De A-krant is een uitgave van buurtvereniging Het A-Kwartier in Groningen en wordt vier keer per jaar in een oplage van 2300 exemplaren huis-aan-huis verspreid in de hele buurt. Bij een teveel aan kopij kan de redactie besluiten de kopij verkort, niet of in een volgend nummer te plaatsen. Ingezonden brieven worden niet anoniem geplaatst en de schrijver/ster is verantwoordelijk voor de inhoud.
De A-krant beoogt te voldoen aan de behoefte van de lezers. De redactie schrijft en stelt de krant samen zonder rechtstreekse of zijdelingse beïnvloeding.
Leden van Het A-Kwartier ontvangen - per email - automatisch ook het A-mail bulletin met actuele informatie over ontwikkelingen en aktiviteiten. Niet-leden kunnen zich daar voor inschrijven: stuur een email naar hetakwartier@gmail.com o.v.v. 'aanmelding A-mail bulletin'.
Nog geen lid en woon of werk je in het A-Kwartier?
Persoonlijk lidmaatschap ¤ 12,50 per jaar. Meerpersoons-lidmaatschap ¤ 17,50 per jaar. Informatie op de website: www.a-kwartier.nl
Buurtvereniging Het A-Kwartier
Banknummer: NL33INGB0005031398
Kamer van Koophandel: 40025343
Website: www.a-kwartier.nl
Email: hetakwartier@gmail.com
Email A-krant: aredactie@gmail.com
Buurtpand De Oude Drogisterij
Lage der A 4: Hans Imelman, 050-3125020
Post voor Het A-Kwartier en de redactie van de A-Krant: Reitemakersrijge 18, 9711 HT Groningen
Bestuur van Het A-Kwartier:
Trinet Holtslag (voorzitter)
Klaas van der Meulen (secretaris)
Ella Onrust (penningmeester)
Marieke Kremer (e-mail en leden)
Evelien (Eef) Alkema (activiteiten)
Mark Hömmen (website)
• Politie: 0900-8844
• Meldpunt Overlast: 050-5875885
• Wijkpost Binnenstad: voor klachten over woonomgeving 050-3678910
Verspreiding van de A-krant: Hans Mulder, Schuitemakersstraat 7a 06-26769660 / 050-3120413; email: ormu@home.nl
Hier kunt u zich ook aanmelden als u wilt meehelpen de A-krant te bezorgen.
Voor het plaatsen van advertenties: informatie via aredactie@gmail.com
omslagfoto: Dillen van der Molen
4 RHODINA het leven van een werkschip
8 RECHT VOOR HET OPRAPEN het organiseren van een feest
12 TRIJNTJE STELMA kleinste galerie A-kwartier
19 ALLE MENSCHEN... gedicht Sacha Landkroon
21 BESTUURSBERICHTEN
25 COLUMN TJITSKE ZUIDERBAAN
26 40 JAAR BUURTVERENIGING
33 AGENDA
34 JOHN VELDKAMP 80 jaar in het A-kwartier
38 CIRCUS HOEZEE kinderkapper & -kleding
42 40 JAAR A-KWARTIER Hans van de Sande
46 SCHAREN & MESSEN tattooshop annex kapper
50 WAAR IS DAT? fotospeurtocht
54 SCHNITGER IN DE A-KERK
56 GEEN CENT TEVEEL oude reclame uit de wijk
57 A-KWARTIER LITERATUUR IV over Ronald Ohlsen
58 40 GOUDEN EIEREN feestrecept
59 COLOFON
van de redactie
In deze feestelijke jubileumuitgave van onze buurtkrant, ter ere van het 40-jarig bestaan van buurtvereniging Het A-Kwartier, blikken we terug op mooie herinneringen, bijzondere momenten en de mensen die onze buurt kleur (hebben ge)geven.
Van oprichters tot bekende gezichten, van straatborrels tot schoonmaakacties: in deze editie komt alles samen wat onze buurt zo bijzonder maakt.
Een buurtvereniging draait niet om vergaderingen of reglementen, maar om wat je samen beleeft. Het plezier van een spontaan praatje op straat, samen een feestje bouwen of elkaar een helpende hand bieden - dát is waar het om gaat. En dat plezier is, ook na 40 jaar, nog springlevend.
Laten we dit jubileum aangrijpen om stil te staan bij het verleden, te genieten van het heden en samen met frisse energie de toekomst in te gaan. Want als we iets geleerd hebben in deze vier decennia, is het wel dat de kracht van de buurt schuilt in elkaar.
Esther Klaver
tekst: Dick Veen | foto's: Han Santing
oor de Rhodina, een werkschip in optima forma, zijn de laatste werkzame maanden voor de gemeente Groningen aangebroken, zegt Raoul Roling, technisch uitvoerder bij de gemeente en verantwoordelijk voor de werkzaamheden van het werkschip. Het schip krijgt een vervanger en gaat zelf met pensioen of - meer waarschijnlijk - een tweede werkzame leven tegemoet.
Functie
Dagelijks vaart de Rhodina met twee opvarenden door de stad en dan voornamelijk in de diepenring. Ze vist drijfvuil op en bergt fietsen, winkelkarretjes en gezonken bootjes. Soms wordt zelfs een gestolen brandkast of een illegaal gestorte koelkast opgevist. Hoe het toch mogelijk is dat er steeds maar weer eindeloos veel vuil, fietsen en winkelkarretjes op de bodem van de grachten terecht komen, weet niemand. Tenminste als ik aan mensen vraag: "Gooi jij wel eens een fiets of een brandkast in de gracht?", krijg ik altijd een sterk afwijzend antwoord.
Ook wordt de Rhodina gebruikt voor het onderhoud aan en schoonmaken van de bruggen. De draaiende delen van de bruggen worden van vet voorzien en de onderkant van de bruggen en de landhoofden worden schoongespoten met een hogedrukspuit. Kortom met behulp van de Rhodina wordt er alles aan gedaan om de grachten netjes en begaanbaar te houden en de bruggen soepel te laten openen en sluiten.
Open of dicht?
Even een zijsprongetje. Wat is open en wat is dicht? Dit leidt nogal eens tot verwarring. Als je niet over een brug kan, zeggen mensen vaak: de brug is dicht, want hij staat open. Dicht is dus open! Als
de brug open is voor het verkeer, zegt de schipper: De brug is dicht, dus ik moet wachten. Dicht is dus niet open! Gelukkig geeft het Woordenboek der Nederlandsche taal duidelijkheid en blijkt dat de schipper (natuurlijk) gelijk heeft: Een deelnemer aan het wegverkeer kan alleen over een dichte brug, en een schip kan alleen door een geopende brug. Een brug wordt dus opengedraaid voor de scheepvaart en dichtgedraaid voor het wegverkeer.
De naam
"Waar komt de naam Rhodina vandaan?", vraag ik aan de inmiddels aangeschoven Jan Pestoor, die inmiddels meer dan 40 jaar voor de gemeente werkt. Ik hoopte even dat mijn ouders waren vernoemd, de eerste delen van hun namen komen namelijk aardig overeen, maar helaas. Jan antwoordt: "Ach, we hadden destijds geen idee wat we daarmee moesten. Een van de eerste dingen die het werkschip moest gaan doen, was een brug smeren, dat gebeurde met rhodina vet van Shell. Dus werd de naam Rhodina op het schip gezet en klaar. Van een doop is nooit sprake geweest en in strijd met alle scheepsgeboden vaart dit ding al vanaf 1988 rond. De opvolger zal overigens wel worden gedoopt."
Het ontstaan
Jan vertelt dat in de jaren 80 van de vorige eeuw, de gemeente een nieuw werkschip nodig had. Op de achterkant van een sigarendoosje tekende Jan een ontwerp. Een scheepje met een kraan, een hoogwerker, hogedrukreiniger en een veredelde schaftruimte. De tekening werd aangeleverd bij machinefabriek Rusthoven en het schip werd geleverd conform de tekening. Tot opluchting van Jan bleef het drijven (toen wel) en was het zeer geschikt voor de uit te voeren werkzaamheden. Zo bleef het ook jaren goed gaan. In 2015 kreeg het schip echter een re-fit en de daarbij behorende nieuwe apparatuur. Een nieuwe kraan, dieseltank, bredere (afneembare) stuurhut en een aggregaat. Het bootje kwam een stuk dieper te liggen, waarop de mannen het gekscherend 'de duikboot' noemden. Ze deelden met hun leidinggevenden de zorgen over het schip, maar daar werd niet naar geluisterd, totdat in juni 2015 de Rhodina schipbreuk leed, zonk in de gracht en de opvarenden grachtzwemmers werden. Natuurlijk volgde er een onderzoek of overgewicht de oorzaak van het zinken was en of de Rhodina nog te repareren was. Beide vragen werden met "ja" beantwoord.
De opvolger
Inmiddels is er een nieuw vaartuig gebouwd, deze keer in Hoogezand. Het is een kruising tussen de Rhodina en de PW 18 (het elektrisch aangedreven schip van de scheepvaartinspectie van de provincie Groningen) en gaat het zelfde werk doen als de Rhodina. "De naam van het schip" zegt Jan, "wordt de naam van het peerd van Ome Loeks." Even weet ik niet of ik voor de gek gehouden, want ik ken geen naam van dat peerd. Thuis het internet afstruinend, vind ik het een en ander. Zo hing in een oud Gronings café ooit een portret van een peerd dat Hendrik heette. Het peerd van Lukas van Hemmen, pikeur en eigenaar van café met stalhouderij 'de Slingerij' aan de A-weg, heette Appelon. Zal het schip zo gaan heten?
In sommige volksvertellingen staat de afwezigheid van een naam, voor de kracht van dit edele dier, een held zonder naam; net als zoveel hardwerkende mensen, die daar niet de erkenning voor krijgen. Dat zou het moeten zijn, denk ik: boot zonder naam! De vuilniswerkers van de stad, hard werkende mannen en vrouwen die de stad en grachten schoonhouden. Zonder erkenning, maar zo onmisbaar. Welke naam daarbij gaat horen (BZN?), ik zal het wel zien bij de doop.
Het afscheid
De Rhodina is nu nog te zien, varend door onze wijk, schoonmakend, smerend en opruimend. Kijk ernaar, groet de werkers en geniet nog even van dit mooie scheepje. De Rhodina verdwijnt uit beeld, maar er komt een nieuw schip voor terug. Zo gaat het altijd, het één gaat, het ander komt. Dat geldt ook voor mij: dit is mijn laatste bijdrage aan deze buurtkrant. Ik verdwijn uit deze prachtige wijk, maar er komt ongetwijfeld weer een ander voor terug en ondertussen gaat alles gewoon door.
Recht voor het oprapen
Waar je aan moet denken als je een straatfeestje of burenborrel organiseert
tekst: Esther Klaver
Er gaat weinig boven een straatfeest. Een lange tafel vol zelfgemaakte salades, de geur van barbecue, stemmen die elkaar vinden, ook al kennen ze elkaar nog maar net. De straat wordt voor even iets anders: een plek waar ontmoeting vanzelf gaat. Waar we even niet alleen buren zijn, maar buurtgenoten. En toch - voor je die klapstoelen buiten zet en de muziek een paar standjes harder -zijn er een paar zaken waar je even bij moet stilstaan. Want hoe simpel een burenborrel ook lijkt, er komt meer bij kijken dan je denkt.
De aanleiding voor dit artikel is het 40-jarig bestaan van onze buurtvereniging, een nieuwe mijlpaal die alle reden geeft voor een feestje. Maar de boodschap is breder: of het nu een jubileum, zomerborrel of gewoon een spontane buurtactie is (zoals de onlangs gehouden studentenborrel in de Visserstraat): elk feestje in de openbare ruimte vraagt om enige voorbereiding.
De straat is niet alleen van jou
Zodra je een feestje organiseert op straat of op een pleintje in de buurt, treed je het domein van de Gemeente Groningen binnen. En dat betekent: regels. Volgens de APV en het evenementenbeleid moet je elk straatfeest minimaal melden, en in sommige gevallen ook een vergunning aanvragen.
