A-krant maart 2023

De A-krant is een uitgave van buurtvereniging Het A-Kwartier in Groningen en wordt vier keer per jaar in een oplage van 2300 exemplaren huis-aan-huis verspreid in de hele buurt. Bij een teveel aan kopij kan de redactie besluiten de kopij verkort, niet of in een volgend nummer te plaatsen. Ingezonden brieven worden niet anoniem geplaatst en de schrijver/ ster is verantwoordelijk voor de inhoud.

De A-krant beoogt te voldoen aan de behoefte van de lezers. De redactie schrijft en stelt de krant samen zonder rechtstreekse of zijdelingse beïnvloeding.

Leden van Het A-Kwartier ontvangen - per email - automatisch ook het A-mail bulletin met actuele informatie over ontwikkelingen en aktiviteiten.

Niet-leden kunnen zich daar voor inschrijven: stuur een email naar hetakwartier@gmail. com o.v.v. 'aanmelding A-mail bulletin'.

Nog geen lid en woon of werk je in het A-Kwartier?

Persoonlijk lidmaatschap ¤ 12,50 per jaar.

Meerpersoons-lidmaatschap ¤ 17,50 per jaar.

Informatie op de website: www.a-kwartier.nl

Buurtvereniging Het A-Kwartier

Banknummer: NL33INGB0005031398

Kamer van Koophandel: 40025343

Website: www.a-kwartier.nl

Email: hetakwartier@gmail.com

Email A-krant: Aredactie@gmail.com

Buurtpand De Oude Drogisterij

Lage der A 4: Hans Imelman, 050-3125020

Post voor Het A-Kwartier en de redactie van de A-Krant: Reitemakersrijge 18, 9711 HT Groningen

Bestuur van Het A-Kwartier:

Trinet Holtslag (voorzitter)

Klaas van der Meulen (secretaris)

Giorgio Achterbosch (penningmeester)

Marieke Kremer (e-mail en leden)

Evelien (Eef) Alkema (activiteiten)

Mark Hömmen

• Politie: 0900-8844

• Meldpunt Overlast: 050-5875885

• Wijkpost Binnenstad: voor klachten over uw woonomgeving 050-3678910

• of: www.gemeente.groningen.nl/ overlast-en-zorg-melden

Verspreiding van de A-krant: Hans Mulder, Schuitemakersstraat 7a

06-26769660 / 050-3120413; email: ormu@home.nl

Hier kunt u zich ook aanmelden als u wilt meehelpen de A-krant te bezorgen.

omslag: Gasthuisstraatje, foto: Dillen van der Molen

van de redactie

Een bloeiende buurt kan niet bestaan zonder direct betrokken bewoners. Daarvan zijn er gelukkig best veel, maar ik ga toch #konmeer introduceren. Het bestuur van de buurtvereniging doet opnieuw een beroep op u, ook voor/namens de redactie van de Akrant. Steek de handen uit de mouwen, neem de pen in de hand (berammel het toetsenbord).

Een bloeiende buurt kan niet zonder verbeelding en verbinding. Verbinding met elkaar. Verbinding van het heden met het verleden. Verbeelding van het verleden in het heden. Verbeelding met foto’s. Mooie voorbeelden daarvan in deze editie van de A-krant. De verhalen van bewoners en het talent waarmee ze deze tot leven brengen, prachtig!

Een bloeiende buurt kan niet zonder omzien naar elkaar. Een mooi citaat wat mij betreft: "Er komt altijd een moment dat ik de weg kwijt ben. Het liefst schraap ik dan alle verf van het doek, maar ik weet, er komt een opening waarmee ik verder kan. Dat is het mooiste moment." Soms moet je elkaar helpen om dat mooiste moment te creëren.

Een bloeiende buurt kan niet zonder voorjaar, en dat komt er gelukkig weer aan. Let dus ook weer op de mogelijkheid van subsidie voor geveltuintjes. De buurt kan wat meer groen goed gebruiken. Ook hier dus de handen uit de mouwen. En komt het nog goed met de groene gevel van boekhandel Van der Velde aan de Vismarkt? (HSM)

colofon

Redactie:

Dick Veen, Hans van de Sande, Tjitske Zuiderbaan, Henk Sytze Meerema (eindredactie), Han Santing (vormgeving & foto's)

Medewerkers aan dit nummer:

Trinet Holtslag, Karlijn Donders, Klaas van der Meulen, Ewa Soroka, Oscar Kamminga, Sacha Landkroon (gedicht)

Drukkerij Scholma, Bedum

Kopij voor A-krant 2023 | 2 inzenden vóór 15 mei 2023

Jochem Hamstra

Harry Arling

Oma Fransje amuseert zich uitstekend

tekst: Hans van de Sande | foto's: Han Santing

Waarschijnlijk onze oudste buurtgenoot is mevrouw de Vey Mestdagh-Canne, sinds een jaar plaatselijk ook bekend als 'oma Fransje'. We spraken haar kort na haar 95e verjaardag en het was een leerzaam gesprek. Ze heeft na bijna een eeuw leven en alle belevenissen die daarbij horen nog niets van haar jeugdige frisheid verloren. Het geheim daarvan is volgens haar: 'Nieuwsgierig blijven'. Uw verslaggever, die ook al wel wat langer meegaat, voelde zich af en toe of hij met een leuke jonge vrouw zat te praten. Dat praten gebeurde dan wel met een dictie die vijftig jaar geleden in onbruik geraakte, maar die daarvoor en ook nog wel daarna kenmerkend was voor de ontwikkelde mens: Elke letter keurig uitspreken en de woorden behandelen of ze kleine maar fijne taartjes zijn.

Fransje werd in november 1927 geboren in Malang in het toenmalige Nederlands-Indië. Het verhuizen, een vast punt in haar woelige leven, begon al gauw en in haar eerste jaren is ze zo, de bankierscarrière van haar vader volgend, de halve Indische archipel door verhuisd. Vandaar misschien dat ze vertelt: "Het plezier van mijn leven is om thuis te zijn alsof je op reis bent".

Op haar elfde was het thuisonderwijs naar het oordeel van haar moeder, die tevens haar juf was, ten einde en moest er omgekeken naar middelbaar onderwijs. Dat was in Menado, waar ze toen woonden, niet voorhanden en dus vertrokken vader, moeder en 3 dochters met verlof naar Nederland om een geschikte school te vinden. Die werd uiteindelijk gevonden, maar vader was wegens zijn werk al in april terug naar Indië gegaan. Toen de school eenmaal gevonden was werd de geplande terugkeer van haar moeder naar de gordel van smaragd onmogelijk door de Duitse inval van mei 1940. Haar vader kwam twee jaar later in een Jappenkamp terecht. Hij overleefde dat, zij het met moeite.

• boven: Fransje met baboe in Malang

• onder: het bankiershuis van de Javasche Bank in Malang, Indonesië

Na de oorlog had Fransje wel enige moeite in hem haar vader te herkennen.

Op een gegeven moment, na allerlei oorlogse en naoorlogse belevenissen ontmoette ze de man die ze vier kinderen schonk en met wie ze zestig jaar haar leven zou delen: de beginnend jurist-archivaris Jan de Vey Mestdagh. Ook hij verhuisde nogal eens omdat hij in het archivarisschap steeds hoger opklom, om uiteindelijk, in 1968, rijksarchivaris van Groningen te worden. Na zijn overlijden in 2005 bleef ze als actieve oma van vele kleinkinderen achter.

Uiteindelijk besloten haar dochter Stien en haar schoonzoon Stof de Jongh, de beneden-voorkamer van hun huis, de Drie Vlasblommen aan de Hoge der A (foto linksboven), te verbouwen tot appartement en daar verblijft Fransje nu al een aantal gelukkige jaren.

Een van haar aardiger belevenissen was op zaterdag 15 januari 2022, toen de fakkeloptocht vanwege de aardbevingen langs haar huis trok. Zij bespeurde dat als een kleine aardbeving.

