Kwartaalblad Humanitas Groningen stad Jaargang 5 - nummer 1 - maart/april 2012
Crisis als kans Taalondersteuning zoekt sponsors Spreekuur migranten: zelfredzaamheid vergroten
Inhoud pag. 04
pag. 10
pag. 08
pag. 12
En verder Agenda pag. 02 Podium pag. 03
Taalondersteuning zoekt sponsors
Vriendschapskring autisme
Spreekuur migranten: zelfredzaamheid vergroten
Rondje Aa-kerk met Bartho Smit
Column pag. 07
Agenda 19 april Symposium De Aftrap Van 14.30 tot 17.30 uur organiseert Taalondersteuning een symposium in de congreszaal van Menzis. Jan Mulder geeft de aftrap voor een sponsoractie van Humanitas Groningen, dat als doel heeft Taalondersteuning te kunnen continueren. Iedereen die belangstelling heeft voor het symposium, kan contact opnemen met Martha Gordijn, telefoon 050-3126000 of per mail:m.gordijn@humanitas.nl voorjaar 2012 Kennisplein/kennisladder Voor alle vrijwilligers in de stad Groningen die verdieping zoeken en/of hun kennis willen uitbreiden, is er weer een breed aanbod van trainingen, cursussen en workshops. Ze staan vermeld op de cursusladder 02
die te verkrijgen is via de samenwerkende organisaties: Humanitas, Stiel, MJD en Hanzehogeschool. Ook op de Stips en bij het Meld- en Informatiepunt liggen de folders ter inzage. Je kunt ze ook opvragen bij je projectcoördinator. Aanmelden kan bij de organisatie die de activiteit aanbiedt. Juli Vrijwilligersfeest Begin juli vieren we weer het jaarlijkse feest voor alle vrijwilligers van Groningen Stad. Het thema is nog even een verrassing, maar zeker is dat we met z’n allen aan tafel gaan voor een heerlijk diner. De uitnodiging krijgt u tijdig thuisgestuurd. Kijk voor meer agendapunten op: www.humanitasgroningen.nl/agenda
Colofon Humens is een uitgave van Humanitas afdeling Groningen stad. Het magazine verschijnt vier keer per jaar en wordt in een oplage van 1.500 exemplaren verspreid onder vrijwilligers, leden, relaties en andere geïnteresseerden. Redactieadres: Humanitas Groningen stad Redactie Humens Akerkhof zz 22 9711 JB Groningen Email: humens.groningen@humanitas.nl Website: www.humanitasgroningen.nl Redactie: Jan Alting, Carrelien Spiering, Frans Janson, Stannie van den Besselaar, Chris Vogelzang, Agnes Ekkelboom Fotografie: Wouter Smit Fotografie Concept, teksten en eindredactie: Statement communicatie adviesbureau, Groningen Vormgeving en opmaak: The Lift Visuele Communicatie, Groningen Rechten Alle rechten voorbehouden. Overname of verveelvoudiging van tekst of beeld uit deze uitgave is alleen toegestaan na voorafgaande toestemming van de redactie.
Kees Tillema: “Ook wij moeten sociale netwerken inzetten.”
Crisis als kans Als de overheid drastisch bezuinigt én haar maatschappelijke verantwoordelijkheden kritisch tegen het licht houdt, is het geen wonder dat maatschappelijke organisaties hun toekomst met zorg tegemoet zien. Bij Humanitas Groningen valt dat wel mee. Bestuursvoorzitter Kees Tillema is zelfs gematigd optimistisch: “Onze inzet ligt op hetzelfde niveau als vorig jaar. En wat de crisis betreft: dit is dè tijd dat vrijwilligerswerk zich kan bewijzen!” “Als je kijkt naar de inhoud van onze werkzaamheden, dan vindt het bestuur dat we moeten doorgaan op de ingeslagen weg”, zegt Tillema. “Vorig jaar stond in het teken van WMO Vitale Buurten, waardoor de hulp nu in de buurten wordt georganiseerd. Binnen dat kader werken we nu intensief samen met MJD en Stiel. Een goede ontwikkeling, want er valt veel winst te halen uit samenwerking. Maar die samenwerking moet nog wel beter uitkristalliseren.“Er is nu een zoektocht naar eenheid in verscheidenheid.”
