Humens februari 2015

Page 1

Kwartaalblad Humanitas Groningen stad Jaargang 8, nummer 1, februari 2015

Jeugdsupport: gewoon contact Passende mantelzorgondersteuning Sterker met assertiviteitscursus


Inhoud pag. 04

pag. 08

pag. 07

pag. 10

En verder Agenda pag. 02 Podium pag. 03

Passende mantelzorgondersteuning

Column

Sterker met assertiviteitscursus

Maaike Pronk: Welverdiend pensioen

Agenda Vrijdag 6 en 13 februari Wintercafé Op bovenstaande vrijdagen zijn mantelzorgers van harte welkom in ons Wintercafé. In de Tuinzaal van ons pand aan Akerkhof zz 22 bieden wij u een gevarieerd programma met winterse verhalen en gezellige muziek. Natuurlijk zijn er ook hapjes en drankjes. De entree bedraagt € 2,- maar u kunt ook de bon van uw Waarderingskaart gebruiken. Opgeven kan via een email naar mip.groningen@humanitas.nl. Bellen kan ook: 050-3126000.Kunt u zich niet vrijmaken van uw mantelzorg, maar wilt u wel graag komen, neem dan even contact op met het Meld en Informatiepunt (MIP) van Humanitas. Misschien kunnen we vervangende mantelzorg voor u regelen. 02

Woensdag 11 februari Een netwerk, samen sterk Deze meerdaagse training voor aspirant netwerk vrijwilligers/coaches vindt op een aantal woensdagen plaats, te weten op 11 en 18 februari, 4, 11 en 25 maart en op 1 april van 13.30 tot 16.00 uur bij Humanitas in de kapel. Als vrijwilliger ga je samen ‘op pad’ met een hulpvrager die weer graag contacten wil opbouwen, maar niet weet hoe hij of zij dat alleen moet doen. In de training krijg je een methodiek aangeboden om dit probleem aan te pakken. Belangstellenden kunnen zich tot 10 februari aanmelden bij het MIP. Vrijdag 10 en 17 april Lentecafé Zie hierboven, bij het Wintercafé, maar nu in Lentesferen.

Rondje Aa- kerk pag. 12

Colofon

Humens is een uitgave van Humanitas afdeling Groningen stad. Het magazine verschijnt drie keer per jaar en wordt in een oplage van 2.050 exemplaren verspreid onder vrijwilligers, leden, relaties en andere geïnteresseerden. Redactieadres: Humanitas Groningen stad Redactie Humens Akerkhof zz 22 9711 JB Groningen Email: r.blaauw@humanitas.nl Website: www.humanitasgroningen.nl Redactie: Renée Blaauw, Nynke Koornstra, Dirk Goudberg, Chris Vogelzang, Margot van Goudoever, Wessel Aslander, Stannie van den Besselaar Fotografie: Han Santing Concept, tekst- en eindredactie: Statement communicatie adviesbureau, Groningen Vormgeving en opmaak: The Lift Visuele Communicatie, Groningen Rechten Alle rechten voorbehouden. Overname of verveelvoudiging van tekst of beeld uit deze uitgave is alleen toegestaan na voorafgaande toestemming van de redactie.


Projectcoördinator Edmee Kuiper: ‘Het mooie is, dat er vriendschappelijk contact ontstaat.’

Jeugdsupport: gewoon contact Eind 2014 is Humanitas gestart met Jeugdsupport. Doel is om jongeren náást of ná professionele zorg aan een maatje te koppelen, waarmee ze leuke én praktische zaken kunnen ondernemen. De Nationale Postcode Loterij zorgt voor financiering van dit landelijk project. Edmee Kuiper licht de meerwaarde van Jeugdsupport toe. ‘Jeugdsupport richt zich op jongeren die bijvoorbeeld in een gesloten instelling zitten, begeleid zelfstandig wonen of de jeugdzorg verlaten. Het zullen vooral 16 tot 18 jarigen zijn’, verwacht Edmee. ‘Deze jongeren hebben een beperkt netwerk en kunnen meestal niet terugvallen op familie. Jeugdsupport wil hen voor minimaal een jaar aan een maatje koppelen voor gezellige dingen, praktische zaken én een luisterend oor.’ Fundamenteel anders Het contact is fundamenteel anders dan de contacten in de beroepsmatige zorg. ‘Het mooie is dat er vriend-

