKEDEEG

De voorstelling ‘Deeg’ is een bespiegeling op hoe de mens voortdurend zijn wereld probeert vorm te geven en is na ‘Kadrage’ een nieuwe beeldende creatie van Peter Vandemeulebroecke en Jef Van Gestel op het snijvlak tussen beeldende kunst, performance en fysiek theater.

18 t/m 21 januari 20:00, Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond, € 16,-

ORKATER / GERY MENDESBORBOLETAS

’Borboletas’ is een solo van de uit Kaapverdië afkomstige muzikant/ acteur Gery Mendes, ontstaan vanuit gesprekken met zijn vader: Een muzikale dans kriskras door de tijd, langs de liefde, de misère van zijn jeugd, dienstplichtig vechten voor een regime dat zijn volk onderdrukt, langs het geweten, naar de vraag: was mijn vader een held of een verrader?

25 t/m 26 januari 20:30, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 20,50

FEIKES HUIS / TG WINTERBERG / MARLYN COETSIERALLES NAAR DE HEMEL

’Alles naar de Hemel’ gaat over het maken van een onmogelijke keuze tussen leven en dood en de onmenselijke zoektocht die daaraan voorafgaat. In een wonderlijke wereld, geschapen door magische poppen, livemuziek, stop-motion animatie en klei, gaan de aanstaande ouders te rade bij zichzelf.

27 t/m 29 januari diverse tijden, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 20,50

THEATER RAST - EUS

De voorstelling ‘Eus’ is gebaseerd op het gelijknamige boek van Özcan Akyol (columnist, radioen televisiemaker maar bovenal schrijver) en vertelt het verhaal van Eus, zoon van een gastarbeider. De voorstelling ‘Eus’ wordt, de stijl van de Servische filmregisseur Emir Kusturica volgend, een tragikomische muzikale voorstelling met kleurrijke personages en livemuziek.

za 28 januari 21:00, Podium Mozaïek, € 13,50

ABDELKADER BENALIMOEDER EN ZOON

Abdelkader Benali schildert een portret van de universele band tussen Moeder en zoon. Humorvol en vol poëzie.

zo 29 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 22,50

THEATER OOSTPOOLDETECTIVE MONCLER

Jan Hulst en Kasper Tarenskeen vormen een eigenzinnig schrijfen regieduo. Hun werk kenmerkt zich door absurditeit en een eigen taal, waarmee zij naadloos de stem van nu weten te vangen. Even tragisch als maatschappelijk urgent, met een hoge grapdichtheid. Met ‘Detective Moncler’, gespeeld door Susan Visser, creëren zij voor het eerst een echte thriller. Een filmische mix van komedie en bloedstollende spanning.

di 31 januari 20:30, Frascati, € 14,- t/m € 19,-

DANS

HET NATIONALE BALLETTHE SLEEPING BEAUTY

De Frans-Russische choreograaf Marius Petipa en componist Pjotr Iljitsj Tsjaikovski creëerden met ‘The Sleeping Beauty’ (1890) een van de grootste successen van het Russische klassiek-romantische ballet. Een kleine honderd jaar later bewerkte en regisseerde Engelsman Sir Peter Wright de productie voor Het Nationale Ballet, met groot respect voor het origineel. 20 december t/m 02 januari, diverse data en tijden, Nationale Opera & Ballet, € 25,- t/m € 107,-

CLUB GUY & RONI, NAVDHARA INDIA DANCE THEATRE EN SLAGWERK DEN HAAGFORTUNE

In de dansvoorstelling ‘Fortune’ gaat Club Guy & Roni samen met het Indiase Navdhara India Dance Theatre en Slagwerk Den Haag op zoek naar wat ons gelukkig maakt.

01 t/m 02 december 20:00, ITA, € 10,- t/m € 38,50

NEDERLANDS DANS

THEATER 2 - NOW HERE, NOW ALWAYS

Een strijkkwartet op het podium speelt muziek van Joseph Haydn, Ludwig van Beethoven en Franz Schubert, terwijl de dansers de instrumenten van het kwartet worden, wat resulteert in een ritmisch geheel.

07 t/m 09 december 19:30, ITA, € 13,- t/m € 43,50

SCAPINO BALLET ROTTERDAM - CASABLANCA

De film ‘Casablanca’, met Ingrid Bergman en Humphrey Bogart in de hoofdrollen, geldt als een van de beste films ooit. Choreograaf Ed Wubbe gebruikt het verhaal van de Hollywoodklassieker uit 1942 als basis voor een beeldende voorstelling over hartstocht, vrijheid en verlangen naar een betere wereld.

wo 14 december 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 30,50

IGONE DE JONGH - ZIN IN LIEFDE

Samen met talenten uit binnen- en buitenland danst prima ballerina Igone de Jongh een spannende en gedurfde mix tussen klassiek ballet en moderne theaterdans.

za 17 december 20:00, zo 18 december 14:00, DeLaMar, € 22,50

BALLET VAN VLAANDEREN

/ JOHAN INGER / JAN MARTENS - TEMPUS FUGIT EN FUTUR PROCHE

In ‘Futur Proche’ bouwt de Belgische choreograaf Jan Martens met vijftien dansers van Opera Ballet Vlaanderen, twee kinderen en klavecinist Goska Isphording aan een voorstelling over de nakende toekomst. Gewapend met een symbool van de menselijke heruitvinding zoekt Jan Martens naar alternatieven voor alomtegenwoordige, duistere toekomstbeelden.

21 t/m 22 december 19:30, ITA, € 13,- t/m € 38,50

MOHAMED YUSUF BOSS / LUNATICS POETS - LABA / SHADOW BOXER

In de jaarlijks terugkerende double bill ‘Club Invites’ nodigt dansgezelschap Club Guy & Roni veelbelovende makers met wie

DANS

/ LEGACY VARIATIONS

De Brit Dawson is een van de meest interessante en vernieuwende choreografen van zijn generatie. In zijn complexe, altijd door menselijke gevoelens geïnspireerde choreografieën vraagt hij totale overgave van zijn dansers, om zo hen mee te voeren naar een andere, poëtische, virtuoze realiteit. Naast de herneming van The Four Seasons creëert Dawson ook een nieuw ballet voor drie mannelijke dansers, Legacy Variations. Natonale Opera & Ballet, 8 t/m 16 december

JUNIOR COMPANY / HET

NATIONALE BALLET - BALLET BUBBLES

’Ballet Bubbles’ is een gevarieerd programma dat naast bekende klassiekers en hedendaagse werken ook wereldpremières van Wubkje Kuindersma en Joshua Junker bevat.

26 t/m 27 januari 20:00, ITA, € 13,- t/m € 43,50

ANTONIN RIOCHEOH GIRL!

Wat gebeurt er als het gordijn valt, de schijnwerpers uit gaan, de camera stopt en de deur van het appartement achter ons sluit? Twee jaar na het maken van zijn eerste solo OhBoy! maakt Antonin Rioche nu de vrouwelijke tegenhanger OhGirl!. Een intiem stuk over een danseres die bezwijkt onder de druk van het dagelijks leven, het thema burn-out en de last die we op onze schouders dragen.

Bellevue, 13 december

ze zich verwant voelt uit om een korte voorstelling te maken. In deze double bill staan choreografen Mohamed Yusuf Boss en het duo Anna Jacobs en Hanna van der Meer centraal. do 22 december 20:30, CC Amstel, € 18,50

CHARKOV CITY OPERA & BALLET - HET ZWANENMEER

In 1895 werd ‘Het Zwanenmeer’ opgevoerd in een bewerkte uitvoering door choreografen Pepita en Ivanov en componist Tsjaikovski. Petipa, grootmeester van de spitzentechniek, gaf veel aandacht aan fantasierijke spitzendansen voor de ballerina’s, met als absoluut hoogtepunt de 32 zogeheten fouetté’s van de Zwarte Zwaan. De duizelingwekkende techniek, gekoppeld aan de dubbelrol Odette/Odile, maakt dit ballet tot een vuurproef voor iedere ballerina. do 29 december 19:30, Meervaart Theater, € 35,-

PANAMA PICTURES / PIA MEUTHEN - THE MAN WHO FELL FROM THE SKY ’The Man who fell from the sky’ toont de mens die zich, zonder houvast of kompas, moet verhouden tot een omgeving die

AKRAM

KHAN COMPANY - JUNGLE BOOK REIMAGINED

In Akram Khan’s nieuwe dans-theaterproductie, gebaseerd op het originele verhaal van Rudyard Kipling’s familieklassieker, vinden Akram en zijn team de reis van Mowgli opnieuw uit door de ogen van een klimaatvluchteling. Een magische hervertelling door middel van dans en theater. Met originele muziek, tien internationale dansers en state-of-the-art animatie en visuals.