Het is terecht dat de wethouder ons wijst op versnippering en dubbellingen in de hulpverlening. Als we dat kunnen oplossen, levert dat veel winst op. Dat de gemeente financiën gebruikt als drukmiddel om eenheid in samenwerking te bereiken, daar sta ik op zich wel positief tegenover; er is een externe prikkel nodig.” “De crisis zie ik als kans voor het vrijwilligerswerk. De bezuinigingen op de AWBZ zijn heel voelbaar en doen een rechtstreeks appèl op vrijwilligerswerk. Nu de overheid steeds minder middelen heeft, komen er steeds meer maatschappelijke taken bij de burger terecht. We kunnen wel denken dat burgers heel individualistisch zijn, maar we zien toch ook initiatieven die het tegendeel bewijzen. Dankzij Social Media bijvoorbeeld ontstaan steeds meer communities waarbinnen men elkaar helpt. Vooral jongere mensen zijn daar actief bij betrokken. Wij moeten de sociale netwerken ook zelf inzetten om vrijwilligers en jongeren aan ons te binden. Verder moeten we misschien ook eens bekijken of we andere financieringsbronnen kunnen aanboren: sponsoring misschien?”
03
Jacob, Greet, Anna en Fiet nemen het heft in eigen hand.
Taalondersteuning zoekt sponsors De afdeling Taalondersteuning bestaat twintig jaar! Een heuglijk feit dat gevierd mag worden. Helaas heeft het feest wel een schaduwrandje. Want hoe lang kan de afdeling nog rekenen op financiering door de gemeente? Om de afhankelijkheid van subsidie te verkleinen, gaat een groepje taalondersteuners zich bezighouden met sponsorwerving. Zij organiseren op 19 april een symposium, waar ze een groot aantal potentiĂŤle sponsors voor uitnodigen. BN-er Jan Mulder verzorgt de aftrap en dat is tevens de titel van het symposium. 04
Met de naijl-effecten van de financiële crisis in het vooruitzicht en in de wetenschap dat de landelijke overheid steeds minder maatschappelijke verantwoordelijkheid wil dragen, heeft een aantal taalondersteuners besloten het heft in eigen hand te nemen. Jacob Buisman, Anna Stuyling de Lange, Fiet Rietveld en Greet van Dijk gaan zich richten op een voor Humanitas nog redelijk nieuwe vorm van inkomstenwerving: sponsoring. Het jubileum van Taalondersteuning is een mooie aanleiding voor het organiseren van een symposium op 19 april. Het vormt een uitgelezen kans om aspirant-sponsors warm te maken voor de activiteiten van de afdeling. Menzis “De algehele presentatie van het programma is in handen van bestuursvoorzitter Kees Tillema. Hij is dagvoorzitter,” vertelt Jacob. “Drie taalkoppels worden geïnterviewd en wethouder Elly Pastoor zal spreken over de visie van de gemeente Groningen op het belang van taalbeheersing. Verder zal Anje Dijk, directrice Taalinstituut RuG, spreken over verschillende manieren van taalverwerving. Jan Mulder, die geheel belangeloos optreedt, leidt het symposium in. Menzis heeft haar grote zaal kosteloos ter beschikking gesteld, zodat we zo’n 100 gasten kunnen ontvangen.” Vooraankondiging Anna: “Iedereen kan sponsors aandragen. Ook onze vrijwilligers. Zelf hebben we een lijst samengesteld met bedrijven die mogelijk interessant voor ons
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen kan nu ook door Humanitas te steunen
zijn. We sturen hen eerst een folder en een vooraankondiging voor het symposium. Later gaan we ze persoonlijk bellen en sturen we de officiële symposiumuitnodiging. Vooruitgeschoven post Het groepje voelt zich een beetje een vooruitgeschoven post. “We gaan aan de slag met een vorm van inkomstenwerving die nog niet echt in het Humanitas-beleid is opgenomen”, lacht Fiet. Er mag dan weinig ervaring zijn met sponsoring, het viertal pakt het professioneel aan: er is goed nagedacht over de voordelen die sponsoring kan opleveren. Anna: “Bedrijven richten zich steeds meer op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO). Dat kunnen ze nu ook doen door Humanitas te steunen. In ruil voor sponsoring mogen ze bijvoorbeeld hun logo’s op een aantal van onze publicaties plaatsen, krijgen ze een vermelding op onze website en mogen ze onze jaarlijkse netwerkbijeenkomst bezoeken dat we gaan organiseren.” Arbeidspotentieel “Een ander voordeel dat bedrijven kunnen hebben bij sponsoring van Taalondersteuning is arbeidspotentieel”, zegt Jacob. “De meeste mensen die taalondersteuning krijgen, zijn bijzonder gedreven. Het zijn harde werkers en
