Matematika. Lehen Hezkuntza. Mundua Helburu. Anaya Haritza

LEHEN HEZKUNTZA

Aurkibidea

Konpetentzietan oinarritua

Mundua helburu

proiektuaren gakoak

5

• Ikaskuntza-egoerak

• Konpetentziak lantzeko ariketak

Konprometitua

• Garapen Jasangarrirako Helburuak

• Helburua aurrera

Diziplinartekoa

• Diziplinarteko proiektuak

• Hizkuntza-plana

Inklusiboa

• IDU jarraibideak

Metodologia aktiboak

• Lankidetzako ikaskuntza

• Pentsamenduaren garapena

• Hezkuntza emozionala

• IKTak

• Ebaluazioa

Lehen Hezkuntzarako materiala

Ikaslearentzako materiala

Proposamen didaktikoa

Ikasgelako materiala

Proiektu digitala

Proiektu digitala

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartzea

Programazioa, Proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa

Proposamen didaktikoa

Irakaslearentzako materiala

Inklusioa

Ebaluazioa

129 171 195

Aniztasuna kontuan hartzeko fitxak

IDU jarraibideak

Game Room: gamifikazioan oinarritutako ebaluazioa

Hasierako ebaluazioa

Unitateen araberako ebaluazioa

Ebaluazio egokitua Amaierako ebaluazioa

Konpetentzien araberako ebaluazioa

LOMLOE araudia 229

• Curriculumaren egitura

• Curriculumeko elementuen arteko lotura

• Glosategia

Mundua helburu

proiektuaren gakoak

Mundua helburu

proiektuaren gakoak

Konpetentzietan oinarritua

Diziplinartekoa

Konprometitua

Metodologia aktiboak

Inklusiboa

Konpetentzietan oinarritua

Ikaskuntzak zenbait trebezia eta abilezia eskuratzera bideratuko dira, ikasleak gai izan daitezen bizitza akademikoan eta pertsonalean, familia barruan eta gizarte-eremuan suertatuko zaizkien egoerei arrakastaz aurre egiteko. Epe luzean, lan-bizitzan ere bai.

Horrek hezkuntza-proiektu bat eskatzen du; ikasleei edukiak edo jakintzak eskuratzen laguntzeaz gain, proiektu horrek tresnak emango dizkie, hainbat testuingurutan aplika ditzaten.

MUNDUA HELBURU proiektuak askotariko ariketak eskaintzen ditu, ikasleek, modu praktikoan, beren gaitasunak, ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak modu integratuan erabiltzeko.

Ariketa horiek ikaskuntzak transferitzea eta hainbat testuinguru interesgarritan aplikatzea errazten dute.

IKASKUNTZA-EGOERAK

Ikaskuntza-egoerak LOMLOE hezkuntza-lege berriaren berrikuntzetako bat dira. Ikaskuntza-egoera ariketa mota bat da; arazo-egoera batetik abiatzen da, testuinguru baten barruan, eta nolabaiteko konplexutasuna du. Arazo hori ebazteko, ikasleek ikasitako ezagutzak erabili behar dituzte. Beren jakintza eta konpetentzia guztiak modu integratuan abian jartzen ditu. Beraz, eskuratutako ikaskuntzak transferitzea errazten du, modu kritiko eta eraldatzailean praktikara eramateko.

Non dago proiektuan?

Ikaslearen testuliburuan, unitate bakoitzaren hasieran, ikaskuntza-egoera bat dago. Ikaskuntzaegoera hori GJH batekin lotuta dago, eta, horren bitartez, ikasleek izaera eraldatzailea duen haus

5 Zatitu, banatu, partekatu

Igandean amonaren etxean bazkaldu genuen, haren urtebetetzea ospatzeko. Egun berezia izan zenez, aitak kaneloiak eta zenbait zaporetako galletak egin zituen.

Kaneloiak ikaragarri gustatzen zaizkit, eta, beraz, kaneloi guztiak zati berdinak eginez banatu genituen. Baina ez ginen konturatu nik ezin ditudala hainbeste jan.

Amonak begiratu zidan, eta, berehala, beti esaten duena oroitu nuen: hobe da gutxi hartzea eta gero errepikatzea, janaria zaborretara botatzea baino. Arrazoi guztia du!

Zer deritzozu?

Zergatik da garrantzitsua janaria ez botatzea? Nola egiten dituzu banaketak? Partekatu nahi dugunean, banatzeak nola laguntzen digu?

Zer egin dezakezu egunerokoan, janaria alferrik ez galtzeko? Idatzi gutun bat familiakoei, proposamenekin.

narketa bat egingo dute. Egoera horrek zera eskatzen du: ikasleek aldez aurretik unitatean zehar planteatuko diren oinarrizko ikaskuntzak eskuratzea.

Datua

Gure inguruan, lau pertsonak urtean botatzen dituzten janari-hondarrekin beste pertsona batek ere jan lezake.

KONPETENTZIETAN OINARRITUTAKO ARIKETAK

Konpetentzietan oinarritutako ariketak benetako ariketak dira. Ikaskuntza aplikatua eragin behar dute, izaera eraldatzailea duena, eta gizarte-eremuan, hezkuntza-komunitatean, familietan edo maila pertsonalean eragiten duena. Arazo-egoera batetik abiatzen dira, eta ez dute zertan emaitza bakarra izan. Analisia, justifikazioa, iragarpena, argudiaketa, interpretazioa edo berrikuspena sustatu behar dituzte.

Beraz, jakintzan ez ezik, egiten jakitean eta trebetasunak garatzean ere zentratzen dira ariketa horiek.

Non dago proiektuan?

2

Unitate bakoitzeko ariketetan egongo dira. Kasu guztietan, ikasleek modu praktikoan aplikatuko dute eskuratutako ikaskuntzetako bat, eta horrek inferentziak, susmoak, ikerketak eta hausnarketak egiteko eskatuko die.

Bai garrantzitsuak landareak!

Experimenta para notar la energía.

1 Construye un molinillo siguiendo estos pasos:

Erraz aurkitu dituzu konpetentzietan oinarritutako

ariketak liburuan, kolorehondo baten gainean nabarmentzen baitira.

egindako elikagaiak

oxigenoa

2 Haz este experimento:

Escribe un objeto de tu casa que necesite energía para funcionar.

eguzki-argia airea ura lurra

3

Gainera, unitatearen ikaskuntza-egoerarekin erlazionatzen badira, grafikoki hariari jarraitzen diotela ikusiko duzu.

Escribe la energía que hace que el hielo cambie de estado y se derrita.

Lurra, airea, ura eta argia. Lurra, airea eta ura. Argirik ez. Lurra, airea etaUrikargia. ez.

Konpetentzietan

KONPETENTZIEN ARABERAKO EBALUAZIOAK

LOMLOE hezkuntza-lege berriak hala eskatuta, ebaluazioak oinarrizko hezkuntza amaitzean ikasle guztiek eskuratu eta garatu beharreko gako konpetentziei erantzun behar die; «konpetentzien araberako irteera-profilak» deritzo horri. Profil horiek arlo bakoitzaren ebaluazio-irizpideetan zehazten dira.

Ikasleak benetako egoera baten aurrean jartzen ditugunean, hau da, arazo hori konpontzen dutenean, beren konpetentzia erakutsiko dute. Inklusiorako eta eskola-arrakastarako funtsezko elementua da, hain zuzen ere.

Non dago proiektuan?

Konpetentzien araberako ebaluazioa testuliburuan eta ikaslearen eta irakaslearen baliabide digitaletan egongo da ikusgai. Testuliburuan, unitate bakoitzaren amaierako orrialde bikoitzean, ikasleek zenbait ariketa izango dituzte; horien bitartez, «Zer ikasi dut?» eta «Nola ikasi dut?» galderei erantzungo diete. Baliabide digitaletan, irakasleak hainbat ebaluazio aurkituko ditu: hasierako ebaluazioak, edukien ebaluazioak, amaierako ebaluazioak, konpetentzien araberakoak…

Izen-abizenak: KAE UNITATEA

4 Matematika 5. maila

Lehen Hezkuntzako 5. mailako 60 ikaslek Maraeski elur-estazio modernoan igaroko dute eguna. Guztiek ondo jantzita joan beharko dute, euritako botekin eta eskularruekin.

Zenbait monitorek eskolak emango dizkiete; horrez gain, eskiatzeko, elur-erraketekin ibiltzeko eta lerekin jolasteko denbora izango dute.

1 Ikasle-taldea Muin Menditik abiatu da bi autobusetan. Bidearen 3 4 egin dutenean, gasolindegian gelditu dira. Pentsatu, eta erantzun galdera honi: Gasolindegia Muin Menditik edo eski-estaziotik dago hurbilago?

MUIN MENDIA MARAESKI ESTAZIOA

A. Muin Menditik hurbilago dago.

B. Maraeskitik hurbilago dago.

C. Distantzia berdinera dago.

D. Erantzun guztiak okerrak dira.

2 Ikasleek beren mailaren araberako eskolak jasoko dituzte. Erreparatu taulari, eta erantzun.

Hasiberriak Erdi-maila Maila aurreratua Adituak 5 10 3 10 1 10 1 10

a) Zenbat ikasle dira guztira hasiberriak eta erdi mailakoak? Adierazi zatikitan.

b) Zenbat ikasle dira?

Data: Izen-abizenak: KE

Gaur, gelako haurrak zoora joan dira txangoan. Han ezagutuko dituzte gure planetako izaki bizidun asko. Gainera, bisitatuko duten zooan, animaliak talde- katuta daude bizi diren tokien edo ekosistemen arabera. Hau zooaren planoa da, eta Lurreko ingurune batzuk eta bertan bizi diren animaliak erakusten ditu.

Naturaren Zientziak 3

9 10 11 7 8 5 4 3 2 1 6 Aintzira Basamortua Ipar poloa Sabana

Basamortua:

Sabana:

Aintzira:

LOMLOEn ezarritakoaren arabera, Mundua Helburu proiektuaren xedea ikasleen hezkuntza-garapena erraztea izango da, ikasleen formakuntza integrala bermatuz, haien nortasuna erabat garatzen lagunduz, egungo gizartean giza eskubideak bete-betean gauzatzeko, eta herritartasun aktiboa eta demokratikoa izateko prestatuz.

GJH

Konpromisoa da gaur egungo gure hezkuntza-sisteman ezartzen diren printzipio pedagogikoetako bat. Mundua Helburu proiektua, LOMLOEn ezarritako jarraibideei jarraituz, argi eta garbi lotuta dago NBEk 2030 Agendarako onartutako Garapen Jasangarriko Helburuekin. Deialdi unibertsala egin nahi da, baita hezkuntza-esparruari ere, pobrezia desagerrarazteko, planeta babesteko, eta mundu osoko pertsonen bizitzak hobetzeko.

Non dago proiektuan?

Ikaslearen testuliburuan, unitate bakoitza ikaskuntzaegoera batekin hasiko da, hau da, GJH batean kokatutako arazo-egoera batekin. Egoera horrek amaierako hausnarketa bat egitera gonbidatuko ditu ikasleak, «Helburua Aurrera» delakoaren ba

7 Herri berdeak

rruan, proposamen eraldatzaile batekin. Egoera horrek, ikasleek unitatearen hurrengo orrialdeetan planteatuko diren oinarrizko ikaskuntzak aurretik eskuratu behar izatea eskatzen du. Hiruhilekoko

Gure inguruko landareak ezagutuko ditugu.

Besteen iritziak errespetatzea komeni da.

HELBURUA AURRERA

Helburua Aurrera deritzo unitate bakoitzaren hasieran planteatutako ikaskuntza-egoerari erantzuten saiatzeko proposatzen zaien ariketari. Unitatearen amaierako portfolioan, jarraipena emango zaio ariketa horri. Amaierako produktu bat ere iradokiko da, hausnarketa eraldatzailea sustatzeko asmoz.

Non dago proiektuan?

Unitate bakoitzaren amaierako portfolioan, «Helburua aurrera» izeneko ariketa planteatuko da; horrekin, ikasleek amaierako hausnarketa egin, eta ikaskuntza-egoerari erantzuna emango diote, proposamen eraldatzaile batekin.

7 Denbora neurtzea

Eguzkiorduak

Energia behar dugu etxeko argiak edo ordenagailua pizteko.

Energia-iturri batzuek ez dute planeta hondatzen, eta erabiltzen dituzten baliabideak ez dira agortzen; esate baterako, etxeko aparatu elektriko guztiek eguzki-argiarekin funtziona dezakete.

Ba al zenekien eguzki-orduen kopurua aldatu egiten dela egun batetik bestera? Egun bakoitzean, ordu jakin batean argitzen eta iluntzen du. Eta, gainera, ez da ordu berean izaten toki guztietan.

Zer deritzozu?

Zure iritziz, zergatik da garrantzitsua eguzki-argia?

Nola zenbatu ditzakegu egun bakoitzeko eguzki-orduak?

Datua

Urtean, 2 500 eguzki-ordu izaten ditugu hemen, gutxi gorabehera. Europako iparraldeko herrialde batzuetan, berriz, 950 ordu inguru besterik ez.

Nola aprobetxa dezakezu eguzki-argia egunerokoan? Idatzi ideiak zerrenda batean.

PORTFOLIOA

Zer ikasi dut?

1 Ordenatu urte bereko data hauek.

URRIA 26 ABENDUA 7 MARTXOA 18 MAIATZA 14

2 Idatzi gaurko data, etzikoa eta zure urtebetetzekoa, zenbakiak erabiliz.

3 Asteartetan, zenbat ordu egoten da okindegia zabalik? Eta larunbatetan?

7 Zenbat denbora igaro da?

8 Idatzi nola irakurtzen diren ordu hauek, bi modu desberdinetan.

HELBURUA AURRERA

Egin zerrenda bat

Ikusi taulan zer ordutan irten eta sartu zen eguzkia Legution, abenduaren 23an eta uztailaren 15ean.

Abenduak 23 Uztailak 15 Eguzkia irten

Eguzkia sartu

a) Zer ordutan argitu zuen abenduaren 23an? Eta zer ordutan ilundu zuen?

b) Zer ordutan irten zen eguzkia uztailaren 15ean? Eta zer ordutan sartu zen?

c) Zenbat eguzki-ordu egon ziren abenduaren 23an? Eta uztailaren 15ean?

4 Zer ordutan egiten dituzu jarduera hauek? Marraztu erlojuak, eta adierazi orratzekin.

9 Pintto paseatzera irteten da arratsaldero, 5ak eta laurdenetan. Paseoak ordu eta erdi irauten badu, zer ordutan itzultzen da? Marraztu orratzak dituen erlojuan eta digitalean.

10 Alaia eta Onintza autobusean doaz. Goizeko 10ak eta laurdenetan irten dira, eta 12 eta erdietan heldu. Zenbat iraun du bidaiak?

Geure buruari galdezka

a) Zure ustez, garrantzitsuak al dira egunez egun dauzkagun eguzkiorduak? Zergatik?

b) Pentsatu eta binaka jarrita komentatu. Kopiatu eskema koadernoan, eta osatu. Partekatu erantzuna ondoko ikaskidearekin.

c) Nola aprobetxa dezakezu eguzki-argia egunerokoan? Binaka, idatzi ideiak zerrenda batean.

Nire erantzuna. Nire ikaskidearen erantzuna.

Bakoitzak azalduko du zergatik erantzun duen hori.

Eta orain, zer erantzungo duzu?

5 Zenbat ordu dira? Adierazi.

3 egun 6 egun Astebete

6 Zer ordu da?

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: Erantzuna badakizu Laguntza behar izan baduzu Erantzuna jakin ez baduzu

Nola ikasi dut?

Kopiatu koadernoan eta, esaldi bakoitzaren ondoan, margotu honela:

Problema bat ongi ebazten dudanean, pozik jartzen naiz.

• Taldeari laguntzen diot denbora guztian.

Ariketak ondo egiten saiatzen naiz.

Zer egiten duzu taldeari laguntzeko?

Diziplinartekoa

Mundua Helburu proiektuaren barruko zenbait ariketek hainbat arlotan eskuratutako ezagutzak konektatzeko xedea dute.

Edukien arteko elkarreragin hori ikasleen errealitatera egokitzen da, errealitate hori ez baita modu isolatuan aurkezten, osotasun baten barruan baizik.

Diziplinarteko ikuspegi horrek ikaskuntzaren eraginkortasuna areagotzen du, ikasitakoaren zergatia eta zertarakoa zein diren jakitea eskatzen baitu. Beraz, ikasleen errealitatera hobeto egokitzen den ikaskuntza esanguratsuagoa, funtzionalagoa eta konpetentzialagoa izatea bermatzen du.

DIZIPLINARTEKO IKASKUNTZAK

Arlo bakoitzetik planteatutako ikaskuntza-egoerek, Garapen Jasangarrirako Helburuekin (GJH delakoekin) lotura dutenek, elkarren artean erlazionatuta dauden eta modu praktikoan aplikatu daitezkeen edukiak proposatzen dizkiete ikasleei.

Beraz, hautatutako edukiak elkarrekin konektatuta daude, ikaskuntza-egoera erreal eta benetakoetatik abiatuta; horiek zentzu funtzional eta esanguratsua ematen diete ikasleei.

Non dago proiektuan?

Arlo bakoitzetik planteatutako ikaskuntza-egoeretan, unitatez unitate, Garapen Jasangarrirako Helbururen batek (GJH) eraginda. Garapen Jasangarrirako Helburu horiek emango diote logi-

2 Zaindu behar dugu!

«Neska-mutilok ongi bizitzeko eskubidea eta maite ditugunak zaintzeko betebeharra ditugu». Horixe jasota dago haurren laugarren eskubidean.

Zer deritzozu?

Goseak egon al zara inoiz? Gaixotasunik izan al duzu noizbait? Nork lagundu dizu?

Datua

Jende askok ez dauka ur garbirik, ezta janari, eskola eta osasunzentrorik ere, adibidez.

ka esanguratsua, funtzionala eta konpetentziala, ikasleek erantzun praktikoak eta eraldatzaileak eman ditzaten.

Unitate honetarako...

Egin afixa bat, pobrezian bizi direnei laguntzeko ideiekin.

Zer dira osasuna eta gaixotasuna?

24

Nola eutsiko diogu higieneari?

25 hogeita bost hogeita lau

Nolakoa da e ikadura osasungarria?

mugitu eta atseden hartu? Zertarako hunkitu?

Gainera, Lehen Hezkuntzako lehen eta bigarren mailetan, unitateek gai bera erabiltzen dute ikaskuntza-egoerarako.

Diziplinartekotasuna Mundua helburun

DIZIPLINARTEKO GJH-AK

Kalitate oneko hezkuntza

Osasuna eta ongizatea

Osasuna eta ongizatea

Hiri eta komunitate jasangarriak

Ikasgela: ikasteko leku abegitsua eta kalitatezkoa

Ongizate pertsonala gorputza erabiliz eta gozatuz.

Norbera zaintzeko eta garbitzeko ohiturak hartzea. Osasunarekin eta ongizatearekin konpromisoa duten pertsonak.

LENGUA MATEMATIKA INGURUNEAREN EZAGUERA

¡Comenzamos con orden! Ikasgela txukuntzen Bai ondo eskolan!

¿Qué te hace feliz? Mugitzen eta orientatzen Poza gorputzari!

Un dos tres... me cuido otra vez

Neure burua zaintzen Gora osasuna!

Airearen kalitatea. ¡Lanzamos ideas al aire!

Lehorreko bizitza Izaki bizidunak zaintzen ditugu. Los quiero y los cuido

Lehorreko bizitza

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Gure ingurune naturala zaintzea eta harreman jasangarria izatea.

Hezkuntza-irteerak eta ingurua ezagutzea (turismo jasangarria).

Nos importa la naturaleza

Aire garbia arnasten Eta zu, nola zoaz?

Maskotaren urtebetetzea Izaki bizidunak!

Naturan formak ikusten Gora natura!

Vamos de excursión Distantziak neurtzen Paisaiak babesten

Edateko ura eta saneamendua Uraren kontsumoa. Cada gota cuenta

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Industria, berrikuntza eta azpiegitura

Hiri eta komunitate jasangarriak

Ekoizpen jasangarrirako eta kontsumo arduratsurako ereduak.

Azpiegitura eta teknologia jasangarria. Teknologia-ahalmenaren gorakada.

Reducir, reciclar y reutilizar

Investigamos con energía

Ondarea zaintzea. ¡Salimos a escena!

Uretako bizitza Hidrosfera babestea. ¡Por un océano limpio!

Bainugelara ontziarekin Ura eta airea, bizitzeko

Zenbatu eta birziklatu Ongi erabiltzea da giltza!

Makinarekin kalkulatzen Teknologia eta biok

Ospatzeko egun bat

Iraganetik ikasten

Itsasoa zaintzera! Planeta zaintzen

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUAK

Ikaskuntza-esperientzia integratzaileak izango dira; konpetentziak garatzea eta ikasitako ikaskuntzak aplikatzea ahalbidetuko diete ikasleei. GJH batekin lotutako ikaskuntza-egoera batetik abiatuta, ikasleek ikerketa-prozesu bat egingo dute; hainbat informazio-iturri kontsultatu, lana antolatu eta izaera eraldatzailea duen amaierako produktu bat egin beharko dute. Azken batean, honako prozesu hauek barne hartzen ditu: plangintza, gauzatzea, komunikazioa eta ebaluazioa.

Non dago proiektuan?

Hiruhileko bakoitzaren amaieran, ikaslearen testuliburuan, proiektu bat proposatuko da, enborreko arlo bakoitzetik abiatuko dena; arlo horiek

GJH batek lotuko ditu. Proiektu hori egiteko, ikasleek bost urrats izango dituzte (Pentsatu, Diseinatu, Eraiki, Aurkeztu eta Egiaztatu), eta

EZAGUTU DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA

Aholku zirraragarrien gida:

XABOIZKO BURBUILAK

Ohartu zara higieneak ondo sentiarazten gaituela? Garbitu zaitez egunero!

planteatutako egoerari irtenbideak bilatzeko eta ekarpenak egiteko aukera emango duen erantzun praktiko eta eraldatzaile bat proposatu beharko dute. Proiektu bakoitzak helburu argi bat du, ikerketan, ekintzailetzan eta enborreko arloetako ikaskuntzen arteko loturan oinarritua.

AURKEZTU

Stage

Besteek zuen audioak jasotzea oso garrantzitsua da. Partekatu audioak ikasgelan, beste gela batzuekin... eta, nahi baduzue, baita familiakoekin ere.

EZAGUTU DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA

Natural eta berde

BEGIRA BERDEA

Irrikan zaude lorategi bertikala Nola egin duzuen ikaskideei eta familiakoei kontatzeko?

Aurkezpen bat prestatuko dugu, xehetasunazaltzeko.guztiekin UZTENDUTEN

1

T

Gure lorategiak konpromisoa eta

erantzukizuna behar du: lorategia egiteko, eta, gero, zaintzeko. Taldeka, pentsatu nola azaldu ditzakezuen egindako urratsak.

Urratsak banan-banan aipatzea oso garrantzitsua da. Antolatu prozesua, egin dituzuen urratsei zenbakiak jarriz. Partekatu zerrenda taldekideon artean. Baliteke urratsen baten ordena aldatu nahi izatea, edota erabaki batzuk zehaztu nahi izatea.

Garbi daukazue nola lortu duzuen lorategia egitea? Ba, orain, banatu urratsak, prozesua denon artean azaltzeko. Ados jarri behar duzue, eta zenbait aldiz entseatu.

Ez ahaztu: ozenki hitz egin behar duzu!

Iritsi da unea. Gonbidatuei asko gustatuko zaie, seguru! Begiratu jendeari eta, keinuen bidez, erakutsi zuen lana. Graba dezakezue, eta gero zuen blogean edo web-orrian jarri. Zein ondo!

1. HIRUHILEKOA

2. HIRUHILEKOA

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUAK

HIZKUNTZA ETA LITERATURA MATEMATIKA

EUSKARA LENGUA

Xaboizko burbuilak

La lectura es el gimnasio de la mente

INGURUAREN EZAGUERA

NATURAREN ZIENTZIAK GIZARTE-ZIENTZIAK

Diziplinarteko proiektua: Aholku zirraragarrien gida

Ariketa eginda zoriontsuago gara

Ondo lo egin! Jaten duguna gara! Goxo eta sano!

Diziplinarteko proiektua: Natural eta berde

2. 3.

Begira berdea

HIRUHILEKOA

Zenbaki berdeak egiten

Hablamos del verde

Hainbat berde daude Berdea zaintzen

HIRUHILEKOA

Egunean aholku bat

Ayuda energética

Diziplinarteko proiektua: Kate bat gara

Zure energiari segika Energiaren detektibeak Erreakzioa katean. Aurrera!

EKINTZAILETZA

Hiruhileko bakoitzaren amaierako diziplinarteko proiektuek ekintzailetza sustatuko dute; izan ere, ikasleek ideia sortzaileak benetako ekintza bihurtzeko beharrezkoak diren trebetasunak eta kontzientzia garatuko dituzte, eta horrek dimentsio hauek garatzea eskatzen du:

Dimentsio pertsonala Gizarte-dimentsioa

Autoezagutza

Sormena eta sorkuntza

Irudimena

Taldea

Erantzukizuna

Komunikazioa

Lidergoa

Erkidegoa eta denon onura

Non dago proiektuan?

Produkzio-dimentsioa

Ekimena

Berrikuntza

Arriskuak hartzea

Produktibitatea

Hiruhilekoko diziplinarteko proiektuek hiru dimentsio hauek garatzen lagunduko diete ikasleei:

– Dimentsio pertsonala: batetik, «Pentsatu» urratsean, hasiera ematen baitzaio proiektuari, eta sormena eta sorkuntza aktibatzeko balio baitu; bestetik, «Egiaztatu» urratsean, autoezagutzan oinarrituta baitago.

– Gizarte-dimentsioa: «Diseinatu» izeneko urratsean, ardurak hartzea eta lankidetzan aritzea eskatzen baitu.

1 T hink

P ENTSATU D esign

ITZALAPROIEKTUAK UZTENDUTEN

1 Think

– Produkzio-dimentsioa: «Eraiki», «Aurkeztu» eta «Egiaztatu» urratsetan, ikasleek amaierako produktu bat egin beharko baitute. Egindako lanari buruzko hausnarketa egin beharko dute ikasleek, indarguneak detektatzeko eta hobetzeko proposamenak egiteko.

EZAGUTU DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA

Kate bat gara

EGUNEAN AHOLKU BAT

Sustatuko dugu gure ikaskideek energia aurrezteko kanpaina bat? Aholku bat egunero!

Osatuko duzu energiarekin lotutako aholkuen asteko taula bat?

P ENTSATU De gn

Energia aurrezteko aholku guztiak antolatuko ditugu, asteko egun bakoitzean bat ikasteko. Asteburuko egunak ere sar ditzakegu!

2 INAT U

Energia-kontsumoari buruz dakizuenaz gain, garrantzitsua da ikerketa egitea, gehiago ikasteko: erabili Internet, edo galdetu etxean... Zenbat eta gomendio gehiago bildu, hobeto! Talde bakoitzean ordezkari bat izendatuko dugu, besteei aholkuak azaltzeko. Ez du balio errepikatzeak!

2 DISEINA T U EGIN

EGIN

3 Maker

Garbi daukagu zer aholkuk lagunduko diguten eskolan eta etxean energia aurrezten? Marraztu taula bat asteko egunekin, eta idatzi aholku bat egun bakoitzean. Zenbat egun eta aholku dituzue?

AURKEZTU

AURKEZTU

4 PRESENTA S age

Aurkeztu zuen plangintza beste geletan, eta erakutsi familiei ere. Zuen ustez, horrela errazago aurreztuko dugu energia? Konpromisoa hartuko dugu? Kate bat gara!

4 PRESENTA S tage

EGIAZTATU 5

e

Niretzat, plangintza egitea hauxe da: ...

3 CONSTRUYE M aker T est

EGIAZTATU 5

3. HIRUHILEKOA

Antolatzea gustatzen zaizu? Gauzen plangintza egitea lagungarria izaten da hobeto ikasteko eta ezer ez ahazteko.

HIZKUNTZA-PLANA

Hezkuntza-zentroko Hizkuntza-planak helburu nagusi hauek izan behar ditu:

1. Ikasleen ahozko eta idatzizko adierazpena hobetzea (produkzioan). Horretarako, lehenik, ikasleek benetako testu-tipologia batean proposatutako ikaskuntza-egoera bat ulertu beharko dute.

2. Irakurzaletasunarekiko interesa eta ohitura sustatzea, lantzen diren edukietatik abiatuta.

3. Hezkuntza-zentroko Irakurketa Planaren barruko bibliografia sakon ezagutzea.

Hizkuntza-planak diziplinarteko trataera izango du; hizkuntza-arloetan ez ezik, arlo ez linguistikoetan ere landuko da.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUAK

Ikaskuntza-esperientzia integratzaileak izango dira; konpetentziak garatzea eta ikasitako ikaskuntzak aplikatzea ahalbidetuko diete ikasleei. GJH batekin lotutako ikaskuntza-egoera batetik abiatuta, ikasleek ikerketa-prozesu bat egingo dute; hainbat informazio-iturri kontsultatu, lana antolatu eta izaera eraldatzailea duen amaierako produktu bat egin beharko dute. Azken batean, honako prozesu hauek barne hartzen ditu: plangintza, gauzatzea, komunikazioa eta ebaluazioa.

Non dago proiektuan?

Hiruhileko bakoitzaren amaieran, ikaslearen testuliburuan, proiektu bat proposatuko da, enborreko arlo bakoitzetik abiatuko dena; arlo horiek GJH batek lotuko ditu. Proiektu hori egiteko, ikasleek bost urrats izango dituzte (Pentsatu, Diseinatu, Eraiki, Aurkeztu eta Egiaztatu), eta

ENTZUTEN JAKIN 1 2 3

Entzuten hasi baino lehen

Prestatu eta jar zaitez jarrera egoki batean.

Entzuten duzun bitartean Entzun ondoren

Egon adi-adi. Gogoratu zer entzun duzun.

Ez jolastu entzuten duzun bitartean. Begiratu hitz egiten ari den pertsonari.

PLAN LINGÜISTICO

Ez hitzik egin.

Pentsatu; bazara entzundakoa kontatzeko edo azaltzeko gai? Seguru baietz!

planteatutako egoerari irtenbideak bilatzeko eta ekarpenak egiteko aukera emango duen erantzun praktiko eta eraldatzaile bat proposatu beharko dute. Proiektu bakoitzak helburu argi bat du, ikerketan, ekintzailetzan eta enborreko arloetako ikaskuntzen arteko loturan oinarritua.

JENDAURREAN HITZ EGIN

1 2 3

HOBETO IDAZTEKO... 1 2 3

Hitz egin baino lehen Hitz egitean Amaitzeko

Pentsatu eta aukeratu zer gairi buruz hitz egingo duzun.

Idatzi baino lehen, planifikatu Idatzi zirriborroa Berridatzi txukun-txukun

Pentsatu edo imajinatu zer kontatu nahi duzun.

Eskatu etxekorenlaguntza bati.

Orri batean, idatzi zure ideien zirriborroa, ondo ordenatuta.

Hitz egiten hasi orduko, agurtu ikusleak. Amaitzen duzunean, eman eskerrak eta agurtu.

Ez ahaztu ikusleei begiratzea eta zure keinuak zaintzea.

Idatzi zure testua beste orri batean.

Idatzi letra txukunez.

Idatzi edo egin marrazkia orri batean eta ikasi buruz.

Un Plan Lingüístico de Centro ha de tener como grandes finalidades:

Asmatu IZENBURUA

Aurkezpena garrantzi handikoa da: ez egin zirrimarrarik eta ez zikindu orria.

Hitz egin astiro, hitzak ondo ahoskatuz.

Honelakoak esan ditzakezu: «Eta, amaitzeko,...»; «Eskerrik asko denoi...»

Ez ahaztu irribarre egitea.

1. La mejora de la expresión oral y escrita del alumnado (en la producción), que tiene como paso previo la comprensión de una situación de aprendizaje propuesta a través de una tipología textual continua o discontinua auténtica.

Ez eten hitz egiten ari den pertsona.

Zerbait ulertzen ez baduzu, altxatu eskua galdetzeko.

Zer ideia bururatzen zaizkizu?

Berrikusi zure zirriborroa, ezer ez ahazteko.

Egin saioak ozen.

Zure zirriborroa berrikusteko edo zuzentzeko, nahi baduzu, eskatu laguntza pertsona nagusi bati.

Idatzi IZENBURUA

3 Erabili ahots-tonu egokia: ez oso altua, ez oso baxua.

Ispiluaren aurrean egin ditzakezu saioak.

Nahi baduzu, erabili margoak eta egin marrazkia.

Berrikusi ondo, akatsik ez egoteko.

METODOLOGIA AKTIBOAK

Mundua Helburu proiektuak honako hauekin lotutako trebetasunak garatzen

ditu:

• Lankidetzako ikaskuntza

• Pentsamenduaren garapena

• Hezkuntza emozionala

• Mundu digitala

• Ikaskuntza ludikoa

• Autoebaluazioa

Trebetasun horiek arlo guztietatik ikasi, eta aplikatu egingo dira, modu lineal eta progresiboan etapa osoan zehar; horrela, horiei diziplinarteko tratamendua emango zaie.

BERRIKUSPENA

4 Nola sentitzen zara jolastean?

3 Norekin jolasten zara gustura? Zer jolasetan?

Nola ikasi dut?

Jolasak

1 Zuen modu berean jolasten ziren aitona-amonak?zuen

2 Nola jolasten dira beste herrialde batzuetan?

Inklusiboa

Arreta berezia jarri behar dugu honakoak bermatzeko: hezkuntza-inklusioa, ikasleentzako eta ikasleen ikaskuntza-premientzako arreta pertsonalizatua, parte-hartzea eta bizikidetza, ikasteko zailtasunen prebentzioa; eta indartzeko, sakontzeko eta malgutzeko mekanismoak, alternatiba metodologikoak edo bestelako neurri egokiak abian jartzea, egoera horietakoren bat detektatu bezain laster.

Mundua Helburu proiektua hezkuntza inklusiboaren printzipioarekin eta ikasle guztientzako ikaskuntza-baldintza hobeak sortzearekin konprometituta jaio da. Horretarako, irakaskuntza pertsonalizaturako baliabideak praktikan jartzen laguntzen du, egitura malguarekin eta indartzeko eta sakontzeko mekanismoekin.

IDU JARRAIBIDEAK

LOMLOEk zera ezartzen du: ikasleei irudikatzeko, ekiteko eta adierazteko bitarteko ugari eman behar zaizkiela, bai eta aurkezten zaien informazioan inplikatzeko moduak ere. Hau da, Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalaren printzipioak aplikatzea.

Hori dela eta, Mundua Helburuk honako hiru printzipio hauek konektatzen ditu proiektuaren beste elementu batzuekin:

– Informazioa eskuratzeko hainbat irudikapen. Hau da: sarrera-kanalak dibertsifikatzea. Pertsona guztiok ez dugu informazioa modu berean ikusten eta ulertzen.

– Ekintza- eta adierazpen-modu ugari: hau da, irteera-kanalak dibertsifikatzea, aukerak eskainiz interakziorako, komunikaziorako, hainbat mailatako ariketak...

Inplikazio-modu asko, hau da, ikaskuntzaren elementu afektiboak eta emozionalak kontuan hartzea.

Non dago proiektuan?

Mundua Helburu proiektu osoa Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalaren (IDU) printzipioak eta jarraibideak kontuan hartuz sortu da.

Irakaslearen proposamen didaktikoan azalduko da Mundua Helburu proiektuaren zer elementuk erantzuten dion Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsalaren (IDU) printzipio eta jarraibide bakoitzari.

IDU jarraibideak Mundua helburu proiektuan Mundua helburu proiektuko elementu ezberdinak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) kontuan hartuz garatu dira. Honako taula honetan, IDU printzipioen edo arauen eta proiektuko elementuen arteko harremana jasotzen da:

MUNDUA HELBURU Proiektuan aplikatutako IDU jarraibideak INPRIMATUTAKO MATERIALA INGURU DIGITALA Ikaskuntza-egoera

GJH

Irudia eta testuingurua

Nola ikusten duzu?

• GJHekin (xxi. mendeko erronkekin) eta ikasleen eguneroko bizitzarekin duen harreman zuzenak benetakotasuna, balioa eta garrantzia optimizatzen ditu (7.2).

• Testuaren ordezko irudikapenak ikaskuntza- egoeraren testuinguruarekiko ulermena eta lotura pertsonala errazten du. (2.5).

• Galderek ikaskuntza-egoera ikasleen esperientzien eta aurretiazko ezagutzekin lotzen dute. (3.1).

Datua • Informazio objektiboa eta berresgarria ematen du abian dagoen helburuari buruz (8.1).

• Gogoeta kolektiboa sustatzen du, pentsamendu-estrategia baliagarri baten bidez, eguneroko arazoei aurre egiteko (9.2).

GJHei buruzko informazio eguneratua lortzeko sarbidea ematen die ikasleei eta irakasleei, komunikazio-metodo asko erabiliz. (5.1).

• Zer dakit? Ariketa interaktibo trazagarriak proposatzen ditu unitatea irekitzean aurretiazko ideiak detektatzeko. (3.1).

Helburua aurrera

• Autonomia sustatu, eta amaierako produktu bat proposatzen du, ikastetxeko testuinguruari eta ikasleen hautaketari irekia, (7.1) eskakizun-mailak aldatuz (8.2).

• Oinarrizko ikaskuntzak orokortzea eta transferitzea errazten du (3.4).

• Erkidegoa eta lankidetza sustatzen ditu, amaierako produktua taldean egiteko eta zabaltzeko (8.3).

• Ikaskuntza-egoerak aurkezten dituzten ikus-entzunezko puntuak erabiltzen ditu, motibazioa areagotzen duten itxaropenak eta usteak estimulatuz (9.1) unitatearen hasieran.

• Unitate bakoitzean, aurretiaz hautatutako iturrietatik hartutako informazioa aurkezten du, eta hori entzunezko (1.2) eta ikusizko (1.3) informazioaren alternatiba da (2.5), baita testuaren beste formen alternatiba ere, hala nola abestiak, azpidatzitako audioak edo bideoak, testu-informazioaren lokuzioak, antolatzaile grafikoak, visual thinking, etab. Gainera, parte-hartzea dinamizatzeko erabil daitezke.

Jarraitu hariari

• Modu ordenatuan gidatzen du abian dagoen helburua (6.1), prozesua egokituz eta ikusaraziz (6.2), antolatzaile grafiko baten laguntzaz (6.3).

• Ikaskuntza-prozesua modu interakti- boan berreraikitzea ahalbidetzen du, antolatzaile grafikoaren laguntzarekin. Antolatzaile grafiko horrek ekintzaren helbururanzko aurrerapena irudikatzen du (3.3).

Inklusioa Mundua helburu proiektuan

IDU (Irakaskuntzaren Diseinu Unibertsala) jarraibide multzo bat da, ikasle guztiei ikasteko aukera berdinak ematen zaizkiela bermatzen duena. Honako hauek dira jarraibide horiek:

MOTIBAZIOA ETA KONPROMISOA izateko modu asko proposatu

IRUDIKATZEKO modu asko proposatu

EKINTZA ETA ADIERAZPENA lortzeko modu asko proposatu

Sare afektiboak «ZERGATIK» ikasi

Proposatu aukerak interesa pizteko

7.1 Optimizatu harreman pertsonalak eta autonomia.

7.2 Optimizatu garrantzia, balioa eta benetakotasuna.

7.3 Murriztu mehatxuak eta deskuiduak.

Proposatu aukerak esfortzua eta iraunkortasuna mantentzeko

8.1 Azpimarratu helburuen eta jomugen garrantzia.

8.2 Aldatu erronkak optimizatzeko eskaerak eta baliabideak.

8.3 Sustatu elkarlana eta komunikazioa.

8.4 Handitu hezkuntzara bideratutako feedbacka.

Proposatu aukerak autorregulaziorako

9.1 Sustatu motibazioa pizten duten itxaropenak eta sinesmenak.

9.2 Erraztu gaitasunak eta estrategiak erronkei aurre egiteko.

9.3 Garatu autoebaluazioa eta gogoeta.

ADITUEN ERANSKINAK

Azterketa-sareak «ZER» ikasi

Proposatu aukerak antzemateko

1.1 Eskaini informazioa bistaratzea pertsonalizatzeko moduak.

1.2 Eskaini alternatibak entzunezko informaziorako.

1.3 Eskaini alternatibak ikusizko informaziorako.

Proposatu aukerak hizkuntza eta sinboloetarako

2.1 Argitu lexikoa eta sinboloak.

2.2 Argitu sintaxia eta egitura.

2.3 Lagundu testu-deskodifikazioan, ohar matematikoetan eta sinboloetan.

2.4 Sustatu hizkuntza desberdinen arteko ulermena.

2.5 Argitu, hainbat bitarteko erabiliz.

Proposatu aukerak ulermenerako

3.1 Aktibatu edo eskaini aurretiazko ezagutzak.

3.2 Nabarmendu patroiak, funtsezko ezaugarriak, eta ideia nagusiak eta euren arteko loturak.

3.3 Gidatu informazioaren prozesamendua, bistaratzea eta manipulazioa.

3.4 Maximizatu informazioaren transferentzia eta orokortzea.

Sare estrategikoak «NOLA» ikasi

Proposatu aukerak ekintza fisikorako

4.1 Aldatu erantzuteko, nabigatzeko eta solasean aritzeko metodoak.

4.2 Optimizatu laguntza-erreminta teknologikoetarako sarbidea.

Proposatu aukerak adierazpenerako eta komunikaziorako

5.1 Erabili komunikaziorako hainbat modu.

5.2 Erabili hainbat tresna, eraikitzeko eta osatzeko.

5.3 Garatu doitasuna gradukako laguntza-mailekin, praktikarako eta jarduerarako.

Proposatu aukerak funtzio betearazlerako

6.1 Gidatu jomuga egokiak jartzea.

6.2 Lagundu estrategiak planteatzen eta garatzen.

6.3 Erraztu informazioaren eta baliabideen kudeaketa.

6.4 Hobetu progresua monitorizatzeko ahalmena.

Irmoak eta motibatuak Burutsuak eta jakintsuak Estrategikoak eta jomugara bideratuak

CAST 2018 (Center for Applied Special Technology)

FUNTSEZKOENA

Irakasleei orientabideak emango zaizkie, arlo bakoitzeko oinarrizko ezagutzak zein diren jakin dezaten, eta ikasleek curriculumean zehaztutako irteeraprofilak eskuratu ditzaten.