ITA, 25 t/m 28 december

aan verandering onderhevig is. Panama Pictures vervlecht dans, lucht- en vloeracrobatiek en live muziek tot een indringende en poëtische beeldenreeks met een grote fysieke lading, waarbij de kracht en kwetsbaarheid van het menselijk lichaam voorop staan. zo 15 januari 20:00, ITA, € 10,t/m € 32,50

ISH DANCE COLLECTIVEFTBLL - CAN YOU KICK IT ISH Dance Collective brengt een wervelende ode aan voetbal. Een internationale cast van freestyle voetballers, straatvoetballers en breakers knalt van het podium met flitsend voetenwerk, indrukwekkende powermoves en hypnotische danssequenties.

20 t/m 21 januari 19:30, Meervaart Theater, € 25,-

DE DANSERS - HOLD YOUR HORSES

’Hold Your Horses’ is een energiek en sensitief dansconcert over het verlangen naar houvast.

De Dansers vertellen hun verhaal met twaalf handen, inclusief bijbehorende lijven, en een paar gitaren.

di 24 januari 20:30, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 19,50

ISABELLE BEERNAERT

OXYTOCIN

’Oxytocin’ is een voorstelling van choreograaf Isabelle Beernaert (So you think you can dance) over het fenomeen huidhonger: het verlangen naar knuffelhormoon oxytocine.

do 26 januari 20:00, DeLaMar, € 22,50

SANDRA KRAMEROVA

DICTATORSHIP OF LOVE

Hoe kan toewijding, inzet en liefde een dictatuur worden? ‘Dictatorship of Love’ laat vrouwelijke lichamen zien die in hun kracht staan en zich overgeven, verscheurd tussen de propaganda en het protest, vrijheid en onderdrukking, liefde en overleven. do 26 januari 20:30, CC Amstel, € 18,50

LEINEROEBANA - SILENZIO

LeineRoebana verdiept zich in de beweegredenen van Joseph Beuys, een van de succesvolste kunstenaars van de 20e eeuw, die een geheel eigen kijk had op de verhouding tussen mens en natuur. Eigenzinnige dans, de intense kracht van de cello en evocatieve beeldtaal komen samen in een integrale, overrompelende fysieke ervaring.

zo 29 januari 20:00, ITA, € 10,t/m € 34,50

CABARET

STAND-UP COMEDY SHOW (NL)

De top van de Nederlandse comedians. elke vr, za 20:30 Comedy Café € 15,-

IMPROV COMEDY SHOWS

Boom Chicago zet grappige, slimme comedy shows (EN) neer in haar theater aan de Rozengracht. elke wo t/m vr 20:30, za 20:00, zo 19:00 Boom Chicago € 10,-

COMEDYTRAIN

Comedytrain is een verrassingspakket: Je weet nooit van tevoren wie er precies komen spelen, behalve dan dat het een exquise selectie uit het Comedytrain collectief betreft. elke wo, do, vrij & za 20:30 Toomler € 11,50

OLDENHERMANNS - FCKD! Oldenhermanns maakt duurzaamheid sexy en recyclen wordt een uitje in een apocalyptische klimaatcomedy vol ecotainment. vr 02 december 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 19,50

CHRIS BAJEMA - MAN MET DE MICROFOON LIVE

Jarenlang parkeerde Chris Bajema zijn oranje Ford Transit en interviewde hij de mensen als de ‘Man met de microfoon’ voor de gelijknamige podcast. In het theater presenteert hij een avond vol muziek, hoorspel en serieuze verhalen. zo 04 december 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 21,50

MARGREET

DOLMAN

& DOMINEE GREMDAAT Margreet Dolman brengt warm-

HANS GERRITSEN

DAVID DAWSON EN HET NATIONALE BALLET - THE FOUR SEASONS

te in de donkerste dagen van het jaar en Dominee Gremdaat wijst de weg naar een evenwichtig 2023! Voor het eerst na 2 jaar weer live in het vernieuwde Betty Asfalt Complex.

07 t/m 31 december, diverse data en tijden, Betty Asfalt Complex, € 18,- t/m € 20,-

VICTOR LUIS VAN ESDE LACHENDE DERDE

Een persoonlijke cabaretshow over alledaagse worstelingen met discipline, vriendschap, liefde, werk en het bestaan op zich.

07 t/m 08 december 20:00, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 18,50

SEBASTIAAN DE BIELOOKING FOR LOVE

De cabaretvoorstelling ‘Looking for love’, comedy voor 16+, gaat over een zoektocht naar liefde en hoe je gebrek aan zelfwaarde en het vastzitten aan verwachtingen in je hoofd, je daarbij enorm in de weg kunnen zitten.

07 t/m 18 december, diverse data en tijden, TapasTheater, € 10,-

ERIK VAN MUISWINKELMOOJEN LIGJES IN DE LUGT

Van Muiswinkel zet samen met muzikanten Guus van Marwijk en Paul Remmelts het publiek onder een anderhalf uur durende taaldouche waar iedereen fris en gelouterd uitkomt. Want de taal is van ons allemaal.

do 08 december 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 21,-

TINEKE SCHOUTEN - DUBBEL

Is het leven nou makkelijk of moeilijk? Mooi of lelijk? Dat vraagt Tineke Schouten zich al heel lang af. Voor Tineke is dit gegeven al bijna 40 jaar een bron van inspiratie, zo ook voor haar 25ste jubileumshow ‘Dubbel’ met splinternieuwe typetjes met al hun menselijke tekortkomingen en mooie gevoelige liedjes.

15 t/m 16 december 20:00, DeLaMar, € 25,50

CLEAN PETE KERSTSHOW

De dames van Clean Pete trekken alles uit de kast voor een allesbehalve Stille Nacht en nemen een hoop gasten mee: Thijs Boontjes, Ruben Hein, Maaike Ouboter, Lucky Fonz III en vele anderen. za 17 december 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 26,50

LUUK RANSIJN - STORTVLOED

’Stortvloed’ is een eerlijk cabaretprogramma waarin Luuk Ransijn zich blootstelt aan een wereld die hem vaak beangstigt. Met zelfspot en zelfanalyse, humor en muziek probeert hij vat te krijgen op die wereld, maar vooral ook op zichzelf. Een frisse voorstelling mét diepte.

20 t/m 23 december diverse tijden, TapasTheater, € 10,-

JASPER VAN DER VEENNIET GEHINDERD DOOR ENIGE KENNIS

Jasper van Veen zit propvol grootse plannen, sterke grappen, vage herinneringen, dubieuze argumenten, scherpe bespiegelingen, slap geouwehoer en prachtige verhalen.

do 22 december 20:30, Meervaart Theater, € 18,-

ROUÉ VERVEER - A VERY FUNNY CHRISTMAS

Een swingende feel-good show vol met comedy, zang, dans,

mooie verhalen, een live band en een gast-comedian.

za 24 december 15:00, za 24 december 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 35,50

BOESJANS - EEN RAMPZALIG KERSTCONCERT MET BOESJANS

Op muzikale wijze pakt Boesjans alles uit wat onder de kerstboom is achtergebleven...Kerstverhaal, schmerzverhaal. Gooi je mistletoe, de geboorte van kindeke jezus, je gourmetstel en een voltallige band in de blender en je krijgt gegarandeerd het kerstconcert van je dromen.

28 t/m 30 december 20:00, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 18,50

FREEK DE JONGE - DE SCHREEF

In zijn gloednieuwe voorstelling ‘De Schreef’ speelt Freek een man die zich niets aantrekt van wetten en conventies in een steeds gekker wordende wereld. Of is hij het zelf?

03 t/m 06 januari 20:00, DeLaMar, € 22,50

MARJOLIJN VAN KOOTENHOE VIND JE HET ZELF GAAN?

Hoe verbind je je écht met anderen? Hoe accepteer je jezelf, ondanks je chagrijn, overgewicht, besluiteloosheid, geklaag en verwrongen zelfbeeld? Wegens aanhoudend psychisch herstel komt Marjolijn eindelijk toe aan problemen die níet in de DSM-5 staan. Eén ding móet: humor. Het liefst een beetje zwarte. Samen met mooie liedjes.

