jaarverslag 2011 stichting Gijzelgracht

jaar

2 0 1 1

verslag stichting

Gijzelgracht

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

foto; prre* Helena van Gelder

Inhoud

2

Inleiding

3

O ve r z i c h t va n h e t we r k G ij z e l g r a c ht

5

Incidenten

9

Te n s l o t t e

11

Colofon

12

J a a r ve r s l a g 2 011 s t i c ht in g G ij z e l g r a c ht

Inleiding Het ontgraven van de bouwput op de Vijzelgracht stond dit jaar in het teken van het einde van een diepvriesperiode en de aanvang van ontgravingsarbeid onder hoge druk. Ook de betrekkingen tussen de Stichting en het uitvoerend management van de Dienst Noord/Zuid lijn (DNZ) kwamen daardoor onder druk te staan. Kwam het perrondak van het toekomstige metrostation zonder problemen en met weinig hinder tot stand, dat gold niet voor de vloer van het station. De intensiteit van die werkzaamheden nam tijdens en vooral na het zomerseizoen weer ouderwetse vormen van overlast aan. Open zenuwen werden in de directe omgeving geraakt: werktijdoverschrijdingen en decibellen tot ruim 90 dB(a) op de gevels waren geen uitzondering.

Op 10 januari 2011 vierden wij een mijlpaal: 10 jaar BCU-overleg (de eerste bijeenkomst 03-01-2001 Begeleidings Commissie Uitvoering). Die eerste bijeenkomst in 2001 schetste het beeld van een overleg tussen omgeving en project van hooguit zeven jaar. In 2011 zijn we tien jaar verder en het perspectief van de bouwtijd is praktisch ongewijzigd gebleven.

Voor de Stichting vormde in de afgelopen maanden het vlottrekken van onze website Gijzelgracht.nl een pluspunt. De site laat door de jaren heen zien hoe nodig een georganiseerd verzet tegen de overlast van een uit de hand gelopen bouwproject is. Ook al staat de bouw van de nieuwe metrolijn er nu goed voor, dat kan voor velen niet verhelen hoeveel misÄ—re en overlast er in de omgeving van de bouw de afgelopen tien jaar heeft gewoed.

De aankondiging van de vernieuwde website heeft inmiddels plaatsgevonden op 13 januari j.l.: www.gijzelgracht.nl.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

Door de verlengde bouwtijd komen we met bepaalde regelingen niet langer uit. Tevens vinden we dat de scheiding tussen Schadebureau Noord/Zuidlijn en de DNZ averechts werkt.

3

foto; prre* Helena van Gelder

4

foto; prre* Helena van Gelder

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

Winkeliers Vijzelgracht bereikbaar via kunstzinnig gemaakte bruggetjes winter 2002/2003

O ve r z i c h t va n h e t we r k G ij z e l g r a c ht De werkgroep Overlast, het hart van de Stichting Gijzelgracht, is in 2011 23 maal bijeen geweest.

Veel werk is verzet door onze vaste medewerker, Rente de Weerd. Hij heeft zich vooral beziggehouden met het schadeverhaal, de begeleiding van de verkoop van panden en het stimuleren van ondernemerschap langs het hele Vijzeltraject.

Het schadeverhaal kent verschillende invalshoeken. Belangrijk was het overleg met de Kamer van Koophandel en de Vereniging Amsterdam City om gezamenlijk verbeteringen aan te brengen in de herziene Verordening Nadeelcompensatie.

Door het vertrek van Verbindingsregisseur N/Zlijn, Arhur Verdellen, is een eind gekomen aan het reguliere overleg tussen Verbindingsregisseur, directeur Schadebureau N/Zlijn en Gijzelgracht. In goed overleg tussen de DNZ, Schadebureau N/Zlijn en Gijzelgracht is besloten dit overleg voort te zetten met de aanwezigheid van de directeur Omgeving DNZ, Hoite Detmar.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

Aan de hand van dit overleg valt te concluderen dat de moties die de gemeenteraad op 17 februari 2010 op instigatie van de Stichting Gijzelgracht heeft aangenomen (moties M en N, M. Bergervoet, PvdA) naar verwachting functioneren. De ruimere bevoegdheid voor de manager Schadebureau N/Zlijn, Herman van Velsen, om claims tot â‚Ź 25.000, na eenmalig advies van de Schadecommissie N/Zlijn verder af te kunnen handelen, werkt tijdsbesparend en heeft de bejegening van claimanten aanzienlijk verbeterd.