Organiseer je een simpele buurtborrel zonder muziek of verkeersmaatregelen? Vaak volstaat een melding, mits je dit minstens 15 werkdagen van tevoren doet. Komt er een springkussen, livemuziek, of wordt er een weg afgezet? Dan is er meer nodig, en moet je minstens 8 weken van tevoren een vergunning aanvragen.
Zie het niet als belemmering, maar als een manier om alles goed te regelen - voor jezelf én voor de buurt.
Geluid maakt sfeer (maar ook verschil)
Wat voor de één gezellig geroezemoes is, is voor de ander misschien net iets te veel van het goede. De gemeente hanteert daarom geluidsnormen, zeker in de avonduren. Wil je versterkte muziek gebruiken? Dan heb je altijd een vergunning nodig. Geen speakers, maar wel veel mensen en levendigheid? Dan is het belangrijk om vooraf te overleggen met de buurt en grenzen af te spreken. Immers: een feest dat rekening houdt met zijn omgeving, blijft een feest.
Feestvieren kan ook verantwoord
Gebruik herbruikbare bekers en borden, voorkom voedselverspilling, en richt een afvalhoek in waar afval gescheiden wordt. Of maak het extra leuk: organiseer een boekentafel of kledingruil. Zo maak je je feestje niet alleen gezelliger, maar ook groener.
Denk aan de doorgang - ook voor noodgevallen
duurzaam
is feest met toekomst
Wie de straat afsluit voor een feestje, moet ervoor zorgen dat de brandweer of ambulance er nog steeds langs kan. Laat bij de opstelling van tafels en tentjes daarom altijd ruimte vrij voor de hulpverleningsdiensten.
En denk ook aan buren die minder mobiel zijn. Maak het makkelijk om erbij te zijn - dat is waar een buurtfeest voor bedoeld is.
Samen vieren is samen zorgen
Of het nu een zomeravondborrel is of een jubileum, een goed georganiseerd feest versterkt de band in de buurt. Maar het lukt alleen als iedereen zich welkom voelt en het gevoel heeft dat er rekening met hen is gehouden - ook de mensen die liever even niet meedoen.
● Lokaal en enthousiast team
● Specialist in aankoop- en verkoop van woningen
● Gevalideerde taxaties
● Zekerheid, eerlijkheid & transparantie
● No Cure No Pay
Een gratis waardebepaling van uw woning of een vrijblijvend gesprek?
Altijd welkom aan de Westersingel 3!
Lana, Maaike, Norbert & Marissa
Westersingel 3 I 9718 CA Groningen I 050 - 760 17 77 Groningen@iQMakelaars.nl I www.iQMakelaarsGroningen.nl
Dus: meld je feestje op tijd, overleg met de buurt, houd rekening met omwonenden, en maak er een mooi feestje van. Want dat is waar het uiteindelijk om draait: samen het leven vieren, op een plek die van ons allemaal is.
Studentenborrel in de Visserstraat op 24 april 2025 (foto: Laurèl van Ommen van Guijlik)
Meer weten over de regels in Groningen? Kijk op gemeente.groningen.nl/evenementen voor alle informatie over meldingen, vergunningen en praktische tips voor buurtinitiatieven. Tip: op de pagina gemeente.groningen. nl/subsidie-leven-in-stad staat hoe je in aanmerking komt voor een subsidie van maximaal 500 euro voor de organisatie van bijvoorbeeld een buurtsportdag, straatbarbecue of wijkfeest.
De kleinste galerie van het A-kwartier is te vinden in de Turftorenstraat. Op nummer 24 bevindt zich galerie Shelter met werk van Trijntje Stelma die achter de galerie woont en werkt.
Trijntje is 78. Het lichaam begint wat kuren te krijgen, maar ze blijft de energieke en enthousiaste vrouw die er regelmatig, lopend of op haar fiets, op uit trekt, die blijft schilderen en altijd aanspreekbaar is of je nou een klant of een passant bent.
Ze werd in 1946 geboren in het Friese Haule, een klein dorp in Oost-Stellingwerf met tegenwoordig zo'n 600 inwoners.
De Stelma's waren in 1946 al generaties lang boer. Trijntjes vader had een - voor die tijd - redelijk groot boerenbedrijf met 25 koeien en 25 hectare land. Er was een meid om moeder te helpen in de huishouding, en af en toe was er een knecht. Trijntje herinnert zich: "Ik ben zo'n beetje opgegroeid tussen de koeien, in de natuur en ver weg van de stad."
• boven: voor op de fiets bij vader
• onder: samen met zus Janny op school in Haule (coll. Trijntje Stelma)
Het einde van de oorlog lag net een jaar achter ons en de nasleep ervan heeft Trijntje thuis bewust meegekregen: altijd zuinig en nooit iets weggooien. En overdag geen elektrisch licht aan want 'we zien elkaar toch?'
Heit en mem Stelma krijgen twee dochters:
Trijntje en Janny, waarvan Trijntje de oudste is.
De zusjes gaan samen naar de school in het dorp, die twee lokalen had en werd gerund door een echtpaar.
Toen het boerenbedrijf met het jaar moderner werd, kreeg vader Stelma er steeds minder zin in en een echte vetpot was het ook niet. Bovendien wilden de ouders dat hun dochters 'gingen leren', want daar waren ze goed in, en daarvoor was een regelmatig inkomen noodzakelijk.
De boerderij werd verkocht en vader kreeg een baan bij de nieuwe zuivelfabriek in Donkerbroek die, in 1955 geopend, één van de modernste fabrieken in Europa was. Vader werd voor de fabriek de 'monsternemer' van de melk. Hij
vertrok bij het krieken van de dag naar de boerderijen in de omgeving wanneer de koeien er gemolken werden. Het gezin verhuisde van Haule naar Donkerbroek en ging er wonen in een verbouwd boerderijtje.
Trijntje ging na de lagere school naar de Ulo (de voorloper van de Mavo) in Oosterwolde. Dat ze haar ouders niet teleurstelde bleek al snel: op advies van de meester mocht ze een klas overslaan en was al op haar 15e klaar met de middelbare school waarna ze begon aan de (rijks)kweekschool in Drachten. Ze moest er hard werken (ook nog op zaterdagochtend), maar ze had het op school prima naar haar zin: "Ik vond het ontzettend mooi wat ik er allemaal opstak.
Ook leerde ik met mijn handen werken en ik werd er voor het eerst in mijn leven geconfronteerd met kunst." Dat gebeurde vooral dankzij Openbaar Kunstbezit dat in 1957 van start was gegaan met besprekingen op de radio (en vanaf 1963 ook op tv) van telkens één kunstwerk uit een Nederlandse openbare collectie. De bijbehorende losbladige uitgaven konden worden verzameld in een band. "Thuis hadden we niks met kunst, we gingen ook nooit ergens iets bekijken of op vakantie. Boeren hadden daar geen tijd voor."
Zo kwam op haar 15e de kunst in het leven van Trijntje. Diezelfde tijd luidde ook het begin in van een andere blijvende liefde: Schiermonnikoog. Via een dorpsgenoot kon ze in de vakanties op het eiland aan het werk bij hotel Van der Werff. "Vanaf toen ging ik 2x per jaar naar Schier om te werken in de bediening en als kamermeisje." 'Bij juffrouw Dien'. Ze vond het er geweldig: een heerlijk eiland waar altijd van alles te doen was.
Na de Kweekschool werkte Trijntje twee jaar als onderwijzeres in Joure, maar het beviel haar niet. "De school was heel prestatiegericht en dat was ik niet. Ik hield meer van: 'wie ben jij, wat wil je en wat kun je?" Ze besloot zich te specialiseren in het Speciaal Onderwijs en vertrok naar Groningen.
Daar kreeg ze een baan bij de Van Voorthuijsenschool, pal naast de Jozefkerk aan de Radesingel. Die heette toen een school voor 'debielen'. Begrippen als imbecielen en debielen en zelfs zwakzinnigen werden in het begin van de jaren '70 nog zonder aarzelen gebezigd. Pas in de negentiger jaren werden de benamingen aangepast en veranderd in 'mensen met een verstandelijke handicap'.
Op de school aan de Radesingel werd besloten ook voortgezet onderwijs te geven, maar
dan wel op een andere locatie. Zo kwam Trijntje samen met een collega terecht op de Prof. Wiersmaschool in de Dirk Huizingastraat (nu het pand van stichting De Jonge Onderzoekers) waar ze aan de slag gingen met zgn. Voortgezet Praktisch Onderwijs. "Beneden zaten de jongens en boven de meisjes. De gemeente had prachtige ovens en keukens in het gebouw gerealiseerd. Ik moest nog wel allerlei extra aktes halen: handenarbeid, koken en strijken en kinderverzorging." Ze vond het werk fantastisch en had leuke collega's met wie ze op vrijdagmiddag na het werk ging borrelen in café De Vlaamse Reus van Koos Huizenga.
Inmiddels was er een einde gekomen aan Trijntjes eerste huwelijk. Spoedig daarna kwam ze haar tweede man Paul tegen die farmacie studeerde in Groningen. Hij zou de vader worden van hun drie kinderen. Hoewel Trijntje en Paul al 23 jaar niet meer samen zijn, kijkt Trijntje met plezier terug op die periode. "Met Paul heb ik een goeie tijd gehad."
Aan het eind van Paul's studietijd kochten Trijntje en hij een huis in Thesinge: het voormalige, beroemde huiskamercafé 't Jopje tegenover de oude kerk. "Toen we daar woonden en we kinderen kregen -onze oudste is van 1978- heb ik een paar jaar part-time gewerkt bij de ZMOKschool (school voor zeer moeilijk opvoedbare kinderen) op de hoek van de Westerbinnensingel en de Verlengde Visserstraat, waar nu de stichting Monument & Materiaal zit. Het waren heel bijzondere kinderen die eigenlijk helemaal niks wilden. Maar koken vonden ze gelukkig wel leuk..."
Toen Paul was afgestudeerd kon hij als apotheker aan het werk in Ter Apel. Het gezin vertrok uit Thesinge en woonde vervolgens 14 jaar in Ter Apel.
De kinderen gingen in Emmen naar de Vrije School. en Trijntje ging daar kunstvakken geven.
In deze periode is Trijntje een enthousiast supporter van de antroposofische leer van de Oostenrijkse pedagoog en filosoof Rudolf Steiner waarin de mens wordt gezien als een geheel van lichaam, ziel en geest. Kunst speelt in deze leer een belangrijke rol. Volgens Steiner is het een onontbeerlijk middel om de geestelijke werkelijkheid 'beleefbaar' te maken als een spirituele ervaring. Toch noemt Trijntje zichzelf geen antroposoof meer: "Ik plukte er dingen uit die belangrijk voor me waren."
Voormalige Prof. Wiersmaschool (foto: De Jonge Onderzoekers)
Het lesgeven op de school in Emmen was voor Trijntje een belangrijke stap in haar eigen artistieke ontwikkeling. Ze had op de Kweekschool weliswaar het nodige geleerd over tekenen en schilderen, maar dat was bedoeld voor de leerlingen. "Nu was het tijd voor mijzelf."
Trijntje ging opleidingen en cursussen volgen: een dag in de week in Meppel bij het kunstzinnig centrum De Esdoorn, daarna bij de Werkgroep Kunsten in Driebergen en atelier De Bark in Zutphen.
Ze werd er voor het eerst geconfronteerd met abstract-expressionistische kunst: "Het was een openbaring! Totaal anders dan wat ik kende en ik vond het geweldig. Kunstenaars als Willem de Kooning, Cy Twombly, Mark Rothko, noem maar op..."
Ze merkte dat ze in haar manier van denken en werken vaak veel vrijer was dan haar veelal klassiek opgeleide mede-cursisten. "Die moesten dingen afleren. Dat gold niet voor mij, ik was een onbeschreven blad."