Non dago proiektuan?

Eremu digitalean zenbait material daude; unitate bakoitzeko funtsezko edukiak bilt zen dituzte, oso modu bisualean, gainera.

1Berdina, baina desberdina

Berehala ikasiko dut

E H U 2 3 5

zifrako zenbakiak

1 M, 4 E, 6 H eta 2 U 1 000 + 400 + 60 + 2 mila laurehun eta hirurogeita bi Konparatu zenbakiak zifra kopurua desberdina 823 txikiagoa da 4 105 baino 823 < 4 105

2 359 handiagoa da 2 357 baino 2 359 > 2 357 9 > 7 M E H U 2 3 5 9 2 3 5 7 Konparatu zenbakiak zifra kopurua berdina

Osasuntsu egoteko, hau egin beharko nuke...

... neure burua garbitu

... ariketa fisikoa egin ...adierazi ...atseden hartu

Jarraitu ohitura horiei, eta egin azterketa medikoak osasuntsu egoteko

23

20 30 25

Zenbaki ordinalak

1.a lehenengoa

2.a bigarrena

3.a hirugarrena

4.a laugarrena

5.a bosgarrena

6.a seigarrena

7.a zazpigarrena

8.a zortzigarrena

9.a bederatzigarrena

10.a hamargarrena

11.a hamaikagarrena

12.a hamabigarrena

13.a hamahirugarrena

14.a hamalaugarrena

15.a hamabosgarrena

16.a hamaseigarrena

17.a hamazazpigarrena

18.a hemezortzigarrena

19.a hemeretzigarrena

20.a hogeigarrena

Girotzen joateko

ANIZTASUNA KONTUAN HARTZEA

Ikasleen beharrizanak, ezaugarriak eta ikasteko erritmo desberdinak kontuan hartu behar dira. Aniztasuna kontuan hartzeko baliabideetan, prozesu kognitiboen errepertorio zabala praktikan jartzeko moduko baliabideak proposatzen zaizkie ikasleei; besteak beste, identifikatzeko, aztertzeko, ezagutzeko, uztartzeko, hausnartzeko, arrazoitzeko, ondorioztatzeko, eragiteko, erabakitzeko, azaltzeko, sortzeko aukera ematen duten baliabideak. Hala, horietako batzuetan soilik zentratzea saihestuko da, ikasteko estilo desberdinetara hobeto doitzea ahalbidetuz.

Non dago proiektuan?

Ingurune digitalean aniztasuna kontuan hartzeko baliabideak aurkituko ditugu.

1 Biztanleria sailkatzeko hainbat modu daude. Inguratu ezaugarri hauek dituzten pertsonak:

• Sexua kontuan hartuz: emakumezkoak.

• Adina kontuan hartuz: Zaharrak.

• Lana kontuan hartuz: Biztanleria aktiboa.

2 Ingura ezazu, kasu bakoitzean, zer hitzi dagozkion honako definizio hauek:

a) Herri bateko biztanleen datuak biltzen dituen zerrenda:

Udal-errolda – zentsua– herria – demografia

IZAKI BIZIDUNAK EZAGUTUZ!

Izen-abizenak:

Data:

IZAKI BIZIDUN MOTAK

Naturaren Zientziak 3

1 Inguratu kolore batez landareen marrazkiak, eta beste batez animalienak. Zirrimarratu landareenak edo animalienak ez diren marrazkiak.

b) Lan egiten duten edo lan bila dabiltzan pertsona helduen taldea: Gizonezkoak – emakumezkoak – biztanleria okupatua – biztanleria aktiboa

3 Baieztapen hauen artean bat besterik ez da zuzena. Markatu.

a) Jaiotza-tasa leku eta denbora jakin batean Jaione izeneko pertso- na-kopuruari dagokio.

b) Heriotza-tasa leku eta denbora jakin batean hiltzen diren pertso- na-kopuruari dagokio.

c) Beste leku batera bizitzera joan diren pertsonak immigranteak dira.

d) Leku batera bizitzera iristen diren pertsonak emigranteak dira.

4 Osatu esaldiak jaiotza, heriotza, emigrazio eta immigrazio hitzekin:

a) Biztanleria handitu egiten da: eta

b) Biztanleria murriztu egiten da: eta

5 Espainiako biztanleria beti ari da aldatzen. Adierazi zein den aukera zu- zena kasu bakoitzean:

2 Idatzi zer funtzio ez dagoen irudikatuta marrazkietan, eta jarri adibide bat.

3 Hautatu ezaugarri hauetako zein diren egokiak izaki bizidunak landareetan eta animalietan sailkatzeko. Gehitu beste bi ezaugarri.

Beren elikagaia sortzen dute.

Politak dira.

Tamaina txikia dute.

Zentzumen-organoak dituzte.

Landareak edo animaliak jaten dituzte.

Lekuz alda daitezke.

BIZIMODUA ALDATU NAHI DUGU?

Metodologia aktiboak

Metodologia aktiboak, edozein hezkuntza-mailatako ikasleak ikaskuntzaren erdigunean jartzen dituzten metodo, teknika eta estrategia multzo bat dira; talde-lana eta espiritu kritikoa sustatzen dituzte, gelan lantzen diren edukiak errepikatzeko prozesu memoristikoak alde batera utziz. Ikasleak bizitza errealeko egoeretarako eta bizitza profesionalerako prestatzen dituen lan egiteko modu bat dira, alegia.

LANKIDETZAKO IKASKUNTZA

Ikasketa kooperatiboa talde txikien erabilera didaktikoa da. Talde horietan, ikasleek elkarrekin lan egiten dute beren eta besteen ikaskuntzari ahalik eta etekinik handiena ateratzeko. Lankidetza-egiturak eta -teknikak arlo bakoi tzeko liburuetan egongo dira, modu sekuentziatu eta progresiboan, unitate bakoitzaren ariketen bitartez. Hori, nolanahi ere, iradokizun bat izango da, irakasleek beren errealitatera eta ikasleen ezaugarrietara moldatzeko aukera izango baitute.

Non dago proiektuan?

Arlo bakoitzeko unitate bakoitzean ariketa bat egongo da, gutxienez, eta ikasleek beren taldearekiko elkarreraginen bidez ebazteko aukera izango dute, lankidetza teknika baten bidez. Etapa osoan zehar teknika koopera tibo konplexuagoekin egingo da aurrera.

«Berehala kontatuko dizut», webgunean: anayaharitza.es

Zure inguruan zer produktu dauden badakizu, errazago jakingo duzu zure bizilagunakaritzenzertan diren.

PENTSAMENDUAREN GARAPENA

Pentsamendua garatzeko estrategiak lagungarriak dira pentsatzen ikasteko; gainera, aukera ematen dute ezagutzak hobeto menderatzeko, aplikatzeko eta transferitzeko.

Non dago proiektuan?

Arlo bakoitzeko unitate bakoitzean ariketa bat egongo da, gutxienez, eta ikasleek teknika baten edo pentsamendu-giltza baten bidez ebatzi ahal izango dute. Etapa osoan zehar, teknika eta pentsamendu-giltza konplexuagoak erabiliz aurrera egingo da.

Ariketa-tipologia desberdinetan, enuntziatuan, prozesu kognitibo literalak, konexiokoak eta baloraziozkoak konbinatzen dira. Era berean, «Helburua Aurrera» delakoarekin lotutako ikaskuntza-egoerari soluzioa emango dion hausnarketa bultzatzeko ere pentsamendu-teknikak erabiliko dira.

Zerk eragiten ditu mugimenduak eta aldaketak?

Jostailu asko gai dira energia erabiltzeko eta, energia hori eraldatuz, funtzionatzeko.

Zer da energia?

Pentsatu al duzu inoiz zergatik mugitzen diren autoak edo zergatik mugitzen zaren oinez ibiltzen zarenean?

Mugimendu eta aldaketa horiek gerta daitezen, ekintza guztiek gauza berbera behar dute: energia.

Materiak energia du eta, energiari esker, aldaketak gertatzen dira.

Energia mota asko daude. Hona hemen baten batzuk:

Zenbait energia mota

Argi-energia Energia zinetikoa

Argi gisa Eguzkitik edo argiiturri artifizialetatik (hala nola bonbilletatik) datorren energia da.

Objektuek, substantziek eta izakiek mugitzean duten energia da. Esaterako, trenek, gepardoek lasterka edo haizeak.

Energia eraldatu egiten da

Baterietan, piletan eta zentral elektrikoetan sortzen da, eta kableen bidez iristen zaigu etxera. Etxetresna elektrikoak eta gailu elektronikoak martxan jartzeko erabiltzen da.

Erregaiak

Erregaiak, besteak beste, zura, ikatza, petrolioa, gas naturala, elikagaiak... dira. Erregai horiek duten energia aldaketa kimikoen bidez askatzen da.

Energia kimikoa

HELBURUA AURRERA

Substantzia guzti-guztiek dute, eta aldaketa kimi koren bat gertatzean as katzen da. Adibidez, erre gaiak erretzen ditugunean.

Energia mota guztiak eraldatu egin daitezke, energia mota bat beste energia mota bihurtuz. Esaterako, haizagailu bat konektatzean, energia elektrikoa energia zinetiko (hegalen mugimendua) bihurtzen da. Egurra erretzean, zuraren energia kimikoa energia termiko eta argi-energia bihurtzen da, etab.

Energia-iturriak

Energia-iturri deritze energia lortzeko erabiltzen ditugun materialei.

Energia-iturriak berriztagarriak edo berriztaezinak izan daitezke.

Energia-iturri berriztagarriak. Agortzen ez diren energiaiturriak dira, hala nola eguzki-argia, haizea, ur-jauzien indarra…

Energia-iturri berriztaezinak. Agortu daitezkeen energiaiturriak dira; izan ere, sortzeko behar dutena baino azkarrago erabiltzen ditugu. Horren adibide dira erregai fosilak (ikatza, petrolioa eta gas naturala).

Energia-iturriak eta ibilgailuak

Goazen orain autoei buruz hausnartzera, baita haiek erabiltzen dituzten

Izaki bizidunak sailkatzeko gure irizpideen zerrenda egingo dugu.

1 Jonek eta bere lagun Anek ibilaldi batean ate- ratako argazkiak sailkatu dituzte, bakoitzak bere modura. Erreparatu haiek egindako proposamenei, eta alderatu ispiluaren teknika baliatuz:

Aneren zerrenda Jonen zerrenda Zertan dira biak berdinak... Zertan dira desberdinak... Zertan dira desberdinak... ? ? ?

Bero gisa askatzen da, eta bero dagoen objektu batetik hotz da goen beste batera igarotzen da. Esaterako, sukaldeko suak jakiak berotzeko askatzen duen beroa.

Galdetu hau zeure buruari!

a) Argazki guztiak taldetan banatzea lortu al dute bi sailkapenetan?

b) Unitate honetan izaki bizidunen hainbat oinarrizko ezaugarri ikasi dituzu. Erabili al dute halakoren bat sailkapenetan?

c) Sailkatzeko erabili dituzten ezaugarriak izaki bi zidunen ezaugarriak al dira? Ala haur bakoitzaren iritziaren araberakoak?

2 Jonek galduta zegoen argazki bat aurkitu du! Zer taldetan sartuko zenuke, Jonen sailkapena erabiliko bazenu? Eta Anerena erabiliko bazenu? Ados al zaudete ikaskide guztiok bi kasuetan?

3 Orain zure txanda da! Asmatu zeure proposamen bat, Jonen argazkiak sailkatzeko; horretarako, erabili ikasi dituzun irizpide zientifikoak. Azkenik, idatzi, talde bakoitzaren ondoan, talde horretako izaki bizidunak babesteko neurriren bat.

Nola ikasi dut?

1 Seguru asko, unitatea lantzean, zenbait gauza erraz ikasi dituzu, eta beste batzuk, berriz, gehiago kostatu zaizkizu. Idatzi zure portfolioan zer hiru gauza iruditu zaizkizun zai- lenak, eta azaldu zergatik.

2 Orain izaki bizidunei buruz dakizuna jakinda, pentsatu al duzu zer egin behar duzun, haiek babesteko? Aldatu al duzu ohiturarik, landare edo animaliaren bat ikusten duzunean? Azaldu zertan aldatu zaren.

U2

1 Susmatu eta ondorioztatu Adierazi kasu bakoitzean zer...

a) ... egin dezakegun, energia elektrikoa erabiliz.

b) ... egin dezakegun, argi-energiari esker.

c) ... lortuko dugun, egurra erretzean.

Gogoan hartu!

Arretaz begiratuz gero, azkar ikusiko dituzu zure inguruan energia mota eta energia-aldaketa asko.

Jonen zerrenda

Gorriak Mitxoleta Marigorringoa Kaltegarriak Kardua

Armiarma Politak Txolarrea Untxia

Aneren zerrenda

egitenFotosintesiadutenak

Mitxoleta Kardua

Barne-eskeletoa eta lumak dituztenak

Txolarrea

Barne-eskeletorik ez dutenak

Armiarma

Marigorringoa

etaBarne-eskeletoa ilea dituztenak Untxia

Ikastea gehien kostatu zaidana:

Izan ere,...

HEZKUNTZA EMOZIONALA

Ikasleek zenbait trebetasun ikasiko dituzte, emozioak identifikatzeko eta ezagutzeko, baita emozio horiek erregulatzen eta kudeatzen ikasteko ere (pertsonaren barruko dimentsioa). Halaber, beste pertsona batzuekin harremanetan jartzeko trebetasunak eskuratzeko eta gogobetetze-esperientziak izateko trebetasunak ere ikasiko dituzte (pertsonen arteko dimentsioa).

Pertsonaren barruko dimentsioa Pertsonen arteko dimentsioa

Emozioen kontzientzia eta erregulazioa

Autokontzeptua eta autoestimua

Non dago proiektuan?

Gizarte-konpetentzia

Bizitzarako eta ongizaterako konpetentziak

Ariketa zirraragarriak: unitate bakoitzaren hasieran proposatutako ikaskuntza-egoeretan agertzen dira, modu inplizituan.

Ariketa emozionalak: «Nola ikasi dut?» atalean daude, modu esplizituan. Ikasleek hau ulertu behar dute: egoera emozionalak eragina duela beren ikasteko moduan. Horretarako, ariketak egitean

zer-nolako emozioak dituzten identifikatu behar dute, baita zirrara horiek zein egoeratan diren positiboak eta zeinetan diren negatiboak identifikatu ere. Ikasturtean zehar, pertsonen barruko dimentsiotik pertsonen artekora igaroko gara. Era berean, konpetentzia emozionalean aurrera egingo da etapa osoan zehar.

honela: Badakit nola egin Laguntza behar dut Ez dakit nola egin

MUNDU DIGITALA

IKTak erabiltzen dira, informazioa lortzeko, hautatzeko eta erabiltzeko, dena delako ariketaren helburua kontuan hartuz. Gako honi esker, ikasleek planifikazioarekin, kudeaketarekin eta lanak egitearekin lotutako konpetentziak garatuko dituzte, baita Sareko komunikazioarekin hiritartasun digitalarekin lotutakoak ere. Era berean, IKTek aukera ematen dute «Flipped classroom» edo «ikasgela iraulia» motako dinamikak garatzeko, mota askotako baliabide digitaletatik abiatuta.

Non dago proiektuan?

Mundua Helbururen barruko proiektu digitalak baliabide multzo bat eskaintzen du, IKTen bitartez ikastea sustatzen duena. Unitateetan, ariketa batzuk ikono baten bitartez daude adierazita; ikono horrek honako hau adierazten du: ariketa ebazteko, baliabide digital bat kontsultatu behar dela, eta IKTak erabili behar direla. Ikaslearen liburuan eta webgunean, baliabide digital gehiago daude, IKTak sakonago lantzeko; IKT-IET

plana da baliabide horietako bat. Matematika eta Inguruaren Ezaguera arloetan, pentsamendu konputazionala hainbat zailtasun-mailatan lantzeko beren-beregi diseinatutako ariketak daude; zailtasuna kontzeptuarekin (entxufatu gabeko pentsamendu konputazionala), eta aplikazioarekin (ikasi Scratch erabiltzen) lotuta dago.

Zertarako erabiltzen dira IKT-gailuak?

IKT-GAILUAK ERABILTZEN DITUGU Mahaigaina

IKT-gailuetan programa informatikoak edo aplika zioak (appak) instala ditzakegu.

Appek askotariko lanak egiteko aukera ematen dute, hala nola idazteko, jolasteko, irudiak mozte ko, Interneten bilatzeko… Mahaigainean ikonoen bidez irudikatuta daude.

konfiantzako pertsona heldu batek ikuskatu gabe.

Programen eta appen bidez, lan asko egin ditzakegu. Esate baterako:

Aplikazio-ikonoa

Testuak

IKASI ERABILTZEN SCRATCHJr Erabiltzeko, ukipen-pantaila ukitu eta… 1 ukitu edo klik egin behar da blokeen, botoien eta abarren gainean, aukeratu ahal izateko. 2 blokeak ukitu eta herrestan eraman behar dira, puzzlea balira bezala jartzeko. 3 atzamarrekin pantaila ukitu behar da, zoom egiteko; hau da, handia- go edo txikiago ikusteko.

9:45 AM 100%

NOLA ERABILTZEN DA SCRATCHJr? 2. FITXA

Izen-abizenak:

1 Nola azalduko zenioke ScratchJr aplikazioaren funtzionamendua, tresna hori inoiz erabili ez duen norbaiti, hala nola zure aitonari? Azaldu.

2 ScratchJr erabiltzeko gailurik onena tableta da; zergatik? Aukeratu hitz zuzena eta osatu azalpena. Tableta gailu finkoa mugikorra delako , eta ScratchJr, berriz, appa.

ScratchJr gailuaren pantaila sagua ukituz erabiltzen delako, eta hobe delako handia txikia izatea, ikustea eta ukitzea zailagoa errazagoa izateko

iPad 3

ADI! Zure adina kontuan hartuz, ez duzu zure gai lu mugikorrean aplikaziorik deskargatu behar, zure

Metodologia

IKASKUNTZA LUDIKOA

Ariketa hauek ezohikoak dira, eta ikasleei laguntzen diete ikaskuntza modu ludikoan eta dibertigarrian eskuratzen, batzuetan gamifikazio-dinamiken bidez. IKTak erabili gabe egin daitezke ariketa horietako batzuk; beste batzuek, aldiz, IKTak behar dituzte.

Non dago proiektuan?

Unitateetan, ariketa batzuek ikono bat dute; ikono horrek ariketaren izaera ludikoaren berri ematen du. Halaber, hiruhilekoaren amaierako berrikuspenak ere modu ludikoan planteatuta daude, ikasleek ikaskuntzak jolastuz aplikatu

ditzaten. Era berean, baliabide digitalak daude, hala nola «Ultimate travellers» izeneko abentura didaktikoa, escape-jolasak, ezagutzak eta trebetasuna konbinatzea eskatzen duten ariketa interaktiboak…

Txanponak eta billeteak

Eguzki-sistemako sorta

STEAM proiektua

STEAM Protago nistak

Txartelak zenbakiekin

Hasiera

Antzara-jokoa

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Aittattunttun,amattuntun, ttunttunerealaba. Orottunttunizateko, ttunttunbehardunsenarra. BeleakBerreagarazerbaitdaroa; badaroa,bereadaroa: babaerreaahoandaroa.

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Antzaraz antzara

Harla-marla, kin-kuan-kin, portanzela, portanmin,arraxinoletmarraxinoletsegeren-megeren, kirun,karun,pek! Arabakoabadearenkapelapean baga-garaubi. Kanbonpalangakpagoz.

Game Room

Soloberrikoartoarenorriarengorria!

Alkipeankapa,kapaalkipean; alkipeankapa,kapaalkipean. Alkipeankapa,kapaalkipean; alkipeankapa,kapaalkipean. Xiri-xara,xiri-xara,txoritxarra, txarara.

Zientzialariei buruzko poemak

Zientzialarien karta sorta

10 oinarriko blokeak

EBALUAZIOA

Ebaluazioak etapa honetarako zehaztuta dauden ikasleen irteera-profilei erantzun behar die; profil horiek konpetentzien araberakoak dira, eta ezarritako ebaluazio-irizpideetan zehaztuko dira. Ikasleek zenbait ariketa egingo dituzte; horien bitartez, agerian utziko dute oinarrizko ezagutzak eskuratu dituzten, eta horiek eskuratzeko moduan dituzten indargune eta ahuleziez jabetu diren.

Non dago proiektuan?

Autoebaluazio- eta koebaluazio-prozesuak gauzatzeko errubrikak eta beste tresna batzuk erabiltzeaz gain, testuliburuan portfolio bat ere badago, ikasleek unitate bakoitzean «zer ikasi duten» eta «nola ikasi duten» jakin dezaten, indarguneak identifikatuz horiek finkatzeko, eta ahuleziak hurrengo unitateetan erronka berri bihur daitezen.

1 Adierazi paisaiak aldatzea eragiten duten kausa hauetatik zein diren naturalak eta zein diren artifizialak:

eta

5 Kopiatu eta osatu mendialdeko erliebeari buruzko esaldi hauek:

a) Mendialdeko paisaietan, forma hauek izaten dira: m…, m…, m…, m… eta h… .

b) M… zenbait mendilerroren multzoa da, eta mendilerroa, zenbait mendiren multzoa.

c) H… bi mendialderen arteko eremu lauak dira; normalean i… batek zeharkatzen ditu.

Hausnartu zerk hondatzen dituen gure ekosistemak, aurkitu kausak eta zuzendu ekintzak.

1 Gurpil logikoa teknika erabiliz, hausnartu nola goza dezakegun paisaiez modu jasangarrian. Hausnarketa horietatik ideiak atera ahalko dituzu gero, gure inguruko paisaiak zaintzearekin eta babestearekin lotuta zure herriko udalari proposamenak egiteko.

2 Zer da erliebea?

3 Idatzi zer erliebe mota dauden.

4 Ikusi beheko sei argazkiak arretaz, eta idatzi zer izen duen argazki bakoitzeko erliebeformak.

6 Idatzi Espainiako barnealdeko mendikateen izenak.

7 Aurkitu letra-zopan hauek guztiak:

• Lurmuturrak: Matxitxako, Finisterre, Creus, Gata, Trafalgar, Palos, Peñas.

• Golkoak: Valentziakoa, Almeríakoa, Cádizkoa.

Zer egin dezakegu gure paisaiak suntsitzea eragozteko? Nork dute horren ardura?

Zer da paisaia? Nolakoa izan daiteke?

1

4 Gurpil logikoa

3

Zergatik hondatzen ditugu pertsonok paisaiak? Zer ondorio ditu horrek?

2

Zer aldaketa gerta daitezke paisaietan?

8 Binaka, egin Espainiako elementu geografiko bakoitzeko txartel bat. Gero, jarri txartelak buruz behera. Txandaka, altxatu bat eta adierazi mapan non dagoen.

9 Proposatu pertsonok paisaietan eragiten ditugun arazo bakoitzerako konponbide bat.

Erantzuna badakizu

Laguntza behar izan baduzu

Erantzuna jakin ez baduzu

Nola ikasi dut?

1 Ikasi duzu lehen ez zenekien zerbait? Zer irudi gogoratzen dituzu? Ikasi dituzun gauzetatik zer gustatu zaizu gehien? Zertarako balio du ikasi duzunak? Zertarako balioko dizu zure eguneroko bizitzan?

Galdetu hau zeure buruari!

Zure ustez, gu guztiona al da paisaiak eta paisaietako ekosistemak suntsitzearen ardura?

Kontzientziatzea eta gure herrialdeko bioaniztasuna babesten saiatzea garrantzitsua dela uste duzu?

Zure iritziz, zer ondorio txar izan ditzake animalia-espezieak eta landare-espezieak desagertzeak?

A C E B D F

Sekuentziaziorako eta teknikak

lantzeko proposamenak

Informazio gehiago gako hauei buruz: Lankidetzako ikaskuntza Pentsamenduaren garapena Hezkuntza emozionala

zehazteko zein diren taldekideen

Taldeebaluazioa

Lankidetzako ikaskuntza

ekintza positiboak nahiz mantendu beharrekoak eta zein diren hobetzeko modukoak, eta zer neurritan haien arteko lan-harremanak

diren eraginkorrak eta lagungarriak helburuak lortzeko.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Buru pentsalariak 1

gero, bidezko hobekuntza guztiak proposatu behar dira. Komeni da autoebaluazioa eta koebaluazioa sartzea, ikasleak protagonistak izateko beren indarguneak eta hobetzeko aukerak detektatzeko orduan, lankidetzan lan egiteko. Autoreak/Egokitzapena: Varas, M.; Rodríguez, A.; García, G.; Acosta, E.; Moya, P.; Delgado, C., eta Wazne, C. autoreen aldaera. José Ramón Otero Irakaskuntza Kooperatiba. Ártica ikastetxea.

1. Irakasleek ariketa planteatu ondoren, ikasleek (talde txikitan jarrita) elkarri azalduko diote beren ustez nola egin behar den proposaturiko jarduera edo erronka.

2. Helburua eta egin beharreko urratsak argi daudenean, ariketa banaka egingo dute.

3. Zalantzarik egonez gero, errepikatu egingo da azaldutako prozedura. Talde berean askotariko soluzioak daudenean ere errepikatu egingo da.

Oharra: errepikatze-prozesu bakoitza norabide bikoitzean ikasteko beste aukera bat balitz bezala bizi behar da; norabide bikoitz hori taldekideen arteko interakzioak sustatzen du.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Buru zenbakidunak 2

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S. autorearen aldaera..

1. «Buru pentsalariak» teknikaren aldaera da. Taldekideen arteko azalpenen ostean, eta ariketa banaka egin ondoren, parte-hartzaile bakoitza 1etik 4ra zenbakituko da (taldea 4 kidekoa izanez gero).

2. Gero, irakasleak zenbaki bat aukeratuko du, ausaz; zenbaki hori duen ikasleak erantzuna emango du, taldearen izenean. Teknika honetarako, erantzun aurreko fasean talde osoak argi izan behar du soluziora heltzeko erabili den prozedura.

Oharra: zenbaki batez aukeraturiko ikasleari ebaluazioaren ikuspegitik egiten zaion balioespenak ez du eraginik izango gainerako taldekideengan. Ez da sortuko etorkizuneko taldeak eratzea baldintzatzen duen etiketarik. Bestalde, ikasleei arrakastak bermatu nahi dizkiegu; garrantzitsua da egiten zaizkien galderak haien aukeretatik hurbilekoak izatea. Horrela, ikasleen autoestimua indartu, konfiantza hobetu, etiketak ekidin eta etorkizunean ere ariketa arrakastatsuak bermatuko ditugu.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Ideia-biltzarra

Autoreak/Egokitzapena: Faickney, A. autorearen brainstorming edo ideia-jasa teknikaren aldaera.

1. Talde txikiak eratuko dira, eta, ariketa planteatu ondoren, ideiak edo erantzunak banaka pentsatzeko astia emango diegu ikasleei. Garrantzitsua da fokua soluzioan edo emaitzan ez jartzea, soluziora heltzeko jarraitu behar den prozeduran baizik.

2. Ondoren, erlojuaren orratzen noranzkoan, partekatu egingo dira ideiak eta erantzunak. Taldeko haur guztiek hartuko dute parte, aldez aurretik ezarritako txanden arabera eta antzeko denbora tartean.

3. Fase hau amaitutakoan, banaka jarrita, ikasleek taldekideen ideietan oinarrituz ebatziko dute ariketa.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Egiaztatu 4

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J; Mesa, R., eta Quevedo, V.

1. Ariketa banaka egin ondoren, eta talde handian edo irakasleak zuzendu baino lehen, soluzioak talde txikitan partekatuko dira, egiaztatzeko, zuzentzeko, arrazoitzeko eta hainbat jardunbide trukatzeko.

2. Teknika honek aukera ematen du ikasleek ahoz azaltzeko ariketari emandako erantzuna; zenbait kasutan, gainera, estrategia berriak azalduko dizkiete ikaskideei.

3. Egon daitezkeen zalantzak taldean ebatzi ezean, irakasleak beste talde bati planteatuko dizkio, talde handian ebazteko fasean. Irakaslea, betiere, erantzuna emateko azken baliabidea izango da.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

Autoreak/Egokitzapena: David eta Roger Johnson eta Pujolàs, P. autoreen aldaera.

LANKIDETZAKOIKASKUNTZA

talde txikitan partekatuko dira, egiaztatzeko, zuzentzeko, arrazoitzeko eta hainbat jardunbide trukatzeko.

2. Teknika honek aukera ematen du ikasleek ahoz azaltzeko ariketari emandako erantzuna; zenbait kasutan, gainera, estrategia berriak azalduko dizkiete ikaskideei.

3. Egon daitezkeen zalantzak taldean ebatzi ezean, irakasleak beste talde bati planteatuko dizkio, talde handian ebazteko fasean. Irakaslea, betiere, erantzuna emateko azken baliabidea izango da.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Taldeka interpretatu 5

Autoreak/Egokitzapena: David eta Roger Johnson eta Pujolàs, P. autoreen aldaera.

1. Talde txikiak osatu ondoren, testu bat irakurtzea edo irudi bat ikuskatzea proposatuko zaie ikasleei.

2. Bi kasuotan, helburua ulermena da, arlo guztietan eta eguneroko bizitzan dauden testu jarraituak edo etenak aurkeztuz.

3. Gero, eta erlojuaren orratzen noranzkoan, ikasle bakoitzak (banaka eta ahoz) partekatu egingo du irakurritakoaren edo ikusitakoaren interpretazioa; ondoren, denek batera erantzungo diete horri buruz egin diren galderei.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Entzulearen eskaria

Autoreak/Egokitzapena: Hezkuntza Berrikuntzako Laborategiaren aldaera. Ártica ikastetxea. José Ramón Otero Irakaskuntza Kooperatiba.

1. Talde txikitan, irakasleak ariketa bat proposatuko du eta ikasleek, banaka jarrita, hori ebazteko modua pentsatuko dute.

2. Hitz egiteko txanda irekiko da, taldekide bakoitzak ariketari nola emango dion erantzuna azaltzeko. Taldeak proposamenik interesgarriena aukeratuko du ariketari erantzuna emateko.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

3. Teknika honen bidez, ariketari erantzuna emateko behar diren trebetasunak ez ezik, taldearekin enpatizatzeko eta argi zein segurtasunez komunikatzeko trebetasun batzuk ere garatuko dira.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Lapitzak erdira 7

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Talde heterogeneoak osatu ondoren, lau galderatan egituraturiko ariketa batetik abiatuko gara.

2. Taldekide bakoitzari galdera bat esleituko zaio eta lapitza mahaiaren erdian utziko du.

3. Txandaka, galdera horren ardura duen pertsonak soluzioa irakurri eta proposatuko du; taldekideek iritzia emango dute (hau ere txandaka, denek parte hartzeko), eta soluziora nola heldu eztabaidatuko da.

4. Argi dutenean, lapitza hartu eta ebatzi egingo dute ariketa (hitz egin gabe). Ariketa ebaztean taldekideren bati galdera bat sortzen bazaio, berriro utziko du lapitza erdian, ariketa gelditzeko eta taldekideei zalantza azaltzeko. Galdera guztiak dinamika hori erabiliz ebatziko dira.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile 1-2-4 8

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P.

1. Talde osoari galdera bera planteatuz abiatuko gara.

2. Lehenik, banaka jarrita, ikasle bakoitzak erantzuna pentsatu eta idatzi egingo du.

3. Gero, binaka jarrita, erantzunak trukatuko dituzte, eta, ados jarriz, erantzun bakarra idatziko dute.

4. Azkenik, lauko taldetan jarrita, bikoteen erantzunak eztabaidatuko dituzte, eta dinamika bera errepikatuko dute; amaitzeko, talde osorako komuna den erantzun batera helduko dira.

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile Orri birakaria 9

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Orri zuria eta kolore bateko arkatz markatzailea emango zaizkio taldekide bakoitzari.

2. Jarraibidea emango da: hainbat erantzun dituen galdera, segidak, marrazkiak, istorioak sortzea, etab.

3. Taldekide bakoitzak, txandaka, erlojuaren orratzen noranzkoan, ekarpen bat edo gehiago idatziko du

(egon daitekeen erantzun-kopuruaren arabera, talde osoak har dezake parte), baina errepikatu gabe.

3. Gero, binaka jarrita, erantzunak trukatuko dituzte, eta, ados jarriz, erantzun bakarra idatziko dute.

4. Azkenik, lauko taldetan jarrita, bikoteen erantzunak eztabaidatuko dituzte, eta dinamika bera errepikatuko dute; amaitzeko, talde osorako komuna den erantzun batera helduko dira.

Lankidetzako ikaskuntza

Orri birakaria 9

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile

1. Orri zuria eta kolore bateko arkatz markatzailea emango zaizkio taldekide bakoitzari.

2. Jarraibidea emango da: hainbat erantzun dituen galdera, segidak, marrazkiak, istorioak sortzea, etab.

3. Taldekide bakoitzak, txandaka, erlojuaren orratzen noranzkoan, ekarpen bat edo gehiago idatziko du (egon daitekeen erantzun-kopuruaren arabera, talde osoak har dezake parte), baina errepikatu gabe. Garrantzitsua da taldekideen artean idazkaririk ez egotea. Bakoitzak bere ideiak idatzi behar ditu. Ekarpen horiek idatzi ahala, gainerako taldekideak adi egongo dira, eztabaidatzeko edo ñabardurak egiteko.

4. Amaierako produktua talde osoaren ardura izango da. Denek parte hartzen dutenean, eta bidezkoa bada, talde handian komentatuko da; irakaslea dinamizatzailea izango da.

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile 5 minutuko geraldia

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Taldeari azaltzeko orduan, irakasleak bost minutuko geraldia ezarriko du.

2. Bikoteak egingo dira, edukiari buruz pentsatzeko nahiz hausnartzeko eta gutxienez gaiari buruzko bi zalantza galdetzeko.

3. Ondoren, bi bikote batuko dira, 4ko talde bat osatzeko eta zalantzei erantzuten saiatzeko.

4. Azkenik, txandaka, bikoteek edo taldeek beren galderetako bat egingo diete gainerako taldeei, galderak errepikatu gabe. Gainerako taldeetako ikasleek zalantza ebazten ez badute, irakasleak azalduko du.

Oharra: denbora egokitu egin daiteke, landu beharreko gaiaren zailtasunaren arabera.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Taldeka irakurri 11

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P.

1. Testu bat irakurri edo bideoak nahiz diapositibak ikusiko dira.

2. Taldekide batek ozen irakurriko du paragrafo bat.

3. Hurrengoak (erlojuaren orratzen noranzkoan) azaldu edo laburbildu egingo du testu hori.

4. Ondoren, gainerako taldekideek esan beharko dute ados dauden ala ez azalpenarekin, eta ñabardurak egin edo informazio gehiago emango dute.

5. Paragrafoa laburbildu duen bigarren taldekide horrek, gero, hurrengo paragrafoa irakurriko du; segida hori testua amaitu arte errepikatuko da.

Talde izenduna 12

Autoreak/Egokitzapena: Delbecq eta Van de Ven

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Ariketa edo galdera idatzi batetik abiatuko gara; talde osoak erraz ulertzeko modukoa izango da.

2. Hartu beharreko erabakiari edo erabakiei buruzko banakako «ideia-jasa» egin ondoren, zenbakiak jarrita ordenatuko dira, eta koadernoan, orri batean edo txarteletan idatziko dira.

3. Talde bakoitzeko kide guztien artean eztabaidatuko da; taldekide batek ideia guztiak idatziko ditu eta gainerakoek azalpenak emango dituzte.

4. Ondoren, bozkatu egingo dira ideiak.

5. Taldea gehien ordezkatzen duenak izango du balioespenik handiena, eta lehentasuna izango du talde handian.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Batu 13

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

1. Banaka egin beharreko ariketa bat proposatzen da; ikasleek erantzuna edo iritzia eman beharko dute: «Nire ustez… zeren…».

eta gainerakoek azalpenak emango dituzte.

4. Ondoren, bozkatu egingo dira ideiak.

5. Taldea gehien ordezkatzen duenak izango du balioespenik handiena, eta lehentasuna izango du talde handian.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Batu

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

1. Banaka egin beharreko ariketa bat proposatzen da; ikasleek erantzuna edo iritzia eman beharko dute: «Nire ustez… zeren…».

2. Taldekideen artean aztertuko dute. Banaka jarrita, erantzunak entzun ahala, idatzi egingo dituzte ekarpenen bat egiten duten erantzunak edo iritziak, edo erantzuna osatzen edo sakontzen dutenak.

3. Talde guztien artean komentatuko da, parte-hartzaile bakoitzaren ekarpenei esker aberasturiko erantzunak kontuan hartuz. Era berean, gainerako taldeek emandako ekarpenekin ere aberastu daiteke.

4. Azkenik, parte-hartzaile bakoitzak birformulatu egin dezake bere hasierako erantzuna, ikaskideek talde handian egindako ekarpenei esker.

Buru-hausgarria 14

Autoreak/Egokitzapena: Aronson, E.; Kagan, S.; Pujolàs, P.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Lau arlotan edo «azpigaitan» banatzeko moduko gai multzo batetik abiatuko gara. Taldekide bakoitzari bat emango zaio.

2. Ikasle bakoitzari baliabideak emango zaizkio, eta denbora tarte bat utziko da taldekide bakoitzak gaian sakontzeko.

3. Azpigai bera ikertu duten «aditu taldeak» antolatuko dira, eta horiek bildu egingo dira ezaguerak partekatzeko eta sakontzeko.

4. Taldekide bakoitza bere jatorrizko taldera itzuliko da, eta aurreko urratsean adituen ekarpenekin aberasturiko zatia azalduko die taldekideei.

5. Amaitzeko, talde bakoitza eduki guztia biltzen eta laburbiltzen joango da, kartoi mehe batean edo aplikazio digital baten bidez.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Taldeen arteko orri birakaria 15

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P. ; Kagan, S. (aldaera).

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Orri zuri baten eta bolaluma nahiz arkatz markatzaile baten laguntzaz (talde bakoitzak kolore batekoa), taldekide bakoitzak planteaturiko egoeraren erantzuna idatziko du: «Nire ustez...» («orri birakaria» teknikan egindakoaren antzean).

2. Ondoren, proposamenak taldekide guztien artean partekatuko dira, eta erantzun bakarra adostuko da; erantzun hori orri birakarian idatziko da, aukeraturiko koloreko bolalumarekin edo arkatz markatzailearekin: «Gure taldearen iritziz...».

3. Gero, erlojuaren orratzen noranzkoan, orri birakariak hurrengo taldeari emango zaizkio; talde horrek, aukeraturiko kolorea duen bolaluma edo arkatz markatzailea erabiliz, erantzuna idatziko du, aurreko taldearen erantzunen azpian. Eta horrela, harik eta orri birakariak talde guztietatik igaro arte.

4. Orri birakaria talde bakoitzera itzultzen denean, jasotako ekarpenak irakurriko dituzte eta adosturiko erantzun bat emango dute: «Gainerako taldeen ekarpenak irakurri ondoren, gure taldearen ustez, planteaturiko egoeraren erantzuna…». Erantzun horiek ikaskideei azaltzeko aukera dago, eta, horretarako, bozeramaile bat egongo da talde bakoitzean.

Zalantza-zakua 16

Autoreak/Egokitzapena: Tallón, M.ª J., honetan oinarrituz: Kagan, S.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Gaia edo edukia aztertu ondoren, ikasle bakoitzak zalantzaren bat idatziko du.

2. Taldekide guztien artean aztertuko dute, eta, zalantzaren bat argitu gabe geldituz gero, «zalantzazakuan» sartuko da.

3. Ondoren, talde handian, irakasleak banan-banan aterako ditu idatzitako zalantzak; talde bakoitzean, horren erantzunari buruz eztabaidatzea proposatuko du.

4. Talderen batek erantzuna badaki, bozeramaile baten bidez azalduko du. Zalantza hori planteatu duen taldeak erantzuna idatziko du, gainerako ikasle guztiek edo irakasleak balioztatzen dutenean.

5. Zalantza ebatzi gabe gelditzen bada, irakasleak ebatziko du.

4. Orri birakaria talde bakoitzera itzultzen denean, jasotako ekarpenak irakurriko dituzte eta adosturiko erantzun bat emango dute: «Gainerako taldeen ekarpenak irakurri ondoren, gure taldearen ustez, planteaturiko egoeraren erantzuna…». Erantzun horiek ikaskideei azaltzeko aukera dago, eta, horretarako, bozeramaile bat egongo da talde bakoitzean.

Lankidetzako ikaskuntza

Autoreak/Egokitzapena: Tallón, M.ª J., honetan oinarrituz: Kagan, S.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

1. Gaia edo edukia aztertu ondoren, ikasle bakoitzak zalantzaren bat idatziko du.

2. Taldekide guztien artean aztertuko dute, eta, zalantzaren bat argitu gabe geldituz gero, «zalantzazakuan» sartuko da.

3. Ondoren, talde handian, irakasleak banan-banan aterako ditu idatzitako zalantzak; talde bakoitzean, horren erantzunari buruz eztabaidatzea proposatuko du.

4. Talderen batek erantzuna badaki, bozeramaile baten bidez azalduko du. Zalantza hori planteatu duen taldeak erantzuna idatziko du, gainerako ikasle guztiek edo irakasleak balioztatzen dutenean.