schappelijk contact ontstaat, zonder leer- of behandeldoelen. Men stapt uit de sfeer van hulpverlening,’ aldus Edmee. ‘Het maatje is er voor de jongere, staat ernaast en denkt mee!’ Sociale teams Goede contacten met instellingen rond jeugdzorg zijn belangrijk. Edmee: ‘Met ’t Poortje waren er al contacten. De nieuwe sociale teams kunnen een belangrijke rol spelen: zij zijn immers de ogen en oren in de wijk.’ Vrijwilligers hebben zich al bij bosjes gemeld, van ervaringsdeskundigen tot studenten én volwassenen. Bij het matchen is ‘maatjesgeschiktheid’ cruciaal. ‘Dat vraagt om wederkerigheid en tegelijkertijd om afstand tot de doelgroep.’ Voor 2016 is het streven om zo’n 50 koppelingen tot stand te brengen. ‘Jongeren zeggen snel dat ze het zelf wel redden. Maar zijn ze eenmaal aan een maatje gekoppeld, dan ervaren ze dat vaak als zeer positief,’ besluit Edmee. Stannie van den Besselaar

03


Hennie Mulder (l) en Anneke de Koning vinden het belangrijk dat mantelzorgers meer ondersteuning krijgen.

Passende mantelzorgondersteuning In de stad Groningen zijn circa 27.000 mantelzorgers actief. Zij zorgen voor een zieke partner, kind, ouder, familielid of kennis die extra aandacht nodig heeft. Zorg verlenen aan iemand in de directe omgeving kan behoorlijk intensief zijn. Daarbij zijn de mogelijkheden om in aanmerking te komen voor ondersteunende begeleiding de afgelopen jaren door bezuinigingen sterk verminderd. Hoe de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) uitpakt voor mantelzorgers is nog niet te overzien. 04


Humanitas biedt verschillende vormen van mantelzorgondersteuning en heeft daarmee een schat aan ervaring opgebouwd. Hennie Mulder, Coördinator Mantelzorgondersteuning, ziet de toekomst dan ook met vertrouwen tegemoet. ’We signaleren wat er in de samenleving speelt en gaan daarmee aan de slag’, zegt ze. Haar ervaring is dat er altijd mensen opstaan die zich als vrijwilliger willen inzetten om maatschappelijke problemen aan te pakken. Wijkgericht samenwerken Mantelzorgers zijn vaak zwaar belast en gaan soms over hun grenzen. Hulp vragen is voor hen geen vanzelfsprekende zaak en het is ook niet altijd even gemakkelijk. Daardoor kunnen zij in een sociaal isolement terecht komen. Hennie vertelt: ‘We willen graag voorkomen dat mantelzorgers in de problemen raken en later misschien professionele hulp nodig hebben. Vanaf 2010 biedt Humanitas samen met MJD en (voormalig) Stiel ondersteuning vanuit de Steun en informatiepunten (Stip’s) in de wijken, waar Humanitasmedewerkers spreekuren voor mantelzorgers houden. Deze samenwerking heeft haar meerwaarde inmiddels bewezen. De lijnen binnen de Stip’s zijn kort en mensen worden sneller geholpen. Daardoor kunnen we heel gericht iets betekenen voor mantelzorgers. Samen bekijken we welke ondersteuning er nodig is. Die kan bestaan uit vervanging van de mantelzorger door een vrijwilliger, uit praktische hulp zoals boodschappen doen, uit een cursus

mindfulness, uit assertiviteitstraining of uit het bieden van hulp bij het opbouwen en onderhouden van een sociaal netwerk.’ De gemeente en mantelzorg Dit jaar is de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) ingevoerd. De wet is bedoeld voor mensen die hulp nodig hebben om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven

de orde. De gemeente Groningen gaat daartoe in alle wijken sociale wijkteams opzetten. Daar kunnen bewoners, dicht bij huis en in hun eigen wijk, terecht met al hun zorgvragen. Humanitas zal binnen alle wijkteams vertegenwoordigd zijn met zgn. WIJ-teams, waarin beroepskrachten en vrijwilligers samenwerken. Belangrijkste doel is de informele zorg stevig op de kaart te zetten. Hennie: ‘Informele zorg, mantelzorg en