10 t/m 11 januari 20:00, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 19,50

NINA DE LA PARRA EN SANNE LANDVREUGDBLOODBITCHES

Neerlands Hoop winnares Nina de la Parra en topsaxofoniste Sanne Landvreugd verdiepen hun unieke bloederige band. Explosief, hilarisch, persoonlijk en ontregelend: entertainment van de hoogste duikplank.

do 12 januari 20:30, Podium Mozaïek, € 16,-

JANNEKE DE BIJL - DIT IS HET NOU

In ‘Dit is het nou’ observeert Janneke er weer op los. Ze hoeft maar om zich heen of in de spiegel te kijken, en de absurditeit van de worstelende mens dient zich alweer aan. Janneke beschrijft wat ze ziet, legt de onlogica daarvan bloot en fileert wat gefileerd dient te worden. En dat allemaal in Janneke-stijl: zwartgallig, herkenbaar en doorspekt met onderkoelde humor.

do 19 januari 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 20,-

PETER HEERSCHOP EN VIGGO WAAS - ER GAAT NOG IETS HEEL MOOIS GEBEUREN

In ‘Er gaat nog iets heel moois gebeuren’ brengen Peter en Viggo alles wat ze hebben gedaan samen in een voorstelling. Van NUHR-dialogen en Vrienden van Van Swieten tot sporttoernooien en het herseninfarct van Viggo.

vr 20 januari 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 23,-

N00B -

1) ONGELIJKHEID EN ONDERWIJS

Ongelijkheid begint al bij je geboorte. De postcode waar je opgroeit voorspelt veel van de rest van je leven. Onderwijs zou een gelijkmaker moeten zijn, maar dat is steeds minder het geval. In de reeks over Ongelijkheid, kijken experts naar verklaringen en oplossingen.

Spui25: 1 december 17:00u

N00B

naar aanleiding van zijn boek De Duivelsverzen. Afgelopen zomer overleefde Rushdie een aanslag op zijn leven. Daarom gaan o.a. Adriaan van Dis, Lotfi El Hamidi en Naeeda Aurangzeb in gesprek over de erfenis van de z.g. ‘Rushdie-affaire’ in Nederland.

De Balie: 12 december 20:00u

7) BESTAANS(ON)ZEKERHEID IN DE STAD

SPEELT N00B

De dames van n00b, Laura Bakker en Isabelle Kafando, duiken het theater in met hun allereerste avondvullende voorstelling. ‘n00b speelt n00b’ gaat over het zijn van een n00b. Een nieuweling, een beginneling,

2)

TRUTH & OTHER STORIES

Een avond waar spoken word-artiesten hun idee van waarheid onderzoeken. Sommige van de dichters combineren hun poëzie met rap, hiphop/ loopstation-creaties en meer. Tijdens het open discussiegedeelte kun je jouw eigen waarheid delen.

Pakhuis de Zwijger: 2 december, 20:00u

3) KEES FENS LEZING:

PAUL VAN GEEST

De zevende Kees Fens Lezing wordt verzorgd door Paul van Geest, hoogleraar Economie en Theologie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en hoogleraar Kerkgeschiedenis en Geschiedenis van de Theologie aan Tilburg University. Thema: Taal vs. stilte.

Rode Hoed: 6 december 15:30u

4) PANDEMISCHE ONDERZOEKSPARAATHEID Naar aanleiding van het rapport Met de kennis van straks. De wetenschap goed voorbereid, gaan onderzoekers, bestuurders en beleidsmakers in gesprek over hoe de wetenschap de beste kennis kan leveren bij een volgende pandemie.

KNAW-Trippenhuis: 6 december 13:00u

5)

PARADIGMA:

Wooncrisis, energiecrisis, zorgcrisis… De bestaanszekerheid van veel mensen komt onder druk te staan. In de regio Amsterdam is duidelijk te zien hoe bestaande en nieuwe ongelijkheden steeds groter worden. Het Kenniscentrum Ongelijkheid organiseert deze avond rondom het vraagstuk bestaanszekerheid.

Pakhuis de Zwijger: 13 december 20:00u

8) DEELMOBILITEIT: VAN NICHE NAAR MAINSTREAM

Amsterdam groeit rap naar 1 miljoen inwoners en ook het aantal fietsen, scooters en auto’s op straat neemt toe. Als we deze met elkaar delen, ontstaat er meer ruimte op straat. Deelvervoer neemt dan ook flink toe maar is nog steeds een niche. Hoe veranderen we dat? Ga in gesprek met o.a. ‘verkeerswethouder’ Melanie van der Horst, Pakhuis de Zwijger: 14 december 13:00u

9) DIENST ZONDER GOD / BEGIN VAN DE WINTER

Vier keer per jaar, met de wisseling van de seizoenen, organiseert de Rode Hoed in samenwerking met zangeres en theatermaakster Ricky Koole een ‘dienst zonder God’. De preek wordt deze keer gehouden door Femke van der Laan. Acteurs lezen gedichten en teksten.

CANETTI’S MASSA EN MACHT

ELIAS

Wie zijn de denkers uit de vorige eeuw waar we nu op kunnen teruggrijpen? Zij belichtten thema’s die actueler zijn dan ooit, maar wie leest hun boeken nog? Zo ook Massa en Macht, het excentrieke meesterwerk van Elias Canetti.

De Balie 8 december 20:00u

6) DE RUSHDIE-AFFAIRE IN NEDERLAND

In 1989 sprak een Iraanse ayatollah een doodvonnis uit tegen Salman Rushdie,

Rode Hoed: 21 december 20:00u

10) JODENDOM VOOR DUMMIES

Veel mensen weten wel iets over de Nederlands-Joodse geschiedenis, maar dat blijft vaak beperkt tot Portugese Joden van Amsterdam, het socialisme en de oorlogsjaren. Hoogleraar Bart Wallet belicht de hele geschiedenis van de joden vanaf het moment dat ze zich blijvend in Nederland vestigden.

Joods Museum: 8 januari 11:00u

LEEFTIJ D: 17

BIO: Ik ben Rayan en ik doe al bijna mijn hele leven aan karate. Het is 11 jaar geleden dat ik voor het eerst de dojo instapte om mee te doen. Nadat mijn broertje een paar keer had meegedaan voor de lol, leek het mij ook wat. Uiteindelijk is hij voetbal gaan spelen en heb ik vastgehouden aan wat nu mijn passie is, karate.

In deze 11 jaar ben ik samen met vrienden van de kaboutertrainingen naar het vechten op internationaal niveau gegaan. Wat de sport zo leuk voor mij maakt zijn de toernooien, ervaringen, de mensen op de club en de discipline.

AMBITIE: Mijn doel deel ik met vele anderen, namelijk olympisch/ wereldkampioen worden. Nu is het aan mij om ervoor te zorgen dat ik van deze droom realiteit maak.

TOPSPORT EVENEMENTEN DEC / JAN

ZATERDAG 3 DECEMBER

AMSTERDAM TIGERS – YETI’S

BREDA

RADIOWEG 64 |17:45 amsterdamtigers.com/tickets Toegangsprijs: € 11,-

WOENSDAG 14 DECEMBER

APOLLO AMSTERDAM – ARIS

LEEUWARDEN

APOLLOLAAN 4 | 20:30apollobasketball.nl Toegangsprijs: € 7,- t/m €10,-

VRIJDAG 16 DECEMBER

ASV LEBO – TIGERS ROERMOND

JAN TOOROPSTRAAT 50, AMSTERDAM 20:30 asvlebo.com/tickets Toegangsprijs: € 6,- t/m € 7,50

ZATERDAG 7 JANUARI

AMSTERDAM TIGERS – GIJS

GRONINGEN

RADIOWEG 64 | 17:45 amsterdamtigers.com/tickets Toegangsprijs: € 11,-

ZONDAG 15 JANUARI

VILLAVIBES VONDELPARK LOOP

VONDELPARK | 10:00 – 15:00villavibes.nl/single-events/ vondelparkloop Toegangsprijs: € 10,- t/m € 15,-

DONDERDAG 26 JANUARI –

ZONDAG 29 JANUARI

JUMPING AMSTERDAM

RAI AMSTERDAM | 9:00 – 22:00

JUMPINGAMSTERDAM.NL

Toegangsprijs: € 30,- t/m € 80,-

een groentje, een nobody. In flitsende scènes laat het duo zien hoe weird en lachwekkend de realiteit soms is.

23 t/m 24 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 11,25 t/m € 21,-

ANDRÉ MANUEL - DE ZIEKE GEEST

De mens. Het blijft een raadselachtig wezen, vindt André Manuel. De één kiest een carrière als pornoacteur, de ander komt niet verder dan een keertje voorzichtig masturberen bij de nieuwste Wehkampgids. Hoe komt dat? Hoe wordt de ene mens oorlogsmisdadiger en de andere vredesengel? Bestaat er goed zonder kwaad? Is er zwart zonder wit? En wat doen we met al het grijs? Eén man is vast van plan het antwoord te vinden. André Manuel.

