21.10.14 Andere claims waarvoor geen enkel bewijs bestaat
21.11 Mogelijke gezondheidsrisico’s van infrarood-sauna
21.12 BRONNEN EN INFO
22 Evaluatie
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
1 Situering van dit OPO ‘Wellness, sport en pathologie’
Rekening houdend met de brede insteek van het begrip WELLNESS & SPORT vanuit zowel de geschiedenis als binnenin onze WVM-opleiding (coaching&wellbeing, spa&wellness, care&vitality, sports innovation) staan we in dit opleidingsonderdeel stil bij volgend drieluik:
Preventieve wellness en sport
Hoe kunnen we ziekte voorkomen dankzij het inzetten van wellness en sport?
Curatieve wellness en sport
Hoe kunnen wellness en sport ingezet worden bij de aanpak of het verzachten van ziekte?
Professionaliteit
Hoe kan ik als professional het ontstaan of verergeren van ziekte bij de cliënt voorkomen tijdens aanwenden van wellness en sport?
Vooraleer we dit drieluik diepgaand bespreken, buigen we ons eerst over de vraag: ‘wat is ziekte?’ en daarmee verwant ‘wat is gezondheid?’
Het woord PATHOLOGIE verwijst immers naar het vakgebied ziektenleer. Het is niet de bedoeling om in dit OPO een overzicht te bieden van alle mogelijke pathologieën die de mens kunnen treffen, maar voor de bachelor in het wellbeing- en vitaliteitsmanagement is het natuurlijk wel nodig om een en ander te weten over de zieke/niet volledig gezonde mens, vermits veel van z’n cliënten door de medische wereld en/of door henzelf niet (meer) als ‘gezond’ aanzien worden. Naast de beschrijving van een aantal veel voorkomende pathologieën (en hun specifieke aandachtspunten bij toepassing van wellness en sport), zal inzicht in de stress-systemen van het lichaam een belangrijke plaats innemen in de cursus aangezien stress een belangrijke rol speelt in het ontstaan van heel diverse pathologieën.
Het doel van dit OPO is -het verwerven van kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes waarmee de WVM-professional ziekte kan helpen voorkomen, symptomen kan helpen verzachten en het zelfgenezend vermogen kan helpen stimuleren bij mensen die te maken hebben met diverse aandoeningen -adviezen kan geven voor goed gebruik van wellness-infrastructuur en toepassing van sport bij cliënten met specifieke aandoeningen, zodat ze er vooral baat en geen nadelen van ervaren ivm hun pathologie
Dit OPO hangt nauw samen met het OPO Integrative Approach; ze kunnen samengevat worden onder de noemer ‘Van gezond naar ziek en terug?’ Wie allebei de vakken opneemt, maakt (omwille van de samenhang) een paper over de beide OPO’s heen, waarbij je met 1 cliënt aan de slag gaat over de loop van het semester.
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
Bachelor wellbeing- en vitaliteitsmanagement Vives
3 ‘Kuren’ als hulpmiddel voor de gezondheid
doorheen de tijd
3.1 Geschiedenis
De geschiedenis van het kuren ter bevordering van de gezondheid is zo oud als de weg naar Rome. Eigenlijk ouder, want de antieke Grieken hadden al in de 6e eeuw voor Christus hun kuuroord: Epidaurus. De Romeinen brachten de badcultuur tot grote bloei: de Thermen van Caracalla (215 n.Chr.) boden plaats aan 1600 kuurgasten en in het hele Romeinse Rijk, van Baden-Baden tot Bath, bouwden ze badhuizen bovenop geneeskrachtige bronnen. In de late middeleeuwen bloeide de kuurcultuur opnieuw op, maar de hoogtij kwam in de belle époque, toen beroemde kuuroorden werden platgelopen door deftige gasten. Met het opkomen van de moderne geneeskunde verdween het ‘kuren’ ter bevordering van de gezondheid. Het voorbeeld van de snel veranderende aanpak van tbc is hierin het meest sprekende voorbeeld: waar vroeger tbcpatiënten maandenlang gingen kuren in oorden met ‘gezonde lucht’ en veel aandacht voor hygiënische zorg, veel rusten naast gezonde beweging, gezonde voeding, … kwamen antibioticakuren in de plaats die veel sneller en goedkoper waren dan de omslachtige en tijdrovende kuren in verre sanatoria. Hierdoor viel het kuurgebeuren een hele tijd stil, om geleidelijk overgenomen te worden door het nieuwe concept ‘wellness’, een samenvoeging van wellbeing en fitness. Sinds eind vorige eeuw maakt wellness opmars, waarbij de nadruk echter meestal niet op genezing ligt, maar op ontspanning en genot Wie in de voorbije jaren koos voor wellness-belevingen als onderdeel van het leven, deed dit vooral om heerlijk te genieten en te ontspannen. Stilaan komt er echter een nieuwe kanteling waarbij beide visies gecombineerd worden: wellness wordt ingezet voor een combinatie van gezondheidsvoorkomende of genezende effecten én tegelijk voor ontspanning en plezier. Dit proces staat echter nog in zijn kinderschoenen en vraagt om professionals die deze enorme mogelijkheden verder ontwikkelen!