‘Samenwerking met MJD en STIEL heeft haar meerwaarde bewezen’

wonen. De gemeenten kunnen met de wet nieuwe vormen van vrijwillige en professionele ondersteuning aanbieden om mantelzorgers tijdelijk te ontzien. Waar die ondersteuning uit zal bestaan is nog onduidelijk. Het jaar 2015 geldt als overgangsjaar. Sociale wijkteams Op grond van de WMO is de gemeente verplicht te onderzoeken wat de situatie is van mensen die zich melden met een ondersteuningsvraag. Samen met de burger wordt besproken welke hulp er nodig is en wat de burger in zijn omgeving zelf kan regelen met steun van zijn netwerk. Hierbij komt ook mogelijke ondersteuning van mantelzorgers aan

het opbouwen en onderhouden van een netwerk door vrijwilligers zijn scholingsthema’s die we graag aan de toekomstige sociale wijkteams willen aanbieden.’ Mantelzorgvriendelijk Hennie is zeer te spreken over het ‘mantelzorgvriendelijke’ beleid van de gemeente Groningen, die naast wijkgericht werken ook op het gebied van wonen en werken zeer bereidwillig is met Humanitas mee te denken en concrete hulp te bieden als dat nodig is. Zo is samen met Humanitas en het WMO-platform de mantelzorgkaart ontwikkeld, die mantelzorgers recht geeft op een cadeautje, zoals een bos

05


bloemen of een culturele activiteit. De kaart blijft ook in 2015 gehandhaafd. Daarnaast financiert de gemeente de jaarlijkse Dag van de Mantelzorg. Die werd dit jaar door meer dan 500 mantelzorgers en hun introducés met een groot feest gevierd. Zij genoten in de

Pathé-bioscoop van de film ‘The Grand Budapest Hotel’, die zich afspeelt in de jaren ’20 en ook in die sfeer vertoond werd. De bezoekers werden ontvangen door dames in Charlestonstijl, een echte piccolo bediende de lift en bij de koffie werd Mendl’s gebak geser-

veerd, naar de patisserie waar een van de filmpersonages werkte. Het was een zeer geslaagde avond. Nynke Koornstra en Margot van Goudoever

De Opstap: bijzonder burgerinitiatief Door de veranderde wetgeving en bezuinigingen van de afgelopen jaren zijn de mogelijkheden om in aanmerking te komen voor kortdurende opvang en ondersteunende begeleiding enorm verminderd. Daarom is er een nieuw, innovatief burgerinitiatief ontstaan op het gebied van mantelzorg: ‘De Opstap’. Dit huis voor herstel en respijt droeg tot voor kort de naam ‘Tussenhuis’ en is een initiatief voor een kleinschalige 24-uurs voorziening, bedoeld voor mensen die bijvoorbeeld na ontslag uit het ziekenhuis nergens anders terecht kunnen. Samen met zes andere enthousiaste geïnteresseerden is Anneke de Koning lid van de werkgroep. Volgens haar is het belangrijk dat er meer ondersteuning komt voor mantelzorgers en past het project in die zin goed binnen de filosofie van Humanitas, die het project ondersteunt en faciliteert. Ze vertelt: ‘Het initiatief is zowel bedoeld voor mensen die hun mantelzorgers tijdelijk willen ontlasten (respijtzorg) en voor mensen die na een ziekenhuisopname tijdelijk een plek nodig hebben om te herstellen en daarbij behoefte hebben aan ondersteuning. Het is de bedoeling dat vrijwilligers de dagelijkse ondersteuning zullen verzorgen in De Opstap.’ Toegankelijke en open zorg Een belangrijk uitgangspunt is, dat De Opstap een laagdrempelige, toegankelijke en open zorgvoorziening wordt. Anneke: ‘Je moet het initiatief eerder beschouwen als een soort logeeradres dan als een hersteloord of verpleeghuis. Het wordt echt een warme, gezellige plek waar gasten die mantelzorg nodig hebben kortdurend kunnen verblijven. Ze behouden samen met hun mantelzorgers, vrienden en de vrijwilligers de regie over hun leven en kunnen er bijvoorbeeld hun eigen huisarts langs laten komen.’ Als het idee in de praktijk succesvol blijkt, zouden er in de toekomst meerdere huizen gerealiseerd kunnen worden. De leden van de werkgroep stellen alles in het werk om De Opstap in het voorjaar van 2016 in de stad te kunnen realiseren. Zo voegt een burgerinitiatief in samenwerking met Humanitas in onzekere tijden toch een nieuwe dienst toe aan haar bestaande aanbod van ondersteuning op het gebied van mantelzorg.