ze zijn supergemotiveerd om iets van hun toekomst te maken. Een goede taalbeheersing is daarbij onontbeerlijk. Onze cliënten zijn dus mogelijk toekomstige werknemers van de ondernemers die we benaderen.” Educas Taalondersteuning heeft haar wortels in de opvang van asielzoekers. “Eind jaren 80 raakte Humanitas hierbij betrokken”, vertelt Projectcoördinator Martha Gordijn, ”en om vluchtelingen naar scholing toe te leiden, is de afdeling Educas opgericht. In 1991 startte Educas ook met Taalondersteuning. Toen in 1997 de eerste Wet Inburgering Nieuwkomers werd ingevoerd, is Educas opgeheven. Taalondersteuning bleef bestaan.” Vluchtelingen Taalondersteuning is nu één van de grootste kernactiviteiten van Humanitas Groningen: er zijn zo’n 250 vrijwilligers en 400 cliënten bij betrokken. Martha: “Ongeveer de helft van de clienten volgt een inburgeringscursus. Voor het begeleiden van deze mensen ontvangt Humanitas een gemeentelijke subsidie. De andere helft bestaat uit vluchtelingen en migranten die hier studeren, al een inburgeringscursus gedaan hebben, of hier werken en graag de 05
taal beter onder de knie willen krijgen. Voor deze groep cliënten ontvangen we geen financiële bijdragen van de gemeente.” Taalkoppel Taalondersteuning zit nooit verlegen om vrijwilligers. Zodra de taalcoördinatoren een match hebben gemaakt ontstaat er een taalkoppel. De gemiddelde duur van zo’n koppel is een jaar. Maar het gebeurt maar al te vaak dat men elkaar ook daarna blijft zien. Er ontstaan vriendschappen voor het leven. Blij “Natuurlijk zijn er valkuilen in het werk: meestal hebben vluchtelingen het moeilijk. En dan wil je zo iemand redden, dingen voor ze betalen, problemen voor ze oplossen”, zegt Greet. “Maar dat moeten ze natuurlijk zélf doen. Wij bieden ze een steuntje in de rug. Gelukkig zijn er hele goede taalcoördinatoren waarmee je dat soort situaties kunt bespreken. Verder krijgt elke vrijwilliger een cursus met allerlei didactische vaardigheden, leermethodes en interculturele communicatie. Kortom, iedereen wordt blij van Taalondersteuning.” Oproep aan alle vrijwilligers van Humanitas: kent of bent u iemand die mogelijk geïnteresseerd is in sponsoring van het project Taalondersteuning, meldt u aan! U ontvangt dan een uitnodiging om (samen met uw sponsor) naar het symposium te komen. Aanmelden kan via Martha Gordijn, m.gordijn@humanitas.nl of (050) 312 60 00. 06
Raafat Mariyosh: ‘Is het nu de tafel of het tafel?
Raafat Mariyosh De bijna 21-jarige Raafat Mariyosh verblijft sinds eind 2009 in Nederland. Samen met zijn ouders en broer ontvluchtte hij Irak. Via Jordanië en Syrië belandde de familie uiteindelijk in Nederland. Raafat zit op het Noorderpoortcollege en heeft het ontzettend naar zijn zin op zijn stageplaats bij Saturn. Raafat: “Ik wil ICT-leraar worden en wil straks ook nog HBO doen.” Dankzij zijn opleiding hoeft Raafat geen inburgeringscursus te volgen. Zijn taalvaardigheid oefende hij eerst in groepsverband bij Humanitas. Tegenwoordig komt de taalcoach eens per week bij de familie Mariyosh thuis. “Anita kan het heel goed vinden met mijn ouders en blijft wel drie tot vier uur bij ons thuis. We praten over van alles. Soms nemen we mijn schoolopdrachten door, als ik die niet helemaal begrijp.” Wat vindt hij moeilijk aan de Nederlandse taal? “De grammatica en vooral de lidwoorden,” lacht Raafat. “Is het nu de tafel of het tafel? En die of dat is ook lastig!” Tja, zelfs geboren Nederlanders hebben daar nog wel eens moeite mee.
