Uitkrant november 2021

NOV 2021

*

25 jaar geleden ging Amsterdam global village in première, een vier uur durende monumentale documentaire van Johan van der Keuken, waarin brommerkoerier Khalid je de stad op zijn multicultureelst laat zien. In een speciaal programma laat IDFA zien waarom deze film nog steeds relevant is.

AMSTERDAM GLOBAL VILLAGE* 25 JAAR LATER Gemaakt door amsterdam & partners

jaargang 56 #3

00 UK COVER NOV 2021 SF MB .indd 1

14-10-2021 15:29

NEW

NEW

00 UK COVER NOV 2021 SF MB .indd 2

14-10-2021 15:29

ad UK

nov 2021

3

ZONDER OORDEEL Het is bijna niet meer voor te stellen, maar het is nog niet zo heel lang geleden dat we zorgeloos en zonder oordeel keken naar de veelheid van culturen en nationaliteiten in onze stad. Vijfentwintig jaar geleden om precies te zien. Wie dat gevoel wil terughalen, moet naar Johan van der Keukens film Amsterdam global village uit 1996 kijken.

Door allerlei ontwikkelingen – gezinshereniging van arbeidsmigranten, een groeiende stroom vluchtelingen uit oorlogsgebieden, arbeidsmigranten uit Oost-Europa – groeit de immigratie in Nederland vanaf eind jaren tachtig tot meer dan honderdduizend mensen per jaar. Amsterdam wordt opnieuw, net als in de zeventiende eeuw, een waarlijk multiculturele samenleving met 180 nationaliteiten.

De nieuwe Amsterdammers komen uit alle delen van de wereld.

Filmmaker en geboren Amsterdammer Johan van der Keuken (1938-2001) ziet de instroom van mensen ‘uit alle windstreken’ met verwondering aan en besluit er een film over te maken. Een film die geen commentaar levert, maar alleen registreert. Het is 1996, vier jaar voordat het immigratiedebat – in al zijn lelijkheid – losbarst. Vóór Paul Scheffers essay Het multiculturele drama en voor de politieke opkomst van Fortuyn en radicaalrechts.

De film zal straks in zijn geheel te zien zijn (op YouTube kun je ook een samenvatting van een uur en drie kwartier uur bekijken) tijdens documentairefestival IDFA, dat er een speciaal programma omheen bedacht onder de titel unConscious bias. Dat gaat vooral over de erfenis van het kolonialisme; het onderwerp van Van der Keuken heeft zijn onschuld al lang verloren.

Amsterdam global village is een prachtige, bijna hypnotiserende slow movie van vier uur (!) geworden die gedurende een jaar het multiculturele leven in de stad vastlegt. Aan de hand van de jonge, Marokkaanse brommerkoerier Khalid doorkruisen we de stad; langs een Ghanese begrafenis, een vakkenvuller uit Bolivia, een Amsterdams-Joodse dame.

Van der Keuken nam de tijd omdat hij het multiculturele leven wilde laten zien zoals het was, zonder oordeel. Konden wij dat ook nog maar.

Bart van Oosterhout Hoofdredacteur b.vanoosterhout @iamsterdam.com

VOLG ONS: iamsterdam.com facebook.com/iamsterdamnl iamsterdam.com/uitmail instagram.com/uitinams youtube.com/videoiamsterdam cover: still uit Amsterdam Global Village

01 UK OPENING NOV_2021_RD MB.indd 3

INHOUD P.04 UP-TO-DATE

Nieuws uit de stad, met o.a. een make-over voor de Kalverstraat, Nirvana in Paradiso, een nieuw filmwalhalla en eten in de Markthal. En we kijken binnen bij Disney-gek Bobby.

P.08 AMSTERDAM GLOBAL VILLAGE

25 jaar na het toonaangevende stadsportret van Johan van der Keuken blikken we terug: hoe kwam de film tot stand, wat herkennen we er nog uit en wáár is koerier Khalid?

P.15 KUNST & VERMAAK

Met vijf favorieten uit museum STRAAT, Pierre Bokma over King Lear, de aanraders van IDFA en de column van Cindy Hoetmer. Plus: een interview met scenarist Samya Hafsaoui: ‘Inclusiegelul? Ik wil gewoon een musical maken waarin iederéén kan spelen.’

P.27 ETEN & DRINKEN EN ZO

Bankjes waarop je niet kunt liggen, ijzeren pinnen in portieken: we zochten uit of er ook in Amsterdam sprake is van hostile architecture. Verder natuurlijk de beste eet- en winkeltips én een wandeling door het Paleiskwartier.

P.48 TOT SLOT

Mavis Carrilho, juryvoorzitter van de Black Achievement Awards, beantwoordt onze 21 questions. En in de rubriek Terugblik gaan we terug naar 1889, voor een brug over het IJ die er nooit kwam – of misschien toch nog ooit?

P.39 AGENDA De onmisbare culturele maandagenda en het colofon (p. 46)

15-10-2021 14:34

4

krant KRANT

nieuws

OPENING

‘NET ZOALS DE EIFFELTOREN IN PARIJS, HOOP IK STIEKEM DAT HET PALENHUIS ICONISCH WORDT VOOR AMSTERDAM.’

Nieuws uit de wereld van kunst en cultuur, de leukste tips, gespot op Instagram en binnenkijken bij Amsterdammers.

KUNSTENAAR PIET VAN WIJK IN HET PAROOL OVER ZIJN TWINTIG METER HOGE KUNSTWERK HET PALENHUIS OP ZEEBURGEREILAND, EEN ODE AAN DE AMSTERDAMSE PAALFUNDERING.

Filmmakers en -fanaten hebben er een nieuwe favoriete stek bij: op de NSDM-werf is MACA geopend, een ontmoetingsplaats en exporuimte voor beginnende én bekende filmmakers en audiovisuele kunstenaars. In het Moving Arts Centre Amterdam, zoals-ie voluit heet, kunnen filmmakers experimenteren, hun netwerk verbreden, een werkplek huren, workshops volgen en hun werk ontwikkelen en vertonen. Ook filmliefhebbers zijn welkom in de loods aan de Ms. Van Riemsdijkweg – waar MACA sowieso de komende acht jaar gevestigd is – voor onder meer filmavonden en expo’s. maca.amsterdam

ERNIE ENKELAAR

ALLE FILMMAKERS VERZAMELEN

ERNIE ENKELAAR

tekst Kim van der Meulen

ETEN IN DE MARKTHAL De meeste Amsterdammers zijn nog nooit in de Centrale Markthal geweest: het enorme monumentale pand uit 1934 was ruim tachtig jaar alleen toegankelijk voor voedselhandelaren die weekmarkten, restaurants en winkels in de stad van eten voorzagen. Ook het terrein daaromheen, het 22 hectare tellende Food Center Amsterdam, was niet openbaar toegankelijk. Daar komt nu verandering in. Na jarenlange leegstand heeft de Centrale Markthal namelijk een herbestemming gekregen: een plek die bruist van cultuur, mode, muziek, theater en lekker eten. De eerste nieuwe bewoner van het pand is Markt Centraal, dat elke zondag buurtmaaltijden verzorgt – met ingrediënten van het terrein en livemuziek. centralemarkthal.nl, marktcentraal.nl

@uitinams Elke maand krijgt een

instagrammer een plekje in de Uitkrant. Deze keer is dat @catsandinamsterdam, dat het beste van twee werelden combineert: Amsterdam en poezen. Foto’s van grachten en gevels, afgewisseld met rondstruinende of op een vensterbank suffende stadskat.

Kan niet beter, toch?

Volg @uitinams op Instagram voor je dagelijkse dosis culturele tips in de stad.

KUNST IN DE KOLENKITBUURT Een expositie over Muhammad Ali, de fotoserie Afronauts (foto) van Cristina de Middel over het vergeten ruimtevaartprogramma van Zambia en een optreden van (een deel van) het Amsterdams Andalusisch Orkest: daarmee opende het nieuwe cultuurcentrum Maqam in de Kolenkitbuurt onlangs zijn deuren. Een veelbelovend voorproefje van de programmering, die wordt verzorgd door het net genoemde orkest, De Meervaart en Foam. Dit wordt een plek voor concerten, tentoonstellingen, repetities, masterclasses en workshops. Aan de site wordt gewerkt, maar binnenlopen op de Jan van Schaffelaarplantsoen 2 kan altijd.

Jan van Schaffelaarplantsoen 2

01 UK OPENING NOV_2021_RD MB.indd 4

15-10-2021 14:34

5

‘OF HET NOU IN HET CLUBCIRCUIT IS, OP INSTAGRAM OF IN EEN INTIEM THEATER: OP IEDER PODIUM BEWEEGT ZE MET EVENVEEL GEMAK EN FLAIR.’ PERFORMANCEKUNSTENAAR CHERELLA GESSEL (29) IS VOLGENS DE JURY VAN DE AMSTERDAMPRIJS VOOR DE KUNST HET BOEGBEELD VAN EEN NIEUWE GENERATIE KUNSTENAARS.

Wie het legendarische concert van Nirvana in 1991 in Paradiso heeft gemist of gewoon nog een keer wil beleven, heeft mazzel. Op 30 november wordt het hele concert integraal uitgezonden in de Grote Zaal, op de plek waar de grungeband dertig jaar geleden onder andere Smells like teen spirit en Come as you are speelde. Het concert werd gefilmd door de VPRO en is daarmee de enige show van de Europese Nevermind-tour die volledig is vastgelegd. Drummer Dave Grohl heeft goede herinneringen aan die avond: ‘We could either have an incredibly good show or be a phenomenal disaster. Paradiso was a great show.’

30 november, paradiso.nl

ÁRON SÜVEG

NOG ÉÉN KEER NIRVANA

SPEELKWARTIER Sinds het faillissement van indoorspeeltuin TunFun eind vorig jaar staat het pand in de voormalige autotunnel onder het Mr. Visserplein leeg, maar komend voorjaar wordt er weer volop gesprongen, gerend en gezweet. Dan openen parkour- en freerunningclub Vrog en ISH Dance Collective er namelijk een enorme urban sportlocatie. Het moet dé plek worden om te skateboarden, breakdancen, aan calisthenics te doen en ninja parkours te volgen, maar ook voor dance battles, freerunning-events en hiphopdansworkshops. Met vierduizend vierkante meter wordt het een van de grootste in z’n soort van Europa. vrog.nl, ishdancecollective.com

MEER-DAN-WINKELSTRAAT Minder toeristen, méér Amsterdammers in de straat.

Daar pleit de Ondernemersvereniging Kalverstraat en Heiligeweg al jaren voor; vijf jaar geleden liet de vereniging in Het Parool al weten dat maar veertig procent van de bezoekers uit Amsterdam kwam.

Zonde van zo’n mooi gebied, vindt ook de wethouder van Economische Zaken. Om meer Amsterdammers te trekken, gaan beide winkelstraten nu op de schop: er komen extra groenvoorzieningen, nieuwe bestrating en meer ruimte voor horeca, wonen en cultuur – zodat er straks meer te beleven valt dan alleen shoppen.

Zie ook onze rubriek De Buurt op pag. 36-37.

01 UK OPENING NOV_2021_RD MB.indd 5

15-10-2021 14:34

6

krant KRANT

OPENING

binnenkijken

THUIS IN DE STAD tekst en foto Marjolein van Damme

Een kijkje achter de voordeur van een Amsterdammer.

Wie Bobby de Vries (27, online marketeer) Wat Een huurwoning van 46 m2 in De Pijp Hoe Via een collega die er wegging; een gelukje Sinds 2 maanden Opvallend Het huis is schots en scheef, wel zo Amsterdams.

‘Toen we de vloer gingen leggen, moesten we heel rare hoeken zagen. En een rek aan de muur hangt nog steeds niet recht, terwijl we het toch echt waterpas hebben opgehangen.’

Fijnste plek De woonkamer, die is lekker rustig. ‘Hier staan alle spullen waar ik graag naar kijk.’

Echt Amsterdams ‘Mijn familie komt uit Amsterdam. Toen mijn oma overleed, heb ik van haar een typisch Jordanees koffiekopje geërfd, met pastelbloemetjes en een gouden randje.’

‘Ik woon hier nog maar net – hiervoor woonde ik met huisgenoten in Bos & Lommer – maar het belangrijkste staat al uitgestald: mijn Disney-, Marvel- en Harry Potterverzameling. Daar ben ik mijn hele leven al gek van. Mijn ouders en zus verzamelen trouwens ook alles van Disney.

Vroeger gingen we vaak met z’n allen naar de films en pretparken.’

01 UK OPENING NOV_2021_RD MB.indd 6

‘Het artwork aan de muur van Disney’s Hotel New York is me dierbaar. Toen het hotel dit jaar geopend werd in Disneyland Parijs, ben ik er samen met mijn ouders en zus naartoe gegaan. Als een van de eerste gasten kregen we dit limited edition artwork. Ik mocht het hier ophangen, maar ik deel het met mijn familie. Het is een erfstuk en mag nooit de familie verlaten.’

‘Film speelt een belangrijke rol in mijn leven, dus ik ga vaak naar de bioscoop.

Ik bewaar altijd mijn kaartje, zodat ik af en toe kan terugkijken naar welke films ik allemaal ben geweest.’

15-10-2021 14:34

7

‘Mijn mooiste souvenir is dat kleine, zwarte beeldje van Walt Disney en Mickey Mouse in de stellingkast. Dat bracht ik mee uit Disneyland Shanghai, waar je het echte beeld ook vindt, levensgroot. Eigenlijk stond Disneyland Hongkong toen ook nog op mijn lijstje, maar dat is helaas niet gelukt.’

01 UK OPENING NOV_2021_RD MB.indd 7

‘Ik voel me nog een echte Baarsjes-inwoner, maar De Pijp vind ik nu al heerlijk. Vooral door de oudere huizen, en als je hier de deur uitloopt, sta je meteen tussen de leuke winkels, koffietentjes, restaurants en cafés. Met de buren heb ik nog maar weinig contact, ik weet ook niet of dat nog komt. Mensen leven hier wel een beetje langs elkaar heen.’

‘Een goeie buurttip is mijn tattoo-artist Rupa, hier om de hoek. Hij heeft mijn halve arm getatoeëerd met Disneyfiguren. Ik vertrouw blind op hem, hij heeft ook mijn zusje en vader al getatoeëerd.’

15-10-2021 14:34

8

25 jaar na Amsterdam global village

OPENING

OP PAD MET KHALID

A

M S

D R

Precies 25 jaar geleden verscheen Amsterdam global village, een vier uur durende klassieker waarin je onze stad op z’n allernormaalst ziet – en daarmee misschien wel op z’n mooist.

Het IDFA eert de docu met een speciaal focusprogramma.

TE

04 UK COVERVERHAAL NOV 2021_R_SF.indd 8

15-10-2021 14:26

9

Cineast Johan van der Keuken (1937-2001) liet alles voor zijn camera langsglippen: ravende jongeren, brommerkoerier Khalid, zonnige grachten, de lokale snackbar. Wat herkennen we nog van dat stadsportret, 25 jaar later? tekst Sara Luijters, Verity Seward foto’s EYE Filmmuseum, IDFA

WERELDDORP AMSTERDAM

E

en liefdevolle ode aan Amsterdam, de wereldstad met dorpse charme waar eeuwenlang mensen uit allerlei landen hun toevlucht hebben gezocht. Maar dan wel een zonder filter of boodschap: de stad zoals ze was, niet zoals je hem wilt zien. Dat is wat Johan van der Keuken wilde maken met Amsterdam global village: een wereldreis door zijn stad, dwars door bevolkingslagen en wijkgrenzen heen.

Producent Pieter van Huystee kan zich de oorsprong van de documentaire nog herinneren als de dag van gisteren. Als jonge producent had hij samen met Van der Keuken de film Bewogen koper gemaakt, over de invloed van Europese koperen blaasmuziek die, samen met de soldaten en missionarissen, de koloniën had veroverd.

‘Johan was op een avond thuisgekomen in zijn woning op de Oudeschans, waar hij geïrriteerd over een slapende man in zijn portiek heen moest stappen. Hij vertelde me dat hij zich de volgende dag afvroeg waarom hij zo knorrig van die man werd, terwijl hij ooit juist compassie had voor de verschoppelingen in zijn stad. Het was, kortom, de hoogste tijd om een

documentaire te maken over Amsterdam en haar bewoners, zei hij.’

UIT ZIJN BUBBEL De filmmaker en producent namen een groot aantal wandelingen door de stad als uitgangspunt, samen met stadsantropoloog Fred Galis. ‘We maakten er 39 en kwamen op plekken waar je, als je er niet woont, niet komt: buiten de ring, op industrieterreinen en in Zuidoost. We maakten kennis met vluchtelingen uit Sarajevo, waar toen oorlog woedde, en met een Boliviaanse vakkenvuller met wie we uiteindelijk nog naar zijn dorp in de bergen van Bolivia zijn gereisd. Johan was meer van de generatie van de Vijftigers; zijn Amsterdam was een ander Amsterdam dan het mijne. Ik stelde voor dat hij ook buiten zijn eigen bubbel zou gaan kijken, naar de stadsranden en naar plekken waar jonge mensen kwamen: de RoXY en Chemistry in de Escape. De jonge, energieke stagiair Claudia Weinbeck, die Johan in die tijd hielp om zijn altijd rommelige bureau op orde te krijgen, introduceerde ons in de housescene en bij 100% Isis, destijds een van de eerste

A15258: Amsterdam - Global village A15203: Amsterdam - Global village A15202: Amsterdam - Global village [Nederland, 1996, 118x83, 01730] [Nederland, 1996, 60x42, 70015-2] [Nederland, 1996, 60x42, 70015-2]

Links: stills en setfoto’s van Amsterdam global village. Rechts: de officiële filmposter.

A15201: Amsterdam - Global village A15200: Amsterdam - Global village [Nederland, 1996, 60x42, 70015-2] [Nederland, 1996, 60x42, 70015-2]

04 UK COVERVERHAAL NOV 2021_R_SF.indd 9

15-10-2021 14:26

10

krant KRANT

25 jaar na Amsterdam global village

OPENING

A

M S

D R

‘DE JONGE, ENERGIEKE STAGIAIR CLAUDIA WEINBECK INTRODUCEERDE ONS IN DE HOUSESCENE’

TE

04 UK COVERVERHAAL NOV 2021_R_SF.indd 10

15-10-2021 14:26

11

‘HIJ KEEK GEWOON NAAR WIE HIJ ONTMOETTE OP STRAAT’ De Syrische filmmaker en artistiek directeur van IDFA Orwa Nyrabia over de betekenis van Amsterdam global village, voor hem en de filmwereld, 25 jaar na dato.

Linksboven: Johan met Noshka van der Lely, zijn vrouw én geluidsvrouw.

Linksonder: Noshka tijdens de opnames.

Rechtsboven en -onder: shots uit Amsterdam global village.

‘Amsterdam global village stond al in mijn top tien van all time favorites lang voordat ik in 2018 naar Amsterdam kwam. Veel oudere filmmakers hebben een zwak voor deze documentaire, maar de nieuwe generatie is er minder bekend mee. Juist daarom is het zo speciaal om hem nu opnieuw te vertonen, na 25 jaar.

Tijdens het focusprogramma van IDFA, unConscious bias (zie kader op pag. 13), vertonen we films die laten zien hoe het verleden reflecteert op het heden. We bevinden ons in een tijd vol discussie over inclusiviteit en diversiteit. Er is daardoor ook

vrouwelijke dj’s.’ In de film zie je Isis van der Wel, dan net twintig jaar oud, onderweg naar de discotheek en achter de draaitafel. In het publiek een blonde Cleo Campert met fotocamera, die in die tijd haar omvangrijke RoXY-archief aanlegt. Johan en Pieter filmden ook in de boksschool van Thom Harinck in de Van Hallstraat en op een boksgala. ‘Daar kwam de hele regenboog van de stad samen. Johan zag hoe hard en ruw de mensen er onderling waren, maar dat iedereen wel met elkaar omging – veel meer dan in de progressieve kringen, waar men de mond vol had van met andere culturen omgaan. Uit de film spreekt de pret van de nieuwsgierigheid, compassie, begrip en het openstellen voor mensen.’

Met een Tsjetsjeense man reist het duo zelfs af naar Grozny, waar de kogels hen om de oren vliegen. ‘Ik zal het nooit vergeten, ik deed het geluid tijdens die reis; zijn vrouw Nosh, die dat normaal deed, wilde niet met hem mee naar dat oorlogsgebied. Een week eerder was er nog een journalist doodgeschoten. Johan filmde er stiekem een wegblokkade, op de achterbank vanaf zijn schoot. Na afloop zei ik: ‘Dit doen we nóóit meer.’ Het was een levensgevaarlijke situatie.’

URENLANG OBSERVEREN Al die uren aan filmmateriaal moesten natuurlijk ook verwerkt worden, een proces dat negen maanden in beslag nam. Het vier uur durende epos werd gemonteerd door Barbara Hin (1964-2020) – later een van de beste in haar vak, toen nog een jonge editor.

‘Johan vertrouwde het haar toe: dat kan ze wel, zei hij.

Haar montage maakt de film zo bijzonder, vrolijk en inspirerend.’

04 UK COVERVERHAAL NOV 2021_R_SF.indd 11

meer dan ooit sprake van symboolpolitiek; iedereen doet erg zijn best om diversiteit toe te passen, ook in films en series. Maar het is een bedachte vorm van diversiteit en het komt vaak nog niet tot uiting in hoofdrollen, omdat de mensen die de beslissingen maken nog altijd dezelfde kleine machtige groep is.

Bij IDFA werken we sinds drie jaar op een heel andere manier: over de hele wereld, van Taiwan tot Brazilië, beslissen mensen mee welke films er vertoond zullen worden.

Johan van der Keuken keek gewoon naar wie hij ontmoette op straat, daar was niets bedachts aan. Hij filmde de helden van de straat, van alle kleuren en achtergronden.

Hij zei niet dat we multicultureel moeten leven, hij liet gewoon zien hoe het is.

En daarmee heeft hij een heel speciale roadmovie door Amsterdam gemaakt. Als we profeten als Van der Keuken serieuzer hadden genomen, was de wereld nu op een beter punt geweest. Daarom is het ook zo belangrijk dat we zijn films blijven vertonen, zodat zijn werk voortleeft.’

Toegegeven: 245 minuten is een lange zit in de bioscoopzaal – een lengte waaraan de gemiddelde filmmaker zich niet eens durft te wagen.

‘In tegenstelling tot andere stadsfilms is het een zeer trage film’, vertelt Mark Paul Meyer, senior curator bij EYE Filmmuseum, waar in 2013 de expositie Johan van der Keuken – Tegen het licht te zien was. ‘En het innovatieve van Amsterdam global village is dat er eigenlijk ook nog heel weinig verhaal in zit. Van der Keuken laat de stad echt voor zichzelf spreken. Hoewel er een paar personages centraal staan, duwt hij op geen enkel moment één verhaal naar voren. In plaats daarvan observeert hij eigenlijk alleen maar en ja, daar neemt hij veel tijd voor.’

Dat het niet gaat vervelen, komt doordat je als kijker het gevoel hebt iets heel spontaans te zien. Meyer: ‘Cinematografisch was het heel belangrijk dat Johan de camera zelf gebruikte. Hij was niet de regisseur die tegen de cameraman zegt: ‘Je moet dit en dat schieten’, het was altijd Johan zelf die aan het filmen was. Hij kon dingen ‘voelbaar’ maken: je hebt steeds het gevoel dat er nog iets anders is, net buiten beeld. Hij stond er ook altijd voor open om datgene te filmen wat zich – vaak min of meer toevallig – voor de camera bevond.

Ook dingen die niet direct belangrijk waren voor de verhaallijn. Dat zorgde soms voor verrassingen. Ik vermoed dat hij in veel gevallen van tevoren heus wel wist wat hij zou gaan filmen, wie hij zou ontmoeten, wat hij zou zien – maar hij kon zich wel onmiddellijk aanpassen aan iets onverwachts. Heel anders dan bij andere documentairemakers.’

15-10-2021 14:26

12

25 jaar na Amsterdam global village

JOHAN VAN DER KEUKEN

liever onafhankelijk.’ EYEcurator Mark Paul Meyer: ‘Van der Keuken had in de jaren zestig en zeventig veel gereisd. Hij was zeer sociaal betrokken en geïnteresseerd in het documenteren van de politieke en sociale kwesties in de wereld. In de jaren tachtig ontwikkelde hij een meer humanistisch geëngageerd beeld van de wereld. Amsterdam global village is daar een van de resultaten van.’

• Was samen met Noschka van der Lely, die als geluidsvrouw ook aan zijn films meewerkte.

Hun zoon is tv-maker Teun van de Keuken (1971) – inderdaad, zonder de ‘r’ die grootvader Gerrit Jan op eigen houtje aan de familienaam had geplakt.

• Kreeg in 1998 te horen dat hij ongeneeslijk ziek was. Over zijn leven en naderende einde maakt hij De grote vakantie (2000). Op 7 januari 2001 overleed Johan van der Keuken, 62 jaar oud. Zijn hele filmoeuvre is opgenomen in het EYE-archief, waarvan een deel te zien is via de EYE Film Player (player.eyefilm.nl).

A

M

• Werd geboren in 1937 in Amsterdam.

• Was filmmaker en groot fotografisch talent: op 17jarige leeftijd publiceerde hij zijn eerste fotoboek, Wij zijn 17, met portretten van klasgenoten. Simon Carmiggelt, wiens dochter een van die klasgenoten was, schreef het voorwoord.

• Studeerde dankzij een beurs aan de Parijse Filmacademie.

• Maakte vanaf de jaren vijftig één à twee films per jaar, waaronder Blind kind (1964), Beppie (1965, foto onder), De Tijd Geest (1968) en I love dollars (1986). Het leidde tot een oeuvre van ruim vijftig films, waarvoor hij in 1988 de Nederlandse Cultuurprijs en in 2000 de Bert Haanstra Oeuvreprijs ontving, de hoogste onderscheiding voor een filmmaker in Nederland.