06


Column Wie is de beste?! Het nieuwe jaar is van start gegaan. Ondanks het feit dat Nederland, volgens de overheid, in 2015 verandert, is de eindejaarsversiering weer gewoon in dozen opgeborgen, wachtend op het einde van dit nieuwe jaar. Misschien moeten we eens overwegen de versiering een heel jaar te laten hangen met de bijbehorende positieve stemming. Dat zou pas een verandering zijn.

Van welke stemmen is ‘de beste’ afhankelijk om de beste te worden? Wat levert het dan op? Aandacht voor de beroepsgroep of organisatie? Een kortdurend spotlicht op de beste en een extra regel op diens cv? De beoordelaars en de stemmers even aan de macht? Weinig dus! Lijstjes opstellen door het weg beoordelen van andere mensen, die ook hun stinkende best doen, levert geen positieve bijdrage aan een solidaire samenleving. Zeker niet aan de zo gewenste participatie-samenleving.

Terugkijkend op de laatste maanden van 2014 viel het me op hoeveel lijstjes er voorbij komen met de verkiezing van ‘de beste… van 2014’. De beste schoonmaker, politicus, leraar, sportvrouw, makelaar, ambtenaar, school. Enzovoort. Waarom doen we dat? Waarom vinden we dat leuk, misschien zelfs wel belangrijk?

Maar we kennen toch ook de jaarlijkse vrijwilligersprijs?! Hoe zit het daar dan mee? Sommigen proberen wel eens ‘de beste vrijwilliger’ te kiezen. Daarmee slaan ze de plank mis. Dat is onmogelijk. Vrijwilligers zijn met hun motivatie, inzet, hulp en ondersteuning allemaal toppers. Ze voelen zich verantwoordelijk en nemen hun verantwoordelijkheid om een bijdrage te leveren aan onze samenleving, hoe klein ook. De beste vrijwilliger is niet aan te wijzen. De jaarlijkse vrijwilligersprijs brengt het vrijwilligerswerk onder de aandacht. De toekenning van de vrijwilligersprijs aan een speciaal project of vernieuwende aanpak versterkt de waardering en de erkenning voor het vrijwilligerswerk in het algemeen. De spotlight is gericht op alle vrijwilligers. Zo is het toch? Of heb ik het mis?

Dit heeft natuurlijk alles te maken met de concurrerende prestatiesamenleving: ik wil me onderscheiden van de ander, niet alleen in positie maar ook in inkomen. Ik wil excelleren. Ik vind het met name belangrijk dat anderen dit van mij vinden. Er is niets mis mee om de beste te willen zijn. Maar waarom moeten we ‘de beste’ vinden door in een lijstje anderen als minder goed te beoordelen? En dan komt natuurlijk de vraag boven: wie zijn het die dit bepalen? Wie stemmen er in deze verkiezing?

Toeschouwer 07


Mantelzorgers moeten veel regelen. Daarin biedt de cursus veel steun volgens Berni Roozendaal (l) en Margaret Sassen.

‘HĂŠ, ik ben er ook nog!’

Mantelzorgers op de bres voor zichzelf Humanitas verzorgt tegenwoordig elk jaar een assertiviteitscursus voor mantelzorgers. Daar leren de cursisten zich meer weerbaarheid eigen te maken. Dat kunnen zij goed gebruiken om hun vaak zware zorgtaak vol te houden. Berni Roozendaal en Margaret Sassen zijn vol lof over de cursus en kunnen het iedere mantelzorger aanraden.