25 t/m 26 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 24,-

MERIJN SCHOLTENTEAM SOLO

Muzikaal, snel en heel erg grappig. In ‘Team Solo’ gaan Merijn en zijn alter-ego’s terug naar de basis: alleen, omdat we dat nou eenmaal zijn. Comedy met een welhaast ontembare liefde voor de medemens.

do 26 januari 20:30, Schouwburg Amstelveen, € 19,-

JEROEN LEENDERS

Comedian Jeroen Leenders slaat in zijn Theatertour 22/23 de lastigste thema’s tot moes. Subtiel als een beul. Maar zonder vastomlijnd plan. ma 30 januari 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 t/m € 22,50

REMY EVERS - GEWOON REMY

Van Prins Carnaval tot een soldaat op vredesmissie in oorlogsgebied. Absurdistisch, kinderlijk, energiek, fysiek en een vleugje engagement zijn de meest passende woorden bij deze cabaretier. Een reis door het brein van iemand die niet volwassen wil worden.

di 31 januari 20:00, Theater Bellevue, € 12,- t/m € 18,50

FESTIVALS

ZÉRO - MIME & PERFORMANCE FESTIVAL

Zéro - Mime & Performance

Festival is een tweedaags festival met een breed scala aan fysieke en beeldende voorstellingen en brengt mooie, spannende, interessante, baanbrekende, poetische en bijzondere mimevoorstellingen en performances.

do 15 december 16:00, Meervaart Theater, € 30,-

DJANGO AMSTERDAM

Gitaarmaestro Jimmy Rosenberg opent hét gypsy jazzfestival van Nederland. Grote namen uit de internationale gypsy jazz ontmoeten elkaar op de negende editie van Django Amsterdam van 20 t/m 22 januari. Zoals elk jaar staat het festival in het teken van gitaaricoon Django Reinhardt, grondlegger van de gypsy jazz of swing manouche.

vr 20 januari 20:30, Bimhuis, € 28,-

IX FLAMENCO BIËNNALE

Op de openingsavond van de IX Flamenco Biënnale brengen Fernández en del Morao, expressieve zang en frisse vertolkingen van de oude cante jondo, de levendige en dramatische zangstijl

binnen de flamencomuziek.

vr 20 januari 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 39,- t/m € 49,-

DIVERSEN

GREAT GRANATE GALA

Een gala ter ere van de Vrouwelijke Dichter, gevuld met poëzie, dans en muziek. Dertig vrouwelijke dichters komen tezamen en dragen elk een kort gedicht voor. vr 16 december 19:30, Podium Mozaïek, € 17,50

IN VOLLE VLUCHT - 10 JAAR WINTERAVONDEN

De Hermitage in Amsterdam presenteert in de komende decembermaand ‘In volle vlucht, 10 jaar Winteravonden aan de Amstel’. winteravondenaandeamstel.nl

MUSEA

ALLARD PIERSON

Museum over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis. 40 Jaar Familie Doorzon - Nederland gestript door Gerrit de Jager Een opvallend archief binnen de stripcollectie van het Allard Pierson is dat van striptekenaar Gerrit de Jager (1954), die Nederland met De Familie Doorzon decennialang op de hak nam. t/m 12 maart Oude Turfmarkt 127, tel. 525 25 56 www.allardpiersonmuseum.nl

AMSTERDAM MUSEUM

De geschiedenis van Amsterdam vanaf de middeleeuwen. Amsterdam Museum in de Hermitage

Onder het dak van de Hermitage huist vanaf 5 maart 2022 het Amsterdam Museum. Mét een volledig nieuw aanbod aan tentoonstellingen, publieksprogramma’s en kinderactiviteiten. Panorama Amsterdam

In Panorama Amsterdam wordt de stad in al haar facetten getoond. Van de oudste plattegrond van de stad (uit 1538!) tot de straatkunst van Kamp Seedorf en van 17e-eeuwse schuttersstukken tot Natasja Kensmils hedendaagse schilderijen over de regentessen uit die tijd. doorlopend De Maasdamme Collectie t/m 12 maart 2023

Collecting the City #2 met Ode aan Zubrowka, Operatie Wonen en 30 jaar Bijlmervliegramp. t/m 21 mei 2023 Amstel 51, tel. 523 18 22 www.amsterdammuseum.nl

AMSTERDAM PIPE MUSEUM

Overzicht van de rookcultuur. Prinsengracht 488, tel. 421 17 79 www.pipemuseum.nl

BEZOEKERSCENTRUM

AMSTERDAMSE BOS

Bezoekerscentrum van het grootste stadsbos van Nederland. Bosbaanweg 5, tel. 545 61 00 www.amsterdamsebos.nl

ANNE FRANK HUIS

De onderduikplaats waar Anne Frank haar dagboek schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog. Prinsengracht 267, tel. 556 71 05 www.annefrank.org

DE APPEL ARTS CENTRE

Kunstencentrum Exposities op locatie. tel. 625 56 51, www.deappel.nl

ARCAM

Architectuurcentrum Amsterdam is hét centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp

ANDERE MENSEN

Het aanstormende cabaretduo De Vriendendienst, gitarist Peer Thielen en cabaretier Yuri Disseldorp, speelt hun debuut Andere Mensen. Een snelle mix van sketches, verhalen, dansjes, typetjes, fysieke uitspattingen en heel veel muziek. Terwijl Yuri over het toneel stuitert, vult Peer de zaal met zijn ronkende gitaar. Ze noemen dit spektakel cabarock: lief, oprecht, absurd én hilarisch. Bellevue, 2 en 3 december

in Amsterdam.

Playing Architecture – het spel om de stad De tentoonstelling onderzoekt de boodschappen en verhalen die in analoge en digitale spellen besloten liggen en laat zien wat deze voor de architectuur kunnen betekenen. vanaf 10 december

Tijdlijn Amsterdam 2000-2030 t/m 1 januari 2030

Prins Hendrikkade 600, tel. 620 48 78 www.arcam.nl

ARTIS

De oudste dierentuin van Nederland met olifanten, pinguïns, giraffen, zeeleeuwen, apen, kamelen, duizenden vlinders in het vlinder- paviljoen, een aquarium en nog veel meer.

Vaste tentoonstelling in het Aquarium over het belang van schone oceanen. Artis wil in het vernieuwde aquarium bezoekers inspireren en stimuleren verantwoordelijk met het water op onze planeet om te gaan.

Het Groote Museum

In het museum ervaart de toeschouwer de verbinding tussen alles wat leeft: mens, dier, plant en microbe. Een persoonlijke expeditie, kriskras door het museum. Met animaties, installaties, kunstwerken, films en verhalen.

WART

KAMPS - AWKWART

Die eeuwige twijfel of hij nou wel of niet een wildvreemde met éxact dezelfde jas moet groeten? Wart heeft een oplossing voor zichzelf bedacht en is er een meester in geworden: ongemak bestrijden met nóg meer ongemak. In een absurdistisch, aandoenlijk, hilarisch en muzikaal cabaretprogramma over leven als mens tussen, met, zonder, dankzij of ondanks andere mensen brengt hij dit keer zelfs een hoopvolle boodschap. Bellevue, 24 t/m 26 januari

ARTIS-Micropia

Uitgelicht: schimmels

Ze helpen planten groeien, maken het lekkerste eten, en ruimen zelfs weer alles netjes op: schimmels. Ze lijken misschien vies, maar zonder ze is er geen leven.

Plantage Kerklaan 38, tel. 0900278 47 96, www.artis.nl

APPIE BAANTJER MUSEUM

In de kelder van café Heffer, vlakbij de plek waar Baantjer jarenlang werkte als rechercheur.

Oudebrugsteeg 7, tel. 428 44 88 www.heffer.nl

DE BAZEL

Vijzelstraat 32, tel. 723 0560 www.debazelamsterdam.com

BIJZONDERE COLLECTIES

UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

Cultureel erfgoed tentoonstellingen in historische panden.

De afzonderlijke tentoonstellingsprogramma’s van de Bijzondere Collecties en het Allard Pierson Museum zijn samengevoegd tot een gezamenlijk programma.

Oude Turfmarkt 129, tel. 525 73 00 www.bijzonderecollecties.uva.nl

COBRA MUSEUM

De CoBrA-beweging was een van de

NAAM: Rayan El Mourabit

SPORT: Karate

Topsport Amsterdam helpt bij het realiseren van sportieve ambities van talentvolle Amsterdamse sporters. www.topsport.amsterdam

MERLIJ N DOOMERNIK

BRIGITTE TOPS

DOLF JANSEN - FLITSBEZORGD - OUDEJAARS 2022

In zijn 34ste Oudejaars flitst hij bezorgd van lockdown naar vrijheid, en via oorlog in Europa en ander grensoverschrijdend gedrag naar weer een groot sportevenement op een plek waar je je dwangarbeiders nog niet naartoe zou sturen. Flitsbezorgd - Oudejaars 2022 bevat hoop, comedy, poezie, improvisatie, schaterlach en andere geluiden, maar ook een pleidooi voor vrede en menselijkheid op plekken waar agressie en angst lang genoeg aan het woord zijn geweest. De Kleine Komedie, 27 t/m 31 december

DE VRIENDENDIENST

“Aan het einde van de dag gaat het erom dat ik over 15 jaar wat heb na te vertellen”

belangrijkste kunstbewegingen in de 20ste eeuw. Het Cobra Museum toont steeds in wisselende tentoonstellin gen haar CoBrA-collectie.