5. Zalantza ebatzi gabe gelditzen bada, irakasleak ebatziko du.

6. Teknika amaitu ondoren, garrantzitsua da talde bakoitzean idatzitako erantzunak irakurtzea edo ahoz esatea, benetan ebatzi direla egiaztatzeko.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Lana prestatu 17

Autoreak/Egokitzapena: Ártica ikastetxeko Hezkuntza Berrikuntzako Laborategiaren aldaera, David eta Roger Johnson autoreetan oinarrituz

1. Irakasleak zer lan egin behar den azalduko du.

2. Taldeak urratsez urrats ikuskatuko du lana, helburua ondo ulertu dela segurtatzeko. Horretarako, urratsak parte-hartzaileen artean banatu daitezke. Lehen ikasleak urratsa irakurriko du eta zertan datzan azaltzen saiatuko da, bere hitzak erabiliz. Taldekideek azalpena balioesten badute edo ekarpenekin aberasten bada, bigarren pertsonaren txanda izango da, eta horrela.

3. Urratsak azaldu eta egin ondoren, taldeak berrikusi egingo du lana, ondo egin dela segurtatzeko eta kide guztiek ulertu dutela egiaztatzeko.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Galdera-katea 18

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P.

1. Talde bakoitzak aztertzen ari den gaiari buruzko galdera bat pentsatu eta idatziko du. Ezin dira galderak errepikatu.

2. Taldeko bozeramaileak ozen egingo dio galdera ondoko taldeari, erlojuaren orratzen noranzkoan.

3. Galdera jasotzen duen taldeak erantzuna adostu, eta bozeramileak ozen esango du.

4. Urratsak behin eta berriz egingo dira, harik eta azken taldeak galdera-katea hasi duen taldeari galdera egin arte.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Hitzen eta esaldien jolasa 19

Autoreak/Egokitzapena: Pujolàs, P. eta Kagan, S. autoreen lanean oinarrituta.

1. Talde bakoitzak azterturiko gaiari buruzko lau hitz desberdin pentsatu eta idatziko ditu. Taldeek ezin dituzte hitzak errepikatu.

2. Talde bakoitzak, adostasunez, bi esaldi egingo ditu hitz bakoitzarekin: bata azterturiko gaiaren testuinguru berean eta bestea antzeko testuinguru batean.

3. Erlojuaren orratzen noranzkoan, talde bakoitzeko bozeramaileak ahoz esango dizkio hitzak hurrengo taldeari.

4. Bigarren puntuko jarraibideak kontuan hartuz, taldeek bi esaldi egingo dituzte jasotako hitzetako bakoitzarekin.

5. Prozesua behin eta berriz egingo da, harik eta talde bakoitzak aukeraturiko hitzak guztiei heldu arte.

6. Denen artean komentatuko da, hitz berekin egindako esaldiak azalduz eta konparatuz.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile

Autoreak/Egokitzapena:

bakoitzarekin.

5. Prozesua behin eta berriz egingo da, harik eta talde bakoitzak aukeraturiko hitzak guztiei heldu arte.

6. Denen artean komentatuko da, hitz berekin egindako esaldiak azalduz eta konparatuz.

Taldeak: 4-5 parte-hartzaile Mahai-ingurua 20

Autoreak/Egokitzapena: Kagan, S.

1. Banaka, erlojuaren orratzen noranzkoan, erantzuna (soluzioa) emango zaio planteaturiko arazoari.

2. Taldekideen erantzun, iritzi eta arrazoi guztiak entzungo dira.

3. Taldeak eztabaidatu, eta galdera bakarra adostuko du; ahoz azalduko die erantzuna gainerako taldeei, bozeramailearen bidez.

Lauren arteko eskema 21

Autoreak/Egokitzapena: Aronson, E.; Kagan, S.; Pujolàs, P.

1. Banaka, azterturiko gaiaren eskema egingo da.

2. Binaka jarrita, eskema komentatuko da, haren enuntziatuak elkarrekin osatuz.

Taldeak: 4 parte-hartzaile

3. Taldeka, berriz ere komentatu eta osatu egingo dira eskemaren enuntziatuak, koherentzia orokorra taldekide guztien artean ikuskatuz.

4. Talde bakoitzeko bozeramaileak emaitza taldeei azaldu, eta talde guztien bozeramaileen ekarpenekin osatuko da eskema, behin betiko eskema sortzeko.

Oharra: Lankidetzako «1-2-4» eta «batu» tekniken aldaera gisa sortu da, ikaskuntzako estrategia hauekin konbinatuz: «oinarrizko eskema», «kontzeptu-mapa», «lotura-mapa», «denbora-lerroa», etab.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Autoreak/Egokitzapena: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Taldeak: 2-4 parte-hartzaile

1. Banaka, eskema bat egingo da esleituriko puntu baten inguruan (taldekide bakoitzak puntu bat landuko du).

2. Binaka jarrita, elkarrekin komentatuko dute; egindako eskemak konparatu eta erkatu, eta ezaugarri berdinak eta desberdinak ezarriko dira.

3. Taldeka, eskemak berriro partekatuko dira, ezaugarri berdin eta desberdin berriak ezarriz. Taldekide guztiek koherentzia orokorra ikuskatuko dute.

4. Talde bakoitzeko bozeramaileak taldearen behin betiko eskema azalduko die gainerako taldeei. Oharra: Lankidetzako «lauren arteko eskema» teknikaren aldaera gisa sortu da. Baina kasu honetan ikasleek hau aztertu behar dute: taldeak zenbat kide dituen, hainbat egoera edo gai (elkarrekin zerikusia dutenak), ezaugarri edo alderdi jakin batzuen inguruan (batzuk berdinak eta beste batzuk desberdinak).

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autorea:

Decroly, O.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: ideia nagusi batean oinarrituz, ideia hori aztertzeko lagungarriak diren galderak sortzen dira.

Ekintza: irakasleek landu behar den edukiari buruzko galderak egingo dituzte; galdera horiek zerikusia izango dute espazioarekin, denborarekin, jatorriarekin, erabilgarritasunarekin, lanarekin, etikarekin, moralarekin eta gizartearekin.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da hasieran talde handian egitea, ikasleek metodoa ikasi arte. Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Espazio-loturak

Kokapena, tamaina, distantzia, forma Non dago? Nolakoa da? Non gertatu da?

Lotura etikoak, moralak eta sozialak

Ohiturak, jaiak, gertaerak, ospakizunak, arauak, balioespena Nola jarduten da? Zer araurekin edo jarraibiderekin?

Zer balioespen egiten dugu?

Erabilgarritasun- eta lan-loturak

Ondorioak, helburua, lanbideak, tresnak edo erremintak Zertarako? Zein dira ondorioak? Nor? Zerekin?

Autoreak:

Ideia nagusia

Denbora-loturak

Denboran kokatu: iraupena, jarraipena, aldiberekotasuna Noiz?

Zenbat denboratan? Lehenago, gero, aldi berean?

Jatorri-loturak

Zehaztasuna espazioan eta denboran, jatorrizko materialak, eragina duten sustraiak Nondik? Noiztik? Zerekin? Badu antzik? Badu desberdintasunik?

Zergatizko loturak

Arrazoiak, zergatiak, argudioak Zergatik? Zertarako?

Hernández, P., eta García, L. A.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: pentsamendua eduki batean oinarrituz antolatzen da; identifikatu egiten da, konparatu, kausak eta efektuak lotu, arrazoitu eta balioetsi.

Ekintza: fase bakoitzeko galdera egiten da; horrela, ikasleek pentsatu, eta ikaskideekin partekatuko dute beren pentsamendua.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da hasieran talde handian egitea, ikasleek metodoa ikasi arte. Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Arrazoitu, balioetsi Zer ondorio ateratzen dugu? Zer balioesten dugu?

Identifikatu

Zer da? Nolakoa da?

Hainbat mota daude?

Kausa-efektu loturak finkatu

Zergatik? Zein dira ondorioak?

Konparatu

Honetan da antzekoa: …?

Honetan da desberdina: …?

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Aztertu eta lotu

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Gurpil logikoa

PENTSAMENDUARENGARAPENA

3

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Banakakoa,

Alderdi guztiak aztertu (AGA)

Autorea: De Bono, E.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika honek pentsamenduaren malgutasuna sustatzen du; gainera, aukera ematen du zehatz aztertzeko zergatik gertatzen den egoera jakin bat, zergatik jarduten dugun modu jakin batean, etab.

Ekintza: zenbait galdera egiten zaizkie ikasleei: zergatik…?, zer…?, zer arrazoi…?, zergatik behar dugu…?, zer dela eta…?, etab.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute. Komeni da hasieran talde handian egitea, ikasleek metodoa ikasi arte. Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko.

Denbora-lerroa 4

Autoreak: Gantt-en diagraman oinarrituta, J. Calvok egokituta; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Banakakoa eta lankidetza- taldekoa izan daiteke.

Deskribapena: lagungarria da denbora jakin batean izandako gertaerak edo fenomenoak antolatzeko. Edozein gertaera edo istorio (benetakoa nahiz asmatua) ulertzeko eta adierazteko erabil daiteke, segida kronologiko bat grafiko bidez edo buruz irudikatuz, modu bisualean.

Ekintza: irakurri edo entzun duten istorioari edo gertaerari edo kontatu nahi dutenari buruzko denbora-lerroa egingo dute ikasleek koadernoan. Hasieran, modu grafikoan egin behar da; gero, barneratu egingo dute eta denbora-lerro hori buruz eraikitzen jakin behar dute, bizitzan planteatzen zaizkien egoera guztiei dagokienez.

Oharrak: komeni da aldez aurretik adibide batzuk ematea, batez ere hasierako mailetan. Teknika oso erabilgarria da irakurgai baten edukia ulertzeko eta antolatzen jakiteko edo istorio bat asmatzeko, edozein prozesu antolatzeko (bilakaera historikoa, uraren zikloa…), problemak ebazten dituen prozedura azaltzeko, etab.

Informazioa: 1. gertaera...

Informazioa: 3. gertaera...

Informazioa: 5. gertaera...

Informazioa: 7. gertaera...

Informazioa: 2. gertaera...

Informazioa: 4. gertaera...

Informazioa: 6. gertaera...

Informazioa: 8. gertaera...

lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

2. arrazoia

1. arrazoia

6. arrazoia

3. arrazoia

5. arrazoia

4. arrazoia

Gertaera

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Istorio-laukia 5

Autoreak: Spectrum proiektua: Gardner, Feldman eta Krechevsky; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika honen helburua istorioak kontatzeko gaitasuna garatzea da; horretarako, istorio bat proposatzen da agertoki batean eta pertsonaia batzuekin; hori guztia malgutasunez egiten da, agertokiaren, pertsonaien eta edukien aukerak gehiago izateko, pentsamenduko trebetasunen garapena sustatuz.

Ekintza: istorio-laukian adierazitako eszenarekin zerikusia duen istorioa aurkeztuko du irakasleak; egitura erraza izango du, eta, egitura horretan oinarrituz, galderak egingo ditu:

• Hasiera: non gertatu zen?, nor ziren?, noiz gertatu zen?

Agertokia edo pertsonaiak

Hasiera Non gertatu zen? Nor ziren? Noiz gertatu zen?

Talde handian egin daiteke. Ikasleek hitza eskatuko dute erantzunak emateko; gainera, errespetatu egingo dituzte gainerakoen iritziak, eta, desadostasunik badago, arrazoitu egingo dute beren jarrera.

• Korapiloa: zer gertatu zen?, non?, zergatik?, nor daude inplikatuta?

• Amaiera: nola konpondu zuten?, zer gertatu zen azkenean?

Honela amaituko dugu istorioa: «Hala bazan ala ez bazan, sar dadila kalabazan».

Oharrak: lehen fase gidatuago batetik (ikaslea motibatzeko eta istorioa gogoratzeko) bigarren fase batera igaroko gara; azken horretan, istorioak asmatzeko eskatuko diegu, lehen azaldu diren oinarrizko galderetan oinarrituz: hasiera-korapiloaamaiera.

Korapiloa Zer gertatu zen? Non? Zergatik?

Amaiera Nola konpondu zuten? Zer gertatu zen azkenean?

komentatu

Autorea: Harvardeko Zero proiektuko Visible Thinking, egokituta.

Deskribapena: arrazoibidea eta azalpenak aktibatzeko estrategia da; egoera bat, problema bat edo galdera bat planteatzen zaie ikasleei. Zenbait minutuz hausnartu ondoren, erantzuna ikaskidearekin partekatzeko eskatuko diegu, eta erantzunera eramaten duten arrazoiak ere komentatzeko. Garrantzitsua da entzute aktiboa edukitzea.

Ekintza: edozein arlotako ariketa askotan erabil daiteke; adibidez, albiste batean, irakurgai batean, lan grafiko batean, abesti edo musikalan batean, kirol-ariketa batean, matematika-problema batean, gertaera natural edo sozial batean, etab. Irakaslearen galdera erraza izan daiteke; esaterako: Zer deritzozue…?

Oharrak: lankidetza-teknika baten bidez landu daiteke.

Egoera (albistea, matematikaproblema, prozesu naturala, soziala, irakurketa…).

A + B ikasleek partekatu egiten dituzte erantzunak eta arrazoibideak

Erantzun berria, ikaskide baten erantzuna eta arrazoiak entzun ondoren landua.

Erantzun komun partekatua.

Erantzun berria, ikaskide baten erantzuna eta arrazoiak entzun ondoren landua.

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Pentsatu eta binaka jarrita

«B» ikaslea Erantzuna eta arrazoibidea

«A» ikaslea Erantzuna eta arrazoibidea

2. aukera

3. aukera

1. aukera

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Arazo-bilatzailea 7

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autoreak: Elias, M. J.; Tobias, S. E. eta Friedlander, B. S.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika hau ona da gatazkaegoerak sakon aztertzeko, galderetan oinarrituz. Lehen fasean (Arreta jartzea, gogoratzea eta aztertzea), gertaerak ezagutzen eta aztertzen dira; bigarrenean (Balioestea eta erabakiak modu aktiboan proposatzea), faktore emozionalak sartzen dira, eta, apurka-apurka, iritzi kritikoa, balioespena eta inplikazio aktiboa datoz erabaki-hartzeetan.

Ekintza: irakasleek gatazka-egoera aurkeztuko diete ikasleei, eta, ondoren, aipaturiko bi faseetako galderak egingo dira.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da ikasleek, lehenik eta behin, hausnartzen eta banaka erantzuten ikastea, eta, apurkaapurka, erantzunak binaka edo talde txikitan ematea, lankidetza-teknika bat erabiliz.

1. Erabakiak balioestea eta modu aktiboan proposatzea

Espazio- eta denbora-bidaiak (EDB)

Deskribapena: teknika hau ona da konparazioko azterketa eta proiekzioa egiteko, baita objektuak, pertsonaiak eta erakundeak beste garai eta leku batzuetan kokatzeko moduari buruz eztabaidatzeko ere. Aukera ematen du objektuen, pertsonen eta egoeren arteko antzekotasunak eta desberdintasunak identifikatzeko, espazioeta denbora-koordenatuetan oinarrituz.

Ekintza: argazkiei, marrazkiei eta objektuei erreparatuz, antolatzaile grafikoetan proposatzen diren galderak egingo dira; galdera horiek aukera emango dute aztertzeko eta konparatzeko; gero, aztertzen ari garena balioesteko aukera ematen duten galderak egingo dira.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da ikasleek, lehenik eta behin, hausnartzen eta banaka erantzuten ikastea, eta, apurkaapurka, erantzunak binaka edo talde txikitan ematea, lankidetza-teknika bat erabiliz.

Aditu, gogoratu eta aztertu

• Zer gertatu zen

• Non

• Noiz

• Zergatik

• Nor zeuden inplikaturik

1. fasea Zer sentitu nuen? Zer sentitu zuten gainerakoek? Ondo jokatu nuen? Ondo jokatu zuten?

• Nire iritziz…

• Izan ere…

• Nire ustez, aukera dago…

2. Erabakiak balioestea eta modu aktiboan proposatzea

• Nire iritziz…

• Izan ere…

• Nire ustez, aukera dago…

3. Erabakiak balioestea eta modu aktiboan proposatzea

• Nire ustez…

• Izan ere…

• Nire ustez, aukera dago…

Autorea: Escamilla, A., egokituta.

Denbora-bidaiak

Iraganean, aspaldiaspaldi Nolakoak ziren?, gureen antzekoak ala desberdinak ziren?, zertan?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Gaur egun, orain Nolakoak dira?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Etorkizunean, luzaro barru

Nola imajinatzen dituzu?, nolakoak izango direla uste duzu?, gureen antzekoak ala desberdinak izango dira?, zertan?, asko ala gutxi gustatuko zaizkigu?, zergatik?

Urruneko lekuetan

Nolakoak dira?, zein dira gureen antzekoak edo desberdinak?, zertan?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Bidaiak espazioan

Hurbileko lekuetan

Nolakoak dira?, zein dira gureen antzekoak edo desberdinak?, zertan?, asko ala gutxi gustatzen zaizkigu?, zergatik?

Hasieran banaka eta, gero, lankidetza-taldetan.

Komeni da hasieran banaka aplikatzea, eta, gero, lankidetzataldetan.

Pentsamenduaren garapena

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

9

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autorea: De Bono, E.; A. Escamillak egokituta.

Deskribapena: teknika honek pentsamendu-malgutasuna sustatzen du, baita norberaren eta gainerakoen ekintzen ondorioei buruz hausnartzeko gaitasuna ere; gainera, aukera ematen du inguruan gertaera naturalen ondorioz zer gertatzen den balioesteko eta horri buruz hausnartzeko.

Ekintza: teknikaren garapenak hiru hausnarketa planteatzen ditu, epe laburreko eta luzeko ekintzari buruz: Zer gerta daiteke? Zer ondorio izango ditu? Zer emaitza izango ditu? Bai zuretzat eta bai gainerakoentzat. Funtsezkoa da hitz egiteko txandan eta hausnarketetan errespetua izatea.

Oharrak: ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da, lehenik eta behin, banaka egitea eta, apurkaapurka, bikoteka edo talde txikitan egiten hastea, lankidetza-teknika bat erabiliz. Komeni da haurren esperientzietatik eta zirraretatik oso hurbil dagoen egoeratzat planteatzea.

Zuzenketak enpatikoak izango dira, ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

OeE

Ekintza edo gertakaria (sare sozialetan informazio pribatua argitaratzea, elikadura desorekatua izatea, uholdea jasatea…)

Epe luzean Zer gerta daiteke?

Zer ondorio izango lituzke? Zer ondorio izango ditu?

Epe laburrean Zer gerta daiteke?

Zer ondorio izango lituzke? Zer ondorio izango ditu?

Gainerakoak:

- Berdinak: adiskideak, lagunak, nebaarrebak…

- Helduak: irakasleak, gurasoak, aitonaamonak…

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: estrategia hau lagungarria da ikasleek beren pentsamenduez hausnartzeko, gai bati eta egoera edo arazo bati dagokionez; halaber, lagungarria da pentsamendu horiek nola eta zergatik aldatu diren aztertzeko ere.

Ekintza: euren pentsamenduak nola eta zergatik aldatu diren aztertzen eta azaltzen dutenean, arrazoitzeko trebetasunak garatzen ari dira, eta kausa-efektuko loturak identifikatzen dituzte. Era berean, metakognizioko trebetasunak sustatzen dituzte pentsamendua identifikatu eta hari buruz hitz egiten dutenean.

Oharrak: ikasleen hasierako pentsamenduak, iritziak edo sinesmenak aldagarriak direnean (egon den ikaskuntzaren ondorioz) erabiliko dugu. Pentsamendu-aldaketak talde handian azaltzeko eskatuko diegu. Gero, metodoa finkatu ondoren, talde txikitan edo bikoteka egingo dute.

Gaia...

Gainerakoak:

Ni Ingurunea Ingurunea Ni

- Berdinak: adiskideak, lagunak, nebaarrebak…

- Helduak: irakasleak, gurasoak, aitonaamonak… eta abuelas…

talde txikitan egin daiteke.

Lehen pentsatzen nuen… Orain pentsatzen dut… Zergatiak

Banakakoa, lankidetzataldekoa edo talde handikoa izan daiteke. Ondorioak eta emaitzak (OeE)

Hasieran, banaka; gero, bikoteka edo

Nire lehengo eta oraingo iritzia

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek behaketa zehatzak eta interpretazioak egingo dituzte; behaketa eta interpretazio horiek, izatez ere, honako honen ondoriozkoak dira: behaketaren bidez eskuraturiko informazioa laburbiltzearen eta, hortik abiatuz, beste galdera batzuk formulatzearen ondoriozkoak; galdera horiek bidea irekitzen diete arakatzeko eta pentsatzeko eremu berriei, eta horrek jakin-mina eta ikerketa sustatzen ditu.

Ekintza: irakasleek behatu behar den elementua aurkeztuko dute, eta, zehatz eta isilean behatzeko 2 edo 3 minutu eman ondoren, proposatzen den antolatzaile grafikoa aurkeztuko diete ikasleei. Errespetua funtsezkoa da, bai hitz egiteko txandan eta bai hausnarketetan.

Oharrak: oso egokia da edozein unitateren hasieran, landu beharreko gaiarekin zerikusia duen objektu baten, irudi baten, bideo baten edo testu baten bidez; izan ere, ikasleen interesa piztuko duten galderak sorraraziko ditu. Ahoz edo idatziz landu daiteke, antolatzaile grafikoaren laguntzaz. Komeni da lehenengo eta behin banaka egitea, eta apurka-apurka bikoteka edo talde txikitan lantzea, lankidetza-teknika bat erabiliz. Zuzenketak enpatikoak izango dira ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Banaka egin daiteke, lankidetza-taldean, eta fase bakoitzeko pentsamendua talde handian partekatuko da.

Ikusi Pentsatu Neure buruari galdetu

Ikusi, pentsatu, neure buruari galdetu 11

Pentsamenduaren garapena

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Hasieran, banaka egin daiteke. Ikerketa, lankidetza-taldean.

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta..

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek errazago konektatuko dute beren aurretiazko ezaguerekin (zer dakiten edo zer ulertzen duten une jakin batean, gai jakin bati buruz), jakin-mina garatuko dute (zer galdera edo zalantza duten gai horri buruz) eta beren kezkei buruz ikertuko dute (zer jakin eta ikasi nahi duten).

Ekintza: irakasleek landu beharreko gaia edo edukia aurkeztuko dute (albistea, irudia, irakurgaia, etab.), eta antolatzaile grafikoan proposaturiko hiru faseak hasiko dira.

Oharrak: garrantzitsua da ikasleek, ahoz, beren pentsamenduak partekatzea, aurreko faseetako bakoitzean. Lankidetzan egindako ikerketa-fasearen ostean, ikerketaren emaitzak azalduko dira. Zuzenketak enpatikoak izango dira ikasleen interesa eta motibazioa mantentzeko. Amaitu ondoren, ikasleek laburpena egingo dute.

Talde handian, fase bakoitzaren pentsamendua eta ikerturikoaren emaitza partekatuko dira.

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: itxuraz erraza den estrategia hau objektu, irudi, irakurgai, gertaera edo horrelakoren baten deskribapenean edo interpretazioan oinarritzen da; ebidentziekin euskarritu beharko dute, eta aukera izango dute ikertu beharreko gaiari buruzko hainbat ikuspegi kontuan hartzeko.

Ekintza: garrantzitsua da ikasleek gauzak funtzionatzeko edo sortzeko moduari buruz duten pentsamendua agerian jartzea. Era berean, hausnarketa konparatua sortu behar da honako hauen artean: aurreiritzi edo estereotipo batean oinarrituriko sinesmen baten eta ziurtasun batean oinarrituriko sinesmen baten artean.

Oharrak: erabilgarria izan daiteke ikasleen aurretiazko ideiak agerian jartzeko eta haien pentsamenduak sakonago lantzeko, erantzunen atzean dauden zergatiak arrazoituz. Aldi berean, erantzunak honela adierazten ikasi behar dute: hitza eskatuz, txandak errespetatuz, ikaskideek ikasitakoari buruzko argibideak eskatuz eta, desadostasunak daudenean, adierazitako zergatiak arrazoituz.

Pentsatu Gogoko izan Ikertu

Onena banaka egitea da, ikasle guztien aurrean.

Zer dela eta diozu hori?

Honen deskribapena edo interpretazioa: ... Justifikazioa eta ebidentziak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Ikuspegi-zirkulua 14

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autoreak: Ritchhart, Church eta Morrison. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek identifikatu eta kontuan hartzen dituzte irakurri, ikusi edo entzun berri duten gai edo objektu jakin bati buruzko hainbat ikuspegi. Kontzientzia handiagoa sortzen du pertsonek zenbait modutan pentsatu ahal izateari buruz, eta tolerantzia eta enpatia sustatzen ditu.

Ekintza: eduki edo gai batean oinarrituz, ikasle batek, banakako lana egin ondoren, berea ez den ikuspegia hartuko du (ikaskideei gaiari buruz planteaturikoen artean aukeratuta). Ikaskideek beren galderak egingo dituzte, honako honen bidez: «Ikuspegi horretatik dudan galdera bat da…». Galderak amaitu ondoren, irakasleak hau planteatuko du: «Lehen ez zenituzten ideietatik, zein dituzue orain gaiari buruz?».

Oharrak: estrategia hau talde txikitan ere (zirkulutan) egin daiteke, taldeek estrategia menderatzen dutenean.

Honetan pentsatzen ari naiz... ikuspegi honetatik...

Lehen ez zenituen ideietatik, zein dituzu orain gaiari buruz?

Ikuspegi honetatik dudan galdera bat hau da: ...

Nire ustez... Izan ere...

Banakakoa, lankidetza-taldekoa edo talde handikoa izan daiteke. Ispilua 15

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: ikasleek hau egiten ikasiko dute: «ispilu» baten aurrean bi errealitate jartzen, eta, haien antzekotasunak eta desberdintasunak kontuan hartuz, konparazio burutsua eta eraginkorra egiten, gero eta autonomoagoa (animaliak, historiako uneak edo pertsonaiak, fenomeno naturalak, margolanak, kiroleko ikuskizunak edo izarrak, irakurgaiak, objektuak, etab.). Konparazioa ikertu beharreko objektu bakoitzaren azterketa zorrotzetik abiatzen da, eta aukera ematen du ikasleen bizitzako benetako egoeretan aplika daitezkeen ondorioak ateratzeko

Ekintza: bi errealitateak aurkeztuta, antzekotasunetatik hasiko gara. Minutu batzuen ostean eta banaka, ikasleek ikusi dituzten antzekotasunak idatziko dituzte antolatzaile grafikoaren erdiko zutabean. Gero, taldeka komentatuko dituzte eta adostasunera iritsiko dira. Ondoren, berriz egingo dugu dinamika, baina desberdintasunetan oinarrituz. Gero, antzekotasun eta desberdintasun garrantzitsuak aukeratzeko eskatuko diegu (gutxienez, hiru).

Oharrak: taldeko dinamikak talde handira eraman daitezke, proposamenak aberasteko eta adostasun bakarrera heltzeko, ikasleentzat garrantzitsuena denaren ondorio gisa. Metakognizioko prozesutzat, gogoeta egin dezakete honako honi buruz: zer ikasi duten, nola ikasi duten, zertarako balio dien eta noiz erabili ahal izango duten.

Ezaugarri bereizgarriak Antzekotasunak Ezaugarri bereizgarriak

Hirugarren fasea bakarrik izango da banakakoa.

Pentsamenduaren garapena

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

6 W-ak 16

Banakakoa, lankidetza-taldekoa edo talde handikoa izan daiteke.

Autoreak: Anderson eta Krathwohl, J. Calvok egokituta; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleak sakonago pentsatuko du gertaera edo gai bati buruz, eta sakonago ulertuko du; horretarako, galderak egingo dira, kazetaritzaikerketa balitz bezala.

Ekintza: irakasleak zer gai ikertuko den erabakiko du. Ikasleek galderak egin, eta erantzun egingo diete (guztiei edo batzuei), antolatzaile grafikoan ageri diren galderak kontuan hartuz (6 W).

Oharrak: galdera bakoitzari erantzun bat emango diote ikasleek, ebidentzietan oinarrituz. Lankidetzaestrategiak erabil ditzakete, eta, azkenean, talde handian azalduko dituzte ondorioak.

Hasieran banakakoa, eta gero binaka edo talde txikitan egin daiteke.

Autoreak: Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen bidez, ikasleek errazago egingo dituzte gai, gertaera edo irakurgai bati buruzko kontzeptu-mapak. Modu oso ona izan daiteke ikasleek ikertzen ari diren gaia edo objektua ondo ulertu duten balioesteko.

Ekintza: helburua kontzeptu-mapa sortzea da, modu egituratuan, urrats hauei jarraituz: ikertzen ari den gaiari buruzko ideia- edo hitz-zerrenda sortzea. Ideiak edo hitzak sailkatzea, haien garrantzia kontuan hartuz, erdian garrantzitsuenak eta inguruan bigarren mailakoak jarrita. Ideiak edo hitzak lerroen bidez lotzea. Kontzeptu-mapa azpikategoria txikiagoekin garatzea.

Oharrak: garrantzitsua da ikasleek kontzeptumapak egiten jakitea; izan ere, lagungarriak dira haien pentsamenduak antolatzeko, baita ideiak lotzeko modua ikuskatzen laguntzeko ere. Lehen bi faseak banakakoak izatea iradoki nahi dugu. Azkenean, kontzeptumapak ikaskideekin partekatuko dituzte.

Sortu – sailkatu –lotu – garatu

PENTSAMENDUARENGARAPENA

18

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Banaka, binaka edo taldeka egin daiteke. Arrazoitu – oztopatu –erantzun – laburbildu (AOEL)

Deskribapena: estrategia honek aukera ematen du norberaren ideiak arrazoitzeko eta haien alde egiteko, norberaren pentsamendua berreraikitzeko lagungarriak diren aurkako ideiak kontuan hartuz.

Ekintza: irakasleak estrategia zer egoeratan aplikatuko den adieraziko du, zenbait galdera eginez; galdera horiek lau fasetan bilduko dira, proposaturiko antolatzaile grafikoaren arabera.

Oharrak: modurik egokiena ikasleek ahoz adieraztea da, baina idatziz ere egin daiteke.

Autorea: Escamilla, A. Egokituta.

Arrazoitu Zergatik...? Zer?

Laburbildu: Horrenbestez... Beraz... Proposamena

Erantzun: Bai, zeren...

Pentsatu behar dugu...

Eragozpenak jarri: Zer esango luke...? Ez... Izan ere...

Bai, baina...

– I – H

Autoreak: Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta..

Deskribapena: estrategia honek ikasleari aukera ematen dio ideia edo proposamen bat hainbat ikuspegitatik aztertzeko, antolatzaile grafikoan proposaturikoaren arabera. Ikertzen ari den gaiak ikuspegi desberdinak dituenean erabiltzen da, edo ikasleek gaiari buruzko iritzi oso sustraituak dituztenean.

Ekintza: ikasleek egoera aurkeztuko dute. Kartoi mehean edo arbelean, lau eremu bereiziko ditugu, iparrorratzaren mutur bakoitzerako bat, eta paper itsasgarriak banatuko ditugu, ikasleek beren pentsamenduak idazteko. Ondoren, iparrorratzmutur bakoitzeko galderak egingo dira: G = Gogo handia/Zirrarak: zer da ideia edo egoera honetatik gehien kilikatzen zaituena?, zer alde on aurkitzen dizkiozu?, zer da zirraragarriena? O = Oztopoa/ Kezka: zer oztopo edo zailtasun ikusten dizkiozu ideiari edo egoerari?, zer kezka sortzen dizkizu?, zer alde txar ikusten dizkiozu? B = Beharrizanak: beste zer jakin behar duzu?, zer informazio behar duzu gaia hobeto ulertzeko? I = Iradokizunak/jarrerak: zer jarrera edo iritzi duzu ideia edo egoera horri buruz?, zer iradokizun edo ekintza egingo zenituzke egoera hobetzeko?

Oharrak: puntu bakoitzari dagokionez, ikasleei alditxo bat emango dieguberen ideiak pentsatzeko, idazteko eta argitaratzeko, eta iruzkinak eta ideiak adierazteko esango zaie. Estrategia amaitzeko, gutxienez beste bi galdera egin daitezke: zer puntu dira komunak erantzunetan?; egoera hobetzeko proposatu diren ekintzetatik edo iradokizunetatik, zuen ustez, zein da egokiena?; zergatik?

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Banakakoa izango da eta ikaskide guztien artean aztertuko dute, amaierako galderak aintzat hartuz.

19 Iparrorratza edo puntu kardinalak: E – M

Gogo handia Zirrarak Oztopoa Kezka B I

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

20

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Banakakoa edo lankidetzataldekoa izan daiteke, baita talde handikoa ere, azken bi faseetan. Zirikatzeko galderak

Autoreak: Visible Thinking, Harvardeko Zero proiektua. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen helburua pentsamendua eta ikerketa sustatzea da, galderak eginez. Halaber, ideia-trukea ere sustatzen du ikasleen artean; ideia horiek gai baten inguruko galdera motei buruzkoak dira, gaiari buruzko ikuspegi zabalagoa izateko.

Ekintza: antolatzaile grafikoan proposaturiko galderetan oinarrituz, eta aukeraturiko gaia kontuan hartuta, ikasleek beren ustez zirikatzaileenak direnak aukeratuko dituzte, eta haiei buruz eztabaidatuko dute zenbait minutuan. Amaierako hausnarketa bat sortzen da: lehen ez zenituen beste zer ideia dituzu orain gaiari, kontzeptuari edo objektuari buruz?

Oharrak: estrategia hau gai berriren bat sartzen denean erabil daiteke, ikasleen jakin-mina pizteko, baita amaitzen ari denean ere, sakontzeko eta hausnarketa garrantzitsuagoak eta interesgarriagoak sortzeko. Halaber, gai osoan zehar ere erabil daiteke, taldekideei izaten ari diren bilakaera agerian jartzeko, galdera-zerrenda erabiliz.

Zergatik?

Zer alde egongo litzateke...?

Nola...?

Nolakoa izango litzateke...?

Zein dira arrazoiak?

Demagun...; …?

Eta…?

Zer gertatuko litzateke jakingo bagenu...?

Zein da honen helburua: ...?

Zer aldatuko zenuke...?

Zer antzekotasun du...?

Zerekin lotuko zenuke...?

Autoreak: Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen helburua honako hauen arteko lotura aktiboa erraztea da: ikasleek jasotzen dituzten informazio berrien (irakurri, entzun edo behatzen dutenean) eta lehendik dakitenaren artekoa. Izan ere, pentsamendua zabaltzen duten ideia berriak identifikatzen dituzte, edo zalantzan jartzen dituzte informazio horiei buruz lehendik dituzten ideiak. Hau da, lagungarria da ikasleek informazioa modu aktiboan prozesatzeko.

Ekintza: fase hauek bereizten dira: lotusakondu-galdetu. Antolatzaile grafikoan fase bakoitzerako proposaturiko galderak egingo zaizkie ikasleei. Erantzunak banaka eman daitezke, gero talde txikitan edo talde handian komentatzeko, haien erantzunak justifikatzen dituzten arrazoiak edo pentsamenduak azalduz.

Oharrak: oso egokia da gai jakin bat amaitu ondoren edo irakurgai baten, esperimentu baten eta abarren ostean lantzeko. Galdera egokiak hauek izango lirateke: zer lotura ezar daitezke eduki horren eta lehendik dakizunaren nahiz ikasi duzunaren artean?, zer galdera edo erronka sortu dira informazio berritik?

Lotu

Zer lotura ezarri dituzu informazio edo esperientzia berri honen eta lehendik zenekienaren artean?

Sakondu

Zer ideia edo pentsamendu zabaldu edo sakondu dira informazio edo esperientzia berriaren ondorioz?

Galdetu

Zer galdera edo erronka sortu zaizkizu informazio edo esperientzia berritik?

Banakakoa izango da, eta talde txikitan edo talde handian aztertuko da.

Lotu – sakondu – galdetu

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Banakakoa izango da, eta gero binaka, talde txikitan edo talde handian aztertuko da. Kolorea – ikurra – irudia (KII)

Autoreak: Ritchhart, R.; Church, M., eta Morrison, K. Egokituta.

Deskribapena: estrategia honen helburua hau da: irakurgai baten, entzungai baten eta ikusitako edo bizi izandako zerbaiten ostean, ikasleek hori modu metaforikoan laburbiltzea (ez ahoz), kolore bat, ikur bat eta irudi bat erabiliz.

Ekintza: prozedura hau erabiliko dute: kolore bat aukeratzea. Ikasle bakoitzak kolore bat aukeratuko du, bere ustez bizi izandako esperientziaren edo informazioaren funtsezkoena adierazten duena. Kolore hori erregistratu, eta idatziz justifikatuko du zergatik aukeratu duen. Ikur bat sortzea. Banaka, ikasle bakoitzak ikur bat aukeratu edo egingo du, bizi izandako esperientziaren edo informazioaren funtsezkoena adierazten duena. Era berean, ikurra erregistratu, eta idatziz justifikatuko du zergatik aukeratu duen.

Oharrak: komeni da amaieran binaka, talde txikitan edo talde handian partekatzea bakoitzak zer aukeratu duen; aukeratu dutena justifikatzen duten arrazoiak edo pentsamenduak azalduko dituzte, eta, horrela, metafora eraikiko dute.

Kolorea Ikurra Gaia Irudia

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Transferentzia-kanala

Autoreak: De Bono, E. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du egoera jakin bateko alderdiak antzeko beste egoera batera transferitzeko edo estrapolatzeko. Horretarako, beharrezkoa da lantzen ari den gaia ezagutzea eta ulertzea, eta haren esanahian pentsatzea, hura zehazten duten alderdiak interpretatzeko, alderdi horiek beste gai batzuetara nola transferi daitezkeen azaltzeko eta ezarritako lotura arrazoitzeko.

Ekintza: teknika hau aplikatzeko, orrialdea bi zutabetan banatu behar da, kontzeptuen edo egoeren arteko antzekotasunak ikusteko moduan.

Oharrak: aldi berean, teknikak aukera ematen du modu berean funtzionatzen duten testuinguruen arteko antzekotasunak aurkitzeko; beraz, ona da ezagueren arteko loturak ezartzeko (testuinguru batek nola funtzionatzen duen dakigunean, funtzionamendu hori beste testuinguru batean erreplikatzen dela egiaztatuko dugu, eta, hortaz, egin beharrekoa ez da bi testuinguru desberdin gogoratzea, beste hau baizik: haietako baten funtzionamenduaren logika ulertzea eta hori bigarren testuingurura aplika daitekeela jakitea).

Hasierako gaia edo egoera

Hasierakoaren antzeko gaia edo egoera ((loturak))

Hasierako gaiaren ezaugarriak

Zerk sortzen du? Zergatik sortzen du?

Zein dira ondorioak?

Amaierako emaitza edo ondorioak

Antzeko gaiaren ezaugarriak

Zerk sortzen du antzeko gaia? Zergatik sortzen da?

Zein dira antzeko gaiaren ondorioak?

Antzeko gaiaren amaierako emaitza edo ondorioak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

Eskailera-itxurako diagrama 24

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autoreak:

Tolman, E. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: eskailera-itxurako diagrama egoerak, gertaerak, kontzeptuak eta abar ulertzean oinarrituriko teknika da; horretarako, jasotako informazioa prozesatzeko faseei jarraitzen zaie (antolatu eta ulertu egiten da).

Teoria horren arabera, ikaskuntza kontzientziazioprozesua da eta osagai hauek ditu:

• Hautematen denaren zehaztapena eta arreta. Zeri buruzkoa da jaso dudan informazioa?

• • Bilaketa, analisia eta pentsamendua, jasotakoari dagokionez. Prozesatu egin behar da jasotako informazioa. Horretarako, baliozkoa izan daiteke pentsatzeko moduak garatzeko tekniketako edozein.

• • Erabakia eta erantzuna. Ikasleak erantzun bat edo batzuk ematen ditu, ahalik eta egokienak; irakasleak planteaturiko problemari edo erronkari soluzioa ematen saiatu behar du, informazioa jaso ondoren.

Ekintza: eskailera bat irudikatzen duen antolatzaile grafikoa egin, eta, goiko eskaileramailetan, jasotako informazioa zeri buruzkoa den adieraziko da, edo zein den planteaturiko egoera; erdiko mailetan, jasotako informazioaren edo planteaturiko egoeraren analisia eta interpretazioa adieraziko dira, eta, horretarako, beharrezkotzat jotzen diren pentsamendu-estrategiak erabil daitezke; azkenik, beheko mailetan, egindako analisitik eta interpretaziotik ateratako ondorioak, erabakiak edo erantzunak jasoko dira.

Oharrak: jasotako informazioaren edo planteaturiko egoeraren analisia egin behar denean, datuak errazago aurkitzeko eta ulertzeko lankidetza-ikaskuntzako teknikak edo pentsamendu-estrategiak erabil daitezke.

Jasotako informazioaren edo egoeraren (beste pentsamenduestrategia batzuk aplikatzea) analisia eta interpretazioa

Zeri buruzkoa den jasotako informazioa edo zer egoera planteatu den

Egindako analisitik eta interpretaziotik sorturiko erabakiak, ondorioak edo erantzunak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Susmatu eta ondorioztatu 25

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika hau lotuta dago, bai bat-bateko pentsamenduei eta erantzunei, bai pentsamendu eta erantzun landuagoei. Pentsamendua hainbat kontzientziamailatatik antolatzeko modua da.

Ekintza: gauzatzeko, oinarrizko egoera, ideia edo kontzeptu bat behar da, eta hari buruz ditugun arrazoibideak arakatu behar ditugu. Hori egin ondoren, ikasleek egoera, ideia edo kontzeptu horren ebidentziei eta ondorioei buruz pentsatu behar dute.