Ondanks kritiek is er nu voor die categorie ondernemers die zich na 2002 langs het metrotraject hebben gevestigd een bescheiden maandelijkse vergoeding gerealiseerd. Vanaf 1 januari 2012 zijn die ondernemers die zich tussen 2002 en 2005 hebben gevestigd opgenomen in de bestaande Nadeelcompensatieregeling. In goed overleg met het Schadebureau N/Zlijn zijn met de ondernemers die hier voor in aanmerking komen alle voorbereidingen afgerond, zodat direct per januari 2012 aan de concretisering van de nieuwe regeling gewerkt kan worden.

5

ambulance arriveert na ongeval door onoverzichtelijkheid kruispunt 2007

foto; prre* Helena van Gelder

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

Een nieuwe ontwikkeling is de toenemende verkoop van woningen in onze buurt.

We lopen hier aan tegen aanmerkelijke verschillen tussen de taxaties van verkoopwaarden door Amsterdamse NVM makelaars en die van de Schadecommissie N/Zlijn. Het is nog te vroeg om daarover conclusies te trekken. Een viertal bewoners is ondersteund bij de verkoop van hun woning.

De hierbij te volgen procedure wordt helder omschreven op onze website onder de titel: Gijzelgracht/Archief/2011/nadeelcompensatie verkoop woning.

6

Teleurstellend is het verloop van de besprekingen over het economisch stimuleringsplan.

Het is niet mogelijk gebleken betrokken gemeentelijke diensten en stadsdeel Centrum in gezamenlijkheid van de noodzaak van een dergelijk plan te overtuigen. Ook binnen het college van B&W is geen draagvlak voor een dergelijke aanpak gevonden. De gedachte voor zo’n plan is voortgekomen uit de enquête die de Gijzelgracht in 2009 heeft gehouden. Wat wel naar aanleiding van dit plan is gerealiseerd in de omgeving Vijzeltracé is een bijdrage (€ 15.000) die het Dagelijks Bestuur van het Stadsdeel Centrum ter beschikking heeft gesteld aan de ondernemersvereniging de Vijzel voor de ‘VijzelCourant’.

Om toch iets van dit plan boven tafel te houden heeft de DNZ een breder onderzoek laten verrichten naar ontbrekende zaken om per 2017 de omgevingen van de metrostations naar behoren te kunnen laten functioneren. Najaar 2011 is dit onderzoek afgerond en is het onderzoek naar de “Bloeiende metrostationomgevingen” door DNZ

gepubliceerd voor bespreking in de commissie Verkeer, Vervoer en Luchtkwaliteit van de gemeenteraad. Over de voortgang van de uitvoering bestaat bij de Gijzelgracht de nodige zorg. Een zorg die in een overleg met burgemeester Van der Laan en de wethouder N/Zlijn Wiebes eind november is besproken.

Afgelopen jaar is twee maal met de heer P. Grinvis van het Projectcommissariaat N/Zlijn overlegd naar aanleiding van klachten uit onze omgeving. Zoals eerder gesteld gaf de toegenomen intensiteit van het bouwproces aanleiding tot veel klachten. Het omgevingsmanagement van DNZ is aangeschakeld en er is nagedacht over extra compenserende maatregelen. ‘Het Parool’ kwam naar aanleiding van deze beleefde overlast met een uitgebreid artikel. Dankzij goede persoonlijke verhoudingen tussen belangenbehartigers en het (uitvoerend) management van DNZ is er geen heilloze escalatie ontstaan. Er blijft een onoverbrugbare tegenstelling tussen de belevingswerelden van betrokken partijen.

Juist nu de metrobouw over de hele linie onder controle is gebracht en de voortgang er goed uitziet mag arbeidsvreugde en beroeptrots over een ‘wereldklus’ weer bestaan onder het maaiveld. Veel omwonenden en winkeliers hebben daar geen boodschap aan zolang de metrobouw voortduurt. Hier telt het besef dat het werk nog lang niet geklaard is: immers de feitelijke bouw van het station moet nog beginnen. Daar zullen veel onderaannemers bij betrokken raken hetgeen een andersoortige, maar niet minder ingewikkelde werkorganisatie vereist met een nieuwe hoofdaannemer.