3.2 Hedendaagse bewegingen
-de medische sector begint na een periode van strak farmaceutisch denken de blik te verruimen, studies worden steeds meer uitgevoerd over de effecten van lichaamszorg en –genot op preventie en behandeling van ziekten, patiënten gaan meer en meer zelf op zoek naar andere of aanvullende mogelijkheden om hun gezondheid te verbeteren, ziekenhuizen, rusthuizen en materniteiten beginnen de focus op “cure” te verleggen naar “care” met kleinere en grotere acties en infrastructuren die sauna, jacuzzi, mindfulness, aromatherapie,… integreren in de dagelijkse zorg. Ook ziekenfondsen slaan de weg in naar financiële ondersteuning van sporten, kuren en wellness.
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
-de ontspannings-, schoonheids- en genotssector is op zoek naar nieuwe mogelijkheden om een plaats in te nemen in de maatschappij die ruimer en betekenisvoller is; daarenboven worden zij steeds meer bevraagd en bezocht door mensen die op zoek zijn naar andere manieren van hulp bij ziekte en kwaaltjes dan wat door de medische sector geboden wordt.
-de hedendaagse mens is een hedonist, die enerzijds hard werkt maar anderzijds ook ontspanning na de inspanning zoekt en wil genieten. De tweeverdieners hebben ook de financiële mogelijkheden om een fitnessabonnement te nemen of om zich af en toe te laten verwennen in een hotel of wellnesscentrum. Dit doen ze echter niet alleen om te genieten, maar ook omdat men zich hierdoor wil wapenen tegen stress, veroudering en ziekte. Onze historische achtergrond speelt ook een rol: vorige generaties zijn opgevoed met een cultureel en religieus taboe op genieten; de naoorlogse generatie is de eerste die dit juk van zich af durft en kan gooien. De daarop volgende generaties volgen dankbaar mee… -veel hedendaagse mensen zijn overprikkeld door de impact van de overal aanwezige beeldschermen en de non-stop stroom aan informatie die ons via de vele media dag en nacht proberen te bereiken, en door het gebrek aan zelfsturing bij veel mensen om hierin zichzelf te begrenzen. Wie hooggevoelig is kan zich in deze tijden nog heel moeilijk beschermen tegen overprikkeling, en raakt al snel overstresst en uitgeput. De hooggevoeligen zijn echter niet de enigen wiens stress-systeem in overdrive gaat, zij zijn slechts de kanariepietjes in de steenkoolmijnen die als eersten bezwijken… -veel hedendaagse mensen zijn ook ‘zoekend’, naar zingeving, religie, spiritualiteit, betekenis van het leven, existentialiteit, … Enkel genieten om te genieten is voor velen onvoldoende voldoeninggevend. Steeds meer mensen voelen een nieuw soort existentieel bewustzijn in zichzelf, een soort opdracht om zichzelf als mens te ontwikkelen enerzijds en om anderzijds z’n steentje bij te dragen aan de ontwikkeling van de wereld rondom hem. Voor de wellbeingsector ligt hier een heel domein open om de nodige tijd, ruimte, stilte, begeleiding, professionele competenties te bieden die hiertoe nodig zijn; dit domein is nog in volle ontwikkeling en biedt nog vele mogelijkheden! -werkgevers en ondernemingen staan voor nieuwe uitdagingen: de overgang van bedrijfsculturen met directieve sturing naar bedrijfsculturen met participatieve sturing (en nog verder gaand: zelfsturende teams), werknemers die persoonlijke ontwikkeling en work-life-balance steeds belangrijker vinden, de vergrijzende en straks gepensioneerde groep babyboomers die maar met moeite zullen vervangen kunnen worden door jonge mensen (er wordt voorspeld dat heel wat bedrijven in de toekomst zullen moeten solliciteren naar goede arbeidskrachten ipv omgekeerd, en dus zullen bedrijven zich aantrekkelijk moeten profileren voor potentiële werknemers), de gigantische problematiek van burn-out en andere stress- en arbeidsgerelateerde aandoeningen waarvoor de overheid bedrijven steeds meer op hun verantwoordelijkheid wijzen en mee wil laten betalen in de ziektekosten, …
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
Dit alles leidt ertoe dat meer en meer bedrijven pofessionals aantrekken die hen al deze problemen moeten helpen voorkomen en aanpakken. Coaching van werknemers individueel of in team, executive coaching van bedrijfsleiders, initiatieven als mindfulness/sport/massage/relaxatie/… op het werk, budgetten voor cursussen persoonlijke ontwikkeling, digitale detox-richtlijnen, … Hier is nog een immens, nog maar amper ontgonnen terrein te exploreren voor wellbeing- en vitaliteitsprofessionals!