08


Zowel Berni als Margaret weten wat het betekent om de zorg voor een dementerende moeder te hebben: bij moeder thuis de was doen, eten koken, zorgen dat moeder de medicijnen na het eten inneemt, spullen zoeken die niet meer op de vaste plek liggen, boodschappen doen en zorgen dat moeder genoeg drinkt omdat haar dorstprikkel verdwenen is. Beide mantelzorgers moeten daarnaast veel dingen regelen, met de buitenwereld, de eigen familie en allerlei hulpverlenende instanties. En juist daarin, zo hebben de beide dames ervaren, biedt de assertiviteitscursus heel veel steun.

allerlei automatische updates moesten worden geïnstalleerd, waren we te laat met skypen. Ik putte mij dan altijd uit in verontschuldigingen. Dat doe ik nu niet meer. Ik heb het gewoon heel druk met de verzorging van mijn moeder. Daar moeten de mensen maar begrip voor hebben.’ Heft in eigen handen Ook Margaret was erg bezig om zich aan te passen aan wat anderen goed uitkwam. Via de cursus leerde ze dat ze - in het contact met andere mensen - ook haar eigen belangen kan verdedigen. En dat het vervolgens ook heel normaal is om van anderen te verwachten dat die daar rekening mee houden. ‘Er kwam laatst een man van de gemeente om te praten met mij en mijn moeder over de hoeveelheid zorg die mijn moeder volgend jaar kan krijgen. Ik was bang dat die man zou beginnen over mijn twee zussen en of die niet wat meer ondersteuning konden bieden. Maar mijn moeder heeft al jaren geen contact meer met hen en ze raakt iedere

Geen excuses meer Tijdens de cursus leer je van alles over jezelf, in allerlei rollenspellen. Berni: ‘Ik was bijvoorbeeld altijd bezig me te verontschuldigen als zaken even niet goed liepen. Zo ging ik wekelijks skypen met de familie in het buitenland. Ik moest dan zorgen dat mijn moeder had gegeten en dat we op tijd klaar zaten voor de computer. Maar vaak was ik dan nog bezig met de afwas en als ‘Ik putte er dan ook nog

keer van streek als mijn zussen ter sprake komen. Ik heb nu vooraf aan die man duidelijk gemaakt dat het niet goed is voor mijn moeder als hij over hen zou beginnen. Die man heeft zich keurig aan mijn verzoek gehouden en het gesprek verliep wonderwel. Dankzij de cursus behield ik dus greep op het verloop van het gesprek.’ De volgende assertiviteitscursus begint in mei. Geïnteresseerden kunnen zich opgeven bij Humanitas-projectleider Tamara van Diejen (06-130 77 232 of t.vandiejen@humanitas.nl). Dirk Goudberg

me dan uit in verontschuldigingen. Dat doe ik nu niet meer’

09


Maaike Pronk: ‘In de 25 jaar die ik bij Humanitas werkte, is het veel dynamischer geworden.’

‘Fijn dat ik nu eens géén verslag hoef te maken!’ Maaike Pronk. Komt die naam u misschien bekend voor? Dat kan kloppen. Haar naam stond de afgelopen jaren onder alle Humanitas-mails met nieuws, scholingsaanbod en uitnodigingen. Maar dat verandert binnenkort: Maaike gaat met pensioen na bijna twintig jaren werken voor Humanitas.

George heeft zijn hele leven les gegeven in de klassieke talen. Eerst aan middelbare scholen, later aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daar promoveerde hij ook met een proefschrift van bijna duizend bladzijden over Apollo-nius, Koning van Tyrus. Hij schreef alles met de hand. Zijn secretaresse zorgde voor al het typewerk. Toen hij met pensioen ging, was hij 10


Hoe ben je bij Humanitas gekomen? ‘In 1995 ben ik na een training bij het Centraal Meldpunt, het huidige MIP, gekomen. Op 10 oktober van dat jaar, tegelijk met de omnummering naar tiencijferige telefoonnummers, gingen we van start met een nieuwe telefooncentrale. Ik vond het doodeng in het begin. Wat voor hulpvraag zou zich aandienen? Ik zat toen helemaal alleen, boven in het toenmalige pand van Humanitas, het huidige gasthuis. Humanitas werd steeds groter en verhuisde in 1997 naar het huidige pand. Ook ontstond er behoefte aan secretariële ondersteuning voor de afdeling en het bestuur. Omdat ik een secretaresseopleiding had gedaan heb ik me daarvoor aangemeld.’ Trots: ‘En vanaf dat moment was ik secretaresse van de afdeling Groningen Stad! In die functie heb ik heel veel verslagen gemaakt van allerlei vergaderingen.’