• Bedankte in de jaren tachtig voor een benoeming tot de Orde van Oranje-Nassau: ‘Zo‘n lintje accepteren betekent toch een beetje instemming met wat regering en koningin doen. Ik blijf

S

D R

OPENING

TE

STAD IN TRANSITIE Hoe actueel is Amsterdam global village nog, 25 jaar later, volgens Mark Paul Meyer? ‘Ik denk dat de film vandaag anders zou worden ontvangen. Je ziet bijvoorbeeld Sinterklaas en Zwarte Piet langskomen, gewoon om de verandering van de seizoenen aan te geven, dat zou er nu misschien anders uitzien. En toen de film uitkwam, werd Johan gevraagd of hij de liefdesscène aan het eind niet als ‘te wit’ beschouwde.

Zijn antwoord was dat hij niet wilde dat de film ‘te politiek correct’ zou zijn. Misschien had hij dat in deze tijd anders gedaan. Het is interessant dat ook in die tijd het immigratievraagstuk zeer actueel was. Toen waren er oorlogen in Joegoslavië en Tsjetsjenië, nu komen de vluchtelingen uit Syrië. Al die nieuwe inwoners drukten een stempel op het sociale leven in

04 UK COVERVERHAAL NOV 2021_R_SF.indd 12

de stad en in de film zie je de complexiteit van die ontwikkeling terug.’

In de jaren negentig was de migratie naar Amsterdam in volle gang. Pieter van Huystee: ‘Het was een wereld volop in beweging. De stad was in transitie en de bewoners moesten daaraan wennen. De film overbrugde verschillende talen en culturen. Ik weet nog goed dat ik op een filmfestival in Japan was en dat er na afloop van de film, om half een ’s nachts, een bomvolle zaal klaar zat voor een levendige discussie over de thema’s in de film. Het raakte mensen over de hele wereld, vanwege de herkenbaarheid. De dwarsverbanden van culturen, de diversiteit, dat zijn nog altijd actuele thema’s.’

Voor Van Huystee is Amsterdam global village voor altijd verbonden met zijn eigen leven. ‘A ls er een film is

15-10-2021 14:26

13

‘EEN VAN DE MOOISTE SCÈNES IS DIE WAARIN KHALID BIJ ERWIN OLAF IN DE STUDIO KOMT’

die mij dierbaar is, is het deze. Het gaat over mijn stad en de tijd waarin ik net begon als producent. Ik bewaar mooie herinneringen aan onze samenwerking.’ De destijds nog jonge kinderen van Van Huystee hebben zelfs een rolletje in de film: ‘Ze bestellen een patatje oorlog bij een door frituurvet dichtgeslibde snackbar in de Hazenstraat. De vijftienjarige jongen die de snackbar bestierde, vroeg aan Johan waar de film over ging. Hij legde hem toen nauwgezet uit hoe hij de stad op drie niveaus filmde; vanaf het water, het raam en de lucht, en hoe dat de verbondenheid van de bewoners uitdrukte. Ik vond het toen maar onzin om een puber daarmee lastig te vallen, maar Johan niet, hij wilde het hem juist op intellectueel en inhoudelijk niveau helemaal uitleggen. Dat was typisch Johan.’

OP ZOEK NAAR KHALID De rode draad in de film is koerier Khalid, die de kijker al rondscheurend op zijn brommer de hele stad laat zien. ‘In die tijd werd alles met koeriers geregeld, zoals het brengen van filmrollen. Khalid kwam binnen op kantoor, we maakten een praatje en Johan zei: ‘Dit is hem!’ Khalid neemt ons mee op zijn reis door Amsterdam. We monteerden een camera op zijn brommer die vastlegde hoe hij door de Haarlemmerstraat scheurde. Een van de mooiste

scènes is die waarin hij bij Erwin Olaf in de studio komt om een pakketje af te leveren en de camera over zijn schouder meekijkt hoe Erwin op een heel mooie manier een jongen met het downsyndroom fotografeert. Khalid verwondert zich over wat hij ziet, met openheid en interesse voor de ander. Daarin ligt ook de kracht van deze film. Wat mij in het bijzonder ontroerde, is het moment dat Khalid over zijn dromen vertelt: hij wil zijn rijbewijs halen om als koerier ‘op de auto’ te kunnen. Hij wilde zichzelf verbeteren, van de brommer naar de auto, dat is waar dromen over gaan.’

Voor de vertoning op IDFA wil de producent zo veel mogelijk mensen die een rol in de film speelden uitnodigen. Dat gaat lastig worden met Khalid, want meer dan een ingedut account op LinkedIn en Soundcloud (met een foto van hem uit de documentaire prominent op zijn profiel) plus een woonadres van meer dan twintig jaar geleden in Oud-West kunnen we van hem niet traceren. Van Huystee: ‘Maar ik heb hem vijftien jaar geleden nog eens gezien. Zijn rijbewijs had hij inmiddels gehaald.’

IDFA 2021 Naar aanleiding van het 25-jarig jubileum van Amsterdam global village komt IDFA dit jaar met het focusprogramma unConscious bias, over de hoofdsteden van de voormalige Europese koloniale machten en hoe de bewoners daarvan een afspiegeling zijn van het verleden. In tien films wordt het huidige debat over het koloniale verleden verkend, en de manieren waarop dat zijn sporen heeft nagelaten op thema’s van nu. Naast Amsterdam global village wordt We (foto’s) vertoond, de nieuwe film van Alice Diop, waar aan de hand van een metrolijn in Parijs persoonlijke verhalen als een stedelijke ketting aan elkaar worden geregen.

Andere titels zijn onder meer The empty center (1998) van IDFA’s Eregast van dit jaar Hito Steyerl en Handsworth songs (1986) van John Akomfrah. De kaartverkoop start 3 november; er zijn zowel losse tickets als een strippenkaart te koop. Zie ook pag. 20 voor meer over IDFA. 17 t/m 28 november, idfa.nl

04 UK COVERVERHAAL NOV 2021_R_SF.indd 13

15-10-2021 14:26

grafisch ontwerp studio ITA, Sara Fortuin – fotografie Jan Versweyveld 18|19

Beurs voor kunst, antiek en design

IBSEN HUIS NAAR HENRIK IBSEN TEKST & REGIE SIMON STONE

Door de ogen van Pierre Audi

13 NOV 5 ITA.NL

RAI Amsterdam 14 november — 21 november 2021 www.pan.nl

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 14

15-10-2021 14:29

krant KRANT

nov 2021 16 18 20 21 22

15

EXPO: 5X FAVORIET IN MUSEUM STRAAT THEATER: PIERRE BOKMA FILM: IDFA 2021 COLUMN CINDY HOETMER INTERVIEW MET SCENARIST SAMYA HAFSAOUI

OUR HOUSE

LUTHER & ORANJE Een tentoonstelling in de categorie ‘hier leer je wat van’: Het Luther Museum vertelt in Luther & Oranje het verhaal van de band tussen kerk en kroon, en in het bijzonder van de lutheranen aan het hof.

Hoogtepunt: twee brieven van Maarten Luther uit het Koninklijk Huisarchief.

Hoe kan het dat het er nog níet was, zou je bijna zeggen: op 29 oktober opent Our House zijn deuren. In dit housemuseum is alles gericht op de ontstaansgeschiedenis, cultuur en subculturen van de elektronische muziek die zo verbonden is met Amsterdam. In zes exposities en vijftien installaties komt het genre tot leven. En zoals het een echt housefeest betaamt, eindigt een bezoek aan Our House met een knaller van een eindshow.

Museumtickets winnen? Kijk op pag. 38.

Amstelstraat 24-26, our-house.com

t/m 9 januari 2022, Luther Museum

HET WONDERBAARLIJKE VOORVAL MET DE HOND IN DE NACHT Christopher houdt van wiskunde en lijstjes maken en hij spreekt altijd de waarheid. Als hij de dode hond van zijn buurvrouw vindt en verdacht wordt van moord, probeert hij zelf de dader te achterhalen. Mark Haddons gelijknamige roman over de autistische Christopher werd een bestseller en de toneelbewerking won 7 Olivier Awards en 5 Tony Awards. Volgens kenners is de enscenering die Pieter Kramer maakte, met Mattias van de Vijver in de hoofdrol, nog beter! Een inventief decor (Theun Mosk), een feest aan bijzondere types en een ontroerend verhaal.

PETER J. WALSH

3 t/m 14 november, DeLaMar

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 15

15-10-2021 14:29

16

krant KRANT

KUNST & VERMAAK

expo

Groot en meeslepend In museum STRAAT krijgen street artists het podium dat ze verdienen. Op canvassen zo groot als muren, in een monumentale hal. Curator David Roos deelt zijn vijf favorieten uit de collectie. tekst Floor van Dijck Foto’s STRAAT, Roderik van Nispen (portret)

Boven: Wild van Treze.

Onder: Zurik aan het werk.

Rechts: Do you read me? van Guido de Boer.

Rechtsboven: installatie van Icy and Sot. Rechtsonder: A dream, the key to something deeper van Skount.

W

e staan binnen in de imposante industriële lashal op de NDSM-werf. Overal waar je kijkt, hangen kleurrijke doeken van 9 bij 5 meter. ‘Hier zie je werken van street art-kunstenaars, op de grootte waarop je ze ook op straat tegenkomt. Het bijzondere van STRAAT is dat je hier ook de context en het verhaal erachter te weten komt’, zegt David Roos, curator van STRAAT. Hij wijst om zich heen.

‘Alle kunst is hier ter plekke gemaakt.’

Street art wordt vaak geassocieerd met graffiti en spuitbussen, maar er zijn veel meer stijlen en methodes. Binnen de collectie van STRAAT vind je ook werk met verf en kwasten, stencils en papier, rollers, installaties, stiften, stickers.

David Roos

expo Museum STRAAT straatmuseum.com

ZWART-WIT LIJNENDOOLHOF Die verscheidenheid zie je ook terug in de collectie: van typische graffitistijl tot bijna Dalí-achtige schilderingen.

Roos leidt ons langs vijf van zijn favoriete werken. Het eerste is een vervreemdend woestijnlandschap, gemaakt door de Spaanse kunstenaar Skount. ‘Het is de verbeelding van een nachtmerrie die de artiest als kind vaak had. De kinderpsycholoog raadde hem aan om te gaan tekenen.

Dat heeft er uiteindelijk voor gezorgd dat hij kunstenaar werd.’ De volgende favoriet is een zwart-wit lijnendoolhof van de Nederlandse artiest Guido de Boer. ‘Het werk lijkt

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 16

abstract, maar als je goed kijkt lees je: ‘Do you read me?’’

Omdat het ontzettend moeilijk kiezen is tussen al dat visueel spektakel, geven de verhalen achter de werken vaak de doorslag voor Roos. Zoals bij twee werken die naast elkaar hangen, met vrouwengezichten die versnipperd lijken. ‘Het linker is van de kunstenaar Treze, het rechter is gemaakt door zijn vrouw, Zurik. Treze is enkele jaren geleden overleden. Het doek dat hij voor STRAAT maakte, bleek uiteindelijk een van zijn laatste werken te zijn.

Onlangs waren zijn ouders hier om het werk te aanschouwen. Ze vinden het heel indrukwekkend dat dit werk van hun zoon hier hangt.’ Want dat is ook een belangrijk kenmerk van street art: vergankelijkheid. Hoe goed een werk op straat ook is, vroeg of laat komt er iets nieuws overheen. In dit museum krijgt street art eeuwigheidswaarde.

SUPER NURSE De werken in STRAAT zijn ingedeeld in vijf thema’s: persoonlijk, esthetisch, bewust, verbonden (met de omgeving) en empathisch. Je ziet dan ook veel maatschappelijke statements en politieke boodschappen.

Zoals de installatie van Icy and Sot; het internationale symbool voor de vluchteling, uitgevoerd in een spiegel –

15-10-2021 14:29

17

mis deze niet

ALL ABOUT THEATRE ABOUT FILM

FRÉ COHEN

Roos’ vierde favoriet. ‘Door de spiegel kun je je inleven in de ander. Iedereen zou een vluchteling kunnen zijn.’

Zijn laatste favoriet is een herkenbaar beeld: de iconische Super nurse van de Nederlandse stencil-kunstenaar Fake, die aan het begin van de coronapandemie de hele wereld overging.

De collectie van STRAAT blijft steeds groeien. In een hoek van de hal is de Italiaanse artiest Tellas live bezig met een nieuw werk. Heel precies schildert hij roze lijntjes vanaf een steiger. STRAAT nodigt steeds andere beroemde street artists van over de hele wereld uit om ter plekke een werk te maken op een groot doek. Naast de enorme kunstwerken is er ook plek voor kleinere kunst: in de hal is een ruimte met een giftshop met merchandise en een galerie met wisselende expo’s. Daar kun je bijvoorbeeld t/m 12 december het werk zien van één van de grondleggers van de graffitikunst; de legendarische artiest Cornbread uit Philadelphia.

Scan de QR-code voor het filmpje dat cultuurvlogger Marco Dreijer maakte bij STRAAT voor de serie The Museum Nanny.

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 17

STUDIO HANS WILSCHUT

Antonioni, Bergman, Pasolini, Cassavetes: ja, dat zijn namen die je verwacht in Eye, maar Ivo van Hove en Jan Versweyveld? Toch ligt het voor de hand, de theatermakers zijn diepgaand beïnvloed door cinema en hebben talloze voorstellingen gemaakt op grond van films. In Eye brengen ze hun werk opnieuw tot leven door de bezoeker door kamers te voeren waarin steeds andere theaterproducties of films centraal staan. Dat doen ze met kostuums, rekwisieten, sculpturen, fluorescerende muurtekeningen en natuurlijk filmfragmenten. Een nieuwe manier van waarnemen, met alle zintuigen op scherp, aldus Eye. TOT 9 JANUARI, EYE FILMMUSEUM

Fré Cohen was een beeldbepalende vrouw in de vooroorlogse mannenwereld van het grafisch ontwerp. En dat kun je letterlijk nemen, want wat heeft Fré in haar korte leven (ze leefde van 1903 tot 1943) veel getekend en ontworpen. Grafisch drukwerk voor de gemeente, de socialistische beweging en vakbonden, maar ook boekbanden, tekeningen, aquarellen en linosnedes. En alles in de mooie traditie van de Amsterdamse School, die ook nu nog het oog bekoort. Geen mooiere plek dan Het Schip voor een overzichtstentoonstelling van deze interessante Joodse vrouw, met haar feministische opvattingen en sociale idealen.

THE GLASS ROOM Hoe reizen jouw persoonlijke gegevens op het internet? Wat gebeurt er met al die verzamelde data? Het wantrouwen ten opzichte van social media is snel toegenomen nu we beseffen dat we beheerst worden door algoritmes. Deze tentoonstelling laat door middel van interactieve kunstwerken zien in hoeverre ons leven bepaald wordt door dataverzamelingen.

Onderzoek de donkere kant van jouw onlineleven in deze hightech pop-upstore. Van alle vijftien kunstwerken zijn wij het meest benieuwd naar de Decisive Mirror (die een op algoritmes gebaseerd oordeel geeft over degene die in de spiegel kijkt), het Meditation charging station (een laadstation waarbij je telefoon alleen maar oplaadt als jij dat zelf ook doet) en de De Waardenzegger (die digitale dilemma’s aankaart).

2 NOVEMBER TOT 4 SEPTEMBER 2022, MUSEUM HET SCHIP

1 NOVEMBER TOT 31 JANUARI 2022, OBA

15-10-2021 14:29

18

krant KRANT

KUNST & VERMAAK

theater

Pierre Bokma:

‘Nooit de veilige weg kiezen’ Volgend jaar is hij te zien in de musical De koning van Amsterdam, maar eerst is Pierre Bokma nog een andere koning: King Lear, deze maand in ITA. ‘Héérlijk om te spelen.’ tekst Margriet Prinssen

JU BOCHEM

zeker om het zo te laten klinken dat de mensen in Bochum ook echt denken dat je Duitstalig bent.’ De voorstelling ging daar vorig jaar al in première en komt (vanwege corona nu pas) naar Amsterdam. Simons, met wie hij eerder samenwerkte bij Hollandia en NT Gent, is sinds 2018 artistiek directeur van het Schauspielhaus Bochum, een van de belangrijkste Duitse theaters.

Waarom is hij zo’n belangrijke regisseur voor Bokma? ‘Ik vind zijn kijk op de wereld interessant. Johan is een strenge bewaker van een grote mate van vrijheid, dat spreekt me aan.

Tegelijk eist hij ook zelfreflectie van zijn acteurs: eerst naar jezelf kijken.

Je moet een ongemakkelijke vorm van eerlijkheid aankunnen. Nooit de veilige weg kiezen, maar ontdekken wat er nog meer in je zit. En hij heeft een spannend repertoire gebracht in Bochum, dat daarvóór een toonbeeld van gezapigheid en middelmatigheid was. Nu bruist het er weer.’

H theater King Lear 4 t/m 7 november ITA

ij speelt hoofdrollen in Alex van Warmerdams Nr. 10 en Mijn vader is een vliegtuig van Antoinette Beumer. In 2022 vertolkt-ie vastgoedmagnaat Caransa in de musical De koning van Amsterdam. En dit najaar zien we hem dus in King Lear, een van Shakespeares grote koningsdrama’s.

Kortom: Pierre Bokma is alom aanwezig dezer dagen. Hij wordt dan ook door vriend en vijand beschouwd als Nederlands beste acteur, heeft alle mogelijke prijzen gewonnen en overbrugt moeiteloos de afstand tussen de zogenaamde hoge kunst en laagdrempelig amusement. Naast

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 18

tv-hit ’t Schaep met de 5 pooten en het satirische Kanniewaarzijn speelde hij in Rundfunk, de serie waarvan vooral het jongere publiek hem zal kennen.

En zelfs voor de rol van pratend kopieerapparaat in de populaire hoorspelpodcast Gothrecht (2020) draaide Bokma zijn hand niet om.

KIJK NAAR JEZELF Daarnaast speelt hij al tientallen jaren in het ‘serieuze’ toneel, waarvan de laatste tien veelvuldig in Duitsland; onder regie van Johan Simons, zoals ook in deze King Lear. Shakespeare auf Deutsch, hoe moeilijk is dat?

Bokma: ‘Dat is wel hard werken,

EEN VERHAAL OVER DOODSANGST King Lear is een koningsdrama, een generatiedrama, een oorlogsdrama en een drama over mensen, verblind door macht en ambitie. Wat voor man is Lear? ‘Een oude man die zijn krachten voelt wegvloeien, bang om te sterven. Voor mij gaat het verhaal over sterven, maar weigeren dat te doen. Over doodsangst. Hij moet zijn taken als koning afstaan en speelt een raar spelletje met zijn dochters. Wie laat zien dat ze het meest van hem houdt, krijgt het grootste stuk land.

Zijn jongste dochter doet er niet aan mee, zij vindt – terecht natuurlijk – dat liefde geen wedstrijd is. En dan verliest hij eigenlijk alles, hij wordt gek van verdriet.’

Maar wat Bokma nou het liefst doet: theater of film? Hij heeft de rollen voor het uitkiezen en zegt allebei – en juist de afwisseling ertussen – even leuk te vinden. ‘Als ik moet kiezen met het pistool op de slaap? Haal dan de trekker maar over.’

15-10-2021 14:29

cultuur

19

Nieuwe buren

Goed nieuws voor VU-studenten én iedereen die rond de Zuidas woont: met Rialto VU en VU Griffioen is de buurt een culturele hotspot rijker. tekst Olivier Kemme

A

elkaar te ontmoeten; bij de film of in het theater’, zegt Rialtodirecteur Raymond Walravens.

In het Nieuwe Universiteitsgebouw is dat mogelijk dankzij vier state-of-the-art filmzalen van Rialto VU, de twee theaterzalen en tien cursusruimtes van de Griffioen, een expositieruimte (VU ART SCIENCE gallery) en het grote café-restaurant Bar Boele. De programmering? Verwacht van Rialto VU een hoogstaand aanbod van Europese en niet-westerse films, aangevuld met American independenten festivalfilms. VU Griffioen organiseert elke week grote en kleine voorstellingen in cabaret, dans, muziek en toneel. En wie tot slot liever zelf aan de slag gaat, kan bij die laatste ook een van de zeventig cursussen volgen, zoals portrettekenen, salsadansen of mindfulness.

13 en 14 november (opening Rialto VU), rialtofilm.nl/rialto-vu januari 2022 (opening VU Griffioen), griffioen.vu.nl

MELANIE LEMAHIEU

l ruim vijftig jaar verzorgt de Griffioen het theater-, film- en cursusaanbod voor studenten en docenten van de Vrije Universiteit en voor andere bezoekers. Gevestigd op de studentencampus Uilenstede wist de Griffioen uit te groeien tot een professioneel theater.

Om te zorgen voor meer cultuur en bedrijvigheid rondom de Zuidas werd het plan opgevat om de Griffioen naar de VU-campus op de Zuidas te halen. ‘Iedereen weet dat het ’s avonds vrij rustig is rond de Zuidas. Daar willen wij verandering in brengen: je moet er een compleet avondje uit kunnen beleven’, zegt Eme van der Schaaf, directeur van VU Griffioen. Dat plan kwam in een stroomversnelling toen filmtheater Rialto interesse toonde. Ook voor omwonenden in Buitenveldert, Amstelveen en van de Zuidas zijn het nieuwe theater en filmtheater een verrijking zijn. ‘Kunst en cultuur kunnen mensen in de buurt een vaste plek geven om

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 19

Kijken, kijken én kopen Met kunst uit alle hoeken van de wereld is PAN Amsterdam (14 t/m 21 november) er niet alleen voor de kunstverzamelaar met geld, maar voor iederéén. tekst Karin Thybaut

’s

Lands grootste nationale kunstbeurs strijkt weer neer in de RAI: PAN Amsterdam, dat sinds de oprichting in 1987 een aardige reputatie heeft opgebouwd. Alles staat hier in het teken van kunst, antiek en design.

Al 34 jaar komen meer dan honderd kunsthandelaren, antiquairs en galeriehouders in Amsterdam bij elkaar om hun beste kunstwerken te laten zien, die je kunt bekijken én kopen. Naast trouwe kunsthandelaren zoals galerie Roger Katwijk, juwelier Marjan Sterk en Mentink & Roest zijn er dit jaar ook nieuwe gezichten: Lawrence Steigrad Fine Arts uit de VS, de Amsterdam Watch Company, galerie Althuis Hofland en de Stone gallery. Van archeologische objecten, zilver en Japanse prenten tot antieke meubelen, fotografie en werken van de Haagse en Amsterdamse School, Cobra en Zero. Vijfduizend jaar kunstgeschiedenis, in één grote beurshal.

Naast het uitbreiden van je verza-

meling is PAN Amsterdam dan ook de uitgelezen plek om inspiratie en kennis op te doen. Je bekijkt er niet alleen de werken zelf, maar kunt er ook luisteren naar de verhalen erachter. Mark Grol, directeur van PAN Amsterdam: ‘Steeds meer mensen zijn op zoek naar investeringen én betekenisvolle momenten. Ze willen niet langer sec kopen, maar zich juist verdiepen en laten inspireren.’

Gewoon even kunst beleven – en niet alleen voor de doorgewinterde verzamelaar dus.

Ook leuk: het campagnebeeld van deze editie is ontwikkeld door artistiek directeur Pierre Audi en het Amsterdamse creatieve duo Maria Bodil (bestaande uit Lieve Maria Eek en Marthe Bodil Vos).

Het toont de relatie tussen kunst en natuur: steen, hout, glas en metaal vormen de oerbasis van kunst.

14 t/m 21 november PAN Amsterdam, RAI

15-10-2021 14:29

20

krant KRANT

KUNST & VERMAAK

film

Op je IDFA-lijstje

Met zo’n 250 titels op het programma wordt het ook deze 34ste editie van IDFA weer lastig kiezen.

We haalden vast de krenten voor je uit de pap. tekst Bregtje Schudel

THE BALCONY MOVIE Zowel heel erg IDFA als heel actueel is dit werk van de doorgewinterde documentairemaker Pawel Lozinski. Vanaf zijn balkon interviewt hij toevallige – en minder toevallige – passanten, van de kribbige buurvrouw tot een rondzwervende ex-gedetineerde. Het eindresultaat is een grappige en oprechte dwarsdoorsnede van de mensheid.

I’M SO SORRY Als een dystopische reisgids trekt regisseur Liang Zhao door het nucleaire niemandsland in Kazachstan, Fukushima en Pripjat (Chernobyl). Hij bezoekt ook de handvol mensen die er nog wel wonen, schijnbaar door de rest van de wereld vergeten. Een meditatief pamflet tegen kernenergie.

TWO MINUTES BEFORE MIDNIGHT ‘Wat als vrouwen het in de wereld voor het zeggen hadden?’ Dat is het startpunt van dit theatrale gedachte-experiment, onder regie van Yael Bartana. Vijf actrices en veertig internationale experts komen samen in de voormalige War Room van Dr. Strangelove – nu omgedoopt tot Peace Room – om een Derde Wereldoorlog te voorkomen.

Maar de nieuwe Amerikaanse president, een ‘incompetente, narcistische, kruizengraaiende megalomaan’ genaamd Arnold Twittler, maakt het ze niet gemakkelijk.

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 20

FLEE Twintig jaar geleden ontvluchtte de toen minderjarige Amin (een pseudoniem) Afghanistan. Wat hij destijds heeft meegemaakt, heeft hij zelfs zijn verloofde nooit verteld. Tot nu. Een intieme en aangrijpende documentaire van Jonas Poher Rasmussen, verteld als animatie.

Winnaar van de juryprijs op Sundance.

LISTENING TO KENNY G Muzikaal meesterbrein of zielloze geldmachine? De meningen over saxofonist Kenny G, ’s werelds bestverkopende instrumentalist, zijn op z’n zachtst gezegd verdeeld.

Maar wat, zo vraagt regisseur Penny Lane (Hail Satan?) zich af, veroorzaakt toch die heftige reacties? Fijne muziekdocu, met een sublieme hoofdrol voor Kenny G zelf.

NATURE Vijfentwintig jaar na zijn laatste film komt de 82-jarige filmmaker Artavazd Pelechian, aan wie IDFA deze editie een speciaal programma wijdt, met Nature. Deze compilatie van verzamelde video-fragmenten, in zwart-wit, vertelt over de majestueuze en destructieve kracht van de natuur.

OOK TE ZIEN OP IDFA Het International Documentary Film Festival Amsterdam vindt plaats van 17 t/m 28 november. Ook onderdeel van het programma dit jaar is de toonaangevende documentaire Amsterdam global village (1996) van Johan van der Keuken, die als inspiratiebron geldt voor het focusprogramma unConscious bias.