Op deze wijze zien we dat er momenteel een vervaging tussen kuren voor de gezondheid, wellness in functie van ontspanning en genot, en ontwikkeling van zichzelf en de wereld om zich heen ontstaat. De gezonde mens wil genieten én tegelijk preventief/curatief optreden om zijn gezondheid te behouden of bevorderen én stilstaan bij hoe hij op zinvolle wijze zichzelf en de wereld om zich heen kan laten ontwikkelen.
De patiënt met een of andere pathologie wil zijn symptomen, naast de klassieke medische therapie, optimaal aanpakken door te combineren met allerlei beweging-water-licht-warmte-… behandelingen. Hij doet dit niet alleen om medische redenen, maar ook omdat hij hiervan geniet en voelt dat hij zelf mee instaat voor de therapie, dat het rust verschaft en op een natuurlijke wijze inwerkt,…Als de professional die hem in deze aanpak begeleidt tegelijk ook aandacht heeft voor het existentiële, zingevende aspect en de cliënt helpt groeien in zijn ontwikkeling, worden prachtige dingen gerealiseerd…
Dé tendens naar de toekomst toe is mijns inziens de integratieve aanpak waarbij er een vervloeiing zal optreden tussen de klassieke medische aanpak, de alternatieve of complementaire geneeskunde, de sport-, kuur- en wellnesssectoren, en de coachende en psycho-energetische aanpak die zowel in de privésfeer als in de professionele omgeving hun plaats krijgen. Tegelijk zal de grens vervagen tussen zieke en gezondheid, al is het maar door de steeds betere diagnosemiddelen waardoor bijna niemand nu en in de toekomst nog als ‘perfect gezond’ kan beschouwd worden.
In de hele wereld zijn initiatieven gaande om het hokjesdenken tussen deze verschillende vakgebieden te slopen (bvb in Nederland zijn praktijken in
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive Bachelor wellbeing- en vitaliteitsmanagement Vives
‘integrative medicine’ al veel voorkomend), maar uiteraard zal het nog een hele tijd duren vooraleer we tot echte systemen van integratieve aanpak van de mens komen, waarbij alle vormen van preventieve en curatieve mogelijkheden hand in hand gaan met mekaar, met persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling, en met het aspect genieten dat er onlosmakelijk mee verbonden is (en mee màg verbonden zijn!).
Deze visie willen we stimuleren bij de student, waarbij gezondheid en ziekte, conventionele en niet-conventionele aanpak, medische en niet-medische domeinen, heel diverse visies en manieren van omgaan met leven in alle mogelijke tijden van vitaliteit, stress, blijheid, verdriet, ernstige ziekte, kleine ongemakken maar normaal functioneren, … samenkomen in een totaalvisie en een positieve samenwerking tussen zorgvragers en zorgverleners van heel diverse strekkingen, inclusief de wellbeing- en vitaliteitsmanager!
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive Bachelor wellbeing- en vitaliteitsmanagement Vives
4 Diverse categorieën van ziektes?
Ziektes worden in de wereld van de geneeskunde op diverse manieren ingedeeld, waarbij er meestal een welbepaalde medische specialiteit is per cluster van ziektes (bvb de gastro-enteroloog behandelt maag-darmziekten, de reumatoloog behandelt chronische gewrichtsklachten, de neuroloog behandelt aandoeningen van het zenuwstelsel, de psychiater behandelt psychische aandoeningen, …)
Deze indeling heeft uiteraard voordelen, maar kent ook vele nadelen!