Zer sortzen du turismoak? Lanpostu, merkataritza eta kontsumo gehiago egotea, azpiegiturak hobetzea, kultura-trukea egotea, espazioen zaharberrikuntza eta kontserbazioa egitea, etab.

Zer gertatuko litzateke turismorik ez balego? Lanpostu, merkataritza eta kontsumo gutxiago egotea, azpiegiturak horrenbeste ez hobetzea, kultura-trukerik ez egotea, espazioak gutxiago zaharberritzea eta kontserbatzea, etab.

Turismoaren garrantzi ekonomikoaren

balioespena: Ekonomia garatzen du, kapitala mugitzen da eta, azken batean, gehiago inbertitzen da zonan, bai kapital nazionala eta bai atzerrikoa.

Ekonomiaren oinarri bihurtzen duten gertaerak eta ebidentziak: Handitu egiten dira barne-produktu gordina eta per capita errenta, atzerriko inbertitzaile gehiago daude, hobetu egiten da bizikalitatea, enplegu gehiago sortzen da, kontsumoa sustatzen da, etab.

Turismoa, aberastasuniturri eta ekonomiaren oinarri.

Oharrak: teknika hau oso erabilgarria izan daiteke ikasleak egoera edo kontzeptu batek iradokitzen dizkien ideiez, erantzunez eta sentsazioez jabetzeko, baita horiek guztiak ordenatzeko eta arrazoien bidez azaltzeko ere.

Arrazoibidea, egoera edo kontzeptua euskarritzen duten ebidentziak.

Egoeraren edo kontzeptuaren garrantziari buruzko usteak edo iritziak.

Egoera, ideia edo kontzeptu baten definizioa.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Adostasuna 26

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Teknika hau talde handian, talde txikitan edo bi moduak konbinatuz landu daiteke.

Autoreak:

Swartz, R. / Escamilla, A. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du gai jakin bati buruzko akordioak lortzeko. Teknikaren bidez, ikasleek arrazoitu eta lehenetsi egingo dituzte beren ikuspegiak; halaber, lagungarria da banakako arrazoibideak azaltzeko eta adosteko, arrazoituriko ikuspegietan oinarrituz.

Ekintza: garatzeko, hau egin behar dugu:

• Landuko dugun gaia zehaztu.

• Ideia-jasa egin; jasa horretan, banatu egingo ditugu ikasle guztien adostasuna duten gaiak eta desadostasunak dituztenak. Teknika aplikatzeko une honetan, komeni da ikasleak motibatzea; horrela, ideia bat adierazi ondoren, arrazoitu eta haren alde egingo dute. Teknikaren zati honetan, bitan banaturiko zerrenda bat osatuko dugu: adostasuna lortu duten ideiak eta desadostasuna lortu dutenak.

• Adostasunera heldu. Horretarako, talde izendunaren teknika aplikatuko dugu; teknika horrek aukera ematen digu alderdiak balioaren edo garrantziaren arabera hierarkizatzeko, denon artean.

• Amaierako adostasuna zehaztea. Aurreko urratsak egin ondoren, nahiko erraza izango da amaierako ondorioa edo adostasuna lortzea, landutako gaiari buruz.

Oharrak: egitura eta prozedura kontuan hartuz, pentsamendu-teknika honetan lankidetzako «ideia-jasa» eta «talde izenduna» teknikak sartzen dira.

LANDUKO DEN GAIA

ADOSTASUNA: «IDEIA-JASA»

1. zerrenda: Landutako gaiari buruzko alderdiak, errepikatu gabe eta arrazoituta; ikasle GUZTIAK ados daude.

a)

b) …

2. zerrenda: Landutako gaiari buruzko alderdiak, errepikatu gabe eta arrazoituta; ikasle GUZTIAK EZ daude ados.

a)

b) …

ADOSTASUNA: «TALDE IZENDUNA»

Adostasuna lortzeko, lankidetzako «talde izenduna» teknika erabiliko dugu:

• Ikasleek bereiz hierarkizatu eta puntuatuko dute alderdi bakoitza beren zerrendan (alde batetik, adostasuna duten alderdiak, eta bestetik, adostasunik ez dutenak); honela egingo dute:

– 1. zerrendako alderdietan (ikasle GUZTIAK ados daude), 1 batez puntuatuko da alderdi garrantzitsuena; 2 batez, bigarrena; 3 batez, hirugarrena, eta horrela, harik eta zerrendako alderdi guztiak puntuatu arte.

– 2. zerrendako alderdietan (ikasle GUZTIAK EZ daude ados), 1 batez puntuatuko da desadostasunik handiena izan duen alderdia; 2 batez, bigarrena; 3 batez, hirugarrena, eta horrela, harik eta 2. zerrendako alderdi guztiak puntuatu arte.

• Gero, denen adostasunez zer emaitza lortu den jakiteko, alderdi bakoitzaren puntuazioak batuko dituzte euren zerrendetan, eta puntu gutxien lortu duena:

– 1. zerrendako alderdien artean balioespenik onena lortu duena izango da, garrantziari dagokionez.

– 2. zerrendako alderdien artean desadostasunik gehien lortu dituena izango da.

AMAIERAKO ONDORIOAK ETA ADOSTASUNAK

Ikasleek denen artean komentatuko dute, landutako gaiari buruzko amaierako ondorio eta adostasun batean oinarrituz.

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Zatiek batu egiten dute

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autorea: Swartz, R. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: «Zatiek batu egiten dute» ikaskuntza-teknika honako honetan sakontzean oinarritzen da: batzen eta osotasun bat sortzen duten alderdi, osagai eta faktore guztietan. Aukera ematen du horri buruz hausnartzeko, zehazten duten alderdiei, funtzionamendua hobetzeko moduari edo gauza berriren bat sortzeko erari dagokienez.

Ekintza: taula bat egingo da (ikusi A taula); taulan, landuko den osotasuna irudikatzen duen gaia zehaztuko da; halaber, osotasun horretan aztertuko diren alderdiak, osagaiak edo faktoreak zehaztuko dira, eta analisia egiteko balioko duten galderak bilduko dira.

Oharrak: teknika honen aldaera erraztua erabil dezakegu batzen duten eta taldeko jarrera edo jokabidea osatzen duten ekintzetan sakontzeko; kasu horretan, B taulan jasotakoaren antzeko egitura erabiliko da.

GUZTIA ADIERAZTEN DUEN GAIAREN ZEHAZTAPENA

Zer funtzio du?

Zer gertatuko litzateke ez balego?

Zer lotura du gainerako alderdi, osagai edo faktoreekin?

Aztertutako 1. alderdia, osagaia edo faktorea: . . . . . . . . . . . . . . .

Aztertutako 2. alderdia, osagaia edo faktorea:

Aztertutako 3. alderdia, osagaia edo faktorea:

TABLA B

TALDEKO JARRERAREN EDO JOKABIDEAREN ZEHAZTAPENA

Zer ondorio ditu? .

Ekintza finkatua ala aldian behingoa da?

Zer garrantzi du guztiari dagokionez? . . . . . . . . .

1. jokabidea-ohitura: 2. jokabidea-ohitura: 3. jokabidea-ohitura:

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Lauren arteko soluzioa

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autorea: Swartz, R. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du problema batek izan ditzakeen soluzioak pentsatzeko, kontuan hartuta sorturiko proposamenak, haien alde onak nahiz txarrak eta zalantzak.

Ekintza: teknika aplikatzeko, egoera zehaztu, eta ideia-jasa egingo dugu egoerak izan ditzakeen soluzioei buruz.

Ikasle guztien ekarpenak bildu ondoren, taula bat egingo dugu, problema konpontzeko egiten diren proposamen guztiak biltzeko, baita bakoitzaren alde onak, txarrak eta zalantzak biltzeko ere.

Oharrak: «Zatiek batu egiten dute» teknikaren aldaera da, eta mahai-ingurua eta lankidetzako beste teknika batzuk garatzean aplikatzen da.

Alde onak Alde txarrak Zalantzak

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika hau lagungarria da ikasleek pentsamendu irmoak eta kritikoak garatzeko, balioei dagokienez, baita horren ondorioz erreakzionatzeko ere. Egoera aztertu ondoren, diskurtsoa antolatzen da eta arrazoibideari egitura nahiz irmotasuna ematen zaizkio.

Ekintza: teknika hau garatzeko, ikasleek laukitan antolatu behar dute informazioa; laukiotan honekin lotutako alderdiak bilduko dituzte: defendatzen den egoeraren testuingurua, egoeraren zergatiak eta zioak, defendaturiko ideia euskarritzen duten ebidentziak eta defendaturiko iritziari edo egoerari buruzko balioespena.

Oharrak: teknika hau eztabaidetan eta iritziak kontrajartzea behar duten jardueretan erabil daiteke.

Iritzia

Iritzia

Arrazoiturikoa frogatzen duten ebidentziak.

Proposamenaren edo iritziaren ebaluazioa, norberaren irizpideen, arrazoibideen eta ebidentzien bidez.

Arazorako soluzioproposamenak

edo proposamena azaltzea eta testuinguruan kokatzea.

edo proposamena arrazoitzea (zioak, zergatiak…).

Pentsamenduaren garapena

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Aurkako arrazoibidea 30

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du pentsamendu kritikoa garatzeko, eta, horrela, jatorrizko arrazoibidearen kalitatea egiaztatzeko eta haren defentsaren ahultasunak identifikatzeko.

Ekintza: teknika ondo garatzeko, beharrezkoa da ikasleek informazio hau duten laukiak lantzea: defendatzen dena, ideiaren aurkako arrazoibideak eta zioak, defendaturiko iritzia arrazoirik gabe uzten duten ideiak eta defendatzen denaren aurkako iritzi pertsonala.

Oharrak: aurreko teknika osatzen du, eta autore baten iritziaren aurkako jarrera bat defendatu nahi dugunean aplikatzen da.

Iritzia edo planteamendua azaltzea.

Iritzia edo proposamena arrazoirik gabe uzteko arrazoibidea (zioak, zergatiak…).

Arrazoiturikoa oinarririk gabe uzten duten ebidentziak.

Iritziari edo planteamenduari arrazoiak kentzea, norberaren irizpideak, arrazoiak eta ebidentziak erabiliz.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Zeharbidea 31

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du ezagueraren aurretiazko une baten, oraingoaren eta ondorengoaren arteko loturak modu grafikoan lortzeko; horrela, gauzen zergatia jakitearen aldeko jarrera sustatzen du. Teknikaren helburua lorpenak, iradokizunak edo galderak markatzea da, istorio edo arrazoibide bat eraikitzeko behar direnak; horretarako, ordena, logika eta koherentzia ematen zaizkio hasieratik.

Ekintza: bide bat sumatzeko aukera ematen duen marrazki edo txantiloi batean (A antolatzailea), ikasleek aurretiazko egoera edo abiapuntua, bilakaera (bitartean) eta emaitza (gero) jarri behar dituzte; horrela, une horien ondoan alderdi hauek eta antzeko beste batzuk sartu ahal izango dira: Zer nekien gaiari buruz? Zer zalantza nituen? Eta zalantza horiek izan ditzaketen erantzunak.

Oharrak: teknika honen aldaera bat zeharbideak izenekoa da (B antolatzailea); ordezko mapa bat da, azterturiko gaian gertatzen denaren antzekoa; antzekoak eta egingarriak diren ordezko aukera berriak bilatzearen aldeko jarrera sustatzen du.

Aztertu beharreko gaia

Lehen

Zer dakigu gaiari buruz?

Bitartean

Zalantzek izan ditzaketen erantzunak.

Gaiari buruz sortzen diren zalantzak. Zalantzen zergatiak.

Gero

Zure arrazoibideen eta ebidentzien bidez lortu duzun ezagueraren ebaluazioa.

B

Aztertu beharreko gaia

Gaiaren lehen azterketa

Azterturiko gaia zehazten eta deskribatzen duten alderdiak.

Ordezkoa

Azterturiko gaiaren ORDEZKO alderdiak eta erantzunak.

Pentsamenduaren garapena

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Lotutako elementuen katea 32

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Autorea: Decroly, O. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: teknika honen helburua arreta gaiaren zehaztapenera bideratzea da, gero lotutako elementuak (elkarrekin loturiko lorpenak) identifikatzeko eta aztertzeko; elementu horiek esanahi osoa ematen diote planteatzen den egoerari.

Ekintza: teknika honen osagaiak, ikasten ari den gaiarekin lotura dutenak: gaia, zergatia, jatorria, denbora-kantitatea, helburua, inplikaturiko eragileak, jarrera.

Oharrak: ikasleek egoera beraren zenbait eremutara transferitzen dituzte pentsamenduprozesuak, hiru ariketa motaren bidez: arretazkoak eta zehaztapenezkoak (behaketa kognitiboa), loturazkoak (denboran, espazioan…) eta adierazpenezkoak (irakurketa, idazketa, kalkulua, marrazketa…).

Aztertzen ari den gaia Jatorria Nondik?

Eragileak Nor?

Zergatia Zergatik sortu da?

Denbora-kantitatea Noiz? Nola?

Helburua Zertarako?

Jarrera Nola jokatu?

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Turrusta motako diagrama 33

Autoreak:

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Hernández, P., eta García, L.A. Honek egokituta: Escamilla, A.

Deskribapena: «Gurpil logikoa» teknikaren aldaera da. Oinarrizko galderak egiten dira, eta, horien eraginez, ikasleek informazio gehiago bilatu behar dute ikasten ari diren gaiari buruz, gai horretaz aldez aurretik dituzten ezagueretan oinarrituz.

Ekintza: turrusta motako diagrama aplikatzeko, ikasleek hau galdetu behar dute ikasi beharreko gaiari buruz:

1. Definizioa: Zer da edo nolakoa da?

2. Arrazoibidea: Zergatik?

3. Kausa-efektu lotura: Zerk sortzen du eta zer eragiten du?

4. Antzekotasunak eta desberdintasunak beste testuinguru batzuekin: Zeren antzekoa da eta zertan da desberdina?

5. Garrantzia: Nola eragiten digu?

Oharrak: teknika honetan, ideiak sortzeko eskema mota jakin bat erabiltzen da, funtsezko galderetan oinarrituz.

Gaia

Gaiaren zehaztapena Zer da?

Zehaztutakoaren arrazoibidea Zergatik?

Kausa-efektu lotura

Zerk sortzen du eta zer eragiten du?

Antzekotasunak eta desberdintasunak beste testuinguru batzuekin

Zeren antzekoa da eta zertan da desberdina?

Garrantzia gure testuinguruan Nola eragiten digu?

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren

Pentsamenduaren garapena

Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Efektua eta garrantzia 34

Autoreak:

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

De Bono, E. Hauek egokituta: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Deskribapena: «Ondorioak eta emaitzak (OeE)» teknikaren bertsioa. Teknika honen bidez, ikasleek errazago sistematizatuko dute ekintzen ondorioei (epe laburrekoak, ertainekoak eta luzekoak, askotariko testuingurutan) buruz hausnartzeko lana.

Ekintza: teknikaren osagaiak hauek dira:

1. Egoera identifikatzea eta zehaztea.

Egoera edo gaia identifikatzea eta zehaztea

2. Zioak eta zergatiak.

3. Ondorioak eta haien garrantzia eta epeak (nigan, gainerakoengan, ingurunean, sisteman…).

Oharrak: teknika honek ahalmen itzela du bere funtzionaltasunean.

Zioak-zergatiak

Ondorioak eta epeak

• Nigan, gainerakoengan, ingurunean, sisteman…

• Efektuen garrantzia eta epeak.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Autorea: De Bono, E. Honek egokituta: Escamilla, A.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: «Ondorioak eta emaitzak (OeE)» teknikaren beste aldaera bat da. Horren bidez, ikasleek errazago hausnartuko dute beren ekintzen ondorioei eta ekintzok antzeko bi egoeraren artean (alderdi bereizgarriak badituzte ere) dituzten emaitzei buruz.

Ekintza: teknika hau gauzatzeko, espazio nahikoa behar da egoeren konparazioaren emaitza ikusteko. Edukiari dagokionez, ikasleek hausnarketa egin beharko dute bi egoeretan betetzen diren zioei eta desberdinak diren zioei buruz. Aldi berean, egoera baten eta bestearen ondorioei buruz ere egin beharko dute hausnarketa, baita haiek gauzatzeak izan dezakeen efektuari buruz ere.

Oharrak:teknika hau aurrekoaren aldaera da eta osatu egiten du. Ondorioen eta emaitzen (OeE) teorian ere oinarritzen da.

Ondorioak (konparazioa)

• Nigan, gainerakoengan, inguruan, sisteman…

• Efektuen garrantzia eta epeak.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Efektu eta garrantzi bikoitza 35

1. egoeraren edo gaiaren zioak-zergatiak.

2. egoeraren edo gaiaren zioak-zergatiak.

1. egoera edo gaia identifikatzea eta zehaztea.

2. egoera edo gaia identifikatzea eta zehaztea.

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Asmoen dekalogoa 36

Autoreak: Calvo, J.; Mesa, R., eta Quevedo, V.

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honen bidez, ikasleak aldaketak egin beharraz konbentzituko dira; lagundu egingo die planteaturiko egoerak haiengan zer eragin duen identifikatzen; hau identifikatzen ere lagunduko die: zer onura duten egoerari buruz har ditzaketen erabakiek eta egiten dituzten jarduketek.

Ekintza:aldaketa bat egin beharraz konbentzitzeko, A antolatzaileak irudikaturiko prozesu hau erabiltzen da:

• Gaia interpretatzea eta hari buruzko ondorioa ateratzea.

• Gai horrek maila pertsonalean zer-nolako eragina duen hausnartzea.

• Gaian esku hartzeko zer egin behar den edo zer egin litekeen hausnartzea (hausnarketa kritikoa).

• Gaian zergatik esku hartu behar den edo zergatik esku hartu beharko litzatekeen balioestea.

Oharrak: teknika osatzeko, B antolatzailean irudikaturikoen moduko galderak egin daitezke.

Zer identifikatu eta hauteman dut gaian?

Zer ondorio atera dut gaiari buruz?

Gaia identifikatzeko aukeratuko nukeen hitza.

Zer eragin du nigan?

Nigan zer eragin duen adierazteko aukeratuko nukeen esaldia.

Zer egin dezaket gaiari buruz?

Zergatik egin beharko nuke?

Nire asmoak erakusteko erabiliko nuen hausnarketa.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Tony Ryan autoreak (1990, 2014), Las llaves de los pensadores: Un potente programa para enseñar a los niños a convertirse en pensadores extraordinarios liburuan, hogei giltza aipatzen ditu pentsamendua garatzeko. Ryanek honela sailkatzen ditu, pentsamenduko prozesuaren edo estrategiaren arabera:

• Pentsamendu kritikoaren garapena sustatzen duten giltzak. Baliozkoak dira ikertzeko, antolakuntza eta programazio pertsonalerako, ekintza-planak garatzeko, hausnartzeko…

• Pentsamendu sortzailearen garapena sustatzen duten giltzak. Baliozkoak dira ideia berriak sortzeko, norberaren sormenaren mugak zabaltzeko, ikuspegiak aldatzeko…

Giltzarik gehienek berrikuntzaren eta pentsamendu sortzailearen garapena nabarmentzen dute; izan ere, pentsamendu horrek ikaskuntzaren aldeko jarrera sor dezake: ikaskuntzarekiko lotura emozionala estutzen du, eta, gainera, gure sormen-gaitasuna garatzeak indartu egiten du aldaketei aurre egiteko dugun ahalmena, eta hori xxi. mendeko ezaugarrietako bat izango da.

Giltzak, gure testuingururako egokitzapen batzuk eginez, honako hauek dira maila bakoitzerako:

Brainstorming edo ideia-jasa 1

Giltza hau Alex Faickney Osborn ikertzaileak asmatu zuen. Ideia sortzaileen bila ari zela, konturatu zen ideiarik eta soluziorik onenak kasu honetan sortzen zirela: lana egitura hierarkizaturik gabeko pertsona talde batek egiten zuenean; izan ere, pertsona horiek askatasunez azaltzen zituzten beren ideiak, eta guztiek jasotzen zuten tratubera. Ez da ahaztu behar ideia asko sortzea ariketa ona dela garunerako. Talde-laneko teknika da, eta sarritan erabiltzen da ideia berriak eta originalak sortzeko, egoera jakin bati soluzioa aurkitzeko edo, besterik gabe, ikertutako gai baterako edo planteaturiko egoera baterako ideia erabilgarriak sortzeko. (Honela hasten da planteamendua: nola…?; edo, zer egingo zenukete…?).

Irudia 2

Ikuskatzeko gaitasunen garapenak edozein gairen ikaskuntza hobetuko duela adierazten duten ikerketetan oinarrituta dago. Ikasleek marrazki edo irudi bati erreparatuko diote; hain zuzen ere, ikertzen ari den gaiarekin edo arloarekin zuzen lotuta ez dagoen marrazki edo irudi bati.

Zenbait erabilera 3

Pentsamendu sortzailea garatzen duen estrategia dibertigarria da; izan ere, aukera ematen du pentsamenduek arlo konbentzionala gainditzeko eta ohikoak ez diren pentsamenduak sortzeko.

Horretarako, hau eskatuko diegu ikasleei: ohiko edozein objekturi dagokionez (koilara, kartoizko kutxa, lapitza, etab.) irudimena lanean jartzeko, eta bururatzen zaizkien erabilera guztiak zerrendatzeko.

Aldaerak 4

Edozein gairi buruz, mota honetako hasiera duten galderakegiten dira: Zenbat modutan egin dezakezu…?

Adibidez: «Zenbat modu dituzu saiakuntza bat egiteko, problema bat ebazteko, prozesu bat kontatzeko, informazio bat laburbiltzeko…?».

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Galdera 5

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia honen bidez, ikasleek pentsamendu kritikoa garatuko dute.

2014ko edizioan planteaturiko aldaera batek proposaturikoaren arabera, ikasten ari den gaiari edo unitateari buruzko galderarik garrantzitsuena pentsatu behar da; ez da «bai» edo «ez» erantzuteko moduko galdera izango. Esaterako: zergatik da hain garrantzitsua ura gure bizitzetan?, zer gertatuko litzateke fotosintesirik ez balego?, nola irudikatzen duzu zenbakirik gabeko mundu bat?, eta hitzik gabeko mundu bat?...

Atzerabideak eta eragozpenak

Giltza edo estrategia honen bidez, pentsamendu kritikoa sustatzen da; horrela, ikasleek gogoeta egingo dute hobetu daitezkeen ohiko objektu edo jarduera askori buruz. Horretarako, objektu, egoera edo jarduera bat aukeratu, eta horren atzerabideak zerrendatzeko eskatuko diegu; gero, horiek hobetzeko aukerak proposatuko dituzte.

Aukerak 7

Giltza honetan, irakasleek lan bat aurkeztu, eta ikasleek lan hori ohiko tresnak erabili gabe osatzeko moduak zerrendatuko dituzte. Adibidez, bilatu hiru modu:

– Euri-egun bateko ur-bolumena kalkulatzeko.

– Horma bat pintatzeko.

– Mezu bat idazteko.

Eraiki 8

Giltza honen helburua pentsamendu sortzailea sustatzea da, modu praktikoan eta dibertigarrian. Arazo-egoera baten aurrean, ikasleek ahalegina egingo dute «Ikusi-planifikatu-egin-egiaztatu» estrategia aplikatzeko; horretarako, hainbat eraikuntza-egoera izango dituzte aurrez aurre, eta eskura dituzten materialak erabiliz ebatziko dituzte. Hau da, irakasleek material gutxi eta eskuragarriak erabiliz egiteko moduko eraikuntza-lanak planteatuko dituzte; adibidez, ahalik eta konplexuena den molekula baten eredua sortzea, ogia, arkatz markatzaileak eta zotzak erabiliz.

Iragarpena 9

Giltza honetan oinarrituz egiten diren jardueren bidez, ikasleek pentsamendu askoz ere irekiago batez egingo diete aurre bizitzan gertatzen diren aldaketei; ez dira itota sentituko aldaketa horien aurrean, eta jakingo dute horiek guztiak pentsamendu kritikoa erabiliz jasotzen.

Horretarako, irakasleek egoera bat planteatu, eta ikasleek bururatzen zaizkien iragarpen guztiak egingo dituzte. Adibidez:

• Nolakoak izango diren eskolak 200 urte barru…

• Nola elikatuko garen etorkizunean…

• Nolako bidaiak egingo ditugun…

Etorkizunerako begirada horiek hiru ikuspegitatik plantea daitezke:

• Izan daitezkeen etorkizunak: aukera fantastikoak edo barregarriak proposatzea.

• Etorkizun gertagarriak: etorkizunean zer gerta daitekeen deskribatzea.

• Nahi dituzten etorkizunak: nahi duten etorkizuna irudikatzea.

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Zer gertatuko litzateke…? 10

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Giltza hau oso interesgarria da, ideia berritzaile asko sortzen baititu. Ikertu beharreko gaia aurkezteko erabil daiteke, edo gai horri buruz hausnartzeko, aurkeztu ondoren. Gaia hurbil egon daiteke errealitatetik, edo garrantzirik gabea izan daiteke.

Irakasleek galdera bat egingo dute gaiari buruz: zer gertatuko litzateke…?, eta…? Ikasleek, galdera horri erantzuteko, aukera edo ondorio guztiak hartuko dituzte kontuan. Erantzuteko orduan, interesgarria izango litzateke «Ideia-gurpila» eraikitzea. Horretarako, ideia nagusia barruko zirkuluan jarri, eta, gutxienez, 5 erantzun edo ondorio ipiniko dira. Gero, 5 erantzunetako bakoitzarekin lan egin, eta bakoitzaren 3 ondorio jarriko dira, zirkulu txikiagoetan.

Adibideak:

• Zer gertatuko litzateke ekosistemarik ez balego?

• Zer gertatuko litzateke gasolina amaituko balitz?

• Eta teleportatuko bagina?

• Zer gertatuko litzateke dirurik ez balego?

11

Ezohiko loturak

Estrategia honen bidez, pentsamendu sortzailea sustatzen da; izan ere, egoera edo arazo baten aurrean, ikasleek soluzioa emateko ordezko estrategiak garatuko dituzte. Ikasleek arazo baten balizko soluzioak pentsatu behar dituzte, proposatzen zaizkien objektuak (3 edo 4) kontuan hartuz. Adibidez, egin abako bat, kortxozko tapoi bat, bi esne-kartoi, berrogeita hamar gozoki eta aterki bat erabiliz.

Asmakizunak 12

Gako honek pentsamendu sortzailea sustatzen du; gakoaren bidez, ikasleek asmakizun berritzaile bat garatuko dute, eguneroko bizitzan erabiltzeko modukoa. Onena hau da: ikasleek, lehenengo eta behin, zer egin nahi duten planifikatzea; lehenik, marraztea, eta, gero, eraikitzen saiatzea. Beste erronka bat eransteko, birziklaturiko objektuekin egiteko eska daiteke.

Ezinezkoa 13

Giltza honen bidez, ikasleek pentsamendu kritikoa eta sortzailea garatuko dituzte, aurkezten zaizkien egoera guztietan; hain zuzen ere, ez dute aurretiaz ezarritako pentsamendua beti erabiliko. Horretarako, gai jakin bati buruzko gertaera batzuk zerrendatuko dituzte, egin ezin diren edo gertatu ezin diren gertaerak; honela hasten diren esaldiak erabiliko dira: «Ezin da…» «Inoiz ere ez…» «Ez dut…».

Beste bertsio bat hau izan daiteke: ikertzen ari diren gaiari buruzko ohiko galderen aurkako galderak egitea. Esaterako: nola izan dezakegu elikadura osasungarria? Alderantzizkoa: nola izan dezakegu elikadura osasungaitza?

Ezaugarri komunak 14

Estrategiarik onena da ideia sortzaileetarako eta ezohiko kontzeptuak garatzeko. Ikasleei zerikusirik ez duten bi objektu aurkeztuko dizkiegu, eta eskatuko diegu ideia-jasaren bidez haien arteko antzekotasunak bilatzeko. Adibidez, lorea eta liburua: biek dakartzate oroitzapenak, biak izan daitezke opari politak, etab.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Zentzugabea 15

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Zentzurik gabeko esaldi bat planteatu, eta esaldi hori egia bihurtzen saiatzeko (arrazoituz eta justifikatuz) eskatuko diegu ikasleei. Gogoratu behar da ideia bikain asko garatu gabe gelditu direla «zentzugabeak» zirelakoan eta «egingarriak ez» zirelakoan. Adibidez: «Laster, eguzkienergia erabiltzen duten auto hegalarietan ibiliko gara».

Justifikazioa:

• Ez da kutsadurarik egongo.

• Ez da auto-ilararik egongo.

• Aparkatzeko eraikinak sortuko dira.

• Gidatzeko beste modu bat sortuko da, arau berriak dituena.

• Autoen gaitasuna eta indarra hobetzeko ikerketak egingo dira.

• Oinezkoak eta bizikletak askatasun handiagoz ibiliko dira hirietatik.

Interpretatu 16

Ezohiko egoera baterako hiru azalpen adieraziko dira. Ikasleek egoera horretarako zenbait azalpen edo aukera pentsatuko dituzte. Ariketa honek pentsamendu berritzailea sustatzen du, eta horrek, aldi berean, gertaera edo egoera jakin bati buruzko azalpen edo ondorio asko aintzat hartzeko gaitasuna garatzen du. Esate baterako: Ikastetxeko zuzendaria kolore urdin bizi-biziko galtzerdi batzuekin dator egunero. Zergatik ote da hori, zure ustez?

• Ez du beste galtzerdi batzuk erosteko astirik, eta ahizparenak ekartzen ditu; ahizpa zirkuko aktorea da.

• Emakumeak gizartean duen balioa errebindikatzeko egiten du.

Alfabetoa 17

Giltza honen bidez, ikasleek ideia berriak sortuko dituzte, A-tik Z-ra bitarteko zerrenda batetik ateratako hitzetan oinarrituz. Ikasleak letraren bat zuriz uzten badu, aurrera jarraituko du eta gero itzuliko da letra horretara. Bertsio errazago batean, A-tik Z-rako banakako objektuak zerrendatzeko eskatzen da. Adibidez, gaia «Espainiako gorabehera geografikoak» bada, zerrenda hau egin daiteke:

A: Arousa: Lotu izen hori gorabehera geografiko mota batekin.

B: Balearrak: Idatzi uhartedi hori osatzen duten uharteen izenak. … eta horrela.

Konbinatu 18

Gure eguneroko bizitzako objektu asko bi objektu guztiz desberdin konbinatuta sortu dira. Giltza honen bidez, produktu berri horietako batzuk garatuko dituzte ikasleek. Horretarako, bi sarrerako taula batean objektu batzuk jarriko ditugu, goiko aldean, eta objektuen izenak, berriz, albo batean. Haiek konbinatuz, objektu guztiz berriak sortuko ditugu. Adibidez: entsaladak.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Harresia 19

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Zalantzan jarri ezin den egoera batetik abiatuta, helburua lortzea oztopatzen duen harresia apurtzeko moduak eskatzen dira. Giltza honen bidez, ikasleek bidea oztopatzen duten adreiluzko harresiak bilatuko dituzte. Lehenengo saiakeran, ezin diegu harresiei irabazten utzi, eta haiek garaitzeko ordezko estrategiak bilatu behar ditugu. Esaterako: nekazari batzuek ura behar dute laboreetarako; baina, ura ibaitik eramateko, 50 000 € behar dituzte. Zer egin dezakegu haiei dirua lortzen laguntzeko?

Aukerak: (Lehen ideia-jasaren ostean, aukerarik bideragarrienak hautatzen dira):

• Erakundeei, probintziakoei eta tokikoei, autonomikoei edo nazionalei idaztea; arazoa azaltzea eta dirulaguntza eskatzea.

• Jaialdia egitea; pertsona ezagunak gonbidatzea, dirua biltzen lagun dezaten.

•

HEA 20

Estrategia praktikoa da ohiko objektuak berriz asmatzeko edo diseinatzeko. Estrategia hau, gaur egun, merkaturako produktu berriak sortzeko erabiltzen da.

Horretarako, akronimoa kontuan hartuz (H: handia, E: erantsi, A: aldatu), ohiko objektuak berriz asmatu edo diseinatu behar dira.

Hitz-eskailera hau da:

− Handiagoa/handia. (Egin objektuaren zati bat handiago edo garrantzitsuago, erabilerari dagokionez).

− Erantsi/berrasmatu. (Erantsi beste zati bat zure objektuari).

− Aldatu edo kendu. (Kendu zati bat edo ordeztu beste batekin).

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Ikasleen pentsamendua garatzeko orduan, alderdi garrantzitsu bat hau da: ikaskuntza berriei eta haien arteko loturei buruz hausnartzea; halaber, ikasleek beren ezagueren bizkar-zorroan sartu dituzten eta ikasi dituzten hitz berriei buruz ere hausnartuko dute. Eskuraturiko ezaguerei buruz gogoeta eginez, gainera, errazago trukatuko dituzte ideiak, eta partekaturiko esangurak osatuko dituzte ikaskideekin.

Norberaren ikaskuntza-prozesua ezagutzeko, ikasleek gauza izan behar dute beren ikasteko moduaren funtzionamenduaz jabetzeko, eta ulertu behar dute ariketa baten emaitzak zergatik erabil ditzaketen beren eguneroko bizitzako beste egoera batzuetan.

Prozesu horretarako, komeni da «antolatzaile grafikoak» erabiltzea, lagungarriak baitira ezaguera berriak egituratzeko eta antolatzeko. Besteak beste, aipatzekoak dira:

1. Kontzeptu-mapak

2. Mapa mentalak

3. Diagrama hierarkikoa

4. Segida-katea

5. Ezaugarri-gurpila

6. Eskema

7. Taulak

8. Denbora-lerroa

9. Venn-en diagrama

10. Problemak ebatzi eta erabakiak hartu

11. Kausa-efektu diagrama edo Ishikawa-ren diagrama

12. Jario-mapa

Kontzeptu-mapak 1

Kontzeptu-mapak erreminta grafikoak dira ezaguera antolatzeko eta irudikatzeko; aukera ematen digute ideiak modu esanguratsuan antolatzeko eta ulertzeko. Halako mapen bidez, era berean, modu grafikoan aurkez dezakegu informazioa, eta, begiratuta bakarrik, ikasi beharreko edukiaren egitura kognitiboa ikusten dugu.

Novak-ek (1988) dioenez, kontzeptu-mapa baten oinarrizko elementuak hauek dira:

1. Kontzeptuak: objektuei, egoerei edo gertaerei buruzkoak dira, eta irudi geometrikoen barruan irudikatzen dira.

Kontzeptuak modu antolatuan eta hierarkikoan aurkeztu behar dira, garrantzitsuenen artean loturak egoteko moduan. Kontzeptu inklusiboago batean oinarritu behar dute, eta kontzeptu horrek erantzuna eman behar dio ikaskuntzaren helburuari.

2. Lotura-lerroak: kontzeptuak lotzeko erabiltzen dira. Lotura-lerroak ez dira nahikoa kontzeptuen arteko lotura zehazteko, eta, beraz, haiekin batera, lotura-hitzak erabiltzen dira, kontzeptuen hierarkia eta haien arteko lotura zehazteko.

3. Lotura-hitzak: gehienetan aditzek osatzen dituzte, eta haietako biren edo gehiagoren artean zer lotura dagoen adierazten dute.

4. Proposizioak: elkarrekin zerikusia duten kontzeptuak edo terminoak lotuta osatzen dira; lotura-hitz bat erabiltzen da horretarako. Zentzua duten esaldiek osatu behar dituzte, eta ez dute beste proposiziorik behar koherentzia edukitzeko.

Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Kontzeptu-mapen ezaugarriak

Ikasleentzat:

1. Aukera ematen dute ikasi beharreko edukiak azkar ikuskatzeko.

2. Haien bidez, errazago detektatzen dira ikasi beharreko gai baten oinarrizko kontzeptuak.

3. Onak dira edukiak modu antolatuan eta hierarkizatuan gogoratzeko eta ikasteko.

4. Aukera ematen dute ikasitakoa ebaluatzeko, gaiari buruz lehendik dakitenetik (aurretiazko ezagueretatik) abiatu eta ikasitakoarekin osatuz gero. Ikasleak, horrela, ikusi egingo du bere ikaskuntza.

5. Eredutzat balio dute, ikasleek beste gai edo eduki batzuen kontzeptu-mapak antolatzeko, hierarkizatzeko edo egiteko.

Irakasleentzat erabilgarriak dira honetarako:

1. Gaia aurkezteko.

2. Ideia nagusien eta bigarren mailakoen arteko loturak ezartzeko, eta, horrela, ikasleek ideia horiek hobeto ulertzeko.

3. Ikuspegi orokorra eta laburpena errazten dizkie ikasleei, ikasi beharreko unitatearen amaieran.

Kontzeptu-mapa baten egitura hierarkikoa

Kontzeptu-mapek modu hierarkikoan antolatzen dituzte kontzeptuak; hau da, mailatan antolatzen dituzte, kontzeptu orokorrago batetik bigarren mailako beste batzuetara.

Gainera, ikasleengana hurbiltzeko, testuak edota irudiak erabiliz landu ditzakegu egitura hierarkikoaren maila guztiak.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Pentsamenduaren garapena

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Kontzeptu-mapa motak:

1.1. Armiarma motako kontzeptu-mapa

Halako kontzeptu-mapetan, gai nagusia edo gunea egituraren erdi-erdian dago, eta, haren inguruan, hierarkia-maila baxuagoko ideiak edo kontzeptuak egoten dira. Aurrerago ikusiko dugun ezaugarri-gurpilaren oso antzekoa da.

1. kontzeptu

1.2. Kontzeptu-mapa hierarkikoa

Goiko aldean jarriko den kontzeptu nagusi batetik abiatzen da. Handik, beherantz jarrita, gainerako kontzeptu edo ideia guztiak adierazten dira, bakoitzaren garrantziaren edo hierarkiaren arabera. Bi kontzeptuk garrantzi bera dutenean, altuera berean gelditzen dira. Alderdi askotan, aurrerago ikusiko dugun diagrama hierarkikoaren oso antzekoa da.

Kontzeptu nagusia

lotura-hitzak

Lehen mailako 1. kontzeptu sekundarioa

lotura-hitzak

Bigarren mailako 1. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 2. kontzeptu sekundarioa

Lehen mailako 2. kontzeptu sekundarioa

lotura-hitzak

Lehen mailako 3. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 4. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 3. kontzeptu sekundarioa

lotura-hitzak

Bigarren mailako 6. kontzeptu sekundarioa

Bigarren mailako 5. kontzeptu sekundarioa

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

Kontzeptu-mapa motak:

1.3. Organigrama motako kontzeptu-mapa

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Mota honetako kontzeptu-mapetan, erakunde baten egitura hierarkikoa balitz bezala aurkezten da informazioa:

– Bertikalak (mota hierarkikoen antzekoak dira).

–

– Erradialak edo zirkularrak.

sailkatzen dira Honela sailkatzen dira

Pentsamenduaren garapena

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Kontzeptu-mapa motak:

1.4. Kontzeptu-mapa sistemikoa

Halako kontzeptu-mapetan, ideiak sakontzeko edo haien artean lotzeko moduan aurkezten da informazioa.

1.5.

Halakoen aurkezpena benetako edo irudimenezko eremu batean oinarritzen da; benetako irudi baten edo osatu nahi den irudi baten inguruan antolatuta ageri da funtsezko informazioa; irudi horrek indartu egiten du adierazi nahi den mezua.

Kontzeptu nagusia

1. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 5. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 1. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 3. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

2. mailako 4. kontzeptu sekundarioa

1. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

1. mailako 2. kontzeptu sekundarioa

Paisaia motako kontzeptu-mapa

Funtsezko 1. kontzeptua

Funtsezko 2. kontzeptua

Funtsezko 3. kontzeptua

Funtsezko 4. kontzeptua

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Mapa mentalak 2

Mapa mentaletan, informazioa antolatzeko, gai nagusia erdian jartzen da; bigarren mailako puntuak bertatik abiatzen dira eta informazioa eransten dute. Horrela, modu integratuan eta antolatuan ikasten dugu. Halako mapak, gainera, oso erabilgarriak dira datuak biltzeko eta sormena nahiz oroimena sustatzeko; izan ere, kontzeptu-mapen kasuan bezala, lagungarriak dira pentsamendua antolatzeko eta egituratzeko.

Mapa mentalek gai baten sormenaukera guztiak arakatzen dituzte; gainera, irudimena, ideien arteko lotura eta malgutasuna garatzen dituzte (irudiak, koloreak, kode pertsonalak eta abar erabiliz aberasten dira); horrela, handitu egiten dute oroimenaren konplexutasuna eta ahalmena (Buzan, T., eta Buzan, B. 1996).

Tony Buzanek definizio hau ematen du:

«... mapa mentala hitz edo ideia nagusi bat da; hitz horren inguruan, harekin zerikusia duten 5-10 ideia nagusi lotzen dira. Berriz ere, hitz horietako bakoitza hartu, eta 5-10 hitz nagusi lotzen zaizkio. Ideia horietako bakoitzari beste hainbat lotzen zaizkio».

Mapa mentalak funtsezko lau ezaugarri ditu:

1. Oinarrizko gaia erdiko irudi batean islatzen da.

2. Gai nagusiak erdiko iruditik ateratzen dira, adarrak balira bezala.

3. Adarrek irudi bat edo oinarrizko hitz bat dute, lotutako lerro baten gainean. Garrantzi txikiagoko puntuak ere adar gisa irudikatuta daude, goiko mailako adarretara itsatsita.

4. Adarrek lotutako egitura nodala osatzen dute.

kiag o ko garrantz i tx i kiag o ko

garrantzitxikiag o ko sekundarioa(2) Ideiak Ideiak sekundarioa(1) Ideiak Ideiak sekundarioa(4) sekundarioa (3 )

Irudia Irudia Irudia Irudia Irudia tiztnarragkix i a kog o tnarrag

g a r r tnaiz t kix i a kog o g a r r tnaiz t kix i a kog o

Ezaugarri horiek ez ezik, mapa mentalak beste hainbat elementu erabiliz ere hobetzen eta aberasten dira: kolorea, irudiak, kodeak nahiz dimentsioak (interesgarriagoak izateko) eta edertasuna; horrela, sormena, oroimena eta informazioaren oroitzapena sustatzen dira.