Meer daarover lees je op pag. 8. De kaartverkoop voor IDFA start 3 november, houd voor het hele programma idfa.nl in de gaten.

WALTER STOKMAN

COW Biografieën vormen altijd een populair subgenre binnen de documentaire, maar een zoals Cow kom je niet vaak tegen. In haar docudebuut volgt regisseur Andrea Arnold (American honey, Fish tank) de levens van melkkoe Luma en een van haar pasgeboren kalfjes. Van hun dagelijkse routine tot hun – onvermijdelijke – einde…

15-10-2021 14:29

column

AFLEVERING 7:

WAARIN CINDY WEER HEEL EVEN HONDENEIGENAAR IS

21

Cindy IN DE CITY

I

WALTER STOKMAN

k heb een kat, maar ben ook dol op honden. Vrienden die er een hebben, weten dat ik altijd te porren ben voor een wandeling. Tijdens die wandelingen vallen een aantal zaken op. Dat heel veel mensen een hond hebben bijvoorbeeld, en dat die honden er allemaal anders uitzien en zich anders gedragen. Sommigen zijn sociaal, anderen zijn slechts geïnteresseerd in hun eigen baas en tennisbal. Op het hondenveld in het Vondelpark zie je het allemaal; klein, groot, dik, dun, harig of glad. Er wordt gespeeld, geflirt (door honden, bedoel ik, maar door mensen vast ook, hoewel die minder geneigd zijn aan elkaars geslachtsdelen te ruiken), gerend en geblaft.

Ook de baasjes zijn allemaal anders. Ze spreken zelfs verschillende talen want een groot deel bestaat uit expats, van de rijkere soort.

Terwijl de honden van mijn vriendin rondhuppelden, keken wij geboeid naar wat er zoal gebeurde op het veld. Eén hond had een ongezonde belangstelling voor een andere. De eigenaar van de belaagde hond pakte haar teefje beschermend op. De andere hond was niet ontmoedigd en sprong wild tegen haar op. ‘Mon dieu’, zuchtte de vrouw bij zo veel opdringerigheid, terwijl ze probeerde weg te draaien. Het was een knappe Française die zelf vast volop aandacht kreeg van het andere geslacht. De eigenaar van de hitsige hond kwam met stevige stappen aangelopen om haar hond aan te lijnen. Ze droeg zo’n lange waxjas en het was geen expat, maar een echte Amsterdamse.

‘Ja, neem dan ook geen loops teefje mee naar het park’, brieste ze, zonder rekening te houden met de taalbarrière.

Mijn vriendin legde uit dat er ongeschreven regels zijn voor hondenbezitters, en dat expats die memo meestal niet hebben ontvangen. In Parijs zijn bijvoorbeeld nauwelijks parken, dus is het logisch dat de Parijse expat weinig Franse kaas heeft gegeten van onze parkmores.

Nu heb ik zelf ook een tijd een hond gehad, maar dat is niet goed afgelopen.

Wel voor de hond, die nu een geweldig leven heeft, maar niet voor mij, want ik bleef hondloos en verdrietig achter (mijn kat was de lachende derde). Vanaf het moment dat je een hond hebt, is de stad een andere plek, met andere mogelijkheden en onmogelijkheden. Ik woon zelf dichter bij het Westerpark dan bij het Vondelpark en om bij het park te komen, moet ik over een brug waar alcoholisten de dag doorbrengen. Die zitten daar de godganse dag te drinken en te schreeuwen, soms tegen elkaar en soms tegen zichzelf. Ze plassen in de krul, kakken in de bosjes en gooien hun bierblikjes overal neer.

Doordat ik de hond moest uitlaten, passeerde ik deze mensen een paar keer per dag. En als je een hond hebt, Cindy Hoetmer (54) spreekt iedereen je aan. Dat komt doordat je langzaam is geboren en opgegroeid loopt, de hond snuffelt en jij daarop moet wachten, in Amsterdam. In 2020 maar ook omdat je een touwtje vasthoudt waar een verscheen haar derde aandoenlijk beest aan vastzit (als je geen tenminste geen boek Min of meer opmerkelijke gebeurtenissen bloeddorstige vechthond hebt). ‘De hond wil ook een biertje’, riep er bijvoorbeeld eentje. Dan reageerde ik heel uit het leven van een treuzelaar, waarin ze haar tuttig, want ik ergerde me aan de alcoholisten. Op leven in de stad beschrijft. zaterdagochtenden liep ik graag langs de kade naar een klein parkje in de buurt. Die wandeling vond ik altijd geweldig, omdat het zo rustig was. Mensen sliepen nog, maar vogels floten de longen uit hun lijf en de kade lag sprookjesachtig te dampen. Dit was Amsterdam op zijn mooist. Behalve in het parkje, waar, vooral tijdens de horecasluiting, veel feestjes werden gevierd. Na die feestjes werd niet altijd even goed opgeruimd, waarna ratten ’s ochtends hun eigen feestje vierden.

Een straatpersoon doorzocht het vuilnis op zoek naar blikjes waar nog wat bier in zat. Hij graaide ook in de bak die bedoeld is voor zakjes hondenpoep.

Daar werd ik, op die vroege weekendochtend, nogal misselijk van.

Ik mis de hond, maar ik ben blij dat ik niet meer elke dag geconfronteerd word met die treurige kant van de stad.

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 21

15-10-2021 14:29

22

krant KRANT

KUNST & VERMAAK

interview

Scenarist Samya Hafsaoui:

‘ Alles wat ik heb

meegemaakt, kan ik anderen nu besparen’ Samya Hafsaoui (27) is scriptschrijver, presentator, auteur, zangeres én oud-DWDD-tafeldame – en dankzij haar kritische mediablik ook razend populair op Instagram. In december is haar eerste musical Held; te zien in DeLaMar West. tekst San van de Ven foto’s Marjolein van Damme met dank aan Hotel Mercier

N

oem het gerust een hectisch jaar voor Samya Hafsaoui. De Amsterdamse was onlinehost bij het Songfestival, acteerde in de speelfilm Meskina, werkte als scenarist aan de NPO3-serie Vakkenvullers, won een scriptwedstrijd van Netflix en maakte haar eerste musical.

Die gaat in première op 1 december in DeLaMar West, dus nee: ook de laatste maand van 2021 belooft niet rustig te worden. ‘A ls ik alleen het Songfestival had gedaan, had ik al een goed jaar gehad. Maar ik heb niet eens tijd om na te denken wat ik heb bereikt. Ik vind het nu vooral belangrijk om het te vieren en trots te zijn op mezelf.’ We spreken haar in Soho House op de Spuistraat; ooit de plek waar de Letterenfaculteit van de UvA was gevestigd, nu een luxe members only-club. Samya is lid en gebruikt het gebouw, waar ze als student al kwam, als werkplek. In de inpandige bioscoop kijkt ze soms Marvel-films en in het zwembad op het dak trok ze in coronatijd baantjes (‘Heerlijk, er was toen niemand!’). Als de bediening langsloopt, zet ze een feilloos Brits accent op: ‘We’d like the cheese bitterballs, please.’

‘Heb jij ooit iemand in een musical gezien met een hoofddoek?

Ik niet’

Je woonde als student acht maanden in Londen.

Wat trok jou daarheen?

‘A nglofiel zijn. Ik keek als kind al Engelse kinder-tv in plaats van Nederlandse. Ik denk dat ik veel van mijn humor daarvandaan heb; dat Britse sarcasme gebruik ik nu als scenarist en schrijver. Toen ik studeerde voor docent Engels, ben ik naar Londen gegaan. Daar kon je soms met veel korting musicalkaartjes kopen; Mathilda heb ik daar gezien, en Jersey Boys. Ik dacht: dit is het.’

Je schreef het scenario voor Held;, je allereerste musical. Waarom die puntkomma?

‘De puntkomma is een internationaal symbool voor zelfdodingspreventie. Daar waar je een punt had kunnen zetten, ga je verder met de zin. Held; gaat over

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 22

Fie, die een bijrol speelt in de verhalenwereld en denkt: joh, volgens mij kan het ook best zonder mij. Fie wil dus uit die wereld stappen. Het leek ons een mooi gegeven om een bijpersonage een hoofdpersonage te laten worden. De musical zorgt er op een grappige en herkenbare manier voor dat je je kunt verplaatsen in mensen tegen wie constant wordt gezegd dat ze niet goed genoeg zijn. Ik wilde ook een inclusieve voorstelling maken, een waarin meerdere mensen dezelfde hoofdrol spelen: we hebben dus twee Fies en twee verschillende helden.’

Wilde jij eigenlijk beroemd worden?

‘Ik heb ooit een boek gekocht over boeken uitgeven.

Daarin stond: het is makkelijker om eerst beroemd te worden en dán een boek uit te brengen, dan om debuterend auteur te zijn. Hetzelfde geldt voor stemacteren: die baan gaat vaak naar BN’ers. Tijdens mijn studie media, kunst, design en architectuur realiseerde ik me dat ik zelf iets wilde máken. Toen dacht ik: ik ga auditie doen voor BNN/Vara-academy.

Uiteindelijk stond ik voor Gerke Nauta en Emma Wortelboer en moest ik improviseren over Pokémon Go.’ Was dat dan al met het idee: als ik een naam word, kan ik laten zien wat ik kan?

‘Tuurlijk. Anders overleef je het niet in deze industrie.

Ik wist al vroeg dat ik een film, een serie, een talkshow, een boek én een musical wilde maken – als een soort van bingokaart, haha. Ik besefte dat ik bij BNN/Vara een podium had om sneller mensen te ontmoeten met wie ik wilde werken. Dus toen ik bij DWDD terechtkwam en Matthijs zei: laat het maar zien, dan gá je dat laten zien.’

Je zit nu zelf aan de knoppen als maker. Voel je die druk ook?

‘Ik voel wel de druk om mensen mee te nemen op die sneltrein. Nu ik bekender ben, kan ik plekken veiliger

>

15-10-2021 14:29

23

‘Ik wil iets maken waarin iedereen kan meespelen. Dat anderen dat afdoen als inclusiegelul, tja’

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 23

15-10-2021 14:29

24

krant KRANT

KUNST & VERMAAK

SAMYA HAFSAOUI • Werd geboren op 4 juli 1994 en heeft een Nederlandse moeder en een Marokkaanse vader.

• Groeide op in Noord, later Zuidoost.

• Deed na het gymnasium meerdere studies: docent Engels (HvA), Arabisch (UvA) en media, kunst, design en architectuur (VU).

• Deed in 2013 mee aan het tv-programma De beste singer-songwriter.

• Werd in 2017 aangenomen op de BNN/Vara Academy.

• Maakte zo’n indruk op Matthijs van Nieuwkerk bij een opname van DWDD dat ze het aankondigingsfilmpje mocht presenteren.

• Deed presentatieklussen als de webserie Taxi Terug op, het Ramadanjournaal (2018) en het onlinegedeelte van het Eurovisie Songfestival (2021).

• Schreef in 2019 haar eerste boek, 36 vragen (en heel veel koffie).

‘Nou, dan maak ik die films en musicals toch zelf?

Ik noem dat ‘Halina Reijnen’’

hoek representeer, zou ik ’s avonds niet kunnen slapen.

Maar dat is ook een zelf aangepraat messiascomplex, hoor.’

Ook is ze columnist van Elle.com en schrijft ze voor bladen als Harper’s Bazaar en Glamour.

• Was een van de winnaars van de New Voices Script Contestwedstrijd van Netflix en werkt nu aan een eigen film.

• Woont met haar man en kat in Nieuw-West.

• Held; is van 1 t/m 12 december te zien in DeLaMar West.

Waar komt dat vandaan?

‘Misschien omdat mijn vader me heeft geleerd dat je zelf het leiderschap moet laten zien dat je zou willen. Als wij nu achteraf horen van al die actrices die eetstoornissen hebben gehad, depressief zijn geweest en te maken hadden met seksueel geweld, dan vind ik dat ik moreel gezien niet in zo’n industrie kan werken zonder daar oog voor te hebben.

Dat is gewoon mijn standaard van werken. En dat dat voor veel mensen revolutionair en strijdbaar is, vind ik bijna jammer. Ik zeg dat ik een musical wil maken waarin iedereen kan spelen en anderen doen dat af als ‘inclusiegelul’ – tja, dat maken zij ervan.’

maken – en die druk voel ik continu. Zo van: alle dingen die ik zelf heb meegemaakt, kan ik anderen nu besparen.

Gestoorde werktijden bijvoorbeeld. Bij Held; gaat iedereen gewoon vóór acht uur ’s avonds naar huis. In de film- en tv-industrie is het normaal om jezelf kapot te werken tot vier uur ’s morgens. Dat doe ik zelf ook – ik heb nu zes projecten achter elkaar gedaan – maar dat doe ik mezélf aan. Ik wil anderen niet verplichten over hun grenzen heen te gaan. En ik wil ook niet dat iemand bij ons wordt aangesproken op uiterlijk of gewicht. Niet onder mijn dak!

We hebben heel lang een heel grote groep mensen buitengesloten, dat moeten we echt aanpakken.’

In hoeverre heb je die uitsluiting zelf ervaren?

‘Heb jij ooit iemand in een musical gezien met een hoofddoek? Als kind keek ik naar Disney Channel en dacht: ik wil in Glee of Camp Rock spelen, maar ik wist ook dat dat nooit ging lukken. Ik kan nergens in gecast worden – ja, in Sister Act, als non. En ik kan de musicalopleiding doen; hartstikke leuk. Maar daarna kom ik niet aan de bak.

Nou, dan maak ik het toch zelf? Ik noem dat ‘Halina Reijnen’. Halina wilde complexere rollen spelen, maar die werden haar niet aangeboden en ze zag ze ook niet. Dus is ze zelf gaan regisseren en schrijven en nu zit ze bij de Amerikaanse filmmaatschappij A24. I love dat.’

Dan heb je het over talent van kleur?

‘Maar ook over accessibility. Sommige mensen kunnen letterlijk niet het theater binnenkomen, omdat de theaters niet toegankelijk zijn. Dit gaat niet gewoon over kleur, maar ook: hoe schrijf je kleur, hoeveel respect bied je die verhalen? Er is nu een stroom van mensen die zeggen: ja, nee, we zijn kleurenblind, dus íedereen kan deze rol spelen.

Dan denk ik: sommige dingen aan mijn etniciteit en culturele achtergrond zijn superuniek en leuk. Ik neig er als maker dus meer naar om de mensen die je in je project stopt juist te vieren in hun identiteit. Voor mijn nieuwe Netflix-film heb ik een rol geschreven voor iemand die gebarentaal gebruikt en iemand die doof is. Dan zorg ik ervoor dat die film dus ook toegankelijk wordt voor de dovengemeenschap – door met ze om tafel te zitten en het te hebben over ondertitels en een tolk. Als je inclusief bent op beeld, moet je dat ook zijn op beleid.’

Op Instagram spreek je je geregeld uit tegen die gebrekkige representatie in de media. Waarom voel je je geroepen dat te doen?

‘Omdat dat in het verlengde van mijn werk staat. Mensen weten ook meteen wat ze aan me hebben; ik sta erom bekend dat ik kritisch aankijk tegen veel dingen. En ik vind het leuk om mensen meer mediawijsheid mee te geven, ook omdat ik dat gestudeerd heb. Ik deel ook vaak vacatures voor series of films, omdat ik daarvoor benaderd word.

Bijvoorbeeld omdat ze een Aziatische acteur zoeken en zelf totaal geen netwerk hebben opgebouwd. Ik vind dat niet erg: misbruik me daar alsjeblieft voor!’

Is dat iets dat jij zelf hebt gemist?

‘Nou ja, iedereen toch? Ik voel dat ik die verantwoordelijkheid heb, ook richting andere ‘hokjes’. Ik kan ook alleen mijn eigen corner representeren, maar daar heb ik totaal geen baat bij, want het gaat om hetzelfde systeem. Als ik alleen mijn Marokkaans-Nederlandse-moslim-ADHD-

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 24

Je krijgt als moslima in de media ook nare reacties van kijkers. Doet je dat nog iets?

‘Nee, want het gaat daarbij niet om mij, maar om wat ik symboliseer voor veel mensen. Ik vind het belangrijk dat ik de weg vrijmaak voor anderen, en mensen mogen zeggen wat ze willen. Tuurlijk, in het begin was het weird. Wie verwacht nou dat iemand naar de redactie belt met: hé, zij moet op een schietpeloton. Daar kun je je niet op voorbereiden. Maar ik ben 27, ik ben grotendeels opgegroeid na 9/11, dus ik ben wel wat gewend. Als tiener droeg ik een tijd geen hoofddoek en merkte ik hoe anders ik toen benaderd werd:

15-10-2021 14:29

25

a family affair

‘Ik kijk uit op de supermarkt waar ik ooit werkte en nu maak ik een NPO-serie over vakkenvullers – echt, veeg me op’

Een mooi stuk stof nodig? Gordijnen laten maken? De Kniphal op de Albert Cuypstraat is al ruim veertig jaar een begrip in de stad. tekst Olivier Kemme

DE BETERE ROLLEN

als ik zei dat ik moslima was, kreeg ik een totaal andere persoon voor me. Dat blijft. Het enige wat ik kan doen, is tien keer harder werken en de kwaliteit van mijn werk voor zich laten spreken. Maar dan nog is het een gegeven dat als deze musical morgen een Tony wint, mensen zullen zeggen: zij mocht dat alleen maar maken vanwege een doorgeslagen inclusiebeleid.’

Hoe ga je straks het afgelopen jaar vieren?

‘Met mijn man en mijn kat, en heel veel kinderchampagne, haha. En met mezelf, als ik bij zo’n Disney-preshowing zit, hier in Soho of in Pathé Arena. Het zijn die kleine cadeaus.

Dat ik vrijdag als genodigde naar de première van Mijn vader is een vliegtuig mag. Mijn papa zei altijd: je eerste euro is het moeilijkst, want op een gegeven moment worden mensen zo rijk dat hun geld weer geld maakt. Dat merk ik ook met deze baan: ik kan nu een Pathé-kaartje betalen, maar nu ik een Pathé-kaartje kan betalen, mag ik naar allemaal premières. Dat is bizar.’

Vroeger kon dat niet?

‘Nou ja, niet echt: ik groeide op in een sociale huurwoning in Noord. Maar ik ben daar heel trots op. De dag dat ik vijftien werd, begon ik bij mijn eerste baantje in de Albert Heijn achter de Dam. Dat is hier om de hoek. Ik kan uitkijken op de supermarkt waar ik werkte voor drie euro per uur en nu maak ik een NPO-serie over vakkenvullers – echt, veeg me op! Dat ik een musical mag schrijven in tijden van een pandemie waarin de sector kapotgaat: ik besef hoe bijzonder dat is.’

D

Je doet heel veel projecten tegelijk. Ben je niet bang voor een burn-out?

‘Nee, maar je moet wel vaker stilstaan bij jezelf. En die laptop dichtklappen en jezelf dwingen om hobby’s te hebben. Ik drink niet en ga niet uit. Mijn levensstijl zorgt er ook voor dat ik dingen langer volhoud. Daarbij heb ik de leukste man ever, dus ik hoef niet ook te daten, hè – scheelt ook tijd.’

Wat wil je nog bereiken?

‘Twee films, twee series, twee musicals – alles nog een keer, haha. Nee, ik zou graag kinderen willen, met mijn man getrouwd blijven, een goeie moeder zijn voor mijn kat, mijn ouders nog vaker zien. Vooral persoonlijke dingen dus. Ik werk zo hard omdat ik dingen wil kopen voor mijn ouders en mijn broertje en om in deze huizenmarkt een bepaald soort sociale zekerheid te hebben. Want waar doe je het anders voor? Ik vind het superleuk om te laten zien wat ik kan, maar ik hoef niet superfamous te worden. Ik wil liever een leuk mens zijn en gewoon ‘hoi’ zeggen tegen de tramchauffeur.’

03 UK KUNST EN VERMAAK NOV 2021_RD_SV1. MB_RD.indd 25

>

e Kniphal op de Albert Cuypstraat is al ruim drie generaties in de familie.

Het begon met een stoffenkraam op de Albert Cuyp, opgezet door de opa van Sharon van Vessem-Keller (48), die nu De Kniphal bestiert.

Haar vader, Rob van Vessem, leerde in de kraam van zijn schoonvader alle fijne kneepjes van het vak, om in 1975 zijn eigen zaak te openen: De Kniphal.

Dat Van Vessem-Keller in 2011 haar vader opvolgde, lag niet per se in de planning. ‘Mijn zus en ik begonnen ooit in de winkel van mijn ouders met het vermaken van kleding, maar zijn daarna samen een modelabel begonnen.’ Toen haar zus naar Parijs verhuisde en zijzelf kinderen kreeg, besloot ze terug te keren naar het oude honk.

De afgelopen tien jaar vond zij het ‘hipper maken’ van de winkel het lastigst. Steeds minder mensen halen stof om zelf kleding te maken, dus richtte ze zich op interieurstoffen en verplaatste een deel van de winkel naar online. ‘Ik kreeg wel

wat weerstand van de oudere klanten, maar ik had die nieuwe generatie echt nodig.’

Volgens Van Vessem-Keller zijn vooral de brede collectie van stoffen en de klantgerichtheid uniek aan De Kniphal. ‘We hebben ruim negenduizend stoffen, waaronder veel gerecyclede stoffen en een duurzame collectie die nagenoeg zonder waterverbruik is gemaakt.

Daarnaast doen we méér dan alleen stof verkopen: je kunt bij ons ook gordijnen en sierkussens laten maken, in de winkel langskomen voor advies of alles online bestellen.

Mijn ouders hebben me altijd vrijgelaten in het doorvoeren van veranderingen, maar toch blijft dat lastig. Als klanten zeggen dat ze ineens niets meer kunnen vinden, twijfel je soms toch of je het aanbod niet weer moet aanpassen. Maar dat maakt dit werk natuurlijk ook uitdagend.’ Op de vraag of ze denkt dat het bedrijf wordt doorgezet door haar kinderen: ‘Ze vinden het vak wel heel leuk, dus het zou zomaar kunnen.’

15-10-2021 14:29

exclusief online Puzzel Het Melkmeisje €19,95

AMSTER DAM GIF TS Maak kennis met lokale makers

www.iamsterdam.nl/webshop en

Amsterdam Centraal Station, IJ-zijde Houd iamsterdam.nl in de gaten voor de openingstijden

Playmobil De Nachtwacht €6,95

Rijkswachter €27,50

exclusief online Vogelhuisje van Frederik Roijé €29,-

ad Store Uitkrant nov 1 pag.indd 1 04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 26

13-10-2021 15:19 15-10-2021 09:26

sje

21 15:19

krant KRANT

27

nov 2021 28 31 32 34 34 36

WJOSVZ: HOSTILE ARCHITECTURE LIJSTJE: 7X DOEN TIJDENS MUSEUMNACHT UIT ETEN: NIEUWE TIPS IN DE STAD GEZIEN: NUTTIGE SCHIMMELS DE NIEUWSTE WINKELS BUURT: RONDJE PALEISKWARTIER

SAŠA OSTOJA X RAPHA

WIJN IS FIJN Wijn en festivals: los al zo fijn, maar in de mix?

Nog beter! En met twee wijnfestivals deze maand heb je iets te kiezen. In de Kromhouthal in Noord staat wijnparadijs Vinhalla (4 t/m 6 november) met ruim honderd wijnen, een restaurant en wijnboeren uit allerlei landen. Het Amsterdam Wine Festival (25 t/m 28 november) maakt er in de Westergas meer een feestje van, met bands, dj’s en spelen uit de wijnlanden. Sabreren of petanque doe je hier met een wijntje in de hand.

Nu de halve wereld is begonnen met wielrennen, moet je je natuurlijk wel kunnen onderscheiden op die tochtjes. Illustrator Saša Ostoja helpt je daar graag bij. In samenwerking met wielermerk Rapha ontwierp hij een kleurrijke fietsoutfit (van petje tot sokken en alles ertussenin); met zijn kenmerkende vrolijke figuren wil Ostoja de wereld laten zien die je ontdekt tijdens het fietsen. En alléén in de Amsterdamse winkel te koop, dus je hoeft niet bang te zijn voor 59 tegenliggers in dezelfde look.

Wolvenstraat 10

vinhalla.grapedistrict.nl, amsterdamwinefestival.nl

ZO VEEL KILO DRUIVEN WORDT TIJDENS DE OOGSTWEKEN (VANAF SEPTEMBER) NAAR URBAN WINERY CHATEAU AMSTERDAM VERVOERD. VERBORGEN IN EEN OUD FABRIEKSPAND IN NOORD MAKEN ZE ER DAAR HUN EIGEN WIJN VAN, EEN PROCES DAT JE VAN DICHTBIJ KUNT MEEMAKEN, INCLUSIEF TOUR EN TASTING. WEL SNEL ZIJN, HET SEIZOEN EINDIGT BIJNA! t/m 6 november, donderdag t/m zondag

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 27

VINCENT ENGEL

44.000

15-10-2021 09:26

28

krant KRANT

ETEN & DRINKEN EN ZO

wegjaagpraktijken

DE KILLE STAD

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 28

15-10-2021 09:27

29

HIER NIET LIGGEN A.U.B. Afgesloten opklapbankjes, scherpe punten op muren: er wordt bij stadsontwerp van alles bedacht om verveelde pubers en slaperige daklozen weg te houden. Maar druist deze ‘vijandige architectuur’ niet in tegen de Amsterdamse gastvrijheid? tekst en foto’s Karin Thybaut foto iStock

E

nkele jaren geleden kwam een Londense woningbouwvereniging in opspraak, zelfs zo erg dat toenmalig burgemeester Boris Johnson zich ermee bemoeide. Reden: op de grond naast het gebouw had de woningbouwvereniging metalen pinnen aangebracht om daklozen te weren. Absurd, zou je zeggen, maar dit soort mensonvriendelijke ontwerpen zijn ook Amsterdam niet vreemd. Van pinnen op muren, hangleuningen in tramhaltes en doelloze betonblokken op de stoep tot bankjes waarop je niet kunt liggen: onze lieve stad kan er wat van.