Kosmogonie Zinsou – een Afrikaanse kunstcollectie t/m 8 januari 2023

Verwoorden-Verklanken-VerbeeldenVerwerken t/m 8 januari 2023 Cobra en Noord-Afrika.

De tentoonstelling toont werk uit de museumcollectie van de kunstenaars uit de Cobra-beweging die via reizen of op andere manieren in contact ko men met de kunst en, cultuur en be volking van Noord-Afrikaanse landen als Marokko, Algerije en Tunesië. t/m 15 januari 2023

Corneille 100

Corneilles 100-ste geboortedag wordt gevierd met een feestelijke collectiepresentatie. t/m 15 januari 2023

Sandbergplein 1, Amstelveen, tel. 547 50 50 www.cobra-museum.nl

DIAMANTMUSEUM

Een reisverhaal. Een reis die 200 km onder de aardkorst begint en eindigt in de ring aan uw vinger. Paulus Potterstraat 8, tel. 30 55 300 www.diamantmuseumamsterdam.nl

VAN EESTEREN MUSEUM

Museum over de stedenbouw kundige Van Eesteren en de Westelijke Tuinsteden.

In, rond en vanuit het paviljoen biedt het museum een vol en gevarieerd programma met tentoonstellingen, wandelingen, fietstochten, bezoeken aan de museumwoning, Van Eesteren gesprekken, presentaties, lezingen, workshops en nog veel meer. Noordzijde 31, tel: 447 1857 www.vaneesterenmuseum.nl

EYE FILMMUSEUM

Dagelijks voorstellingen. Informatie- en documentatiecentrum.

Fiona Tan - Mountains and Molehills

Fiona Tan staat bekend op haar video- en filminstallaties waarin ze herinneringen, geschiedenis, globalisatie en de rol van afbeeldingen onderzoekt.

t/m 8 januari 2023

IJpromenade 1, tel. 589 14 00 www.eyefilm.nl

FASHION FOR GOOD MUSEUM

Een uniek en interactief museum over duurzame mode in innovaties. Knowing Cotton Otherwise

In de tentoonstelling ‘Knowing Cotton Otherwise’ wordt katoen bekeken door de ogen van verschillende kunstenaars en uitvinders. Ontdek wat de rol van katoen was in de mondiale geschiedenis en wat voor impact het heeft op mens en planeet.

t/m 25 september 2023

Rokin 102, tel. 0261 9680 www.fashionforgood.com

FOAM AMSTERDAM

Centrum voor fotografie, ontmoetingsplek voor fotografen en discussieplatform.

Mous Lamrabat - Blessings from Mousganistan t/m 4 december

exhibition Foam 3h: Giath TahaBecoming a Ghost

Becoming a Ghost is een video-installatie waarin is vastgelegd hoe kunstenaar Giath Taha een emotioneel weerzien beleeft met zijn broer in de online videogame ‘PlayerUnknown’s Battlegrounds (PUBG)’, nadat ze elkaar al tien jaar niet meer in het echt hebben kunnen zien.

t/m 4 december

Paul Kooiker - FASHION vanaf 9 december

Sinds een jaar of vijf navigeert Paul Kooiker tussen commerci ele opdrachten en autonome kunst, waarbij

Foam, vanaf 9 december

Hoe ziet duurzaamheid binnen Nederland en de zes Nederlands-Caribische eilanden eruit? Sharelly Emanuelson brengt in haar werk maatschappelijke onderwerpen samen. In de tentoonstelling Duurzaam/ Sustain/Tene onderzoekt ze de relatie tussen mens en zijn omgeving in het licht van de klimaatverandering en de impact van het dagelijks handelen daarop. Van de afvalverwerkingsindustrie tot het creatief hergebruik van petflessen. Rijksmuseum, t/m 15 januari

Bebe Blanco Agterberg - Theater of Broken Memories

vanaf 9 december

Foam Talent 2022 t/m 18 januari 2023

Keizersgracht 609, tel. 551 65 00 www.foam.org

VAN GOGH MUSEUM

De grootste collectie werken van Vincent van Gogh ter wereld.

De Gasfabriek: Van Eeden & Van Gogh t/m 11 december Golden Boy Gustav Klimt

De tentoonstelling ‘Golden Boy Gustav Klimt’, inspired by Van Gogh, Rodin, Matisse... over de kunstenaar Gustav Klimt (1862-1918) en zijn vele inspiratiebronnen. t/m 8 januari

Paulus Potterstraat 7, tel. 570 52 00 www.vangoghmuseum.nl

HET GRACHTENMUSEUM

17e-eeuws grachtenpand met de geschiedenis van de grachtengordel én de kunst van de Gouden Eeuw. Waterkracht

In de tentoonstelling ‘Waterkracht’ worden wetenswaardigheden verteld over het grachtenwater aan de hand van de fotografische werken van Gosse Bouma. t/m 29 januari 2023

De Amsterdamse grachten

Het werk van de Frans-Ka meroense fotograaf Samuel Fosso, dat het midden houdt tussen fotografie en performance, neemt een centrale plaats in binnen de internationale hedendaagse kunstwereld. Het retrospec tief vult het gehele museum en onthult de breedte en rijkdom van zijn oeuvre. Al bijna vijftig jaar verkent Fos so de mogelijkheden van het medium fotografie en biedt hij een verfrissende en rele vante visie op de wereld van vandaag. Huis Marseille, vanaf 10 december

De Amsterdamse grachten vormen het hart van de stad en hebben een complexe en interessante geschiedenis. In deze tentoonstelling wordt dit verhaal op een avontuurlijke wijze verteld. Herengracht 386, tel. 421 16 56 www.grachten.museum

HERMITAGE AMSTERDAM

Love Stories – Kunst, passie & tragedie

Van romantische liefde tot de obsessie van kunstenaars voor hun muze en van liefdestragedies tot de liefde die tegen alle verwachtingen in overwint. In meer dan 100 portretten worden ’s werelds mooiste en meest spraakmakende liefdesverhalen verteld.

t/m 8 januari 2023

Museum van de Geest | Outsider Art t/m 27 augustus 2023

Amstel 51, tel. 530 87 55, www.hermitage.nl

HET HEM

Drie keer per jaar brengt Het HEM een nieuw Chapter dat het verhaal van een gastcurator vertelt, en je meeneemt in de wereld van de creatieve makers en denkers van nu.

Het HEM gaat renoveren. Heropening in najaar 2024 Warmperserij 1, 1505 RL Zaandam tel. 075 710 0073, www.hethem.nl

HOLLANDSCHE

SCHOUWBURG

Ooit een theater, nu een monument met een tentoonstelling, ter nagedachtenis aan de duizenden joden die in de WOII vanuit dit gebouw werden gedeporteerd naar de concentratiekampen.

Gesloten vanwege een verbouwing. Heropening najaar 2023.

Plantage Middenlaan 24, tel. 531 03 40, hollandscheschouwburg.nl

DE HORTUS

Een van de oudste (1682) botanische tuinen.

Plantage Middenlaan 2 A, tel. 625 90 21, www.dehortus.nl

HORTUS BOTANICUS

In 1967 opgezet ten behoeve van onderwijs en onderzoek. Van der Boechorststraat 8, tel. 598 93 90, www.vu.nl

HUIS MARSEILLE

Eigentijdse en historische fotografie in 17e-eeuws pand.

Jochen Lempert - Natural sources t/m 4 december

Nhu Xuan Hua - Hug of a swan t/m 4 december

Collectie Danh Vo - Archive of Dr. Joseph M. Carrier 1962–1973 t/m 4 december

Diane Severin Nguyen Elk fotografisch beeld van Diane Severin Nguyen wekt een vreemde sensatie op bij de kijker. Met behulp van merkwaardige, vleesachtige materialen, sensueel licht en levendige kleuren creëert ze complexe, niet eenvoudig te interpreteren beelden. t/m 4 december

Samuel Fosso vanaf 10 december Keizersgracht 401, tel. 531 89 89 www.huismarseille.nl

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS

Een van de grootste documentatieen onderzoekscentra ter wereld op het terrein van sociale geschiedenis en geschiedenis van de arbeidersbeweging.

Cruquiusweg 31, tel. 668 58 66 www.iisg.nl

JOODS HISTORISCH MUSEUM

Objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met religie, cultuur en geschiedenis van de joden in Amsterdam.