• Trijntjes ontdekking van het abstractexpressionisme: werk van Cy Twombly (boven) en Willem de Kooning (onder)
Trijntje vervolgt: "Ik leerde spelen met kunst: met vlakken, kleuren en -om het niet te zweverig te laten worden- lijnen om alles weer bij elkaar te brengen. Je komt bij het schilderen in een chaos en daar moet je doorheen om weer orde te kunnen scheppen. Dat is heel leuk om te doen."
De dingen die Trijntje leerde legden de basis voor een eigen stijl. "Ik gebruik vaak de dingen om me heen, maar concentreer me dan vooral op de restvormen. Het moet wel spannend zijn.
Vaak vragen mensen me 'wat het voorstelt'. Daar moet je eigenlijk geen antwoord op geven. Liever antwoord ik met: 'Wat zie jij erin' en 'wat vind jij ervan'.
Ik heb ook landschappen gemaakt en dan zeggen mensen: 'Het doet me denken aan...' Nou, dat is mooi, maar ik probeer het zoveel mogelijk uit de realiteit te halen. Blijf ik te dicht bij die realiteit dan begin ik het al snel saai te vinden.
Bij aanvang weet ik niet wat ik ga schilderen, maar ik begin wel met een kleurenpalet dat ik op dat moment fijn vind of dat ik om mee heen zie. Dat heeft vaak te maken met het seizoen en mijn stemming. Het hoeven geen primaire kleuren te
zijn, regelmatig ga ik uit van tertiaire kleuren. Vind ik dat ik teveel kleuren gebruik, dan werk ik die weer weg."
Dat 'weglaten' is een belangrijk aspect van haar werk. Vrijwel nooit zijn haar schilderijen overvol.
Trijntje verwijst naar de foto's van oud-buurtgenoot Pim Benus waarop bijna niets te zien is. "Dat vind ik heel spannend."
In 1996 verhuisde het gezin van Ter Apel naar een boerderij in Noord-Sleen. De boerderij werd geheel verbouwd. Het was er idyllisch wonen met de vele honden en de IJslandse paarden, maar de relatie tussen Paul en Trijntje liep op zijn eind.
Na de scheiding wilde Trijntje terug naar de stad. Naar Groningen. En dan het liefst naar de binnenstad. Ze kocht in 2003 het huis aan de Turftorenstraat 24a. Enige tijd later begon ze daar met een B&B op de bovenverdieping. Daarnaast bleef ze tot 2014 nog werkzaam als groepsleider van verstandelijk gehandicapten in Appelscha.
In 2005 kocht ze ook het benedenhuis aan de Turftorenstraat waar veel aan moest gebeuren: "Het waren hier beneden vier muren, verder niks", zegt Trijntje. Een jaar later waren de werkzaamheden klaar. Trijntje ging het huis verhuren voor short en long stay en opende -zonder veel tromgeroffel- de galerie aan de voorzijde.
Vóór de verbouw zat op de benedenverdieping een winkel in Aziatische producten genaamd 'Shelter'. Nadat het huis was ingevuld met een tuin, een ruime woon/werkkamer, een badkamer, een slaapkamer en de kleine galerie probeerde Trijntje de handelsnaam van de vorige gebruiker van de ramen te krabben, maar dat lukte niet. De letters bleven daarom waar ze zaten en zo werd 'Shelter' de naam voor haar galerie.
foto's: Trijntje Stelma
Trijntje bleef nog een tijd werkzaam in het onderwijs. Maar in 2010 toen ze 64 werd, besloot ze dat het genoeg was geweest. Ze zei het onderwijs vaarwel, maar ging door met de B&B tot 2020. Toen verkocht ze de bovenwoning en ging zelf beneden wonen achter de galerie.
Vijf jaar woont ze daar nu. De galerie heeft inmiddels zijn eigen plek verworven in de Turftorenstraat en Trijntje zorgt dat de inhoud van het getoonde werk regelmatig verandert, want dat zien klanten en passanten graag.
En nieuw werk is er steeds. Trijntje blijft gedreven doorgaan. Ook met - voor haar - nieuwe dingen. "Het laatste wat ik heb gedaan is deels aangereikt door (collega-kunstenaar en buurtgenoot) Jochem Hamstra: het gebruiken van waardeloos materiaal zoals stukken van kartonnen dozen. "Ik heb karton in heel kleine stukjes gesneden. Een soort visitekaartjes, die ik met aquarel en gouache op Schiermonnikoog heb beschilderd en daarna met pen heb bewerkt. Ik wil ze nog wel eens heel groot maken en dan heel ruig geschilderd."
Mocht u geïnteresseerd zijn in het werk van Trijntje Stelma en iets willen kopen, aarzel dan niet te lang. Trijntje heeft niet veel ruimte om haar werk te bewaren, dus worden schilderijen regelmatig overgeschilderd. En als er dan een klant komt die graag dat ene werk van een tijd geleden wil aanschaffen, loopt die de kans te horen dat het bewuste schilderij er niet meer is.
Reitemakersrijge: praalwagen 'De eenheid der volken door het verkeer' 14-06-1930 (coll. Groninger Archieven)
Alle
menschen, aber heute nicht
Deine Zauber binden wieder, was die Mode streng geteilt, Alle Menschen werden Brüder, wo Dein sanfter Flügel weilt
Friedrich Schiller - Ode an die Freude
Ze zetten hun stoelen aan de kant van de weg, keken naar een wagen die de globe droeg naar meisjes in witte japonnetjes, maar omkijken deden ze niet.
Vredespalmen, duifjes van papier-maché, rondom gezanten uit verre windstreken - onwetend geblackfaced, onschuldig gearmd en slechts het keurslijf van kostuums dat hen een procent of tien gevangen hield.
En de reporter prees in wollige kreten hun daden. Ze hadden doorstaan, met behoud van eigenwaarde. Ze hadden neuzen in dezelfde richting gekregen en Stad kreeg brood & spelen.
Het kind, op vaders schouders, zag de wereld en juichte.
Maar nuwaar zijn de duifjes, de meisjes met palmen? Waar is het cordon agenten dat waakt? Wie torst de wereld als kinderen verbranden onder tonnen puin, als wit licht hun lijkwade is en hun namen te moeilijk om uit te spreken?
van het bestuur
tekst: Eef Alkema | foto's: Han Santing
Op 28 juni zijn alle bewoners van Het A-Kwartier welkom bij het Lustrumfeest '40 jaar A-Kwartier' bij Café De Sleutel met onder meer de onthulling van de schildering aan de tijdelijke Visserbrug door kunstenaars uit de wijk, buurtanekdotes in beeld en woord door Han Santing en Fleur Woudstra, samen eten en drinken, een VR (virtual reality) beleving van het gedicht 'Het Aa-Kwartier' van buurtgenoot Jean Pierre Rawie (rechts), live muziek van Het Alto Kwartet en The fourtunes. Dit alles wordt georganiseerd door de Lustrumcommissie die bestaat uit Ella, Richard, Marieke, Maja, Ingrid en Eef. Let op de aankondigingen via de A-krant, het A-mail bulletin en de posters!
In de vorige A-krant stond een oproep om ons te laten weten waar we als buurt en bestuur de komende tijd onze aandacht op gaan richten. Na afloop van de algemene ledenvergadering is met buurtgenoten gesproken over hun wensen, zoals weer een vast moment voor een buurtborrel of koffieochtend, meer hameren op uitvoeren van (toegezegde) plannen en handhaving, samenspraak met RUG/studenten over oplossen evt. overlast (lawaai, peuken). Al deze input heeft waardevolle ideeën opgeleverd. Wordt vervolgd!
De gemeente kan zoals het nu lijkt pas in het tweede kwartaal 2027 een nieuwe Visserbrug tussen Lage en Hoge der A opleveren en maakt in de tussenliggende tijd de wijk deelgenoot van dit proces en de verkeersafwikkeling in de omtrek, door een klankbordgroep in te stellen; de buurtvereniging heeft hierop aangedrongen.
illustratie: Trudy Kramer
Visserbrug in 2023
In de klankbordgroep nemen naast een paar bestuursleden ook andere buurtbewoners deel. Onze oproep voor input en deelnemers aan de klankbordgroep via de A-mail en website leverde al diverse aanmeldingen en inhoudelijke bijdragen op, waarvoor dank! Alle input blijft welkom. Stuur deze naar hetakwartier@gmail.com
We zien de afgelopen maanden, tijdens zomerse dagen, dat in toenemende mate door bewoners van de Noorderhaven ZZ , in hun portieken en op de stoep, wordt genoten van de rust aan de historische Diepenring nu de van oudsher doorgaande tweebaansweg vrijwel enkel nog door bestemmingsverkeer wordt gebruikt. Een bewoner formuleert het zo: "Dit welkome experiment resulteerde in een markante verbetering van de woonkwaliteit op de Noorderhaven (boten en huizen). Een verademing." Wel is het helder dat niet iedereen het vervallen van het autoverkeer via de Visserbrug als zodanig ervaart. In de klankbordgroep zullen de verschillende inzichten naar voren komen en de gemeente zal uiteindelijk zijn eigen afweging maken. Wij zorgen ervoor dat daarbij de stem van verschillende buurtbewoners en -ondernemers wordt gehoord.
De gemeente geeft uitvoering aan de plannen die voortkomen uit de met buurtbewoners en ondernemers gemaakte toekomstvisie A-Kwartier+ uit 2016. Eén van de daarin genoemde wensen is bijvoorbeeld de ontwikkeling van groene leefstraten met een sfeer van een rijke historie en kleinschalige bedrijvigheid. Zo wordt grootschalig fietsparkeren uit de gewenste leefstraten verplaatst naar inpandige (grootschalige) stallingen zoals aan de Westerhaven (foto rechts) en mogelijk Haddingestraat. In samenwerking met woningbouwvereniging Lefier wordt actie ondernomen om fietsen van de straat te verplaatsen naar leegstaande inpandige fietsenstallingen aan de achter- of binnenzijde van studentenhuizen en appartementencomplexen. We vragen voortdurend aandacht voor met fietsen gevulde stoepen aan onder meer de Oude Kijk in 't Jatstraat en Noorderhaven.
Aan het verbeelden van de rijke historie van onze wijk dragen kunstenaars Maja van Berkestijn, Jan Velthuis en Riny Bus bij: zij maken op oud zeildoek van schip de Mars een schildering voor aan de tijdelijke Visserbrug. Hierin zullen enkele markante figuren uit de wijk figureren en uiteraard de scheepvaart. De activiteitenwerkgroep, kunstenaars en gemeente werken hierin heel prettig samen.
Onze wijk toonde zich in de afgelopen maanden van haar ecologisch-sociaal-maatschappelijke kant en sportiviteit tijdens:
•
• een Voorjaars-Wijkschoonmaak mét gratis stekjes voor gevelvergroening georganiseerd door de werkgroep Handen-uit-de-Mouwen,
• een zonnige eerste Vrijheidsmaaltijd met gesprekken over de waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten op 5 mei i.s.m. het MADA,
• een Roeiclinic op 24 mei bij roeivereniging De Hunze met onze penningmeester Ella aan het stuur. Zie voor een verslag: https://issuu.com/hansanting/docs/roeien
Na een zomerstop organiseert de activiteitenwerkgroep dit najaar:
• een tijdelijke Milieustraat op de Ossenmarkt op 5 september i.s.m. het Hortus Ebbingekwartier, de kans om uw grofvuil en chemisch afval dichtbij huis bij de Milieudienst te brengen.
• een vervolgbijeenkomst over het verduurzamen van woningen, monumenten en nietmonumenten, met deze keer: praktische energiebesparende tips van uw buurtgenoten.
• de uitreiking van het Gouden Geveltuinschepje.
Onze columnistenpool kent nieuwe columnisten die tweewekelijks een column afleveren op de website.
Wil je als freelancer of redactielid een bijdrage leveren aan de A-krant? Geef je op via aredactie@gmail.com.
•
Aan de maandelijkse straatschoonmaakacties doen ook studenten mee. Daar zijn we zeer mee ingenomen. Per slot van rekening vormen de studenten een groot deel van onze wijkpopulatie. We bestendigen de relatie met Albertus Magnus door jaarlijks met plezier de door hen zeer goed georganiseerde buurtborrel te bezoeken.