ONTWERPTRUCJES Er is een naam voor deze ontwerptrucjes in de openbare ruimte: hostile architecture of vijandige architectuur, of: defensief ontwerp. Volgens Errik Buursink, hoofdplanoloog bij de gemeente, is het fenomeen historisch goed te duiden. ‘Vroeger bestond in steden een duidelijk onderscheid tussen publiek en privé. Hekken en andere bescherming tegen ongewenst zitten en

klimmen waren heel gewoon, zoals de stekels op die oude elektrakasten in Amsterdamse Schoolstijl. In de sixties en seventies liet men de teugels wat vieren: je mocht bijvoorbeeld ineens op het gras zitten in het park. Maar in de jaren tachtig was er weer een opleving in wegjaagtactieken: er was te veel overlast van drugsgebruikers en daklozen.’ Door op een bepaalde manier te bouwen, elementen toe te voegen of weg te halen, wordt ons gedrag gestuurd. Ontmoedigd, in de meeste gevallen. Niet skaten waar dat niet bedoeld is, niet liggen waar je moet zitten (eventjes dan), niet hangen waar je door moet lopen.

VERDUBBELING DAKLOZEN ‘Vijandige architectuur helpt aardig bij het inperken van wat we ‘ongewenst’ en afwijkend gedrag noemen’, vertelt Jorne Visser, sociaal planoloog en oprichter van Bureau Buitendienst. ‘Ons comfortabel en prettig voelen in de stad vinden we heel belangrijk. En dus verbannen we groepen waar we liever niet tegenaan kijken zo veel

‘IN DE JAREN TACHTIG WAS ER EEN OPLEVING IN WEGJAAGTACTIEKEN: ER WAS TE VEEL OVERLAST VAN DRUGSGEBRUIKERS EN DAKLOZEN’

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 29

15-10-2021 09:27

30

krant KRANT

ETEN & DRINKEN EN ZO

wegjaagpraktijken

‘IN DE SIXTIES EN SEVENTIES LIET MEN DE TEUGELS VIEREN: JE MOCHT INEENS OP HET GRAS ZITTEN IN HET PARK’ TERUGPLASMUREN EN SLAAPPAKKEN Creatief zijn ze ook, de defensieve stadsontwerpen. Zo werden muren in de wijk St. Pauli in Hamburg voorzien van waterafstotende verf, waardoor de urine van wildplassers zo in hun eigen schoenen loopt. Ook is er in Groningen een bejaardentehuis waar continu een hoge pieptoon wordt uitgezonden om jongeren er weg te houden. Maar andersom kan het ook. Designers bedenken de mooiste dingen tégen vijandige architectuur. Zo ontwierp een Amerikaanse kunstenaar de Archisuit: een pak met ingebouwd schuimrubber waarin je wél kunt slapen op al die ogenschijnlijk onmogelijke plekken.

mogelijk uit het straatbeeld.’ Jongeren dus, en vooral: daklozen. Dat laatste is schrijnend als je bedenkt dat het aantal dak- en thuisloze mensen in Nederland – en ook in Amsterdam – de laatste jaren is verdubbeld. Jenneke van Pijpen en Zeeger Ernsting van GroenLinks kaartten de kwestie afgelopen zomer aan in een brief aan de gemeenteraad: ‘Onze openbare ruimte is niet vriendelijk voor mensen die noodgedwongen op straat slapen en overdag of ’s nachts hier de tijd door moeten brengen.’

BANK OP SLOT Op de kwestie van GroenLinks kwam als antwoord dat vijandige architectuur an sich geen gemeentelijk beleid is. Er

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 30

wordt hooguit een bankje weggehaald als bewoners klagen (vorige maand was er nog ophef over opklapbanken in de Nieuwe Houttuinen die ’s nachts op slot gaan), maar dat is een opzichzelfstaande situatie, stelt de gemeente.

De vernuftige ontwerp-ingrepen zijn meestal initiatieven van particulieren en vastgoedeigenaren; daar zijn geen regels voor. Een ontwikkelaar mag de trap naar zijn kantoorpand voorzien van obstakels, een bewoner mag zijn balkon decoreren met prikkeldraad en ProRail mag met zijn stationsbankjes doen wat ie wil.

En daar zit de crux. Onaardig, die spikes? Jazeker. Maar niemand wil slapende daklozen in zíjn portiek. Of

wachten op een donker station tussen lawaaiige tieners. Zijn al die scherpe punten en onbeslaapbare bankjes dan niet gewoon een geweldloze manier om overlast te voorkomen?

Charlotte Thomas, redacteur bij vakblad De Architect en sinds de lockdown behept met een heuse radar voor onvriendelijk design, is stellig: ‘We noemen het overlast, maar hoezó zorgt een dakloos persoon of groep jongeren voor overlast? Ik ben eens gaan kletsen met zo’n luidruchtig groepje voor mijn deur waaraan ik me steeds doodergerde. Na een uur hadden we een feestje: ik en mijn huisgenoten op het balkon en zij op de stoep. Waar we vooral vanaf moeten, is die angstige

15-10-2021 09:27

31

7X MUSEUMNACHT tekst Pauline Arkesteijn en Mara Kampen

Van swingen in Het Schip tot rappen in het Stadsmuseum: hier wil je zaterdag 6 november zijn voor een onvergetelijke Museumnacht.

1. GROTE OPENING

1.

Tijdens de grote opening van Museumnacht gaat Samantha Coleridge in gesprek met curator Maria Rey-Lamslag over tentoonstelling De Gouden Koets in het Amsterdam Museum.

Ze gaan dieper in op vragen als ‘welke rol speelde goud in het koloniale verleden?’ en ‘waar komt het goud van de Koets vandaan?’

Van 19.00 tot 00.00 uur, Amsterdam Museum

2. COLOURED [PROJECTIONS ON] SKIN

2.

Voor een andere kijk op kunst moet je in CBK Zuidoost zijn, waar de expo Coloured [projections on] skin draait om de beeldvorming van het lichaam van kleur. Schuif aan bij de Coloured Table Talk of doe mee met de interactieve bodypaintworkshop.

Van 19.00 tot 00.00 uur, CBK Zuidoost

3. SWINGING SCHIP

3.

MARCEL WESTHOFF

Swingdansen, zoals de Charleston en de Lindy Hop, was een eeuw geleden razend populair.

Bij Museum het Schip combineren ze het met een museumbezoek: kom al dansend meer te weten over de Amsterdamse School, de prachtige architectuurstijl uit die tijd.

Van 19.15 tot 00.00 uur, Museum het Schip

Een compleet nieuwe muziekbeleving in Sexyland World. De installatie Klankkleur met licht, zelfgebouwde speakers en een elektronische muziekcompositie zorgt voor een niet te missen clubervaring.

4.

JAAP SCHEEREN

4. KLANKKLEUR

Van 19.00 tot 00.00 uur, Sexyland World

5. OOSTZAANSE RAP Welke woorden roept de tentoonstelling 100 jaar Tuindorp Oostzaan bij je op? Laat het rapper Hamda Belgaroui, bekend van rapgroep THC, weten en hij verwerkt het ter plekke in zijn lyrics. Tijdens Museumnacht treedt hij drie keer op (om 20.15, 21.15 en 22.15 uur).

5.

Stadsarchief Amsterdam

6. EYE-GAZING mindset.’ Ook Visser is anti-wegjaagpraktijken. ‘De confrontatie met mensen die niet zijn zoals jij houdt je scherp op hoe de wereld écht is.’

En in dat échte Amsterdam is plek voor iedereen.

Kijk elkaar eens goed in de ogen tijdens de workshop eye-gazing in het Tropenmuseum.

Net als bij knuffelen en huidcontact komt er oxytocine vrij bij oogcontact – en dat zorgt voor een geluksgevoel. Kortom: dat wordt intens.

6.

Van 19.00 tot 00.00 uur, Tropenmuseum

7. YALLAH! YALLAH!

OP INSTAGRAM Benieuwd naar meer vijandige hoogstandjes in publieke ruimtes?

Instagramaccount Dutch Hostile Architecture verzamelt de wonderlijkste voorbeelden van defensief ontwerp, óók in Amsterdam.

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 31

Bij het Van Gogh Museum volg je een storytelling-tour georganiseerd door Mezrab, waarbij persoonlijke verhalen gekoppeld worden aan schilderijen. Afsluitend wordt er gedanst in de entreehal, waar Yallah! Yallah! de allerbeste Arabische pop draait.

7.

Van 19.00 tot 00.00 uur, Van Gogh Museum

Scan de QR-code voor nog meer Museumnacht-tips

15-10-2021 09:27

32

krant KRANT

ETEN & DRINKEN EN ZO

restaurants

UIT ETEN

De leukste nieuwe restaurants, eetcafés en traiteurs

tekst Famke en Floor van Praag @shortlist-amsterdam.nl

SLAGERIJ DE BEURS eten service sfeer Gemiddelde menuprijs € 39,50 (3 gangen) tot € 47,50 (5 gangen)

SLAGERIJ DE BEURS

W

e hadden al een paar keer staan gluren door de ramen van het in 2020 geopende Slagerij de Beurs in de Amstelstraat. Maar door de pandemie en hun daaruit volgende zomerlocatie in Hotel The Manor in Oost hebben ze hier nog maar weinig avonden op volle toeren kunnen draaien. En nu zijn ze weer op het honk, in dat beetje gekke, lage hoekpand waar voorheen Brasserie Flo huisde. Overdag een donkere, ongezellige ruimte, maar als wij er zijn op een van de eerste echt herfstige avonden, voelt het er bijzonder gemoedelijk. Het is druk, op tafel branden kaarsen in wijnflessen, de banken en stoelen zijn warmgeel van kleur, er is een bar en er zijn nisjes. Je zit hier heerlijk weggestopt waardoor, volgens maître Ard Muntjewerf (voorheen The Lobby), gasten het gevoel krijgen dat het zomaar eens drie uur kan worden vannacht. Het eten, zo blijkt later, zorgt voor nog veel meer warmte en comfort.

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 32

PERFECT BEREID Ard heeft de zaak samen met chef Timo de Beurs – die afstamt van een Amsterdamse slagersfamilie, vandaar de naam. Hij stort zich hier vooral op het ambacht ‘deeg’.

Uit zijn keuken komen de mooiste pies, smeuïge paté en croûte en artisanale patisserie. En laat je niet misleiden door de naam: vis en groenten zijn net zo goed vertegenwoordigd op de kaart. We beginnen dus rustig en redelijk licht met geroosterde wortelen (van superleverancier Wim Bijma uit Osdorp), geserveerd met gepekelde eigeelcrème, lookbloemetjes en panko in ossenwit gebakken – wat zorgt voor een lekkere crunch met diepgang.

Ook eten we een gerecht met dungesneden, aangezuurde courgette, kokkeltjes en een romige crème van miso en pijnboompitten. Heerlijk, allebei. Hierna zijn we klaar voor het serieuze werk. De pie met cantharellen heeft een wonderschone korst en is zo’n beetje het summum van geruststelling.

Perfect roomboterdeeg, sappig en romig vanbinnen met een krachtige paddestoelensmaak, die ook terug te vinden is in de saus op het bord.

En omdat we toch zo lekker bezig zijn, hebben we ook het staartstuk besteld: drie ons dungesneden vlees van het West-Vlaams rood rund.

Perfect bereid, smaakvol, zacht maar ook met structuur.

NU AL LEGENDARISCH Terwijl we eigenlijk geen plek meer hebben, willen we ons niet laten kennen en besluiten we toch het (nu al legendarische) dessert te delen: de kouign amann, een Bretons, boterig baksel geserveerd met romig vanille-ijs en gekaramelliseerde appel. Als we de drie losse onderdelen tegelijk op onze lepel en in onze mond krijgen, vallen we zowat van onze stoel van geluk. Als jullie ons zoeken deze winter, dan zitten we hier.

Amstelstraat 9 slagerijdebeurs.nl

15-10-2021 09:27

33 BRAVOUR De mannen achter Visbar Beet in de Dapperstraat hebben hun zaak na alle covid-perikelen omgetoverd tot Bar Bistro Bravour. Linnen op tafel, een marmeren bar, maar niet meteen hoogdrempelig of klassiek Frans. Op de kaart bijvoorbeeld roodbaars met rettich en karnemelkdressing of porchetta met venkel en pistache. Verder bijzondere borrelhappen als rendangkroketjes en drunken oyster, maar ook gewoon Vita’s friet van de Dappermarkt.

Dapperstraat 26 barbistrobravour.nl

VOLARE In het grote pand op de hoek van de Admiraal de Ruyterweg en Van Speijkstraat (waar o.a. ooit Fa. Speijkervet en Partisan zaten) vind je nu Volare. Bij het horen van de naam barst je bijkans in zingen uit en dat is waarschijnlijk ook de bedoeling. Volare wil niets meer dan een vrolijke trattoria zijn waar je de hele dag kunt aanschuiven voor antipasti, pasta en pizza.

Admiraal de Ruijterweg 79 volare.amsterdam

NIGHT KITCHEN

SHAFFY RESTOBAR

Na Tel Aviv en Berlijn-Mitte heeft Amsterdam-West nu ook haar eigen Night Kitchen. In de Jan Pieter Heijestraat eet je zoals in Tel Aviv: met veel vrienden in een energieke omgeving. Voor 44 euro per persoon worden de hele avond bordjes voor je neergezet zodat je lekker zonder omkijken kunt proosten. Denk aan geroosterde knolselderij met za’atar-dressing en feta, geroosterd lam met tabouleh en tzatziki of octopus met gerookte spinazie.

Fine dining restaurant Felix in het statige Felix Meritis aan de Keizersgracht is nu versimpeld tot Shaffy Restobar. Je eet hier nog steeds in een stijlvol interieur en onder de bezielende leiding van chef Floris van Straalen, maar dan wat makkelijker. Denk aan steak tartare, Caesar’s salad en BBQ-gamba’s met salsa verde.

Jan Pieter Heijestraat 170H nightkitchenamsterdam.com

Keizersgracht 324 shaffyrestobar.com

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 33

15-10-2021 09:27

34

krant KRANT

winkels

ETEN & DRINKEN EN ZO

GEZIEN

EN ZO...

De nieuwste & leukste winkels in de stad

tekst Mariah Zade

ALLES IS SCHIMMEL

tekst Anne Dirks

Het luxe modehuis Hermès verraste vriend en vijand door voor hun nieuwe wintercollectie een tas te maken van Sylvania, een leerachtige stof gemaakt van schimmel.

Hermès is lang niet de enige die het witte pluis ontdekt heeft.

Startups, ontwerpers en andere modebedrijven zetten schimmels in als mogelijk duurzaam alternatief voor plastic en leer. Een biotechbedrijf uit New York ontwikkelde uit schimmel biologischafbreekbaar piepschuim én een plantaardig alternatief voor bacon. NASA test of er op Mars huizen kunnen groeien van schimmels. En de Nederlandse ontwerper Bob Hendrikx maakt er composteerbare doodskisten van.

Wereldwijd zijn er meer dan twee miljoen soorten schimmels.

De meeste daarvan zijn meercellig en vormen een zwermvlok – ook wel: mycelium. Onder de grond vormt dit netwerk van schimmeldraden tussen planten en bomen the wood wide web.

Dit netwerk wordt door bomen gebruikt om te communiceren, kleinere bomen te voeden en elkaar te waarschuwen voor gevaar.

Van diezelfde schimmeldraden kun je dus tassen en doodskisten maken, én het zou weleens het bouwmateriaal van de toekomst kunnen zijn. Het is licht, maar ook sterk, hittebestendig, waterdicht, antibacterieel en zelfhelend. En de beste eigenschap: het is CO2-negatief, wat betekent dat het meer CO2 opneemt dan uitstoot. Wetenschappers onderzoeken nu hoe mycelium kan worden ingezet om water te zuiveren, grond te ontgiften en plastic af te breken. Kortom: wonderspul. De hernieuwde interesse in schimmeldraden zegt ook iets over de manier waarop we naar de wereld kijken. Na jaren van investeringen in virtual reality, robots en kunstmatige intelligentie ontdekken we nu dat het antwoord op toekomstvragen wellicht al die tijd onder onze voeten lag. Wat als natuurlijke intelligentie de toekomst is?

Met eigen ogen zien (en voelen)? Bij ARTIS Micropia vind je The Fungal Wall van kunstenaar Lizan Freijsen, een wand van ‘aaibare’ schimmels.

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 34

GANNI Influencers en andere modetypes lopen al jaren met (en in) het merk weg, maar de gewone mens maakt nu pas een beetje kennis met Ganni. Helemaal nu het Deense merk in De 9 Straatjes (waar anders?) haar eerste fysieke winkel in Nederland heeft geopend. Verwacht er geen scandi-chic, minimalistische looks, maar heftige prints en felle kleuren. Een beetje zoals de winkel eruitziet dus: fris en funky.

Runstraat 17 ganni.com

15-10-2021 09:28

35

HYP3 Nee, voor een alledaags paar gympies ga je niet naar HYP3. De vers geopende sneaker store aan de Cornelis Schuyt verkoopt louter high-end schoeisel, zoals Air Jordans en Jeezy’s. Het duurste paar kost bijna tienduizend euro, maar ook voor een stuk minder kun je er terecht. Duur? Nee, een investering, vinden eigenaren Yassine Al Mobaress en Sourayen Beckers. Of zoals zij zeggen: don’t count your sneakers, make your sneakers count.

Cornelis Schuytstraat 15 hyp3.com

SHABBIES HOME Stel, je bent een enorme liefhebber van de leren hebbedingen van Shabbies Amsterdam en je hebt al een rits laarzen, tassen en riemen in de kast staan. Dan kun je nu dus ook de rest van je huis shabbie’en, want het Amsterdamse label (ooit gestart door Fred de la Bretonière) heeft een interieurlijn aan de collectie toegevoegd. Eten op een Shabbies-stoel, neerploffen in je Shabbies-poef en je voeten laten rusten op een Shabbies-voetenbank: kan allemaal. Bij voorkeur lekker vaak, want daar wordt het leer alleen maar mooier van. De interieurcollectie is online verkrijgbaar.

HET EBERHARDJE Waar een klein koekje groot in kan zijn: het Eberhardje heeft sinds kort zijn eigen winkel.

In een allerliefst pand pal tegen de Oude Kerk liggen de koekjes – een knapperig hartje van boterdeeg – in een oude bakkersvitrine te shinen. Koop gerust een kilo (ze zijn zo op), want een deel van de opbrengsten gaat naar stichting Hart voor je Stad, die de verbinding tussen Amsterdammers wil vergroten.

Oudezijds Voorburgwal 74 eberhardjes.nl

shabbies.com

THE POP-UP NEST Op zoek naar een goed cadeau? Natúúrlijk zet je dan eerst koers naar de I amsterdam Store in de IJpassage op het station. Maar mocht het daar nou niet lukken, loop dan vooral door naar The Pop-up Nest in de Amstelpassage. Met schappen vol kaarsen, kleding, kunst, ansichtkaarten en tassen heb je hier zeker succes. Alles wat je hier ziet, komt van lokale ondernemers (allemaal vrouwen) die veelal met de hand werken en hun waar alleen via social media verkopen. De collectie verandert voortdurend, dus alle reden om vaak langs te hoppen.

Amstelpassage 31b @thepopupnest.ams

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 35

15-10-2021 09:28

36

krant KRANT

de buurt

ETEN & DRINKEN EN ZO

RONDJE DAM VOOR DUMMIES Het Paleis op de Dam, de Nieuwe Kerk en de Beurs van Berlage zijn prachtig, maar het Paleiskwartier heeft nog veel meer moois voor wie goed kijkt. Bewonderaar Richard Francke deelt zijn favoriete kijk- en eetplekken in de buurt. tekst Olivier Kemme illustratie Barbara van den Berg/Salty Stock

D

e smalle straatjes, de schitterende gebouwen en de eeuwenoude verhalen die zich hier hebben afgespeeld: het centrum van Amsterdam is een van de mooiste stukjes van de stad. Zonde dus dat Amsterdammers er zo weinig komen, vindt Richard Francke, die voorzitter is van ondernemersvereniging BIZ Dam. ‘Ons kantoor zit op de Dam en als ik uit het raam keek, oogde het altijd gezellig druk. Maar het afgelopen anderhalf jaar was het gebied zo goed als uitgestorven – op een enkele fotograaf na.’

Volgens Francke hebben veel stadsgenoten ten onrechte het gevoel dat ze er niks te zoeken hebben. ‘Door de enorme hoeveelheid toeristen in het centrum en de negatieve berichtgeving daarover zijn veel bewoners het centrum gaan mijden, en dat is jammer. Dat negatieve beeld van alleen Nutella-shops klopt niet, er is voor Amsterdammers genoeg te genieten in dit stukje stad. Je vindt hier

bijvoorbeeld nog unieke kleine ondernemers en prachtige architectuur.’

Als directeur van de sociëteit Koninklijke Industrieele Groote Club voelt hij een verantwoordelijkheid om stadsgenoten te laten zien hoe mooi het centrum is. ‘Iedereen ter wereld vergaapt zich aan de schoonheid van het centrum, maar wij Amsterdammers lopen er zonder enige aandacht aan te besteden vaak gewoon langs.’ Franckes tip is dan ook: ga er eens rondlopen en kijk omhoog – en sla de volgende plekken vooral niet over.

Papegaai. Deze zeventiende-eeuwse kerk deed dienst als schuilkerk toen het verboden was om het katholieke geloof openlijk te belijden en ontstond in een binnentuin van een vogelhandelaar – vandaar de naam. ‘Midden in een straat vol met winkels vind je ineens een prachtige kerk. Ik blijf het bijzonder vinden dat je twee stappen doet en dan ineens wordt omringd door rust.’

Kalverstraat 58

OPTIEK SCHMIDT Dit is de oudste optiek van heel Nederland.

Het klassieke interieur uit 1918 is nog bijna helemaal intact. Ook de buitenkant is het bekijken waard. ‘De meeste mensen kijken niet hoger dan twee meter, maar als je dat wel doet, zie je een prachtige houten gevel.’

Rokin 72

LARD BUURMAN

GEBROEDERS NIEMEIJER In de grote croissanttest (met 26 deelnemers) van Het Parool werd die van de Franse ambachtelijke bakkerij Gebroeders Niemeijer uitgeroepen tot de beste van de stad. ‘Voor mij is dit ook echt de allerlekkerste. Ik fiets er graag even voor om.’

CYNTHIA VAN DIJKE

Nieuwendijk 35

DE PAPEGAAI Verstopt in de Kalverstraat staat de HH. Petrus & Pauluskerk, beter bekend als De

Richard Francke is directeur van de sociëteit Koninklijke Industrieele Groote Club en voorzitter van de ondernemersvereniging BIZ Dam. Als voorzitter van BIZ Dam wil Francke het Paleiskwartier weer aantrekkelijk maken voor Amsterdammers. De vereniging heeft onder andere een audiotour ontwikkeld (zie kader op p.

37) en maakt zich sinds 2016 hard voor een fietsvrije Dam.

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 36

KOEN SMILDE

RICHARD FRANCKE

AMSTERDAM MUSEUM & BEGIJNHOF Het Amsterdam Museum vertelt het verhaal van de stad van toen, nu en straks. Tot en met 27 februari kun je hier de tentoonstelling Vrijdenkers: van Spinoza tot nu en de originele Gouden Koets zien. Die werd in 1898 geschonken aan prinses Wilhelmina en is nu weer even terug. Na het museumbezoek kun je rechtstreeks doorlopen naar het Begijnhof, een groen hofje gesticht in de veertiende eeuw.

‘Samen met de HH. Petrus en Pauluskerk zijn dit voor mij de twee rustpunten in het centrum. Midden in de bedrijvigheid van de grote stad.’

Kalverstraat 92 & Nieuwezijds Voorburgwal 373

15-10-2021 09:28

37

HET DOKTERTJE Café De Dokter werd in 1798 opgericht door een chirurg en al gauw omarmd door de medische studenten van de UvA, die vlak bij het café les hadden. Met 18 m2 is De Dokter het kleinste café van de stad. ‘De sfeer die er hangt, is echt uniek. Ik ga er graag met vrienden of collega’s een drankje drinken, uiteraard gecombineerd met Amsterdamse ossenworst en zuur.’

Rozenboomsteeg 4

WANDELPROMENADE Tot 1935 stroomde de Amstel via het Rokin.

Het noordelijke deel ervan is gedempt, maar er is ook nog een stuk water over. ‘Als het zonnetje schijnt, weet ik meteen wat mijn lunchplek wordt. Ik haal dan een broodje en loop dan rustig over de promenade, om vervolgens aan de kade te genieten van het uitzicht.’

Oude Turfmarkt AUDIOTOURI

MONIQUE KOOIJMANS

LUISTER MAAR

DE LAATSTE KRUIMEL ‘De eigenaren van deze winkel hebben de etalage zo ingericht dat je hier niet zomaar langs kunt lopen: ik móét gewoon altijd even naar binnen. Het liefst haal ik dan een French toast, die is hier ongeëvenaard.’

ARCHEOLOGIE Hou je van archeologie, dan is metrostation Rokin een hele beleving. Tussen de roltrappen staan vitrines vol vondsten die zijn gedaan tijdens de aanleg van de Noord/Zuidlijn. ‘Het idee van die vitrines vind ik zo goed, hierdoor krijg je echt een historisch besef als je afdaalt.’

Een andere aanrader vind je aan de overkant: archeologiemuseum Allard Pierson, met Egyptische mummies, Romeinse en Griekse objecten en Joodse cultuurgeschiedenis.

Langebrugsteeg 4

Rokin & Oude Turfmarkt 127-129

04 UK ETEN & DRINKEN ENZO NOV 2021SV_RD_SF_RD.indd 37

Nog meer horen over het Paleiskwartier?

Zoek het bronzen Lego-blok – gemaakt door kunstenaar Streetart Frankey – dat op de Dam staat, scan de QR-code en de audiotour kan beginnen. De architectuurtour is volledig gericht op de verhalen áchter de gebouwen om je heen. Er zijn trouwens ook audiotours samengesteld over het Rokin en de Nes, die kun je vinden door te zoeken op ‘paleiskwartier’ op iamsterdam.com.

VIJF STERREN Het Paleiskwartier heeft niet alleen een boel onontdekte plekken, er wordt ook op topniveau gekookt. Francke: ‘Het gebied heeft de grootste dichtheid aan sterren-restaurants per vierkante kilometer van heel Nederland.’