Wij, van de werkgroep Overlast van de Stichting Gijzelgracht, zijn daar niet gerust over. De DNZ heeft ons tot nog toe geen inzicht gegeven, ondanks aandringen, in de complexiteit en organisatie van die bouwfase.

Positief is de wijze waarop het Schadebureau N/Zlijn een uitvoerig schaderapport (reviewboard verslag) heeft uitgebracht over de aanpak van bouwschade rond de bouwput en acties van de “Vliegende Brigade” (stand-by bouwlieden die voornamelijk ‘cosmetische’ bouwschade aanpakken). In 2010 hebben we bewerkstelligd dat het uitgangspunt bij schade in principe is dat alle schade aan panden het gevolg zijn van de grondbewegingen veroorzaakt door de ontgraving. De schade wordt hersteld door het Schadebureau N/Zlijn tenzij aangetoond kan worden dat de schade niet is ontstaan door de bouw. Deze omkering van de bewijslast heeft zijn weerslag in het uitgebreide

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

Terug naar de compenserende maatregelen bij bouwoverlast N/Z lijn: er blijkt een tegemoetkomingsregeling te bestaan waar bij 24-uurswerk op een N/Z lijn locatie een hoger maandbedrag uitgekeerd kan worden dan bij reguliere werktijd. Deze regeling, bedoeld voor omwonenden, bestaat al sedert de start van de metrobouw, maar is nimmer toegepast! De Gijzelgracht vindt nu dat met deze regeling ruimhartig omgegaan moet worden: wij denken dat een ruimere vergoeding de pijn daadwerkelijk verzacht op momenten dat de intensiteit van de metrobouw een hoge vlucht neemt.

Bovendien geldt dat bij nachtwerk ondergronds, waar de omgeving weinig tot geen hinder van heeft, toch de voorbereiding en nasleep van het werk in reguliere werktijd plaatsvindt en derhalve de werkbelasting op het bouwterrein doet toenemen.

7

reviewboard rapport gekregen.

Het toenemend eigendom van de gemeente, c.q. de NV Stadsherstel vormt weer een apart verhaal, waarop we in de volgende paragraaf terugkomen.

Over gebouwresponsie en standzekerheid van panden is veel gesproken en kregen wij vanuit de DNZ gehoor. Nu de vloer in het casco ligt, lijkt een belangrijk veiligheidsaspect geborgd. Dat is een geruststellend gegeven voor de hele omgeving. Niettemin blijven we met vragen zitten over de betrouwbaarheid van het monitorsysteem. De verslaggeving met behulp van ingekleurde perceelkaarten, is wel kleurrijk maar niet kleurvast. Het monitoringssysteem levert weinig zeggende gemiddelde waarden op. Nog altijd geldt een verantwoorde horizontale zakkingwaarde van 25 mm van panden. Dit zegt echter onvoldoende over de driedimensionale beweging van veel panden richting bouwput.

Er volgt in het nieuwe jaar nog een finaal overleg over deze materie.

Dit jaar hebben we ook een beroep gedaan op juridische ondersteuning ten aanzien van ontwikkelingen die ons niet welgezind zijn, te weten het achterblijven van een economisch stimuleringsplan voor het hele Vijzeltraject. Wat dit onderwerp betreft hebben we onze inspanningen voorlopig gevoegd in het dossier van de Kamer van Koophandel.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

Over het schadebeleid van de gemeente zijn we nog niet tevreden: daar waar twee verschillende schaderegelingen elkaar in de praktijk tegen komen, een leefbaarheidvergoeding (op basis tegemoetkomingsregeling) en een planschadeuitkering (de nadeelcompensatie), wordt de ene weer met de andere verrekend, terwijl de intentie van die regelingen totaal verschillend is.

8

De Gijzelgracht heeft meegewerkt aan een onderzoek van de Erasmus Universiteit Rotterdam, naar het functioneren van het omgevingsmanagement N/Zlijn. Als casus is de metrobouw op de Vijzelgracht genomen.

Het onderzoek van Gina van Eck heeft een aantal zinnige conclusies opgeleverd. Het beschrijft helder de tekortkomingen in bejegening van de omgeving en geeft daardoor een goed inzicht in de randvoorwaarden die aan het omgevingsmanagement van een project van deze omvang te stellen zijn. Het omgevingsmanagement zoals ingezet na de tweede verzakking heeft een omslag gemaakt. Daarmee is dit onderzoek van belang voor verdere grootschalige (infrastructurele) projecten in Amsterdam (denk aan de Zuidas, Amstelveenlijn).