•
Bij deze doen we een herhaald beroep op onze verenigingsleden: wordt actief in de AKROwerkgroep (A-Kwartier Ruimtelijke Ontwikkeling), de werkgroep Handen-uit-de-Mouwen of als Straatvertegenwoordiger. Aanmeldingen en informatieverzoeken zijn welkom via
•
hetakwartier@gmail.com.
De AKRO werkgroep agendeert en adviseert het bestuur (on)gevraagd over ruimtelijke ontwikkelingen, en daar prijzen wij ons gelukkig mee. Hierbij een niet complete opsomming:
• Gemeentelijke kaders voor de omgevingsplannen: Geleide Groei en Visie Hoogbouw
• Ontwikkelingen rondom Museum aan de A en het Harmoniecomplex
• Het gemeentelijke bomenplan
• Sport- en speellocaties in de wijk
• Het gemeentelijk beleidsplan inzake supermarkten in het centrum
Veertig jaar veranderingen
Tjitske Zuiderbaan
Op 14 mei 1985 was de gemiddelde leeftijd van de man 73 en van de vrouw 79. Nu is dat voor mannen 80,3 en voor vrouwen 83,3. De levensduur van de vrouw is dus relatief korter geworden ten opzichte van die van de man. Dezelfde rechten levert blijkbaar op de lange duur dezelfde stervenskansen op.
Van de 83.000 huwelijken liepen er veertig jaar geleden 34.000 spaak. Doordat er nu minder en later wordt getrouwd, neemt sinds 2014 het aantal echtscheidingen af. Populaire meisjesnamen in 1985 waren Maria, Linda en Johanna. Voor de jongens koos men voor Johannes, Dennis en Jan. Heden ten dage noemt men zijn kroost Noor, Mila en Nina, of Abel, Luca en Otis. Een brood kostte destijds ¤0,98, een liter bier ¤0,91. Kom daar nu maar eens om. Onlangs betaalde ik ¤7,50 voor een brood op de markt. Het was weliswaar een biologisch reuzenbrood, maar toch! En voor een biertje op een willekeurig festival tel je nu al gauw ¤7,00 neer.
Op landelijk niveau braken er in '85 rellen uit bij een bezoek van paus Johannes Paulus II aan Utrecht. Rob de Wit scoorde 1-0 voor het Nederlands elftal tegen Hongarije en bezorgde Nederland hiermee de kwalificatie voor het WK 1986. De bende van Nijvel was actief en vermoordde maar liefst 16 onschuldige klanten van supermarkten.
Op wereldniveau werd het Nederlandse Greenpeaceschip Rainbow Warrior door Frankrijk tot zinken gebracht, waarbij een opvarende werd gedood. Haalde Coca Cola 'New Coke' van de markt en keerde na drie maanden terug naar het oude recept, omdat de verkoop was gekel-
derd. Wie herinnert zich dit nog?
Het Heizeldrama vond plaats. Iedereen van boven de 45 kan zich herinneren waar hij zich op dat moment bevond. In het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten werd het benefietconcert Live Aid gehouden, georganiseerd door de Ierse popmuzikant Bob Geldof vanwege de hongersnood in Ethiopië. Het concert werd wereldwijd uitgezonden. Queen zette het stadion op zijn kop, mede omdat de geluidsman stiekem het geluid harder had gezet voor hun optreden.
In het A-kwartier was het onrustig. Door overlast van onder meer drugsverslaafden (bijwerking van de raamprostitutie) ontstond er steeds meer weerstand vanuit de bewoners tegen de prostitutie in de wijk. En daarom werd op 14 mei 1985 de buurtvereniging opgericht. Vandaag de dag is het uitstekend toeven in de wijk, de (zichtbare) prostitutie is verdwenen, al zijn er nog wel wat rotte appeltjes in de nasleep van de 'schoonmaak' van de buurt. De horeca en middenstand tieren er welig en er is een gevarieerd cultureel aanbod aan activiteiten.
En ik? In 1985 had ik verkering met Willem, woonde ik met mijn anti-autoritair opgevoede hond Jodocus in de Tuinstraat en werkte ik in De Kleine Johannes. Een vegetarisch restaurant in de Oude Kijk, waar ik de kunst van het bladerdeeg en parfait maken leerde van gepassioneerde, maar ietwat autistische chef Arnold. Ik herinner me nog de gefrituurde oesterzwammen in bierbeslag met tamari. Yummie. Hoe ik mijn 30ste verjaardag vierde? Geen idee! Veertig jaar terug is heel ver weg…
40 jaar Buurtvereniging Het A-Kwartier
tekst: Geeske Bakker
Aeen vereniging die veel heeft gebracht
ls ik in november 2022 in Groningen voor het eerst mijn nieuwe huis binnenloop, ligt er op de deurmat een opvallend mooi krantje: de Akrant van de buurtvereniging het A-Kwartier die ik me nog herinner uit de tijd vóór ik in 1988 uit Groningen vertrok. Niet dat ik destijds in het A-Kwartier woonde, maar deze vereniging trok in de hele stad nogal de aandacht. Bestond die vereniging nog? En ook dat krantje? Dan zouden beide al ongeveer 40 jaar oud zijn!
Ik herinner me ook waarméé de vereniging destijds zoveel aandacht trok: het verzet tegen de heroïneprostitutie, die in de zomer van 1984 plotseling opdook in de Noorderhaven, de oudste havenbuurt van de stad Groningen. Prostitutie kende men hier al van oudsher, maar dit was van een andere orde. De Hoge en Lage der A bleken een uitgelezen locatie voor een tippelzone. De drugshandel en de rondjes-rijdende rijdende hoerenlopers nam, mét de populariteit van de tippelzone al gauw in snel tempo toe, net als de bijbehorende overlast. De aanvankelijk overrompelde buurtbewoners keken eerst de kat uit de boom, maar toen bleek dat de tippelzone zich echt in de buurt aan het nestelen was, besloot een
kleine groep buurtbewoners, in één van de tot woonheden omgebouwde vroegere pakhuizen aan het Hoge der A, actie te ondernemen.
Op 14 mei 1985 besluiten ze tot de oprichting van de buurtvereniging Het A-Kwartier, op 11 juni laten ze de statuten notarieel vastleggen en meteen daarna zorgen ze voor de huis-aan-huis verspreiding van een uitnodiging voor de oprichtingsbijeenkomst d.d. 19 juni in Het Tehuis (pagina links).
De zaal zit vol. Nog dezelfde avond telt de vereniging tachtig betalende leden. Deze vliegende start wordt op 28 augustus gevierd met een spetterend feest op en aan het water van de A, een paar dagen later gevolgd door een blokkade van de A-brug:
'HOERERIJDERS ROT OP' staat op het spandoek. De plaatselijke pers bericht hier uitvoerig over en nog in 1985 brengt de vereniging de eerste twee nummers uit van de buurtkrant die moet gaan zorgen voor samenhang in de buurt en die al snel de A-krant wordt gedoopt. Net als de buurtvereniging bestaat deze dus veertig jaar.
Veertig jaar! Veel van de buurtverenigingen van destijds zijn al ter ziele en buurtkranten van 40 jaar oud zijn een nog grotere zeldzaamheid. Wat verklaart dit succes? Ik spreek hierover met drie van de zeven oprichters: Hans Imelman, Ger Euwals en Warmolt Brouwer, die alle drie jarenlang verschillende functies binnen
• boven: blokkade A-brug in 1985
• onder: protest in de gemeenteraad in 1992
• links: de eerste A-krant, 1985
de vereniging vervulden en ook nu nog regelmatig op bijeenkomsten van de vereniging te vinden zijn.
De strijd tegen de overlast van de heroïne-prostitutie, waar ook ik de buurtvereniging meteen mee associeerde, heeft volgens hen altijd te veel aandacht gekregen. Niet alleen bij de oprichting, maar ook later toen de problematiek rond de overlast veel taaier en ingewikkelder bleek dan ze aanvankelijk hadden ingeschat, waardoor die tippelaarsters de vereniging en vooral het bestuur jarenlang aardig bezig zouden houden. Zo vroeg de toenmalige voorzitter Fleur Woudstra in 1992 aandacht voor de dreigende onleefbaarheid van het A-kwartier op de regionale zender Oog en zelfs in het landelijk uitgezonden programma '2 Vandaag'. Volgens Hans, Ger en Warmolt deed ze dat met verve, wat natuurlijk positief op de vereniging afstraalde, maar met het succes van de vereniging had dat weinig te maken.
• boven: het eerste bestuur: Margriet van Rens, Hans Imelman, Ger Euwals en Anneke van Gelder, 1985
• De Oude Drogisterij, Lage der A
De vraag blijft: wat dan wel? 'De Drie' denken dat het van belang was dat ze destijds bewust niet kozen voor de oprichting van een actiegroep, wat voor de hand had gelegen, maar voor een buurtvereniging. Met betalende leden, een door de leden gekozen bestuur (vijf gulden per jaar voor één persoon, tien voor een gezin), formeel vastgelegde statuten en met werkgroepen. Een buurtvereniging die zou kunnen uitgroeien tot een volwaardige, erkende gesprekspartner van de gemeente. En ook niet onbelangrijk: gesubsidieerd, wat het mogelijk maakte de op te richten buurtkrant niet alleen onder de leden te verspreiden, maar huis aan huis in de hele buurt. En daarnaast, dankzij de inzet van Hans Imelman, de mogelijkheid een buurthuis te 'runnen': de Oude Drogisterij aan de Lage der A. Niet alleen bestemd voor vergaderingen van het
bestuur, de werkgroepen en de redactie van de Akrant, maar ook al snel in gebruik als feestlocatie voor onder meer de goed bezochte maandelijkse buurt- en jaarlijkse nieuwjaarborrel.
Als succesfactoren noemen de heren ook de grote continuïteit binnen het bestuur, de werkgroepen en de redactie van de krant. Ze benadrukken dat ze bepaald niet de enigen zijn geweest met een jarenlange staat van dienst. Zo nam Margriet Ferwerda 27 jaar lang, vanaf de oprichting tot haar overlijden in 2012, de vormgeving/productie van de A-krant voor haar rekening, regelde daarvan de distributie en zat namens de A-krant in het verenigingsbestuur. Deze veel voorkomende jarenlange betrokkenheid zorgde voor de opbouw van de nodige kennis en ervaring binnen de vereniging, wat van groot belang bleek voor de levensvatbaarheid van de vereniging en een succesvolle inbreng in het driemaandelijkse overleg met de gemeente (het 3MO).
• verkrotting en nieuwe invulling naast elkaar: Hoge der A, 1984 foto: Toos Bruins
• sloop achterzijde Hoge der A 19/20, 1985 foto: Han Santing
Met het graven van het Eemskanaal van Groningen naar Delfzijl was er rond 1870 vanuit Stad een veel snellere vaarroute naar zee ontstaan dan die via het Reitdiep. Wel bleef de Noorderhaven met zijn 17de eeuwse, en hier en daar nog middeleeuwse karakter nog bestaan, maar de nodige nieuwe woonhuizen, pakhuizen en bedrijfspanden kwamen voortaan aan de Oosterhaven. De grote herenhuizen en pakhuizen aan weerszijden van de A, de Hoge
• boven: stadswandeling o.l.v. Warmolt Brouwer in de tuin van het Mepschengasthuis, eind jaren 90
• omslag A-krant met illustratie van Geertje van der Zijpp
der A en de Lage der A, en aan de Noorderhaven, zouden uiteindelijk in verval raken. De meeste monumentale woonhuizen bleven bewoond, maar het onderhoud van vooral de grote monumentale panden was te kostbaar en verkrotting dreigde.