Iris Hassid - A Place of Our Own

In de tentoonstelling A Place of Our Own staan de levens centraal van vier studentes in Tel Aviv, allen Palestijns én Israëlisch staatsburger. t/m 29 januari 2023 Frédéric Brenner - Zerheilt - Healed to Pieces t/m 3 maart 2023

Etty & Leonie t/m 10 april 2023

Nieuwe Amstelstraat 1, tel. 531 03 10 www.jhm.nl

KATTENKABINET

Expositie van kunstwerken met als onderwerp ‘de kat’.

Herengracht 497, tel. 626 53 78 www.kattenkabinet.nl

LUTHER MUSEUM

Het pand uit 1772 is gebouwd als het Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Het speelde een grote rol bij de opvang van armen, ouderen en wezen.

Bewoners in Beeld

Dit jaar bestaat het Oude Mannen- en Vrouwenhuis aan de Nieuwe Keizersgracht 250 jaar. Om dit te vieren brengt het Luther Museum in een tentoonstelling de voormalige bewoners in beeld. t/m 8 januari 2023 Nieuwe Keizersgracht 570, tel.

2142112 www.luthermuseum.nl

MUSEUM WERF ‘T KROMHOUT

Het museum toont historie van Nederlands Industrieel Erfgoed. Hoogte Kadijk 147, tel. 627 67 77 www.kromhoutmuseum.nl

MUSEUM VAN LOON

Grachtenhuis uit de 17e eeuw met familieportretten, stijlkamers en Franse tuin.

Keizersgracht 672, tel. 624 52 55 www.museumvanloon.nl

MADAME TUSSAUDS

Museum met wassenbeelden. Dam 20, tel. 522 10 10 www.madametussauds.nl

MAX EUWE CENTRUM

Permanente tentoonstelling over de schaakgeschiedenis, mogelijkheid om te schaken (computer) en schaakbibliotheek.

Max Euweplein 30 A-1, tel. 625 70 17www.maxeuwe.nl

MICROPIA

De onzichtbare wereld Ontdek het onzichtbare leven. De microwereld - Het machtigste leven op aarde De microwereld is misschien onzichtbaar en raadselachtig, ze is ook onmisbaar. Microben zijn essentieel op aarde en in ons lichaam. Microalgen in de oceaan produceren de helft van alle zuurstof in onze atmosfeer.

doorlopende tentoonstelling Artisplein, Plantage Kerklaan 38-40, tel. 0900-278 47 96, www.micropia.nl

MOCO

Museum voor moderne kunst. Studio Irma - Reflecting Forward Een Digital Immersive Art tentoonstelling, die laat zien hoe wij onze toekomst kunnen vormgeven door eindeloze mogelijke verbindingen te leggen.

Moco Masters

De Moco Masters collectie prijst de kunstenaars die opvallen vanwege hun uitzonderlijke bijdrage aan de kunst en cultuur en hun iconische creaties.

The Kid - The Future Is Old De sociaalkritische tentoonstelling van The Kid wil onze geesten openen met als uiteindelijk doel inzicht te geven in een wereld met meer mededogen en begrip. Honthorststraat 20, tel. 370 19 97 www.mocomuseum.com

MOLEN VAN SLOTEN

Herbouwde werkende poldermolen uit 1847.

Presentatie ‘Rembrandt op Zolder’ een audiovisuele presentatie over zijn leven. Maquette ‘Amsterdam en het water’, waarop het landschap anno 1630 wordt weergegeven. Akersluis 10, 020-6690412 www.molenvansloten.nl

MULTATULI MUSEUM

Boeken van en over Multatuli. Zijn bureau, bibliotheek en sterfbed. Korsjespoortsteeg 20, tel. 638 19 38 www.multatuli-museum.nl

MUSEUM JAN

Barbara Nanning - Bewogen verstilling t/m 29 januari 2023

Wim Oepts en de schilders van het zonnige Zuiden

Deze tentoonstelling biedt de kijker een uitgebreid overzicht van het oeuvre van kunstenaar Wim Oepts (1904-1988) en van zijn Nederlandse tijdgenoten. t/m 12 februari 2023

Dorpsstraat 50, Amstelveen, tel. 641 57 54 www.museumjan.nl

PAUL KOOIKER - FASHION

het onderscheid tussen beiden nauwelijks nog te maken valt. Terwijl ‘fashion’ meestal gezien wordt als iets wat trending is, wordt de mo defotografie van Kooiker gekenmerkt door tijdloosheid. De kunstenaar brengt de grootste modemerken en bekendste gezichten van dit moment in beeld, en transporteert deze naar een geheel eigen wereld.

SAMUEL FOSSO

SHARELLY EMANUELSON

MUSEUMHAVEN

Restauratie, behoud, onderhoud van historische binnenvaartschepen. Oosterdok 12 www.museumhavenamsterdam.nl

MUSEUMTRAMLIJN

Tramdienst met historisch materieel. Rit van ong. 7 km en ong. 30 min. van Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk (zie dienstregeling). Amstelveenseweg 264 www.museumtramlijn.org

MUSEUM

HET REMBRANDTHUIS

Het huis van Rembrandt met een collectie prenten en schilderijen.

Verbouwing Museum

1 november t/m 17 maart 2023 Jodenbreestraat 4, tel. 520 04 00 www.rembrandthuis.nl

MUSEUM HET SCHIP

Amsterdamse School Museum Het Schip toont de schoonheid van de Amsterdamse School in volle glorie. Tentoonstelling studenten HMC in het postkantoor Tweedejaarsstudenten van de opleiding Creatief Vakman aan het Hout- en Meubileringscollege tonen door hen ontworpen én gemaakte meubels in Amsterdamse School-stijl vanaf 17 november Indonesië en De Amsterdamse School

Een tentoonstelling over de relatie tussen Indonesië, het toenmalige Nederlands-Indië, en de Amsterdamse School-beweging. vanaf 1 december Oostzaanstraat 45, tel. 686 85 95 www.hetschip.nl

LOCATIE DE DAGERAAD

In het volkswoningbouw-complex

De Dageraad van de architecten Michel de Klerk en Piet Kramer is het tweede museum van Museum Het Schip gevestigd.

De bewogen geschiedenis van uitgeverij ‘De Telg’

Een tentoonstelling over illegale uitgeverij ‘De Telg’. binnenkort te verwachten Burgemeester Tellegenstraat 128, tel. 686 85 95, www.hetschip.nl

NATIONAAL HOLOCAUST MUSEUM

Plek waar menselijke moed en onbaatzuchtigheid tot uiting kwamen. Gesloten vanwege een verbouwing. Plantage Middenlaan 27, tel. 531 03 10, www.jhm.nl

NEMO SCIENCE MUSEUM

Centrum vol wetenschap en technologie.

Humania

In de tentoonstelling Humania kom je door middel van spellen, tests en museale objecten alles te weten over je eigen soort: de mens. Middelpunt van de tentoonstelling is het 8,5 meter hoge kunstwerk ‘Een handstand’, gemaakt door kunstenaar Florentijn Hofman. Oosterdok 2, tel. 531 32 33 www.nemosciencemuseum.nl

DE NIEUWE KERK

De op een na oudste kerk van Amsterdam (1414) met 16e- en 17e-eeuws orgel.

De eeuw van Juliana, een koningin en haar idealen.

Aan de vooravond van het 75-jarig jubileum van haar inhuldiging presenteert De Nieuwe Kerk een tentoonstelling over Juliana en haar bijzondere koningschap. t/m 10 april 2023

Dam 1, tel. 638 69 09 www.nieuwekerk.nl

MUSEUM AMSTERDAM NOORD

Over de geschiedenis van Noord. Zamenhofstraat 28 A www.museumamsterdamnoord.

MUSEUM ONS’ LIEVE

HEER OP SOLDER

Amsterdams koopmanshuis met 17e-eeuwse schuilkerk.

Mira

‘Mira’ is een route langs de drie Amsterdamse Nicolaaskerken waarbij de zeven werken van barmhartigheid worden verteld vanuit het perspectief van een hedendaagse Amsterdammer. tot 31 december 2022

O.Z. Voorburgwal 38-40, tel. 624 66 04, www.opsolder.nl

NXT MUSEUM

Museum voor nieuwe mediakunst Unidentified Fluid Other

De tentoonstelling onderzoekt de opkomst van de virtuele identiteit in een reeks multisensorische kunstwerken. Met werk van multimedia kunstenaar Lu Yang, ontwerper Audrey Large, digital fashion institute The Fabricant, fractal-kunstenaar Julius Horsthuis, 3D-kunstenaar Harriet Davey en animator / programmeur Ksawery Kirklewski. t/m 30 april 2023 Asterweg 22 www.nxtmuseum.com

OUDE KERK

Hedendaagse kunst en cultuur in het oudste gebouw van de stad. Onder de grafzerken bevindt zich het graf van Saskia van Uylenburgh, de eerste echtgenote van Rembrandt.