Column Cijfers Als groen studentje nam ik ooit deel aan een werkcollege Statistiek. De docent opende het college met de provocerende uitspraak dat statistieken niet liegen, maar dat leugenaars graag statistieken gebruiken. Meten is weten, luidt het parool. Hoewel, ik moet eerlijk bekennen, dat statistieken mij soms met enige scepsis vervullen. Nederland stevende eind 2011 af op 17 miljoen inwoners. Een getal dat dit jaar wel bereikt zal worden. Een jaar eerder, in 2010, zouden er 5,5 miljoen vrijwilligers actief zijn geweest. Dat was toen ongeveer een derde van alle Nederlanders, ongelooflijk! Zou het kloppen dat de economische waarde van deze amorfe massa vrijwilligers - afhankelijk van het uurloon - toen op een bedrag tussen de 5 en 20 miljard euro lag? Het zijn indrukwekkende en haast onvoorstelbare cijfers, afkomstig van het CBS en van het Landelijk Kennisinstituut en Adviesbureau voor Maatschappelijke Ontwikkeling. Ik zet mijn scepsis even voort. Zijn er in ons land thans werkelijk zo’n 3 miljoen mensen werkzaam binnen de informele zorg als zorgvrijwilliger en als mantelzorger? En klopt het dat de economische waarde van met name mantelzorgers wordt geschat op 4 tot 7 miljard euro? Deze calculatie - weer zo’n ruime marge - is afkomstig van MEZZO, de Landelijke Vereniging voor Mantelzorgers en Vrijwilligerszorg. Ik neem aan dat het waar is, dat van alle thuishulp in ons land 20 procent wordt geboden door de formele zorg en 80 procent door zorgvrijwilligers, aldus wederom MEZZO. Nog iets specifieker komt het Sociaal Cultureel Planbureau
met het gegeven, dat in verpleeg- en verzorgingshuizen 40 procent van de hulp wordt uitgevoerd door informele zorgverleners en 60 procent door beroepskrachten. Deze cijfers tonen, dat zonder zorgvrijwilligers en de doorgaans onzichtbare mantelzorgers - hoe tel je die? de kosten van de formele zorg fors zullen toenemen. Vrijwilligers en mantelzorgers zijn met deze cijfers in het achterhoofd goud waard! Zij vormen een sluimerend vrijwilligerskapitaal, c.q. een miljardenbesparing waarover tot voor kort met geen woord werd gerept. Om even in dezelfde denktrant te blijven, ook het vrijwilligerskapitaal van Humanitas-Groningen groeit, nu al tot zo’n 1.250 personen. Maar wij denken anders, want wij zijn immers een sociaal voelend en behulpzaam noordelijk volkje. Al die fraaie overzichten en tabellen van ‘dr. Cijfer’ brengen onze werkelijkheid in kaart. Op grond daarvan worden beslissingen genomen. Toch doemt hier een schemergebied op - soms zelfs een schijnwerkelijkheid want achter analyses en commentaren schuilt zomaar een boodschap achter de boodschap, bedoeld om de publieke opinie te beïnvloeden. Waarom wordt recentelijk het tellen van ons nationale vrijwilligersbestand, inclusief mantelzorgers gerelateerd aan die ‘onzichtbare’ miljardenpot? Zou hier een argument in de maak zijn om in de zorg verder te bezuinigen of prioriteiten te verschuiven? Hoe het ook zij, misschien wordt het wel ‘bon ton’ om voortaan te spreken over ons nationaal vrijwilligerskapitaal. Dat past beter in de huidige tijdgeest. Tot welke bespiegelingen cijfers al niet kunnen leiden. Frans Janson
07
Dankzij de vriendschapskring ondernemen de leden meer dan anders.
‘Niets hoeven uit te leggen’ Al sinds 1998 bestaat de Vriendschapskring Autisme. Het is een club voor (jong) volwassenen met autisme, of een aanverwante contactstoornis. Om de week, op vrijdagavond, komen de deelnemers bij elkaar om gezamenlijk activiteiten te ondernemen. En dat vergt wel eens improvisatietalent.