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Diagrama hierarkikoa 3

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Izenak dioenez, halako diagrametan, eremu semantiko bateko ideien arteko antolakuntza- eta menderakuntza-loturak adierazten dira. Kontzeptu-mapa bateko datuak diagrama hierarkiko batera ekar daitezke. Bien arteko desberdintasun nagusia hau da: diagrama hierarkikoek ez dute lotura-hitzik behar.

Sekuentzia-katea 4

Sekuentzia-katea tresna erabilgarria da ordena kronologikoan gertaturiko edozein gertaera-segida irudikatzeko edo prozesu baten faseak adierazteko.

Kontzeptu nagusia

Lehen mailako 1. kontzeptu sekundarioa Bigarren mailako 1. KS

Bigarren mailako 2. KS

Bigarren mailako 1. KS

Bigarren mailako 1. KS

Bigarren mailako 2. KS

Bigarren mailako 3. KS

Lehen mailako 2. KS

Lehen mailako 3. kontzeptu sekundarioa

5. gertaera edo fasea

1. gertaera edo fasea

2. gertaera edo fasea

3. gertaera edo fasea

4. gertaera edo fasea

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Ezaugarri-gurpila 5

PENTSAMENDUKO GILTZAK

Antolaketa-estrategia honek pentsamendu analitikoaren ikus-adierazpena eskaintzen du; izan ere, objektu jakin baten ezaugarrietan sakontzeko balio du. Ezaugarri nagusiak gurpilaren erradioetan jartzen dira, ordena hierarkikorik gabe, edozein norabidetan irakurtzeko moduan.

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Bigarren Hezkuntzako gakoak

1. Ezaugarria

2. Ezaugarria

3. Ezaugarria

4. Ezaugarria

5. Ezaugarria

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Taulak 7

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Antolatzaile grafiko erabilienetakoak dira; haien funtzio nagusia bi gairen edo gehiagoren arteko antzekotasunak, desberdintasunak eta ezaugarriak identifikatzea edo azaltzea da.

Batzuetan oso bakunak dira; izan ere, taula-eran aurkezturiko eskema edo lauki sinoptikoak dira; han modu hierarkikoan aurkezten da eduki batzuei buruzko informazioa. Oso bisualak dira, orokorrean aurkezten baitituzte gai jakin baten elementu nagusiak:

Gai orokorra

1. elementu nagusia 2. elementu nagusia 3. elementu nagusia

Xehetasunak:

Xehetasunak:

Xehetasunak:

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

(Maila gehiago izan ditzake)

Hala ere, taularik ezagunenak eta erabilienak sarrera bikoitzekoak dira. Zutabe bertikalen kopuru jakin bat dute, azaldu edo konparatu nahi diren elementuen edo gaien arabera; bestalde, elementu edo gai bakoitzari buruz zenbat ezaugarri aurkeztu nahi ditugun, taulek hainbat ilara izango dituzte.

Aztertu beharreko gaia

1. elementua 2. elementua 3. elementua 4. elementua 5. elementua 6. elementua

1. ezaugarria

2. ezaugarria

3. ezaugarria

... ezaugarria

Adibidea:

Komunikazio-asmoa

Oso erabilia hemen

Hizkuntza mota

Testu mota

Narrazioa Deskribapena Azalpena Argudioa

Elkarrizketa Olerkia

Taulak laburpen-lauki gisa ere erabil daitezke, gai bati buruzko informazio guztia antolatzeko. Adibidez:

Espainiako klimak

Ozeanikoa Mediterraneoa

Goi-mendikoa Subtropikala

Kokapena

Tenperaturak

Prezipitazioak

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Denbora-lerroak 8

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Antolatzaile grafiko honek aukera ematen du gai bati buruzko gertaerasegida antolatzeko, haien arteko denbora-lotura argi eta garbi ikusteko moduan. Estrategia oso erabilia da ikertu beharreko gertaera edo kontzeptua garatzeko faseak antolatzeko eta kontrolatzeko.

Batzuetan oso sinpleak dira eta, izatez, taula bidez emandako eskema edo koadro sinoptiko bat dira; horietan, zenbait edukiri buruzko informazioa aurkezten da, modu hierarkikoan. Oso bisuala da, gai jakin baten elementu nagusiak orokorrean aurkezten baititu:

Gertaera ⊥ (1. gertakaria...)

Gertaera ❏ (3. gertakaria…) Gertaera ✸ (5. gertakaria…) Gertaera ↕ (7. gertakaria…)

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Gertaera ↔ (2. gertakaria…)

Hasierako data

Venn-en diagramak 9

Gertaera ☛ (4. gertakaria…) Gertaera # (6. gertakaria…)

Gertaera ● (8. gertakaria…)

Amaierako data

Oso erabilgarriak dira bi kontzeptu, ideia edo informazioren arteko antzekotasunak eta desberdintasunak aurkitzeko. Bi diagramek bat egiten duten eremuak aditzera ematen du ezaugarri komunak dituen azpimultzo bat dagoela; gainerako eremuan, irudi bakoitzaren eremuan alegia, irudi horrenak bakarrik diren elementuak jartzen dira. Bi edo hiru zirkulurekin landu daiteke.

A B

A-renak bakarrik diren ezaugarriak

A

A-renak

B

B-renak bakarrik diren ezaugarriak

B-renak bakarrik diren ezaugarriak

A-ren eta B-ren ezaugarri komunak

A-ren eta B-ren ezaugarri komunak

A-ren eta C-ren ezaugarri komunak B-ren eta C-ren ezaugarri komunak

A-ren, B-ren eta C-ren ezaugarri komunak

bakarrik diren ezaugarriak

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

Problemak ebatzi eta erabakiak hartu 10

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Ikasleek pentsamendu kritikoa eta eraginkorra lortzeko, pentsamendu-estrategia egokiak behar dira, sistematikoki aurkitzen dituzten arazo-egoerei aurre egiteko eta testuinguru jakin batean soluziorik onena aukeratzen laguntzeko. Estrategia horiek ezagutzea lagungarria da egoerak honako honetan oinarrituz balioesteko eta ebaluatzeko: informazioaren eta datuen ulermenean eta analisian. Lagungarria da, halaber, zenbait soluzio proposatzeko, bakoitzaren alderdi positiboak balioetsiz, eta soluziorik egokiena arrazoien bidez aukeratzeko.

1. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

2. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

4. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

Arazoegoera

Informazioaren eta datuen analisia

3. proposamena/soluzioa

• Alderdi positiboak

• Alderdi negatiboak

• Bigarren mailako edo alboko efektuak

Arazoa ebazteko edo erabakiak hartzeko urratsak:

1. Ikertu beharreko arazoa edo egoera identifikatzea.

2. Informazioa eta datuak aztertzea: egoera, zergatiak, nahasitako pertsonak…

3. Izan ditzakeen soluzioak edo proposamenak; banan-banan aztertu behar dira, alderdi positiboak eta negatiboak, izan ditzakeen bigarren mailako edo alboko efektuak, etab.

4. Aukeratutako soluzioa edo hartutako erabakia, zergatiak azalduz.

ARRAZOITURIKO SOLUZIOA/ ERABAKIA

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

PENTSAMENDUKO GILTZAK

Kausa-efektu diagrama edo Ishikawa diagrama 11

Kausa-efektu diagrama arazo baten zergatiei buruz proposaturiko teoriak antolatzeko eta irudikatzeko modu bat da. «Arrain-hezur motako diagrama» ere esaten zaio, arrainaren eskeletoaren antzeko forma baitu. Antolatzaile grafiko hau egokia da helburua ikasleek hau pentsatzea denean: bai gertaera edo arazo baten benetako nahiz balizko zergatiak, bai bi fenomenoren edo gehiagoren arteko kausa-loturak.

Bigarren mailako 5.1 zergatia

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Kausa-efektu diagramak eginez, talde-dinamikak sor daitezke; halako dinamikak lagungarriak dira analisirako, talde-eztabaidarako eta hainbat egoerari edo arazori ezaguerak aplikatzeko; horrela, lantalde bakoitzak hau egin dezake: arazoa hobeto ulertu; zergati, arrazoi edo faktore nagusiak nahiz bigarren mailakoak ikuskatu; balizko soluzioak identifikatu; erabakiak hartu, eta ekintza-planak antolatu.

Bigarren mailako 3.1 zergatia

Bigarren mailako 1.1 zergatia

Bigarren mailako 5.2 zergatia

Bigarren mailako 1. azpizergatia

Bigarren mailako 1. azpizergatia

Bigarren mailako 1. azpizergatia

Bigarren mailako 5.3 zergatia

Bigarren mailako 3.2 zergatia

Bigarren mailako 3.3 zergatia

Bigarren mailako 1.2 zergatia

Bigarren mailako 1.3 zergatia

Bigarren mailako 6.1 zergatia

Bigarren mailako 6.2 zergatia

Bigarren mailako 6.3 zergatia

Bigarren mailako 4.1 zergatia

Bigarren mailako 4.2 zergatia

Bigarren mailako 4.3 zergatia

Bigarren mailako 2.1 zergatia

Bigarren mailako 2.2 zergatia

Bigarren mailako 2.3 zergatia

1. ZERGATI NAGUSIA

2. ZERGATI NAGUSIA

3. ZERGATI NAGUSIA

4. ZERGATI NAGUSIA

5. ZERGATI NAGUSIA

6. ZERGATI NAGUSIA

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Halako mapen bidez, ikasleek hobeto ulertuko dituzte urratsez urratsezko segidak, eta errazago hartuko dituzte erabaki autonomoak. Estrategia honek aukera ematen du aldez aurretik ikusteko zenbait egoeratan eman behar diren urratsak eta haien aurrekariak nahiz ondorioak. Horretarako, galderak egin, eta, gero, erantzun bata edo bestea aukeratzearen ondorioak aztertzen dira.

Teknika hau ondo aplikatzeko, ikurrak esleitzea gomendatzen da:

– LAUKIZUZENA: Egoera edo gertaera.

– ERRONBOA: Erabaki-hartzea dakarren galdera bat dauka.

– ZIRKULUA: Modu dikotomikoan planteatzen ditu erantzun-aukerak.

– GEZIAK: Deskribaturiko prozesuak zer noranzkotan lotzen diren adierazten dute.

Bigarren Hezkuntzako gakoak

Bai Bai

Ez

Gertaerari buruzko 2. galdera

1. prozesua

2. prozesua

Jario-mapa 12

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Errubrika 1

Deskribapena: errubrikek ikasleei aukera ematen diete lanak egindakoan izandako lorpen-mailaz jabetzeko; gainera, oso lagungarriak izan daitezke ikaskuntza-prozesuan:

• Lanak egiteko beharko dituzten ezagueren eta gaitasunen ikuspegi integratua ematen diete; beraz, laguntza ematen diete haiek hobeto ulertzeko eta egiteko modua arrazoitzeko.

• Irakasleak ebaluatzeko aplikatuko dituen irizpideak adierazten dizkiete. Hortaz, haiek aztertzea eta irizpideak ezagutzea lagungarria da lanak irizpideok kontuan hartuz egiteko eta horien arabera berrikusita aurkezteko.

• Baliozkoak izango zaizkie euren ikaskuntzaren bilakaerari buruz hausnartzeko, baldin eta lan mota jakin bat egiten duten bakoitzean errubrika berarekin autoebaluatzen badira, eta lortuta-

Ebaluatu beharreko alderdia

1. alderdia

2. alderdia

3. alderdia

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

ko emaitzak lehenago lortutakoekin konparatzen badituzte, lan jakin bat egiteko orduan izan duten aurrerakuntza egiaztatzeko eta alderdirik arazotsuenak identifikatzeko.

Ekintza: ikasitakoa aplikatzeko testuingurua zehazten duten kategoriak erreferentziatzat hartuz, errubrikan hauek jasoko dira: planteaturiko arazoak zer mailatan lortu diren jakiteko eta balioesteko deskribapenak (ikusteko eta neurtzeko modukoak).

Oharrak: teknika hau ikasleek beren ikaskuntza gidatu duen prozesua berrikusteko ere erabil daiteke, baldin eta landu diren tekniken balioespena integratzen bada eta lorpenetarako izan duten balioaz hausnartzen badute.

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Itua 2

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Deskribapena: metodo bisuala da, azkar betetzekoa, eta oso moldakorra; aukera ematen du ikasleen iritzia jakiteko irakaskuntza-ikaskuntzaren prozesuko edozein alderdiri buruz (proiektuko jarduerei, taldeko edo banakako lanari, irakasleen lanari eta abarri buruz). Tresna oso motibagarria izan daiteke, eta denborarekin hobera egingo duten alderdien ebaluazioan erabiltzeko modukoa; kasu horretan, itua «aliatua» izango da, gauza ona, ikasleei euren aurrerakuntza jarriko baitie agerian, hau da, banaka edo taldeka ikasten ari diren gauzak.

Ekintza: itu bat marrazten da, zirkulu zentrokideak trazatuz eta haiek zatitzen dituzten erradioetatik ebakiz. Erradioak ebaluatuko diren lanen alderdiak dira; eta ituaren zirkulu zentrokide bakoitza kalitatearen maila bakoitza izango da, alderdi bakoitzaren

lorpena mailakatzeko. Dardoen jolaseko ituen kasuan ez bezala, erdiko zirkuluak du puntuaziorik txikiena, hau da, lorpen-mailarik txikiena; kanpokanpoan dagoen zirkuluak, ostera, puntuaziorik edo lorpen-mailarik handiena izango du. Itua erabiltzeko, gurutze batekin markatuko da erradioak lorpen-mailari dagokion zirkuluarekin duen ebakidura. Ebaluaturiko alderdi guztiei dagozkien puntuak lotuta, poligono bat lortzen da, eta horren tamaina handitu egiten da lana bete ahala.

Oharrak: aukera ematen du emaitzak ikaskuntzako bi une desberdinetan erraz konparatzeko; ikasleek errazago aurkezten eta partekatzen dute beren ebaluazioa.

Ituaren eskala errubrikarena da:

4. Beti.

4. Bikaina.

3. Sarritan. 3. Ona.

2. Batzuetan.

2. Onargarria.

1. Gutxitan.

1. Hobetzeko modukoa.

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Egiaztatze-zerrenda 3

PENTSAMENDUKO GILTZAK

ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika hau lagungarria da ikasle bakoitzak bere ikaskuntza ebaluatzeko eta erregulatzeko. Sistematizatu egiten du egin diren urratsak ikuskatzeko prozesua, eta ikasleei lagundu egiten die lanean erabili dituzten teknikez eta burutu duten pentsamendu motaz jabetzen.

Ekintza: ikasleek, zerrenda batean, X batez markatu behar dute ikaskuntzako gai jakin batean erabilitako eta martxan jarritako teknikekin bat datorren laukia.

Oharrak: aplikatu diren teknikek nola lagundu diguten adierazten duten zutabeak gehitzen bazaizkio, egiaztatze- eta hausnartze-zerrenda izango da.

AZTERTURIKO GAIA

Erabilitako estrategiak

1. estrategia

2. estrategia

3. estrategia

4. estrategia

5. estrategia

Pentsatzeko estrategia

Lankidetzako teknika

Aurkitzen, ulertzen...

Lagundu egin dit

Interpretatzen, aztertzen... Hausnartzen, balioesten...

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

Aurrerapen-lerroa 4

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honen bidez, ikasleak errazago jabetuko dira gai jakin bati buruz duten jarreraz; gogoeta eginaraziko die gai horretan gehiago sakontzeko egin dezaketenari buruz eta gaia etorkizunean euren jarrera aldatzeko erabiltzeari buruz.

Ekintza: bakoitzak bere pentsamendu-fase bakoitzean gertatu dena erregistratzen du (gaiarekiko lehen nuen jarrera, orain dudana…).

Oharrak: teknika horren aldaera batek kontuan hartzen ditu ikasleak gaiari buruz lehendik zituen ezaguerak, amaierako ezaguerei dagokienez, baita ikaskuntza horiek haren eguneroko bizitzan dituzten ondorioak ere. Teknika hori osoagoa da, eta aukera ematen du gehiago sakontzeko, ikaskuntzaz jabetzeko eta hartaz hausnartzeko; beraz, aldaera hau erabiltzea gomendatzen da, eta egitura ondoren adierazita dago.

Lehen Gero

Zer nekien gaiari buruz?

Zer dakit ORAIN gaiari buruz?

Hobeto ikasten dut…

Zer izan da zailena ikasteko?

Zertarako balio dit ikasitakoak?

Beste zer jakin nahiko nuke eta nola ikas dezaket?

Aztertu beharreko gaia edo egoera

Pentsamenduaren garapena

PENTSAMENDUARENGARAPENA

Bigarren Hezkuntzako gakoak

PENTSAMENDUESTRATEGIAK

Ezaguera-balantzea 5

PENTSAMENDUKO GILTZAK ANTOLATZAILE GRAFIKOAK

METAKOGNIZIOTEKNIKAK

Estrategia hau banaka garatuko da eta gero denen artean aztertuko dute, talde txikitan edo talde handian.

Deskribapena: teknika honek aukera ematen du, konparazio-taula bakun baten bidez, ikasleek landutakoari eta ikasitakoari buruzko laburpena egiteko, planteaturiko egoerei erantzuteko egin diren urratsez jabetuz; halaber, erabilitako tekniken balioespena egiteko eta haien erabilgarritasunaz hausnartzeko ere balio du.

Ekintza: a irudikoa bezalako antolatzaile batean, ikasleek landutakoaren alderdi onak eta zergatiak nabarmendu behar dituzte, baita landutako gaiaren alderdi txarrak eta ondorio horretara heltzeko zergatiak edo arrazoiak ere.

Oharrak: teknika honen aldaera bat ikasleek hau egitea nahi dugunean planteatzen da: betearazteko eta ikasteko gidatzat aukeratu duten prozesua berrikustea eta sistematizatzea. Kasu horretan, B irudikoa bezalako antolatzaile bat erabiliko da.

Landutakoaren eta ikasitakoaren alderdi onak

Landutakoaren eta ikasitakoaren alderdi txarrak

Zergatia:

Erabilitako pentsamenduestrategia edo lankidetzateknika

Zergatia:

Honetan oinarritzen da… Honetan lagundu dit…

Kontzientzia emozionala

Aktiboak

• Zirrara atseginak eta desatseginak identifikatzea.

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea.

• Zirrarez jabetzea eta haiek partekatzea.

• Pertsonen arteko desberdintasun fisikoak eta emozionalak ulertzea.

• Ezustearen zirrara identifikatzea.

• Beldurraren zirrara identifikatzea eta beldurra denok izan dezakegula jakitea.

• Oldarkortasuna kontrolatzen jakitea (amorrua…).

• Sentitzea eta pentsatzea: gertaera (…dudanean) ➞ sentimendua (sentitzen dut…) ➞ pentsamendua (pentsatzen dut…)➞ ondorioa (zer egingo dut?).

Erregulazio emozionala

• Zirrarak kudeatu beharraz jabetzea.

• Gauzak arretaz egiteko ohitura sortzea eta ulermena indartzea.

• Erlaxazioa praktikatzea eta lasaitasun-sentsazioak lortzea.

• Autokontroleko kontsignak gogoratzea.

• Isiltasuna sentitzen ikastea eta lasai egoteko uneak aurkitzea.

• Tristezia ohiko zirraratzat onartzea.

• Zirrara positiboak identifikatzea, ariketa bat egiten denean.

• Norberaren ezaugarriak onartzea.

• Geure burua positiboki eta neurriz balioestea.

• Gure zaletasunez jabetzea eta gainerakoenak errespetatzea.

• Beste pertsonen ezaugarriak balioestea eta esker onekoak izatea.

• Lidergoa sustatzea.

• Bakoitzak zer egiten dakien identifikatzea eta laguntza onartzen ikastea.

• Laguntza-jokabideak sustatzea eta balioestea.

• Beste pertsona batzuekiko elkarbizitza balioesten ikastea.

• Gainerakoek zer dioten entzuteko eta ulertzeko arreta praktikatzea.

Gizarterako konpetentzia

eta ongizaterako konpetentziak

• Arazoak konpontzeko estrategiak ikastea.

• Enpatia kontzeptua ulertzea.

• Irudimena sustatzea.

• Familiako kide sentitzea eta familiak ematen duen laguntzaz jabetzea.

• Eskolako kide sentitzea eta eskolak ematen duen laguntzaz jabetzea.

• Aldartea hobetzeko baliabideak lortzea.

Aktiboak

• Zirrarak identifikatzen eta adierazten jakitea.

• Zirrarak identifikatzea, nork bere burua ezagutuz.

• Poza eta tristezia sentitzen ditugun uneez jabetzea.

• Maitasunaren zirrara identifikatzea eta adieraztea.

• Beldurra identifikatzea, onartzea eta partekatzea.

• Jeloskortasunaren zirrara identifikatzea eta kontrolatzen ikastea.

• Isekarekiko amorrua eta tristezia erregulatzea.

• Umorea erregulatzea eta gainerakoei barrerik ez egiten ikastea.

• Isiluneak sentitzea, balioestea eta bilatzea.

• Erlaxazio-estrategiak ikastea, kontzentrazioa hobetzeko.

• Zirrara ➞ zergatia ➞ erantzuna (zer erantzun? ➞ oldarkorra/egokia/hartutakoa) ➞ ondorioa.

• Zirrara positiboak ikuskatzea, benetakoak izan daitezkeen irudimenezko gertaeretan (10 bat ateratzea, bidaia egitea, oparia jasotzea)…

• Zirrara positiboak izatea, ariketa bat egiten denean.

• Barruko edertasuna balioesten ikastea.

• Norberaren identitatea identifikatzea eta onartzea.

• Ahalegina beharrezkoa den ezaugarri positiboa dela jakitea.

• Pertsonen ezaugarriei eta haien arteko desberdintasunei buruzko lexikoa ikastea.

• Maite gaituzten pertsona guztiez jabetzea.

• Bestearen lekuan jartzeko lagungarriak diren egoerak praktikatzea (enpatia).

• Jarraibideak ematearen eta agintzearen artean zer alde dagoen ikastea.

• Laudorio zintzoa egiten eta pozik jasotzen jakitea (asertibitatea).

• Laudorioak sustatzea eta gainerakoei gauza atseginak esaten jakitea (asertibitatea).

• Lankidetza praktikatzea, eta laguntzen eta laguntza jasotzen ikastea.

• Adiskidetasuna definitzen eta balioesten ikastea.

• Munduan ez gaudela bakarrik gogoratzea, eta elkarrekin bizitzeko arauak behar direla.

• Gatazkak konpontzeko kontsignak ezagutzea.

• Zirrara estetikoen balioaz jabetzea (musika, artea, literatura…), zirraren kudeaketan.

• Zirrarak prozesu aldakorrak eta erregulatzeko modukoak direla jakitea.

• Une pozgarriak gogoratzea, aldartea hobetzeko.

• Familian igarotako une onak balioestea eta sustatzea.

• Zirrararen, pentsamenduaren eta ekintzaren arteko lotura ulertzea.

Lehen Hezkuntzako 1. maila

Lehen Hezkuntzako 2. maila

Kontzientzia emozionala

Hezkuntza emozionala

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea, norberaren baitan eta gainerakoengan.

• Norberaren bertuteez eta akatsez jabetzea.

• Nork bere burua ezagutzea eta onartzen ikastea.

• Zirraren aldaketak eta dinamikak identifikatzea.

• Amorruaren, estresaren edo antsietatearen zirrara identifikatzea, eta autokontroleko estrategiak ikastea.

• Zentzumenez jabetzea eta irudimena sustatzea.

• Gorputzaren keinuak eta esaten diren gauzak kontrolatzea.

Erregulazio emozionala

• Arreta entrenatzea, komunikazioa hobetzeko.

• Arreta kontzientea aplikatzea, isiltasuna praktikatzen denean.

• Zirraren kausa- eta ondorio-pentsamendua praktikatzea.

• Sentitzea eta pentsatzea: gertaera (…dudanean) ➞ sentimendua (sentitzen dut…) ➞ pentsamendua (pentsatzen dut…) ➞ ondorioa (zer egingo dut?).

• Zirrara positiboak sortzea, ariketa bat egiten denean.

• Bertuteei buruzko lexikoa ikastea eta desberdintasunei buruz hausnartzea.

• Norberaren trebetasunak sustatzea eta laguntza onartzea.

• Bakoitzak bere buruaz duen iritzia jakitea eta autokontzeptua indartzea.

• Harroa izatearen eta bakoitzak bere buruaz harro egotearen arteko aldea ulertzea.

• Ahalegina balioestea, ikasteko eta hazteko mekanismotzat.

• Norberaren bertuteak aurkitzea eta kritika positiboa balioestea.

• Hausnartzen ez duen eta kritikoa ez den gizarte baten ohiko jokabideak (estereotipoz beteak) ez hartzea.

• Asertibitatez komunikatzen ikastea.

• Kausa- eta ondorio-pentsamendua praktikatzea, gainerakoekin harremanak izateko orduan, eta enpatia eta asertibitatea izatea.

Gizarterako konpetentzia

• Soluzioak aurreikustea eta kausa-efektua praktikatzea.

• Arazoak konpontzeko jarraibide bat barneratzea.

• Hitz egiten eta entzuten ikastea, gainerakoekin harremanak izateko.

• Lankidetzan lan egitearen balioaz hausnartzea.

• Enpatia praktikatzea eta bestearen lekuan jartzen jakitea.

• Elkarrizketa erabiltzea, komunikatzeko eta gatazkak konpontzeko.

• Zirrara atseginak sortzen ikastea (zirrara estetikoak).

• Ondo sentiarazten diguten lekuak identifikatzea.

• Lasai egoteko eta ongizatea sentitzeko estrategiak ikastea.

• Balioetan heztea: hiritartasun aktiboa.

• Jariatzea.

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea.

• Zirrarak adieraztea.

• Gainerako pertsonen zirrarak identifikatzea.

• Nork bere burua ezagutzen ikastea.

• Zirrarak pentsamenduekin eta gertaerekin lotzea.

• Gure aldarteak identifikatzea eta bideratzea.

• Zirrara positibo sortzaileak sortzea, haserre edo amorruz gaudenean.

• Arreta handiko, kontzentrazioko eta erlaxazioko teknikak edo dinamikak esperimentatzea.

• Komunikazioa modu positiboan erabiltzea, harreman onak edukitzeko eta autoestimua hobetzeko.

• Laudorioa erabiltzea, jarrera edo jokabide jakin bat balioesteko, eta autoestimua hobetzen laguntzea.

• Jokabide kritikoak eta burutsuak izatea, eta aurreiritziak baztertzea.

• Erronkak onartzea, aldaketari, lan autonomoari eta lankidetzari mesede egiten dion jarreratzat.

• Gatazka bat detektatzea, eta jarduteko eta gatazka konpontzeko estrategiak ikastea.

• Autokontrola eta komunikazio asertiboa eta enpatikoa aplikatzea, beste pertsona batzuekin.

• Nork bere burua eta gainerakoak errespetatzeko jarrera finkatzea.

• Ongizate emozionala bilatzeko estrategiak praktikatzea.

• Barne-hizkuntza positiboa praktikatzea eta barneratzea.

• Lotura afektiboak eta elkartasunezkoak sortzea, esperientzia positiboak sustatzeko.

• Helburu positiboak eta errealistak finkatzea, etorkizunari begira.

• Erkidegoaren ongizatean laguntzen duten ekintzetan parte hartzea.

Lehen Hezkuntzako 3. maila

Lehen Hezkuntzako 4. maila

Kontzientzia emozionala

• Oinarrizko zirrarak identifikatzea, norberarenak eta gainerakoenak.

• Zirrarak identifikatzea, onartzea eta izendatzea, norberarenak eta gainerakoenak.

• Norberaren irudiari eta kontzientzia emozionalari buruz sakontzea.

• Norberaren eta gainerakoen ezaguera-maila ebaluatzea.

• Ikasleengandik hurbilen dauden zirrarak identifikatzea.

Erregulazio emozionala

• Amorruaren, estresaren, antsietatearen edo haserrearen zirrara identifikatzea, eta autokontrola beharrezkoa dela jakitea.

• Erlaxatzen eta kontzentratzen ikastea, isiltasunaren bidez.

• Zirrarak erregulatu beharra ulertzea eta horretarako estrategiak ezagutzea.

• Barruko lasaitasuna lortzeko estrategiak aplikatzea.

• Erlaxazioa eta bistaratzea praktikatzea.

• Norberaren ongizate emozionala kudeatzea.

• Norberaren erantzukizuna, ahalegina eta poztasuna sustatzea.

Autonomia eta autoestimua

• Nork bere burua balioesten jakitea eta gainerakoak ere ondo balioestea.

• Norberaren bertuteak neurriz balioesten ikastea.

• Ahaleginaren garrantzia eta ondorio positiboak agerian jartzea.

• Bizi-baldintza oso txarrei arrakastaz aurre egitea (erresilentzia).

• Irudiak zirrarekin lotzea, enpatia-prozesu batean oinarrituz.

• Gauzak esateko moduari garrantzia ematea (enpatia eta asertibitatea).

Gizarterako konpetentzia

Bizitzarako eta ongizaterako konpetentziak

• Gatazkak enpatian eta kausen analisian oinarrituz konpontzen ikastea.

• Pertsonekin harremanak izateko eta komunikatzeko gaitasunaz hausnartzea.

• Ahozkoa ez den komunikazioa erabiltzen jakitea.

• Komunikazio-estilo guztiak ezagutzea eta erabiltzea.

• Norberaren zirrarak kudeatzen jakitea, besteen zirrarak edozein izanik ere.

• Une onak balioestea eta sustatzea.

• Zirrararen, pentsamenduaren eta ekintzaren arteko lotura ulertzea.

• Beste pertsona batzuekin norberaren arazoez hitz egiten ikastea.

• Ongizate emozionalerako estrategiak barneratzea eta esperimentatzea (zirrara estetikoak).

• Zirrara gehiago ezagutzea eta zirrarei buruzko lexikoa aberastea.

• Nork bere burua hobeto ezagutzea, hizkuntza emozional egokia erabiliz.

• Zirrarak aldarteekin identifikatzea.

• Barruko egoera emozionala ulertzea eta adieraztea.

• Sormenezko irudimena eta erlaxazioa sustatzea, zirrara positiboak sortzeko.

• Zirrara desatseginak onartzea eta horiei aurre egiteko trebetasunak aplikatzea.

• Pentsamenduaren eta zirrararen arteko loturaz jabetzea.

• Norberaren irudia modu errealean ezagutzen ikastea.

• Autoestimua sustatzea, norberaren bertuteak identifikatuz eta balioetsiz.

• Egoera txarrei arrakastaz aurre egitea (erresilentzia).

• Lorturiko arrakastak egin den lanarekin lotzea.

• Desberdinak garela jakitea eta desberdintasunak onartzea.

• Asertibitatea elkarrizketarekin eta gatazkak bakez konpontzearekin lotzea.

• Enpatia elkarrizketarekin eta gatazkak bakez konpontzearekin lotzea.

• Asertibitatea eta enpatia erabiltzea, hitz egiteko eta gatazkak konpontzeko orduan.

• Errealitate bat baino gehiago eta hainbat ikuspegi daudela jakitea.

• Gizartearen aldeko jokabidea garatzea, giza eskubideetan oinarrituz.

• Norberaren ongizaterako zirrara positiboak sortzen dituen barne-hizkuntza garatzea.

• Pentsamendu positiboko estrategiak eta errutinak ikastea eta aplikatzea, ongizate emozionalerako.

• Aniztasuna balio bat dela ulertzea eta interakzio aktiboa sustatzea, lankidetzan jarduteko eta taldea egiteko modutzat.

• Erabakiak hartzea, erronkak onartzea eta norberaren mugak gainditzea, ongizate emozionaltzat.

Lehen Hezkuntzako 5. maila

Lehen Hezkuntzako 6. maila

Lehen Hezkuntzarako materiala

Ikaslearen liburuak

Liburuak

Mundua Helburu-ren liburuak

hamabi unitatetan antolatuta

daude. Horietako bakoitzak

ikaskuntza-egoera bat

proposatzen du. Egoera horren

bidez, unitate bakoitza amaitzean lortu nahi den helburua aurrera

lortzeko oinarrizko jakintzak

deskubrituko dira eta hainbat trebetasun landuko dira.

Nolakoak dira?

Ikastalde batean, ikasle ilegorrien maiztasun erlatiboa da. Badakigu ikastalde 2 1 Aipatu datu kuantitatiboentatiboen beste bat.

ageri KATEGORIA KATEGORIA Eñaut

egoera

a) Zenbat emaitza atera daitezke? b) Emaitza posible horietatik zenbatetan da puntuen batura baino handiagoa?

Ebatzi baietz! ikaskuntza-

6 5 Urratsez urrats Begira pentsatzen dudan Pentsamendu konputazionala eta kalkulu mentala

4 7 moda?

Zenbat da zure ikastaldeko

Matematika leku guztietan dago. Zure ustez, zergatik

Nola egin ikus dezakezu, webgunean: anayaharitza.es

Buruzko kalkulua Orain, zuk zeuk. 1

4 3 Zer dago multzo bakoitzean lekuz kanpo? Zer datu mota dira, kualitatiboak ala kuantitatiboak? Esan multzo bakoitza definitzeko balio dezakeen hitz edo esamolde bat.

3 4 2 3

Egin publizitate-eslogan bat.

dira eta gainerakoa ur gainean geratzen da. b) Egin sektore-grafiko bat informazio horretan oinarrituta. c) Zer ondorio ateratzen dituzu informazio horretatik?

2 kg-k hondartzetan amaitzen dute, 7 kg urpean hondoratzen

Geure buruari galdezka Ikusi arretaz irudi hau.

Kopiatu eta osatu antolatzailea koadernoan. Ikusi Pentsatu Neure buruari galdetu ? ? ? b) Taldeka, egin publizitate-eslogan bat eta marrazki tentagarri bat, jendea hondartzak zaintzera animatzeko.

Nola ikasi dut?

Nola bururatzen zaizkizu ideiak? Pentsatu noiz gertatu izan zaizun problema bat ebazteko ideia originalak izan zenituela. Deskribatu egoeraren bat. bururatutako ideiaren bat baztertu eta gero baliagarria izan zela problema bat ebazteko. Deskribatu egoeraren bat. Zer egin dezakezu matematikan sormenez pentsatzeko?

Ezagutzen duzue interpretazioko mendi-ibiliak egiteko biderik? Ezagutzen duzue gai horretan Animatzen zarete zuen inguruko Denon artean, komentatu bururatzen zaizkizuen ideiak, eta entzun arretaz Ikertu zuen herritik gertu oinez egiteko bideren bati buruz. Ibilbide luzeko bide bat bada, Bildu garrantzizkoa den informazioa: luzera, altitudea, desnibela, gutxi ibilbide mota…

2. HIRUHILEKOA

Argibide-taula ikastetxeko sarreran jar dezakezue. Hala, aisian egiteko oso

Argibide-taula digitala egin dezakezue, edota erabili papera, kartoi mehea, paper jarraitua… Oso garrantzitsua da informazioa argi eta txukun agertzea, ondo antolatuta. Informazioarekin batera argazkiak erabiltzen Lehen ez zenekiten zer ikasi duzue proiektu hau egiten?

142 143

Nolakoak dira liburuak? Aztertu xehetasunak

GJH. Ikaskuntza-egoerak Garapen Jasangarrirako Helburuekin lotuta daude. GJH horiek, gainera, diziplinartekotasuna kontuan hartuz lantzen dira.

2 Mugitzen eta orientatzen

Ikaskuntza-egoera. Unitatearen hasieran, ikaskuntza-egoera bat dago; horren bitartez, arazo-egoera bat planteatzen zaie ikasleei, amaieran hausnarketa egin dezaten eta proposamen eraldatzailea izan dadin.

Oinarrizko ezagutzak. Ikaskuntza-egoeren bitartez, ikasleek aplikatu egingo dituzte unitatean zehar eskuratutako komunikaziotrebetasunak eta oinarrizko ezagutzak.

Portfolioa. Unitatearen amaierako atal honetan, ikaskuntza-prozesuari buruz hausnartuko dute ikasleek, hainbat ikuspuntutatik.

Konpetentziak lantzeko ariketak. Mota honetako ariketei esker, ikasleek ikaskuntzak aplikatuko dituzte, hainbat testuingurutan.

Helburua aurrera. Unitateko ikaskuntzaegoeraren testuinguruan, ikasleak proposamen eraldatzaile bat izango dute; Helburua aurrera izeneko atalean dagoen amaierako produktua egin beharko dute.

Eragin buruari!

Ikaslearen

Ebatzi baietz!. Atal espezifiko bat unitate bakoitzean, ikasleek problemak

ebazteko

oinarrizko

konpetentzia matematikoak garatzeko.

Nolakoak dira liburuak?

Pentsamendu konputazionala

Pentsamendu konputazionala eta buruzko kalkulua. Unitate bakoitzeko Begira nola pentsatzen dudan atalak pentsamendu konputazionaleko ariketa

sekuentziatuak proposatzen ditu, ikasleek gaitasun analitikoaren, sormenaren, pentsamendu kritikoaren, ikasten ikasteko gaitasunaren eta abarren oinarriak garatzeko.

Katherine Johnson

Katherine Johnsonek zenbatzea zuen maite: platerak eta izarrak, etxeak eta urratsak, zeruko argiak gauez, ileko kizkurrak egunez.

Katherine Johnsonek kalkulatzea zuen maite: buruz egiten zuen, ezer idatzi gabe.

Hasieran soilik batu eta kendu, gauza zailagoak gero ziren heldu.

Katherine Johnsonek maite zuen amestea:

Kalkuluekin lortuko banu tarteak txikitzea?

Gizakia, agian, Lurretik harago joatea, beste planeta batzuetarako bidea aurkitzea?

Katherine Johnson NASAn sartu zen, emakume guztiak zenbatzeko zeuden.

Garrantzizko lan bat egin behar zen, ordea: espaziorako bideak mantso aurkitzea.

Katherine Johnson galdezka zebilenez beti: Emakume guztiak batera, zenbatzen zergatik? Matematikariak gara, ez kalkulagailuak. Aintzat har gaitzatela, denek, munduak!

Katherine Johnsoni entzun egin zioten, eta handik aurrera kontuan izan zuten. Horri esker aireratu ziren azkenean Apolo ontziak espaziora bidean.

Ilargira iristea ere lortu zuten batzuek. Eta bide horien kalkulua berak egin zuen. Hortaz, gauetan, ikusiz zerua gogoan izan Katherine eta haren talentua.

sTEAM

STEAM eta

Berrikuspen ludikoak. Hiruhileko

bakoitzaren amaieran, eskuratutako

ezagutzak eta trebetasunak modu ludikoan berrikusteko ariketak proposatzen dira. STEAM atala ere barne hartzen du; atal horren

bitartez, ikasleek zientziaren munduko protagonista

nagusiak ezagutuko dituzte, beren bizitzak kontatzen dituzten poemak irakurriz eta entzunez.

STEAM eta Hiruhilekoaren berrikuspena

Diziplinarteko proiektua Material manipulatiboa

EZAGUTU DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA

Natural eta berde!

Diziplinarteko proiektuak. Hiruhileko bakoitzaren

amaieran, zenbait urratsetan (Pentsatu, Diseinatu, Eraiki, Aurkeztu eta Egiaztatu) antolatutako proiektua aurkezten da. Konpetentziak garatzea eta ikasitako oinarrizko

ezagutzak aplikatzea ahalbidetzen duen esperientzia aberasgarria eta integratzailea.

ITZALAPROIEKTUAK

Gure lorategi bertikala nolakoa izatea nahiko zenuke? Ikertu! Ideia bikainak aurkituko dituzu, seguru!

Animatuko zara lorategi bertikal bat egiten?

1 Think P ENTSATU D esign 2 D T U

Non jarri nahiko zenukete lorategi bertikala? Ikasgela barruan? Kanpoan? Baimena eskatu behar duzue leku horretan jartzeko? Hitz egin ideia horiei buruz, eta hartu aintzat iritzi guztiak.

Jada badakizue zein izango den lekua, eta, orain, nola antolatu pentsatu behar duzue. Ingurunea zaindu nahi badugu, material birziklatuak erabil ditzakegu; esate baterako, paletak eta botilak. Bilatu informazioa Interneten. Irtenbide eder askoak aurkitu baietz!

Markatu landare bertikala jarriko duzuen lekua. Horretarako, erabili arkatza, klariona, sokak… Leku komun bat baldin bada, jarri kartel bat, laster lorategia

Zenbat leku behar duzue? Kalkulatzeko, erabili arrak, oinak, urratsak… Ez ahaztu landareak zaintzeko nahikoa leku uztea. Idatzi kalkuluak.

5

Zer ikasi duzu proiektu honekin?

Entzun eta partekatu olerkia familiakoekin.

egingo duzuela ohartarazteko.

3 Maker EGIN

Nolakoak dira liburuak? Aztertu xehetasunak

Ikaskuntzaegoera

Pentsamendu konputazionala eta kalkulu mental

Ebatzi baietz!

Steam eta Hiruhilekoaren berrikuspena

Diziplinarteko proiektua

Pertsona batzuek gehiago atsegin dute matematika beste batzuek baino. Gainera, ikasgelan, badirudi ikaskide batzuk horretan trebeagoak direla beste batzuk baino.

Taldeka lan egiten dugu askotan, eta elkarri laguntzen diogu zerbait ateratzen ez zaigunean edo ulertzen ez dugunean.

Onena jolasak dira, ordea: denok parte hartu dezakegu eta ondo pasatzen dugu.

Zer deritzozu?

Nola gustatzen zaizu ikasgelan lan egitea?