Zoals The White Room, Bougainville, The Duchess, restaurant Flore (het voormalige: Bord’Eau) én Vermeer.

15-10-2021 09:28

38

krant KRANT

aanbieding

CADEAU BIJ ABONNEMENT

Amsterdam!

Zijn er nog vragen?

t.w.v. €19,99

‘Amsterdam! Zijn er nog vragen?’ is de Triviant van Amsterdam: een spel met vierhonderd wetenswaardige, grappige, moeilijke en makkelijke vragen en antwoorden over Amsterdam. Wie als eerste Amsterdam verovert, heeft het spel gewonnen. Door vragen goed te beantwoorden, verzamel je zes verschillende kaarten die samen één complete illustratie vormen. Drie speciale kaarten geven het spel een verrassende wending; Geinig Gebbetje, Ludiek Lieverdje en Ouwe Wester.

‘Amsterdam! Zijn er nog vragen?’ test én vergroot je kennis over onze hoofdstad.

Voor twee tot honderd spelers van twaalf tot honderd jaar oud.

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/ UITKRANT, NEEM EEN EENJARIG ABONNEMENT (€ 31,99) EN ONTVANG HET SPEL AMSTERDAM! ZIJN ER NOG VRAGEN?.

mail & win!

GA NAAR IAMSTERDAM.NL/ACTIES

OUR HOUSE

DE GOUDEN KOETS

5x2 tickets t.w.v. € 19,95 Amsterdam heeft een eigen museum voor de elektronische muziekcultuur: Our House opent op 29 oktober officieel haar deuren. Het is het eerste moderne museum ter wereld gericht op de ontstaansgeschiedenis, cultuur en subculturen van de elektronische muziek. Met foto’s, interactieve vinylspelers, een in-house geproduceerde documentaire, honderden flyers en de mogelijkheid om muziek te maken op drumcomputers komen de geschiedenis, muziek, cultuur en de toekomst van de elektronische muziek tot leven.

5x2 tickets t.w.v. € 20 Koning Willem Alexander opende op 17 juni in het Amsterdam Museum tentoonstelling De Gouden Koets - Een Amsterdams geschenk.

In de tentoonstelling krijg je de kans de gerestaureerde koets dichtbij te bekijken op de grote binnenplaats van het museum. Je komt alles te weten over het ambacht, de historie, het gebruik, de restauratie, de betrokken kunstenaars en de symboliek. Uiteraard maak je ook kennis met verschillende perspectieven op het veelbesproken erfgoed.

Deze actie loopt t/m 22 november

Deze actie loopt t/m 22 november foto: Lisette Zeegers

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 38

15-10-2021 14:35

nov 2021

KRANT

40

t/m

46

46 48 50

39

AGENDA: MUZIEK, THEATER, DANS, CABARET, FESTIVALS, MUSEA & EXPOSITIES COLOFON 21 QUESTIONS: MAVIS CARRILHO TERUGBLIK: DE BRUG DIE ER NOOIT KWAM

DE DUVEL IS OUD

t/m 28 november, Beurs van Berlage deduvelisoud.nl

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 39

THE CHARLES COMPANY/M.M. NAI

Dat ook (en misschien wel juist) oudere mensen práchtige fotomodellen zijn, bewijst expo De duvel is oud in de Beurs van Berlage, een fotografisch eerbetoon aan de senior citizens van onze stad. ‘Te vaak vergeten we dat wij het zonder deze mensen nooit zo goed zouden hebben als we het nu hebben’, aldus de makers. De foto’s, geschoten door Mathilde Maria Nai, worden ook gebundeld in een koffietafelboek.

Op de cover: de Amsterdamse Auschwitz-overlevende Femma Fleijsman (1928, foto), die vorig jaar haar verhaal deed in het boek en de documentaire Het raadsel van Femma.

15-10-2021 14:35

40

KRANT

POP

BEN WENDEL - HIGH HEART Ben Wendel is een veelzijdig musicus die moeiteloos overschakelt van tenorsax naar fagot en van jazz naar klassiek, funk of West Coast-hiphop. Met ‘High Heart’ maakte de Canadees een heel persoonlijk, direct album, waarbij vooral de wisselwerking opvalt tussen zijn melodieuze tenorsax en de woordloze vocalen van Michael Mayo. wo 3 20:30, Bimhuis, € 19,CAPPELLA AMSTERDAM - ALBAHR – MARE NOSTRUM Cappella Amsterdam reist langs de kusten van de Middellandse Zee en laat horen hoezeer de verschillende muzikale tradities rond deze zee met elkaar verbonden zijn. In die regio mengen zich klanken uit de Arabische muziek, de Balkan, het MiddenOosten en de jazz. wo 3 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 12,50 DONNIE Met zijn vindingrijke wordplay en door Bas Bron geproduceerde beats veroverde de Amsterdamse rapper snel zijn plek aan de Nederlandse top. Zijn debuutalbum ‘Mannelogie’ werd een van de meest spraakmakende hiphopreleases en in 2019 bracht hij zijn album ‘Door Het Licht’ uit, met tracks als ‘Barry Hayze’ en ‘Kwijt’. wo 3 20:30, Paradiso, € 18,50 CHRISTIAN STEIFFEN De god van de Duitse schlagermuziek neemt voor deze tour het beroemde Haseland orkest en saxofonist Tommy Schneller mee, en zingt hits als ‘Sexualverkehr’ en ‘Ich hab die ganze Nacht von mir geträumt’ vr 5 19:30, Melkweg, € 28,75 JAIMIE BRANCH & FLY OR DIE De trompettiste uit New York werd klassiek opgeleid, maar laat alle regels los in haar band Fly or Die. Haar aangrijpende spel én stem staan centraal in avontuurlijke jazz met sterke grooves en beats met invloeden uit (indie) rock en hiphop. vr 5 21:00, Bimhuis, € 19,NANA ADJOA De Amsterdamse singer-songwriter en multi-instrumentalist Nana Adjoa maakt melancholische, poëtische indie doordrenkt met triphop, jazz en soul. za 6 20:00, Paradiso, € 14,MAZEY HAZE Onder de noemer Mazey Haze maakt de jonge artiest Nadine Appeldoorn dromerige indiepop, naar eigen zeggen met invloeden van Beach Fossils, Alvvays, Tame advertentie

Pärt Sibelius za 13 | zo 14 november Het Concertgebouw orkest.nl

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 40

nov 2021

AGENDA

Impala en Men I Trust. za 6 21:30, Paradiso, € 9,-

TIP

voor het tweede album uit door met verschillende vocalisten en songwriters samen te werken waaronder Leonie Meijer en Hadewych Minis. zo 21 20:30, Bitterzoet, € 15,-

PATRICIO WANG ENSEMBLE M.M.V. MARJA VUIJSJE Bevrijding vormt het motto van componist/gitarist Patricio Wang. Begeleid door teksten van schrijfster Marja Vuijsje vertellen ze samen een ontroerend muzikaal verhaal van verzet én bevrijding. za 6 16:00, Vondelkerk, € 25,MARK LETTIERI GROUP Met zijn Mark Lettieri Group heeft de Snarky Puppy-gitarist het perfecte algoritme voor funk gevonden met messcherpe licks, beïnvloed door iconen als James Brown, Rufus & Chaka Kahn, en met de nodige elementen uit progressieve rock. zo 7 19:30, Melkweg, € 23,THE GHOST OF PAUL REVERE Het Amerikaanse The Ghost Of Paul Revere speelt een vloeiende mix van folk, bluegrass, Americana en rock waarin mondharmonica en blazers een beetje venijn in de arrangementen aanbrengen. Met support act: Spencer Albee. ma 8 20:30, Paradiso, € 15,THE COLORIST ORCHESTRA + HOWE GELB Het concept van het achtkoppige The Colorist Orchestra uit België is simpel: het collectief nodigt een gastmuzikant uit om vervolgens samen het repertoire van deze muzikant te re-arrangeren, herwerken of te verfraaien met hun experimentele instrumentatie. Dit keer werkt de band samen met de iconische Amerikaanse singer-songwriter Howe Gelb. di 9 20:30, Tolhuistuin, € 19,-

ANGELIQUE KIDJO - MOTHER NATURE The Guardian noemde haar een van de 100 meest inspirerende vrouwen op de wereld. In haar muziek brengt Angelique Kidjo de West-Afrikaanse tradities samen met Amerikaanse invloeden maar ook met elementen uit de Europese en Latijns-Amerikaanse muziektradities. Haar nieuwe album Mother Nature is een plaat die de grote thema’s aansnijdt. Kidjo zingt niet alleen over de dreigende klimaatcrisis, maar ook over raciale ongelijkheid.

Het Koninklijk Concertgebouw, 30 november

BASSEKOU KOUYATE Bassekou Kouyate is de absolute grootmeester van de ngoni, een klein West-Afrikaans snaarinstrument. ‘De Jimi Hendrix van de afro-rock-met-luit’, aldus OOR. di 9 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 25,THEO CROKER Theo Croker wordt gezien als grote belofte van de Amerikaanse jazz. Hij ziet zichzelf liever als deel van een groter geheel, waartoe ook hiphop, soul en afrobeat behoren. wo 10 20:30, Bimhuis, € 21,-

gen voor ‘de perfecte driehoeksdynamiek van pop, elektronica en het raggende organische’, geïnspireerd door het werk van Ramses Shaffy tot Spinvis. za 13 20:30, Tolhuistuin, € 13,-

MOTHER’S FINEST 50TH ANNIVERSARY TOUR De Amerikaanse baanbrekende funk rock band Mothers Finest is legendarisch met wereldhits als ‘Baby Love’ en ‘Piece of the Rock’. vr 12 20:30, Q-Factory, € 36,BABY BERSERK + RELAX HEAD MAN + DJ CHARLEY In ‘Wonder Salon’ 2 live bands: Dansbare post-punk en garage pop. DJ Charley draait vinyl uit de sixties tot eighties. vrij 12 20:00, De Nieuwe Anita, € 7,50 WIES De Nederlandstalige indiepopband WIES zorgt naar eigen zeg-

MOSCOW DEATH BRIGADE Moscow Death Brigade is een techno-rap-punkband uit Rusland en maakt een unieke en agressieve mix van electro, hardcore punk en rap, doordrenkt met graffiti en street culture, en met een duidelijke sociale boodschap. wo 24 19:30, Melkweg, € 17,25 PERSONAL TRAINER Personal Trainer is het muzikale collectief rondom Willem Smit.

De band bestaat vooral uit Amsterdamse gezichten die je kunt kennen van Canshaker Pi, Pip Blom, Steve French, Teddy’s Hit, The Klittens, Torii, Global Charming en meer. do 25 21:00, Tolhuistuin, € 13,50

KOJAQUE De Ierse Kojaque maakt hiphop met een overwegend mellow geluid, maar vol confronterende teksten. De veelzijdige rapper uit Dublin combineert lo-fi samples en jazzbeats met persoonlijke lyrics waarin hij het stadsleven treffend verwoord. Vanwege zijn ervaring als filmmaker en beeldend kunstenaar gaat zijn muziek altijd gepaard met sprekende visuals en performances.

Paradiso, 2 november

NEW COOL COLLECTIVE’S SPEAKEASY Het Nederlandse achtkoppige muziekensemble New Cool Collective combineert jazz, dance, latin, salsa, afrobeat en boogaloo tot unieke, sfeervolle muziek. do 11 20:15, Tolhuistuin, € 20,-

LOLA YOUNG Met haar persoonlijke neo soul ballads en ongepolijste stem is Lola Young een van de nieuwe namen om in de gaten te houden. Opgegroeid met de teksten van Joni Mitchell en Prince, omarmt de Britse zangeres de poëtische kant van haar muziek. di 23 19:00, Melkweg, € 16,10

A. CRESPO BARBA - CÁNTICO V* De jonge Spaans-Nederlandse componist A. Crespo Barba is opgegroeid met het mysterie van de flamencomuziek. In Cántico V*, zijn meest persoonlijke werk, reflecteert hij op de rol van de flamencozanger- vertolker van de ‘cante jondo’, zelfs als hij of zij er even het zwijgen toe doet. Met een elektronische soundscape en een hypnotische performance dringt Crespo Barba door tot de kern van de flamenco als oorspronkelijke, radicale muziekstijl. zo 14 18:00, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 7,50 PUBLIC SERVICE BROADCASTING Tijdens de liveshows combineert het gezelschap uitzendingen van reizen door de ruimte (uit het archief van het Britse Film Instituut) met drums, gitaar en elektronica. Met gastvocalen van o.a. Einstürzende Neubauten. zo 14 21:00, Tolhuistuin, € 16,-

DANIEL GARCIA DIEGO TRIO Dat jazz en flamenco een gelukkig huwelijk maken, bewijst de jonge generatie musici in Spanje. Daniel García Diego dook voor zijn album Travesuras diep in de muziek van zijn geboorteland, en combineerde deze met het vocabulaire van het moderne pianotrio, met buitengewone energie en virtuositeit. Sprankelende jazz met een vleug flamenco.

Bimhuis 28 november

BLACK COUNTRY, NEW ROAD Ineens was daar een zevental jonge twintigers met een even grenzeloos als onvoorspelbaar nieuw geluid. Een combinatie van postpunk en freejazz met metal-riffs en Balkan-invloeden.

De grotendeels instrumentale stukken worden onderbroken door de spraakzang van frontman Isaac Wood. Bijgestaan door instrumenten als viool en saxofoon, aangedreven door een strakke ritmesectie. di 16 21:00, Tolhuistuin, € 14,LENINE & MARTIN FONDSE De Braziliaanse singer-songwriter Lenine werkt al acht jaar samen met de Nederlandse jazzpianist en componist Martin Fondse. In een speciaal concert met nieuwe composities én songs uit het oeuvre van Lenine zorgt de combinatie van de subtiele, doorleefde songs en de energieke arrangementen van Fondse voor magie op het podium. zo 21 20:30, Bimhuis, € 18,THE BLUEBIRDS De drie singer-songwriters Elkse deWall, Krystl en Rachèl Louise vonden elkaar in de countrymuziek. Het collectief breidt zich

GALLOWSTREET Met de albums ‘Battleplan’ en ‘Hot Lava Sex Machine’ heeft de Amsterdamse brassband Gallowstreet zich geprofileerd als een band die een eigenzinnige interpretatie geeft van wat je met blaasinstrumenten kan doen. do 25 20:30, Paradiso, € 16,-

CLUBBING

RUSSIAN VILLAGE BOYS De Russische hardbass ravers, Russian Village Boys, maken een hyperenergieke mix van rave, gabber en donk. do 4 19:30, Melkweg, € 17,25 SYMPHONICA + DJ MR SWITCH - DE GESCHIEDENIS VAN DRUM & BASS Superorkest Symphonica met dirigent Miles Hancock en viermalig wereldkampioen DJ Mr Switch presenteren een nieuwe show vol anthems en classics van toen tot nu in unieke versies. vr 5 19:30, Melkweg, € 28,75 AAFKE ROMEIJN Dikke beats, messcherpe teksten en analoge synthesizers: Aafke Romeijn (1986) is de ongekroonde koningin van de Nederlandstalige electropop. Spinvis meets Daft Punk meets Peaches. do 11 19:30, Poppodium P60, € 15,50 DROELOE DROELOE is een driedimensionaal audiovisueel project van de Nederlandse elektronische producer Vincent Rooijers. In zijn werk vloeien future bass en elektronische muziek samen met grafisch ontwerp en videokunst. vr 26 20:30, Paradiso, € 18,SHANTEL & BUCOVINA CLUB ORKESTAR Shantel, de Duitser met Roemeense roots, is hoogstpersoonlijk dé pionier en stuwende kracht achter de balkan-rage.

Een hossende mix van woeste polka’s, traditionele Slavische muziek, Jiddische klezmer, Ot-

15-10-2021 14:35

41

nov 2021

GUSGUS Het IJslandse GusGus, voorlopers in de elektronische muziek, werkten samen met artiesten als Björk, Depeche Mode, Moloko en Sigur Rós. De groep werd vooral bekend door de progressieve club anthems die ze uitbrachten.

Inmiddels hebben ze zich in elke denkbare variant op progressive house, techno, trance en trip-hop bewezen. di 20 19:00, Melkweg, € 23,-

PANAMA PICTURES / PIA MEUTHEN The future is not what It used to be is een fysieke en zintuiglijke voorstelling over het mysterie tijd van choreograaf Pia Meuthen en haar performers. In een meeslepende mix van dans met acrobatiek en live muziek tonen ze het verlangen van de mens om samenhang te creëren in een gefragmenteerde wereld, om het verleden niet te verliezen en om grip te krijgen op de toekomst en op te gaan in het moment.

ITA, 9 november

KLASSIEK

DE NATIONALE OPERA - DON GIOVANNI Don Giovanni was Mozarts tweede samenwerking met librettist Lorenzo da Ponte. Een ijzersterk werk dat komedie, drama en bovennatuurlijke elementen combineert. In de regie van Claus Guth raakt Don Giovanni in de openingsscène dodelijk gewond en beleeft hij het hele drama, terwijl hij langzaam stervende is, in een donker, maanverlicht bos van decorontwerper Christian Schmidt. do 4 t/m zo 28 diverse tijden, De Nationale Opera, € 31,AUTUNNO ENSEMBLE MET PIETER VAN LOENEN Het Autunno Ensemble opent het programma met het vrolijke ‘Divertimento in D’ van Mozart.

Pieter van Loenen zal soleren in het diepgravende ‘Concerto Funebre’ van Hartmann. do 4 20:15, Amstelkerk, € 18,50 HAWAR TAWFIQ BOSCH REQUIEM 2021 Met zijn ‘Requiem des Fleurs et des Nuages’ voor bariton en symfonieorkest schildert Tawfiq een intieme lofzang aan het leven. Niet de angst voor de dood moet regeren, maar een wereld vol weelderige natuur en wolkenpartijen. do 4 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 12,50 CORO GHISLIERI - ROSSINI’S PETITE MESSE SOLENNELLE Coro Ghislieri gaat terug naar de bron en voert de mis uit in Rossini’s droombezetting: een compact koor van twaalf zangers, vier solisten en drie klavierinstrumenten. vr 5 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 12,50 COMPONISTENPORTRTET CLAUDIO F. BARONI Claudio F. Baroni presenteert nieuw werk voor orgel en solisten met o.a. Hildegard Kleeb op piano, Trevor Grahl op orgel en Claudio F. Baroni op orgel en elektronica. za 6 20:15, Orgelpark, € 10,RADIO FILHARMONISCH ORKEST EN GROOT OMROEPKOOR - CARNIVAL OF

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 41

Bruch, Kristiina Poska dirigeert Pärt en Sibelius. za 13 20:15, zo 14 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 39,-

ROB HOGESLAG

CONJUNTO PAPA UPA / TABANKA - TICKET TO THE TROPICS SPECIAL Het Amsterdamse Conjunto Papa Upa creëert een geheel eigen geluid: gruizig, stuwende, psychedelische dance die doorspekt is van salsa, afro-latin en Caribische ritmes. Tabanka is een jonge Kaapverdiaanse band uit Rotterdam en brengt een frisse en nieuwe interpretatie van de funaná. vr 26 21:00, Tolhuistuin, € 12,-

TIP

MARIJKE DE GRUYTER EN NICOLIEN DE JONG

tomaanse ÐoÐek en de nodige electronische invloeden. vr 26 19:30, Melkweg, € 23,-

OLIVIA VERMEULEN HELLO DARKNESS Mezzosopraan Olivia Vermeulen brengt een verrassend recital rondom de dood. De lugubere kant, intense rouw, maar ook lichte en vermakelijke inzichten, alle aspecten komen aan bod. Met pianist Jan Philip Schulze beweegt Vermeulen zich van de barok tot de 21ste eeuw. Van Cage tot Billie Eilish, van Schubert tot Kreisler, van Monteverdi tot Randy Newman.

Het Koninklijk Concertgebouw, 2 november

SHADES EN THE PLANETS De fantasievolle kleurenrijkdom van ‘The Planets’ van Gustav Holst past wonderwel bij het grootschalige nieuwe werk dat Peter-Jan Wagemans voor het Radio Filharmonisch Orkest en het Groot Omroepkoor componeerde. Voor de teksten van het werk greep hij terug naar poëzie van de Amerikaanse schrijver Lucien Zell. za 6 14:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 42,MARTIN JAMES BARTLETT SOLO - VAN RAMEAU TOT RACHMANINOFF De jonge Britse pianist Martin James Bartlett won vele prestigieuze prijzen en speelt in een divers solorecital naast barokwerken van Couperin en Rameau, Rachmaninoff en Ravel. zo 7 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,ERARD ENSEMBLE L’HEURE EXQUISE Het Erard Ensemble verkent al zo’n 15 jaar het kamermuziekrepertoire uit de 19de eeuw aan de hand van de klank van een authentieke Erard vleugel uit 1851.

GIRLS & BOYS Girls & Boys is als een hedendaagse anti-Medea. Een muzikale solovoorstelling door Hadewych Minis, in regie van Daria Bukvic, die begint als een hilarisch sprookje en verandert in een onvoorstelbare nachtmerrie. Met woede als brandstof, humor als katalysator en menselijkheid als doel. Confronterend, maar ook doordrongen van genegenheid, met een dringende oproep om elkaar en het leven lief te hebben.

ITA, 26, 27, 28 november

Muziek van Hahn, Saint-Saens en Fauré. wo 10 19:00 en 21:00, Amstelkerk, € 25,AMSTERDAM SINFONIETTA SOLISTEN & DAVID KADOUCH Amsterdam Sinfonietta Solisten in een prachtig programma met pianist David Kadouch. Een virtuoze Schubert gaat vooraf aan Francks buitengewoon expressieve ‘Pianokwintet in f ’. wo 10 18:30 en 20:45, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 43,BEHN QUARTET FANNY’S SALON Fanny Hensel heeft altijd in de schaduw gestaan van haar beroemde broer Felix Mendelssohn.

Het Behn Kwartet, gevormd door musici uit Engeland, Nederland en Portugal, verkent het werk en de innige relatie van een begaafde broer en zus, en de scheidslijn tussen het saloncircuit en wereldfaam. vr 12 15:00 en 17:00, Amstelkerk, € 8,KRISTIINA POSKA EN JOSEF ŠPA EK Violist Josef ŠpaÐek speelt het overbekende ‘Vioolconcert’ van

QUATUOR DIOTIMA + MARK SIMPSON - ADÈS, BIANCHI EN BRAHMS De Engelse componist Thomas Adès, die met groot gemak de late romantiek, modernistische technieken, pop, rock en invloeden van de Engelse clubscene op één hoop gooit, presenteert een nieuw klarinetkwintet voor het Quatuor Diotima en klarinettist Mark Simpson. za 13 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 12,50 GROOT OMROEPKOOR EN MARIA PRUDENSKAYA Het Groot Omroepkoor en mezzosopraan Maria Prudenskaya zingen Prokofjevs historische drama ‘Alexander Njevski’. De Finse dirigent Hannu Lintu leidt het Radio Filharmonisch Orkest. zo 14 11:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 29,JULIA RUSANOVSKY + ARTEVITA ENSEMBLE Een afwisselend programma van een jong en enthousiast ensemble met het mooiste virtuoze en lyrische vioolrepertoire, afgewisseld met kwartet repertoire, volksmuziek, wereldmuziek en eigen composities. zo 14 16:45, Luther Museum, € 15,SINTERKLAASCONCERT (4+) Pianist Cor Bakker en zijn vrienden, waaronder Filip Bolluyt en Abel Leemans organiseren een feest voor de jarige Sinterklaas. wo 17 15:30, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 23,50 PHILIPPE HERREWEGHE EN COLLEGIUM VOCALE GENT Philippe Herreweghe brengt twee geroemde ensembles mee die hij zelf oprichtte: het Collegium Vocale Gent en het Orchestre des Champs-Elysées. Van Mozart klinken twee ‘grote werken’: de ‘Symfonie nr. 40’ en de ‘Mis in c’. do 18 20:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 31,SOPRAAN & ORGEL GORECKI Rianne Wilbers en Tommy van Doorn bewerkten de derde symfonie van Gorecki voor orgel en sopraan. Het werk van Gorecki wordt aangevuld met een nieuwe compositie van Merijn Bisschops. vr 19 13:13, Orgelpark, € 10,FRED JACOBS Met het programma ‘Delizie della Tiorba’ onthult Fred Jacobs (luit en theorbe) de Italiaanse inspiratie voor Franse musici. Hij presenteert werken van Giovanni Girolamo Kapsperger, Charles Hurel, Estienne le Moine en Robert de Visée za 20 14:00, Noorderkerk, € 20,NEDERLANDS KAMERKOOR LIED DER LIEDEREN Centraal in het programma ‘Lied der liederen’ van het Nederlands Kamerkoor, in een kleine, solistische bezetting, staat het mooie hedendaagse koorwerk ‘Le cantique des cantiques’ van de Franse componist Daniel-Lesur. zo 21 21:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 12,50

ORKEST VAN DE ACHTTIENDE EEUW Het Orkest van de Achttiende Eeuw en Cappella Amsterdam voeren Bachs roerende en jubelende ‘Hohe Messe’ uit in twee delen. In dit eerste concert het Kyrie en het Gloria. Het tweede concert met Symbolum nicenum, het Sanctus en het Agnus Dei volgt om 21:15 uur. Daniel Reuss leidt. di 23 19:00 en 21:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 65,CHRISTIAN GERHAHER Bariton Christian Gerhaher kiest de mooiste liederen uit Mahlers ‘Des Knaben Wunderhorn’, die hij zingt met het Swedish Radio Symphony Orchestra. Daniel Harding leidt ook Mahlers ‘Vierde symfonie’ met een lofzang aan het hiernamaals door sopraan Johanna Wallroth. wo 24 19:00 en 21:15, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 72,NINO GVETADZE De Georgische pianiste Nino Gvetadze speelt werken van Schumann: van het dromerige ‘Arabeske’ in C-groot tot de levendige ‘Kinderszenen’ en de bruuske stemmingswisselingen in ‘Kreisleriana’, en het furieuze derde deel ‘Tarantella’ uit ‘Venezia e Napoli’van Franz Liszt. do 25 20:15, De Waalse Kerk, € 40,NEDERLANDS BLAZERS ENSEMBLE Nederlands Blazers Ensemble combineert twee tegenpolen in de vrolijke voorstelling ‘Van de Lach en de Traan’. De vrolijke, hilarische, korte opera ‘Mavra’ van Igor Stravinsky staat tegenover de melancholie van Pjotr Tsjaikovski. do 25 20:15, Muziekgebouw aan ‘t IJ, € 12,50 PENTA QUINTET KWINTET IN C 2 violen, 2 altviolen, 1 cello. De musici van Penta delen, naast hun liefde voor het 18e- en 19eeeuwse kamermuziekrepertoire, grote affiniteit voor de historische uitvoeringspraktijk. za 27 19:30 en 21:30, Amstelkerk, € 20,LE GRAND MACABRE VAN GYÖRGY LIGETI James Gaffigan dirigeert het Radio Filharmonisch Orkest en Groot Omroepkoor in de enige opera die de dwarse avant-gardist György Ligeti (1923-2006) schreef. Aangrijpend theater, van bizar tot sensueel. za 27 13:30, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 42,JURJEN HEMPEL Verdi’s beroemde en meeslepende ‘Requiem’ is op het lijf geschreven van Symfonieorkest Bellitoni en de Residentie Bach Ensembles. Onder leiding van Jurjen Hempel en met medewerking van vier topsolisten waaronder sopraan Jeannette van Schaik. zo 28 15:00, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 27,50 AMSTERDAMSE BACHVERENIGING - SPAANSE BAROK Spaanse Barok, Luces y cariños, gezongen door de Amsterdamse Bachvereniging o.l.v. Enrique López-Cortón. zo 28 15:00 en 17:00, Dominicuskerk, € 15,-

15-10-2021 14:35

42 BAROKOPERA DE VUURTORENWACHTER BarokOpera Amsterdam creëert een poëtische wereld vol aria’s en duetten, met hits en hidden gems van Händel, Purcell en Monteverdi. Met orkestleden op rotsen, inventieve choreografieën en kleurrijke Keltische invloeden schijnen ze een nieuw licht op barok. ma 29 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50

TONEEL & THEATER

ORKATER EN MICHIEL VOET DE VREEMDELING ‘De Vreemdeling’ is een verhaal over de vriendschap tussen een Algerijn en een Nederlander.