Nieuwsgierig als ze altijd is trok ze de gordijnen open en zo zagen de passerende demonstranten Oma Fransje daar in een soort etalage zitten en ze zwaaiden naar haar. Ze zwaaide vriendelijk terug, applaudisseerde voor hen en algauw werd dat een zich steeds verversende oploop op haar stoep, waarbij ze haar sympathie voor de demonstratie niet onder stoelen of banken stak. Toen een van de demonstranten een eresaluut op zijn meegevoerde toeter voor haar blies, aarzelde ze niet en reageerde met een eigen muzikale respons op een op haar tafel aanwe -

zige roltoeter. Dat leidde weer tot de nodige publiciteit en zo drong oma Fransje zelfs door tot de landelijke pers en media en werd ze een van de BN-ers die onze buurt rijk is.

foto: RTV Noord

foto: RTV Noord

foto: Wikipedia

In de loop van ons gesprek van anderhalf uur kwam een groot aantal onderwerpen op de meest gezellige wijze langs en bleek dat ze door de tv en NRC zich uitstekend op de hoogte wist te houden van de actualiteit. Maar ook gaf ze haar visie op ouder worden en de dood: Niet reanimeren, klaar is klaar. Haar visie op de menselijke omgang: Wrijving geeft glans; en haar visie op opvoeding: Opvoeden is voorbeeld geven.

Ze vertelde ook veel over de verzameling Chinees porcelein die ze geërfd had en waar ze zich vanaf haar negentigste in was gaan interesseren. Inmiddels heeft ze een meer dan gewone deskundigheid op dit gebied verworven en ook aldus haar leven verrijkt. Haar zul je geen Quing voor Ming kunnen verkopen. Ook verloren we ons in het verschil in woordgebruik tussen soorten mensen. De een zegt ijskast en de ander koelkast, sommigen zeggen taartje en anderen gebakje en we werden het er over eens dat we de taartjes in de ijskast zouden zetten voor de vrienden die gezellig even bij haar komen babbelen.

We wensen deze charmante en prominente buurtbewoonster nog vele nieuwsgierige jaren en hopen dat ze nog veel interessante reizen door haar kamer zal maken.

Jochem Hamstra binge schilder

tekst: Tjitske Zuiderbaan | foto's: Han Santing

Midden in de binnenstad en toch stil. Het enige geluid dat doordringt is de regen op het zolderraam. Binnen tikt een radiator. Je kunt zien en ruiken dat er gewerkt wordt in het atelier van kunstschilder Jochem Hamstra (1962) in de A-kerkstraat bovenin het Armhuiszitten Convent (ook bekend als het Lamme Huininge Gasthuis).

"Ik ruik het niet meer, maar of het zo gezond is? Nou ja.... schilders worden meestal wel oud." Een tafel vol uitgeknepen tubes, kwasten, borstels met uitgeharde verfresten. "Met een atelierroute maken mensen hier vaak foto's van. Het is een clichébeeld."

Hij woont al jaren in Stad, maar zijn Friese tongval verraadt zijn afkomst. Stapeltjes kunstboeken op de vloer. Aan de rechte muren van de in tweeën gesplitste zolderkamer wat kleine schilderwerken. Tegen de scheidingswand een drie meter hoog schilderij, waarvan de bovenste een volmaakt schilderij, de onderste helft slechts een vage aanzet tot vervolg (foto's rechts).

Deel drie

Het zijn er twee van een drieluik. Het eerste schilderij maakte Jochem twintig jaar geleden. Van de aanslagen op forensentreinen op 11 maart 2004 in Madrid verzamelde hij krantenfoto's die hij verknipte en tot nieuwe compositie maakte. Die werkte hij uit in olieverf. Olieverf is zijn medium. Onverdund brengt hij de compositie aan, laat hem drogen, in de zomer soms een dag, in de winter langer. Het echte schilderen begint wanneer de verf stug wordt, als cement. De verf doet het werk en zo ontstaan er onverwachte, vaak welkome details. Het derde deel van het drieluik is nu aan de beurt. Zijn techniek en stijl zijn twintig jaar verder. Wellicht een mooi contrast met de vorige twee.

• rechts: het drieluik 'De Vlek van een Schreeuw' is te groot voor het atelier; op de foto rechts is ook het bovenste deel te zien.

foto: Jochem Hamstra

• boven: de 'Hoop op Zegen' was het schip van Jochems grootvader

• midden: foto van de familie Hamstra op de wal bij de Engelenvaart, jaren zestig

• onder: uit de serie 'Het Mooie Leven', gemaakt aan de hand van oude familiefoto's

Punkaffiches

Jochem groeide op in Heerenveen en deed daar consumptieve technieken (horeca) op de lts. Hij kwam terecht in het jongerenwerk van de FNV. "Ik maakte tekeningen voor het krantje, en affiches voor punkconcerten in Heerenveen. Een medewerkster wees mij op de avondacademie van Academie Vredeman de Vries in Leeuwarden. Die ben ik gaan doen." Op zijn diploma staat echter Academie Minerva. In het Herenakkoord van zijn eindexamenjaar 1989, was beslist dat al het Noordelijke kunstonderwijs naar Groningen ging.

Een mensenleven

Hij groeide op aan boord van een schip. Met het schip vervoerde zijn vader onder meer aardappelen. Totdat de gemotoriseerde vaart dat overnam. Toen werd het losse handel, oud ijzer, manufacturen. Heit werd skarrelskipper. Een leven als waternomaden, soms met zeven of acht skûtsjes bij elkaar, tot Jochem leerplichtig werd. Nog altijd trekt het water. Over zijn jeugd maakte Jochem een serie (figuratieve) schilderijen. "Het was een concept. Ik was als enige over van mijn familie en had alle foto's, daar wilde ik iets mee. Van tevoren wist ik, ik maak 52 schilderijen. Daarin verwerk ik zo veel mogelijk thema's van geboorte tot dood. Huwelijk, liefde, feesten. De foto's beslaan tachtig jaar, een mensenleven. Een mensenleven in 52 werken."

Countrynummer

Het project wijkt af van zijn normale werkwijze en stijl. "Door het gebruik van foto's heb je houvast. Bij de latere serie Inkarna-

tie werk ik meer vanuit het onderbewuste. Intuïtief ontstaan er dingen. Er komt altijd een moment dat ik de weg kwijt ben. Het liefst schraap ik dan alle verf van het doek, maar ik weet, er komt een opening waarmee ik verder kan. Dat is het mooiste moment. En waarom zou ik in één stijl werken. Iemand die rock 'n roll zingt wil misschien ook wel eens een countrynummer zingen." Al meer dan twintig jaar is Jochem zelfstandig en leeft hij van zijn werk. Een financieel onzeker bestaan, maar met veel vrijheid. "Ik ben eigen baas, heb niet veel geld nodig. Niemand kan mij zeggen hoeveel verf ik moet gebruiken, hoe druk het schilderij moet worden, of hoe leeg." Zijn werk was tot nu toe vooral in Friesland te zien. In Groningen hing hij onder meer bij Pictura en Forma Aktua. Het Groninger Museum lijkt een brug te ver. "Het museum doet veel te weinig voor lokale kunstenaars. Met een beetje geluk, mag je in die ovale tussenruimte hangen. Maar je komt niet op het officiële programma en niet op het affiche."

Ook over het verdwijnen van ateliers uit de binnenstad, maakt hij zich zorgen. "Die houden de stad levendig. Anders heb je alleen studenten, yuppen, kappers en koffietentjes."

Binge schilderen

Een tijdlang werkt hij mateloos en dan volgt er een periode van contemplatie. Een binge schilder noemt hij zichzelf. Soms overweegt hij te stoppen, dan staat de schilderkunst ver van hem af, of heeft hij even geen ideeën. Toch gaat hij ook dan elke dag naar zijn atelier. Hij leest kunstbeschouwende boeken, kijkt en denkt na over wat hij zal gaan schilderen. Of wanneer hij in series werkt, bedenkt hij hoe hij er meer progressie in kan krijgen. "Anders krijg je honderd dezelfde schilderijen." Soms grijpt hij terug op eerdere periodes in de hoop op nieuwe ideeën. "Aan Inkarnatie begon ik tien jaar geleden. Ik maakte

• rechts: twee werken uit de serie Inkarnatie

• onder: 'Zelfbeeld' (2022)

● Lokaal en enthousiast team

● Specialist in aankoop- en verkoop van woningen

● Gevalideerde taxaties

● Zekerheid, eerlijkheid & transparantie

● No Cure No Pay

Een gratis waardebepaling van uw woning of een vrijblijvend gesprek?

Altijd welkom aan de Westersingel 3!

Lana, Maaike, Norbert & Marissa

twaalf doeken van 40 bij 40 cm. Die heb ik vijf jaar weggelegd, af en toe tevoorschijn gehaald, opgehangen en naar gekeken. Ik bleef ze goed vinden en na vijf jaar ben ik er mee verder gegaan." Inmiddels zijn er tachtig Inkarnaties, vleselijke, organische voorstellingen, die thema's als tederheid en geweld verbeelden.