Zo dient bvb iemand met reuma vaak ook op te letten voor het ontwikkelen van maagzweren en voor diverse huidproblemen door de medicatie voor zijn reuma, zodat hij vaak van de ene naar de andere medische specialist moet lopen om alle problemen behandeld te weten.
En wat te denken van het goed gekende fenomeen dat bvb reuma (en eigenlijk bijna alle pathologieën) duidelijk verergeren als er stress, spanning, ruzie, trauma, … in het leven van de patiënt opduiken?
En als die reumapatiënt ook depressief wordt, is dat dan een fysiek (neuromoleculair) gevolg van zijn ziekte en/of van de medicatie die hij voor zijn ziekte slikt, of is dit dan omdat hij psychisch onderuit gaat door de afname in mobiliteit en levenskwaliteit?
En hoe zit het omgekeerd als een patiënt die door een getraumatiseerd leven chronisch psychisch ziek is ook lichamelijke klachten als een maagzweer of reuma ontwikkelt: in hoeverre erkennen we een link tussen beide?
Vele vragen maar nog weinig antwoorden in de huidige medische wetenschap!
Voorlopig wordt er vooral gewerkt met een onderscheid tussen 3 categorieën: -zuiver fysieke aandoeningen -zuiver psychische aandoeningen -mengpathologieën die we psychosomatische aandoeningen noemen → bij deze laatste categorie worden meestal ook de stress-gerelateerde aandoeningen gerekend
Steeds meer leidt wetenschappelijk onderzoek echter tot het inzicht dat deze indeling niet correct is. Enkele voorbeelden: -vroegkinderlijke ernstige of chronische stress leidt tot epigenetische veranderingen waardoor tal van psychische en fysieke aandoeningen duidelijk frequenter kunnen optreden -aanslepende ontstekingen in het lichaam leiden tot de productie van moleculen die een groot impact hebben op de neurologische en hormonale systemen van het brein, waardoor bvb depressie kan optreden
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
Bachelor wellbeing- en vitaliteitsmanagement Vives
-als gevolg van negatieve gedachten of emoties treden hormonale verstoringen op die impact kunnen hebben op de werking van allerlei organen en op het immuunstelsel -korte maar zeer hevige, of langdurige stress kan het complexe neurohormonale stress-reactie-systeem zodanig ontregelen dat allerlei fysieke verstoringen kunnen optreden, gaande van kleine ontregelingen als huid- en spijsverteringsproblemen tot grote ontregelingen als auto-immuunaandoeningen en kwaadaardige tumoren
Uiteindelijk zouden we ons de vraag kunnen stellen -of niet ALLE pathologieën eigenlijk een mengvorm zijn van fysieke en psychische elementen -of je psychische problemen en andere stressproblemen niet als een belangrijkere predictor van ziekte zou kunnen zien dan erfelijkheid, levensstijl en toxische stoffen in je omgeving?
GEDACHTE-EXPERIMENT:
Hoe zou de wereld eruit zien als we over pakweg 20 jaar de preventie en aanpak van stress en psychotrauma, en competentieontwikkeling rond onze eigen gevoelens, gedachten en gedrag als belangrijkste uitgangspunt zouden nemen in de gezondheidszorg, in de visie van de overheid en in ons eigen individuele leven?
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive Bachelor wellbeing- en vitaliteitsmanagement Vives
8 Diabetes mellitus
8.1 Wat is diabetes?
Diabetes mellitus is een chronische, niet geneesbare aandoening. Bij diabetes produceert het lichaam onvoldoende insuline of is het lichaam ongevoelig voor het effect van insuline. Hierdoor kan glucose vanuit de voeding onvoldoende opgenomen worden in de verschillende cellen om daar als energiebron te dienen. Daardoor ontstaat een verhoging van het bloedglucosegehalte (hyperglycemie). Deze hyperglycemie is toxisch voor vooral de bloedvaten en zenuwen in het lichaam, waardoor hart- en vaatziekten, aantasting van de zenuwen, huidwonden, blindheid en nierziekten ontstaan. Het is een van de meest frequent voorkomende chronische ziekten van onze samenleving, en leidt tot vroeger overlijden en meer ziekte tijdens het leven.