Maar ook over de koloniale geschiedenis van Europa en de verloren onschuld van het Europees migratiebeleid dat ver weg, in de Sahel, haar eigen grenzen overschrijdt. ma 1, di 2 20:00, ITA, € 10,ALIDA DORS - OR DIE TRYING In ‘Or Die Trying’ van choreograaf en socioloog Alida Dors komen dans, thaiboksen en filmprojectie bij elkaar. Een voorstelling voor dromers en vechters. di 2 t/m do 4 20:00, Frascati, € 19,HET LAAGLAND - 2021: EEN RUIMTEREIS (4+) Twee astronautjes in spé laten hun fantasie sneller reizen dan het licht. In deze verbluffende houtje-touwtje kleuter-sciencefiction voorstelling gaan de twee fantasievolle geesten dapper het avontuur van de nacht aan. wo 3 16:00, Meervaart, € 9,DE KRAAI EN DE BOSKABOUTER (4+) Boskabouter Bertus vindt een hongerig baby-egeltje. Een kraai pikt al zijn eten in. Kan boskabouter Bertus het baby-egeltje helpen? wo 3 14:00, Poppentheater Koos Kneus, € 6,TESSA JONGELEEN STERRENSTOF ‘Sterrenstof ’ vertelt het verhaal van een autistische jonge vrouw die zó gefascineerd is door het heelal dat ze alle beslissingen af laat hangen van de stand van de sterren. wo 3 t/m zo 21 diverse data en tijden, TapasTheater, € 10,DIEDERIK JEKEL ORDE IN DE CHAOS Drie ingrediënten staan aan de basis van dit bijzondere project.

Je hebt theatervoorstellingen, je hebt colleges en steeds meer mensen in onze samenleving hebben behoefte aan therapie en rust in hun leven. Orde in de chaos combineert deze concepten en is daarmee het eerste therapeutische theatercollege.

Do 4 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 23,50 DE TONEELMAKERIJ STOKJESMAN (10+) ‘Stokjesman’ is een Pools-Israëlisch familiedrama over heimwee naar het geboorteland, loskomen van je wortels en de zoektocht om je ergens thuis te voelen. do 4, vr 5 19:30, Theater De Krakeling, € 12,50 JOHAN SIMONS - KING LEAR Pierre Bokma speelt Koning Lear in regie van Johan Simons, over een koning die pas in het

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 42

KRANT

nov 2021

AGENDA

aanschijn van de dood de waarde van de liefde leert. do 4 t/m zo 7 diverse tijden, ITA, € 13,-

TIP

virussen springen over naar de mens. Als twee mannelijke Greta Thunbergs, offeren George & Eran hun gewoontes, gemakken en geneugten op voor een betere wereld. Een klimaat komedie over voedsel. di 23, wo 24 20:30, Theater Bellevue, € 12,-

HUUB STAPEL HET HUWELIJK Een wervelende one-man-show over de (on)gemakken van het huwelijk. Als ervaringsdeskundige filosofeert, confereert, zingt, dicht en speelt Huub virtuoos rond dit aloude instituut vr 5 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 30,GOLDEN PALACE - THE GREAT ESCAPE Hali Neto en Gerben de Jong vormen het theaterduo Oakwood en vermengen een nostalgische vorm van theater met hedendaagse mime, slapstick, acrobatiek, poëtische beelden en eigen stunts. Danseres Laila el Bazi versterkt het team in een virtuoze thriller over losbreken uit het keurslijf van het alledaagse. za 6 20:30, Meervaart, € 16,20 HET NATIONALE THEATER / ERIK WHIEN - HEBRIANA In ‘Hebriana’ loopt een zomerse familiereünie uit op een zelfonderzoek van een familie op drift.

In dit gezin valt het nodige uit te vechten en dat gebeurt ook. De personages kunnen soms hard uit de hoek komen, maar dat maakt hen vaak juist lachwekkend herkenbaar. Met o.a. Soumaya Ahouaoui, Mark Rietman en Betty Schuurman. wo 10 t/m vr 12 20:00, ITA, € 13,00 TANJA TER BRAKE - HOUDBAARHEID Gewapend met haar gitaar, droge humor en korte gedichten zoekt Tanja ter Brake antwoord op de vraag of je zomaar het roer volledig om kan gooien of dat je moet blijven wachten in je comfortzone. wo 10 t/m zo 28 diverse data en tijden, TapasTheater, € 10,LUCAS DE MAN DE FANTASIEPROEVERIJ Na twee jaar uitgebreid onderzoek, meer dan 300 interviews over de erotische fantasie, en het uitbrengen van een boek, kunnen we Lucas De Man als ware fantasiekenner bestempelen. Tijdens deze proeverij kun je aan de hand van een menukaart proeven van de verschillende smaken die de erotische verbeelding te bieden heeft. vr 12 21:00, Podium Mozaïek, € 20,50 DE TONEELMAKERIJ MEISJES PAKKEN DE JONGENS (8+) Een ode aan meisjes die in bomen klimmen en jongens die aan ballet doen in een stoere schoolpleinkomedie vol vermommingen, voetbal en vooroordelen, vr 12 t/m zo 14 diverse tijden, Theater De Krakeling, € 12,50 HOE ANANSI THE STORIES OF THE WORLD BEVRIJDDE NEO MUYANGA / MAARTEN VAN HINTE / KENZA KOUTCHOUKALI / SHAILESH BAHORAN Voor deze familievoorstelling verdiepten de makers zich in de verhalen over de spin Anansi, die in West-Afrika ontstonden, meereisden met de tot slaafgemaakten naar het Caraïbisch gebied – en dankzij Surinaamse en Antiliaanse Nederlandsers ons land bereikten. De Nationale Opera en Het Nationale Bal-

TOBI KOOIMAN - BEST OF Tobi Kooiman is cabaretier, stand-up comedian, wiskundige en stoïcijn. In zijn eerste solovoorstelling Best Of probeert hij met zijn gevoel voor logica levensvraagstukken en alledaagse kwesties te tackelen, ziet hij (non-)causale verbanden en ontrafelt hij statistiekmisbruik. De Volkskrant tipte de winnaar van de Publieksprijs Cameretten 2019 als een van de drie grootste comedytalenten van 2021.

De Kleine Komedie, 17 november

BEFORE/AFTER In zijn werk weet Roland Schimmelpfenning alledaagse thema’s en hedendaagse vraagstukken te behandelen in een theatertaal die even poëtisch als toegankelijk is. In een beeldende, poëtische mozaïekvoorstelling met een grote cast van dansers, zangers en acteurs laat regisseur/choreograaf Guy Weizman een universum aan kleine, herkenbare verhalen vol grote gevoelens op de vierkante millimeter tot leven komen. di 23 t/m do 25 20:00, ITA, € 22,50 IVO VAN HOVE / ODÉONTHÉÂTRE DE L’EUROPE LA MÉNAGERIE DE VERRE ‘La Ménagerie de verre’ van Tennessee Williams, met in de hoofdrol steractrice Isabelle Huppert, toont een wereld van zachtaardige, kwetsbare en ongelukkige personages: mooi, maar breekbaar, als glazen speelgoeddieren. vr 26 t/m zo 28 diverse tijden, ITA, € 12,50

SUPER-SONIC JAZZ FESTIVAL In deze vijfde editie presenteert Super-Sonic Jazz vernieuwende nationale en internationale artiesten die invloeden van traditionele jazz combineren met soul, hiphop, elektronische, klassieke en niet westerse muziek. Optredende artiesten zijn onder meer: Nubya Garcia, Moses Boyd, Emma-Jean Thackray, Sons Of Kemet en Ego Ella May (foto).

Paradiso en De Duif 17 t/m 21 november let werken samen met een mix van artiesten. Gerenommeerde operasolisten, musici uit diverse genres, balletdansers en dansers uit de hiphopscene: samen vertellen ze een fascinerend verhaal dat verschillende culturen, klanken en bewegingsstijlen op innovatieve wijze samenbrengt. za 13 t/m zo 21 diverse tijden, Nationale Opera & Ballet, € 12,00 JOHNNY KRAAIJKAMP JR., DORIS BAATEN EN TRUDY LABIJ - HOOG SPEL Een verrassende voorstelling over een mysterieuze moord.

Want wie heeft de moord gepleegd? Terwijl het publiek hier achter probeert te komen, gebeurt er iets waardoor de avond volledig op zijn kop wordt gezet en werkelijk niets meer is wat het lijkt… do 18 20:30, DeLaMar, € 17,50 2-ATER EN MYLO FREEMAN ROBBIE & ROEF (4+) Een avontuurlijke en fantasievolle voorstelling, gebaseerd op het boek van de prentenboekenmaakster Mylo Freeman, over verder kijken dan je neus lang is, vriendschap, verbinding én elkaar kwijt raken.

ALL ABOUT THEATRE ABOUT FILM Voor All About Theatre About Film verruilen toneelregisseur Ivo van Hove en scenograaf Jan Versweyveld het toneel voor het museum.

De basis wordt gevormd door toneelstukken uit hun gezamenlijke oeuvre, die hun oorsprong vinden in klassieke films van een zevental regisseurs. Op associatieve wijze brengen ze theaterstukken opnieuw tot leven in de tentoonstellingsruimtes.

Eye, t/m 9 januari

zo 21 14:00, Podium Mozaïek, € 9,50 MARJOLIJN VAN HEEMSTRA + PYNARELLO Samen met muzikaal rebellencollectief Pynarello, en in de regie van Erik Whien, vertelt theatermaker Marjolijn van Heemstra ons in Voyagers over de boodschap die door onbemande ruimtesondes Voyager I & II werd meegenomen in de ruimte. ma 22 19:30, ITA, € 10,ZARAH BRACHT - CHILDREN OF HAPPYLAND In een allegorische wereld, tussen sprookje en nachtmerrie in, legt Zarah Bracht de zenuw van onze tijd bloot: de interactie tussen fragiele ouderen en extreme schreeuwers, onzekere jongeren en agressieve verkopers, complottheorieën en genuanceerde gedachten, naar adem happende ecosystemen en harde economische ingrepen. di 23, wo 24 21:00, Frascati, € 15,GEORGE & ERAN WORDEN VEGANISTEN IJskappen smelten, dieren sterven uit bij de vleet en vreemde

KLEIN AMSTERDAM PRODUCTIES - HET ASTRONAUTJE (4+) In deze solovoorstelling, gemaakt in samenwerking met André Kuipers, maken kinderen op speelse wijze kennis met de ruimtevaart, het leven als astronaut en met onze mooie maar kwetsbare planeet. zo 28 10:00 en 11:30, Schouwburg Amstelveen, € 15,DE WARME WINKEL EEN OPRECHTE ODE AAN DE IRONIE De Warme Winkel trekt zich terug op een verleidelijk mooi eiland met grote cultuurhistorische waarde. Hier ontmoeten ze o.a. de reality tv-sterren Lesley Versprille, Shirley Cramer en Earl Daniël en gaan ze de uitdaging aan: blijft ironie hun sterkste wapen of slaan dates met real people gaten in hun overtuiging? ma 29 t/m wo 1 dec 20:00, ITA, € 21,50

DANS

HET NATIONALE BALLET / TED BRANDSEN - MATA HARI Directeur en choreograaf Ted Brandsen dook samen met een prominent artistiek team in het turbulente leven van de Nederlandse danseres en spionne Mata Hari. Als een ‘Lady Gaga van haar tijd’ wist de eigenzinnige Friezin zichzelf steeds opnieuw uit te vinden. Met librettist Janine Brogt werkte Brandsen een scenario uit waarin haar leven in zwierige, filmische scènes tot leven komt. di 2, wo 3 en zo 7 diverse tijden, Nationale Opera & Ballet, € 22,DE NIEUWE OOST / IGOR VREBAC - OMG Theatermaker en choreograaf Igor Vrebac onderzoekt hoe vandaag de dag te (durven) geloven.

OMG refereert naar zowel de hedendaagse popcultuur, eeuwenoude ceremonies als sportieve uitingen. Een ongekende trip

15-10-2021 14:35

TIP 10 LEZING & DEBAT naar een wereld vol kleur, extase en overvloed. di 9 20:30, Theater Bellevue, € 12,COME ON FEET - GRANVAT Een ontmoeting tussen clubcultuur, live muziek en hedendaagse dans met zes dansers, waaronder Boule Mpanya, Samantha Mavinga, en twee muzikanten o.l.v. choreograaf Quan Bui Ngoc. di 9, wo 10 20:00, De Brakke Grond, € 10,CONNY JANSSEN DANST DANSLOKAAL 9 Drie nieuwe choreografieën ontstaan tijdens het jaarlijkse talentontwikkelingsproject waarvoor Conny Janssen jonge makers uitnodigt samen te werken met de dansers van het Rotterdamse gezelschap. vr 12, za 13 20:30, Theater Bellevue, € 12,SCAPINO BALLET ROTTERDAM - CASABLANCA De film Casablanca met Ingrid Bergman en Humphrey Bogart in de hoofdrollen geldt als een van de beste films ooit. Choreograaf Ed Wubbe gebruikt het verhaal van de Hollywoodklassieker uit 1942 als basis voor een beeldende voorstelling over hartstocht, vrijheid en verlangen naar een betere wereld. za 13 20:00, zo 14 15:00, ITA, € 10,HET NATIONALE THEATER / ELINE ARBO - YERMA De Spaanse dichter en toneelschrijver Federico García Lorca schreef met Yerma (1934) een poëtische tekst over de positie van de vrouw in een typische mannenwereld. Hoe de levens en de ontwikkeling van vrouwen werden gesmoord in taboes en verstikkende tradities. Eline Arbo maakt van Yerma een eigenzinnige, muzikale en poëtische voorstelling. ma 15 t/m wo 17 20:00, ITA, € 22,50 KALPANARTS - IN TWO MINDS In ‘In Two Minds’ onderzoekt Kalpanarts de principes van macht en manipulatie. De strategieën van de heerser en volger zijn complex, maar ook akelig eenvoudig. De vijf dansers en twee muzikanten maken dit spanningsveld voelbaar. do 18 17:00 en 20:30, CC Amstel, € 16,50 ROSAS / ANNE TERESA DE KEERSMAEKER - DRUMMING De Keersmaeker geldt wereldwijd als één van de meest invloedrijke hedendaagse choreografen. En ‘Drumming’ als een van haar meest iconische choreografieën. De meesterlijke, minimalistische muziek van Steve Reich en de complexe choreografie van Anne Teresa De Keersmaeker is ‘a match made in heaven’. zo 21, ma 22 20:00, ITA, € 28,50 DOX - DADDY Een persoonlijk verhaal over de band tussen ouders en kinderen, met dans, muziek, krachtige taal en grote emoties, maar ook met liefde en humor. Voor DOX zijn cross-overs van theater, spoken word en dans favoriet, jongerencultuur de inspiratiebron. wo 24, do 25 20:30, Krakeling, € 13,50

AMOS BEN-TAL / OFFPROJECTS - INTERVAL In ‘Interval’ komen de verwonderlijke bewegingstaal van choreograaf Amos Ben-Tal en de fenomenale dansers van OFFprojects in interactie met de fascinerende kinetische installatie van interdisciplinair kunstenaar Gosse de Kort. vr 26, za 27 20:30, Frascati, € 12,NEDERLANDS DANS THEATER 2 - THE PLAY BETWEEN Nederlands Dans Theater presenteert twee nieuwe stemmen die eigenzinnige verhalenvertellers zijn en beiden een nieuwe wereldpremière brengen. Marcos Morau (Spanje) is een rijzende ster in de Europese theater- en danswereld. Zijn fantasierijke werk versmelt op ambitieuze wijze dans, mode, film, theater en fotografie. Choreograaf Nadav Zelner (Israël) is een freelance danser en gedurfde choreograaf.

Zijn werk stimuleert lichaamsexpressie vanuit een fris en provocerend perspectief met een sterk gevoel voor ontwerp en theatraliteit. ma 29 t/m wo 1 dec 19:30, ITA, € 13,RYAN DJOJOKARSO / LIBI - WINTER/21/J. Traditionele rollen van mannelijkheid staan onder druk. Choreograaf en theatermaker Ryan Djojokarso maakt een nieuwsgierig portret van een ‘bedreigde’ soort. In deze voorstelling met dans, theater, videobeelden en live zang wordt hoofdpersoon J. onder de loep genomen. di 30 20:30, Theater Bellevue, € 12,-

CABARET

STAND-UP COMEDY SHOW (NL) De top van de Nederlandse comedians. elke vr, za 20:30, Comedy Café, € 15,IMPROV COMEDY SHOWS Boom Chicago zet grappige, slimme comedy shows (EN) neer in haar theater aan de Rozengracht. elke wo t/m vr 20:30, za 20:00, zo 19:00, Boom Chicago, € 10,COMEDYTRAIN Comedytrain is een verrassingspakket: Je weet nooit van tevoren wie er precies komen spelen, behalve dan dat het een exquise selectie uit het Comedytrain collectief betreft. elke wo, do, vrij & za 20:30, Toomler, € 11,50 HASSAN EL RAHAUI - STERKTE! In zijn eerste avondvullende cabaretprogramma vertaalt Hassan zijn turbulente leven naar goede verhalen vol scherpe humor. In geuren en kleuren schotelt hij zijn levenservaringen voor met hier en daar een maatschappijkritische noot. di 2, wo 3 21:00, Theater Bellevue, € 12,ALEX PLOEG - EGO Harde grappen, persoonlijke verhalen, absurde sketches en meeslepende liedjes. Over de strijd aangaan met jezelf. Het onzekere voor het zekere nemen.

Alex fileert zichzelf en de wereld op ongekend hilarische wijze. di 2 t/m za 6 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50

KRANT

43

AGENDA

TXTRADIO, HET ONLINE PLATFORM TER VERSPREIDING VAN KENNIS, BURGERSCHAP EN INSPIRATIE, SELECTEERT VOOR NOVEMBER TIEN LEZINGEN EN GESPREKKEN IN AMSTERDAM.

1) DE VERANTWOORDELIJKHEID VAN MENS VOOR DIER

Tijdens de eerste editie van de drieluik Mens & Dier gaan deskundigen in gesprek over welzijn, rechten en belangen van dieren. Hoe willen we ons als mens tot dieren verhouden anno 2021?

Waarin verschillen dieren van mensen? Uiteindelijk draait het om de vraag: mogen mensen over het lot van dieren beslissen?

Welke verantwoordelijkheid dragen wij?

Rode hoed: 1 november 20:00u

1.

2.

3.

In Nederlandse klassen wordt Nederlands gespro4. ken, ook door kinderen die daarnaast nog andere talen beheersen. Dat is goed voor hun schoolcarrière en de maatschappelijke ontwikkeling. Althans, dat is het idee. Maar klopt het ook?

De Balie: 3 november 20:00u 5.

Humor speelt een grote rol in veel kinderboeken.

Grappige kinderboeken verkopen verreweg het beste. Is humor misschien hét middel om kinderen 6. aan het lezen te krijgen en te houden? Met o.a.

Lezingen van Mirjam Noorduijn, Tosca Menten en Philip Hopman.

ObA Oosterdok: 6 november 13:00u

4) MENSTRUATIEMYTHES

7.

Bloeden, emotionele schommelingen en kramp horen er allemaal bij. Dat is wat ons van jongs af aan verteld wordt over menstruatie. Maar hoe groot is het gevaar wanneer klach8. ten te lang onbehandeld blijven en achterliggende aandoeningen niet worden herkend? Tijd voor een gesprek erover.

Pakhuis de Zwijger: 9 november 20:00u

5) HET GIF: 200 JAAR BAUDELAIRE

Weet een algoritme wat ik wil voordat ik dat zelf weet? Al onze levensgegevens worden immers opgeslagen in databases, en met behulp van algoritmes geanalyseerd. Wijsgerig antropoloog Jos de Mul vertelt over de consequenties hiervan voor ons zelfbegrip, onze vrijheid en onze verantwoordelijkheid.

NEMO studio: 18 november 20:00u (Marineterrein)

7) ERASMUS VERJAARDAGSLEZING

2) OP SCHOOL SPREKEN WE NEDERLANDS

3) MIDDAG VAN HET KINDERBOEK

6) HELP, IK BEN EEN DATABASE!

9.

Hoe gaan we om met het kwaad? Met de dood, tegenslagen in de liefde, gebrek aan erkenning, veroordeling, verslaving?

De Nieuwe Liefde viert de 10.

200e geboortedag van de Franse dichter Charles Baudelaire wiens antwoord was: duik er vol in!

Een avond met voordracht, muziek, film en absinth.

De Nieuwe liefde, 14 november 19:30u

En weer een verjaardag: Erasmus. In haar Erasmus Birthday Lecture spreekt Katrin Ettenhuber (Pembroke College, Cambridge) over Erasmus’ houding ten opzichte van de kunsten van het redeneren, o.a. aan de hand van zijn Lof der Zotheid.

(Engelstalig) KNAW Trippenhuis: 19 november 16:00u

8) TAX FOR GOOD

Begin 2021 presenteerde Ex’tax het Deltaplan Belastingen voor een Circulaire en Sociale Economie. Niet arbeid moet belast worden, maar vervuiling en verbruik van natuurlijke hulpbronnen. In dit programma een gesprek over hoe het belastingstelsel voor iedereen kan werken.

New Metropolis Zuidoost: 23 november 20:00u

9) SPINOZADAG 2021: SPINOZA EN HET COMPLOT

De verjaardag van Spinoza staat in het teken van complotten. Hoe kan deze 17e-eeuwse, kritische denker ons helpen om de macht van het geloof in ‘false facts’ in te perken?

Waar houdt het kritisch volgen van de overheid en andere machthebbers op en begint geloof in allerlei complotten?

Paradiso: 28 november 10:30u

10) DE TOEKOMST VAN DE BIBLIOTHEEK

De samenleving verandert steeds sneller. Hoe moet ‘’De Bibliotheek’’ daarin mee veranderen? Hoe ziet die er over 20 jaar uit? Een denktank gaat zich met deze vraag bezighouden.

Maar heb jij daar ook ideeën over, dan kun je tijdens dit interactieve event meedenken.

Pakhuis de Zwijger: 29 november 17:30 en/of 20:00u

TXTradio, het online platform voor lezingen, interviews en debat, selecteert elke maand tien interessante bijeenkomsten.

WWW.TXTRADIO.NL

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 43

15-10-2021 14:35

AMSTERDAM ART 44

nov 2021

KRANT DANIËLLE SCHEL - OK In OK serveert Daniëlle een (*) collage van sketches, liedjes en conferences. Het belooft weer een (*) avond te worden. Vol (*) karakters en (*) onderwerpen. do 4 t/m za 6 21:00, Theater Bellevue, € 12,KIRSTEN VAN TEIJN - (S)EXPERIMENT In (S)Experiment slaat Kirsten haar armen om nieuwe vormen.

In de liefde vooral. Weg met beperkingen. Met oude denkpatronen. Verstokte hokjes. Vol optimisme en zelfspot neemt ze je mee in haar leven met haar vriend. Én met haar vriendin.

Want waarom zou je moeten kiezen? ma 8 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50

1.

TON KAS - BEST OF Een ouderwets mallotige avond met de meligste moppen uit zijn vorige shows. Politiek incorrect als altijd, vrouwonvriendelijker dan ooit. Gegarandeerd zonder gevoelige snaar, want die hebben ze bij hem nog niet kunnen vinden. En dat alles aangevuld met vers bij elkaar gejatte flauwekul. di 9 t/m za 13 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50

2.

NINA DE LA PARRA - GODS WEGEN Zonder zelfmedelijden, verleidelijk, altijd feministisch, woedend en persoonlijk, trapt stand up comedian en zangeres Nina de la Parra haar complete afkomst, haar generatie vrouwen en uiteindelijk zichzelf in de baarmoeder. vr 12 20:30, Meervaart, € 18,-

3.

4.

FRAMER FRAMED

COURT FOR INTERGENERATIONAL CLIMATE CRIMES RADHA D’SOUZA, JONAS STAAL

Oranje-Vrijstaatkade 71 24 september t/m 16 januari

De Court for Intergenerational Climate Crimes is een samenwerking tussen de Indiase academicus, schrijver, advocaat en activist Radha D’Souza en de Nederlandse kunstenaar Jonas Staal, geproduceerd door Framer Framed. Het project bestaat uit een grootschalige installatie in de vorm van een tribunaal dat intergenerationele klimaatmisdaden vervolgt.