Incidenten Twee zaken verdienen extra aandacht.

Onaangenaam is de vermelding in het 1e kwartaalverslag N/Zlijn 2011 van een verliespost van â‚Ź 2.7 miljoen aan te treffen. Deze verliespost komt voort uit de restauratie en verkoop van de verzakte panden Vijzelgracht 4 t/m 8 aan de NV Stadsherstel.

Vijzelgrachbezoek vloer 30 m diep, d.d. 19 november 2011

foto; Caro Bonink

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

9

Het gaat hier om een demoraliserend effect, niemand heeft ons over deze hoge kosten een (boekhoudkundige) uitleg kunnen geven. We vragen ons af: is de gemeente überhaupt verzekerd tegen dit soort (kleine) rampspoed?

Voor ons gaat het om een groot bedrag waar veel ruimhartigheid mee gepleegd had kunnen worden op andere plaatsen. Er blijven schrijnende gevallen en zolang de bouw voortduurt zullen die zich blijven aandienen.

Heeft de gemeenteraad zich wel afgevraagd waarom dit bedrag zo gemakkelijk op het conto van het DNZ budget terecht kon komen (vergewisplicht raadsleden)?

We hebben al eerder gemeld dat het juridisch gevecht van een oudwerkgroeplid van onze Stichting met de gemeente nog steeds een minpunt vormt in de verbeterde verhoudingen met de gemeentelijke overheid.

Haar casus had o.i. al twee jaar terug op een nette manier geregeld kunnen worden. Nu zijn wij geconfronteerd met een onbegrijpelijk incident: het feit dat de meetgegevens over haar eigendom haar zijn onthouden door de gemeente Amsterdam. Bij nader inzien bleek, dat zolang haar zaak onder de rechter was, deze informatie via de gemeenteadvocaat had moeten worden verstrekt.

Dit leverde een uitgebreide zoektocht op in welke juridische productie en bij welke procedure de minimale gegevens waren aangeleverd. De medewerking van de betrokken “stadsadvocaat” was contra-productief.

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

Deze zaak nemen wij zo hoog op omdat DNZ in 2010 in een bewonersbrief nadrukkelijk vermeldde dat bij twijfel over de standzekerheid van het pand de monitorgegevens zijn op te vragen. Niettemin hebben we voor dat advies van de gemeenteadvocaat Amsterdam geen goed woord over omdat wij deze handelwijze onrechtmatig vinden.

Een kort geding hierover stond al in de steigers.

Dankzij de “diplomatie” van onze vaste medewerker is dit alles nog in goede banen geleid.

10

Te n s l o t t e We hebben ook dit jaar onze “gedoogstrategie” gehandhaafd aangaande het toezicht op de stationsbouw op de Vijzelgracht. Dat betekent dat de Stichting geen beroep heeft gedaan op de Dienst Milieu en Bouwtoezicht (DMB) die een handhavende en toezichthoudende functie heeft op de stationsbouw van de N/Zlijn. Hiervoor zijn zwaarwegende redenen, die in goed overleg met het uitvoerend management tot stand zijn gekomen en wel bekend zijn bij DNZ. We blijven coöperatieve momenten zoeken en (stille) diplomatie plegen zolang de omgeving van de bouwput dat kan verdragen.

We vrezen echter de nabije toekomst: de afbouwfase. Die stelt aan de bouwactiviteiten andere eisen en vereist dat vele onderaannemers hun werkzaamheden op elkaar moeten gaan afstemmen. Van hen is bij uitstek bekend dat ze lak hebben aan de omgeving. Sluimerende woede over de lange bouwduur, opgekropte frustraties en nog steeds veel tegenstand tegen de bouw van de metrolijn blijven op de loer liggen. Daarover gaan wij niet als Gijzelgracht. Wél over het voeren van een verstandig beleid van de DNZ en de Gemeente Amsterdam inzake een ruimhartig en doordacht omgevingsmanagement.

JM/februari 2012

jaarverslag stichting Gijzelgracht 2011

foto; Caro Bonink

Gerard Scheffrahn, contractmanager diepe stations

11

Colofon Inhoud

Jan Monasso

ontwerp & lay-out

prre*, Helena van Gelder

fotografie

Caro Bonink

prre*, Helena van Gelder

uitgave van

Stichting Gijzelgracht februari 2012

www.gijzelgracht.nl

oplage

50 exemplaren