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
Bachelor wellbeing- en vitaliteitsmanagement Vives
8.2 Verschillende types diabetes
8.2.1 Type 1 diabetes
Hierbij wordt onvoldoende insuline aangemaakt door een stoornis ter hoogte van de insuline producerende cellen (betacellen) van de alvleesklier (pancreas). Deze vorm ontstaat meestal op jongere leeftijd (kinderen, volwassenen vóór 40 jaar). In totaal lijden ongeveer 10 % van alle mensen met diabetes aan deze vorm.
Type 1 diabetes ontwikkelt zich meestal over een korte periode.
Bloedsuikerwaarden gaan relatief snel oplopen en men ontwikkelt snel klachten.
8.2.2 Type 2 diabetes
Bij type 2 diabetes is de insulineproductie initieel nog wel aanwezig, maar de werking van insuline ter hoogte van de cellen is onvoldoende. In hoofdzaak treft het volwassenen, ouder dan 40 jaar. De laatste jaren zien we echter een spectaculaire stijging van het aantal mensen met type 2 diabetes, ook op jongere leeftijd (zelfs al bij kinderen!). Voornaamste oorzaak zijn toenemend overgewicht en onvoldoende lichaamsbeweging. 90 % van de totale groep mensen met diabetes lijden aan type 2 diabetes.
De ontwikkeling van type 2 diabetes verloopt meestal langzaam. Daardoor kunnen gedurende meerdere jaren reeds licht verhoogde bloedsuikerwaarden aanwezig zijn en schade aanrichten, zonder dat men zich van enig kwaad bewust is. Men schat dat ongeveer de helft van de mensen met type 2 diabetes niet weet dat ze de ziekte hebben.
8.2.3
Zwangerschapsdiabetes
Dit is een specifieke vorm van diabetes die enkel voorkomt tijdens de zwangerschap onder invloed van hormonale veranderingen. Deze vorm verdwijnt na de zwangerschap spontaan. Vrouwen met een voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes lopen wel een zeer grote kans om later in het leven type 2 diabetes te ontwikkelen.
Wellness,
Dr.P.Vanoutrive
8.3 Behandeling van diabetes
Bij type 1 diabetes mellitus is het doel van de behandeling een goede regeling van glycemie en algemeen metabolisme. Dat is te bereiken door het inspuiten van insuline gecombineerd met zelfcontrole en zelfregulatie van de bloedglucosewaarden en een gezonde voeding te gebruiken.
De huidige aanpak berust helemaal niet meer op het strenge dieet van vroeger, maar op gezonde voeding enerzijds (met niet teveel snelle suikers en vetten) en anderzijds het bereiken van normale bloedglucosewaarden door de patiënt zelf te leren de 3 bepalende factoren op mekaar te laten afstemmen, zodat de glycemie niet te hoog (hyperglycemie) maar ook niet te laag (hypoglycemie) wordt.
-hoeveelheid geïnjecteerd insuline
-hoeveelheid ingenomen koolhydraten met de voeding (alle koolhydraten, zowel zetmeel als suikers, leiden tot glucose in het bloed)
-mate van fysieke activiteit die bepaalt hoeveel glucose er verbruikt wordt door de spieren van het lichaam
Zo kan een patiënt flexibeler en vrijer leven: aanpassing is eenvoudig en zelfstandig mogelijk indien de maaltijd of de fysieke activiteit afwijkt van het gemiddelde voor die patiënt.
Ook bij type 2 diabetes mellitus is het doel van de behandeling een goede regeling van glycemie en algemeen metabolisme. Dat is te bereiken door voorlichting over de ziekte, leefstijladviezen over lichamelijke activiteit, gezonde voeding en zo nodig gewichtsafname, behandeling met orale bloedsuikerverlagende middelen en zo nodig insuline.
Daarnaast moeten bij beide vormen van diabetes mellitus hoge bloeddruk, ongunstige vetsamenstelling in het bloed, waaronder een verhoogd cholesterolgehalte, worden opgespoord en behandeld. Ook roken moet worden ontmoedigd. Vroege opsporing en behandeling van oog- en nierafwijkingen kan de voortgang van deze complicaties vertragen. Tijdige signalering van neuropathie (aandoening van de zenuwen) en jaarlijkse voetinspectie wordt geadviseerd. Ook de opsporing en behandeling van harten vaatziekten is belangrijk.