REFLEX AMSTERDAM

ALL THINGS CONSIDERED MICHAEL CRAIG-MARTIN

Weteringschans 79A 2 oktober t/m 15 december Een selectie schilderijen van de laatste zes jaar tot en met de meest recente werken, die complexe composities voorstellen met onder andere een bowlingbal en fragmenten van klassieke instrumenten.

De precieze contouren zijn het resultaat van een zorgvuldige opeenstapeling van tape en verf, terwijl de kleurkeuzes het resultaat zijn van zijn artistieke scherpzinnigheid.

AMSTERDAM ART GALLERY VOËLVRY KENDELL GEERS

Capital C, Weesperplein 4B 11 November t/m 9 januari Galerie Ron Mandos presenteert met trots een nieuwe solotentoonstelling van Kendell Geers, genaamd Voëlvry. De tentoonstelling ontleent haar naam aan de Afrikaans Anti-Apartheid muziekbeweging waar Kendell Geers deel van uitmaakte in de late jaren tachtig.

Voëlvry nodigt ons uit om te mediteren over de vraag, wat betekent vrijheid in 2021?

UPSTREAM GALLERY

MECHANICAL PAINTINGS RAFAËL ROZENDAAL

Kloveniersburgwal 95 30 oktober t/m 18 december In de tentoonstelling Mechanical Paintings verkent Rafaël Rozendaal een nieuwe manier om het virtuele vast te leggen in de fysieke wereld. Zijn nieuwe serie werk bestaat uit digitale tekeningen die zijn omgezet in tastbare, mechanische schilderijen die zijn gemaakt door het aanbrengen van email op staal.

MYLOU FRENCKEN - MET DE BESTE BEDOELINGEN Mylou Frencken zingt een selectie van de mooiste nummers uit haar oeuvre, waarvan verschillende werden genomineerd voor de Annie M.G. Schmidt-prijs.

Met haar tintelende teksten en koesterende stemgeluid weet Mylou zowel emotie als hilariteit op te roepen. za 13 20:30, Mascini, € 15,RENÉ VAN MEURS - HUNKERT René van Meurs liep van stapel, blauwtjes en tegen muren op.

Toch ging altijd weer de borst vooruit. Vol vertrouwen. Vol verlangen. En vol zelfspot. In ‘Hunkert’ vertelt hij zijn verhaal.

Kwetsbaar, persoonlijk en erg grappig. di 16 20:00, Schouwburg Amstelveen, € 20,50 MARTINE SANDIFORT - NAMASTEETJES In het life-changing-experienceevent ‘Namasteetjes’ geeft Martine allerhande tips en tricks, verzorgt haar hond Fiebie een geleide meditatie en zingt Martine haar wereldhits ‘Namasté’, ‘Koffiebekerrrrr’ en ‘Ik wil wel dood maar het lukt me maar niet’. di 16, wo 17 20:00, DeLaMar, € 15,TIM TEUNISSEN - DE FAMILIE VAN TIM 2.0 Tim Teunissen is acteur en tekstschrijver. In deze mini romcom wisselt hij supersnel tussen alle uiteenlopende typetjes in een tragikomedie over kwetsbaarheid, schone schijn en onvoorwaardelijke liefde. wo 17 nov t/m zo 5 dec, diverse data en tijden, TapasTheater, € 10,-

LEBBIS - DE ZIEL Het derde deel uit de trilogie ‘De Bovengrens’. Volgens onderzoek van de Amerikaans arts MacDougall zou de menselijke ziel 21,3 gram wegen. Lebbis vindt het weinig. Er is twijfel aan het onderzoek. Als geen ander kan Lebbis hypocrisie en leugenachtigheid op de korrel nemen en onverbloemde irritaties in een overtuigende en slimme formulering gieten. wo 17, do 18 21:00, Theater Bellevue, € 12,ANNE NEUTEBOOM - EFFE NIET MET JE MENING Ze won Cameretten, werd genomineerd voor Neerlands Hoop en kreeg lovende recensies in de kranten. ‘Neuteboom maakt cabaret met een rijk palet aan emoties. Overtuigend, grappig, kritisch en ontroerend’, aldus NRC. vr 19, za 20 21:00, Theater Bellevue, € 12,MOUNA LAROUSSI - FATIMA Tijdens het maken van Mouna Laroussi’s solovoorstelling ‘Schijtziek’ ontstond haar alter ego Fatima. Het publiek en Mouna waren het over één ding eens: deze vrouw moet haar eigen show krijgen! vr 19, za 20 20:30, Meervaart, € 13,50 DIEDERIK VAN VLEUTEN MOEDIG VOORWAARTS In ‘Moedig Voorwaarts’ blikt Diederik voor de verandering vooruit. Niet naar de geschiedenis deze keer, maar naar de toekomst. Of hij als stand-up historian daarin ook slaagt zal de toekomst uitwijzen. In zijn vierde solo neemt hij minstens anderhalf uur de tijd om het in ieder geval te proberen. di 23 t/m za 27 20:15, De Kleine Komedie, € 11,50 VICTOR LUIS VAN ES - PLAN B Een luchtige voorstelling waarin Victor op zoek gaat naar de humor binnen onderwerpen als het klimaat, oorlog, religie en zelfontwikkeling. In zijn eerste voorstelling ‘Stille Strijd’ keek Victor meer naar binnen, maar in zijn tweede programma kijkt hij naar buiten en de wereld om zich heen. di 23 t/m do 25 21:00, Theater Bellevue, € 12,-

FESTIVALS

SPANISH FILM FESTIVAL Een uniek filmfestival met een zorgvuldige selectie van interessante films uit Spanje en Spaans sprekend Latijns-Amerika binnen de meest uiteenlopende genres.

5 t/m 14 november, diverse locaties, tijden en prijzen MUSEUMNACHT Op zaterdag 6 november 2021 openen meer dan 50 musea hun deuren tijdens de 21e editie van Museumnacht Amsterdam. za 6 19:00 - 00:00, € 22,50 FLAMENCO BIËNNALE 2021 Het tweejaarlijkse internationaal toonaangevende muziek- en dansfestival toont de nieuwste ontwikkelingen in de flamenco en brengt eigenzinnige makers, grote sterren en jong aanstormend talent samen. zo 7 t/m zo 28, diverse locaties, tijden en prijzen TAPIS ROUGE FRANS FILMFESTIVAL 60 vertoningen, 20 films en 6

speciale avonden met nationale en internationale gasten. Met o.a. de Nederlandse première van ‘Tout s’est bien passé’ van François Ozon.

11 t/m 16 november, De Filmhallen, diverse tijden en prijzen.

ZEVEN BRUGGEN FESTIVAL - VERHALEN MAKEN DE MUZIEK Het Zeven Bruggen Festival is een sfeervol, kleinschalig kamermuziekfestival op monumentale locaties onder artistieke leiding van Myrthe Helder en Edward Janning.

7 t/m 14 november, diverse tijden, prijzen en locaties NEDERLANDS BALLETGALA 2021 Voor de 23ste keer organiseren Alexandra Radius en Han Ebbelaar, het beroemdste balletechtpaar dat Nederland ooit kende, het Nederlands Balletgala. Met juweeltjes uit het repertoire van Het Nationale Ballet, de Junior Company van Het Nationale Ballet, het Nederlands Dans Theater, Introdans, Scapino Ballet Rotterdam en Conny Janssen Danst. ma 15 19:30, DeLaMar Theater, € 60,IDFA: INTERNATIONAL DOCUMENTARY FILM FESTIVAL AMSTERDAM De 34ste editie van het festival met films en talks in de filmzalen, immersieve en interactieve installaties door de hele stad en een uitgebreid professionalsprogramma. Gevierd filmmaker en schrijver Hito Steyerl is eregast van het festival.

17 t/m 28 november, diverse locaties, tijden en prijzen SUPER-SONIC JAZZ FESTIVAL Super-Sonic Jazz presenteert vernieuwende nationale en internationale artiesten, waaronder Nubya Garcia, Moses Boyd en Emma-Jean Thackray, die invloeden van traditionele jazz combineren met soul, hiphop, elektronische, klassieke en niet westerse muziek. wo 17 t/m zo 21 diverse tijden en locaties, Paradiso, € 29,-

DIVERS

PODCAST & CHILL ‘Dit komt nooit meer goed’ is de populaire podcast waarin Roos Schlikker en Malou Holshuijsen op zoek gaan naar non-succesverhalen. Naar bloopers, blunders, stommiteiten en verkeerde keuzes. Naar verhalen die schuren. Om die vervolgens met humor, zelfrelativering en diepgang te ontleden. ma 1 20:15, De Kleine Komedie, € 10,25 LEEGHWATER MUSICALS A NEW BRAIN ‘A New Brain’ is een musical comedy waarin een componist van een kindershow, die geveld wordt door een hersenaandoening, wordt gevolgd. Wat volgt zijn hallucinaties over kikkers, zeilschepen, muziek, overbezorgde moeders en een flirtende ziekenbroeder. Kortom, een rollercoaster aan emoties. vr 5 t/m zo 7 diverse tijden, ‘t Zonnehuis, € 18,50 TOON TELLEGEN EN CORRIE VAN BINSBERGEN - WIE ZOUDEN WIJ ANDERS ZIJN Wat is het Wezen van de Olifant? Dat is de vraag. Die Toon

Samenstelling Amsterdam Art. Voor een compleet overzicht van tentoonstellingen, evenementen en wekelijkse tips zie amsterdamart.com

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 44

15-10-2021 14:35

45

nov 2021 Tellegen zichzelf stelde. De schrijver. En verteller. Hij brengt een magische mix van muziek, literatuur en filosofie. Samen met het Wisselend Toonkwintet, onder leiding van Corrie van Binsbergen. zo 14 16:00, De Kleine Komedie, € 11,50 SINTERKLAAS INTOCHT Ook in 2021 komt de Sint aan in Amsterdam. Een feest voor alle Amsterdammertjes, uit alle stadsdelen en windstreken!

14 november 10:00, Sinterklaas Intocht Amsterdam, gratis EXCELSIOR RECORDINGS 25 JAAR Het onafhankelijke label, in 1996 opgericht door Frans Hagenaars en Ferry Roseboom, viert z’n vijfentwintigste levensjaar. Een toonaangevende muziekmaatschappij die de popcultuur verrijkt met artiesten als Caesar, Tim Knol, Daryll-Ann, Spinvis, Bertolf, Danny Vera, Johan, Moss, The Kik e.v.a.. wo 17 19:30, Paradiso, € 22,SLAUERHOFF - DE ONTDEKKER Een muzikale ontdekkingsreis over leven, werk en psyche van de grote dichter, schrijver en scheepsarts Jan Slauerhoff. vr 19 20:30, ‘t Zonnehuis, € 15,NEDERLANDSE BACHVERENIGING EN PHILIP SCHELTENS Wat doet dementie met ons brein? En wat kan muziek ons daarover leren? In deze editie van Scherpdenkers onderzoeken de Nederlandse Bachvereniging en neuroloog Philip Scheltens deze vragen. Met werken van onder meer Eccles, Ligeti en Bach. di 23 18:30 en 20:45, Het Koninklijk Concertgebouw Amsterdam, € 45,-

MUSEA

ALLARD PIERSON MUSEUM

Museum over 10.000 jaar cultuurgeschiedenis.

From Cartography to Cookbooks: A web of Dutch Colonialism De volledig digitale tentoonstelling toont hoe de schijnbaar neutrale voorwerpen zoals kaarten en kookboeken een geschiedenis van geweld en onderdrukking met zich meedragen. t/m 31 december Oude Turfmarkt 127, tel. 525 25 56 www.allardpiersonmuseum.nl

AMSTERDAM MUSEUM

De geschiedenis van Amsterdam vanaf de middeleeuwen.

De Gouden Koets De Gouden Koets wordt getoond in een glazen behuizing op de ruime meisjesbinnenplaats. Daarnaast worden in zes museumzalen rondom de binnenplaats uiteenlopende verhalen uitgelicht. Honderden cultuurhistorische objecten, schilderijen, Oranjesnuisterijen, kledingstukken, spotprenten, foto’s en bewegende beelden geven een veelzijdig beeld van de geschiedenis en het gebruik van de Gouden Koets, en de discussies uit verleden en heden over dit iconische voertuig. t/m 27 februari 2022 Vrijdenkers: van Spinoza tot nu.

Deze tentoonstelling legt verbanden tussen hedendaagse gebeurtenissen en historische ontwikkelingen en spoort aan tot reflectie en discussie. t/m 27 februari 2022 Corona in de stad Een digitale tentoonstelling over de impact van het coronavirus op de stad Amsterdam en het dagelijks leven van Amsterdammers.

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 45

Kalverstraat 92, tel. 523 18 22 www.amsterdammuseum.nl

AMSTERDAM PIPE MUSEUM Overzicht van de rookcultuur.

Prinsengracht 488, tel. 421 17 79 www.pipemuseum.nl

BEZOEKERSCENTRUM AMSTERDAMSE BOS

Bezoekerscentrum van het grootste stadsbos van Nederland.

Bosbaanweg 5, tel. 545 61 00 www.amsterdamsebos.nl

ANNE FRANK HUIS

De onderduikplaats waar Anne Frank haar dagboek schreef tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Prinsengracht 267, tel. 556 71 05 www.annefrank.org

DE APPEL ARTS CENTRE Kunstencentrum Exposities op locatie. tel. 625 56 51, www.deappel.nl

ARCAM

Architectuurcentrum Amsterdam is hét centrum voor architectuur, stedenbouw en landschapsontwerp in Amsterdam.

Sub terra – New roots for underground urbanism Een onderzoek naar de kansen van ondergronds bouwen en leven in Amsterdam en daarbuiten. t/m 6 februari Tijdlijn Amsterdam 2000-2030 t/m 1 januari 2030 Prins Hendrikkade 600, tel. 620 48 78 www.arcam.nl

ARTIS

De oudste dierentuin van Nederland met olifanten, pinguïns, giraffen, zeeleeuwen, apen, kamelen, duizenden vlinders in het vlinder- paviljoen, een aquarium en nog veel meer.

Plantage Kerklaan 38, tel. 0900278 47 96, www.artis.nl

APPIE BAANTJER MUSEUM

In de kelder van café Heffer, vlakbij de plek waar Baantjer jarenlang werkte als rechercheur.

Oudebrugsteeg 7, tel. 428 44 88 www.heffer.nl

DE BAZEL

Vijzelstraat 32, tel. 723 0560 www.debazelamsterdam.com

BIJZONDERE COLLECTIES UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM

Cultureel erfgoed tentoonstellingen in historische panden.

De afzonderlijke tentoonstellingsprogramma’s van de Bijzondere Collecties en het Allard Pierson Museum zijn samengevoegd tot een gezamenlijk programma.

Oude Turfmarkt 129, tel. 525 73 00 www.bijzonderecollecties.uva.nl

COBRA MUSEUM

De CoBrA-beweging was een van de belangrijkste kunstbewegingen in de 20ste eeuw. Het Cobra Museum toont steeds in wisselende tentoonstellingen haar CoBrA-collectie.

Cobra en Politiek Kunstenaars van de Cobra-beweging uitten in hun kunst hun politieke opvattingen en gezamenlijke idealen. Dit wordt aan de hand van een aantal werken uit de museumcollectie getoond in Cobra en politiek. t/m 24 november Clandestien: het lichaam centraal t/m 27 maart Constant 101: The Future Can be Humane Naast kunstwerken van Constant wordt ook nieuw werk van de hedendaagse kunstenaars Antonio Jose Guzman (1971) en Antonis Pittas (1973) gepresenteerd. vanaf 5 november

Sandbergplein 1, Amstelveen, tel. 547 50 50 www.cobra-museum.nl

DIAMANTMUSEUM

Een reisverhaal. Een reis die 200 km onder de aardkorst begint en eindigt in de ring aan uw vinger.

Paulus Potterstraat 8, tel. 30 55 300 www.diamantmuseumamsterdam.nl

VAN EESTEREN MUSEUM

Museum over de stedenbouwkundige Van Eesteren en de Westelijke Tuinsteden.

We built this city on Rock and Roll Over de opkomst van jeugdcultuur en rockhelden in de jaren 50, 60 en 70. Nozems, pleiners en dijkers en veel muziekfoto’s van Gijsbert Hanekroot. t/m 14 november Noordzijde 31, tel: 447 1857 www.vaneesterenmuseum.nl

EYE FILMMUSEUM

Dagelijks voorstellingen. Informatie- en documentatiecentrum.

IJpromenade 1, tel. 589 14 00 www.eyefilm.nl

FASHION FOR GOOD MUSEUM

Een uniek en interactief museum over duurzame mode in innovaties.

Rokin 102, tel. 0261 9680 www.fashionforgood.com

FOAM AMSTERDAM

Centrum voor fotografie, ontmoetingsplek voor fotografen en discussieplatform.

ADE: Universal Law of the Matrix t/m 7 november Foam 3h - 15 jaar talent uit de collectie t/m 5 december Foam 3h: Alexandra Rose Howland – Leave and Let Us Go t/m 5 december Shigeru Onishi The Possibility of Existence De eerste Europese solotentoonstelling van de Japanse wiskundige en kunstenaar Shigeru Onishi. In zijn foto’s probeerde Onishi tijd en ruimte te overstijgen: zijn werken doen afstand van fotografie als momentopname.

Beelden vermengen zich in montages, of vervagen in zijn onorthodoxe printmethodes. t/m 9 januari Liz Johnson Artur of life of love of sex of movement of hope t/m 9 februari Keizersgracht 609, tel. 551 65 00 www.foam.org

VAN GOGH MUSEUM

De grootste collectie werken van Vincent van Gogh ter wereld.

Zielsverwanten Andries Bonger en Odilon Redon Een collectie ontstaan uit de innige vriendschap tussen kunstenaar en verzamelaar. Het verhaal over deze bijzondere wisselwerking tussen Andries Bonger en Odilon Redon. t/m 30 januari De aardappeleters: misser of meesterwerk?

Een ode aan het bekende werk dat Vincent van Gogh in 1885 maakte toen hij in Brabant woonde. De schilderijen, studies, schetsen en brieven vertellen een verhaal over ambitie, doorzetten en kritiek. Een verhaal voor jong en oud over blijven geloven in jezelf. t/m 13 februari Paulus Potterstraat 7, tel. 570 52 00 www.vangoghmuseum.nl

HET GRACHTENMUSEUM

17e-eeuws grachtenpand met de geschiedenis van de grachtengordel én de kunst van de Gouden Eeuw.

Herengracht 386, tel. 421 16 56 www.grachten.museum

HERMITAGE AMSTERDAM

Wisseltentoonstellingen afkomstig uit de collectie van het beroemde museum in Sint-Petersburg.

Romanovs in de ban van de ridders Een romantisch verhaal van tsaren en ridders.

Ruim 250 objecten uit de Europese middeleeuwse kunstcollectie en het Arsenaal van de Hermitage St.-Petersburg, voor het eerst samen in Nederland, vertellen over de middeleeuwen, met ridders en jonkvrouwen, hoofse liefde en toernooien, en de revival daarvan aan het hof van de tsaren. t/m 9 januari Amstel 51, tel. 530 87 55, www.hermitage.nl

HET HEM

Drie keer per jaar brengt Het HEM een nieuw Chapter dat het verhaal van een gastcurator vertelt, en je meeneemt in de wereld van de creatieve makers en denkers van nu.

Warmperserij 1, 1505 RL Zaandam tel. 075 710 0073, www.hethem.nl

HOLLANDSCHE SCHOUWBURG

Ooit een theater, nu een monument met een tentoonstelling, ter nagedachtenis aan de duizenden joden die in de WOII vanuit dit gebouw werden gedeporteerd naar de concentratiekampen.

Plantage Middenlaan 24, tel.

531 03 40, hollandscheschouwburg.nl

DE HORTUS

Een van de oudste (1682) botanische tuinen.

Plantage Middenlaan 2 A, tel. 625 90 21, www.dehortus.nl

HORTUS BOTANICUS

In 1967 opgezet ten behoeve van onderwijs en onderzoek.

Van der Boechorststraat 8, tel. 598 93 90, www.vu.nl

HUIS MARSEILLE

Eigentijdse en historische fotografie in 17e-eeuws pand.

Vincent Delbrouck - Champú Vincent Delbrouck oftewel V.D. (Brussel, België, 1975) maakt zeer persoonlijk werk dat een mix van autobiografie en fictie is. t/m 5 december Sohrab Hura - Spill Een overzicht van de verschillende series en projecten waaraan Sohrab Hura de afgelopen vijftien jaar gewerkt heeft. t/m 5 december Keizersgracht 401, tel. 531 89 89 www.huismarseille.nl

INTERNATIONAAL INSTITUUT VOOR SOCIALE GESCHIEDENIS Een van de grootste documentatieen onderzoekscentra ter wereld op het terrein van sociale geschiedenis en geschiedenis van de arbeidersbeweging.

Cruquiusweg 31, tel. 668 58 66 www.iisg.nl

JOODS HISTORISCH MUSEUM

Objecten en kunstvoorwerpen die een relatie hebben met religie, cultuur en geschiedenis van de joden in Amsterdam.

Fred Stein. Dresden, Parijs, New York. Fotograaf in ballingschap t/m 7 november Forget & Remember In deze tentoonstelling staan de familiegeschiedenissen van het kunstenaarsduo Gil & Moti centraal.

Aan de hand van de verhalen van Gils vader en Moti’s moeder onderzoeken de kunstenaars de relatie tussen persoonlijke, subjectieve herinneringen en het collectieve geheugen. t/m 28 november Nieuwe Amstelstraat 1, tel. 531 03 10 www.jhm.nl

KATTENKABINET

Expositie van kunstwerken met als onderwerp ‘de kat’.

Herengracht 497, tel. 626 53 78 www.kattenkabinet.nl

KLEDERDRACHTMUSEUM

Streekkostuums. Voor iedereen met interesse in folklore.

Herengracht 427, tel. 845 23 99 www.hetklederdrachtmuseum.nl

LUTHER MUSEUM

Het pand uit 1772 is gebouwd als het Evangelisch-Luthers Diaconie Oude Mannen- en Vrouwenhuis. Het speelde een grote rol bij de opvang van armen, ouderen en wezen.

Luther & Oranje Een tentoonstelling met portretten, persoonlijke documenten en objecten uit koninklijk en luthers bezit.Hoogtepunt zijn twee brieven van Maarten Luther zelf uit het Koninklijk Huisarchief. t/m 9 januari Nieuwe Keizersgracht 570, tel.

2142112 www.luthermuseum.nl

MUSEUM WERF ‘T KROMHOUT

Het museum toont historie van Nederlands Industrieel Erfgoed.

Hoogte Kadijk 147, tel. 627 67 77 www.kromhoutmuseum.nl

MUSEUM VAN LOON

Grachtenhuis uit de 17e eeuw met familieportretten, stijlkamers en Franse tuin.

Keizersgracht 672, tel. 624 52 55 www.museumvanloon.nl

MADAME TUSSAUDS

Museum met wassenbeelden.

Dam 20, tel. 522 10 10 www.madametussauds.nl

MAX EUWE CENTRUM

Permanente tentoonstelling over de schaakgeschiedenis, mogelijkheid om te schaken (computer) en schaakbibliotheek.

Max Euweplein 30 A-1, tel. 625 70 17www.maxeuwe.nl

MICROPIA

De onzichtbare wereld Ontdek het onzichtbare leven.

Artisplein, Plantage Kerklaan 38-40, tel. 0900-278 47 96, www.micropia.nl

MOCO

Museum voor moderne kunst.

Yayoi Kusama De werken ‘Night of Stars’ en ‘Pumpkin’ zijn te zien in een geheel getransformeerde ruimte.

Studio Irma - Reflecting Forward Een Digital Immersive Art tentoonstelling, die laat zien hoe wij onze toekomst kunnen vormgeven door eindeloze mogelijke verbindingen te leggen.

Honthorststraat 20, tel. 370 19 97 www.mocomuseum.com

MOLEN VAN SLOTEN

Poldermolen met Kuiperijmuseum.

Rembrandt op Zolder: een audiovisuele presentatie, maquette.

In het inpandige Kuiperij Museum staan een aantal prachtige historische scheepsmodellen.

Akersluis 10, tel. 669 04 12 www.molenvansloten.nl

MULTATULI MUSEUM

Boeken van en over Multatuli. Zijn bureau, bibliotheek en sterfbed.

Korsjespoortsteeg 20, tel. 638 19 38 www.multatuli-museum.nl

MUSEUM JAN

Schitterend glas - 30 jaar Museum JAN Een overzicht van de bijzondere glascollectie. Een feest van afwisseling in techniek, vorm en kleur. t/m 31 december

15-10-2021 14:35

46 Sam Drukker - Onderweg In zijn werk vangt Sam Drukker mensen in al hun verschillende facetten. Onzekerheid, kracht, schoonheid en ouderdom zijn te zien in schilderijen waarin de geportretteerden onderweg lijken te zijn: soms doelbewust en soms ontheemd, met een nog onbekende bestemming. vanaf 5 november Dorpsstraat 50, Amstelveen, tel. 641 57 54 www.museumjan.nl

MUSEUMHAVEN

Restauratie, behoud, onderhoud van historische binnenvaartschepen.

Oosterdok 12 www.museumhavenamsterdam.nl

MUSEUMTRAMLIJN

Tramdienst met historisch materieel.

Rit van ong. 7 km en ong. 30 min. van Haarlemmermeerstation naar Bovenkerk (zie dienstregeling).

Amstelveenseweg 264 www.museumtramlijn.org

MUSEUM HET REMBRANDTHUIS Het huis van Rembrandt met een collectie prenten en schilderijen.

Hallo Rembrandt!

Een tentoonstelling speciaal voor de jongste ontdekkers van ongeveer 3 tot 6 jaar. t/m 2 januari 2022 Hoed op voor Rembrandt In de tentoonstelling zijn fotoportretten van kinderen als eenzame jonkvrouwen, zonnekoningen en magiërs te zien in combinatie met enkele etsen van Rembrandt. In deze kunstwerken komen de mooiste, gekste en meest extravagante hoofddeksels voorbij. t/m 2 januari 2022 Jodenbreestraat 4, tel. 520 04 00 www.rembrandthuis.nl

MUSEUM HET SCHIP

Amsterdamse School Museum Het Schip toont de schoonheid van de Amsterdamse School in volle glorie.