Het begin van de jaren '70 was funest voor het voortbestaan van bewoning en bedrijfsleven in de buurt. Jongere bewoners trokken naar de nieuwe wijken en de nijverheid die in de wijk ooit zo floreerde (waaronder veel kleine textielfabrieken) moest het afleggen tegen de steeds sterker wordende concurrentie uit het buitenland. De genadeklap was het einde van de groothandel in huishoudelijke artikelen Adriani. Het bedrijf had tientallen panden in het A-kwartier die leeg kwamen te staan en verkommerden. Veel van de panden werden gekraakt.
Eind jaren zeventig kroop het tegenwoordige A-kwartier langzaam uit het diepe dal. Warmolt Brouwer is één van de buurtbewoners die zich als eersten de treurige staat van de vroegere trotse, statige bebouwing aantrok. Deze bewoners nemen het initiatief voor de uitvoering van verschillende particuliere restauratie- en renovatieprojecten, terwijl de gemeente en woningcorporaties het bouwbeleid voor de buurt met name richten op de voormalige pakhuizen. De meeste worden met subsidie verbouwd tot zogenaamde 'HAT-eenheden' (Huisvesting Alleenstaanden en Tweepersoonshuishoudens) en daarnaast komen er ateliers voor kunstenaars. De buurtbewoners hebben weer reden om trots te zijn op hun buurt!
Tijdens de oprichtingsbijenkomst van de buurtvereniging in 1985 vertelt Warmolt Brouwer enthousiast over de rijke geschiedenis van het A-kwartier en laat het interessante (oude) beeldmateriaal
zien dat hij daarover heeft verzameld. Veel van de aanwezigen zullen trouwe lezers worden van zijn cultuurhistorische rubriek, Onze Buurt, die tussen 1985 en 2000 in de A-Krant verschijnt. Kortom: het A-kwartier zélf nodigt uit met elkaar een aantrekkelijke gezellige woonomgeving te creëren.
De dag na mijn gesprek met 'De Drie', keer ik terug naar het hier en nu: er ligt een opdracht om op tijd een artikel voor de A-krant af te ronden. Tijdens het schrijven, kom ik erachter dat ik met de antwoorden van De Drie nog niet echt greep heb gekregen op de verklaring voor het succes van de buurtvereniging. Er lijkt iets wezenlijks te ontbreken en dus besluit ik naar het Groninger archief te gaan, waar ik op aanraden van de huidige vormgever van de A-krant, Han Santing , die dat werk ook al weer ruim 12 jaar doet, eerder ben geweest. Hier liggen alle veertig jaargangen van de A-krant. Let wel: elk jaar kent vier nummers en daarnaast zijn er speciale uitgaven van de buurtvereniging: Een schat aan informatie.
• feest t.g.v. derde lustrum in de Grunneger Sproak, 2000
Voor ik dit plan kan uitvoeren, ontvang ik een handgeschreven brief van Ger Euwals. Hij had nog over mijn vraag nagedacht, was net als ik tot de conclusie gekomen dat we eigenlijk de vorige avond nog niet tot een duidelijk antwoord op mijn vraag waren gekomen en hij wilde daar graag nog een keer op terugkomen. Al meteen aan het begin van onze vervolgafspraak legt Ger uit wat er volgens hem is vergeten: het 'plezier'. Dat was - en is - volgens hem zelfs de essentie, de grondslag van het succes van de vereniging. Niet alleen het plezier van de talloze feesten, buurtborrels, gezamenlijke maaltijden, fiets- en boottochtjes naar Garnwerd en Zoutkamp. Maar ook het plezier om samen iets bij de gemeente voor elkaar te krijgen, in het organiseren, in het samen beleven, in het leren kennen van de buren, in het maken van nieuwe vrienden, in het ontdekken van gezamenlijke belangen, in het overleg met de gemeente, plezierig en constructief (maar ook wel eens juist helemaal niet, wat dan juist weer leidde tot verbroedering binnen de vereniging: wij tegen hen!). Bij de voordeur vat hij het nog even samen: "De buurtvereniging heeft mij veel gebracht".
De illustraties bij dit artikel komen uit het boek '25 jaar buurtvereniging Het A-Kwartier' uit 2010. Dit boek is digitaal te zien op https://issuu.com/hansanting/docs/boek_25_jaar_issuuversie2
met werk van beeldend kunstenaar Annuska 't Hart
geopend op afspraak en iedere zaterdag van 13.00 tot 17.00 uur
Visserstraat 40 Juni, juli elke zaterdag- en zondagmiddag van 13.00-17.30 uur.
3 augustus - 14 september gasten: Josée Wissink (beelden) en Rix Wierenga (werk op papier)
UNIVERSITEITSMUSEUM
Oude Kijk in 't Jatstraat 7a
Dinsdag t/m zaterdag
11.00-17.00 uur
Zondag 12.00-17.00 uur
Brainstorm: The Human Brain & Research in Groningen Hersenonderzoek toen en nu met het baanbrekend onderzoek van de Groningse hersenwetenschappers Marie-José van Tol en Iris Sommer.
Verstrengelde Verhalen: Wetenschap en Kolonialisme in de Collectie van Petrus Camper De koloniale geschiedenis van de universiteitscollectie aan de hand van de nalatenschap van wetenschapper Petrus Camper (1722–1789).
WALTER'S BOOKSHOP
Oude Kijk in 't Jatstraat 10 Godert Walter organiseert ongeveer eens in de twee maanden een Nederlands, Engels en Duits Leescafé in Walter’s Bookshop: 23 juni Engels: Julian BarnesElizabeth Finch
Datum volgt.
Nederlands: Detlev van HeestDe resten van een mens info@godertwalter.nl.
DER Aa-THEATER
A-kerkstraat 11
21 juni: Drag me to the A Een feest van lef, liefde en lokaal. 15 queens uit Groningen brengen hun meest iconische looks, lip-syncs en liveshows met Lola Lasagne als host.
Aanvang: 16.00 (eindtijd: 19.00) Gratis toegang
17 augustus TakeRoot presents: Melissa Carper
Van schoolorkest tot familieband, de Amerikaanse bassiste ontdekte al vroeg de liefde voor rootsmuziek. Haar stijl: rauw, speels en doorleefd.
Aanvang: 20.30 uur
Entree: €14,50
Kaartverkoop: SPOT Groningen
30 augustus: Jack Botts
Surf-folk met een open hart en een heldere blik op het alledaagse.
Aanvang: 20.00 uur
Entree: €17,50
Kaartverkoop: SPOT Groningen
Ontdek de Akerk in de zomer! Entree slechts €2,00.
28 juni t/m 17 augustus: Groningse draden van het slavernijverleden De manifestatie Bitterzoet Erfgoed besteedde in 2022 aandacht aan het slavernijverleden van de stad en provincie Groningen. In de Akerk werd, in opdracht van Groninger Kerken, een groot wandkleed gemaakt door 400 vrijwilligers. Het ontwerp is van kunstenaar Hedy
Tjin en verbeeldt de sporen van het slavernijverleden. Deze zomer keert het wandkleed terug in de Akerk.
5 juli
Keti Koti Groningen Festival Bereid je voor op een dag- en avondvullend programma vol muziek, cultuur en exotisch eten! Tijdens het avondprogramma treden op DJ Rasbas, DJ Marcel, Sometimes en Sabroso.
29 juni: 15.00 uur
Luthers Bach Ensemble 'Bach op zondagmiddag'
• Concert voor 2 orgels & orkest C-groot BWV 1061
• Sinfonia & deel 1 van cantate 'Geist und Seele wird verwirret' BWV 3
• Concert voorklavecimbel en orkest f-klein BWV 1056
• Cantate Herr, wie du willt, so schicks mit mir BWV 73
MONUMENTENDAG
13/14 september
De kerk staat midden in het stadsleven. Wat in haar roemruchte historie buiten de muren gebeurde, is vaak nog terug te zien in de kerk. De Akerk is meer dan een architectuur- of kunsthistorisch monument. Ze biedt onderdak aan ontelbare geschiedenissen.
MUSEUMNACHT
20 september
Voor het negende jaar op rij openen de musea in Groningen hun deuren voor een onvergetelijke avond vol kunst, cultuur en gezelligheid.
AKERK
80 jaar in het A-Kwartier
tekst: Klaas van der Meulen | foto's: Han Santing
John Veldkamp
ls ik na anderhalf uur praten vertrek en John vraag hoe hij tegen het A-Kwartier aankijkt, zegt hij beslist: "Ik ga hier niet weg. Ik blijf hier, hier liggen mijn roots." We hebben een prettig gesprek tussen antieke kasten en moderne vitrines gevuld met porselein. Nieuwsgierig ga ik op zoek naar wie John Veldkamp is, hoe hij het A-kwartier ervaart en welke veranderingen hij heeft meegemaakt.
Nooit eerder zag ik bij een particulier zo'n interessante verzameling porselein en keramiek. John Veldkamp (1945) is een kenner en verzamelaar. Hij werd geboren in de Hoekstraat, op nummer zeven (foto links), het achterhuis van een pand aan Noorderhaven. "Ik heb daar tot mijn derde gewoond. Daarna gingen we naar Indonesië waar mijn vader een functie had bij de belastingdienst. Wij keerden terug in 1955."
"Veel van mijn familie woonde in het A-Kwartier of er vlakbij. In 1979 betrok ik een winkel in de Oude Kijk in 't Jatstraat op nummer 30, een winkel in design en woonaccessoires (John John's). Dat heb ik tot 2009 gedaan. Na een uitstapje naar Boterdiep, kwam ik hier aan Visserstraat 11 terecht. Ja, ik had geluk met aan- en verkoop van onroerend goed. Ik kocht het huis van mijn huidige overbuurvrouw Esther. Een paar jaar geleden heb ik de gevel nog vernieuwd. Vroeger was dit vermoedelijk een showroom of kantoor en heel vroeger de drankenopslag van Jos Beeres. De basis van dit huis is zeventiendeeeuws."
Als we zitten te praten vliegen de namen Alessi, Rosenthal, Mendini, Kort, Nymphenburg over de tafel als zoetigheden bij een paasbrunch. Tegenover mij zit een connaisseur. "Door die winkel ontwikkelde ik mijn interesse voor porselein en begon ik met verzamelen. Na sluiting van de winkel ging ik natuurlijk door. Zo bouwde ik een grote kennis op van porselein en keramiek die bij andere deskundigen werd opgemerkt."
John John's, 1985 (foto: Hans Kraus, coll. Gron. Archieven)
"In 2019 bestond het Groninger Museum 25 jaar en werd ik gevraagd een tentoonstelling te maken. Het ging om oude en nieuwe keramiek. De naam van de tentoonstelling: Pronkjewails, Design from Past and Present. Ik kreeg de vrije hand om een expositie in te richten en benaderde hiervoor verscheidene particulieren. Mijn verzoek om uit de hele collectie van het Groninger Museum te kunnen putten werd gehonoreerd."
Artikelen en foto's uit het Groninger Museum Magazine tonen aan dat Veldkamp bijzonder bedreven was in het opzetten van speelse combinaties. Hij maakte een soort stillevens van interessante porseleinen en glazen objecten die hij betrok van particuliere verzamelaars of uit het bijna onuitputtelijke depot van het museum. "Mijn kennis en ervaring kwam me hierbij goed van pas, ik kende namelijk de specifieke Memphis- en Mendini-verzamelaars. Het werd een heel mooie tentoonstelling die niet één maar, vanwege corona, wel drie jaar duurde. Daarna kwam er nog een tentoonstelling met porselein van Nymphenburg."
We keren weer terug naar het A-kwartier. Veldkamp: "Ja, er kwamen grote veranderingen in het straatbeeld. Niet langer worden de bovenwoningen bewoond door de eigenaren van de winkels eronder, woningen werden gesplitst in kleinere eenheden voor studenten. De kassa ging rinkelen. Kleinere middenstandszaken als bakkers, slagers, groentewinkels,
foto's: Arjan Verschoor
een schortenwinkel, verdwenen. Voor een groot deel werden de problemen veroorzaakt door gemeentelijk beleid dat toestond dat woningen werden gesplitst en er lelijke optoppingen werden toegestaan, het ziet er niet uit!. Huisjesmelkers verhinderen dat gezinnen de woningen kunnen betrekken, het is één en al studentenkamers geworden. Voor 65m² wordt nu rustig €1.500,- gevraagd. Een schande! Beleggers nemen het woningaanbod over. Nieuw trappetje erin en splitsen maar, weer een nieuwe kamer."