Ikastea zer egoeratan izaten da dibertigarria?

Datua Modu aktiboan parte hartzen badugu, ikasitakoa hobeto gogoratzen dugu beste egoera batzuetan baino.

GJH. Ikaskuntza-egoerak Garapen Jasangarrirako Helburuekin lotuta daude. GJH horiek, gainera, diziplinartekotasuna kontuan hartuz lantzen dira.

Unitate honetarako...

Helburua aurrera

Ikas al dezakegu matematika jolas eginez?

Egin paperezko txori bat, zatikiekin jolasteko.

herenak eta laurdenak Konparatu zatikiak

Ikaskuntza-egoera. Unitatearen hasieran, ikaskuntza-egoera bat dago; horren bitartez, arazo-egoera bat planteatzen zaie ikasleei, amaieran hausnarketa egin dezaten eta proposamen eraldatzailea izan dadin.

Eba tz i ba ie tz !

Oinarrizko ezagutzak. Ikaskuntza-egoeren bitartez, ikasleek aplikatu egingo dituzte unitatean zehar eskuratutako komunikaziotrebetasunak eta oinarrizko ezagutzak.

Ikasi zatikiak

Zatikiek osotasun baten zati berdinak adierazteko balio dute.

3 Irudi hauen artean, zeinetan margotu dira 2 3 ?

Zatikien gaiak

PORTFOLIOA

Horma-irudi hau 6 zati berdinetan banatuta dago.

Zati bat 1 6 da. Bi zati 2 6 dira. Hiru zati 3 6 dira.

Osotasun bat zati berdinetan banatzen denean, zatikia da osotasun horretatik hartzen diren zatien kopurua.

1 Irudi hauen guztien artean, zein daude zati berdinetan banatuta?

C D A B

4 1-2-4 Kopiatu irudi hauek koadernoan, eta margotu behean adierazten den zatikia. Partekatu erantzuna ikaskideekin. 2 3 5 6 3 4

5 Erreparatu aurreko ariketako zatikiei, eta idatzi haien izenak.

6 Idatzi zatiki hauek. Zatiki bakoitzean, adierazi zein den zenbakitzailea eta zein den izendatzailea. a) Bi bosten c) Hiru zazpiren b) Zazpi hamarren d) Lau seiren

Pizza zatiak

Portfolioa. Unitatearen amaierako atal honetan, ikaskuntza-prozesuari buruz hausnartuko dute ikasleek, hainbat ikuspuntutatik.

Zer ikasi dut?

2 Egin irudi hauek bloke geometrikoak erabiliz. Irudi bakoitzean, triangelu batek zer zatiki adierazten du? a) b) c)

4 lagun gara eta pizza hau erosi dugu. Gutako bakoitzak 2 zati jan nahi baditu, pizza zenbat zatitan banatu behar dugu?

• Pizzaren zer zatiki jango du bakoitzak?

Zenbakitzailea: osotasunetik zenbat zati hartzen diren. Izendatzailea: osotasuna zenbat zati berdinetan dagoen banatuta.

Zatikien izenak

Lehenik zenbakitzailea irakurtzen da ,eta, gero, izendatzailea. Salbuespena 1 zenbakitzailea da:

1 2 erdi bat

2 3 bi heren

3 4 hiru lauden

4 5 lau bosten

5 6 bost seiren

6 7 sei zazpiren

7 8 zazpi zortziren

8 9 zortzi bederatziren

9 10 bederatzi hamarren

Konpetentziak lantzeko ariketak. Mota honetako ariketei esker, ikasleek ikaskuntzak aplikatuko dituzte, hainbat testuingurutan.

HELBURUA AURRERA

2 Kopiatu irudia, eta margotu, kodea erabiliz.

3 8 1 8 4 8

3 Nola irakurtzen dira zatiki hauek?

a) 1 3 b) 3 5 c) 4 7

4 Idatzi zatiki hauek koadernoan.

a) Erdia c) Lau seiren

b) Hiru laurden d) Bost bederatziren

5 Pizza bakoitzaren zer zati jan dute?

a) b)

6 Marraztu berdinak diren hiru laukizuzen. Margotu erdia lehenengoan, herena bigarrenean eta laurdena hirugarrenean.

7 Jolas-orduan, Sarak bere ogitartekoaren erdia jan du; Mikelek, herena; eta Anek, laurdena. Gainerakoa askarirako utzi dute. Ogitartekoak berdinak badira, nork utzi du gehien askarirako?

Egin paperezko txori bat

Taldean lan eginez eraikiko dugu.

1. Taldekide bakoitzak paperezko bere txoria egingo du. Elkarri lagunduko diogu, argibideak ulertzeko. Taldeko inork ulertzen ez badu soilik galdetuko dugu.

2. Txoria tolestuta dagoenean, idatzi zenbakiak, eta margotu.

3. Zabaldu txoriaren erlaitz bakoitza. Idatzi zenbakiek zer zatiki osatzen duten, kasuan kasu. Eta jolastera!

A B C D 1 2 3 4 5 6 7 8

8 Kopiatu, eta osatu > edo < ikurrekin.

a) 2 6 ? 4 6 b) 3 8 ? 1 8

9 Naiarak marrazki baten 3 5 margotu ditu, eta Aingeruk, besteak. Nork margotu du gutxien?

10 Imanolek tamaina bereko bi bizkotxo hauek egin ditu labean.

a) Zer zatiki da bizkotxo bakoitzaren puska bat?

b) Puska horiek zein bizkotxotan dira handiagoak?

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: Erantzuna badakizu Laguntza behar izan baduzu Erantzuna jakin ez baduzu

Geure buruari galdezka a) Ongi pasatu al duzu txoria prestatuz eta taldean lan eginez?

b) Zer ikasi duzu txoriarekin jolas egitean?

c) Nire lehengo eta oraingo iritzia. Kopiatu taula koadernoan, eta osatu.

erdia hiru laurden bost seiren zazpi zortziren 1 2 3 4 5 6 7 8

Gaia: ikastea dibertigarria da ? ?

Kopiatu esaldiak koadernoan eta, ondoan, margotu honela:

Batzuetan haserretu egiten naiz, zerbait ateratzen ez zaidalako. Besteei laguntzen diet, zerbait ulertzen ez dutenean edo garaiz amaitzeko astirik ez dutenean.

• Nire koadernoaz harro-harro nago eta guztiei erakustea gustatzen zait.

Nolakoak dira lehenengoan ongi ateratzen ez zaizkizun ariketak?

E F C D U6 106 107

HELBURUA AURRERA

Helburua aurrera. Unitateko ikaskuntzaegoeraren testuinguruan, ikasleak proposamen eraldatzaile bat izango dute; Helburua aurrera izeneko atalean dagoen amaierako produktua egin beharko dute.

Jarraitu patroi bati

Irudi honetan, 2aren taula lauki-sare batean adierazi da. Zer patroiri jarraitu zaio irudia eraikitzeko?

Erne! Irudikatu den laukitxo kopurua biderketaren emaitza da, hain zuzen ere.

1

hortaz?

6 5

Ordu-erdi 30 minutu dira. Hala bada, zenbat minutu dira bi ordu-erdi?

Patroi honi jarraitu zaio: urrats bakoitzean, bi laukitxoko ilara bat gehitu da.

1 Irudikatu 3aren taula lauki-sare batean. Zer patroiri jarraitu diozu?

Ausartzen al zara gainerako taulak irudikatzen?

Ebatzi baietz!. Atal espezifiko bat unitate bakoitzean, ikasleek problemak ebazteko oinarrizko

konpetentzia matematikoak garatzeko.

2 Irudikatu hiru biderketa hauek lauki-sare batean.

Nolakoak dira liburuak? Aztertu xehetasunak

Nola dabil? Begira nola pentsatzen dudan

Aztertu taula, eta pentsatu zer egiten duen makinak zenbakiekin.

Pentsamendu konputazionala eta buruzko kalkulua. Unitate bakoitzeko Begira nola pentsatzen dudan atalak pentsamendu konputazionaleko ariketa sekuentziatuak proposatzen ditu, ikasleek gaitasun analitikoaren, sormenaren, pentsamendu kritikoaren, ikasten

gaitasunaren eta abarren oinarriak garatzeko.

Egin marrazki bat

Uxuek 12 boligrafo erosi ditu.

Boligrafoen heren bat gorriak dira, eta gainerakoak, urdinak. Kolore bakoitzeko zenbat boligrafo daude?

1. Boligrafoen 1 3 kalkulatu behar dut. Beraz, 3 zati berdin egingo ditut.

2. 12 boligrafoak 3 zati hauetan banatuko ditut: 12 : 3 = 4.

3. Boligrafoen 1 3 gorriak direnez, 4 boligrafo gorri daude.

4. Boligrafo urdinen kopurua kalkulatuko dut: 12 4 = 8. 4 boligrafo gorri eta 8 boligrafo urdin daude.

Soluzioak badu zentzurik?

Boligrafo gorriak eta boligrafo urdinak batzen baditugu, emaitza Uxuek erosi dituen boligrafoen kopuru osoa da.

1 Nereak eraikuntza bat egin du 16 pieza erabiliz. Piezen laurdena berdeak dira, eta besteak, urdinak. Kolore bakoitzeko zenbat pieza daude?

1

Bizkotxo bat zenbat zati berdinetan banatuko zenuke, 4 pertsonak berdin jateko?

2

Anek esan du irudiaren 2 5 margotu behar dituela oraindik. Arrazoi al du?

4 3

Orri bat erditik tolesten baduzu, zati bakoitzak orriaren zer zatiki adieraziko du?

Orri bat erditik tolesten baduzu birritan, zati bakoitzak orriaren zer zatiki adieraziko du?

Patroi bila Begira nola pentsatzen dudan Marraztu laukizuzen bat. Erdibitu behin eta berriz, ahal duzun arte.

2 Aimarrek 14 € ditu itsulapikoan. Zazpiren bat gastatu du kromo sorta bat erosteko. Zenbat gelditzen zaio itsulapikoan?

nola egiten den,

Koadernoak

Mundua Helburu proiektuak hiru koaderno aurkezten ditu Lehen Hezkuntzako ikasturte bakoitzerako, eduki-bloketan antolatuta. Egitura horri esker, koadernoak baliabide inklusibo eta praktiko bihurtzen dira, eta ikasleen ikasteko erritmoetara egokitzeko aukera ematen dute.

Nolakoak dira?

Koadernoko orrialde bakoitza lan-fitxa gisa antolatuta dago, izenburuak adierazten dituen oinarrizko jakintzak lantzeko.

ZER IKASIKO DUGU?

ZENBAKIAK

3. Hiru eta lau zifrako zenbakiak (III)

1 Erreparatu Beak behean idatzi dituen matrikulei eta margotu itzazu honela:

6 zifrak 600 unitate balio du.

Gorriz:

Berdez:

9 zifrak 9 000 unitate balio du.

Urdinez: 3 zifrak 30 unitate balio du.

Horiz: 7 zifrak baliorik handiena du.

Laranjaz: 4 zifrak baliorik txikiena du.

BC7180

BX6954

SL8932 DF5689

ZENBAKIAK

1 Hiru eta lau zifrako zenbakiak (I)

2 Hiru eta lau zifrako zenbakiak (II)

3 Hiru eta lau zifrako zenbakiak (III)

4 Zenbakiak konparatu eta ordenatu

5 Zenbakiak biribildu

6 Zenbaki ordinalak

1 Batuketa

BATUKETA

2 Batuketaren propietateak (I)

3 Batuketaren propietateak (II)

1. Zenbaki kapikua bat da (berdin irakurtzen da eskuinetara zein ezkerretara).

2. Hamarrekoen zifrak 20 unitate balio du.

3. 6 200 baino handiagoa eta 6 300 baino txikiagoa da. Zer zenbaki da?

4 895 zenbakian, zortzi zifraren balioa hau da: 8 E = 800 U

2 Irakurri Mirenek prestatu duen asmakizuna eta aurkitu matrikulari dagozkion zenbakiak.

3 Osatu segida hau, zenbaki bakoitzari 5 E batuz.

CA9356 AD9143 CF

KENKETA

BIDERKETA

ZATIKETA

ZATIKIAK

EBATZI BAIETZ!

(I)

2. Batuketaren

5

1 Kenketa (I)

2 Kenketa (II)

3 Kenketaren proba

1 Biderketa

2 Biderkatzeko taulak

3 Biderketaren propietateak

4 Biderketa praktikatu (I)

5 Biderketa praktikatu (II)

1 Zatiketa (I)

2 Zatiketa (II)

3 Zatiketak kalkulatu (I)

4 Zatiketak kalkulatu (II)

1 Zatikiak (I)

2 Zatikiak (II)

3 Zatikiak konparatu

1 Problemak (I)

2 Problemak (II)

3 Problemak (III)

4 Problemak (IV)

5 Problemak (V)

3. Batuketaren propietateak (II)

1 Idatzi balio hauetako bakoitzean 1 eta 9 arteko zenbakiak, bat ere errepikatu gabe, kontuan hartuta zenbaki horiek batu eta irudi bakoitzean zehaztutako kopurua lortu behar duzula.

Edizio-taldea: María José García García, Noelia Túnez Sáez. Irakurgaiak: Raquel Ramírez de Arellano. Diseinua eta grafikoak: Patricia G. Serrano, Marta Gómez, Paz Franch, Miguel Díaz-Rullo. Irudiak: José Ángel Labari, Pablo Vázquez. Maketazioa: Discript Preimpresión, S.L. Hizkuntza-arduraduna: Joseba Etxebarria. Edizio grafikoa: Rocío Álvarez. Argazkiak: Anayaren artxiboa (Lacey, T; Osuna, J.), Thinkstock. Eskerrak asko neskato hauei: Nora Garrido eta Sophia Moras.

MateMatika 3. koadernoa 1. Mundua helburu - Código: 1030014 - et042956

2 Aurkitu zenbat balio duen gauza bakoitzak eta ebatzi.

Ikasmaterial honek Hezkuntza Sailaren onespena du (2022-04-08).

© Testuarena: Luis Ferrero de Pablo, Mª José García García, José Manuel Gómez Quesada, Pablo Martín Martín, 2022.

© Edizio oso honena: GRUPO ANAYA, S.A., 2022 - Juan Ignacio Luca de Tena, 15 - 28027 Madrid

ISBN: 978-84-698-9987-8 - Legezko Gordailua: M-8487-2022 - Printed in Spain.

Eskubide guztiak gordeta. Legeak lan honen edukia babestu eta espetxe-zigorrak edota isunak eta kalte-galeren ondoriozko kalte-ordainak ezartzen ditu honako hauentzat: edozein literatura-lan, artelan zein zientzia-lan, edo horren eraldaketa, interpretazioa edo gauzapena (edozein euskarritan finkatuta edo edozein eratan komunikatuta), oso-osorik edo zati batean, baimenik gabe erreproduzitu, plagiatu, banatu edo komunikatzen dutenentzat.

3 Sarak taula batean bildu ditu bere taldeak jokatu duen azken partidako estatistikak.

a) Zenbat puntu egin dituzte guztira Radwanek eta Arturok? Eta Arturok eta Radwanek?

b) Ardura du zer ordenatan zenbatzen ditugun? Zergatik?

c) Zenbat minutu jokatu dituzte guztira Ricardok, Mikelek eta Thiagok?

KENKETA

1. Kenketa (I)

1 Erreparatu ondorengo sailkapen-taula honi eta erantzun.

Irabazi Galdu Aldeko puntuak Kontrako puntuak Puntualdea

7 1 642 592

7 614 571

6 2 743 549

a) Zein da beste taldeek bildu dituzten aldeko eta kontrako puntuen arteko aldea? Erreparatu adibideari.

Urakan: Tigreak: Ikaszaleak:

b) Ordenatu talde horien puntu-aldeak, handienetik txikienera.

c) Zer taldek du puntu-alderik onena? Zenbatgarren dago? Zergatik?

2 Ebatzi honako kenketa hauek deskonposizio bidez.

Adibidea:

Armadilloak: 713 – 607 106 puntuak

ZATIKIAK

1. Zatikiak (I)

1 Idatzi, kasu hauetako bakoitzean, margotutako zatia adierazten duen za- tikia. Adierazi zein den zenbakitzailea eta zein izendatzailea.

Zenbakitzailea 1 Izendatzailea 2

2 Ebatzi honako gurutzegrama hau. Idatzi zatikiak tarterik utzi gabe, lau- kietan ondo sartzeko. Zeharretara

Gogoratu Zatiki batek zati berdinetan banatuta dagoen unitatearen zenbait zati adierazten ditu.

ZATIKIAK

2. Zatikiak (II)

1 Erantzun zatikiak erabilita. Haur bakoitzak hiru jaurtiketa egiteko aukera bazuen:

a) Zenbat jaurtiketa geratzen zaizkio bakitzari? Iratxe Oier

b) Zenbat asmatu ditu bakoitzak? Iratxe Oier

2 Erreparatu adibideari.

Margotu irudia, kasu bakoitzean zehazturiko zatiki bera adieraziz.

Proposamen didaktikoak

Proposamen didaktikoa

Mundua Helburu proiektuaren barruko proposamen didaktikoa tresna ezin egokiagoa da, ikaskuntza-prozesua aberasteko. Horietan, ikaslearen liburuko orrialdeak erreproduzitzeaz gain, beste zenbait baliabide daude: aniztasuna lantzeko ariketa osagarriak, gako didaktikoak, soluzioak, baliabide digitalak, etab.

Nolakoak dira?

Unitatearen hasierako antolatzaile grafikoan, unitatean landuko diren oinarrizko ezagutzak aurkezten dira, modu bisualean.

6 Elkarrekin ikasten dugu

UNITATEAREN ESKEMA

LEHEN HEZKUNTZA 1 Munduahelburu

LEHEN HEZKUNTZA 2 Munduahelburu

Ikasi zatikiak

Osotasun bat zati berdinetan banatzen denean, zatikia da osotasun horretatik hartzen diren zatien kopurua.

Erdiak, herenak eta laurdenak

Osotasun bat 2 zati berdinetan banatzen badugu, zati bakoitza erdi bat da.

ZER IKASIKO DUGU?

BALIABIDEAK

Ikasi zatikiak Unitatearen zatikiaren kontzeptua Zatikien gaiak Zatikien izenak

Ariketa interaktiboak

2 3

Zatikien gaiak Zenbakitzailea: osotasunetik zenbat zati hartzen diren. Izendatzailea: osotasuna zenbat zati berdinetan dagoen banatuta.

Zatikien izenak Lehenik zenbakitzailea irakurtzen da ,eta, gero, izendatzailea. Salbuespena 1 zenbakitzailea da:

1

Osotasun bat 3 zati berdinetan banatzen badugu, zati bakoitza heren bat da.

Osotasun bat 4 zati berdinetan banatzen badugu, zati bakoitza laurden bat da. 1 4

2 erdi bat

2 3 bi heren

3 4 hiru laurden

4 5 lau bosten

5 6 bost seiren

6 7 sei zazpiren

7 8 zazpi zortziren

8 9 zortzi bederatziren

9 10 bederatzi hamarren

1 2 1 3

Konparatu zatikiak

2 6 < 4 6 Beraz 2 < 4.

4 6 > 2 6 . Beraz 4 > 2.

Bi zatikik izendatzaile berdina dutenean, zenbakitzaile handiena duena izango da zatikirik handiena.

Erdiak, herenak eta laurdenak Unitatea 2, 3 edo 4 zatitan banatzen duten zatikien adierazpena eta irakurketa

Konparatu zatikiak Izendatzaile berdina duten zatikien konparaketa

Ebatzi baietz! Estrategia heuristikoa: Egin marrazki bat Problemak arin-arinka Buruzko kalkulua: Bi zifren batuketa bururakoekin Pentsamendu konputazionala: Orokortzea

Portfolioa Zer ikasi dut? Zer ikasi dut ikaskuntzaegoeran? Nola ikasi dut?

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (1/2 da, ez da 1/2)

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (1/4 da, ez da 1/4) Ariketa interaktiboak

Ariketa interaktiboak

zerrenda

Tresna digitalak Fitxak eta 10 kutxako taula Erregeletak Zirkulu formako sektoreen jolasa Mekano jostailua Horma-irudiak

Bideoa: Buruzko kalkulua (Bi zifratako bi zenbaki batzea, bururakoekin) Ariketa interaktiboak

Ariketa interaktiboak 1., 2. eta 3. fitxak (indartzeko) fitxa (sakontzeko)

Funtsezkoena

Ebaluazioa Egokitutako ebaluazioa Konpetentzien araberako ebaluazioa

Jarraian, ikaslearen liburuko unitate baten atalak eta epigrafeak zehazten dira, horietan lantzen diren oinarrizko ezagutzak zehaztuz eta proiektu digitaleko baliabideekin eta ikasgelako materialarekin lotuz. Baliabide digitalak, halaber, hainbat motatakoak dira, eta koloreen arabera adierazten dira.

Zatikiak Baliabide digitalak Aniztasuna lantzea eta inklusioa Ebaluazioa Ikasgela

Unitatearen hasierako orrialde bikoitza erreproduzitzen da; behean, ikaskuntza-egoera dago, baita ikasgelan aurkezteko zenbait proposamen ere. Gako pedagogikoak eta baliabide digitalak ere aurkezten dira.

4 Zatikiak

6 Elkarrekin ikasten dugu

Pertsona batzuek gehiago atsegin dute matematika beste batzuek baino. Gainera, ikasgelan, badirudi ikaskide batzuk horretan trebeagoak direla beste batzuk baino.

lan egiten dugu askotan, eta elkarri laguntzen diogu zerbait ateratzen ez zaigunean edo ulertzen ez dugunean. Onena jolasak dira, ordea: denok parte hartu dezakegu eta ondo pasatzen dugu.

Zer deritzozu? Nola gustatzen zaizu ikasgelan lan egitea? Ikastea zer egoeratan izaten da dibertigarria?

Unitate honetarako...

Helburua aurrera

Ikas al dezakegu matematika jolas eginez? Egin paperezko txori bat, zatikiekin jolasteko.

Eskura dituzu «Mundua helburu proiektuaren gakoak» hemen: anayaharitza.es

Gakoak Lankidetzako ikaskuntza Landu Zer deritzozu? ataleko galderak buru zenbakidunak lankidetza-egituran.

GJH Kalitate oneko hezkuntza da landuko dugun helburua, ondo pasa bitartean ikasiz.

7

2 3 4 5 6

Modu aktiboan parte hartzen badugu, ikasitakoa hobeto gogoratzen dugu beste egoera batzuetan baino.

8 Jarraitu hariari!

Ikaskuntza-egoera GJH Hasierako irudia

Matematiken esparruan ohikoa den blokeoak, kasu askotan, blokeo emozionalean izaten du jatorria. Jolastuz ikasteak blokeo horiek ezabatzen laguntzen du eta ikasle guztientzat ulergarriak dira.

4. helburua: Kalitate oneko hezkuntza. Kalitate oneko hezkuntzaren garrantziari balioa eman nahi izan da.

Proposamen didaktikoak Lan talde egonkorrak eratu unitatean zehar amaierako lanean paperezko txori bat egin dezaten. Talde txikietako parte-hartzea sustatu. Parte-hartze momentuak finkatu daitezke taldekide bakoitzak ideiak partekatzeko.

GJHak aukera eman dakiguke beste leku batzuetako haurren egoeraz hitz egiteko: eskolara joan ezin direnei edo ikasteko materialik ez dutenei buruz.

Ebatzi baietz! Erdiak, herenak eta laurdenak Konparatu zatikiak Ikasi zatikiak

1 2 3

Zer deritzozu? Datua Helburua aurrera Jarraitu hariari!

PORTFOLIOA

Hasierako irudian ikasgela bat ikus dezakegu. Ikasleak taldean lan egiten ari dira, jardueretan aktiboki parte hartzen eta gustura lanean. Ikusi, pentsatu, neure buruari galdetu pentsamendu estrategia erabiltzea proposatzen dugu irudi honekin gertatzen dena aztertzeko.

Zer ikasi dut?

1 Aztertu zer zati margotu den irudi bakoitzean, eta idatzi zatikia. Zehaztu zein diren zenbakitzailea eta izendatzailea.

fitxak (indartzeko) fitxa (sakontzeko) Funtsezkoena Ebaluazioa Egokitutako ebaluazioa Konpetentzien araberako ebaluazioa

2 Kopiatu irudia, eta margotu, kodea erabiliz.

3 8 8 4 8

3 Nola irakurtzen dira zatiki hauek? a) 3 b) 3 5 c) 4 7

4 Idatzi zatiki hauek koadernoan. a) Erdia c) Lau seiren b) Hiru laurden d) Bost bederatziren 5 Pizza bakoitzaren zer zati jan dute? a) b)

Indartzeko

1 Idatzi hurrengo zatikiak.

a) Erdi bat b) Bi bosten

c) Hiru seiren

Soluzioa: a) 1 2 b) 2 5 c) 3 6

2 Idatzi hurrengo zatikien izenak.

Aingeruk margotu du gutxien, marrazkiaren 2 5 10 a) Lehenengoan zati bakoitza bizkotxo osoaren 1/6 da eta bigarrenean berriz, bizkotxo osoaren 1/9.

b) Lehenengoaren zatiak proportzioz handiagoak dira zati gutxiagotan banatuta daudelako.

a) 3 4 b) 2 8 c) 7 9

Soluzioa:

a) hiru laurden b) bi zortziren c) zazpi bederatziren

6 Marraztu berdinak diren hiru laukizuzen. Margotu erdia lehenengoan, herena bigarrenean eta laurdena hirugarrenean.

7 Jolas-orduan, Sarak bere ogitartekoaren erdia jan du; Mikelek, herena; eta Anek, laurdena. Gainerakoa askarirako utzi dute. Ogitartekoak berdinak badira, nork utzi du gehien askarirako?

Elkarrizketa proposatzen da taldean planteatutako galderen inguruan. Lan egiteko gehien gustatzen zaigun modua identifikatuko dugu eta arrazoiak eman. Ikasleei orokorrean gehien gustatu zaizkien ariketak gordeko ditugu eta zergatik gustatu zaizkien identifikatu.

8 Kopiatu, eta osatu > edo < ikurrekin. a) 2 6 ? 4 6 b) 3 8 ? 1 8

9 Naiarak marrazki baten 3 5 margotu ditu, eta Aingeruk, besteak. Nork margotu du gutxien?

10 Imanolek tamaina bereko bi bizkotxo hauek egin ditu labean.

a) Zer zatiki da bizkotxo bakoitzaren puska bat? b) Puska horiek zein bizkotxotan dira handiagoak?

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: Erantzuna badakizu Laguntza behar izan baduzu Erantzuna jakin ez baduzu

3 Nire aitak gelako lau paretetatik bi margotu ditu eta nire amak geratzen zirenak. Zer zatiki margotu du bakoitzak?

Soluzioa: Bakoitzak gelaren 2 4 margotu du

Sakontzeko

1 Zer zatiki dira 10 minutu?

Soluzioa: 1 6

Era ludikoan ikas daiteke. Ikasketa prozesuan parte-hartzeak eta ariketetan era aktiboan inplikatzeak ikasketa hobea sustatzen du.

HELBURUA AURRERA

Egin paperezko txori bat

Jolastu bitartean zerbait ikasi izan dugun egoerak pentsatuko ditugu taldeka, ez soilik matematikekin. Nola dakigu ikasi dugula? Identifikatu

Taldean lan eginez eraikiko dugu.

1. Taldekide bakoitzak paperezko bere txoria egingo du. Elkarri lagunduko diogu, argibideak ulertzeko. Taldeko inork ulertzen ez badu soilik galdetuko dugu.

Unitate honetan zatikiak landuko ditugu paperezko txoria eraikitzen laguntzeko. – Zatikiek paper zati bat zati berdinetan banatzen laguntzen digute. Zatikiak konparatzeak papera erabiliz eskulanak egiten lagun-

2. Txoria tolestuta dagoenean, idatzi zenbakiak, eta margotu. 3. Zabaldu txoriaren erlaitz bakoitza. Idatzi zenbakiek zer zatiki osatzen duten, kasuan kasu. Eta jolastera!

Gakoak + info anayaharitza.es

Pentsamenduaren garapena

Nire lehengo eta oraingo iritzia

Kontuan hartu

Bideratu paperezko txoriak eta birpasatu ea pausu guztiak ondo ulertzen ote diren eraikitzen hasi baino lehen. Lehenago bukatzen duten taldekideek, edo erraztasun handiagoa dutenek, beste taldekideei lagun diezaiekete edo beste talde batzuetakoei. Zatikiei buruzko beste matematika eduki batzuekin eraiki daitezke paperezko txoriak. Adibidez, bi zatiki konparatzeko. Eman ikasleei iradokizunak proposatzeko aukera.

Geure buruari galdezka a) Ongi pasatu al duzu txoria prestatuz eta taldean lan eginez? b) Zer ikasi duzu txoriarekin jolas egitean? c) Nire lehengo eta oraingo iritzia. Kopiatu taula koadernoan, eta

Nola ikasi dut?

Lehengo iritzia Oraingo iritzia Zergatik Gaia: ikastea dibertigarria da ? ?

Kopiatu esaldiak koadernoan eta, ondoan, margotu honela:

Batzuetan haserretu egiten naiz, zerbait ateratzen ez zaidalako.

Besteei laguntzen diet, zerbait ulertzen ez dutenean edo garaiz amaitzeko astirik ez dutenean. Nire koadernoaz harro-harro nago eta guztiei erakustea gustatzen zait. Nolakoak dira lehenengoan ongi ateratzen ez zaizkizun ariketak?

Nola ikasi dut?

Metakognizioa errazteko

Hezkuntza emozionala Nola ikasi dut? ataleko ebaluazioaren helburua hauxe da: ikasleei, problemak ebazten edo besteekin lanean ari direnean, beren emozioak identifikatzen laguntzea. Kasu askotan, ariketa jakin batean emozio positiboak identifikatzeak positiboki indartzen du ariketa bera eta oztopoak gainditzen laguntzen du. Proposamen didaktikoa:

Utzi tarte bat banaka gogoeta egiteko. Partekatu binaka edo taldean ea problema bat ulertzea poztu egiten diren edo ez, edota ea ondo pasatzen duten besteekin lan egitean. Garrantzitsua da hausnartzea ikasleei arreta mantentzen laguntzen dien ariketa edo proposamenen inguruan. Gelan jarrita utzi daitezke arreta maila jaisten den momentuetarako.

Ikaskuntza indartzeko Hausnartzen jarraitzeko Behatu paperezko txoria. a) Zenbat kolore daude? Kolore bakoitzak zer zatiki irudikatzen du?

b) Zenbat zenbaki daude? Zenbaki bakoitzak hartzen duen espazioak zer zatiki irudikatzen du?

Ikaslearen liburuko orrialdeen erreprodukzioekin batera, material manipulatiboak eta digitalak adierazten dira, ariketa manipulatiboak proposatzen dira, baita gako pedagogikoak aplikatzeko jarraibideak ere, Kontuan hartu delakoaren barruan. Halaber, unitateko ikaskuntza-egoerarekin egiten da lotura.

Mundua Helburu proiektuak, maila bakoitzerako, manipulazioaren, aurkikuntzaren eta jokoaren bidezko ikaskuntza sendotzeko eta motibatzeko diseinatutako kalitateko materialen aukeraketa zaindua eskaintzen du.

Txartelak zenbakiekin

Txartelak zenbakiekin

Txartelak zenbakiekin

Txanponak eta billeteak

Txanponak eta billeteak

Bloke geometrikoak

10 oinarriko blokeak

STEAM protagonistak

Polikuboak

Gorputz geometrikoak

Erregela sorta

Zientzialarien karta sorta

Ispiluen liburua

Gorputz geometrikoak

STEAM protagonistak

Polikuboak

Polikuboak

STEAM protagonistak

Zientzialariei buruzko poemak

Zientzialariei buruzko poemak

Zientzialarien karta sorta

Emakumezko zientzialariei buruzko ipuinen irudiak

Elkarrizketa emakumezko zientzialari bati

Nolakoak dira?

Taula honetan, maila bakoitzeko materialen kutxa zein den adierazten da. Ondorengo orrialdeetan, STEAM Protagonistei dagozkienak aurkezten dituzte, xehe-xehe.

Txartelak zenbakiekin

Txanponak eta billeteak

Gorputz geometrikoak

Zirkulu-sektoreak

STEAM protagonistak

Protago nistak

Polikuboak

Emakumezko zientzialariei buruzko ipuinen irudiak

Elkarrizketa emakumezko zientzialari bati

Geostick

Ispiluen liburua

Emakumezko zientzialariei buruzko horma-irudiak

jasotzera. Matematikari gisa, Hipatiak aurkikuntza garrantzitsuak egin zituen geometria arloan. Astronomian, matematikako bere ezagutzak erabili zituen planetek zeruan egiten dituzten mugimenduak azaltzeko. Asmatzaile handia ere izan zen. Bere aurkikuntzek astrolabioa hobetzeko balio izan zuten, nabigatzaileek beren itsasontzien norabidea izarrak gidaritzat hartuta finkatzeko erabiltzen duten tresna. Hipatia adimen eta ezagutza handiko pertsona izan zen, eta askok miretsi izan zuten bizitza osoan. Baina hain zuzen horregatik, beste batzuk arriskutsu ikusten zuten, eta hil egin zuten. Hipatiaren etsaiek, baina, ez zuten lortu haren oroitzapena galtzea. Gaur egun ere tolerantziaren, jakintzaren eta ikerkuntzarekiko maitasunaren eredu jotzen da.

Zatikien zerrendak

Geoplanoak

Neurketa-zinta

Emakumezko zientzialariei buruzko horma-irudiak

Katherine Johnson 1918an jaio zen White Sulphur Springen, AEBko hegoaldean dagoen herri batean. Txikitatik erakutsi zuen matematikarako gaitasun handia zuela, baina ez zuen erraza izan bere talentua garatzea. Katherine afroamerikarra zen, eta bizi zen estatuan (Mendebaldeko Virginia) arraza-segregazioko legeak zeudenez, afroamerikarrek debekatuta zuten hezkuntza-zentro gehienetara joatea. Ondorioz, gurasoek erabaki zuten beste hiri batera joatea bizitzera, Katherine institutura joan ahal izateko aurrena, eta Unibertsitatera gero. 18 urte zituela, Matematikan eta frantsesean graduatu zen. Zenbait urtez irakasle jardun ostean, NASArako lanean hasi zen. Kalkulu oso konplexuak egiteko zeukan gaitasun itzelari esker, laster hasi zitzaizkion garrantzi handiko misioak agintzen. Besteak beste, estatubatuarren lehen bidaia espazial tripulatuko kalkuluak, hau da, John Glennen orbitarenak (Lurraren inguruan orbitatu zuen lehen astronauta amerikarra); edota Apolo koheteen Ilargirainoko ibilbideen kalkuluak. Lan handi horren guztiaren ondorioz, NASAren barruan itzal handiko izena bilakatu zen, baita maitatuenetakoa ere. Bere karreraren azken urteetan, Marteko misio baten prestakizunetan parte

STEAM protagonistak

da zulatutako txartela?

Zientzialarien karta sorta

LouisLeakeyKenyanjaiozenantropologo paleontologobritainiarbatizanzen. MaryLeakeyemaztearekinbatera, gizaespeziearenjatorriaegiaztatzen laguntzekofosilenbilajardunzuen Afrikan.GoodallekLeakeyrideitu

Zientzialarien karta sorta

Emakumezko zientzialariei buruzko bideoak

STEAMProt agonistak

Zer dira «curieak»?

STEAM protagonistak

6

HEDY LAMARR MARIA MONTESSORI ANDRESA CASAMAYOR

Emakumezko zientzialariei buruzko bideoak

Zer eskaintzen dizu?

Ikasgelako material-kaxan

Maria Montessori

Andresa Casamayor

Konpetentzien araberako ikuspegia

Florence Nightingale

STEAM Protagonistak

STEAM Protagonsitak diziplinarteko proiektu bat da, zientzia, teknologia, ingeniaritza, matematika eta artea modu praktikoan eta ludikoan konbinatzen dituena. Ikuspegi irekia duen proposamena, akatsaren beldurraren aurrean jakin-mina sustatzeko diseinatua. Artea eta sormena integratzen ditu, ipuinen, olerkien,

Diziplinarteko tasuna

Irakatsi pentsatzen

Leonardo da Vinci

Maryam Mirzakhani

Eginez ikasi

Hezkuntza emozionala

Gamifikazioa

Clara Grima

Katherine Johnson

Hipatia Alexandriakoa

www.anayaharitza.es webgunean

Zer eskaintzen dizu?

Ikasleek berariazko baliabideak dituzte, proiektua osatzen duten zientzialari bakoitzarentzat. Horien bidez, baita gamifikazio-, ikerketa- eta abarreko proposamenen bitartez ere, zientziaren eta teknologiaren historiako pertsona garrantzitsu batzuk ezagutuko dituzte. Pertsonaiak horiek inspirazio-iturri izango dira ikasleentzat, ekarpen zientifikoarengatik zein gizatasunarengatik, balioengatik eta lankidetzen aritzeko gaitasunarengatik.

legeak zeudenez, afroamerikarrek debekatuta zuten hezkuntza-zentro gehienetara joatea. Ondorioz, gurasoek erabaki zuten beste hiri batera joatea bizitzera, Katherine institutura joan ahal izateko aurrena, eta Unibertsitatera gero. 18 urte zituela, Matematikan eta frantsesean graduatu zen. Zenbait urtez irakasle jardun ostean, NASArako lanean hasi zen. Kalkulu oso konplexuak egiteko zeukan gaitasun itzelari esker, laster hasi zitzaizkion garrantzi handiko misioak agintzen. Besteak beste, estatubatuarren lehen bidaia espazial tripulatuko kalkuluak, hau da, John Glennen orbitarenak (Lurraren inguruan orbitatu zuen lehen astronauta amerikarra); edota Apolo koheteen Ilargirainoko ibilbideen kalkuluak. Lan handi horren guztiaren ondorioz, NASAren barruan itzal handiko izena bilakatu zen, baita maitatuenetakoa ere. Bere karreraren azken urteetan, Marteko misio baten prestakizunetan parte hartu zuen, eta hainbat aitortza jaso zituen; tartean presidenteak emandako Askatasunaren domina. 2020. urteko otsailean hil zen.

Irakasleek maila bakoitzeko proposamen didaktiko espezifikoa dute, STEAM proiektua garatzeko. Proposamen didaktiko horietan honako hauek sartzen dira:

• STEAM protagonista bakoitzaren datu biografikoak eta ondarea laburbiltzen dituen fitxa.

• Ikasleentzat diseinatutako materialaren deskribapena, bai ikasgelako materialkutxarena, bai www.anayaharitza.es webgune digitalarena ere.

• Kartekin, ipuinekin, olerkiekin, elkarrizketekin, erronkekin, bideoekin... jolasteko eta ikasteko iradokizunak, maila bakoitzean.

STEAM protagonistak

Matematikari «hutsa»

Eurek azalduko dizute nor diren!

Clara Grima

Txikitan Clarak izan nahi zuen Lola, telebistan irten, dantzan, brinkoka, flamenko soinekoz jantzita behetik gora. Beste gai asko ere oso zituen kutunak: problemak pentsatu eta ulertzea gauzak, buruan biraka ibili eta topatzea erantzunak. Institutuan Clarak izan nahi zuen Madonna, abeslari errebelde eta ausart askoa. Deskubritu zuen, harrituta, Filosofia: galderak egin eta pentsatzea teoriak, asmatzea ezaguera modu berriak, eta ulertzea mundua adimen zoliaz. —Filosofoa izan nahi dut, erabakita daukat. —Ba nik badut proposamen are ausartago bat —esan zion lagun batek, irakasle zenak—: Egin zaitez matematikari, filosofia da, baina aplikatuta zenbaki eta geometriara. —Egizu horixe. Ausart zaitez, Clara. Beti gertatzen da gauza berriekin. Hasieran ibili zen probak egin eta egin. Denbora behar baita apurka deskubritzeko arrazoiketaren sekretuak, ezkutu eta isileko. Deskubritutakoan, ordea, den-dena argitzen da. Eta matematikaria zara zaudelako liluratuta ikusiz zein den ederra, benetan zoragarria, zenbaki eta ekuazioen barruan dagoen erlazioa. Gauza bikainak zientoka deskubritu ditu Clarak. Erabiliz oso ondo matematika konputazionala makinei irakatsi zien ikusten distantziak grafo dotoreen bidez. Ez al dirudi magia?

Ikertzeko eta STEAM proiektuko zientzialariak aurkituz gozatzeko, maila bakoitzean ikasleentzako berariazko baliabide digitalak diseinatu dira, hala nola olerkiak, audioak, ipuinak, escape-jolasak edo espres galdetegiak.

Irakasleek ikasturte bakoitzeko STEAM protagonistentzat diseinatutako baliabideak dituzte: bideoak, elkarrizketa interaktiboak, bideo-animazioak eta proiektu bakoitzaren edukiarekin lan egiteko material inprimagarriak.

Euklides

Euklides, Alexandriakoajakintsua, zen, Geometriaren aita, liburu bikain baten egile. Liburukiak ditu hamahiru, papiroz sekulakoa,egina,harritzekoa, guztiz Onen-onena,miresgarria!ordea, arrazoiketak dira, eta nola lotzen dituen puntua, zuzena eta zuzenkia. Zuzenak badu bere zera. Puntua, hain da perfektua! Eta dena jarrita batera… Hara! Zer ondo lotua! Euklidesekin garbi dago gauza sinpleen garrantzia. Zuzen ikas ezazu, utzi kalamatrika!