Ibrahim Mahama - Garden of Scars De eerste Nederlandse solopresentatie van de Ghanese kunstenaar Ibrahim Mahama. Ruim achthonderd gedenkstenen worden in de ruimte opgesteld, samengesteld uit afgietsels van Ghanese monumenten en de grafzerken in de Oude Kerk. t/m 19 maart Oudekerksplein 23, tel. 625 82 84 www.oudekerk.nl

KONINKLIJK PALEIS / OPEN

Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam, het officiële ontvangstpaleis van Koning Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken en andere koninklijke ontvangsten zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie,

diners en prijsuitreikingen. Daarnaast is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers. Dam, tel. 522 61 61 www.paleisamsterdam.nl

PIANOLA MUSEUM

Collectie pianola’s, elektrisch aangedreven reproductievleugels en 20.000 muziekrollen. Westerstraat 106, tel. 627 96 24 www.pianola.nl

RIJKSMUSEUM

Overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis met dagelijks rond leidingen, workshops of cursussen. Sharelly Emanuelson - Duurzaam / Sustain / Tene t/m 15 januari Clara en Onderkruipsels

Van wriemelige mieren, harige spinnen en kleurrijke vlinders in Onderkruipsels tot de beroemde neushoorn Clara, het krioelt van de dieren in het museum! In meer dan 200 objecten wordt getoond hoe kunstenaars en wetenschappers zich over dieren verwonderen. t/m 15 januari 2023 Museumstraat 1, tel. 0900-07 45 www.rijksmuseum.nl

HET SCHEEPVAARTMUSEUM

Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald. Ontdek 500 jaar maritieme geschiedenis. Van Gouden Eeuw, het leven aan boord tot virtuele zeereis en de replica van het VOC-schip ‘Amsterdam’. 1672 - een jaar vol rampen In het kader van het rampjaar, dit jaar 350 jaar geleden, presenteert Het Scheepvaartmuseum een kleine presentatie over de Slag bij Solebay. Twee monumentale wandtapijten en enkele objecten worden getoond die de zeeslag vanuit meerdere perspectieven belichten. doorlopend Mens op Zee Deze fototentoonstelling toont een veelzijdige maritieme wereld waarin portretten en verhalen laten zien hoe het op-zee-zijn je als mens kan veranderen. t/m 28 mei 2023

Kattenburgerplein 1, tel. 523 22 22 www.hetscheepvaartmuseum.nl

STADSARCHIEF AMSTERDAM ‘s Werelds grootste stadsarchief. Stadsverwanten. Amsterdamse familiegeschiedenissen Persoonlijke familieverhalen van Amsterdamse leerlingen. t/m 8 januari 100 jaar De Kring t/m 8 januari Al die Amsterdamse mensen... Foto’s 1935-1975

Een selectie van de indrukwekkendste foto’s van bekende fotografen uit de jaren 1935-1975, waaronder Ed van der Elsken, Eva Besnyö, Cor Jaring en Maria Austria. t/m 12 februari 2023

Vijzelstraat 32, tel. 251 15 11 www.amsterdam.nl/stadsarchief

STEDELIJK MUSEUM

Moderne en hedendaagse kunst en vormgeving. Anne Imhof - Youth

Anne Imhof wordt gezien als de artistieke stem van een jonge generatie. Een belangrijk thema in haar werk is nihilisme: de overtuiging dat het leven eigenlijk zonder zin of doel is. t/m 29 januari 2023

Yto Barrada - Bad Color Combos Eerste solotenstoonstelling in Nederland met niet eerder getoond, multidisciplinair werk. t/m 5 maart 2023

When Things Are Beings ‘When Things Are Beings’ beweegt tussen de ongrijpbare aantrekkingskracht van abstracte concepten en vormen van spiritualiteit die verborgen kunnen liggen in objecten en sculpturen. vanaf 26 november Museumplein 10, tel. 573 29 11 www.stedelijk.nl

STRAAT MUSEUM

Museum voor graffiti en street art Citaat van de straat Is street art binnen nog wel street art? De openingstentoonstelling toont meer dan 150 kunstwerken van ruim 140 kunstenaars met 32 verschillende nationaliteiten. NDSM-Plein 1, tel. 020 370 9630 www.straatmuseum.com

THEO THIJSSEN MUSEUM

De Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Thijssen (1879-1943) is vooral bekend als schrijver van de roman Jongensdagen. Lastpakken voor de klas Theo Thijssen ontmaskerde graag “pedagogische kwakzalverij” en vocht voor zijn professionele autonomie. Maar hij kwam ermee weg: ontslagen of veroordeeld werd hij nooit. Andere onderwijzers hadden meer pech: zij kwamen hard in botsing met Het Gezag. Een aantal van die lastpakken uit de eerste helft van de 20ste eeuw worden belicht.

t/m 30 april 2023 1e Leliedwarsstraat 16, tel. 420 71 19 www. theothijssenmuseum.nl

TROPENMUSEUM Museum over wereldculturen. World Press Photo: Door de lens van. Hedendaagse fotografen uit Afrika presenteren hun werk. t/m 8 januari 2023 Cadeau, Hoezo?

Een uitbundige en interactieve tentoonstelling waar je ontdekt wat een trouwjurk, poppen en mango’s met elkaar gemeen hebben. In de tentoonstelling krijg je nuttige tips over het geven en ontvangen wereldwijd. t/m 5 maart 2023 Plastic Crush

De tentoonstelling laat de verschillende manieren zien waarop mensen overal ter wereld samenleven met plastic.

t/m 7 mei 2023

Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 800 www.tropenmuseum.nl

TROPENMUSEUM JUNIOR

Sabi Suriname: ontdek de Wereld achter de Dingen. Sabi Suriname

In Sabi Suriname kom je veel te weten over Suriname, de band met Nederland en hoe Suriname met de wereld is verbonden. t/m 1 maart 2023

Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 840 www.tropenmuseumjunior.nl

NEDERLANDS UITVAART MUSEUM TOT ZOVER

Verleden, heden en toekomst van de omgang met de dood.

Kruislaan 124, tel. 694 04 82 www.totzover.nl

VERZETSMUSEUM

Nederland voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog. Plantage Kerklaan 61, tel. 620 25 35 www.verzetsmuseum.org

WERELDERFGOED PODIUM

Bezoekerscentrum Amsterdam Werelderfgoed

Dé startplek om kennis te maken de Amsterdamse grachtengordel, werelderfgoed sinds 2010. Vijzelstraat 32 www.amsterdam.nl/werelderfgoed

HUIS WILLET-HOLTHUYSEN

Volledig ingericht grachtenpand. Het Amsterdam Museum in huis Willet-Holthuysen. Maaike Schoorel

Maaike Schoorel heeft tien nieuwe schilderijen gemaakt en een ruimtevullende installatie waarin ze middels foto’s, collages en bijzondere vondsten uit de collectie bezoekers meeneemt in haar associatieve onderzoek. t/m 8 januari 2023 Herengracht 605, tel. 523 18 22 www.willetholthuysen.nl

WOONBOOTMUSEUM

Gevestigd op de Hendrika Maria, een voormalig zeilend bedrijfsvaartuig (1914). Aan boord krijgt men een beeld van deze woonvorm Prinsengracht 296 K, tel. 427 07 50

Hoofdredacteur

Bart van Oosterhout

Adjunct-hoofdredacteur

Karin Thybaut

Vormgeving Het Zomerpaleis: Saskia Franken, Martijn Blokland Ontwerp Loes Koomen

Eindredactie SCHERP: Renate Dahlmans en San van de Ven, Annemarie Bleeker (agenda)

Aan dit nummer werkten mee Alice Boothby, Anne Dirks, Marjolein van Damme, Yasmine Esser, Mees Molenaar/Topsport Amsterdam, Bart Geeraedts/

TXTRadio, Mascha Dammers/ Amsterdam Art, Cindy Hoetmer, Eveline Kuyten, Kim van der Meulen, One’sy en Tewa Muller, Margriet Prinssen, Inger van der Ree, Vita van de Sandt, Bregtje Schudel, Erik Schmitz, Mirte Vreemann, Joke van der Weij, Monique Wijbrands, Christaan de Wit

Aanleveren agendagegevens februarinummer: 22 december maartnummer: 23 januari amsterdam & partners: informatie@iamsterdam.com Adverteren

Afdeling Relaties, T 020-702 61 80 partner@iamsterdam.com Uitgever amsterdam & partners De Ruyterkade 5, 1013 AA Amsterdam, T 020-702 61 00 Drukwerk en distributie Flyerman distributie@iamsterdam.com Abonnementen Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest T 0251-257 924 of WhatsApp T 06-4655 8054 www.bladenbox.nl Adreswijzigingen en opzeggingen: www.aboland.nl klantenservice@aboland.nl Jaarabonnement € 31,99

Het abonnement wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd. Abonnementen kunnen schriftelijk en per e-mail worden opgezegd onder vermelding van het klantnummer, met een opzeg termijn van 3 maanden. Een abonnement is pas opgezegd wanneer de abonnee daarvan een schriftelijke bevestiging heeft ontvangen via post of e-mail. Een adreswijziging kan alleen worden verwerkt als het oude adres en het nieuwe adres schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven. Prijswijzigingen voorbehouden.