"Bij tijden ervaren we hier veel lawaaioverlast door studenten. Elk jaar is er weer een nieuwe lichting die het niet zo nauw neemt met gewone fatsoens- en gedragsregels. Maar ik moet zeggen dat verhuurder Lefier adequaat reageert op onze klachten, die spreekt de kamerbewoners aan en dan is het weer een tijd goed."
"Daarnaast loop je tegen allerlei rare gemeentelijke regelgeving aan. Bij de vernieuwing van de voorgevel was er gezeur over de glaskleur en de glans van de verfkleuren. Ook over het gemeentelijke parkeerbeleid ben ik minder tevreden. Zelf heb ik geen auto en heb dus geen parkeervergunning nodig. Maar hier binnen de Diepenring kom ik ook niet in aanmerking voor een bezoekersvergunning. Betalen mijn bezoekers een vermogen aan dure parkeerplekken! Iemand uitnodigen om een avond te komen eten kost al snel €22,50. Dat is niet bepaald vriendelijk, toch? Als je klaagt, krijg je adviezen van parkeerbeheer die niet kloppen."
"Aan de andere kant: de wijk heeft hier ook iets van een dorp met fijne burenhulp. Nu ik slecht ter been ben, zijn mijn overburen zo vriendelijk de vuilniszak voor mij weg te brengen. Ook is er binnenkort een door studenten georganiseerde buurtborrel op straat. Ondertussen zijn er bewoners van een studentenhuis die iets voor de buurt willen doen en gratis hulp aanbieden voor mensen die wat hulp kunnen gebruiken. Ik kreeg daar een briefje over met telefoonnummer en foto's. Ik was zeer verbaasd over deze vorm van nabuurschap en vind het bijzonder leuk."
Dat wonen in de Visserstraat een combinatie van plussen en minnen is, blijkt wanneer Veldkamp aan het eind van ons gesprek luid en duidelijk zegt: "Ik ga hier niet weg. Ik blijf hier, hier liggen mijn roots."
en kinderkapper was er nog niet in Groningen. En speciaalzaken in kinderkleding moet je hier met een lantaarntje zoeken. Laat staan tweedehands kinderkleding. Dat is een gat in de markt, dacht Sharon Hofland. In het westen, waar ze vandaan komt, had ze voorbeelden gezien van hoe zij het in Groningen zou willen vormgeven en combineren: kleding, kapper en ook nog eens een café in één zaak.
"Dit concept miste ik in Groningen en ik had de stiekeme hoop dat iemand anders het zou doen. Ik was al vijf jaar bewust thuis met de kinderen en dacht altijd, mijn tijd van ondernemen komt wel." Sharon komt uit Schagen en had veel vrienden in Amsterdam, waar kinderkappers en inbrengwinkels voor kinderkleding wel voorkomen. "In gewone kapsalons heb je veel harde geluiden. Kinderen worden vaak tussendoor even geholpen en moeten dan in een grote saaie stoel stilzitten. Dan zit er een mevrouw met zilverfolie in het haar naast je en mag je daar niet eens naar kijken."
Vijf jaar geleden verhuisde ze naar Groningen, omdat zij en haar partner het een leuke stad vinden.
Bewust thuis
Met haar achtergrond in de mode, ze heeft Modevakschool gedaan, was de keuze voor kleding logisch. "Ik heb achter de naaimachine gezeten, maar ook design gedaan achter de computer. Daarna ben ik bij een vriendin in haar kledingzaak gaan werken. Daar deed ik inkoop en visual merchandise, het inruimen van de winkel, de creatieve kant." Eenmaal in Groningen bleef Sharon in eerste instantie thuis voor de twee kinderen.
Ze bleek niet de enige ouder in Stad die het gemis aan een speciaalzaak ervoer. "Dit pand aan de Oude Kijk 60 stond al een tijdje leeg. Een vriendin zei: 'Kijken kan geen kwaad'.
Mijn kinderen gaan niet naar de opvang en we kregen het rond om de onderneming toch op te starten, zonder concessies te doen aan de bewuste keuze van thuis houden."
Knipvergunning
Toen Sharon het pand eenmaal had bekeken, liet het haar niet meer los. Ze moest er iets mee. In februari 2024 tekende ze het contract, maar het duurde nog tot oktober voor de winkel open kon. "Omdat er geknipt word, was er een speciale vergunning nodig. Ook al was het maar een klein onderdeel van mijn concept, moest ik toch de vergunningprocedure doorlopen. Door de ruimte in tweeën te delen, komt het concept van winkel, kapper en horeca in één goed tot zijn recht. Voorin hangt de kleding, in het midden is de koffiebar en achterin de kapper." De zaak is ingericht met voornamelijk tweedehands spullen. Zo komen de kappersstoelen in de vorm van autootjes van Marktplaats. Sharon maakte er een dagje uit van om in het hele land de inboedel bij elkaar te sprokkelen.
Parels op maat
De loop zit er al aardig op, maar het kan altijd beter. "Veel mensen zijn nog niet toe aan tweedehands kopen, maar zien hier dat het toch kan, fris en netjes. Tweedehands gaat niet automatisch samen met smoezelig. Ik ben heel selectief met wat ik inneem. Dat selecteer ik ter plekke, pik de parels er uit en de rest gaat mee terug." De kleding hangt op maat, jongens en meisjes door elkaar van maat 50 tot 176. Ook verkoopt ze tweedehands speelgoed, boeken, poppenwagens en dito huizen. Wat nieuw houten speelgoed om kinderen te stimuleren naar buiten te gaan. "Dingen die ik nieuw inkoop vind ik zelf leuk. De ingebrachte kleding is niet per definitie mijn smaak."
Hobbelzwaan en hinkelblok
De kappersstoelen in haar zaak verhuurt ze. Op aanraden van de kapper heeft ze houten speelgoed gekocht voor de kinderen om vast te houden tijdens het knippen. "We nemen echt de tijd voor de kinderen. Dit is ontzettend belangrijk voor kindjes die het toch wat spannend vinden. Er is tijd om rustig te wennen aan bijv. de tondeuse zodat ze geen angst ontwikkelen voor de kapper." Kinderen mogen rennen en geluid maken, moeders kunnen voeden en er is ruimte om je kind te verschonen. Er is een hobbelzwaan en een hinkelblok. En niet onbelangrijk, een toilet. Maar ook een bankje buiten voor, hoe cliché, de vaders, of
gewoon een lekkere kop koffie in de zon.
Sharon is blij met hoe het nu al loopt en wijdt dit mede aan de locatie.
"Het is een goede plek, omdat er veel verkeer is en omdat je hier je fiets nog kwijt kunt. Bijvoorbeeld de Zwanestraat zou geen goede plek zijn. Ouders die in de stad wonen, komen met de fiets."
Ze ziet groei in zowel het aantal klanten, de inbreng en de omzet.
Soms is het al zo druk dat er eigenlijk iemand bij moet…
Grote Kromme Elleboog 8
telefoon 050 31 88 451 www.leuklekker.nl
De culinaire cadeaushop
40 jaar A-kwartier
tekst: Hans van de Sande
Die titel geldt welbeschouwd alleen de naam. Daarvoor heetten we Buurtvereniging Centrum Noord-West en daarvoor vast wel weer anders. Hoe lang bestaat de buurt, die we nu 40 jaar het A-kwartier noemen eigenlijk? Die buurt is de kern geweest van waaruit het oude Groningen is ontstaan. Tussen de Hondsrug, waarover tegenwoordig de Herestraat en de Oude Boteringestraat loopt, en de A, lag een gebied waar men leefde en werkte en dat in 1044 voor het eerst genoemd wordt in een oorkonde. Uit bodemvondsten blijkt dat het gebied zeker sinds 300 permanent bewoond was. Het A-kwartier bestaat dus al meer dan 1600 jaar en waar praten we dan over met die veertig jaar? Het is dus eerder veertig maal veertig!
De zaak waar de titel naar verwijst is dat het veertig jaar geleden in de hoofden van een aantal buurtbewoners opkwam om een buurtvereniging met bijbehorend buurtblad uit de grond te stampen en het is een heuglijk feit dat die vereniging nog steeds bestaat. Goed gestampt! Ook andere verenigingen, bijvoorbeeld het huwelijk, hebben dit soort herdenkingsmomenten: koper voor 12 ½, zilver voor 25, robijn voor 40 jaar en goud voor de vereniging die de vijftig haalt.
Dit soort jubilea wordt vaak gevierd na een bepaald tijdsverloop. Bij de Romeinen heette dat een Lustrum, een plechtigheid om de smetten van de afgelopen vijf jaar te reinigen. De Joden hadden iets dergelijks, maar omdat in hun traditie het getal zeven een grote rol speelde, en wellicht ook omdat ze wat zuiniger waren, deden ze het na zeven maal zeven jaar, maar dan ook goed. Elke negenenveertig jaar werd een jubeljaar ingesteld en met hoorngeschal (Jovel) werd aangekondigd dat het land een jaar braak moest liggen en alle schulden kwijtgescholden werden. Misschien een nuttige traditie om weer in te stellen? Hoe dat ook zij, in de oudheid werd er heel wat afgejubeld en gegeven de harde levensvoorwaarden was het geen wonder dat men blij was het allemaal overleefd te hebben.
Er is dus wel iets voor te zeggen dat we het achtste lustrum vieren, al is het alleen al dat we van tijd tot tijd een feestje willen bouwen. De mens zit zo in elkaar dat we eigenlijk toch wel een soort excuus moeten hebben om iets te vieren. Maar waar komt dat 'vieren' eigenlijk vandaan? Heeft dat iets met vier, en dus ook met veertig te maken? Nou, nee. Het is een Middeleeuws woord in de Christelijk-Joodse traditie voor de herdenking van iets bijzonders. Het Latijnse woord 'feria' betekent rustdag, je laat de normaal zo strak
gespannen levenslijn van werken en bidden (ora et labora) even vieren. Zo vieren we Hemelvaartsdag veertig dagen na Pasen, dat op zijn beurt weer het einde van de veertig dagen vastentijd markeert. In de Islam, die sterk door het Joodse geloof is geïnspireerd, kennen we ook een vastentijd en zie: ook die Ramadan duurt veertig dagen en eindigt met een feest: het Suikerfeest.
In onze bijbel, en dus ook in de Joodse Torah, komt het getal veertig vaak voor. Zo duurde de zondvloed veertig dagen en moest Noach nog eens veertig dagen wachten voor hij uit de ark het drooggevallen land mocht betreden. Mozes kreeg de stenen tafelen van de wet (De tien geboden) na veertig dagen op de Sinai te hebben doorgebracht en zo zijn er nog vele perioden van veertig dagen of veertig jaar te vinden in het Boek der Boeken. In het algemeen is na de veertig dagen te verwachten dat er een reiniging plaatsvind en omdat veertig in het Frans 'quarante' is, noemen we zo'n zuiveringsperiode 'quarantaine', oftewel 'veertigdaagse'. De voorzorg tegen besmettelijke ziekten heeft dus een bijbelse oorsprong. Dat wij nu ons veertigjarig jubileum vieren betekent daarmee ook dat we gezuiverd zijn van mogelijke ziekten en ander ongemak. Een prettige gedachte!
Omdat volgens een bekend gezegde het leven bij veertig begint, hebben we nog heel wat te verwachten. In feite zijn mensen, als ze veertig worden, op de helft van hun aardse bestaan en tevens vaak op het toppunt. Ook dat kan van onze vereniging gezegd worden.
Onder de bekwame leiding van een zeer actief bestuur groeit en bloeit de club als nooit tevoren en we verwachten niet dat het binnenkort achteruit zal gaan. Bij de mens is dat toch wel wat anders dan bij verenigingen.