Blikjes

Inspiratie doet hij op in zijn omgeving. Zoals de serie Stadsfragmenten details zijn van stadsgezichten. Het hout waarop ze zijn geschilderd, haalde hij uit containers. Als stadsjutter schuimt hij de straten af, met een doos vol platgereden blikjes als stille getuige. Soms wordt hij verliefd op zijn eigen werk. "Dan vind ik het geniaal. Dan denk ik, ik moet die en die bellen, die moet meteen langskomen." Toch is hij niet altijd tevreden en verdwijnt er ook weleens wat in de vuilnisbak.

Witte Raaf

Na zijn overzichtstentoonstelling in Museum Belvédère in Heerenveen afgelopen winter, valt Jochem ietwat in een gat. Hoe nu verder? Het was zijn grootste expositie tot nu toe. Er is een mooi boek bij verschenen over zijn leven, zijn werk. Was dit dan zijn levenswerk? Is het nu klaar? Maar nee, er staat een nieuwe expositie op stapel. In oktober 2023 bij kunsthandel Peter ter Braak aan de Noorderhaven z.z. 50, samen met collega-kunstenaar en goede vriend Martin de Jong. Gaat dat zien! "Ik denk erover om een nieuwe serie te maken over de stad." Hij maakt foto's van het uitzicht uit zijn zolderraam. "Die wil ik combineren, zodat er dynamiek ontstaat in het schilderij." Al vindt hij het stadsleven niet meer wat het geweest is. Zijn favoriete café, De Witte Raaf, waar hij elke vrijdagmiddag borrelde, is gesloten. Andere kroegen veranderden van eigenaar en in sommige etablissementen is hij niet langer welkom. "Ik kan nogal aanwezig zijn wanneer ik heb gedronken."

Drinken doet hij sindsdien vooral met vrienden thuis. "Maar nu ben ik heel rustig..."

De Groninger Galerij

Portretten uit het aardbevingsgebied

4 februari - 11juni 2023

Rosalita, kom je buiten?

Ik heb nog talloze vragen te stellen. Vanaf nu aannames aannames. Men vond het op zeker moment in de vaart der volkeren noodzakelijk de haven te dempen en alle kinetische energie van het verleden te absorberen in klinkertjes klinkertjes tweebaans asfaltwegen.

DAFjes rollen van de band terwijl de stad verandert en het haar hangt op de wind te wapperen. Steeds verdraagt ze frisse tinten. De tijd, heb ik begrepen, is een niet per se samenhangend verloop van zaken, gevolgen oorzaken oorzaken haast maken voortrazen.

Wij dragen gnuivend een gezamenlijke verantwoordelijkheid en - er lopen mannen op de maan! - de tijd dringt drinkt zuipt gulzig met volle teugen de wufte jaren van de jeugd leeg; er rest nu niets dan borst vooruit met struise uitgekiende passen vooruitgaan.

Mijn rood verandert verantwoord van karmozijn in venetiaan. Het is drie blokken naar een verlaten kade drie blokken stappen naar vroeger. Jongens vragen nog altijd of ik buiten kom: aannames aannames. Ik spreek van haast en beter af zijn zonder antwoorden.

Westerkade, begin jaren zeventig, fotograaf onbekend

van het bestuur

Beste buurtgenoten - De jaarwisseling is inmiddels een tijd achter de rug en we gaan rap richting de lente. Vanuit het bestuur gelukkig slechts goede berichten. De vereniging draait volop met een gevarieerd aanbod aan activiteiten, die stuk voor stuk druk en enthousiast worden bezocht. We zien steeds meer nieuwe gezichten en gelukkig komen ook de oude bekenden nog steeds. Allerhande reportages van de activiteiten en ook de columns op de website worden goed gelezen (zie www.a-kwartier.nl ).

Op 10 maart is de voorjaars-ALV (Algemene Ledenvergadering) geweest om de leden te spreken over de gang van zaken in de vereniging en ook om ideeën mee te krijgen, de financiën goed te laten keuren en met de nieuwe statuten in te laten stemmen. Zoals eerder gezegd willen we ons dit jaar speciaal inzetten om (nog) meer buurtbewoners bij de vereniging te betrekken. We willen een beter zicht krijgen op wat er in de wijk leeft en wat de bewoners van een buurtvereniging willen.

Er wordt binnenkort kennisgemaakt met Dorien Jellema (foto rechts) van het WIJ-team, de nieuwe opbouwwerker voor de Schildersbuurt en het A-Kwartier, speciaal voor de aanpak van overlast. De volgende keer kunnen we u daar meer over vertellen.

Er is ook weer overleg met de gemeente geweest, ditmaal een groot overleg samen met de andere centrum buurtverenigingen. De oproep was om vooral te blijven melden als er zorgen zijn over buurtbewoners of wanneer overlast wordt ondervonden. Bij Meldpunt Zorg & Overlast (MPOZ) voor overlast in de breedste zin, waaronder geluidsoverlast. Slim melden is er voor meldingen over de openbare ruimte, bijvoorbeeld losliggende stoeptegels en vuil op straat. Is er sprake van een acute situatie, dan is het zaak 112 of 0800-8844 bellen.

Ook kwam het herwinnen van de openbare ruimte aan de orde. De aftrap voor de campagne 'Stoep vrij, iedereen blij' was op 31 januari. Hopelijk heeft deze al positief effect en kan de voetganger inmiddels weer goed uit de voeten. En hopelijk zijn ook al positieve effecten merkbaar van de uitbreiding van het venstertijden gebied met een

afname van zwaar verkeer in de buurt. Voorlopig wordt een bewustwordingscampagne gevoerd, later zal handhaving worden ingezet.

Activiteiten - kijk voor uitgebreide verslagen op www.a-kwartier.nl

• 17 december: Kaarsjesboottocht tijdens WinterWelVaart

Deelnemers hebben bij kaarslicht onder het genot van een glaasje kunnen genieten van de mooi verlichte boten en de vrolijke verlichting aan de wal. Daar was het een drukte van jewelste. Gelukkig kon dit festijn dit jaar weer doorgaan, wel hebben we de Kunstroute erg gemist.

• 8 januari: Nieuwjaarsborrel

De Nieuwjaarsborrel in de Oude Drogisterij werd druk bezocht. Oude bekenden, nieuwe gasten die zich aan elkaar voorstelden, veel geanimeerde gesprekken, herinneringen werden opgehaald en plannen voor de toekomst voorgekookt.

• 15 januari: Herhaling Gewelvenwandeling

Wegens groot succes was er een herhaling van de gewelvenwandeling van 27 november 2022. Ook nu was er weer grote belangstelling voor de spectaculaire blik van bovenaf op de zogenoemde 'olifantsruggen', de bolle bovenkanten van de gewelven, die onder de kerkdaken schuil gaan.

• 4 februari: Open huis voor buurtbewoners van de Stichting Monument en Materiaal met aansluitend een archeologie-lezing in het Museum aan de A. Ewa Soroka, architectuurhistoricus en al jarenlang vrijwilligster van de Stichting Monument en Materiaal heeft voor een interessante ontvangst gezorgd bij deze Stichting, gehuisvest in het eind 19e-eeuwse gebouw van een voormalige 'bewaarschool' hoek Westerbinnensingel/Verlengde Visserstraat.

foto: Han Santing

foto: Inge Bousema

foto: Mark Hömmen foto: Mark Hömmen

Er worden nu geen kindertjes meer 'bewaard', maar materialen afkomstig uit gesloopte of verbouwde monumentale panden, bestemd voor hergebruik in historische panden. Aansluitend was er nog de fascinerende lezing van Cuno Geert Koopstra bij het Museum aan de A over de archeologische opgravingen op de Grote Markt door ingenieursbureau Mug.

• 6 februari: De eerste schoonmaakactie van dit jaar - De schoonmaakploeg verzamel de zich weer om 16.30 bij de Vissersbrug en ging als altijd gewapend met knijpers en vuilniszakken op pad. Deze keer was de omgeving van de Westerhaven aan de beurt, de Westerhavenstraat, Pottebakkersrijge, Westerkade en A-straat.

Agenda 2023

Elke eerste maandag van de maand gaat de schoonmaakploeg weer aan de slag.