Uitkrant is een geregistreerd merk van amsterdam & partners.

Verschijnt 10 maal per jaar. Oplage: 60.000 exemplaren. Redactie noch uitgever kunnen aansprakelijk worden gesteld voor eventuele foutieve vermeldingen. © 2022 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbenden.

Het februarinummer van de Uitkrant verschijnt op maandag 23 januari, de abonnees ontvangen de krant de zaterdag ervoor.

ZANDSTRAAT, 1958

Kinderen in de Zandstraat bij een klok uit de Zuiderkerkstoren.

In september 1958 werden de klokken van de Zuiderkerk voorzichtig uit de toren gehesen voor onderhoud en restauratie. Een bijzonder moment. De Amsterdamse jeugd was er meteen bij. Dat was nog eens een goed verhaal; zo’n altijd machtig boven de stad hangende, eeuwenoude klok, waarvan het geluid net zo vertrouwd was als de stad zelf, nu ineens onder handbereik. In de blik van de jongen is triomf vermengd met het besef dat hier iets heel bijzonders gebeurt, de aanraakbaarheid van geschiedenis. Het verzamelde groepje heeft iets plechtigs, zoals het respectvol de weerloze kolos omringt.

In het begin van boekklassieker Herfsttij der Middeleeuwen beschrijft historicus Johan Huizinga de betekenis van luidklokken in de laatmiddeleeuwse stad, elk met een eigen naam en een eigen geluid. Het waren de vertrouwde stemmen die niet alleen de tijd bepaalden, maar ook klonken bij bijzondere gelegenheden: huwelijk en feest, begrafenis en gevaar. Ook in het Amsterdam van vroeger hadden de klokken een aanwezige stem. Dat wordt onverwacht geïllustreerd door een passage in het oudste stadskeurboek uit 1413. Daarin wordt verboden om tijdens een begrafenis de klok van de Oude Kerk te luiden als de priester op de preekstoel stond.

De luidklokken en de vanaf de zestiende en zeventiende eeuw toegevoegde carillons bepaalden het hart van een buurt, wat iedereen kan beamen die dicht bij de Oude Kerk of de Westertoren woont. Als de klokken er stilvallen, ontbreekt er iets wezenlijks. De tijd valt stil. Toen de Duitse bezetter tijdens de Tweede Wereldoorlog kerkklokken in beslag nam om deze te laten omsmelten voor de wapenindustrie, werden steden en dorpen van hun vaak eeuwenoude stem beroofd. De Amsterdamse klokken zijn aan dat lot ontsnapt. Ze luiden nog elk jaar het oude jaar uit, meestal overstemd door iets te vroeg afgestoken vuurwerk, als ieder-

Meer archiefbeeld van Amsterdam zien? Sharon Hansma laat prachtige oude beelden zien én fotografeert de situatie nu op Instagramaccount @thenandnowamsterdam

een familie en vrienden omhelst – in het echt of in gedachten – als het kostbaarste en kwetsbaarste. Het is alsof de stilhangende klok in de Zandstraat al deze associaties even zichtbaar maakt, zoals het moment van de foto doorklinkt in de woorden uit een gedicht van Lucebert:

alles van waarde is weerloos wordt van aanraakbaarheid rijk en aan alles gelijk als het hart van de tijd als het hart van de tijd

tekst Erik Schmitz foto Stadsarchief Amsterdam/Frits Weeda

De echte Amsterdammer

‘IK VIND DE WALLEN JUIST GEWELDIG’

Elke maand deelt een Amsterdammer zijn of haar lievelingsplekken. Deze keer is dat actrice Eefje Paddenburg, die vanaf januari te zien is in ITA’s Mijn lieve gunsteling.

tekst Anne Dirks

Eefje Paddenburg (23) studeerde dit jaar af aan ArtEZ hogeschool voor de kunsten en is vanaf komend seizoen onderdeel van het ITA-ensemble. Vanaf 11 januari speelt ze, naast onder meer Hans Kesting, in Mijn lieve gunsteling, naar het boek van Marieke Lucas Rijneveld.

ECHTE AMSTERDAMMER?

‘Niet echt. Ik ben geboren in Noordwijk, een dorp naast Katwijk aan Zee. En ik heb in Arnhem gestudeerd. Maar toen kwam corona en werden bijna alle lessen via Zoom gegeven. Ik kwam bijna niet meer op school, dus ben ik naar Amsterdam vertrokken. Al mijn vrienden zitten hier, mijn broer en zus wonen ook in Amsterdam. Ik heb een jaar op de Ortelius straat en daarna op de Heren gracht. Vanwege een verbou wing woon ik nu even samen met mijn vriend, op de Wallen.’

LEUKE WIJK?

‘Ik vind de Wallen geweldig. Er is veel kritiek op de binnenstad, met al die drommen toeristen hier, maar ik vind het juist ge zellig dat het zo druk is. Ik kom uit een heel stil dorp en word eenzaam van al die rust, doe mij maar de drukte.’

MIJN LIEVE GUNSTELING

‘Ik heb het boek geluisterd terwijl ik door de stad liep, in gesproken door Hans Kesting. Toevallig, hè? Het is zo’n ontzet tend aangrijpend verhaal.

Intens, maar je blijft luiste ren. Die relatie is natuurlijk hartstikke fout, maar gaat ook gewoon over twee mensen die op zoek zijn naar bevestiging en gezien willen worden.’

TROTSE AMSTERDAMMER?

‘Nou, ik durf mezelf die titel nog niet toe te eigenen. Maar ik heb wel tegen mijn vriend gezegd: ‘Ik wil hier voor altijd blijven.’ Ik ben in die zin echt trots op deze plek. Ik loop graag over de grachten en kan echt geëmotio neerd raken van hoe mooi ik Amsterdam vind.’

FAVORIETE FILM OVER AMSTERDAM?

‘De zomer in de stad is echt het allerleukst, met alle terrassen open, de parken die bomvol zit ten. Amsterdam voelt dan een beetje als de film van Anne+. Het is zo klein en groots tegelijker tijd. Na die film dacht ik: ik wil ook zo’n vriendengroep. Maar die heb ik gewoon! De meeste van mijn vrienden zijn ook acteurs, het is een heel klein wereldje. We werken samen, we gaan samen op vakantie, naar voorstellingen, de kroeg in.’

BESTE BOEK?

‘Studio Trompettersteeg, een fotoproject van Eva Roefs over alle mensen die rondom de Wallen wonen: de daklozen, de eigenaren van de casino’s, haar eigen buurvrouw. Het laat zien hoe divers het gezelschap is.’

SNELLE SNACKPLEK?

‘Bird, die zit bij ons in de straat. Superlekkere curry’s.’

MOOISTE THEATER?

‘Oeeh. Ik denk Bellevue. Daar heb ik warme herinneringen aan. Ik heb net BAAAAAA gespeeld met Circus Treurdier en in Bellevue speelden we de eerste en de laatste voorstelling van de tour. Het voelde echt als thuiskomen. Naast Bellevue zit de Smoeshaan, een goeie plek waar iedereen samenkomt. Ook een beetje walgelijk, er zitten alleen maar acteurs.’

AMSTERDAM IN ÉÉN ZIN?

‘Als ik Amsterdam in één zin zou moeten vatten, kom ik toch uit op de clichés. Dus misschien is dat het wel? Amsterdam is één groot cliché. Op een goede manier.’

Bird

Anne+

ISABEL S Á

NCHEZ

OLID Zeedijk

MAX VAN DEN OETELAAR

WINKELEN IN STIJL?

KOM NAAR AMSTELVEEN!

Shoppen rond en voor de feestdagen is in Amstelveen een feest op zich. Al jouw favoriete winkels zitten hier bij elkaar. Bovendien vind je er de meest originele cadeaus en outfits en geniet je tussendoor bij culinaire toppers.

Op VisitAmstelveen.nl/shoppen delen locals hun Amstelveen Originals, dié plekken die Amstelveen bijzonder maken en vind je nog veel meer tips voor een stijlvolle shopexperience.

Maak kennis met een theater vol verrassingen oba.nl/culturele-agenda