08
Op dit moment bestaat de vriendschapskring uit zo’n twintig tot vijfentwintig deelnemers. Vier vrijwilligers begeleiden de activiteiten. Eerst vonden die plaats bij speeltuinvereniging Kindervreugde en later in het buurtcentrum Stadspark. Tijdens mijn bezoek maakt de kring voor het eerst gebruik van een mooie grote zaal in het pand van Humanitas aan het Akerkhof. Flirten De deelnemers druppelen binnen. De ruimte valt in de smaak en snel wordt een aantal extra tafels tegen elkaar geschoven om samen koffie en thee te drinken. Vanavond is alleen begeleider Marysa aanwezig. De avond begint met een wijziging: in plaats van de cursus flirten, zal er een film worden vertoond. Sommigen vinden dat wel jammer, maar de cursus wordt naar een andere avond verplaatst. Een aantal mannen vraagt zich af of er wel voldoende dames aanwezig zijn om iedereen aan zijn trekken te laten komen tijdens de cursus. Deze opmerking zorgt natuurlijk voor de nodige hilariteit. Op de scooter Voor het draaien van de film is er echter wel een probleem: de beamer is er niet. Al snel wordt een oplossing gevonden: één van de leden heeft thuis een laptop en beamer en een
De cursus Flirten gaat niet door. In plaats daarvan zal er een film worden vertoond.
ander lid biedt meteen aan om samen op haar scooter de apparatuur op te halen. Zo gezegd, zo gedaan. Ondertussen drinkt de rest nog wat en praten we over de vriendschapskring. PGB-begeleider De leden betalen per seizoen 30 euro. Hiervan worden alle activiteiten betaald. Er zijn twee seizoenen van de Kerst- tot de zomervakantie en van de zomer- tot de Kerstvakantie. Op mijn vraag hoe men weet van het bestaan van de vriendschapskring, krijg ik verschillende antwoorden: via de PGB-begeleider, via een gezamenlijke vriendin, ex-vriendin, enzovoort.
een spelletjesavond op het programma, een avond portretfoto’s maken.... (mag ook verkleed), de flirtcursus, een bezoek aan het atelier van een kunstenaar, een bezoek aan een doolhof en ter afsluiting een barbecue. Inmiddels is de techniek geregeld. Wel moet ‘iedereen mondje dicht houden en niet door de film heen praten’, want de aansluiting met de geluidsboxen is niet mogelijk. Nu nog stemmen welke film het wordt … Agnes Ekkelboom Voor meer informatie over de Vriendschapskring Autisme, zie www.humanitasgroningen.nl
Niets hoeven uit te leggen Dankzij de vriendschapskring ondernemen de leden meer dan anders. “Het is fijn om hier te komen en niets uit hoeven te leggen. We begrijpen elkaar,” zo vertelt iemand. In overleg stellen we per seizoen een programma op. Zo is er voor elk wat wils. Dit seizoen staan bijvoorbeeld
09
Mirjam: “Mensen komen hier binnen met een onoverzichtelijke papierwinkel.”
Zelfredzaamheid vergroten Elke werkdag is er een spreekuur voor migranten in het Humanitas pand. “Het voorziet in een enorme behoefte”, aldus projectcoördinator Anes Rustempasic. “Ga maar na: in 2011 beantwoordden de veertien vrijwilligers, in leeftijd variërend van 24 tot 60 jaar, ruim 3.000 vragen van migranten tijdens 2.400 spreekuurbezoeken. Een bezoek duurt gemiddeld een half uur.’’ 10
Fatma Sevimli loopt sinds vier maanden stage als vrijwilliger op het spreekuur. “De mensen komen hier binnen met een De Nederlandse samenleving is vraag, een brief of een hele tas zo bureaucratisch als maar kan vol brieven”, vertelt ze. “Vaak gaat het om brieven van de belastingdienst, advocaten, de IND en energiebedrijven.” “Het is een wirwar aan paperassen. De Het spreekuur is gericht op praktische Nederlandse samenleving is zo bureaucratisch als maar dienstverlening, het is geen hulpverlekan,” vult Mirjam Eringa aan, die al een jaar vrijwilliger is. ning. En de belastingaangifte valt buiten Het spreekuur is gericht op praktische dienstverlening, de dienstverlening. het is geen hulpverlening. Zo vullen de vrijwilligers geen belastingaangiftes in. Hallo, dat