krant KRANT
terugblik
TOT SLOT
49
Terugblik
BORGERSTRAAT, 1910-1913 tekst Erik Schmitz foto onbekende fotograaf / Stadsarchief Amsterdam
De Borgerstraat vanaf de kruising met de Jan Pieter Heijestraat, 1910-1913
06 UK TOT SLOT FEB 2021_RD.indd 49
het blijft zo’n ongrijpbaar historisch raadseltje. Een moment dat sommige kinderen zich misschien altijd zijn blijven herinneren, terwijl het voor anderen een doodgewone dag in een Amsterdamse volksbuurt was, waar de dagen zich aaneenregen zoals de huizen in deze eindeloze straten zonder groen. Waar de wolken ‘omrand door zolderramen, langs de lucht bewegen’, zoals dichter J.C. Bloem het beschreef in De Dapperstraat. En waar dezelfde simpele loper overal de deur opende, of het nou in De Pijp, de Dapperbuurt of hier in Oud-West was. De kinderen lijken zo weggelopen uit een schilderij van Breitner of Israëls, wat ons er nog eens aan herinnert dat het straatleven dat zij vastlegden zich over de hele stad uitstrekte,
ook in dit soort weinig schilderachtige buurten. Wie goed kijkt, ziet in de verte een paard-enwagen naderen. Twee mannen zitten hoog op de bok. Glazenwassers hebben rechts hun hoge ladders steil tegen de gevels gezet. De winkel op de hoek, in ‘Drogerijen.Verfwaren’, zoals de winkelruit meldt, heeft lijsten met verkrijgbare artikelen bij de deur uithangen. Voor zover nog leesbaar: zeegras en varens (als matrasvulling), harde en zachte kousjes (voor de gasverlichting), glansvernis, terpentijn, lijnolie, kwasten en penselen. Een ‘bezem met stok compleet’ kostte er 22,5 cent. Die kinderen hebben de hele twintigste eeuw nog voor zich. Tijdens hun leven zal de straat zich vullen met fietsen en auto’s, er zullen nieuwe bewoners komen en tenslotte zal een
groot deel van de huizen worden gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Maar die volwassen werkelijkheid is hier nog ver weg. Misschien is dat nog het mooiste: de kinderlijke onbevangenheid waarin alleen dit moment telt, het oploopje op een zomernamiddag in Amsterdam, aan het begin van een nieuwe eeuw.
SHARON HANSMA
H
et lijkt eerder een oploopje dan een opstootje, deze samenscholing van kinderen op een zomernamiddag in de Borgerstraat in Oud-West. Vanuit portieken kijken volwassenen toe, een enkeling hangt uit het raam of staat op het balkon, gealarmeerd door het volume van de kinderstemmen. Een man richt zich tot de groep, met de uitstraling van een onderwijzer die hier zijn gezag laat gelden. Dan valt ook het groepje achter hem op, waar de kinderen braaf in een rijtje staan te wachten tot de orde is hersteld. Gaat het dan om een schooluitstap en hebben daarom zo veel meisjes feestelijke hoeden op? Even verderop in de straat waren inderdaad twee scholen. Er is wel wat leeftijdsverschil tussen de kinderen, dus
Anno 2021 staat de Borgerstraat er iets anders bij. Check de recente foto (en meer toen-en-nu-beelden van Amsterdam) op Instagram-account @thenandnowamsterdam.
15-01-21 13:29