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
8.4 Sport voor diabetici
8.4.1 Hoe belangrijk is sport?
Voor elke mens is voldoende lichaamsbeweging belangrijk. Ook voor diabeten is sport gezond en ontspannend. Het is op de eerste plaats gezond, omdat het je algemene conditie op peil houdt en zwaarlijvigheid kan tegengaan. Ook het ontspannend effect van sport moet niet worden onderschat. Stress is één van de factoren die bij veel diabeten de bloedsuiker doet verhogen. Sport kan dus op twee manieren een bloedsuikerverlagende werking hebben: je verricht spierarbeid, wat je insuline-werking doet toenemen en je ontspant je, wat de stress wegneemt die meer insuline vereist. Bij een inspanning zal je dan ook minder insuline moeten inspuiten of een extra koolhydraatsnack gebruiken. Hoe uitgebreid deze snack moet zijn hangt af van de duur en intensiteit van de inspanning, maar is ook erg individueel verschillend. Bij personen met overgewicht, gaan we trouwens liever de dosis insuline verminderen dan extra koolhydraten (en calorieën) aan te voeren.
8.4.2 Waar moet je als goed geregelde diabeet bij sportbeoefening op letten om niet ontregeld te geraken?
Het is bekend dat spierarbeid een bloedsuikerverlagende werking heeft. Als de inspanning ietwat langer aanhoudt, dan kan je soms zelfs tot uren erna minder insuline nodig hebben.
Het is daarom van belang om bij een fikse inspanning van tevoren één of twee boterhammen extra te eten, of iets minder insuline in te spuiten. Via zelfcontrole en het opdoen van eigen ervaring moet je er verder achterkomen hoelang bij jou de bloedsuikerverlagende werking duurt.
8.4.3 Is een flinke sportinspanning gunstig bij een slecht geregelde type 1 diabeet?
Sport maakt insuline werkzamer. Er moet echter insuline zijn. Sport vervangt de insuline niet. Is een diabeet type 1 slecht geregeld en zeker wanneer hij aceton in de urine heeft, dan bestaat er een dringende nood aan kortwerkende insuline. Sport zal aan die toestand niets verhelpen, integendeel. Vermits er geen insuline ingespoten wordt, blijft het insulinetekort bestaan. De bloedsuiker die vrij gemaakt wordt uit de lever tijdens de sportinspanning, kan niet gebruikt worden door de spiercellen, zodat de waarden in het bloed blijven oplopen. Eerst voldoende insuline inspuiten is hier het motto en pas later kan gedacht worden aan een sportinspanning.
Dr.P.Vanoutrive
8.4.4 Welke sporten kan men zoal beoefenen?
De voorkeur gaat uit naar langdurige, matig intensieve sporten, zoals wandelen, fietsen, zwemmen, voetballen, hardlopen, tennissen en andere. Het accent ligt hier op de verbetering van het zuurstoftransportsysteem in ons lichaam.
Zijn er dan sporten die minder geschikt zijn?
WSommige zijn helemaal niet geschikt omdat zij bij een mogelijke hypo levensbedreigende gevolgen kunnen hebben zoals parachutespringen, bergbeklimmen, diepzeeduiken, solozeilen en mechanische sporten (motor-of autosport). Korte explosieve sporten zoals 100 meter sprint, kogelstoten, discuswerpen en dergelijke, evenals bepaalde oefeningen bij bodybuilding en powertraining kunnen plotse bloeddrukstijgingen geven. Dat is minder gunstig o.a. bij oog- en nierverwikkelingen.
8.4.5 Hoe zit het met hypo’s en sport?
Wie voor een rustig leventje goed geregeld is met een welbepaalde voeding en een gekend insulineschema, komt in een gans andere situatie terecht bij intensieve lichamelijk arbeid of sport! Er is meer voedsel nodig en de insuline wordt werkzamer! Zonder aanpassing van de behandeling zal dus de goed geregelde diabeet onvermijdelijk op een hypoglycemie afstevenen. Voorkomen is beter dan genezen. Bij een inspanning die onverwacht komt, of op een tijdstip waarop aanpassing van de insulinedosis niet meer mogelijk is, is een extra koolhydrateninname de enige mogelijkheid. Soms zal deze moeten worden herhaald in de loop van de inspanning onder de vorm van vlugwerkende suikers. Is de inspanning wel gepland dan kan de insulinedosis gereduceerd worden, al dan niet samen met extra voeding. Deze aanpassingen moeten steeds op individuele basis worden doorgevoerd.