kun je zelf! Mirjam heeft van haar ouders geleerd alles te ordenen Ouders en overzichtelijk te houden. Deze kwaliteit kan ze in het “Eigenlijk deed ik dit werk al, namelijk voor mijn ouders”, spreekuur goed gebruiken. “Mensen komen hier binnen vertelt Fatma. “Ik tolk nog steeds voor ze. Hierdoor heb met een onoverzichtelijke papierwinkel. Ik help ze mapik veel inlevingsvermogen en is het werk niet moeilijk jes aan te leggen en te ordenen. Wanneer je dan ziet voor me.” Fatma volgt een opleiding Maatschappelijk dat ze meer op eigen benen komen te staan, kan ik heel Werk & Dienstverlening. Ook Mirjam volgde die opleigelukkig worden. Ik vind het telkens een hele uitdaging ding. “Ik dacht toen nog dat ik met hulpvragers meer de om de zelfredzaamheid van de mensen te vergroten. diepte in wilde. Na een jaar spreekuurervaring heb ik Dat valt lang niet altijd mee. Laatst had ik een meisje dat ontdekt dat het toch anders ligt.” Dienstverlening in prakdacht dat ik haar brieven wel even zou posten. Dan denk tische zaken, vindt ze heel fijn om te doen. Meer hoeft ik: hallo, dat kun je zelf!” Fatma herkent deze uitdaging: voor haar niet. “Ik heb het afgelopen jaar veel geleerd, “Het is belangrijk dat je grenzen stelt. Daar worstel ik neem de tijd als dat nodig is en heb meer geduld.” tijdens het spreekuur wel eens mee.” Dat verhaal wil ik kennen Fatma vindt het jammer dat het spreekuur zich beperkt tot praktische zaken. “Ik ben geïnteresseerd in mensen. Ik wil ze verder helpen. Bijvoorbeeld met ze mee naar de huisarts als dat nodig is.” Als iemand zich meldde met een paar belangrijke brieven en vervolgens een tijd lang niet naar het spreekuur komt, dan zit daar vaak een verhaal achter”, weet Fatma. “Dat verhaal wil ik kennen,’’
Als het werken voor het spreekuur u aanspreekt, bezoek dan een van de voorlichtingsbijeenkomsten. Die vinden eens in de twee weken plaats in het pand van Humanitas, op de woensdagochtend. Chris Vogelzang
11
Rondje Aa-kerk
Bartho Smit Vlak onder de Martinitoren runt Bartho Smit zijn bedrijf ‘De Voorzitters’. Samen met zijn compagnon is hij voorzitter en discussieleider op studiedagen, werkconferenties en congressen. Communicatie en vernieuwing lopen als een rode draad door zijn leven. Als vrijwilliger werkt hij sinds drie jaar in het Gasthuis: “Dat is voor mij een oefening in geduld, bescheidenheid en liefde.” Bartho Smit staat altijd in de spolights, als manager, docent en voorzitter. Met zijn bedrijf verzorgt hij de communicatie tijdens congressen of andere bijeenkomsten. “Congressen zijn een bijzondere vorm van communicatie”, vertelt hij. “Het is zaak de deelnemers betrokken te houden en te laten meedenken over de ontwikkelingen binnen een bedrijf of een team.’’
12
Kennis en ervaring doorgeven Bartho’s hang naar vernieuwende projecten begon al in de 70-er jaren, toen hij als staflid werkte bij Dennendal, dat voor baanbrekende hervormingen zorgde binnen de
zwakzinnigenzorg. Toen hij vervolgens manager werd bij een zorginstelling in Tolbert, voerde hij daar een nieuwe werkmethode in: de maatschappelijke integratie van verstandelijk gehandicapten. “Leidinggeven staat of valt met goede communicatie”, vindt Bartho. “Om mijn kennis en ervaring door te geven aan jongere generaties, werd ik docent aan de Hanzehogeschool. Als publicist stond ik met mijn artikelen in de belangstelling. Rond mijn zestigste, nu vijf jaar geleden, was het tijd voor iets nieuws: De Voorzitters. Verstilling “In mijn betaalde werk sta ik altijd op de voorgrond, uitreikend, stimulerend en anderen in beweging brengend. In het Gasthuis is het precies andersom; ik ben op de achtergrond aanwezig, verstild, loslatend, geduldig en bescheiden. Het Gasthuis is goed voor mij, het geeft mij de mogelijkheid mezelf te ontwikkelen in eigenschappen die in mijn werk niet zo zeer aan bod komen”. Wat een kans! Carrelien Spiering