Vertrek 16.30 uur vanaf de Vissersbrug, aanmelden is niet nodig. Het is fijn als enkele mensen een bezem en stoffer en blik meenemen. Werkhandschoenen kunnen ook handig zijn. De buurtvereniging zorgt in samenwerking met de gemeente voor knijpers en vuilniszakken.

En praat, als het zo uitkomt, onder het genot van een drankje na. Dus als de sirenes gaan, dan weet u het: we gaan weer vegen!

6 maart - schoonmaken Brugstraat, Munnekeholm, Reitemakersrijge en Museumstraat

3 april - schoonmaken Westerbinnensingel, Sledemennerstraat, Lage der A

1 mei - schoonmaken Noorderhaven, Hoekstraat, Visserstraat, de Laan

5 juni - schoonmaken Turftorenstraat, Lutkenieuwstraat, A-kerkstraat en de Ellebogen

In voorbereiding zijn onder andere: een avond over verduurzaming (oude) karakteristieke panden, een pubquiz met onze buurtgenoten van het Groningen Centrum Taal & Cultuur, een NL-Doet activiteit, een roeiclinic bij roeivereniging De Hunze. Wanneer is nu nog niet bekend, maar:

blijf op de hoogte van de activiteiten: meld u aan voor het A-bulletin via hetakwartier@gmail.com. Save the dates voor 'Eten aan de kade' op een nog nader te bepalen zondag eind juni, begin juli.

Werkgroepen

De Werkgroep AKRO (A-Kwartier Ruimtelijke Ontwikkeling) wordt door de gemeente op de hoogte gehouden over de vorderingen over het handhavingsverzoek dat is gedaan in verband met vermoedens van short stay op percelen met een woonbestemming. Ook houden we de voortgang in drie overlast casussen in de gaten.

Feestperikelen

Tjitske Zuiderbaan

Als meisje droomde ik ervan om kunstenaar te worden. Ik zag mezelf zitten schilderen op een zolderkamer met een Calmix kachel en een beslagen dakraampje. De wind die door de kieren mijn haren deed wapperen. Ik zou zelfportretten maken met getroebleerde uitdrukkingen. En zwart, er zou veel zwart voorkomen in mijn schilderijen. Eens een drama queen, altijd een drama queen. Die droom maakte ik ten dele waar door aan Minerva te studeren. Daarna liet de rivier van mijn leven mij een andere richting op stromen. En tegenwoordig ben ik slechts hobbymatig creatief.

Voor deze A-krant mag ik Jochem Hamstra interviewen, een kunstenaar in hart en nieren. Zo eentje voor wie kunst een eerste levensbehoefte is. En dat maakt me best nerveus. In gezelschap van de groten, voel ik me altijd een kleintje. Ik heb zijn overzichtstentoonstelling bezocht in Museum Belvédère in Heerenveen. Een collectie schilderijen in uiteenlopende stijlen, maar allemaal met dezelfde voelbare gedrevenheid. Jaloersmakend.

Jochem had ik een paar keer eerder ontmoet, in situaties waarbij de alcohol rijkelijk vloeide. Zo was er een avond met filmclub

Spoel Maar Door in de Woldhoorn en café Alto, zo'n avond waarvan je de volgende dag denkt: Huh? Een vage herinnering aan een ietwat iele, blonde kunstenaar die zich bij ons aansloot. Levendige discussies. Vraag me niet waarover. Een verjaardagsfeestje bij een

gemeenschappelijke vriendin, waar ik met Jochem en de, helaas te vroeg overleden, Jan Dits op een bankje zat dat niet gemaakt was voor zijn drieën. Het mocht de pret niet drukken. Ik vroeg Jochem toen of ik hem mocht interviewen voor de A-krant. Dat mocht, maar dan wel in de kroeg. Daar stemde ik mee in.

Bij binnenkomst in zijn zolderkameratelier heb ik een déjà vu. Mijn meisjesdroom! De Calmix is vervangen door een ratelende radiator en er is meer licht dan in mijn versie van het atelier. Maar de uitgeknepen tubes, de geur, de sfeer, het heeft het allemaal. Ik voel me meteen thuis. We bespreken hoe dit interview tot stand is gekomen. 'Nou,' zegt Jochem, 'op dat dansfeestje van Myriam en nog wat vrouwen, daar in die kelderbar.' Er volgt een 'huh?' moment van mijn kant. 'Huh?' 'Ja, jij vroeg mij en ik stemde in omdat ik in Belvédère zou exposeren. Jij stelde toen voor om het in de kroeg te houden,' vervolgt Jochem. Ook dat nog! Ik voel me bedrogen door mijn geheugen. Dat gebeurt wel vaker de laatste tijd. Weet ik absoluut zeker dat ik een sjaal om had naar de film en dat ik die in de bioscoop heb laten liggen, kom ik thuis, hangt die sjaal gewoon op de kapstok! Zo wist ik ook zeker dat Jochem op die verjaardag had voorgesteld het interview in de kroeg te houden. Blijkt het ineens andersom en een totaal ander feestje!

Conclusie: Alcohol maakt meer kapot dan je lief is. En niet op de laatste plaats het geheugen, dat er met het klimmen der jaren toch al niet echt op vooruit gaat… Of al die feestjes het waard waren?

We zijn bezig met de voorbereiding van een avond over verduurzaming van onze veelal oude, energieslurpende panden in de wijk.

En goed nieuws, de werkgroep is recent met Ellen Spits en Frank Berndsen uitgebreid, helaas nemen we wegens verhuizing echter ook afscheid van Hans Alders.

Doorlopende oproep voor versterking activiteitencommissie, webredactie en A-krant

De activiteitencommissie kan versterking gebruiken voor de organisatie van uiteenlopende buurtactiviteiten. Ook de websiteredactie en de redactie van de A-krant hebben ruimte voor uitbreiding. Lijkt het je wat, af en toe iets te helpen organiseren of te schrijven? Meld je aan via het bekende hetakwartier@gmail.com.

Blijf op de hoogte van de buurtactiviteiten via de website a-kwartier.nl en de A-Mail

Krijgt u de mailberichten nog niet, meld u dan voor het A-bulletin aan via hetakwartier@gmail.com. Het A-bulletin ontvangt u gemiddeld eens per maand in uw mail. U hoeft hiervoor geen lid te zijn van de buurtvereniging. Maar lid worden, dat kanvia hetzelfde mailadres - natuurlijk ook.

DESIGN MEUBELEN

VERLENGDE VISSCHERSTRAAT 1 9718 JA GRONINGEN

TELEFOON 050 - 314 36 22

MOBIEL 06 - 30 899 191

INFO@HOEKJEGRONINGEN.NL

WWW.HOEKJEGRONINGEN.NL

Buurtsuper met de Noorderzon vertrokken

tekst:Dick Veen | foto's: coll. Jaap van der Laan

oodschappen halen is soms geen pretje, je waait van de weg weg, je valt met je netje'. Dat waren de beginregels van een liedje van de SRV-man. De rijdende winkel die boodschappen aan huis bracht, een buurtsuper plus zeg maar. Een rijdende winkel was voor de scheepvaart niet zo handig en daarom waren daar varende winkels, de buurtsuper van de scheepvaart en op afroep beschikbaar. De Parlevinker. Op de rivieren ook wel Zoetelaar genoemd en in de havens Kaaidraaier. Bij dit soort ondernemingen deden mijn ouders ook wel boodschappen. Niet al te vaak moet ik eerlijkheidshalve zeggen want echt goedkoop waren deze parlevinkers niet.

Volle vormen

Bij mijn loopje langs de Noorderhaven zag ik regelmatig de Noorderzon liggen, een opvallend net schip met een prachtige volle vorm. Toen ik het schip eens beter bekeek zag ik dat het de romp heeft van een parlevinker, de hut staat echter in het midden en niet helemaal voorop, dus helemaal origineel kon hij niet meer zijn. Maar de rest van de opbouw en vooral de kont van het schip overtuigden mij, dit schip was zeker een parlevinker geweest. Daarom maar eens een praatje aangeknoopt met de eigenaar en bewoner Jaap van der Laan.