ANDRESA CASAMAYOR Nire izena: María Juana Rosa Andresa Casamayor de Coma. Zaragozan jaio nintzen 1720an 1780ra bizi izan nintzen. Nire lehen urteak: bederatzi anai-arrebetan zazpiga- nintzen. frantsesa zuen Aragoiko merkatari familia aberats bateko kide nintzen, nire gaztaroan ekonomikoak zituena, honek irakasle lanetan behar eragin ez bainintzen ezkondu eta bainintzen sartu inongo erakunde erlijiosotan, garai hartan ohikoa zena, alegia. Eta garai hartan normala baino maila goragoko hezkuntza zorte handia izan nuen! Etxera etortzen zen eskolapioen ordenako irakasle banuen. Gogokoen nuena hezkuntza batez matematikaren didaktika.

Matematikariburuzkoeskuliburuakidatzinituen, aritmetikari buruzkoak zehazki; ospetsuena eta kontserbatzen dena Tyrocinioa: Lau arau instrukzioa izenekoa obren honakoa haiekin jendearitematika ulertzen eta eguneroko bizitzan erabiltzen lagundu niola. Adibidez, merkatari ikastunei batu, biderkatu zatitzen ikasten lagundu nien. lortu Uste ezagutzarekin, arrazoi- ketarekin, irakasle dudan esperientziarekin eta lanerako gaitasun handiarekin; ausardia alboan utzi gabe, horregatik izan bainintzen aitzindaria! Niri buruzko bitxikeria batzuk: hiriko kale izena ematen diodala, omenez zuten zigilu baten irudia naizela, duela gutxi, 2020an, Liburutegizionalean estreinatu zen dokumental protago- naizela.

tenbidea ziena. lanaren onena, fisikan eta kuantikoa bezalako beste esparru zientifiko batzuetan dituen aplikazioez gain, “esplikaezina”azaltzenduten pieza desberdinak konbinatzeko erabili nuen originaltasuna da. Gainera, nire lanarekin, emakume iraniar batentzako kanpoko aintzatespenak lortu nituen, eta horrek ikusgarritasuna dio emakumeak zientzian duen rolari, eta erreferenteak STEAM arloetako lanbideetan aritu nahi duten neskatoei. lortu nuen? Oraindik dakit, argi dago gakoa, zalantzarik nire irudimen eta sormen amaigabean dagoela, nire talentuan, ezagutzan eta ezezaguna azaltzeko dudan ausardiarekin batera. buruzko bitxikeria pasadizo batzuk honakoak dira: zoritxarrez, oso gazterik nintzela bularreko minbizi baten ondorioz; lanagatik errekonozimendu asko ditudala, FIELDS domina ere!, matematikako nobel sari bezalakoa dena; eta Nature aldizkari zientifiko ospetsuak intereseko pertsonatzat hartu

matikako lizentziatura ikasi nuen Sharif-eko Teknologia Unibertsitatean. Gogokoen matematika zen guztietan: aljebra, kalkulua, analisi konplexua, geometria hiperbolikoa... Geometria hiperbolikoari buruz oraindik azaldu zena azaldu nuen matematikoki, gainazal hiperbolikoei buruzko hainbat arazo sakoniB URUTZEKO JARRAIBIDEAK B A ENR «IKASI STEAM EGINEZ»

Ikasturteko eduki guztiak barne hartzen dituen proiektu digitala, eta edozein plataforma eta gailutara egokitzen dena.

Moldakorra

Hainbat ikuspegi eta premiatara egokitzeko

modukoa: paperezko liburuaren osagarri gisa erabiltzen dutenentzat eta ikasgela guztiz digitaletarako.

Trazagarria

Ikuskatu egin ahal izango duzu ikasleek ariketak nola egiten dituzten eta zer emaitza lortzen duten.

Nolakoa da Edudynamic?

Intuitiboa. Zuk eta ikasleek erraz erabiltzeko modukoa.

Deskargagarria. Aukera ematen du Interneteko konexiorik gabe lan egiteko eta gailu batean baino gehiagotan deskargatzeko.

Gailu anitzekoa. Edozein gailu motatan (ordenagailuan, tabletan, smartphonean…) egokitzen eta ikusten da, pantailaren edozein tamaina eta bereizmenetan.

Sinkronizagarria. Erabiltzaileak egiten dituen aldaketak berez sinkronizatzen dira, lan egiteko erabilitako edozein gailu konektatzean.

Interaktiboa

Askotariko baliabideak ditu; adibidez, bideoak, animazioak, gamifikazioa, autoebaluaziorako ariketak, zuzentzeko moduko ariketa interaktiboak…

Paperezko liburuaren erreprodukzioa baino askoz ere gehiago da.

Inklusiboa

Inguruak ikaskuntza pertsonalizatzea errazten du, atazak ikasleen premietara egokituz.

Konpetentzietan oinarritua

Pedagogia-balio handiko multimediaelementuak, konpetentzia digitalak errazago eskuratzeko.

Unibertsala. Bateragarria da ikastetxeetan gehien erabiltzen diren sistema eragileekin, ikaskuntzako inguru birtualekin (IIB) eta hezkuntzaplataformekin (LMS).

1 Ikasgela txukuntzen

Eta ikasleentzat?

1. eta 2. mailetan, liburu aktibo bat, ikaslearen liburuaren bertsio digitalizatua duena eta maila bakoitzeko eduki guztien multimedia erreprodukziorako eta erreprodukzio interaktiborako baliabideak dituena: gamifikazioa, audioak, bideoak...

Ikasgelan eta nork bere kabuz etxean lan egiteko, liburu inprimatuaren osagarri digital moduan erabil daiteke liburu aktiboa, edo era autonomoan ikasteko tresna moduan.

100%

Baliabideak Zer eskaintzen dizu?

Metodologia aktiboak (teknikak eta estrategiak). Baliabideak honetarako:

• Ikasteko eta trebatzeko: bideoak, aurkezpenak, gamerooma...

Konprometitua Ikasleek eginkizun aktiboa dute da arlo akademikora mugatzen. Izan ere, beren familia-, gizarte-, kultura- eta natura-ingurua eraldatzeko lagungarriak diren proposamenetan inplikatuko dira, arlo guztietan jasangarriagoa den mundua lortzeko. Garapen Jasangarrirako Helburuak Zenbait planotara hurbilduko da, hala nola kultura-aniztasunera, bake-kulturara, bizimodu jasangarriak hartzera, berdintasunera… Helburua aurrera Azaldutako ikaskuntza-egoeren testuinguruan, proposamenek plan eraldatzaile batean parte hartzeko gonbita egiten diete ikasleei.

• Barneratzeko: laburpenak, eskemak...

Inklusiboa proiektua hezkunkonprometituta sortu da, baita ikasle guztientzat ikaskuntza-baldintza hobeak sortzearekin ere. Horretarako, irakaskuntza pertsonalizaturako baliabideak, egitura malguak eta indartzeko mekanismoak eskaintzen ditu. IDU jarraibideak

lari buruzko Jarraibideak agirian oinarrituta dago.

Proiektuak honetan lagunduko du-katzen ditu: aurreikusitako profila lortzen, eta ikasleentzat egokienak eta metodologia aktiboak egokitzen. Inklusiorako baliabideakmazioa aurkezteko aukera asko eskaintzen ditu; adibidez, bideoak,

tzaile grafikoak, ariketa interaktiboak… Horrela, errazago pertsonaliza daiteke. Anaya Inklusioa OnlineDiziplinartekoa integratzen dira; gainera, trebeta sun eta jarrera pertsonalak eta lan ikaskuntza testuinguruan txerta Diziplinarteko proiektuak Mundua helburuk diziplinarte ko proiektuak proposatzen ditu; ikaskuntza-esperientzia integra tzailea da, eta bertan ikasleek ikertu eta amaierako produktu bat sortuko dute, helburu eraldatzaile Hizkuntza-plana Zeharkako plan honen helburuak hauek dira: Ikasleen ahozko eta idatzizko adierazpena hobetzea. Irakurtzeko interesa eta ohitura sustatzea

• Trebatzeko: ariketak, tailerrak...

3 2

100% iP ad

9 + 2 8 + 2 = 7 + 2 = 6 + 2 5 + 2 = 4 + 2 = 3 + 2 2 + 2 = 1 + 2 = 0 + 2 A s:

8 + 2 9 + 2 = 7 2 = 1 2 0 + 2 = 6 + 2 = 2 2 5 2 = 3 2 = 4 + 2 A r s:

liabide gisa integratzen da: informazioa lortzeko, aukeratzeko Cálculo mental U5 Matemáticas

gehiagotan deskargatzeko. Gailu anitzekoa. Edozein gailu motatan (ordenagailuan, tabletan, smarphonean…) egokitzen eta ikuskatzen da, pantailaren Sinkronizagarria. Erabiltzaileak egiten dituen aldaketak berez sinkronizatzen dira, lan egiteko erabilitako edozein gailu konektatzean Unibertsala. Bateragarria apellidos: Fecha: Sumar 2 0 1 2 3 4 5 0 + 2 = 1 2 = 2 + 2 3 2 = 4 2 = 5 + 2 6 2 = 7 + 2 = 8 + 2 9 2 = A s:

• Ebaluatzeko: trazatu daitezkeen proba interaktiboak eta aplikazio gomendatuak.

Inklusioa eta aniztasuna kontuan hartzea

• Funtsezkoena.

• Aniztasunaren trataera: Indartzeko, sakontzeko eta hainbat mailatako fitxak.

Ebaluazioa

• Oinarrizko ebaluazioa.

• Ebaluazio aurreratua.

• Konpetentzien ebaluazioa.

• Amaierako ebaluazioa.

Programazioa, Proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa

Interaktiboa

arrakastarako eta inklusiorako; ikuspegi integratzailea eta malgua dauka. Ikasleek etapa honetarako dituzten konpetentzia-profilei Intuitiboa. Zuk eta ikasleek erraz erabiltzeko modukoa.

Metodologia aktiboak Mundua helburu proiektuak taldelana eta espiritu kritikoa sustatzen dituzten metodoak, teknikak eta estrategiak proposatzen ditu. Lan egiteko modu horrek bizitza errealeko egoeretarako prestatzen ditu ikasleak. Lankidetzako ikaskuntza Lankidetzako teknika eta egitura sekuentziatuak eta mailakatuak. Hezkuntza emozionala Ikasleek zirrarak identifikatzeko lagungarriak diren trebetasunak; ho-IKTak Pedagogia-balio handiko multimediaelementuak,

• Mundua Helbururen gakoak.

Askotariko baliabideak ditu; gamifikazioa, autoebaluazioko

• Proposamen didaktikoa.

• Programazioak Word eta PDF formatuetan.

DIZIPLINARTEKOA

Ingurua txukun badago, errazago ikasten eta pentsatzen dugu.

Zer egiteak lagunduko dizu ikasgela garbi eta ordenatuta edukitzen? Zerrendatu.

Kalitate oneko hezkuntza

2 6 10

Dantza egiten duen jendea zoriontsuago sentitzen da. Zer eginda sentitzen zara ondo? Zerrendatu.

Otordu guztien ondoren hortzak garbitzea beharbeharrezkoa da txantxarrik ez izateko.

Osasuna eta ongizatea

3 7 11

Osasuna eta ongizatea

4 8

Zer egiten duzu osasuntsu egoteko? Asmatu gauza horietako bati buruzko eslogana.

Hiri eta komunitate jasangarriak

ingurumena

1. HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Maria Montessori

Lehorreko bizitza

Naturaguneetan, askotan seinaleak egoten dira, zer egin behar dugun adierazteko.

Natura errespetatzea garrantzitsua da. Asmatu seinale bat, sarritan joaten zaren berdeguneetan jartzeko.

Zure eskuak edo oinak gauzak neurtzeko oso tresna onak dira.

Txango bat egiten baduzu, erabili inguruko gauzak distantziak neurtzeko. Ezagutu zure ingurua hobeto!

Hortzak garbitzean, txorrota itxi behar dugu, urik alferrik ez gastatzeko. Ahotik pasta kentzeko, erabili edalontzi bat! Zer ontzi erabil ditzakezu urik alferrik ez gastatzeko?

Aukeratu. Erabili ura arduraz!

12

Lehorreko bizitza

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Edateko ura eta saneamendua

Badakigu oso garrantzitsua dela birziklatzea. Bazenekien 6 esneontzirekin zapata-kaxa bat egin daitekeela?

Eman beste erabilera bat zuk jada erabiltzen ez dituzun gauzei! Egin eskulanak komuneko paperaren biribilkiekin.

Kalkulagailu batzuk eguzki-argiarekin dabiltza. Kalkulatzeko makina jasangarri bat asmatu eta egingo dugu: pilarik eta entxuferik behar ez duen bat. Ideia bikainak bururatuko zaizkizue, seguru!

Herri eta hiri guztiek ospatzen dituzte jaiak urtero. Ikertu noiz diren zure herri edo hiriko jaiak, eta markatu egutegi batean. Parte hartu bizi zaren lekuko jaietan, eta gozatu!

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Industria, berrikuntza eta azpiegitura

Hiri eta komunitate jasangarriak

Uretako bizitza

2. HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Katherine Johnson

Matematika 1 • Edukiak

OINARRIZKO JAKINTZAK

• 0tik 5era arteko zenbakiak.

• Ordenatzea, deskonposatzea.

• 9ra arteko zenbakiak.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• 10 zenbakia.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• Hamarrekoa.

• 19ra arteko zenbakiak.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• Kenketa.

• Baino gehiago, baino gutxiago, adina.

• Kanpoan/barruan, hurbil/ urrun, gainean/azpian.

• Berdina edo desberdina.

• Artean, ezkerra/eskuina.

• Bideak lauki-sarean.

• Batuketa.

• Irudi lauak.

EBATZI BAIETZ! ERAGIN BURUARI!

• Arrazoibidea: Osoa eta zatiak.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Istorio bat asmatzea: Zenbakiekin.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Luzerak alderatzea.

• Pisu handiagoa/txikiagoa.

• Gehiago/gutxiago sartu.

• Konbinazioproblemak: Zenbat da guztira?

• Konbinazioproblemak: Zenbat da beste zatia?

• Arrazoibidea: Baztertuz hautatzea.

• Buruzko kalkulua: 1 batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Patroiak.

• Istorio bat asmatzea: Kenketa batekin.

• Buruzko kalkulua: 1 kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Funtzioak.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Aholku zirraragarrien gida: Ariketa eginda zoriontsuago gara

• 29ra arteko zenbakiak.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• Baino handiagoa/txikiagoa.

• 39ra arteko zenbakiak.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• Aurrekoa eta hurrengoa.

• 59ra arteko zenbakiak.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• Bertikalean batzea.

• 79ra arteko zenbakiak.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• Gorantz zenbatuz batzea.

• Beherantz zenbatuz kentzea.

• Lerro motak.

• Deskonposatuz batzea.

• Deskonposatuz kentzea.

• Irudi lauak eta irudien aldeak.

• Luzerak neurtzea: unitate ez-konbentzionalak.

• Arra, oina eta urratsa.

• Bertikalean kentzea.

• Edukierak konparatzea.

• Ontziz aldatzea.

• Aldaketaproblemak: Zenbat dago bukaeran?

• Aldaketaproblemak: Zenbat dago bukaeran?

• Konparazioproblemak: Zenbat da aldea?

• Konparazioproblemak: Zenbat da aldea?

• Arrazoibidea: Baztertuz hautatzea.

• Buruzko kalkulua: 2 batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Patroiak.

• Istorio bat asmatzea: Batuketa batekin.

• Buruzko kalkulua: 2 kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Funtzioak.

• Arrazoibidea: Sailkatzea

• Buruzko kalkulua: Amaieran 0 edo 5 duten zenbakiei 5 batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Patroiak.

• Istorio bat asmatzea: Kenketa batekin.

• Buruzko kalkulua: Amaieran 0 edo 5 duten zenbakiei 5 kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Patroiak.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Natural eta berde!: Zenbaki berdeak egiten

• 99ra arteko zenbakiak.

• Zenbatzea, ordenatzea, deskonposatzea.

• > eta < ikurrak.

• Zifra bateko hiru zenbaki batzea.

• Zenbakiak eta eragiketak berrikustea.

• Hiru zenbaki batzea, bururakoekin.

• Zenbaki ordinalak.

• Zatien eta osoaren arteko erlazioa.

• Erlojuko orratzak.

• Zenbakiak eta eragiketak berrikustea.

• Piktogramak.

• Barra-grafikoak.

• Batzea, bururakoekin.

• Euroa. Txanponak eta billeteak.

• Denbora neurtzea.

• Asteko egunak.

• Atzo, gaur eta bihar.

• Egutegia.

• Erloju digitala.

• Zenbakiak eta eragiketak berrikustea.

• Berdinketaproblemak: Zenbat falta dira?

• Konbinazioproblemak: Zenbat da guztira? Zenbat da beste zatia?

• Aldaketaproblemak: Zenbat dago bukaeran?

• Konparazioproblemak: Zenbat da aldea?

• Arrazoibidea: Baztertuz hautatzea.

• Buruzko kalkulua: Hamarreko osoei 10 batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Datuak.

• Istorio bat asmatzea: Batuketa batekin.

• Buruzko kalkulua: Hamarreko osoei 10 kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Patroiak.

• Arrazoibidea: Baztertuz hautatzea.

• Buruzko kalkulua: Edozein zenbakiri 10 batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Kodeak.

• Istorio bat asmatzea: Erlojuarekin.

• Buruzko kalkulua: Edozein zenbakiri 10 kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Patroiak.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Kate bat gara: Zure energiari segika

1 5 9

2 6 10

3 7 11

4 8 12

Zenbakiak Batuketa eta kenketa Herria ala hiria ?

Biderketa. Berreketak Luzatu bizitza hainbat bider

Zatiketa Banatu eta partekatu

Zatikiak Landu bizitza

Zer egin dezakegu herri eta hiri inklusiboago eta seguruagoak izateko?

Zerrendatu herri eta hiri guztiek hori lortzeko izan behar dituzten funtsezko zerbitzuak.

Zenbaki dezimaldunak Bizitza ñimiñoa

Eragiketak zenbaki dezimaldunekin

Energian, aurreztu hamarrenak ere

Luzera, edukiera, masa eta azalera Kiloka osasun

Informazioa antolatzea Itsaspean

Denbora neurtzea Bizkorragoa, altuagoa , indartsuagoa

Zuzenak eta angeluak Geometria-istorioak

Irudi lauak Bakearen geometria

Irudi lauen azalera Berritzea, hobetzeko

Zergatik birziklatu behar ditugu materialak? Egin objektu bat, material birziklatuak erabiliz.

Nola kontzientziatu dezakezu jendea janaria banatzen lagundu dezan?

Egin kartel bat, jende guztia elikagaiak biltzen parte hartzera animatzeko.

Hiri eta komunitate jasangarriak

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Goserik ez izatea

Nola lagundu dezakegu ingurumena zaintzen? Egin aurkezpen bat zure proposamenekin.

Klima babesteko ekintza

Nola ezagut ditzakegu hobeto animaliak?

Egin informazio-txartelak, eta asmatu horiekin jolasteko joko bat.

Zer egin dezakegu energia aurrezteko?

Egin energia aurrezteko plan bat, eta eman aholkuak zure familiakoei.

Zergatik da garrantzitsua osasuna eta ongizatea zaintzea?

Egin zure familiakoekin prestatzeko errezeta osasungarri bat.

Lehorreko bizitza

Energia eskuragarria eta ez-kutsatzailea

Osasuna eta ongizatea

Zer egin dezakegu itsasoak eta ozeanoak zaintzeko?

Egin publizitate-eslogan bat, hondartzak zaintzea sustatzeko.

2. HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Florence Nightingale

Nola susta dezakegu edozein kirol gizonezkoentzat nahiz emakumezkoentzat izatea?

Bihurtu kazetari, eta idatzi egunkari baterako albistea, emakumezko kirolari olinpiko bati buruzkoa.

Zer egin dezakegu ondo pasatuz ikasteko?

Asmatu istorio bat, kontuan izanda pertsonaiek unitate honetan ikasiko dituzun matematikako elementuak izan behar dutela.

Nola eraikiko dugu bakea?

Irudi geometrikoak erabiliz, asmatu bakearen ikur bat, pertsona guztion artean bakean bizitzearen garrantzia sustatzeko.

Nola lagundu dezake berrikuntzak mundu jasangarriago bat eraikitzen?

Egin dekalogo bat, testuliburuak zaintzeko ideia berritzailez osatua.

3. HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Hipatia

Uretako bizitza

Generoberdintasuna

Kalitate oneko hezkuntza

Bakea, justizia eta erakunde sendoak

Industria, berrikuntza eta azpiegitura

1. HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Katherine Johnson

• Zazpi zifrarainoko zenbakiak: zenbatzea, irakurtzea, konposatzea, deskonposatzea, posizio-balioa, konparatzea eta ordenatzea. Biribilduz hurbiltzea.

• Biderketaren propietateak: trukatze-propietatea, elkartze-propietatea eta banatze-propietatea.

• Hamarrekoez, ehunekoez eta milakoez biderkatzea.

• Bi eta hiru zifrako zenbakiez zatitzea.

• Zatiketa zehatza eta ez-zehatza.

• Zatiketaren funtsezko propietatea.

• Zatikiak. Erdiak, herenak eta laurdenak.

• Zatikia eta unitatea. Zatiki propioak eta inpropioak.

• Zatiki baliokideak.

• Batuketaren propietateak eta kenketarekiko erlazioa.

• Zenbait zifrako zenbakiez biderkatzea.

• Eragiketa konbinatuak.

• Berreketak, karratuak eta kuboak.

• Hamarrekoez, ehunekoez eta milakoez zatitzea.

• Eragiketa konbinatuak.

• Zatikiak konparatzea.

• Izendatzaile bereko zatikien arteko batuketak eta kenketak.

• Kopuru baten zatikia.

• Estrategia heuristikoa: Bilatu erregulartasunak.

• Buruzko kalkulua: Zifra bat batzea, bururakoekin.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Estrategia heuristikoa: Kalkulatu soluzioa iritzira.

• Buruzko kalkulua: Zifra bat kentzea, bururakoekin.

• Pentsamendu konputazionala: Funtzioak.

• Estrategia heuristikoa: Egin tarteko galderak.

• Buruzko kalkulua: Batuketak egitea, bururakoekin unitateetan.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

• Estrategia heuristikoa: Egin marrazki bat.

• Buruzko kalkulua: Kenketak egitea, bururakoekin unitateetan.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Klimaren aldeko gure goi-bilera : Dena kontrolpean

• Hamarrenak, ehunenak eta milarenak.

• Zenbaki dezimaldunak: irakurtzea, idaztea eta posizio-balioa. Prezioak.

• Zenbaki dezimaldunen arteko batuketak eta kenketak.

• Zenbaki dezimaldun baten eta arrunt baten arteko biderketa.

• 10ez, 100ez eta 1000z biderkatzea.

• Neurri-unitateak: luzera, edukiera, masa eta azalera.

• Zenbaki dezimaldunak konparatzea.

• Zenbaki dezimaldun bat zenbaki arrunt batera hurbiltzea.

• Bi zenbaki dezimaldunen arteko biderketa.

• Zenbaki arrunten arteko zatiketa, zatidura dezimalduna denean.

• Zenbaki dezimaldun bat arrunt batez zatitzea.

• 10ez, 100ez eta 1000z zatitzea.

• Unitate-aldaketak.

• Adierazpen konplexuak eta sinpleak.

• Estrategia heuristikoa: Baztertu erantzun ezinezkoak.

• Buruzko kalkulua: Zenbaki arruntei hamarrenak kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

• Estrategia heuristikoa: Hasi bukaeratik.

• Buruzko kalkulua: Unitateari zatiki bat batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Estrategia heuristikoa: Kalkulatu soluzioa probak eginez.

• Buruzko kalkulua: Zenbaki arrunt bati zatiki bat batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Simulazioa.

• Maiztasun absolutuen eta erlatiboen taulak. Datu kualitatiboak eta kuantitatiboak.

• Moda, heina eta batezbestekoa.

• Barra-grafikoak eta lerro-grafikoak.

• Histogramak.

• Sektore-grafikoak.

• Estrategia heuristikoa: Antolatu datuak taulatan.

• Buruzko kalkulua: Unitateari zatiki bat kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Bidea urratzen : Lehen urratsa baino lehen

• Urtea baino unitate handiagoak eta txikiagoak.

• Orduak, minutuak eta segundoak.

• Zuzena, zuzenerdia eta zuzenkia.

• Angeluen sailkapena, zabaleraren eta posizioaren arabera.

• Poligonoak: elementuak eta sailkapena.

• Poligono erregularrak.

• Perimetroa. Triangeluak: elementuak eta sailkapena.

• Gainazalak neurtzea.

• Karratuaren eta laukizuzenaren azalera.

• Adierazpen konplexuak eta sinpleak.

• Denbora-datuen arteko batuketak eta kenketak.

• Angeluak neurtzea.

• Angeluen sailkapena, zabaleren baturaren arabera.

• Laukiak: elementuak eta sailkapena.

• Zirkunferentzia eta zirkulua: elementuak.

• Simetria, translazioa eta biraketa.

• Triangeluaren azalera.

• Erronboidearen eta erronboaren azalera.

• Estrategia heuristikoa: Bilatu egoera posible guztiak.

• Buruzko kalkulua: Zenbaki arrunt bati zatiki bat kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Simulazioa.

• Estrategia heuristikoa: Hasi egoera errazagoetatik.

• Buruzko kalkulua: Unitateari ehunenak kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

• Estrategia heuristikoa: Bilatu erregulartasunak.

• Buruzko kalkulua: Zenbakiak batzea, biribilduz.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Estrategia heuristikoa: Kalkulatu soluzioa iritzira.

• Buruzko kalkulua: Biderkatzea, deskonposatuz.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Gure jolastokia : Nire ametsetako jolastokia

1 5 9

2 6 10

3 7 11

4 8 12

Zenbakiak. Batuketa eta kenketa Herria ala hiria ?

Biderketa. Berreketak Luzatu bizitza hainbat bider

Zatiketa Banatu eta partekatu

Zatikiak Landu bizitza

Zer egin dezakegu herri eta hiri inklusiboago eta seguruagoak izateko?

Zerrendatu herri eta hiri guztiek hori lortzeko izan behar dituzten funtsezko zerbitzuak.

Zenbaki dezimaldunak Bizitza ñimiñoa

Eragiketak zenbaki dezimaldunekin

Energian, aurreztu hamarrenak ere

Luzera, edukiera, masa eta azalera Kiloka osasun

Informazioa antolatzea Itsaspean

Denbora neurtzea Bizkorragoa, altuagoa , indartsuagoa

Zuzenak eta angeluak Geometria-istorioak

Irudi lauak Bakearen geometria

Irudi lauen azalera Berritzea, hobetzeko

Zergatik birziklatu behar ditugu materialak? Egin objektu bat, material birziklatuak erabiliz.

Hiri eta komunitate jasangarriak

Ekoizpen eta kontsumo arduratsua

Nola kontzientziatu dezakezu jendea janaria banatzen lagundu dezan?

Egin kartel bat, jende guztia elikagaiak biltzen parte hartzera animatzeko.

Nola lagundu dezakegu ingurumena zaintzen? Egin aurkezpen bat zure proposamenekin.

1.HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Katherine Johnson

Nola ezagut ditzakegu hobeto animaliak?

Egin informazio-txartelak, eta asmatu horiekin jolasteko joko bat.

Zer egin dezakegu energia aurrezteko?

Egin energia aurrezteko plan bat, eta eman aholkuak zure familiakoei.

Zergatik da garrantzitsua osasuna eta ongizatea zaintzea?

Egin zure familiakoekin prestatzeko errezeta osasungarri bat.

Zer egin dezakegu itsasoak eta ozeanoak zaintzeko?

Egin publizitate-eslogan bat, hondartzak zaintzea sustatzeko.

2.HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Florence Nightingale

Nola susta dezakegu edozein kirol gizonezkoentzat nahiz emakumezkoentzat izatea?

Bihurtu kazetari, eta idatzi egunkari baterako albistea, emakumezko kirolari olinpiko bati buruzkoa.

Zer egin dezakegu ondo pasatuz ikasteko?

Asmatu istorio bat, kontuan izanda pertsonaiek unitate honetan ikasiko dituzun matematikako elementuak izan behar dutela.

Nola eraikiko dugu bakea?

Irudi geometrikoak erabiliz, asmatu bakearen ikur bat, pertsona guztion artean bakean bizitzearen garrantzia sustatzeko.

Nola lagundu dezake berrikuntzak mundu jasangarriago bat eraikitzen?

Egin dekalogo bat, testuliburuak zaintzeko ideia berritzailez osatua.

3.HIRUHILEKOAREN BERRIKUSPENA STEAM: Hipatia

Goserik ez izatea

Klima babesteko ekintza

Lehorreko bizitza

Energia eskuragarria eta ez-kutsatzailea

Osasuna eta ongizatea

Uretako bizitza

Generoberdintasuna

Kalitate oneko hezkuntza

Bakea, justizia eta erakunde sendoak

Industria, berrikuntza eta azpiegitura

• Zazpi zifrarainoko zenbakiak: zenbatzea, irakurtzea, konposatzea, deskonposatzea, posizio-balioa, konparatzea eta ordenatzea. Biribilduz hurbiltzea.

• Biderketaren propietateak: trukatze-propietatea, elkartze-propietatea eta banatze-propietatea.

• Hamarrekoez, ehunekoez eta milakoez biderkatzea.

• Bi eta hiru zifrako zenbakiez zatitzea.

• Zatiketa zehatza eta ez-zehatza.

• Zatiketaren funtsezko propietatea.

• Zatikiak. Erdiak, herenak eta laurdenak.

• Zatikia eta unitatea. Zatiki propioak eta inpropioak.

• Zatiki baliokideak.

• Batuketaren propietateak eta kenketarekiko erlazioa.

• Zenbait zifrako zenbakiez biderkatzea.

• Eragiketa konbinatuak.

• Berreketak, karratuak eta kuboak.

• Hamarrekoez, ehunekoez eta milakoez zatitzea.

• Eragiketa konbinatuak.

• Zatikiak konparatzea.

• Izendatzaile bereko zatikien arteko batuketak eta kenketak.

• Kopuru baten zatikia.

• Estrategia heuristikoa: Bilatu erregulartasunak.

• Buruzko kalkulua: Zifra bat batzea, bururakoekin.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Estrategia heuristikoa: Kalkulatu soluzioa iritzira.

• Buruzko kalkulua: Zifra bat kentzea, bururakoekin.

• Pentsamendu konputazionala: Funtzioak.

• Estrategia heuristikoa: Egin tarteko galderak.

• Buruzko kalkulua: Batuketak egitea, bururakoekin unitateetan.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

• Estrategia heuristikoa: Egin marrazki bat.

• Buruzko kalkulua: Kenketak egitea, bururakoekin unitateetan.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Klimaren aldeko gure goi-bilera: Dena kontrolpean

• Hamarrenak, ehunenak eta milarenak.

• Zenbaki dezimaldunak: irakurtzea, idaztea eta posizio-balioa. Prezioak.

• Zenbaki dezimaldunen arteko batuketak eta kenketak.

• Zenbaki dezimaldun baten eta arrunt baten arteko biderketa.

• 10ez, 100ez eta 1000z biderkatzea.

• Neurri-unitateak: luzera, edukiera, masa eta azalera.

• Zenbaki dezimaldunak konparatzea.

• Zenbaki dezimaldun bat zenbaki arrunt batera hurbiltzea.

• Bi zenbaki dezimaldunen arteko biderketa.

• Zenbaki arrunten arteko zatiketa, zatidura dezimalduna denean.

• Zenbaki dezimaldun bat arrunt batez zatitzea.

• 10ez, 100ez eta 1000z zatitzea.

• Unitate-aldaketak.

• Adierazpen konplexuak eta sinpleak.

• Estrategia heuristikoa: Baztertu erantzun ezinezkoak.

• Buruzko kalkulua: Zenbaki arruntei hamarrenak kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

• Estrategia heuristikoa: Hasi bukaeratik.

• Buruzko kalkulua: Unitateari zatiki bat batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Estrategia heuristikoa: Kalkulatu soluzioa probak eginez.

• Buruzko kalkulua: Zenbaki arrunt bati zatiki bat batzea.

• Pentsamendu konputazionala: Simulazioa.

• Maiztasun absolutuen eta erlatiboen taulak. Datu kualitatiboak eta kuantitatiboak.

• Moda, heina eta batezbestekoa.

• Barra-grafikoak eta lerro-grafikoak.

• Histogramak.

• Sektore-grafikoak.

• Estrategia heuristikoa: Antolatu datuak taulatan.

• Buruzko kalkulua: Unitateari zatiki bat kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Bidea urratzen: Lehen urratsa baino lehen

• Urtea baino unitate handiagoak eta txikiagoak.

• Orduak, minutuak eta segundoak.

• Zuzena, zuzenerdia eta zuzenkia.

• Angeluen sailkapena, zabaleraren eta posizioaren arabera.

• Poligonoak: elementuak eta sailkapena.

• Poligono erregularrak.

• Perimetroa. Triangeluak: elementuak eta sailkapena.

• Gainazalak neurtzea.

• Karratuaren eta laukizuzenaren azalera.

• Adierazpen konplexuak eta sinpleak.

• Denbora-datuen arteko batuketak eta kenketak.

• Angeluak neurtzea.

• Angeluen sailkapena, zabaleren baturaren arabera.

• Laukiak: elementuak eta sailkapena.

• Zirkunferentzia eta zirkulua: elementuak.

• Simetria, translazioa eta biraketa.

• Triangeluaren azalera.

• Erronboidearen eta erronboaren azalera.

• Estrategia heuristikoa: Bilatu egoera posible guztiak.

• Buruzko kalkulua: Zenbaki arrunt bati zatiki bat kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Simulazioa.

• Estrategia heuristikoa: Hasi egoera errazagoetatik.

• Buruzko kalkulua: Unitateari ehunenak kentzea.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

• Estrategia heuristikoa: Bilatu erregulartasunak.

• Buruzko kalkulua: Zenbakiak batzea, biribilduz.

• Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa.

• Estrategia heuristikoa: Kalkulatu soluzioa iritzira.

• Buruzko kalkulua: Biderkatzea, deskonposatuz.

• Pentsamendu konputazionala: Orokortzea.

DIZIPLINARTEKO PROIEKTUA · Gure jolastokia: Nire ametsetako jolastokia

Proiektu digitala

Baliabideak

Inklusioa eta

aniztasuna

kontuan

hartzea

Proiektu digitala

Ebaluazioa

Programazioa, Proposamen

didaktikoa eta

proiektuaren

dokumentazioa

Baliabideak

Inklusioa eta aniztasuna

kontuan

hartzea

Ebaluazioa

Programazioa, Proposamen

didaktikoa eta proiektuaren

dokumentazioa

Proiektuaren gakoekin lotutako baliabideak

Baliabide digitalak, unitateen eta hezkuntza-helburuen arabera sailkatuta

Funtsekoena

IDU jarraibideak

Aniztasuna kontuan hartzeko fitxak

Aurretiaz diseinatutako ebaluazio-probak

Mundua helburu proiektuaren gakoak

Proposamen didaktikoa

Programazioak. Word- eta pdf-bertsioak

Baliabideak

Proiektuaren gakoekin lotutako baliabideak

Ikasleek Mundua helburu proiektuaren gakoak eta metodologia aktiboak praktikatzeko behar duten informazio guztia.

• Hizkuntza-planaren eta IKT-IET planaren infografiak.

JENDAURREAN HITZ EGIN

1 2 3 Hitz egin lehenbaino Hitz egitean Amaitzeko 1

Pentsatu eta buruzaukeratuzergairi duzun.hitzegingo

1 1

Hitzegitenhasi orduko,agurtu ikusleak. emanAmaitzenduzunean, eskerraketa agurtu.

PLANA IKTIET

IKT-GAILUAK ERABILTZEN DITUGU

Zer dira IKTak?

IKT-gailuek edo -makinek pieza asko dituzte, energia elektrikoa edo elektrizitatea erabiltzen dute funtzionatzeko, eta beste pertsona batzuekin komunikatzeko eta zenbait lan egiteko balio dute, hala nola idazteko, marrazteko, jolasteko…

Mahai gaineko ordenagailua, ordenagailu eramangarria eta gailu mugikorrak (tableta eta telefono mugikorra) dira.

Nolakoa da ordenagailu bat?

Honelakoa da mahai gaineko ordenagailua:

Pantaila

PUZ pizteko botoia

PUZen

CPU

Handia naiz eta zenbait osagai ditut. Monitorea

Pizteko botoia

Teklatua

Sagua

Honelakoa da ordenagailu eramangarria:

Ni txikiagoa naiz, errazago mugitzeko.

Sare elektrikora konektatu gabe ibil naiteke aldi batez.

Pantaila Ukipen-sagua

Teklatua

Eginsaioakozen.

2

3 egokia:Erabiliahots-tonu ezosoaltua,

Eskatulaguntza etxekoren bati. Ezahaztu ikusleei begiratzeaetazure keinuak zaintzea. eginIspiluarenaurrean ditzakezusaioak.

IKASI ERABILTZEN SCRATCHJr

Honelakoak «Eta,ditzakezu:esan «Eskerrikamaitzeko,...»; denoi...»asko Ezahaztuegitea.irribarre

ZER DA SCRATCH?

Izen-abizenak:

Scratch programazio-hizkuntza bat da, eta onlineko komunitate bat; haren bidez, ikus-entzunezko edukiak sor eta parteka dai- tezke, hala nola bideojokoak, marrazki bizi- dunak, etab.

Scratchen onlineko bertsioa helbide elek- troniko honetan eskuratu daiteke : https:// scratch.mit.edu/

Scratchen programazio-ingurunea irudie- tan oinarritzen da: programaren aginduak puzzle-piezen antzeko blokeak dira, eta ahokatu egin behar dira programazio-segi- da eta programa osatzeko (puzzle osoa izan- go litzateke).

Kontsultatu IKT-IET plana anayaeducacion. es webgunean, eta gogoratu nolakoak di- ren informazioa erabiltzeko makinak, Scratch erabiltzeko balia ditzakezunak.

¡ ALTO!

Maskota eta logotipoa.

1. FITXA

Scratchen lan-ingurunea.

Zure adina kontuan hartuz, ez duzu erregistratu behar onlineko tresna digitaletan, zure konfiantzako pertsona nagusi batek ikuskatu ezean, hala nola irakasleren edo familiako kideren batek.

1 Erantzun. – Zer da Scratch?

– Zein da Scratchen helbide elektronikoa?

– Ikertu eta adierazi ea Scratch Interneteko konexiorik gabe erabil daitekeen.

– Non aurkitu duzu aurreko galderari erantzuteko informazioa? Zure ustez, informazio fidagarria da?

Baliabide digitalak, unitateen eta hezkuntza-helburuen

arabera sailkatuta

Zelulak eta antolamendumailak

Ikasteko eta praktikatzeko

• Laburpenak

• Eskemak

• Ariketa interaktiboak

iP

Jarri itsasgarria eremu honetan

Ikasteko

• Bideoak

• Aurkezpenak

Bizi-funtzioak

Jarri itsasgarria eremu honetan

Horrelako zelula prokariotoak nukleorik ez dutelako bereizten dira.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Funtzio bera duten zelulak elkartu egiten direnean, horrelako ehunak sortzen dituzte.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Energia izateko eta hazteko, elikatu egiten gara.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Funtzio horri esker, izaki bizidunek ondorengoak sor ditzakete.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Zelula eukariotoek organulu asko izaten dituzte, eta garrantzitsuena da haien material genetikoa nukleo baten barruan dagoela.

Moneroen erresumako organismoak zelulabakarrak, prokariotoak eta gehienak mikroskopikoak dira.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Protozooak protoktisten erresumako izaki bizidun zelulabakarrak dira, eta mugitzeko erabiltzen dutenaren arabera bereizten dira.

Bost erreinuak

Jarri itsasgarria eremu honetan

Erlazio-funtzioa martxan jartzen da aldaketa bat hautematean erreakzionatzen dugunean.

Jarri itsasgarria eremu honetan Ornodun hau zertxobait desberdina da: ile gutxi duen primate bat da, tente ibiltzen dena eta erpuru aurkagarriak dituena.

Jarri itsasgarria eremu horretan, eta itsatsi gainean beste orriaren ezkerreko ertza

Jarri itsasgarria eremu honetan

Batzuetan nahastu egiten gara eta landareak direla pentsatzen dugu, baina protoktistak dira!

Jarri itsasgarria eremu honetan

Landareen erresumatik, talde honek ez du hodi eroalerik. Horregatik behar dute hezetasun handia.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Animalien erreinua oso konplexua da, baina talde handi bat egin da bizkarrezurrik ez duten guztiekin, hau bezala.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Udazkenarekin lotzen ditugun izaki bizidun heterotrofoak, zelulabakarrak edo zelulanitzak izan daitezkeenak.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Landare batzuek, hala nola hauek, ez dute lorerik edo hazirik sortzen.

Jarri itsasgarria eremu honetan

Animalia ornodunek, argazkikoak bezala, bizkarrezurra duen barne-eskeleto bat dute.

Jolasteko

• Ariketa ludikoak

• Hiruhilekoko berrikuspen

ludikoak

• Game room: Ultimate travellers. Baliabide ludikoak ere badaude ikasgelako materialean, jolasten jarraitu nahi izanez gero.

Ebaluatzeko

Trazagarriak diren ariketak eta proba interaktiboak, irakasleak ikasleen bilakaeraren jarraipena egin dezan. Gomendatutako aplikazioak, proiektuaren IKT-IET planaren osagarri direnak.

eta aniztasuna kontuan hartzea

Funtsekoena

Adina edo arrazoi genetikoak

Gure bizimodua

Ongizate fisiko, mental eta sozialaren egoera osoa. Pertsona baten gaixotasunaren berri izateko balio du, zeinuak eta sintomak aztertuz.

Gure ingurunea

Osasun publikoa

Organismoaren edo haren zatiren baten funtzionamendua aldatzea, barneko edo kanpoko arrazoiren batengatik.

Tratamenduak sendagaien, kirurgiaren, atsedenaren eta abarren bidez egiten dira.

Sendagai mota batzuk

Zeinuak azterketa medikoan edo proba diagnostikoen bidez behatzen den gaixotasunaren seinaleak dira.