Probeer dit, in de beginfase zeker, steeds in overleg met je arts te doen.
8.4.6 Zijn er wat algemene tips te geven voor sportende diabeten?
Er moet een langzame opbouw van de conditie zijn: niet te veel in één keer willen !
Doe regelmatig (3 keer per week, liever nog elke dag) aan sport.
Ga niet tot het uiterste. Een vuistregel: zorg ervoor dat je nog kan praten en niet helemaal buiten adem bent.
Pas de hoeveelheid insuline aan als je langdurig sport gaat beoefenen.
Zorg voor druivensuiker om lage bloedglucosewaarden tijdens langdurige sporten te kunnen opvangen of voorkomen.
Doe regelmatig aan zelfcontrole voor en na sporten.
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
Begin niet met sporten als de bloedglucosewaarde te laag of te hoog is. Doe bij een hoge glycemiewaarde eerst een ketonenbepaling in urine of bloed. Is deze positief, dan is sporten uit den boze tot de waarden volledig genormaliseerd zijn.
Zorg ervoor dat medesporters weten wat ze moeten doen als je een hypo krijgt.
Draag een diabetes-identificatie als je alleen op pad gaat
Draag goede schoenen en sportkleren. Extra voethygiëne is hier noodzakelijk (gevaar voor schimmelinfectie: "athlete’s foot’’).
8.5 Wellness voor diabetici
8.5.1 Sauna en hamam
Drie saunarondes van ieder maximaal 15 minuten is het maximum voor mensen met diabetes. Verder moeten deze mensen nooit met een volle, maar ook niet met een compleet lege maag de sauna bezoeken. En uiteraard: de bloedglucose testen voor het naar binnen gaan. Aangeraden wordt om met een bloedglucose lager dan 6 mmo/l niet zonder meer de sauna in te stappen. Dit kan namelijk bij mensen met diabetes die tabletten of insuline gebruiken, leiden tot een hypo.
Tot slot moeten mensen die insuline gebruiken minimaal weten dat het hormoon in warme omstandigheden sneller, maar óók sterker werkt. In dat kader is het verstandig de sauna te mijden vlak na een insuline-injectie en op het tijdstip waarop de insulinewerking het sterkst is.
8.5.2 Jacuzzi / whirlpool
Zowel positieve als negatieve resultaten zijn gerapporteerd. Enerzijds is er het ontspannende effect (nuttig want stress werkt insuline tegen) en het effect van lichaamsbeweging (nuttig want zo wordt er meer glucose verbruikt door het lichaam): deze effecten zijn beide positief voor de diabeticus omdat hij zich enerzijds algemeen beter voelt en omdat er anderzijds minder insulinebehoefte zal zijn. Anderzijds moet men opletten voor het verhoogd infectierisico bij diabetici, vooral ter hoogte van de huid in het algemeen en de onderste ledematen in het bijzonder, die vaak minder gevoelig zijn dan bij de gezonde mens. Daarom moet de watertemperatuur lager gehouden worden bij diabetici. Er worden experimenten uitgevoerd met volstrekt steriele of ontsmettende whirlpoolbaden bij patiënten met open wonden en amputaties. De resultaten lijken veelbelovend, maar moeten verder onderzocht worden.
Wellness, sport en pathologie
Dr.P.Vanoutrive
8.5.3 Solarium
In beperkte mate (korte sessies, niet te vaak) kan er een gunstig effect bekomen worden op de genezing van bepaalde types huidwonden, maar over het algemeen zal gebruik van solarium eerder afgeraden worden. Nieuwe inzichten brengen de positieve rol van vitamine D (geproduceerd in de huid door UV-stralen) in diabetes aan het licht, maar de nadelen van teveel zon voor huid en ogen (al zeer kwetsbaar bij diabetici!) zijn op dit moment nog veel groter dan de potentiële voordelen.
8.5.4 Massage
Studies wijzen uit dat massages positief kunnen zijn voor diabetici omdat ze naast het doen dalen van de glycemie, ook de doorbloeding en bezenuwing van de huid kunnen stimuleren.
Het is echter wel belangrijk om met grote voorzichtigheid en hygiëne te masseren om huidinfecties te voorkomen.