Het stickje

Op mijn vraag aan Jaap of hij iets weet over de geschiedenis van het schip is Jaap eerst wat vaag. Ja, hij weet dat het een parlevinker is geweest die in Delfzijl heeft gevaren, maar hij heeft een stickje waar veel informatie op staat. Die moet ik maar eens meenemen en bekijken. Ik krijg het stickje, voorzien van de Groninger vlag, mee en bekijk hem thuis. Tot mijn grote verbazing staat

• boven: de Vita Nova II in aanbouw bij Scheepsbouw & Constructiebedrijf Metallurgica W. W. Eltink te Beneden Leeuwen, februari 1963

• onder: aankomst van de pas opgeleverde Vita Nova II in Delfzijl, april 1963

er super veel op. Foto's van de bouw, de bestelorder, advertenties van de verkoop, een rouwkaart van de bouwer en nog veel meer. Ik ga terug naar Jaap en in ons gesprek blijkt dat hij zeer goed op de hoogte is van de geschiedenis van dit schip, haar levensloop is hem bekend.

Kapitein G. J. Schmaal

Deze zeekapitein wilde vaker aan wal zijn en dacht na over wat hij dan wilde doen. De havenmeester van de jachthaven, de heer Vos, tipte hem dat er geen parlevinker in Delfzijl was en dat daar wel handel in zat. Deze tip zette Schmaal aan het denken en hij maakte plannen om de parlevinker van Delfzijl te worden. Hij bestelde de Vita Nova in 1958 bij Gebr. Sanders te Delfzijl. Deze parlevinker van 11,75 bij 3,60 meter was in 1962 alweer te klein geworden.

Vita Nova II

• boven: 'knip- en scheerbeurt', Delfzijl 1964

• midden: de Vita Nova II in Farnsum, jaren zestig

• onder: in 1974 werd het schip overgenomen maar bleef de functie van parlevinker vooralsnog behouden

Op 11 juli 1962 bestelde de heer Schmaal uit Delfzijl zijn tweede Vita Nova. Deze werd gebouwd door Scheepsbouw- & constructiebedrijf "Metallurgica" te Beneden-Leeuwen, eigendom van de heer W.W. Eltink. De totale kosten voor bouw en inrichting van dit 15 meter lange en 4,5 meter brede schip uitgerust met een Daf 575 motor en een diepvries, was f 55.500,-. Eltink was dé parlevinkerbouwer van Nederland, de mooie scheepjes waren goed herkenbaar, stuurhut voorop, over de hele lengte winkelruimte en de ingangen voorzien van aluminium rolluiken. Blijkbaar was de Vita Nova

II een winstgevend bedrijf want de scheepshypotheek werd in drie jaar afgelost.

In 1974 moest Schmaal de zaak overdoen aan zijn opvolgers. Zowel de heer M. Pamperl als W. Van der Kooi hadden de tijd tegen zoals Schmaal hem voor had en konden het schip niet langer als parlevinker in de vaart houden. Het bedrijf Busker uit Lemmer kocht de Vita Nova begin tachtiger jaren en bouwde het om tot directievaartuig en gaf het de naam Parlevinker. De stuurhut werd er afgebrand, er werd een voordek gecreëerd en er werd een stuk uit de winkelruimte gesneden. Daar is de nieuwe stuurhut ingezet. Zo ontstond het uiterlijk van vandaag de dag. Het schip voer vele jaren als directievaartuig maar Busker nam hem mee toen hij met pensioen ging en bouwde het om tot jacht.

Nog nooit gezien

Toen het schip gebouwd werd moest er natuurlijk zoveel mogelijk winkelruimte zijn. Maar ook moest er een motor en een keerkoppeling worden geplaatst. Die dingen nemen nou eenmaal veel ruimte in.

boven: de Vita Nova II op de Achterweg in Farnsum klaar voor de grote metamorfose (1981).

daaronder: de Vita Nova II na de ingreep met verschillende namen: de Parlevinker (in Lemmer 1988), de Castor (in 2007) en opnieuw als Parlevinker in het Verbindingskanaal (2008)

• blik in de machinekamer en de stuurhut van de Noorderzon

De oplossing die daarvoor werd gevonden was een Z-keerkoppeling. De motor werd zover mogelijk achterin het schip geplaatst en net andersom dan normaal. De aandrijfas naar voren gericht. Deze loopt dan naar de Zkeerkoppeling die de schroefas, onder een kleine hoek, weer naar achteren stuurt. Hierdoor komt de schroef onder de motor. Ik had er wel eens van gehoord maar nog nooit gezien. Dat kan ik nu niet meer zeggen.

Noorderzon

Het schip was inmiddels weer van eigenaar en naam veranderd en ging nu als Castor door het leven. Jaap woonde inmiddels in de Noorderhaven op een Groninger Slof, een scheepstype dat onder andere bij Fikkers werd gebouwd. In 2008 kocht hij echter de Castor en noemde haar Noorderzon. Op de huidige naamplanken staat aan de achterkant nog Parlevinker ingegraveerd.

En zo zorgde Jaap van der Laan, gepensioneerd vrachtwagenchauffeur en brugwachter, dat de drijvende buurtsuper Vita Nova veranderde in de Noorderzon. Het schip waar hij nog graag vaartochten mee maakt door de Noordelijke provincies, het schip waar hij zijn vlag op heeft geplant, het schip dat zijn thuis is. Boodschappen worden er niet meer mee afgeleverd, nee die moet hij nu zelf gaan halen. Hoewel, de SRV is er weer, nu in de vorm van Picnic en Flink en ze bezorgen ook aan boord. Niets nieuws dus onder de (Noorder)zon.

• onder: aan twee kanten van de naamplank

foto: Han Santing

foto: Han Santing

Stichting Monument & Materiaal

Bouwmaterialen vertellen de verhalen van het verleden

In het A-Kwartier gaat een rijke geschiedenis hand in hand met een levendige en bruisende stad. Stichting Monument & Materiaal gaat langs bij panden in de wijk waar historische bouwmaterialen zijn herplaatst. In dit deel twee panden met twee verhalen. In het eerste pand kun je tegenwoordig genieten van een diner of een drankje langs het water: museum-café Het Pomphuis aan de Kleine der A. Het tweede pand is voor de meeste mensen bekend als falafelrestaurant

FLFL: het pand van Ewald de Vink in de Oude Kijk in 't Jatstraat.

We beginnen bij het Pomphuis, tegenwoordig in het bezit van het Groninger Monumentenfonds. Eind 19e eeuw werd het rioolwaterstelsel aangelegd in de stad en daarvoor was nieuwe infrastructuur nodig. Daarom werd in 1872 in opdracht van de gemeente het Pomphuis gebouwd. Het zit natuurlijk al in de naam. Het Pomphuis was een rioolgemaal waarmee afvalwater over lange afstanden kon worden getransporteerd. Het pand werd later gebruikt als transformatorhuis en als pomphuis voor de brandweer. Tegenwoordig is het Pomphuis een horecagelegenheid op een steenworp afstand van de A. We spreken Nick Nijboer, mede-eigenaar van het café-restaurant. Omgeven door een mengeling van de originele industriële en moderne elementen vertelt Nick ons over de renovatie van het pand. Het terugbrengen naar de originele staat was geen optie en ook niet een doel op zich. De interieurarchitect raadde echter aan om de oude elementen in het pand te benadrukken en ontbrekende bouwmaterialen te herplaatsen. Voor dit laatste kwamen

Tekst: Oscar Kamminga, interviews: Ewa Soroka, foto's: Jaap Buist

ze terecht bij Monument & Materiaal, waar ze deuren haalden die in de bouwperiode van het pand gangbaar waren. Een zeeblauw exemplaar met twee panelen is de favoriet van Nick.

De oude elementen in het pand vertellen het verhaal van het Pomphuis. Bij binnenkomst is te zien dat er bij de renovatie oude elementen bewaard zijn gebleven en terug te zien zijn. Bijvoorbeeld de ijzeren dakbalken en de ingangspartij. Er is een oude eikenhouten parketvloer en historisch-passende binnendeuren waar bewust voor gekozen is om de oude verflagen en gebruikssporen zichtbaar te houden. Het oude en industriële karakter zorgt voor sfeer in het verder modern ingerichte interieur van het restaurant.

We lopen door naar de Oude Kijk in 't Jatstraat en stoppen voor het pand waar de letters FLFL boven de deur prijken. Het is verleidelijk om onze neus te volgen, maar we trotseren onze trek en bellen aan bij de bovenwoning waar pandeigenaar Ewald de Vink woont. Een oude bekende van de stichting. Rond 1983 toen de stichting werd opgericht troffen Peter Broekhuizen, een van de oprichters van de stichting, en Ewald elkaar bij containers vol met oude bouwmaterialen. We weten niet wat er is gezegd, maar het was vast in de lijn van "zonde van die materialen en die historie die zomaar weggegooid wordt". De Vink was altijd geïnteresseerd in antiek en restauratie en heeft hiervan zijn beroep gemaakt. Een beroep waar je in je vrije tijd veel aan hebt met een historisch pand. Voor Ewald is het een constante zoektocht naar materialen die passend zijn voor zijn huis.