Dat wordt fraai uitgedrukt in de vroeger zo populaire prenten van de ouderdoms-trappen (illustratie boven). Het hoogtepunt is hier vaak de vijftigjarige leeftijd, maar vanaf je veertigste kan gezegd worden dat je 'in de kracht van je leven' bent.
Omdat een vereniging zoals de onze, anders dan de mens, geen voorspelbaar einde heeft, kunnen we ons vleien met de hoop dat de kracht van ons verenigingsleven heel lang zal duren en we nog vele lustra zullen vieren. De oudste sociëteit van Groningen bestaat 250 jaar en viert dit jaar dus haar 50e lustrum. Het A-kwartier kan dus nog even vooruit!
Wat mensen betreft: er zijn nogal wat bekende mensen, vaak uit levensgebieden waarin de doping niet geschuwd wordt, die op hun veertigste het tijdelijke met het eeuwige verwisselden. Ik noem er enkele: John Coltrane, Fausto Coppi, Herbert Hoover, Franz Kafka, John Lennon, Edgar Allan Poe, Jim Reeves en Stadhouder Willem IV.
Ook blijkt de magie van het getal veertig uit het feit dat een onevenredig groot deel van de wolkenkrabbers 40 verdiepingen heeft. Een mooi voorbeeld ervan is de wolkenkrabber op, toevalligerwijze, 40 Wall Street, beter bekend als Trump Building. Zou hij hiermee willen suggereren in de kracht van zijn leven te zijn?
In Engeland was het vanaf de middeleeuwen een vereiste om te kunnen stemmen dat men land bezat dat tenminste 40 shillings pacht opbracht. Dat duurde van 1430 tot 1918, toen het algemeen kiesrecht werd ingevoerd. Een niet erg democratische regeling, maar als die in het Amerika van heden nog zou gelden was de bewoner van 40 Wall Street geen president geworden!
Ook in de popmuziek, een Amerikaanse uitvinding, speelde het getal 40 een rol. De oorspronkelijke Amerikaanse lijst van de meest verkochte grammofoonplaatjes was de Top 10 en vanaf 1955 de Top 100. Maar voor de popzender Veronica, U weet wel, van dat schip, kwam dat niet lekker uit. Toen rekende Joost den Draaijer uit dat je in twee uur naast de verplichte reclame nog net genoeg tijd overhield om 40 nummers te draaien. Zo ontstond in 1965 de Nederlandse top 40 en die bestaat tot de dag van vandaag.
In Amerika bestonden dergelijke lijsten dus al ver voor '40-'45. Nederland loopt in die dingen niet voorop, wat aan de Duitse dichter Heine de verzuchting ontlokte dat hij, als de trompet voor het laatste oordeel zou klinken, naar Nederland zou verhuizen, want daar gebeurde alles 40 jaar later. Iemand heeft, dit opmerkende, een lijst gemaakt van dingen die in Amerika bedacht waren en die later in Nederland nagevolgd werden. Denk aan wolkenkrabbers, Hamburgers, op straat rokende vrouwen, lobbyfirma's, glimlachen als je op de foto gaat, kopen op afbetaling, Celebrity's, Moederdag, reclame op TV, professioneel sporten, credit cards, obesitas als volksziekte, jeugdbendes, of elke dag douchen. Van zo'n 75 van dit soort verschijnselen is bepaald wanneer ze in de USA ontstonden en wanneer ze in Nederland werden ingevoerd. Het gemiddelde verschil was 33 jaar, dus Heine zat er niet zo ver naast.
Dan zijn er natuurlijk ook nog Ali Baba en de veertig rovers en alles bijeen kunnen we misschien wel stellen dat 40 de rol speelde die in het moderne Nederlands door 'tig' gespeeld wordt, namelijk een onbestemde heleboel. Dat de aldus aangeduide levensduur van de vereniging het A-kwartier zich tot onbestemd ver in de toekomst zal uitbreiden is daarmee ons aller wens geworden.
Scharen en naalden in de Visserstraat
tekst: Dick Veen | foto's: Han Santing
Lopende door de Visserstraat zie je meerdere rijks- en gemeentemonumenten en natuurlijk gasthuizen. Een straat met een rijke historie. Toch staan er ook een paar minder opvallende gebouwen. Een daarvan is Visserstraat 36, onopvallend aan de buitenkant, opvallend aan de binnenkant, althans in dit deel van de stad. Op het raam staat Ro's tattoos met daaronder Barberbrouwerij. Als je door het raam naar binnen kijkt, zie je een stoel en verderop in de zaak nog meer stoelen. Soms gaat overdag het gordijn een tijdje dicht. Dat lijkt op de dagen van weleer in deze buurt, maar maakt nieuwsgierig, dus een afspraak gemaakt voor een gesprek.
Veelzijdigheid troef
Binnen in het pand uit 1992, onder het genot van een goed kopje koffie, spreek ik Roda Friskes, de eigenaar van deze bijzondere stek.
Achterin ligt een hond me aan te kijken. Ik vraag Roda wat deze zaak behelst. Hij vertelt me dat het voorste gedeelte een tattoo shop is, het achterste deel niet alleen een herenkapper, maar ook een kappersopleiding herbergt en dat er op de leren bank een eigen kappersproducten lijn wordt uitgedacht. Dat is veel en erg ondernemend, zeg ik, en hoe is dat zo gekomen, vraag ik in één adem. Het antwoord dat Roda geeft is zeer uitgebreid en verdeel ik daarom in een paar hapklare brokken, zodat ik het voor ons allemaal een beetje overzichtelijk blijft.
Het kappersdeel
"Haren en baarden hadden in de oudheid een spirituele betekenis en werden dan ook met zorg onderhouden door middel van mesjes van koper of vuursteen. Bij de Grieken en Romeinen hoorde de eerste scheerbeurt bij het volwassen worden en in de middeleeuwen was de barbier ook een genezer. Hij verzorgde het haar, trok tanden, deed aderlatingen en verzorgde wonden. De kapperspaal, het rood, wit, blauw verwijst daar nog naar. Rood voor bloed, wit voor verband en blauw voor
aderen. Later werden de taken gescheiden en nam de populariteit van de barbier af.
Toen ik als jonge man hier in de stad kwam, was de 'barbershopwereld' juist weer aan het groeien en werd steeds populairder. Ik werkte als kapper bij een zaak aan de Westersingel in die tijd werden er weinig jongens en mannen opgeleid voor het kappersvak. Wij organiseerden toen een soort 'Idols voor barbers' en dat was een succes. Het bleek dat er wel talent was en dat er ook genoeg mannen kapper wilden worden, maar dat naar de kappersvakschool gaan niet hun voorkeur had. Ik heb toen de Barberbrouwerij opgericht, een privé school voor kappers. Dus jongens die niet naar de kappersschool wilden werden door mij opgeleid. Ik opende een eigen kapperszaak, eerst aan de Bankastraat en later hier in de Visserstraat. Ik knip hier mannen en geef hier ook les. Aan beginners leer ik het vak en gevorderden leer ik nieuwe technieken. Daarnaast geef ik ook wel demonstraties bij de kappersgroothandel. Dan knip ik op een podium met een honderdtal kappers in de zaal als toeschouwer. Allemaal erg leuk om te doen."
De tattooshop
"Tatoeëren is een sinds mensenheugenis gebruikte techniek. Ötzi de ijsman, een mummie uit 3300 v. Chr. had er al ongeveer 60 stuks. In Egypte rond 2000 v. Chr. had het een religieuze of magische betekenis en de Romeinen markeerden slaven, misdadigers of militairen ermee. In Europa moesten de Christenen het in de middeleeuwen zo nodig afkeuren en raakte het in onbruik. Gelukkig bleef het onder zeelieden wel altijd populair. Tegenwoordig is het zeer gewild en is het meer bijzonder geen tatoeage te hebben dan wel één. Inspringend op die trend, doe ik sinds een jaar of zes naast het knippen ook tatoeëren. De kapperspaal past hier prima bij. Dat doe ik, in tegenstelling tot veel vakgenoten, vóór in de zaak. Elders gebeurt dit vaak achterin, achter een muurtje en onzichtbaar voor het publiek. Ik vind dat het gezien mag worden en doe het dus in de etalage. De delen van het menselijk lichaam die door de inkt van een gravure worden voorzien zijn
zeer divers. Als er op plaatsen wordt getatoeëerd waarbij het tonen in de etalage voor ongemak zorgt sluit ik de gordijnen en doe ik de deur op slot. Ook de afbeeldingen zijn erg uiteenlopend. Ik ben niet een tatoeëer kunstenaar die verschillende zelf bedachte afbeeldingen tatoeëert. Ik ben van het strakke tekenwerk en ook heel erg geïnteresseerd in de techniek achter het zetten van een tatoeage. Vaak maken mensen zelf een schetsje, sturen die naar mij op waarna ik ze uitwerk tot een tatoeage geschikt model die ik op en in de huid kan aanbrengen. Door het gebruik van de computer is het maken van een schets veel gemakkelijker geworden."
Eigen productenlijn
"Soms knip ik de hele dag, soms is de dag gevuld met tatoeëren of lesgeven en soms doe ik alles op één dag. Af en toe zit er wat tijd tussen de werkzaamheden, dan bedenk ik producten voor een eigen productenlijn. Net zoals knippen en tatoeëren zijn ook haarverzorgingsproducten al heel oud. Er zijn mummies met door vetten en hars vastgelegde kapsels gevonden en de Romeinen gebruikten oliën en bijenwas om hun haar te laten glanzen. Dus niet zo gek dat ik bezig ben eigen shampoos, conditioner en styling producten op de markt te brengen onder de naam 'Vlitter'. De producten zelf ben ik nog aan het fine tunen, maar de verpakking is al ontworpen en wordt zodanig vormgegeven dat het door de brievenbus past. Het mag niet zo zijn dat DHL twee keer bij je aan de deur komt voor shampoo of conditioner. Als dit allemaal klaar en op de markt is, ga ik me bezig houden met kappersbenodigdheden zoals scharen en kleding. Ik heb dus nog volop te doen."
Plek en werk met geschiedenis
Visserstraat 36: hier worden werkzaamheden uitgevoerd met een rijke geschiedenis, een geschiedenis die verder teruggaat dan de monumentale panden in de straat. Een geschiedenis die het waard is om te kennen. En daarom is dit bedrijf op deze historische plek een mooie aanvulling en precies op de juiste plaats: klassiek eigentijds en eigentijds klassiek.
• in het Forum is vanaf 28 juni tot 4 januari de expositie Tattoo te zien. Eind juni is er de Tattoo Convention o.l.v. het tatoeër-fenomeen Henk Schiffmacher
• onder: ingang Visserstraat 36
Waar is dat?
jubileum A-kwartier fotospeurtocht
samenstelling & foto's: Han Santing 18 19 20 21
Gekamde vensterbanken, een Volksleesbibliotheek, die niet wit te houden muur, een vastgeketende tuin-engel, een kauwgumautomaat... Het A-kwartier zit vol met veelsoortige bezienswaardigheden, groot en klein.
Maar waar zitten ze nou precies?
De samensteller heeft een bonte collectie van 40 bijzonderheden uit onze wijk verzameld. Aan u de opdracht om ze te localiseren.
Weet u ze allemaal? Of heel veel?
Dan maakt u kans op een echte hoofdprijs: een ingelijste en gesigneerde foto van Dillen van der Molen van 50x70 met het paradepaardje van het A-kwartier: de Hoge der A. Door Dillen gevangen in het beroemde gouden licht, de foto die ook het omslag van deze A-krant siert. Er is één prijs, geen tweede of derde of zelfs maar een poedelprijs, dus bereidt u voor op een harde strijd. Hoe nauwkeuriger u de locatie omschrijft des te groter uw kans op de hoofdprijs is. Dus aarzel niet om naast de straat ook bijvoorbeeld een huisnummer te vermelden.
U kunt uw oplossing tot 15 juli insturen naar: hogedera@home.nl
We wensen u veel succes en vooral: veel plezier!