Oostzaanstraat 45, tel. 686 85 95 www.hetschip.nl

Locatie De Dageraad

In het volkswoningbouw-complex De Dageraad van de architecten Michel de Klerk en Piet Kramer is het tweede museum van Museum Het Schip gevestigd.

Een monument voor de burgemeester. t/m 31 december Burgemeester Tellegenstraat 128, tel. 686 85 95, www.hetschip.nl

NATIONAAL HOLOCAUST MUSEUM

Plek waar menselijke moed en onbaatzuchtigheid tot uiting kwamen.

Plantage Middenlaan 27, tel. 531 03 10, www.jhm.nl

NEMO SCIENCE MUSEUM

Centrum vol wetenschap en technologie.

Bits of You In Bits of You ervaart de bezoeker hoe de datasporen die we dagelijks

Hoofdredactie Bart van Oosterhout Vormgeving Het Zomerpaleis: Saskia Franken, Martijn Blokland Ontwerp Loes Koomen Eindredactie SCHERP: Renate Dahlmans en San van de Ven, Annemarie Bleeker (agenda) Aan dit nummer werkten mee Pauline Arkesteijn, Marjolein van Damme, Floor van Dijck, Anne Dirks, Bart Geeraedts/TXT, Roos Hamelink, Edmée Loupatty/ Amsterdam Art, Cindy Hoetmer, Olivier Kemme, Sara Luijters, Kim van der Meulen, Famke en Floor van Praag (ZIN), Margriet Prinssen,

02 UK AGENDA NOV 2021 MB1_RD.indd 46

KRANT

nov 2021

AGENDA

achterlaten ons leven beïnvloeden.

NEMO voor volwassenen in De Studio op het Marineterrein Oosterdok 2, tel. 531 32 33 www.nemosciencemuseum.nl

DE NIEUWE KERK

De op een na oudste kerk van Amsterdam (1414) met 16e- en 17e-eeuws orgel.

Modetentoonstelling Maison Amsterdam De stad, de mode en de vrijheid Aan de hand van 150 objecten uit de modecollectie van het Amsterdam Museum en collecties van toonaangevende modeontwerpers, vertelt de tentoonstelling over de vrijzinnige en creatieve stad waar alles kan. En over de excentrieke modestad die Amsterdam daardoor werd. Centraal thema is hoe vrijheid, maar ook onvrijheid, het modebeeld door de eeuwen heen bepaalden. t/m 3 april 2022 Dam 1, tel. 638 69 09 www.nieuwekerk.nl

MUSEUM AMSTERDAM NOORD

Over de geschiedenis van Noord.

Zamenhofstraat 28 A www.museumamsterdamnoord.

MUSEUM ONS’ LIEVE HEER OP SOLDER

Amsterdams koopmanshuis met 17e-eeuwse schuilkerk.

Mode uit Het Rijksmuseum in huis De tentoonstelling bestaat uit een unieke verzameling 19de-eeuwse kostuums uit het depot van het Rijksmuseum. t/m 7 november Cruél - Fashion students in residence t/m 7 november O.Z. Voorburgwal 38-40, tel. 624 66 04, www.opsolder.nl

NXT MUSEUM

Museum voor nieuwe mediakunst.

Shifting Proximities Een tentoonstelling die bestaat uit multizintuigelijke installaties van lokale en internationale gerenommeerde kunstenaars en academici, waaronder Thijs Biersteker en Stefano Mancuso, Lucy McRae en Niels Wouters, Heleen Blanken, Roelof Knol, Marshmallow Laser Feast en United Visual Artists (UVA). t/m 31 december Asterweg 22 www.nxtmuseum.com

OUDE KERK

Hedendaagse kunst en cultuur in het oudste gebouw van de stad. Onder de grafzerken bevindt zich het graf van Saskia van Uylenburgh, de eerste echtgenote van Rembrandt.

Susan Philipsz - The Fall De eerste Nederlandse solotentoonstelling van de Schotse kunstenaar Susan Philipsz (Glasgow, 1965). Na talrijke bezoeken aan de kerk en uitgebreid artistiek onderzoek presenteert Philipsz haar context-specifieke geluidsinstallatie, The Fall. vanaf 26 november

Bregtje Schudel, Erik Schmitz, Karin Thybaut, Joke van der Weij, Mariah Zade Aanleveren agendagegevens winternummer - 25 oktober februarinummer - 27 december amsterdam & partners: informatie@iamsterdam.com Adverteren Afdeling Relaties, T 020-702 61 80 partner@iamsterdam.com Uitgever amsterdam & partners De Ruyterkade 5, 1013 AA Amsterdam, T 020-702 61 00 Drukwerk en distributie Flyerman

Oudekerksplein 23, tel. 625 82 84 www.oudekerk.nl

Kattenburgerplein 1, tel. 523 22 22 www.hetscheepvaartmuseum.nl

KONINKLIJK PALEIS / OPEN

STADSARCHIEF AMSTERDAM

Midden in de hoofdstad staat het Koninklijk Paleis Amsterdam, het officiële ontvangstpaleis van Koning Willem-Alexander. Het Paleis speelt een grote rol tijdens staatsbezoeken en andere koninklijke ontvangsten zoals de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie, diners en prijsuitreikingen. Daarnaast is het zoveel mogelijk opengesteld voor bezoekers.

Dam, tel. 522 61 61 www.paleisamsterdam.nl

PIANOLA MUSEUM

Collectie pianola’s, elektrisch aangedreven reproductievleugels en 20.000 muziekrollen.

Westerstraat 106, tel. 627 96 24 www.pianola.nl

RIJKSMUSEUM

Overzicht van de Nederlandse kunst en geschiedenis met dagelijks rondleidingen, workshops of cursussen.

Muziekparade Deze tentoonstelling belicht verschillende muziekgezelschappen, van de 17e tot de 19e eeuw. Er wordt een selectie van ongeveer 100 historische muziekinstrumenten, militaire objecten, prenten en tekeningen getoond. t/m 4 december Zwart Goud Teekenschool Take Over t/m 31 december Vergeet me niet Meer dan 100 renaissanceportretten: Van Dürer tot Sofonisba t/m 16 januari Henk Wildschut - Document Nederland t/m 16 januari Rijksmuseum & Slavernij t/m 28 februari Museumstraat 1, tel. 0900-07 45 www.rijksmuseum.nl

HET SCHEEPVAARTMUSEUM

Het museum laat zien hoe de zee de Nederlandse cultuur heeft bepaald.

Ontdek 500 jaar maritieme geschiedenis. Van Gouden Eeuw, het leven aan boord tot virtuele zeereis en de replica van het VOC-schip ‘Amsterdam’.

Isabelle Boon - I love Banda De Banda-eilanden zijn onlosmakelijk verbonden met de maritieme geschiedenis van Nederland. Vanuit de vraag hoe het bewogen verleden doorwerkt naar het heden en de toekomst, fotografeerde Isabelle Boon de jongeren van de eilanden. t/m 7 november Willem van de Velde & Zoon Een grote overzichtstentoonstelling over vader en zoon Willem van de Velde, twee toonaangevende zeeschilders in de zeventiende eeuw met elk een eigen specialisme: penschilderij en olieverfschilderij. t/m 27 maart Republiek aan Zee Aan de hand van ruim 50 topstukken vertelt de tentoonstelling het verhaal van de Republiek in de 17e en 18e eeuw.

distributie@iamsterdam.com Abonnementen Abonnementenland Postbus 20, 1910 AA Uitgeest T 0251-257 924 of WhatsApp T 06-4655 8054 www.bladenbox.nl Adreswijzigingen en opzeggingen: www.aboland.nl klantenservice@aboland.nl Jaarabonnement € 31,99 Het abonnement wordt jaarlijks stilzwijgend verlengd.

Abonnementen kunnen zowel schriftelijk als per e-mail worden opgezegd onder vermelding van

‘s Werelds grootste stadsarchief.

Een spectaculaire IJ-brug uit 1887 t/m 14 november Thuis in de Stad. 100 jaar Tuindorp Oostzaan in samenwerking met fotograaf Raimond Wouda.

Raimond Wouda fotografeert al 30 jaar Tuindorp en Tuindorpers. De wijk speelt een belangrijke rol in zijn leven. t/m 9 januari 2022 Sweelinck, stadsmusicus van Amsterdam, 1621-2021 Componist Jan Pieterszoon Sweelinck was stadsmusicus, leermeester op orgel en klavecimbel en grootmeester van de polyfonie, de meerstemmige muziek. Hij wordt gezien als de grootste componist uit de geschiedenis van Nederland. t/m 9 januari 2022 Vijzelstraat 32, tel. 251 15 11 www.amsterdam.nl/stadsarchief

STEDELIJK MUSEUM

Moderne en hedendaagse kunst en vormgeving.

Prix de Rome 2021 Presentatie van nieuw werk van de genomineerde kunstenaars: Mercedes Azpilicueta, Alexis Blake, Silvia Martes en Coralie Vogelaar. vanaf 13 november Let Textiles Talk vanaf 13 november Remy Jungerman - Behind the Forest vanaf 20 november Kirchner en Nolde: Expressionisme.

Kolonialisme. t/m 5 december Now You See Me Moria - POST/NO/ BILLS #2 t/m 31 december Oliver Laric - Betweenness Multimediakunstenaar Oliver Laric onderzoekt in zijn werk vanuit een post-internetperspectief thema’s als hybriditeit, auteurschap en authenticiteit. t/m 9 januari 2022 Museumplein 10, tel. 573 29 11 www.stedelijk.nl

STRAAT MUSEUM

Museum voor graffiti en street art Citaat van de straat Is street art binnen nog wel street art?

De openingstentoonstelling toont meer dan 150 kunstwerken van ruim 140 kunstenaars met 32 verschillende nationaliteiten.

NDSM-Plein 1, tel. 020 370 9630 www.straatmuseum.com

THEO THIJSSEN MUSEUM

De Amsterdamse schrijver, onderwijzer, vakbondsman en sociaal-democratisch politicus Thijssen (1879-1943) is vooral bekend als schrijver van de roman Jongensdagen.

Reizen met Thijssen De tentoonstelling geeft een sfeervol tijdsbeeld van Europa in de jaren 1920-1930. Op een boeiende manier wordt het aspect reizen uit het leven en werk van Theo Thijssen

het klantnummer, met een opzegtermijn van 3 maanden. Een abonnement is pas opgezegd, wanneer de abonnee daarvan een schriftelijke bevestiging heeft ontvangen via post of e-mail.

Een adreswijziging kan alleen worden verwerkt als het oude adres en het nieuwe adres schriftelijk of per e-mail worden doorgegeven.

Prijswijzigingen voorbehouden.

Uitkrant is een geregistreerd merk van amsterdam & partners.

Verschijnt 10 maal per jaar.

uitgelicht. tot februari 2022 1e Leliedwarsstraat 16, tel. 420 71 19 www.theothijssenmuseum.nl

TROPENMUSEUM

Museum over wereldculturen.

Cadeau, Hoezo?

Een uitbundige en interactieve tentoonstelling waar je ontdekt wat een trouwjurk, poppen en mango’s met elkaar gemeen hebben. In de tentoonstelling krijg je nuttige tips over het geven en ontvangen wereldwijd. t/m 5 maart 2023 Healing Power De expo geeft inzicht in verschillende vormen van helende kracht en toont de zoektocht van de moderne mens naar balans tussen lichaam, ziel en geest. t/m 6 juni 2022 World Press Photo: Door de lens van.

Hedendaagse fotografen uit Afrika presenteren hun werk. t/m 8 januari 2023 Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 800 www.tropenmuseum.nl

TROPENMUSEUM JUNIOR

Sabi Suriname: ontdek de Wereld achter de Dingen.

Sabi Suriname In Sabi Suriname kom je veel te weten over Suriname, de band met Nederland en hoe Suriname met de wereld is verbonden. t/m 1 maart 2023 Linnaeusstraat 2, tel. 088-0042 840 www.tropenmuseumjunior.nl

NEDERLANDS UITVAART MUSEUM TOT ZOVER

Verleden, heden en toekomst van de omgang met de dood.

Kruislaan 124, tel. 694 04 82 www.totzover.nl

VERZETSMUSEUM

Nederland voor, tijdens en vlak na de Tweede Wereldoorlog.

Plantage Kerklaan 61, tel. 620 25 35 www.verzetsmuseum.org

WERELDERFGOED PODIUM

Bezoekerscentrum Amsterdam Werelderfgoed Dé startplek om kennis te maken de Amsterdamse grachtengordel, werelderfgoed sinds 2010.

Vijzelstraat 32 www.amsterdam.nl/werelderfgoed

MUSEUM WILLET-HOLTHUYSEN

Volledig ingericht grachtenpand.

Herengracht 605, tel. 523 18 22 www.willetholthuysen.nl

WOONBOOTMUSEUM

Gevestigd op de Hendrika Maria, een voormalig zeilend bedrijfsvaartuig (1914). Aan boord krijgt men een beeld van deze woonvorm Prinsengracht 296 K, tel. 427 07 50

Oplage 60.000 exemplaren Redactie noch uitgever kunnen aansprakelijk worden gesteld voor eventuele foutieve vermeldingen. © 2021 Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden overgenomen zonder voorafgaande toestemming van de auteursrechthebbenden.

Het winternummer van de Uitkrant verschijnt op maandag 22 november, de abonnees ontvangen de krant de zaterdag ervoor.

15-10-2021 14:35

meer info op iams terda m.nl

47

service & info

Maa k ke n n is me t de lo ka le ma ke rs I AMSTERDAM WEBSHOP Maak kennis met de lokale makers uit Amsterdam en maak je familie, vrienden óf jezelf blij met een typisch Amsterdams cadeau.

Producten die zijn gemaakt door ambachtelijke makers uit de stad en omstreken, altijd creatieve, unieke ontwerpen van goede kwaliteit: je vindt ze in de I amsterdam webshop.

JE DAGELIJKSE PORTIE CULTUUR Amsterdam zit bomvol cultuur, ook bij jou in de buurt. Online houden we je op de hoogte van wat er te doen en te ontdekken is en waarmee je rekening moet houden. Iedere dag lees je verhalen en meer op iamsterdam.nl en op social media.

En wil je wekelijks de beste tips en winacties in je mail? Schrijf je dan in voor de Uitmail.

iamsterdam.nl/webshop

iamsterdam.nl instagram.com/uitinams facebook.com/Iamsterdamnl

I AMSTERDAM STORE Als Amsterdam een winkel zou zijn, hoe zou die er dan uitzien?

Het antwoord op die vraag vind je aan de IJ-zijde van het Centraal Station. Ontdek het beste van Amsterdam met de unieke producten van lokale makers in de I amsterdam Store. Ook voor informatie over Amsterdam en de regio, excursies, rondvaarten, plattegronden en gidsen, tickets voor openbaar vervoer, hotelreserveringen en Amsterdams Passie ben je hier aan het juiste adres.

IJhal (noordzijde Centraal Station) Voor openingstijden, zie: iamsterdam.nl/store

06 UK TOT SLOT NOV 2021_RD MB RD.indd 47

WEBCARE BC BCARE Ook vanuit huis helpen we bewoners en bezoekers graag. Ons webcareteam geeft je tips en helpt je met vragen over bijvoorbeeld bestellingen. Bereikbaar via social media, webcare@iamsterdam.com en live chat op iamsterdam.nl.

15-10-2021 14:30

48

krant KRANT

TOT SLOT

21 questions

In de rubriek 21 Questions vragen we een Amsterdamse cultuurmaker naar zijn of haar eigenaardigheden, dromen, herinneringen en tips. Deze keer is dat Mavis Carrilho, Carrilho voorzitter van de jury die op 1 november de winnaars van de Black Achievement Awards uitroept. tekst Margriet Prinssen

1. WAAR STOND JE EERSTE HUIS IN AMSTERDAM? ‘In 1964 kwam ik vanuit Curaçao terecht in een brandnieuwe maisonnette in Osdorp. Mijn vader was ons voorgegaan; met mijn moeder en vier broers belandde ik eerst een paar maanden bij een oom en tante in een kleine portiekflat in Overtoomse Veld. Dat was wel een overgang. Na een paar jaar verhuisden we naar Zaltbommel.’

2. AAN WELKE STRAAT IN AMSTERDAM HEB JE MOOIE HERINNERINGEN? ‘Na de middelbare school in Zaltbommel wilde ik zo snel mogelijk terug naar Amsterdam.

Ik herinner me het nog heel goed: ik liep ergens in de Vijzelstraat en ik realiseerde me opeens dat ik hier gewoon onbekommerd kon rondlopen. In Zaltbommel was ik het enige zwarte meisje en om al die blikken te ontlopen, was ik gewend om naar de grond te kijken. En opeens hoefde dat niet meer. Ik mocht er zijn!’

06 UK TOT SLOT NOV 2021_RD MB RD.indd 48

ik bijna altijd op eilanden ben blijven wonen. Nu ook weer; ik woon op Rieteiland Oost.’

4. BESTE TIP VOOR NIEUWE AMSTERDAMMERS? ‘Je leert de stad fietsend of lopend het best kennen. Ga naar alle stadsdelen. Bezoek de markten, de parken en dompel je onder in de sfeer.’

3. IN WELKE BUURT HEB JE FIJN GEWOOND? ‘Eind jaren zeventig heb ik een tijd op Bickerseiland gewoond, dat was een heerlijke plek aan het water. Ik leerde op te komen voor mijzelf en mijn afkomst en sloot me aan bij de vrouwenbeweging.

Met een groep vrouwen richtte ik Katijf op: een feministischsocialistisch tijdschrift voor en door vrouwen. Ook was ik actief bij de Walter Rodney Bookshop, de eerste zwarte boekhandel in Nederland. Als ik terugkijk op mijn woongeschiedenis, is het opvallend dat

5. AMSTERDAM IN ÉÉN ZIN? ‘Een stad die je omarmt en vrijlaat.’

6. IN WELKE WINKEL KOM JE HET ALLERLIEFST? ‘Chokka’s Blackhair Centre: omdat ze niet alleen een kapsalon zijn, maar ook kappers opleiden voor het behandelen van zwart en gemengd haar. Ze zijn echt goed!’

7. HOE BELANGRIJK IS KUNST EN CULTUUR VOOR JOU? ‘Wezenlijk. Kunst raakt, ontroert, voert je mee, schokt. Het zet je aan het denken, brengt je in beweging. Het is onmisbaar.’

8. WAT IS JE FAVORIETE RESTAURANT? ‘Volare, een heerlijke, nieuwe Italiaan op de Admiraal de Ruijterweg.

Mijn zoon werkt er.’

9. WAAR ZOU JE TWEEDE HUIS MOETEN STAAN? ‘Ik zou best terug willen naar Bickers- of Prinseneiland. Het moet wel aan het water zijn.’

10. WERD ER THUIS VEEL AANDACHT AAN KUNST BESTEED? ‘Niet in de vorm van theater- of museumbezoek. Wel zijn twee van mijn broers kunstenaar geworden.

Zelf was ik vooral een enorme

15-10-2021 14:30

49

Mavis Carrilho (1960) is directeur Bestuursen Managementadvisering bij de gemeente Amsterdam. In 1997 richtte ze i-Nova op, het eerste adviesbureau voor diversiteit in Nederland. In 2005 werd ze verkozen tot Zwarte Zakenvrouw.

Ze is voorzitter van de Nederlandse Dansdagen én ze leidt de jury die op 1 november de winnaars van de Black Achievement Awards bekroond in DeLaMar.

boekenwurm. We waren geabonneerd op Reader’s Digest, die spelde ik van voor naar achter.’

HANS GERRITSEN

11. AAN WELK BOEK DENK JE NOG WELEENS TERUG? ‘Vanwege een tere huid van Anton Koolhaas. Omdat ik het thema herkende, de kwetsbaarheid van ‘de ander’ zijn. Het gevoel ergens niet thuis te horen.’

voor de professionalisering van multicultureel theater. Collins vond dat het theater de stad moest vertegenwoordigen; het podium moest eruitzien zoals de Kalverstraat eruitzag.’

17. WAARAAN GEEF JE TE VEEL GELD UIT? ‘Aan uit eten gaan en lekkere wijn.’

12. WAT IS DE LAATSTE SHOW DIE JE BEZOCHT? ‘Tutti van Introdans, begin oktober in Maastricht.’

14. WANNEER HEB JE VOOR HET LAATST GEHUILD BIJ EEN FILM? ‘Geen flauw idee! Ik heb van de week wel enorm gelachen bij een aflevering van de serie Sex Education, mag dat ook?’

13. WELKE VOORSTELLING HEEFT GROTE INDRUK OP JE GEMAAKT? ‘Die van theatergroep De Nieuw Amsterdam, opgericht door Rufus Collins en Henk Tjon. Hun werk is heel belangrijk geweest

15. WAAR ZOU JE BETER IN WILLEN ZIJN? ‘In nee zeggen. Ik ben maatschappelijk betrokken en vind veel dingen belangrijk en leuk, met als gevolg dat ik iets te vaak ja zeg.’

06 UK TOT SLOT NOV 2021_RD MB RD.indd 49

16. WAT IS HET BESTE ALBUM ALLER TIJDEN? ‘Kind of blue van Miles Davis.

Het is muziek die vibreert, onder je huid gaat zitten. Fenomenaal!’

18. WAT IS JE BESTE EIGENSCHAP? ‘Ik blijf altijd rustig. Mijn moeder komt van de Engelse Antillen, misschien heeft het daarmee te maken? Stiff upperlip. En: keep calm and carry on.’

19. WAAR HAAL JE JE NIEUWS VANDAAN? ‘Ik ben een krantenlezer, dus NRC en Het Parool.’

20. WAT IS JE FAVORIETE GEUR? ‘Sandelhout.’

21. HOE BELANGRIJK IS HET DAT MENSEN VAN KLEUR LID WORDEN VAN EEN BESTUUR OF RAAD VAN TOEZICHT? ‘Heel belangrijk! Dat is de plek waar je invloed kunt uitoefenen op het beleid. Het is ook gewoon leuk, ik doe het met genoegen.

Mijn diepste overtuiging is dat als je talenten hebt, je die moet gebruiken voor het verbeteren van de samenleving. HetFCisHyena mijn vorm van vrijwilligerswerk.’

15-10-2021 14:30

50

krant KRANT

TOT SLOT

terugblik

Terugblik

ONTWERP VOOR EEN BRUG OVER HET IJ, NAAR EEN IDEE VAN GERARD WILLEM SCHIMMEL, 1889 tekst Erik Schmitz tekening Schikkinger / Stadsarchief Amsterdam

06 UK TOT SLOT NOV 2021_RD MB RD.indd 50

duidelijk. En ook dat hij het serieus meende.

Het brugontwerp was in 1887 gepubliceerd in De Ingenieur, waar ingenieur Egbertus Haverkamp (1862 - na 1930) het idee van Schimmel bouwkundig had uitgewerkt. Door het verkeer langs de buitenzijde van de torens omhoog te leiden, kon het middendeel op 15 meter hoogte boven het water geplaatst worden, ruim voldoende voor een onbelemmerde doorvaart van de meeste schepen. De torens waren multifunctioneel: binnen was ruimte voor kantoren en winkels, bovenin plaats voor horeca en een uitzichtpodium.

In 1888 stond Schimmels plan in het Amerikaanse tijdschrift Scientific American. De daar afgebeelde artist’s impression gebruikte tekenaar Frans Schikkinger (1838-1902) als inspiratie voor de grote gekleurde tekening, die speciaal werd vervaardigd voor de wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs.

Het idee van Schimmel is een van de ruim 60 plannen die sinds 1839 zijn uitgedacht voor een brug over het IJ. De gemeente zag vooral

praktische bezwaren. Een brug was kostbaar, vormde een belemmering voor de scheepvaart en leidde nergens naartoe: de overzijde van het IJ was dunbevolkt. Pas in de loop van de twintigste eeuw was een snellere verbinding noodzakelijk, en dat werd een tunnel. Een brug voor het centrum van de stad is er nog steeds niet, maar er wordt tegenwoordig wel hardop over gedroomd.

SHARON HANSMA

I

n de fameuze strip Little Nemo in Slumberland (1905-1914) beleeft de jongen Nemo in zijn slaap de meest fantastische avonturen in Dromenland. Op het laatste plaatje wordt hij steevast wakker in of naast zijn bed: het was maar een droom. Tekenaar Winsor McCay (1869-1934) bedacht in deze jaren een tweede droomstrip, waarin de hoofdpersoon zich voor het slapengaan tegoed doet aan een stuk Welsh rarebit, gegrild brood met overdadig veel kaassaus, met een bizarre nachtmerrie als resultaat. De IJ-brug op de tekening heeft veel weg van een ongrijpbaar droombeeld. De merkwaardige grootteverhoudingen geven het geheel de charme en de raadselachtigheid van een toneeldecor, waarvan de beschouwer zich als figurant ergens aan een onbestemd lege kade achter het Centraal Station waant.

Of de bedenker van de brug, Gerard Willem Schimmel (1856-1926), weleens Welsh rarebit at, zal wel nooit worden achterhaald. Maar dat hij geen gebrek had aan fantasie, is wel

Zo ligt de beoogde locatie van Schimmels droombrug er nu bij. heck de foto en meer toen-en-nu-beelden van Amsterdam) op Instagramaccount @thenandnowamsterdam.

15-10-2021 14:30

Volle zalen maken Amsterdam Mokum Ontdek de theaters van je stad

iamsterdam.nl/agenda ad UK Volle zalen maken Adam Mokum 210x276.indd 1 00 UK COVER NOV 2021 SF MB .indd 51

29-09-2021 10:32 14-10-2021 15:26

AFAS Theater Leusden

★★★★★

‘precies zoals Cruijff het verdient’ Trouw

★★★★★ ‘magistraal’

Dagblad van het Noorden

★★★★

‘briljante monologen’ de Volkskrant

★★★★

‘met veel humor en een flinke knipoog’ De Telegraaf

boek nu 14demusical.nl 00 UK COVER NOV 2021 SF MB .indd 52

14-10-2021 15:26