Ewald en zijn familie zijn een groot hoofdstuk in het lange verhaal van het pand in de Oude Kijk. Ewald woont al zijn hele leven in het huis.

Op een zolderkamertje wordt hij ter wereld gebracht. Het huis is sinds 1937 in het bezit van de familie. Ewald zijn grootouders woonden in de bovenwoning. Beneden hadden zij een manufacturenwinkel waar men onder andere kleding, garen en stoffen kon kopen. Het huis stamt uit de eerste helft van de 18e eeuw, maar is in de loop van de tijd meerdere malen verbouwd. Zo is begin 19e eeuw

Nick Nijboer

de voorgevel vervangen. In het jaar 2000 verkeerde het pand in slechte staat. De gemeente verplichtte de eigenaar tot sloop vanwege de bouwvalligheid. De achtergevel, balklagen, vloeren van de verdiepingen en de kapconstructie zijn gedemonteerd en herbouwd met het leeuwendeel van de originele materialen, de rest is zorgvuldig uitgezocht. Om alles op de goede plek te krijgen zijn de materialen tijdens de demontage genummerd, gerestaureerd en vervolgens teruggeplaatst.

Bij verdere restauratie ligt de nadruk op hergebruik van oude bouwmaterialen. Deze worden zorgvuldig uitgezocht. Oude elementen geven niet alleen karakter aan het pand, ze zijn vaak van kwalitatief goede materialen gemaakt en zitten technisch goed in elkaar. Veel materialen in het huis zijn afkomstig van Monument & Materiaal. Van deuren tot ornamenten en van tegels tot het bovenlicht met de levensboom in de voordeur. Als restaurateur schuwt Ewald moeilijke projecten niet. Recent heeft hij een 18e-eeuwse deur geplaatst (foto's boven) die scheluw is. Hiervoor heeft hij een kozijn moeten aanpassen zodat de kromme deur er perfect in past. De prachtig doorleefde verflaag op de deur wordt niet opnieuw geschilderd, dat is karakter.

Voor Ewald is het geen doel om de oorspronkelijke stijl te herstellen. Passend en regionaal is voor hem essentieel. "Als je een schoorsteenmantel reconstrueert gebruik je materialen die een boerse Groningse uitstraling hebben en niet een chique Parijse." Hij vindt dat bouwmaterialen op een manier herplaatst moeten worden zodat ze tot hun recht komen en hun functie terugkrijgen. Het huis is meerdere malen ingrijpend verbouwd. De geschiedenis van het pand mag van Ewald zichtbaar zijn door de verschillende stijlen die in de loop van de tijd zijn gebruikt. Deze visie werd niet altijd gedeeld door medewerkers van Monument & Materiaal, maar altijd konden de eigenaar en de stichting elkaar vinden in het behoud van historische bouwmaterialen. Ewald kijkt terug op alle verbouwingen en zijn leven in het huis: "Als je zoveel hebt meegemaakt, ga je niet meer weg."

Harry Arling de man achter Kosmotroniks

tekst: Dick Veen | foto's: Han Santing / Pepijn van den Broeke

nols koek, droge worst, scheepsbouw, Hooghoudt, dat zijn Groninger zaken die ik wel ken. Producten die van grote kwaliteit zijn en al jarenlang op dezelfde wijze worden gefabriceerd. Maar complete fantasievoertuigen opgebouwd uit afval en bouwdoosresten, tot in detail uitgewerkt en waarbij je zelf direct een verhaal kan verzinnen, nee dat kende ik niet als 'Made in Groningen' en dan nog wel binnen ons eigen A-Kwartier.

Mijn kennismaking

De fantasie van Thunderbirds en daar weer een fantasievorm van. Daar dacht ik aan toen ik in het Groninger Museum apparaten zag die op een rare manier voertuigen waren maar ook weer niet. Wat het was, ik had geen idee. Prachtig om uitgebreid naar te kijken waren ze zeker. Zeer veel details en zeer veel fantasie, mooie kleuren en raadselachtige vormen en functies. Voor mij was het een nooit eerder geziene kunstvorm, fantasie in optima forma. En het bleek ook nog eens te worden gecreëerd door Harry Arling, wonend in het oude koelpakhuis in de Westerhavenstraat. Daar wilde ik graag meer over weten dus bezocht ik Harry in zijn atelier.

Salaris

Vroeger werkten Harry en zijn broer mee in de zaak van hun vader, een handel in zonweringen. Pa betaalde de zonen niet in contanten maar in bouwdozen. Elke zaterdag werden de jongens afgezet bij de 'Bimbo' en 'Jan van Peer' in Emmen. Twee zaken die handelden in modelbouwpakketten. Daar zochten ze een bouwdoos uit, meestal een boot, en daarna werden ze weer opgepikt om naar huis te gaan. De wereld van Harry bestond uit spelen, muziek en bouwdozen waren daarvoor de instrumenten. Ook

• rechts: Kosmotroniks 'in progress': de zwevende walvis is gemaakt van een van de eerste elektrische scheerapparaten van Philips. Met 1 scheerkop. Het wagentje met zijn bestuurder gaat straks over zand rijden, alsof het groepje zo uit de zee is gekomen.

keken de jongens veel tv, Thunderbirds natuurlijk maar ook Duitse jeugdprogramma's en lazen ze veel stripboeken. Deze door plaatjes gevormde indrukken leveren Harry, tot de dag van vandaag, inspiratie op voor zijn creaties.

De ontdekking

Harry woonde in Emmercompascuum en bouwde nog steeds bouwdozen. Niet meer alleen de plaatjes die op de buitenkant van de doos en de bijgevoegde tekening stonden, maar vooral zelf gevormde dingen. Ook gebruikte hij andere spullen, alles wat een mooie vorm heeft kon gebruikt worden. Af en toe gaf hij er een weg maar meestal sloopte hij ze weer om iets nieuws te kunnen bouwen. Toen hij er weer eens eentje had weggeven aan een vriend in Groningen werd deze gezien door de galeriehouder van 'De Spatie' aan de Rademarkt. Deze zag dat het meer was dan gefröbel en wilde de creaties wel exposeren in zijn galerie.

Maar ja, deze vorm van kunst had geen naam en daarom werd er gebrainstormd met de broer van Harry en die bedacht een zeer passende naam: 'Kosmotroniks'. De kosmos gemaakt van niks, een eigen wereld zelf bedacht en zelf gebouwd. En zo kwam in 1991 de opening van zijn eerste Kosmotroniks expositie. Kosmotroniks, met als onderschrift: "Mannen die hartstikke prima gaan met hun ijzersterke techniek".

De maker

Op mijn vraag hoe hij de vaar- en voertuigen creëert zegt Harry dat hij dat niet doet. Het zijn de Kosmotronikanen, de berijders, de bestuurders, die willen ergens naar toe. Niet altijd op de gemakkelijkste manier maar op een manier die avontuur oplevert. De man die wilde duiken bedacht een gemotoriseerde goudvis, de vliegenier een aangedreven wolk, de fysieke uitvoering lieten ze over aan de handen van Harry. Zo heeft elke creatie een ander doel, de Kosmotronikaan als ontwerper, verbonden met het verhaal dat aan de Kosmotroniks vast zit. Elke Kos-

ZeilRacer RolBot

KosmotroniksHelm

motronik is een eigen wereld, de Kosmotronikaan is hoofdrolspeler in zijn eigen verhaal, in een eigen wereld.

Er waren weinig mensen die geloofden in de kunst van Harry. De modelbouwer noemt het kunst, de kunstenaar zegt dat het modelbouw is. Zit het er precies tussen in? Of is het een eigen, onbetreden, weg, een weg die zelf moet worden uitgevonden, die zelf moet worden bedacht door de enige die deze kunstvorm beoefent, Harry?

Misschien is dat de reden van de diversiteit in het vervoer. Vliegen, varen, duiken, rijden, springen en lopen, op die verschillende wijzen betreden de Kosmotroniks de niet geplaveide weg die voor ze ligt.