Ontdek het Reitdiepgebied aan boord van
de historische garnalenkotter ZK4
Het Visserijmuseum in Zoutkamp, Museum aan de A in Groningen en Het Groninger Landschap organiseren van mei t/m september de Beurtvaart over het Reitdiep waarin cultuur, historie en natuur worden gecombineerd. Aan boord van de meer dan honderd jaar oude garnalenkotter ZK4 maken de passagiers kennis met het Reitdiepgebied dat tot de oudste cultuurlandschappen van Europa behoort. Niet voor niets was dit unieke gebied vaak onderwerp in de schilderijen van het Groninger kunstenaarscollectief De Ploeg. Op zaterdag vaart de ZK4 van Zoutkamp naar Groningen, op zondag van Groningen naar Zoutkamp. Een taxi brengt je terug naar de opstapplaats.
Aanmelden kan via het formulier op: https://museumaandea.nl/zien-en-doen/zk4
Tijdens de vaart op de historische garnalenkotter brengt een bevlogen gids van Het Groninger Landschap de verhalen van het unieke Reitdiepgebied tot leven. Bij Garnwerd aan Zee met terras aan het idyllische Reitdiep staat 's middags een smakelijke lunch klaar. Voorafgaand of na de lunch leidt een wandeling door het historisch dorpshart de deelnemers langs de vele monumenten van het wierdedorp.
Aan het begin of einde van de dag kun je een bezoek aan het Visserijmuseum in Zoutkamp brengen.
Zaterdag van Zoutkamp naar Groningen
Ontvangst 8.45 uur
Zaterdag 24 mei
Zaterdag 5 juli
Zaterdag 26 juli
Zaterdag 23 augustus
Zaterdag 6 september
Zaterdag 20 september
Zondag van Groningen naar Zoutkamp
Ontvangst 9.30 uur
Zondag 25 mei
Zondag 6 juli (VOL)
Zondag 27 juli (VOL)
Zondag 24 augustus
Zondag 7 september
Zondag 21 september
De tocht kost inclusief koffie/thee, lunch en taxi €80 per persoon. Beschermers van Het Groninger Landschap en Vrienden van Museum aan de A krijgen €10 korting.
Aanmelden kan via het formulier op https://museumaandea.nl/zien-en-doen/zk4.
Goed om te weten: de ZK4 is niet overdekt!
Kijk voor meer informatie op www.visserijmuseum.com/activiteiten
Schnitger in de A-kerk
tekst: Tjitske Zuiderbaan
Regelmatig vullen orgeltonen de A-kerk. Vanwege zijn uitzonderlijke klank en bijzondere bouwgeschiedenis is het orgel wereldberoemd. Die klank wordt gemaakt door de dispositie, het geheel van registers, of stemmen, dat een orgel bevat. Elk register is een rij pijpen met een specifieke klankkleur en toonhoogte. Die klankkleuren kunnen van fluit tot bas tot trompetachtig klinken en dragen namen als Prestant 8', Roerfluit 4', Mixtuur IV of Trompet 8'. De organist bepaalt het klankpalet door registers aan of uit te zetten.
• Schnitger-orgel in de A-kerk (foto: Edwin Rittersma). Pagina rechts: beeltenis van Arp Schnitger (midden, zwaaiend met een papierrol) in de St. Bartholomeuskerk in Golzwarden. Onder: klaviatuur orgel A-kerk.
In 1710 brak de spits van de A-kerk af en verwoestte in zijn val een deel van het kerkgebouw, evenals een huisje dat tegen de zijkant van de kerk was aangebouwd. De beide bejaarde bewoonsters vonden hierbij de dood. Rond de puinhopen van de toren kwamen Groningers bijeen om het verlies van de toren te bewenen. Ook het oorspronkelijke orgel uit 1697 van de beroemde orgelbouwer Arp Schnitger overleefde de ramp niet.
Goede prijs/kwaliteitverhouding Schnitger (1648-1719) was een Duitse orgelbouwer die naam maakte in Groningen door zijn restauratie van het orgel in de Martinikerk. Hij stond bekend om zijn goede kwaliteit - de Stradivarius onder de orgelbouwers - relatief lage prijs en zijn snelheid van werken. De instrumenten bouwde hij samen met zijn knechten, maar hij ontwikkelde ook moderne werktechnieken. Als door de wol geverfde ondernemer wist de vakman een monopolie te verkrijgen op bouwopdrachten van vele belangrijke kerken. Dertig van zijn orgels zijn in min of meer originele staat bewaard gebleven, waarvan elf in Noord-Nederland. Groningen is de enige stad ter wereld waar maar liefst 3 orgels van deze orgelbouwer staan: in de Martinikerk, de A-kerk en de Pelstergasthuiskerk. Om het jaar vindt er in Groningen een Schnitgerfestival plaats, waarbij deze orgels dienst doen.
foto: A.J. van der Wal
Gulle katholieken
Met geld van een door het stadsbestuur opgericht fonds en ruimhartige bijdragen van katholieken, die in die tijd slechts gedoogd werden, werd de toren herbouwd. Het orgel werd vervangen door een instrument uit 1702, ook van Schnitgers hand. Al een eeuw later werd de dispositie aangepast en uitgebreid door Johannes Wilhelmus Timpe, waarbij de barokke klank plaats moest maken voor een meer eigentijds geluid. Toen Petrus van Oeckelen jaren later het orgel restaureerde, voegde hij registers toe, omdat het orgel te klein werd geacht voor de A-kerk. Vandaar dat het ook wel een Schnitger-TimpeVan Oeckelen-orgel wordt genoemd. Ook in de eerste helft van de 20e eeuw werd de dispositie meerdere malen aangepast.
Orgel opgeslagen
In de jaren 70 van de vorige eeuw was de kerk zodanig in verval geraakt dat het gebouw werd gesloten. Het orgel was toe aan een grondige restauratie, maar werd uit de kerk gehaald en opgeslagen. Door verschillende oorzaken duurde het nog tot 2008 voor de broodnodige restauratie plaatsvond. Orgelmakerij Reil ontfermde zich erover en in 2011 klonken er eindelijk weer orgelklanken in de kerk. Deze zomer is er een reeks concerten waarbij je het orgel in volle glorie kunt beluisteren.
Maandagavond concerten
aanvang: 20.00 uur
Prijs: 12,50
07/7 Peter Westerbrink
14/7 Chris Teeuwsen en Peter Westerbrink
21/7 Rien Donkersloot
28/7 Peter van der Zwaag
04/8 Stephan van de Wijgert
11/8 Agnes Luchterhandt
Zaterdagmiddag inloop orgelconcerten
aanvang: 15.30 uur Gratis
12/7 Peter Westerbrink
19/7 studenten Noordbroek Organ Academy
20/7 studenten Noordbroek Organ Academy
26/7 Job van Boven
02/8 Piet Zuidhof
09/8 Wietse Ouwejan
16/8 Dirk Dreschler
Geen cent te veel
samenstelling: Han Santing advertenties uit het oude A-kwartier, aflevering 4: Feest
• v.l.n.r. Grönneger Sproak, NvhN 19-12-1927 | Boer horloger, NvhN 31-12-1929 | Koos, vlaggen te koop en te huur, NvhN 11-12-1936 | Stibbe robes, NvhN 1-3-1915 | De Vlijt, wasserij 50 jaar, NvhN 16-11-1957 | Dijk feestartikelen, NvhN 21-05-1937 | Suikerzakje Atlanta puddingfabriek, 1961/65
HET A-KWARTIER IN DE LITERATUUR deel IV
tekst:
Hans van de Sande
In navolging van het uitroepen van de Dichter des Vaderlands ontstond in zo ongeveer alle grotere Nederlandse steden het instituut van de stadsdichter.
Ook Groningen ontkwam daar niet aan. De eerste stadsdichter was Bart FM Droog, die nu het beroep van taxichauffeur combineert met onthullende journalistiek.
Na hem, in 2005, kwam de toenmalige student Nederlands Ronald Ohlsen, die de functie met verve vervulde. Tegenwoordig werkt hij als docent aan de RuG, maar hij is ook in de literatuur nog zeer verdienstelijk bezig. Zo siert een gedicht van hem de gevel van het restaurant Brussels Lof en is hij steeds actief op Driekdag.
Onderstaand sonnet is een wat nostalgische herinnering aan zijn studententijd.
Visserstraat 23b
Natuurlijk kan niet alles eeuwig blijven zoals het is. Het wordt een oud verhaal Zo gaat het dan. Je kan er over schrijven; Niet dat dat helpt. Er komt een laatste maal
Toch ben ik er nog eens doorheen gelopen
Ik zag wat bleef en wat veranderd was Je moest nog altijd cigarettes gaan kopen
Nog altijd groeide op de stoeprand gras
Maar naast de deurpost prijkten nieuwe namen
Bij 23b stond ook weer wat
Van mijn aanwezigheid geen enkel spoor
Dat lijstje met daarop wie na mij kwamen
Verried dat ik er niets te zoeken had Ik keek nog één keer om en liep toen door
foto: Uitgeverij kleine Uil
Recept voor een kip met 40 gouden eieren
tekst: Hans van de Sande
Als U van plan was kip te eten, kunt U het beestje beter vullen,
Want U moet zeker niet vergeten, dat ook uw fantasie wil smullen.
U kookt daartoe een kip nèt gaar
In een krap pannetje met prei en ui
Een wortel, een dragontak-paar,
Een liter resultaat van regenbui,
En een bouquet garni, en na een uur
Smoort U een half pond champignons
Nog een kwartiertje mee op 't vuur.
U denkt: gekookte kip dat valt niet mee
En, zonder gouden eieren zou ze ook niet smaken
Daarom een kilo piepers koken en puree
Met een ons boter en zes eierdooiers maken.
U draait daar veertig eitjes van en bakt ze goud.
Daarmee vult u de kip en dan met saus begieten
Die ge gemaakt hebt van het vocht dat g'overhoudt
En ingekookt hebt tot een vierde liter
En waar U room en boter doorgesmolten heeft
(niet roeren en ook, voor de schift, niet koken!)
Door zo een saus lijkt 't dat Uw kipje leeft
Maar ach, voorgoed is hare levensdraad gebroken.
De A-krant is het wijkorgaan van het A-Kwartier in Groningen en wordt 4x per jaar in een oplage van 2300 exemplaten huis-aan-huis verspreid.
Advertenties kleiner dan A5 zijn altijd liggend.
Aanleveren graag kant en klaar in PDF.
Hebt u (nog) geen advertentie, dan kan onze vormgever deze tegen een bescheiden meerprijs leveren.
Dat gaat altijd in goed overleg met de adverteerder.
De nota wordt achteraf verstuurd, dus over het voorafgaande kalenderjaar.
Voor meer informatie: hetakwartier@gmail.com
t.a.v. Ella Onrust.
1/4 pagina (11,8 x 4,5 cm) ¤ 68,75
1/3 pagina (11,8 x 6,2 cm) ¤ 92,-
1/2 pagina (11,8 x 8,7 cm) ¤ 137,50
1/1 pagina (11,8 x 18 cm) ¤ 275,-
Wilt u adverteren in de A-krant?
Erratum: in de vorige A-krant stonden twee fouten. Het gedicht onderaan het in memoriam voor Henk Scholte was niet zoals werd gesuggereerd van Jean Pierre Rawie, maar van A-krantmedewerker Hans van de Sande. En in het in memoriam voor Henk Landkroon staat in de titel als sterfjaar 2024. Dat moet 2025 zijn.
Redactie:
Dick Veen, Hans van de Sande, Tjitske Zuiderbaan, Henk Sytze Meerema, Geeske Bakker, Esther Klaver (eindredactie), Han Santing (vormgeving & foto's)
Drukkerij Scholma, Groningen
Medewerkers aan dit nummer:
Eef Alkema , Klaas van der Meulen, Karlijn Donders, Lisette Halmingh, Sacha Landkroon (gedicht)
Kopij voor A-krant 2025 | 3 inzenden vóór 15 augustus 2025