Maar dat geldt ook voor de hulpverlening. Denk bijvoorbeeld aan ‘WeHelpen’.’ Hoe is het om te stoppen? ‘Een beetje dubbel. Ik heb er wel zin in, maar zal de collega’s erg missen. We hebben altijd heel goed samengewerkt. Ik laat alles eerst maar eens op me afkomen. Ik ga vast meer fietsen, lezen en naar de bioscoop. En er wacht nog een groot familie-archief op me, om geordend te worden. Misschien ga ik daar nog wel een verhaal uit halen voor een soort familieboek.’ Hoe kijk je terug op Humanitas? Stralend: ‘Ik vond het een geweldige ervaring! Vanaf het begin beviel het werken me goed. Niet moeilijk doen, geen vergadercultuur. Samenwerking zoeken, betrokken zijn met elkaar. Gezellig met een prettig team mensen. Ook heel fijn dat de organisatie plat is met korte lijnen. De filosofie van Humanitas heeft me altijd aangesproken: mensen in hun waarde laten. Hun eigen regie bevorderen. Onze naam zegt het al: humaan. Klaar met het interview?’ Lachend: ‘Fijn dat ik nu eens zelf geen verslag hoef te maken!’

Wat is er sindsdien veranderd? ‘We werkten in mijn begintijd met 6 vaste krachten. Dat zijn er nu zo’n 25. Onze aanpak gaat nu veel meer via de wijken. Het is ook veel dynamischer geworden. De mensen vliegen in en uit. Humanitas heeft zich enorm verbreed en werkt veel meer samen met andere partijen. Nieuwe hulpsignalen leiden voortdurend tot Chris Vogelzang nieuwe projecten, die na een aanloopfase vaak worden opgenomen in een breder project. ‘Hondenmaatjes’ is daar een goed voorbeeld van. Dat is nu opgenomen in ‘Bezoekwerk’. Een ander voorbeeld is ‘Nieuwe hulpsignalen leiden voortdurend ‘Computermaatjes’ tot nieuwe projecten’ dat na de opstart zelfstandig is gebleven. Ook de digitalisering is enorm toegenomen. Ik heb nog zonder computer gewerkt! Pas in 2002 nam Humanitas haar eerste computer in gebruik. Nu is die niet meer weg te denken uit onze organisatie.

11


Rondje Aa-kerk

Serieus én dankbaar werk ‘Vluchtelingen coachen is heel dankbaar werk’, zegt mr. Christian Bruin. ‘Van begin tot eind beteken je iets voor die mensen. In het asielzoekerscentrum beginnen ze met niets en in mijn geval is er nu al een gezinswoning ingericht. In een korte, belangrijke periode van hun leven verandert er veel. En dat ook nog eens in een moeilijke fase.’ ‘Syrische vluchtelingen zijn talrijk in Nederland. Sinds augustus ontferm ik me over enkele van hen. Inmiddels is een vader (34) herenigd met zijn vrouw en beide kinderen (5 en 9 jaar). Een derde kind is op komst. Het gezin woont nu in Beijum.’ Gemotiveerd ‘Ik kwam met de man in contact toen hij in het asielzoekerscentrum in Delfzijl zat. Na de woningtoewijzing begon de hele papierwinkel plus inrichting met meubels. Een paar zaken moet nu nog geregeld worden. Toeslagen zijn aangevraagd, maar nog niet toegewezen. De inburgering 12

kan dán beginnen. De kinderen gaan al naar school, maken vriendjes en leren de taal. Zoals veel vluchtelingen zijn ze gemotiveerd. In Syrië zat de man in zaken en had hij het niet slecht. Hij wil hier ook iets voor zichzelf beginnen.’ Serieus ‘Ik kende een paar mensen die bij Humanitas werken. Op een oriëntatie-ochtend ontdekte ik wat ze hier allemaal doen. Het vluchtelingenproject sluit mooi aan bij mijn vak: privaatrecht. Gemiddeld besteed ik 2 tot 6 uur per week aan Humanitas. Het vrijwilligerswerk is zodanig serieus, dat de tijd en de belasting bijna tegen professioneel werk aan zitten. Hier, bij Humanitas, praat je met andere coaches en met de coördinatoren. Die zijn heel deskundig en heel betrokken, dus je staat er nooit alleen voor.’ Wessel Aslander


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.