Een paar werken werden geëxposeerd in het Groninger Museum, en zelfs aangekocht door het museum. Plotseling werd er door niemand meer over modelbouw gesproken maar werd het algemeen gezien als kunst. De verkoop steeg, de erkenning kwam, er werd meer geëxposeerd en tot 14 mei a.s. is zijn werk te zien in De Lawei te Drachten.

Blijven spelen

Als je in het museum hebt gestaan en er is een boek uitgebracht met je werk, dan is het goed, dacht Harry eerst, maar er zijn nieuwe wensen gekomen. Een mens moet blijven dromen. Een expositie in het buitenland, een film met daarin een Kosmotronik als kern van het verhaal. De expositie staat nog niet op de rol maar de film wel. De 'IJsSchotsenSpringer' is ingebracht in een computerprogramma en beleeft zijn verhaal in beeld. "Schitterend vormgegeven, precies zo met alle details zoals het is gemaakt. Mijn eigen creatie te zien bewegen, mijn eigen fantasiewereld die tot leven komt, onwijs mooi" zegt Harry. Hopelijk is de film aan het eind van het jaar helemaal gereed.

Nog steeds speelt Harry: muziek en bouwprojecten. Naast kunstenaar is Harry ook drummer en een band vormen met zijn broer en zijn zoon is ook een wens. De jongen in hem blijft de overhand houden, fantaseren, spelen en creëren. En wie weet misschien staan bij de Groninger producten in de toekomst de Kosmotroniks tussen Knols koek, droge worst en Hooghoudt. Durf te blijven dromen.

VliegendeRobot aka Karel

Beest van EmmerSchans

Ik loop met gastconservator Annet van der Meer (foto linksonder) op de eerste verdieping van het Canterhuis. Er staan ladders en gereedschapskisten. Rollen bubbeltjesplastik en vitrines. Hier krijgt de tentoonstelling Vraauwlu - Groningers die je wil kennen vorm. Het is er druk op deze donderdag om kwart over vijf. De vormgevers: Paul&Albert en Bart Kempinga van opmaat3D met zijn team zijn hard aan het werk. Mascha, Maaike en Saskia (met handschoentjes) van de afdeling collecties & tentoonstellingen van Museum aan de A plaatsen heel voorzichtig de soms eeuwenoude objecten in vitrines. Samen werken ze als een goed geoliede machine aan de nieuwe tentoonstelling. De expositie, in fris geel vormgegeven, gaat over Groningers die je wil kennen. Meer dan twintig 'Vraauwlu' selecteerde Annet, om kennis mee te maken.

De oudste is de machtige, rijke en hebzuchtige Beetke Aylkema van Rasquert uit Leek, die in de 16e eeuw aan het hoofd stond van een groot familiebedrijf. Van zes Vraauwlu van nu zijn videoportretten gemaakt over hun leven en werk. Zoals van Hermke Rijpkema en Margriet ter Steege die vertellen over vrouwencafé en -boekhandel Dikke Trui in de jaren zeventig. En van Willemijn Ahlers die haar ervaringen deelt over haar werk bij de politie als transvrouw.

"We plaatsen de Vraauwlu niet op een voetstuk", benadrukt de gast-conservator. "Want mensen op een voetstuk plaatsen, dat past niet meer zo goed bij deze tijd. Het doet ook geen recht aan de werkelijkheid. Mensen zijn nou eenmaal niet

alleen maar goed, heldhaftig, of moedig, ook deze Vraauwlu niet". Wel hebben de vrouwen allemaal gewoond en of gewerkt in Groningen. En zijn ze allemaal hun eigen weg gegaan. Dat is wat deze vrouwen bindt. De tentoonstelling is geïnspireerd op het gelijknamige boek van Sanne Meijer en Iris van den Brand (Uitgeverij Passage, 2022) en nodigt je uit om meer Groningers te ontdekken.

Neem nou Betsy Bakker-Nort , geboren in Groningen en in 1922 een van de eerste vrouwelijke parlementsleden in de Tweede Kamer. Of Etta Palm, een Groningse uit de Poelestraat. Ze streed in het 18e-eeuwse Parijs hartstochtelijk voor de emancipatie van de vrouw. Of denk aan de wandelclub Pluvia. De eerste vrouwenstudentenclub die naast wandelingen ook fietstochten maakte. En de zogenaamde Sigarenmeisjes van de sigarenfabriek in Nieuwe Pekela mogen we ook niet vergeten: zij organiseerden in 1969 de allereerste Nederlandse vrouwenstaking en eisten gelijke beloning. En in de jaren tachtig van de vorige eeuw zette psychologiestudente Julia da Lima met haar speech de Nederlandse zwarte, migranten- en vluchtelingenvrouwenbeweging in gang.

Annet hoopt dat mensen zich na het zien van de tentoonstelling meer bewust zijn van de grote rol die vrouwen in de samenleving spelen: vroeger én nu. "Ik hoop dat mensen die de tentoonstelling bezoeken verrast worden door de weg die verschillende Groninger vrouwen al voor anderen hebben vrijgemaakt. En dat mensen die daar nu mee bezig zijn, zich gesterkt voelen in hun strijd voor gelijkwaardigheid, hoe groot of klein die ook is."

tekst: Karlijn Donders | foto's: Joost Nuijten

In december leert Tony mij een lesje. Ik plaats mijn fiets voor een winkel en vergeet hem op slot te doen. Dat doet Tony voor me en via een op de fiets geplakt briefje waarop zijn telefoonnummer staat, kom ik met hem in contact. Mijn fietssleuteltje krijg ik terug. Nieuwsgierig naar zijn verhaal maken we een afspraak. We spreken elkaar aan de stamtafel van Luhu aan de Munnekeholm.

"Ik ben 42 jaar en in de hele stad bekend. Ik ben opgegroeid in een gezin met drie kinderen in Groningen. Bijna twintig jaar heb ik op straat gewoond en gezworven door Nederland en half Europa. Vanaf mijn 25e raakte ik mijn huis kwijt, vanwege een verbroken relatie. Ik was vroeger klusjesman in de horeca, mijn vrouw was thuis met de kinderen. Ik heb zes kinderen.

Tony, de vriendelijke

dakloze

ex-fietsendief

Na het kwijtraken van mijn huis, vrouw en kinderen, raak ik aan drugs verslaafd, harddrugs. Mijn vrouw bleef in het huis. Met het geld dat ik met mijn werk verdiende betaalde ik mijn verslaving. Ik woonde in een tent, op een natuurgebied bij de Gideon-brug, richting Hoogezand. Daar heb ik vijf jaar gewoond met mijn hond, een pitbull.

tekst: Klaas van der Meulen

Daarna kwam ik, ruim dertig jaar oud, in de gevangenis terecht, ik moest 72 maanden zitten en dat was niet vanwege stelen. Vanwege mijn opstandige gedrag, ik kan slecht tegen autoriteit, ben ik door heel Nederland overgeplaatst. Ik mag overal graag tegenin gaan. Na de basisschool ben ik op een middelbare school begonnen maar na de tweede klas, op mijn vijftiende, ben ik van school gegaan.

Mensen raken niet verslaafd voor de lol, de meesten hebben een rugzakje, die hebben erge dingen meegemaakt. Ik ook, ik kon er niet mee omgaan, de drugs gaven me rust. Nadat ik vrij was gekomen na zes jaar, stond ik op straat en leerde een vrouw kennen. Ik

ben bij haar ingetrokken en we kregen een kind. Vanaf mijn 37e tot twee jaar geleden heb ik bij haar gewoond. De relatie is geëindigd door problemen. Het is voor mij heel moeilijk om in een huis te wonen. Of ik spijt heb? Ja, maar ik kan er niet veel aan doen.

Nu heb ik mijn eigen plekje 's nachts en soms overnacht ik bij kennissen. Het liefst ben op mezelf. Ik heb anderhalf jaar in Riga, Litouwen gewoond. Door je dakloosheid reis je wat rond, je komt mensen tegen en dan kom je nog eens ergens. In Riga kon ik me met mijn Duits en Engels wel redden. Hoe ik ex-dief ben geworden? Gewoon, door niet meer te stelen. Ik ken iemand die vroeger altijd inbrak en nu mensen erop wijst dat dat niet kan en nu anti-inbraaktips geeft. Hij heeft mij de ogen geopend. Ik heb ooit met hem vast gezeten.

