Holistic Life Ψυχολογία
Χρήμα... Ο μεγάλος εχθρός της ψυχικής υγείας Γράφει η Κατερίνα Μαυροειδή, Συμβουλευτική ψυχολόγος, Συνθετική ψυχοθεραπεύτρια
Ά
γχος, οικονομική δυσπραγία, επαγγελματική ανασφάλεια και αδυναμία αντιμετώπισης όχι μόνο οικονομικών εκκρεμοτήτων αλλά και στοιχειωδών αναγκών είναι μερικοί μόνο από τους εχθρούς που καλείται να αντιμετωπίσει ο σύγχρονος άνθρωπος. Ο καταιγισμός αρνητικών πληροφοριών από τα ΜΜΕ, αλλά και η αίσθηση αδυναμίας αντίδρασης που αναγκαία κατακλύζει το άτομο, οδηγεί σε σκεπτικισμό, θλίψη και μοιραία, στην κεκαλυμμένη σύντροφο του σύγχρονου ανθρώπου, την κατάθλιψη, για ένα συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό του πληθυσμού. Η κατάθλιψη απότελεί συναισθηματική διαταραχή. Χαρακτηρίζεται δηλαδή, όχι από διαταραχή της σκέψης ή της συμπεριφοράς, αλλά από μια απ’ ευθείας διαταραχή στο συναίσθημα του ατόμου. Πώς θα διακρίνουμε όμως ένα διαταραγμένο συναίσθημα; Ο φόβος, η λύπη, το άγχος απέναντι στην απότυχία ή την απώλεια δεν παρουσιάζουν τίποτα το παθολογικό. Οι συναισθηματικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από συναισθήματα και διαθέσεις που δεν έχουν λόγο ύπαρξης και διαρκούν ή επαναλαμβάνονται με τρόπο που δεν δικαιολογείται από την πραγματικότητα και τη λογική των πραγμάτων. Κεντρικό στοιχείο της κατάθλιψης είναι το καταθλιπτικό συναίσθημα. Σε ήπιες μορφές, το άτομο αδυνατεί να αντιδράσει συναισθηματικά σε ευχάριστες καταστάσεις, να γελάσει, να αστειευτεί. Σε σοβαρότερες περιπτώσεις, το άτομο νιώθει δυστυχές, του λείπει η αυτοεκτίμηση, αυτοπεριφρονείται. Τα πάντα βιώνονται από την αρνητική τους πλευρά, είναι μάταια. Η ενοχή και η αυτομομφή κάνει το άτομο να εστιάζει σε κάποια γεγονότα της ζωής του, για τα οποία αυτοκατηγορείται σε έντονο βαθμό. Είναι χαρακτηριστική η έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή, για όσα συμβαίνουν γύρω του και η έλλειψη ευχαρίστησης από τις καθημερινές δραστηριότητες. Η κόπωση σε συνδυασμό με την απώλεια ζωτικής ορμής υπονομεύουν την κοινωνική και επαγγελματική ζωή του ατόμου. Η γενική επιβράδυνση του ατόμου εκδηλώνεται μέσω του βαδίσματος, μέσω του λόγου αλλά είναι παρούσα και σε κάθε ψυχική και νοητική λειτουργία του ατόμου. Στοιχείο που συνοδεύει το καταθλιπτικό συναίσθημα είναι το άγχος, το οποίο συχνά και σωματοποιείται. Μπορεί να εμφανιστούν απότομες αλλαγές, απώλειας ή αύξησης στην όρεξη και το βάρος, πόνοι στο στήθος, αρρυθμίες, απώλεια σεξουαλικής διάθεσης. Ο άνθρωπος που πάσχει από κατάθλιψη υποφέρει ίσως περισσότερο από κάθε ψυχικά ασθενή. Συχνότατα, παρουσιάζει ιδέες που σχετίζονται με τον θάνατο και με ιδέες αυτοκτονίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι οικονομικοί παράγοντες συμβάλλουν παρατηρημένα στην αύξηση των ποσοστών απόπειρας αυτοκτονίας. Κατά τη θεραπεία του ατόμου που πάσχει από κατάθλιψη θα πρέπει καταρχήν να προστατεύεται και να διαφυλάσσεται η ασφάλεια του ασθενούς. Ο κίνδυνος αυτοκτονίας είναι ιδιαίτερα μεγάλος. Αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της κατάθλιψης είναι ο συνδυασμός ψυχοθεραπείας και φαρμακοθεραπείας. Η γνωσιακή θεραπεία εστιάζεται στην αντιμετώπιση των γνωσιακών διαστρεβλώσεων του ατόμου. Στόχος της είναι να βοηθήσει τους ασθενείς με κατάθλιψη να εντοπίσουν και να ελέγξουν τα αρνητικά γνωστικά σχήματα, να αναπτύξουν εναλλακτικούς, θετικούς τρόπους σκέψης και να δοκιμάσουν νέες απαντήσεις και αντιδράσεις στον έξω κόσμο. Η διαπροσωπική θεραπεία επικεντρώνεται σε ένα ή δύο τρέχοντα διαπροσωπικά προβλήματα του ασθενούς υποστηρίζοντας ότι τα τρέχοντα προβλήματα πηγάζουν από πρώιμες δυσλειτουργικές σχέσεις και ότι έχουν σχέση με την εμφάνιση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων στο παρόν. Η θεραπευτική προσέγγιση είναι εδώ ενεργητική και ιδιαιτέρως αποτελεσματική στα καταθλιπτικά επεισόδια. Με τη συμπεριφορική θεραπεία, τα άτομα επιλύουν τις δυσπροσαρμοστικές τους συμπεριφορές και μαθαίνουν να λειτουργούν έτσι ώστε να εισπράττουν θετική ανατροφοδότηση από τη κοινωνία. Η ψυχαναλυτική προσέγγιση, τέλος, στοχεύει στην αλλαγή δομής προσωπικότητας προκειμένου να βελτιώσει τη διαπροσωπική εμπιστοσύνη, τη δυνατότητα για σχέσεις εγγύτητας, τους μηχανισμούς αντιμετώπισης προβλημάτων και πένθους. Σε κάθε περίπτωση, αξίζει να σκεφτούμε πως αν και η θλίψη μοιάζει να συντροφεύει τον άνθρωπο αιτιατά ή αναίτια, η ελπίδα και η προσμονή για ένα καλύτερο μέλλον τον βοήθησαν να ζει, να λειτουργεί και να αναπτύσσεται μέσα από τον εαυτό του και τους γύρω του. Ας πλησιάσουμε λοιπόν τους ανθρώπους που αγαπάμε και ας τους βοηθήσουμε εγκαίρως να απεμπλακούν από τα δίχτυα της κατάθλιψης που θέλουν να τους πάρουν μακριά μας. 38 Holistic Life