Vroeger stal ik dagelijks fietsen die niet op slot stonden. Ik verkocht ze aan handelaren, vooral veel aan particulieren. Natuurlijk werd ik wel eens gepakt, zelfs drie keer op heterdaad. Hoe gaat dat? Ze nemen je mee en na een uur sta je weer buiten. Later krijg je dan een oproep voor de rechter. De post krijg ik op mijn postadres bij het Leger des Heils. Verder heb je vooral voor het ziekenfonds een adres nodig. Een ziektekostenverzekering wordt voor mij betaald. Nu zit ik tijdelijk weer in de schuldhulpverlening, met nu een Wajong uitkering krijg ik ¤ 20,- in de week.

In de tijd dat ik de fietsen nog meenam, voelde ik me blij na het pakken van de fiets. Daarna voelde ik me kut. Ik moest steeds achterom en over mijn schouder kijken. Wat ik nu doe geeft me een veel beter gevoel. Gemiddeld heb ik tien à vijftien sleutels. Mijn favoriete straten zijn Heerestraat, Oosterstraat, Zuiderdiep en af en toe Steentilstraat. Mensen kunnen zich maar op één ding concentreren, daar komt het door.

De politie kent me nu ook. Het mag niet wat ik doe maar ze knijpen een oogje toe. Door mijn acties worden minder fietsen gestolen. Mensen letten zo langzamerhand beter op. Soms zitten er huissleutels aan het fietssleuteltje vast. Of van een kantoor. Zelfs een keer

Kunstatelier Noes

Met werk van Beeldend

Kunstenaar Annuska ‘t Hart

Geopend op afspraak en iedere zaterdag van 13.00-17.00 u

Pottebakkersrijge 13

9718 AG Groningen

Telefoon 06-30109303

Website www.annuska-t-hart.nl

de contactsleutel van een Porsche. Ik heb er weleens aan gedacht een kaartje te laten drukken. De politie heeft er geen problemen mee. De mensen van de handhaving wel, maar die zijn gewoon jaloers, dat zijn kinderachtige typen die graag daklozen opjagen.

Zo'n anderhalf jaar nu geef ik de sleuteltjes terug. Acht van de tien reageren heel attent en geven me iets, een enkele begint te huilen en soms wordt iemand boos. Daar heb ik begrip voor hoor, ik had ook de fiets mee kunnen nemen. Als het om een fiets van een jongere gaat, word ik wel door de ouders gebeld en bedankt. Het meest blij was iemand van wie de laptop nog in de fietstas zat. Sikkom heeft al over mij geschreven en op YouTube is een filmpje over mij.

In de jaren dat ik vast zat heb ik de bijbel en de koran gelezen. Ik bezocht ook wel de moskee, maar nu niet meer. De bijbel vind ik minder dan de koran, de koran is nooit herschreven. Je probeert iets te zoeken waar je je op kan focussen, zodat je niet steeds denkt: ik zit vast. Ik sliep ook vrij veel. In de gevangenis kreeg ik methadon, mijn gevoelens en emoties kwamen weer terug.

De kans dat ik weer clean word schat ik in op 90%. Drie jaar geleden ben ik weer wat gaan gebruiken en na anderhalf jaar zit ik op af en toe een jointje, misschien drie per dag, dat laadt mijn batterij op. Driekwart van de wereld rookt een jointje. Weet je, Nederland is een narcostaat, heel veel komt via Nederland binnen. Via Terwille, naast Humanitas, krijg ik hulp. Acht van de tien mensen hebben moeite met helemaal clean worden.

Over de reclassering ben ik niet tevreden. Dat heeft nog nooit iets bereikt. Buiten de gevangenis word je in de steek gelaten, er zijn enkel lange wachtlijsten waardoor mensen weer afglijden. Ik wilde graag een opleiding doen die opleidt tot ervaringsdeskundige voor jongeren tussen 9 en 18, maar voor werk ben ik afgekeurd.

Ver in de toekomst kijken kan ik niet. Ik leef bij de dag. Allah heeft tijd gemaakt, geen uren en al helemaal geen klok. Met mezelf heb ik de afspraak gemaakt om geen afspraken te hebben. Nu heb ik medicatie in plaats van drugs, maar dat is eigenlijk ook een verslaving."

Sailing Couple

Opnieuw gooiden redactielid en oud-voorzitter van onze buurtvereniging Esther Klaver en haar levensgezel Piet Boorsma de trossen los en begonnen ze een nieuwe wereldreis per zeilschip. Deze keer is de eindbestemming Adelaide in Z.W. Australië. De tocht met het zeiljacht 'Four Birds' gaat een jaar duren. Net als bij hun eerste reis gaan Esther en Piet ons daarvan verslag doen in de A-krant. Dit is deel 2. Aanvankelijk zou de Australische eigenaar Richard meevaren over de Atlantische Oceaan, maar dan wordt zijn vader ernstig ziek en reist hij noodgedwongen terug naar huis en moet er een derde bemanningslid worden geregeld. Dat wordt Robert.

Atlantische Oceaan

Een dag of vier nadat we in de kleine jachthaven van Radazul (Tenerife) zijn afgemeerd, arriveert ons extra bemanningslid voor de Atlantische oversteek: Robert, een zeer ervaren schipper met verstand van techniek, maar nog geen oceaanoversteek op zijn palmares; daar gaat deze reis verandering in komen. Met alle voorbereidingen vliegen de dagen vliegen voorbij, de tijd begint te dringen en het wordt tijd om te vertrekken. We gooien de trossen los en, na een gezamenlijke aftrap, neem ik de eerste wacht voor mijn rekening.

Het enige gezamenlijke moment van de dag is het avondeten om zes uur. De rest van de dag slaapt en eet ieder wanneer hij daar behoefte toe voelt. De eerste dagen staat er een stevig windje uit het oosten maar na een week komt Piet met een windwaarschuwing: "Er komt een hogedrukgebied onze kant op, het ziet ernaar uit dat we een periode van windstilte tegemoet gaan." Balen, het ging net zo lekker. We zeilen zo ver mogelijk naar het zuiden om te proberen het hogedrukgebied te omzeilen, maar het mag niet baten. De wind zakt eruit, de zeilen beginnen te

• boven: jachthaven van Razadul

• onder: Piet en Robert op het voordek

klapperen en onze snelheid vermindert zienderogen. Als we de motor bijzetten draait het beetje wind dat er staat naar de kop en het kan bijna niet anders of we hebben ook één of andere stroom tegen. De meters geven aan dat we 1,5 liter diesel per mijl verbruiken en dat onze snelheid 1,5 knoop is. Jak! Niets is zo frustrerend als kostbare diesel verbranden en geen vooruitgang boeken. Wat mij betreft stoppen we de motor en blijven we ronddobberen totdat de wind weer opsteekt. Nu zitten er ook voordelen aan een windstilte. Zo rolt de boot minder wat het leven aan boord een stuk aangenamer en minder vermoeiend maakt en kun je een 'zwemstop' maken voor een verfrissend duikje in 5,5 km diep water (foto linksboven).

De periode van windstilte duurt bijna een week. Soms hebben we een beetje wind en kunnen we motorzeilen. Als de wind er weer uitzakt, dobberen we op de genua 1,5 knoop richting het westen en luisteren we naar de top 2000 die Robert op z’n telefoon heeft gedownload. Quizvragen over de 'lijst-der-lijsten' bepalen wie de smaak van het Saroma-toetje mag kiezen.

Eindelijk keert de wind terug. Eerst nog bescheiden, maar binnen afzienbare tijd varen we 7,5 knoop met uitschieters naar 10! De mijlen vliegen voorbij en elke 100-tal wordt gevierd met iets lekkers. We berichten jachthaven 'Port Plaisance' in Le Marin op Martinique dat we er aankomen.

De wind neemt verder toe tot windkracht 6 en de golven worden dusdanig hoog dat alles weer een uitdaging wordt. We beginnen aan de laatste 100 mijl en weten dat het er bijna opzit, we moeten nog even doorbijten. Buien jagen achter ons aan met windvlagen tot windkracht 7. Op alleen het stagzeil doen we nog steeds 5,5 knoop.

Rond middernacht arriveren we in de baai van SainteAnne en zoeken we een ankerplek voor de nacht. Morgen bij daglicht de laatste drie mijl afleggen. Bij de tweede poging houdt het anker het en liggen we vast. Het is tegen drieën als we redelijk gesloopt en onder de indruk van de laatste vaardag een zak chips en ankerbiertje lostrekken. Het zit erop. De Atlantische Oceaan hebben we achter ons gelaten.

In 23 dagen hebben we 2900 mijlen afgelegd.