Sintomak pazienteak sentitzen duen ondoeza eta aldaketak dira.

Antibiotikoek bakterioek eragindako gaixotasunak tratatzen dituzte.

Antiinflamatorioek hantura murrizten dute.

Badira bi mota

Gaixotasuna izateko arriskua murrizteko neurriak hartzea da prebentzioa.

izan daitezke.

Agente infekziosoek eragindakoak, gorputzean sartu eta funtzionamendua aldatzen duten izaki bizidun oso txikiak direnak.

Agente infekziosoak honako hauek

Birusak

Traumatismoak Alergiak Arnas gaixotasunak

Minbizia

Agente infekziosoak ez diren kausek eragindakoak. Ez dira pertsonen artean transmititzen.

Ez ahaztu azterketa medikoak, eta jarraitu txertaketa-egutegiari.

Zure osasuna zaintzeko aholkuak

Garbitu hortzak otordu bakoitzaren ondoren.

Garbitu eskuak behar bezala eta maiz.

Analgesikoek mina murriztu eta sukarra gutxitzen dute. Gaixotasun infekziosoak Bakterioak

Protozooak

Elikaduragaixotasunak Gaixotasun kardiobaskularrak

Intoxikazioak

Sortzetiko gaixotasunak

Gure aldarteari eragiten dioten gaixotasunak.

Onddoak higieneIzangorputzegokia.

Erabili elikagaiak modu higienikoan.

Zaindu zure ongizate emozionala.

Jan modu osasuntsuan.

Egin ariketa egunero, eta saihestu sedentarismoa. zureDesinfektatu zauriak.

Saihestu zure osasuna arriskuan jartzen duten jokabideak.

Atseden hartu eta lo egin.

Funtsezkoena: oinarrizko ezagutzak laburbiltzen dituzten fitxak, eskemak eta marrazkiak erabiliz.

IDU jarraibideak

Mundua helburu proiektuaren elementuak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) delakoaren jarraibideak kontuan hartuz diseinatu dira.

IDU jarraibideak Mundua helburu proiektuan

Mundua helburu proiektuko elementu ezberdinak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) kontuan hartuz garatu dira. Honako taula honetan, IDU printzipioen edo arauen eta proiektuko elementuen arteko harremana jasotzen da:

MUNDUA HELBURU

Ikaskuntza-egoera

GJH

Irudia eta testuingurua

Nola ikusten duzu?

Datua

Helburua aurrera

Proiektuan aplikatutako IDU jarraibideak INPRIMATUTAKO MATERIALA INGURU DIGITALA

• GJHekin (xxi. mendeko erronkekin) eta ikasleen eguneroko bizitzarekin duen harreman zuzenak benetakotasuna, balioa eta garrantzia optimizatzen ditu (7.2).

• Testuaren ordezko irudikapenak ikaskuntzaegoeraren testuinguruarekiko ulermena eta lotura pertsonala errazten du. (2.5).

• Galderek ikaskuntza-egoera ikasleen esperientzien eta aurretiazko ezagutzekin lotzen dute. (3.1).

• Informazio objektiboa eta berresgarria ematen du abian dagoen helburuari buruz (8.1).

• Gogoeta kolektiboa sustatzen du, pentsamendu-estrategia baliagarri baten bidez, eguneroko arazoei aurre egiteko (9.2).

• Autonomia sustatu, eta amaierako produktu bat proposatzen du, ikastetxeko testuinguruari eta ikasleen hautaketari irekia, (7.1) eskakizun-mailak aldatuz (8.2).

• Oinarrizko ikaskuntzak orokortzea eta transferitzea errazten du (3.4).

• Erkidegoa eta lankidetza sustatzen ditu, amaierako produktua taldean egiteko eta zabaltzeko (8.3).

• Modu ordenatuan gidatzen du abian dagoen helburua (6.1), prozesua egokituz eta ikusaraziz (6.2), antolatzaile grafiko baten laguntzaz (6.3).

GJHei buruzko informazio eguneratua lortzeko sarbidea ematen die ikasleei eta irakasleei, komunikazio-metodo asko erabiliz. (5.1).

• Zer dakit? Ariketa interaktibo trazagarriak proposatzen ditu unitatea irekitzean aurretiazko ideiak detektatzeko. (3.1).

• Ikaskuntza-egoerak aurkezten dituzten ikus-entzunezko puntuak erabiltzen ditu, motibazioa areagotzen duten itxaropenak eta usteak estimulatuz (9.1) unitatearen hasieran.

• Unitate bakoitzean, aurretiaz hautatutako iturrietatik hartutako informazioa aurkezten du, eta hori entzunezko (1.2) eta ikusizko (1.3) informazioaren alternatiba da (2.5), baita testuaren beste formen alternatiba ere, hala nola abestiak, azpidatzitako audioak edo bideoak, testu-informazioaren lokuzioak, antolatzaile grafikoak, visual thinking, etab. Gainera, parte-hartzea dinamizatzeko erabil daitezke.

• Ikaskuntza-prozesua modu interaktiboan berreraikitzea ahalbidetzen du, antolatzaile grafikoaren laguntzarekin. Antolatzaile grafiko horrek ekintzaren helbururanzko aurrerapena irudikatzen du (3.3).

Jarraitu hariari

Aniztasuna kontuan hartzeko fitxak

Lagungarriak izango dira:

• Material indargarria izateko.

• Ikasleei neurrira egindako arreta eskaintzeko.

• Edukiak ikaskuntza-erritmo guztietara egokitzeko.

• Mota askotako metodologia-estrategiak aukeratzeko eta aplikatzeko.

IZAKI BIZIDUNEN EZAUGARRIAK 1 Sailkatu, objektu bizigabeak edo izaki bizidunak diren kontuan hartuta: liztorra, zapata, boligrafoa, zuhaitza, hirusta, harea, erlojua, goroldioa, arkatza. Gehitu beste hiru, talde bakoitzean. Objektu bizigabeak: Izaki bizidunak:

IZAKI BIZIDUN MOTAK

2 Inguratu landareen marrazkiak kolore batez, eta beste batez animalienak. Zirrimarratu landareenak edo animalienak ez diren marrazkiak.

1 Osatu. mendea =100 urtea =12 eguna = 24

bosturtekoa = 5 seihilekoa = 6 ordua = 60

= 10 hiruhilekoa = 3 minutua = 60

1

irudiei, eta ikusi horietako zein lotu daitezkeen aldagai

2 Bilatu letra-zopan Espainian bizi diren biztanleak erregistratzeko bi modu.

3 Hauek dira herri baten aldagai demografikoak: Horiek kontuan hartuta, lotu

mota bakoitza hura kalkulatzeko egin behar den eragiketarekin:

Heriotzak Immigrazioa

2 Adierazi dagokien denbora-unitateetan. mendea = 100 urte = 10 = 20 urtea = 12 hil = 4 = 2 3 Osatu taula hau. Adierazpen sinplea Adierazpen konplexua

min h min

Aurretiaz diseinatutako ebaluazio-probak:

Aurrejakintzak eta ikasturtean zehar izandako

bilakaera ebaluatzeko:

• Hasierako ebaluazioa

• Amaierako ebaluazioa

Unitate bakoitzean:

• Edukien ebaluazioa

• Konpetentzien araberako ebaluazioa

Hiruhileko bakoitzean:

• Irteera-profilaren bilakaera ebaluatzeko proba konpetentziala

1 Osatu esaldiak.

a) batek zuzen bat bitan zatitzen du, eta bi zuzenerdi sortzen dira.

b) bi punturen artean dagoen zuzen zatia da.

c) ez dute inoiz elkar ebakitzen, asko luzatuta ere.

d) puntu bakar batean ebakitzen dute elkar.

e) Zuzenki baten da zuzenkia bi zati berdinetan banatzen duen zuzen zuta.

2 Marraztu, eta erantzun galderari.

a) Marraztu C puntutik igaro eta r-rekiko zuta den zuzen bat, gorria.

b) Marraztu D puntutik igaro eta zuzen gorriarekiko paraleloa den zuzen berde bat.

c)Zer izen du muturtzat C eta D dituen zuzen zatiak?

d)Marraztu jatorria E puntuan duen zuzenerdi bat.

3 Marraztu 4 cm-ko zuzenki bat eta bere erdibitzailea, erregela eta konpasa erabiliz.

4 Sailkatu angelu hauek zabaleraren arabera. a) b) c) d) e)

5 Neurtu angelu hauek, garraiagailua erabiliz. a) b)

Data:

Izen-abizenak: KE

Naturaren Zientziak 5

1 Identifikatu zer zuhaitz espezieri dagozkion (altzifrea, alboa edo platano arrunta, ezkia eta zume negartia) irudietako hostoak.

1 2 3 4

Horretarako, ondoren ageri den mapa erabili eta jarraibide erraz ho- riek aintzat hartzea iradokitzen dizugu:

1. Aukeratu hostoetako bat.

2. Jarri jokoaren abiapuntuan.

3. Zoaz bidean aurreran (gezien norabideari jarraituta).

4. Topatzen dituzun bidegurutzetan, erabaki zer bide hartuko du- zun hautatu duzun hostoaren forma eta kartelean ageri den me- zua kontuan hartuta.

Bihotz-itxurako hostoa

Hosto luze eta estua

Eta gainera...

Ezkia

Beste itxura bateko hostoa

Ezkata-itxurako hostoa

Altzifrea

IRTEERA

Zume negartia

Beste itxura bateko hostoa

Ahate-hankaren itxurako hostoa

Alboa edo platano arrunta

• Ebaluatzeko, koebaluatzeko eta autoebaluatzeko baliabideen bankua. Errubrikak, ituak eta beste tresna batzuk dituen gordailua, irakasleak ebaluazioa bere neurrira diseinatzeko.

• Irakaslearen lana ebaluatzeko tresna.

Programazioa, Proposamen didaktikoa eta proiektuaren dokumentazioa

Mundua helburu proiektuaren gakoak

• Proiektuan garatzen diren gakoei eta metodologia aktiboei buruzko dokumentazio zabala.

Baliabideak Baliabide digitalak Aurkezpenak: «Nutrizio funtzioa» eta «Elikagaiak eta mantenugaiak»

Gure nutrizio-funtzioa Galdetu al diozu inoiz zeure buruari zergatik den garrantzitsua jatea? Gure zelulek etengabe behar dituzte materialak, ongi funtzionatzeko.

Nire lanbidea: nutrizionista

Ikaskuntza-egoerarekiko lotura Sarreran ikasleei jan egitea bezalako zalantzan jartzera animatzen zaie, eta gure zelulek hornidura behar dutelaren ideia aurkezten da. «Gogoan hartu!» laburbiltzen du: elikagaiek materialak eta energia ematen dizkigute.

Oharra: jarduera honetan kontua ez da menuaren platerek paziente bakoitzak kontsumitutako kcal-ak sartzea. Nahikoa da batuketa energia-beharrak baino apur bat txikiagoa izatea, gutxi gorabehera. Hemen menuen adibideak proposatzen dira, baina beste batzuk sor daitezke.

Oier

Gosaria: zerealak esnearekin. Hamaiketakoa: banana. Bazkaria: dilista erregosiak; haragi-bolak; irinetan pasatuta.

da, eta energia hori zelulen funtzionamendurako erabiltzen da. Mantenugai horietan aberatsak dira, besteak beste, pasta, azukrea eta zerealak.

Mireia

Hamaiketakoa: sagarra. Bazkaria: dilista erregosiak; alberjiniak labean erreta. Askaria: sagarra. Afaria: tomate-entsalada; legatza. Gosaria: zerealak esnearekin.

2 Desberdintasunak pazienteen jarduera fisikoaren mailaren, altueraren eta adinaren araberakoak dira. Gazteek, dute, azken horiek jarduera-maila txikiagoa izaten baitute.

Programazioak.

Honako hauen Wordeta pdf-bertsioak:

•

•

•

energia gehien egunean. Gainera, proteinatan aberatsa da, bere jarduera fisiko handiak muskuluak etengabe konpondu eta indartzea eskatzen duelako. Kaloria gutxien dituen menua Mireiarena da, bere adinagatik, altueragatik eta egiten duen jarduera fisiko txikiagatik. Erdian Elaiarena dago, Mireiak baino jarduera fisiko handiagoa Ariketa osagarriak Motibatzeko eta edukietan sakontzeko

Gakoak Lankidetzako ikaskuntza Taldean egindako lana aztertu eta horri buruz hitz egin. Hartu kontuanputzak hainbat antolaketa maila dituela gogoratuz. Azaldu dezakegu animalietan organo bakoitza ehunak osatzen dutela. Horretarako, muskulu-ehunaren, neuronen, epitelioaren, hezur-ehunaren eta abarren prestakin mikroskopikoen argazkiak erabil daitezke. moduan, eta zelula-mailan. Gure organismoko zelula bakoitza bizirik dago, eta, Garrantzitsua da azpimarratzea elikagaiek dituzten mantenugaiez gain arnas apagure zeluletan energia sortzeko. Mantenugaiei dagokienez, azpimarratzekoa da dieta askotarikoa eta osoa beharrezkoa dela, gure gorputzaren funtzionamendu egokirako ez ezik, gure garunak zenbait elikagai behar baititu, hala nola glukosa eta gantz osasungaetab. kaltegarriak izan daitezke organo

Proposamen didaktikoa

• Proposamen didaktikoaren pdf-bertsioa.

Antzinako Erromako hamar errezeta. b) Baztertu zure ustez enperadoreari kaloria gehiago eman diezazkioketen hiru errezetak. c) Beste zazpi errezetekin, prestatu asteko menua. Osa freskoak gehituz.

iPad

9:45 AM 100%

Primaria. Conocimiento del Medio 1.

Unidad 11 Aprendo del pasado

Temporalización Nº de sesiones: 10-12 S O N D E F M A M J

PRIMER TRIMESTRE SEGUNDO TRIMESTRE TERCER TRIMESTRE Situación de aprendizaje

Objetivo 11. Ciudades y comunidades sostenibles La situación de aprendizaje de partida intenta justificar la importancia de la conservación de los restos del pasado para poder seguir disfrutando de ellos. Se intenta concienciar al alumnado de la necesidad de su conservación y darle a conocer hábitos que ayuden a conseguirlo. En definitiva, se aportan algunas pautas para cuidar de los materiales del pasado, con un punto de partida que se inicia en su conocimiento, de cuáles son las claves que nos ayuden a interpretarlo y a conocer hábitos y cuidados a llevar a cabo cuando se visitan estos lugares donde observar estos materiales. Para conseguir la aproximación a la temática aquí tratada, se abre la unidad con un título que sugiere cómo conocer el pasado de manera satisfactoria, basándose en su cuidado y respeto. Además, se destaca la importancia de conocer los objetos de épocas anteriores y de cómo contribuir a su conservación. Con esto último, queda descrita la otra intencionalidad de esta unidad, que es la de conocer el pasado y presente, y las maneras de conservar el patrimonio cultural para que se pueda seguir disfrutando en el futuro. El «Objetivo en acción» pretende aportar ideas sobre la importancia de conocer el pasado y las maneras de conservarlo. Con ello se intenta dar continuidad a la situación de aprendizaje mostrada en la imagen. Se presentarán de manera relacionada los saberes básicos necesarios para resolver la situación de aprendizaje a lo largo de la unidad, estructurados en epígrafes que traten los aspectos más significativos sobre el pasado, presente y futuro, el paso del tiempo en las personas o el disfrute de los lugares donde poder conocerlo.

Proposamen didaktikoa

Proposamen didaktikoa

Proposamen didaktikoa

LAGINUNITATEA

burua zaintzen

Ikasi zer den

¿QUÉ VAMOS A APRENDER? ZER IKASIKO DUGU? BALIABIDEAK

Hasierako orrialdea

Ikaskuntza-egoera: Zer egiten duzu osasuntsu egoteko? Asmatu gauza horietako bati buruzko eslogana.

3. GJH: Osasuna eta ongizatea.

Badakit zein den 10 zenbakia!

Zenbaketa, balioa, grafia, ordena, konposizioa, deskonposizioa.

Horma-irudia: Nire gorputza ezagutzen dut

Ikasi zer den hamarrekoa Irudikapen grafikoa.

Zenbakiak hamarrekoetan eta unitateetan deskonposatzea.

Berehala kontatuko dizut: 10 zenbakiaren deskonposizioa 10 kutxako taularekin. 10 zenbakiaren deskonposizioa Cuisinaire erregeletekin

Ariketa digitalak: 10 zenbakiaren deskonposizioa

Berehala kontatuko dizut: Hamarrekoa; Zenbat falta dira hamarrekora iristeko?

Ariketa digitalak: Zer zenbaki falta da?; Hamarrekoa; Zenbat falta dira hamarrekora iristeko?

Galeria: Hamarrekoa

Ikasi batuketak egiten Batuketa horizontalean.

Ariketa digitalak: Batuketa horizontalean 9ra arteko batuketak

Galeria: Batuketak

Bereizi irudiak

Zirkuluak, triangeluak, karratuak eta laukizuzenak ezagutu eta zenbatzea.

Lo resuelvo sin problema

Problemas de combinación: ¿Cuál es el total?

Eragin buruari!

Arrazoibidea:

Baztertuz hautatzea.

Buruzko kalkulua: 1 batzea.

Pentsamendu konputazionala: Patroiak.

Portfolioa

Zer ikasi dut?

Zer ikasi dut ikaskuntza-egoeran?

Ideia-jasa.

Nola ikasi dut?

Ariketa digitalak: Irudi lauak; Irudi lauen segidak

Bideoa: 10 zenbakia.

Tresna digitalak: 10 kutxako taula eta fitxak Bloke logikoak Erregeletak

Ariketa digitalak: Ebatzi problemak

Inprimagarria: Zenbat falta dira 10 izateko?

Tresna digitalak: 10 kutxako taula eta fitxak 10 oinarriko blokeak

Ariketa digitalak: Buruzko kalkulua. 1 batzea

Bideoa: Buruzko kalkulua.

1 batzea

Tresna digitalak: 10 kutxako taula eta fitxak; Polikuboak

Tresna digitala: Bloke logikoak

Inprimagarriak: Ebatzi baietz!

Zenbat da guztira?

Ebatzi problemak: Banderatxoak

Inprimagarriak:

Baztertuz hautatzea (Eragin buruari)

Buruzko kalkulua: 1 batzea.

Ariketa digitalak: Batuketa horizontalean

Inprimagarria: Zer ikasi dut?

Inklusioa: Indartzeko eta

sakontzeko fitxak

Inklusioa: Funtsezkoena

Inklusioa: IN. ON

Ebaluazio-fitxak

Ebaluazio interaktiboa

Konpetentzien

araberako ebaluazioa

Ebaluazio-proba

idatzien sorgailua

Baliabide digitalak Aniztasuna lantzea eta inklusioa Ebaluazioa Ikasgela

Baliabideak

Baliabide digitalak

Horma-irudia: Nire gorputza ezagutzen dut

3 Neure burua zaintzen

Zer

Helburua aurrera

Datua

Helburua aurrera ataletik abiatzen da haria, eta bertatik harilkatuko dira unitatean landuko diren edukiak (jakintzak eta konpetentziak).

Helburuak agerian jarri nahi du norberaren higienerako ohiturak hartzea, hala nola otordu bakoitzaren ondoren hortzak garbitzea, garrantzitsua dela osasuntsu egoteko.

3. helburua. Osasuna eta ongizatea.

Helburu hori eta haren xedeak Nazio Batuen web-orrian kontsultatzea gomendatzen da (www. un.org/es/).

Irudiak aukera ematen du ikasleekin hitz egiteko hortz bat erortzean gertatzen denari buruz.

Aho-higieneaz eta hortzak garbitzeak osasuntsu egoteko duen garrantziaz hitz egiteko abiapuntua izango da.

Proposatutako galderaren helburua da ikasleei pentsaraztea zer-nolako garrantzia duen higieneak, osasuntsu egoteko.

Otordu guztien ondoren hortzak garbitzea beharbeharrezkoa da txantxarrik ez izateko.

Kontsultatu 3. GJH eta helburuak Nazio Batuen web-orrian.

Hizkuntza-plana

Hizkuntza-trebetasunak

– Entzuten jakitea

– Jendaurrean hitz egitea

Irakasleak datua ozenki irakurriko du, baita Helburua aurrera atala ere; horrek ikasleak aktiboki entzutea eta emandako mezuari buruz gogoeta egitera bultzatuko ditu

Pentsamenduaren garapena

Irudia

Egin ideia-jasa bat, osasuntsu egoteko egiten dituzun beste gauza batzuk zerrendatzeko. Ondoren, aukeratu gauza horietako bat eta asmatu horri buruzko eslogan bat.

Matematikak osasuntsu nola egon jakiten laguntzen dit.

– Badakit zein den 10 zenbakia!

Ikasi zer den hamarrekoa

– Ikasi batuketak egiten

– Bereizi irudiak

Eskura dituzu «Mundua helburu proiektuaren gakoak»hemen: anayaharitza.es

Baliabideak

Baliabide manipulatiboak

10 kutxako taula

Zenbatzeko fitxak

Zenbaki-txartelak

Bloke logikoak

Harea, azukrea, gatza…

Ikasgelako materiala

Zenbaki-txartelak

Baliabide digitalak

Berehala kontatuko dizut:

• 10 zenbakiaren deskonposizioa 10

kutxako taularekin

• 10 zenbakiaren deskonposizioa

Cuisinaire erregeletekin

Bideoa:

• 10 zenbakia

Tresna digitalak:

• Fitxak eta 10 kutxako taula

• Bloke logikoak

• Erregeletak

Ikaskuntza-egoerarekin lotzea

«Gogoan hartu!» atalaren edukiak lantzen du zer erlazio dagoen 10 zenbakiaren eta txikiak garenean ditugun hortz-kopuruaren artean. Azpimarratu egiten du, halaber, horiek garbitu egin behar direla osasuntsu egoteko.

Badakit zein den 10 zenbakia!

• Jolastu zenbaki-txartel bat erakutsi, eta ikasleek, 10 kutxako taulan, txartelak adierazi beste zenbatzeko fitxa jartzera.

Konta daitezkeen elementuak eta bloke logikoak

Erakutsi berdinak diren 1, 2, 3... 10 irudi. Egin honelako galderak:

– Zenbat irudi ikusten dituzu?

Erakutsi irudi-kopuruari dagokion zenbaki-txartela.

• Jolastu alderantziz: jarri zenbatzeko fitxa batzuk 10 kutxako taulan, erakutsi ikasleei, eta eskatu kopuru horri dagokion zenbaki-txartela erakusteko.

Zenbakiei esker, zenbat gauza dauden jakin dezakegu.

Erregeletak

• Jolastu erregeletekin eta identifikatu horietako bakoitza 1etik 10era bitarteko zenbaki batekin.

Gakoak Informazio gehiago hemen: anayaharitza.es

IKTak

«Berehala kontatuko dizut» bideoa, 10 zenbakiari eta haren deskonposizioari buruzkoa, hemen: anayaharitza.es

Pentsamenduaren garapena Ideia-jasa, «10 zenbakia zure inguruan» ariketarako.

Kontuan hartu

• Ez erakutsi 10 zenbakiaren grafia une egokia iritsi arte. Ikasleek grafikoki identifikatu beharko dute, lehenik eta behin, kopuru hori.

• Baloratu nola adierazten duen haur bakoitzak zer dakien 10 zenbakiari buruz.

Ariketei buruzko iradokizunak

4. ariketa

Landu zenbakien kontaketa (1, 2, 3, 4...), ikasleek ezagutzen eta erabiltzen dituztela ziurtatzeko. Funtsezkoa da, zenbakiak behar bezala ordenatzeko. Konpetentziak. 10 zenbakia zure inguruan. Zerrendatu zer dakiten 10ari buruz.

• Erakutsi erregeleta laranja, 10 zenbakia irudikatzeko. Jarri erregeleta laranja eta 10 erregeleta zuri bata bestearen ondoan, eta egiaztatu luzera bera dutela.

Harea, azukrea edo gatza

• Egin dezatela 10 zenbakiaren grafia hatzekin, harearen, gatzaren, azukrearen edo halako gainazal baten gainean.

Baliabide manipulatiboak

Zatiak-osoa diagrama

Zenbatzeko fitxak

Zenbaki-txartelak

10 kutxako taula

Ikasgelako materiala

TZenbaki-txartelak

Baliabide digitalak

Ariketa digitalak:

• 10 zenbakiaren deskonposizioa

Tresna digitalak:

• 10 kutxako taula eta fitxak

• Bloke logikoak

Matematika manipulatiboak

Zatiak-osoa diagrama eta zenbatzeko fitxak

• Erabili zatiak-osoa diagrama eta kolore bereko zenbatzeko fitxak, 10 zenbakiaren deskonposizioa modu manipulatiboan egiteko.

Zenbaki-txartelak eta polikuboak

• Egin aurreko ariketa zenbaki-txartelekin. 10 7 3 10 5 5

10 kutxako taula eta zenbatzeko fitxak

• Erabili 10 kutxako taula eta bi koloreko zenbatzeko fitxak, 10 zenbakiaren deskonposizioak aurkitzera jolasteko.

10 zenbakiari buruz gehiago jakiteko, kontsultatu anayaharitza.es

Erregeletak

• Modu sistematikoan eta ordenatuan, 10 zenbakiaren deskonposizio posible guztiak erregeletekin egin.

Gakoak Informazio gehiago hemen: anayaharitza.es

Lankidetzako ikaskuntza

6. ariketa egiaztatuko dugu.

IKTak

10 zenbakiari buruz gehiago jakiteko bideoa.

Kontuan hartu

• Zenbaki bat nola deskonposatu ulertzeko, funtsezkoa da ikasleek jakitea zer den zenbaki-kopuruaren kontserbazioa; hots, multzo baten kardinala ez dela aldatzen, nahiz eta haren elementuak posizioz aldatu.

Ariketei buruzko iradokizunak

6. ariketa

Manipulatiboa. Proposatu ikasleei polikuboak baliatzeko, 10 zenbakiaren deskonposizio posible guztiak aurkitzeko.

Konpetentziak. Ederki jaten dut! 10 zenbakiaren deskonposizioa ikaskuntza-egoerarekin lotzen duen ariketa.

Ariketa osagarriak

• Eskatu ikasleei 10 zenbakiaren deskonposizio guztiak ozenki esateko.

Hamar dira: bat eta bederatzi.

Hamar dira: bi eta zortzi.

Hamar dira: hiru eta zazpi.

Hamar dira: lau eta sei.

Hamar dira: bost eta bost.

Baliabideak

Baliabide manipulatiboak

10 kutxako taula

Zenbatzeko fitxak

Zenbaki-txartelak

Ikasgelako materiala

10eko blokeak

Zenbaki-txartelak

Baliabide digitalak

Berehala kontatuko dizut:

• Hamarrekoa

• Zenbat falta dira hamarrekora iristeko?

Ariketa digitalak:

• Zer zenbaki falta da?

• Hamarrekoa

• Zenbat falta dira hamarrekora iristeko?

Galeria: Hamarrekoa

Inprimagarria:

• Zenbat falta dira 10 izateko?

Tresna digitalak:

• 10 kutxako taula eta fitxak

• 10 oinarriko blokeak

Ikaskuntza-egoerarekin lotzea

«Gogoan hartu!» atalaren edukiak lantzen du zer-nolako lotura duten elikagai osasungarrien zenbaketak eta hamarrekoak.

Matematika manipulatiboak

10eko blokeak

• Jolastu 10 oinarriko blokeekin. Eskatu ikasleei 4-6ko taldeak osatzeko. Jarraian, banatu talde guztiei unitate urdinak eta barra gorriak. Haurrek 10 unitate urdinen multzoak egingo dituzte, eta, horien ordez, hamarreko bat irudikatzeko barra gorriak jarriko.

1 2 3

10 kutxako taula eta zenbatzeko fitxak

• Erakutsi ikasleei zenbatzeko fitxak dituzten 10 kutxako taulak. Galdetu:

– Zenbat falta dira kasu bakoitzean hamarreko bat edukitzeko?

Gogoan hartu!

Elikagai osasungarriak hamarrekotan multzokatuko ditut, bizkorrago zenbatzeko.

49 berrogeita

Gakoak Informazio gehiago hemen: anayaharitza.es

IKTak

«Berehala kontatuko dizut» bideoa, hamarrekoari buruzkoa, hemen: anayaharitza.es

Kontuan hartu

• Hamarrekoa lantzeko, oso garrantzitsua da ikasleek 10 unitate direla egiaztatzea.

• Landu hamarreko baten irudikapen grafikoak, eta, amaitzeko, erakutsi 10 oinarriko blokeetako barra gorria. Barra hori liburu osoan zehar erabiliko da.

Ariketei buruzko iradokizunak

1. ariketa

Erabili 10 oinarriko blokeak eta egiaztatu hamarreko bat 10 unitate direla.

4. ariketa

Manipulatiboa. Landu ariketako zenbakien irudikapenak 10 oinarriko blokeekin.

Zenbaki-txartelak

• Erakutsi ikasleei 10 baino zenbaki txikiagoa duen txartel bat. Galdetu:

Zenbat falta dira Erantzuna da: hamarreko bat izateko?

10 oinarriko blokeak, 10 kutxako taula eta zenbatzeko fitxak

• Erabili 10 oinarriko blokeak ikasleei honako hau erakusteko: hamarreko baten eta zenbait unitateren irudikapen grafikoa. Eskatu ikasleei irakasleak erakutsitako zenbakia irudikatzeko, nork bere 10 kutxako taularen eta zenbatzeko fitxen bidez.

Baliabideak

Baliabide manipulatiboak

Zatiak-osoa diagrama

Zenbatzeko fitxak

10 kutxako taulak

Zenbaki-txartelak

Ikasgelako materiala

Zenbaki-txartelak

Baliabide digitalak

Ariketa digitalak:

• Batuketa horizontalean

• 9ra arteko batuketak

Galeria: Batuketak

Tresna digitalak:

• 10 kutxako taula eta fitxak

3 3

Ikaskuntza-egoerarekin lotzea

«Gogoan hartu!» atalaren edukiak lantzen du zer-nolako garrantzia duen batuketak egiten jakiteak, osasuntsu egoteko ekintzen guztizkoa kalkulatzeko.

• Polikuboak 4 4 5 5

1 1 10 10

5

Erregeletak

• Planteatu batuketa bidezko egoerak erregeletekin. Jarri bi erregeleta bata bestearen jarraian, eta eskatu ikasleei erregeleta bakar batekin irudikatzeko horien bien luzera. Aukeratu erregeletak kontu handiz, batuketaren emaitza ez dadin izan 10 baino handiagoa.

Gakoak Informazio gehiago hemen: anayaharitza.es

Pentsamenduaren garapena

2. ariketarako ideia-jasa.

Kontuan hartu

• Nabarmendu «eta» hitza lokailutzat erabiltzea lotuta dagoela «gehi» hitzarekin. Erabili bi hitzak testuinguru berean: 2 sagar gorri eta 3 sagar berde baditut, 2 gehi 3 sagar ditut.

• Oso garrantzitsua da batuketa-eragiketako bi multzoak baliokidetasun mota bereko elementuak izatea. Hau da, ez batu hartzatxoak eta pilotak, pilota gorriak eta pilota urdinak baizik.

Ariketei buruzko iradokizunak

5. ariketa

Lagundu ikasleei matematika-hiztegi egokia erabiltzen, haien azalpena ahalik eta zehatzena izan dadin. Ez erabili ezezko hitzik edo oker daudela diotenik. Egin galderak, ikaslea bera gai izan dadin bere burua zuzentzeko eta azaltzeko hitz egokiak aukeratzeko.

Ariketa osagarriak

• Erakutsi zenbaki baten txartela eta eskatu ikasleei idazteko emaitza zenbaki hori duten ahalik eta batuketa gehien. Erlazionatu zenbakiaren deskonposizioarekin.

Baliabideak Baliabide

Ariketa osagarriak

Arbela eta errotuladorea

• in galdera bat baino gehiago, ikasleek uler dezaten problema batek soluzio bat baino gehiago izan ditzakeela, eta horiek guztiak zuzenak izan daitezkeela. Planteatu batuketa bidezko egoerak, batuketen trukatze-propietatearen bidez ebazteko. Adibidez:

Zenbat pintza daude guztira? Esan batuketa moduan.

Bereizi irudiak

Ikaskuntza ludikoa

Irudiak identifikatzeko ariketa ludikoa.

Kontuan hartu

• Oso garrantzitsua da zirkuluei, karratuei, laukizuzenei eta triangeluei buruz hitz egitea, barrualdea duten irudi lauei buruz ari garenean.

Matematika manipulatiboak

Bloke logikoak

• Erakutsi zenbait irudi eta eskatu ikasleei esaldiak egiteko, hitz hauek erabiliz: zirkulua, triangelua, laukizuzena edo karratua. Adibidez:

• Bi propietate (besteak beste, forma) betetzen dituzten piezak bilatzera jolastu. Zirkulu urdinak ez direnak. Zirkuluak

Zirkulu gorri bat dago.

Triangelu gorri bat dago.

Kolore desberdineko bi karratu daude.

Ez dago laukizuzenik.

Gakoak Informazio gehiago hemen: anayaharitza.es

Baliabideak

Baliabide digitalak

Ariketa digitalak:

• Ebatzi problemak

Inprimagarriak:

• Ebatzi baietz!! Zenbat da guztira?

• Ebatzi problemak: Banderatxoak

Ebatzi baietz! Zenbat da guztira?

Ariketei buruzko iradokizunak

1. problema

1. urratsa. Ulertu problema

– Anek 3 pilota gorri eta 5 urdin dituela ikusiko dugu.

Guztizkoa kalkulatzea zera dela ulertuko dugu: pilota gorri eta urdinak batuz gero, zenbat pilota dauden kalkulatzea. Bi kopuru horiek zatiak dira, eta zati horien elkarketa osoa da. Horrek esan nahi du eskema hori zatiak-osoa diagrama bat dela, eta osoa dela falta den datua.

2. urratsa. Antolatu datuak

Datuak diagraman idatziko ditugu:

– Zatietako bat: 3 (pilota gorrien kopurua)

Beste zatia: 5 (pilota urdinen kopurua)

– Kopuru ezezaguna guztizkoa da: ?

3. urratsa. Ebatzi problema

Eskema

4. urratsa. Soluzioak badu zentzurik?

Soluzioa (guztizkoa) hasierako edozein datu (zatiak) baino handiagoa dela egiaztatuko dugu.

batuketa-eragiketari dagokio: 3 + 5.

54 berrogeita hamalau

Gakoak Informazio-gehiago, hemen: anayaharitza.es

IKTak

2 Jlm >?n:; JKk 4 » `aa45u45zVWΔ À NOgjk 45> *+d45 45 45¤ ÃsÑÖ @Akxya<=sÑÖa67 45 89 BCa45>, À HI 89å EtubBCa67k, 3. Zvw HIn67bBCa45† » `aa45u45zVWΔ À NOgjk 45> *+d45 45 45u45zVW :;Þ Δb>? :; HI> *+a45r45 :; NOa45>?

Pxya45 45 45n:; HI 89a45> » 67b>? 67 45 45zvw HI> » 67kxya<=s~ò :; JKkxyø, 5 Δkxy >?n89ø ΔbDE HIr89d:;Þ À HI 89å 4 Δh89 >?r45Δ À HIr89a67b>? 67 45 45zvw HI> *+d45 45 45u89gjk¤. Zvw HIn67bBCa45† *+d45 45r89å *+gjku45zVW 45 45r89å?

Gpqu45zVW 45 45r89å *+d45 45r89å: 5 ΔbBCa45 45n89ø *+g|} JKh45 89a89g`aø. 5 ΔbBCa45 45n89ø *+gjku45 45xVW 89a89g`aø. 5

3

Egin beste problema batzuk, webgunean: anayaharitza.es

Hizkuntza-plana

Hizkuntza-trebetasunak:

– Entzuten jakitea

✔ + 4 9 9 4

= 3 4

Gpqu45zVW 45 45r89å À NOgjk 45> *+d45 45 45u45zVW :;Þ: 4 » `aa45u45zVWΔ ΔbBCa45 45n89ø *+g|} JKh45 89a89g`aø. 4 » `aa45u45zVWΔ ΔbBCa45 45n89ø *+gjku45 45xVW 89a89g`aø. =

✔ + 3 7 7 7

U3 Gpqu45zVW 45 45r89å Δkxy >?n89ø *+d45 45r89å. Gpqu45zVW 45 45r89å » `aa45u45zVWΔ À NOgjk 45> *+d45 45 45u45zVW :;Þ.

ItukVWu<=s~òΔ À NOå ÃsÑÖ @A 45u45zVW 89 BCå zvw HIn67bBCa67kVWΔ Δh89a45n89d45 :; HIn89å *+d:; HI>. ItukVWu<=s~òΔ À NOå Δb>? :; HI> *+a45r45 :; NOa45> » `aa45u45zVWΔ *+g|} JKh45 89a89g`aø À NOgjk 45> *+d45 45 45u45zVW :; HI>.

4 3

2. problema

1. urratsa. Ulertu problema

– 5 kono berde eta 4 hori daudela ikusiko dugu.

Zera ulertuko dugu: kono guztien kopurua handiagoa dela kolore bakar bateko konoen kopurua baino.

2. urratsa. Antolatu datuak

Datuak diagraman idatziko ditugu:

– Zatietako bat: 5 (kono berdeen kopurua)

Beste zatia: 4 (kono horien kopurua)

– Kopuru ezezaguna guztizkoa da: ?

3. urratsa. Ebatzi problema

Eskema batuketa-eragiketari dagokio: 5 + 4.

4. urratsa. Soluzioak badu zentzurik?

Soluzioa (guztizkoa) hasierako edozein datu (zatiak) baino handiagoa dela egiaztatuko dugu.

3. problema

1. urratsa. Ulertu problema

– Zera ikusiko dugu: Jonek 4 jauzi egiten dituela, eta, Ebak, 3.

Zera ulertuko dugu: bien artean egindako jauzi-kopurua handiagoa dela batek egindako jauzi-kopurua baino.

2. urratsa. Antolatu datuak

Datuak diagraman idatziko ditugu:

– Zatietako bat: 4 (Jonek egindako jauzi-kopurua)

– Beste zatia: 3 (Ebak egindako jauzi-kopurua)

Kopuru ezezaguna guztizkoa da: ?

3. urratsa. Ebatzi problema

Eskema batuketa-eragiketari dagokio: 4 + 3

4. urratsa. Soluzioak badu zentzurik?

Soluzioa (guztizkoa) hasierako edozein datu (zatiak) baino handiagoa dela egiaztatuko dugu.

Baliabideak

Baliabide manipulatiboak

Bloke logikoak

Ikasgelako materiala

10 oinarriko blokeak

Baliabide digitalak

Bideoa:

• Buruzko kalkulua. 1 batzea.

Ariketa digitala:

• Buruzko kalkulua. 1 batzea.

Inprimagarriak:

• Baztertuz hautatzea (Eragin buruari)

• Buruzko kalkulua. 1 batzea.

Eragin buruari!

56

Matematika manipulatiboak

Bloke logikoak

• Baztertuz hautatzeko ariketak egitera jolastea. Adibidez:

Jarraitu pistei, eta asmatu zer irudi den.

– Handia da.

– Ez da horia.

– Ez da triangelu bat.

Ariketa osagarriak

Inprimagarria: Baztertuz hautatzea Egin proposatutako problema arrazoitze-estrategia bera erabiliz.

berrogeita hamasei

Gakoak Informazio gehiago, hemen: anayaharitza.es

Ikaskuntza ludikoa

Ariketa ludikoa, Baztertuz hautatzea estrategiaren bidez arrazoibidea lantzeko.

IKTak

Egin buruzko kalkulu gehiago, webgunean: anayaharitza.es

Kontuan hartu

• Garrantzitsua da, zenbakiak deskonposatzean, 0 zenbakia ere batugaitzat hartzea.

Ariketei buruzko iradokizunak

Patroi bila

• Ariketa egin aurretik, egin 10aren deskonposizio guztiak. Helburu horretarako, erabili zenbaki-txartelak ala 10 kutxako taula eta zenbatzeko fitxak.

Pentsamendu konputazionala

• Patroia esaten zaio egoera bat modu logikoan konpontzeko aukera ematen digun arauari.

• 10aren deskonposatzeko patroiaren arabera kalkulatzen da zenbat puxtarri geratzen diren hamarreko zakuan, zakutik horietako batzuk atera eta gero.

10 = 2 + 8 10 =   5  +   5 10 = 1 + 9 10 =   7  + 3 10 = 4 + 6 10 = 10 + 0

Matematika manipulatiboak

10eko blokeak

• Jolastu 10 oinarriko blokeekin, hamarreko bat izateko zenbat falta diren kalkulatzeko.

2 falta dira 5 falta dira hamarreko bat izateko. hamarreko bat izateko.

1 falta da 7 falta dira hamarreko bat izateko. hamarreko bat izateko.

4 falta dira 0 falta dira hamarreko bat izateko. hamarreko bat izateko.

Begira nola pentsatzen dudan

Baliabideak

Baliabide digitalak

Ariketa digitala:

• Batuketa horizontalean

Inprimagarria:

• Zer ikasi dut? (Unitatearen laburpena)

Aniztasuna lantzea eta inklusioa

Indartzeko fitxak

Sakontzeko fitxak

Funtsezkoena

Funtsezkoena: Ebatzi baietz!

IN. ON

Ebaluazioa

Ebaluazio-fitxak

Ebaluazio interaktiboa

Konpetentzien araberako ebaluazioa

Ebaluazio-proba idatzien sorgailua

Ikaskuntza-egoerarekin lotzea

Egin ideia-jasa bat (gomendatutako pentsamendu-teknika) 10 zenbakia eta hamarrekoa erabiltzeko higienearekin eta osasunarekin zerikusia duten testuinguruetan, azken hori baita unitatearen ardatz gidaria.

Zer ikasi dut?

Ikaskuntzak sendotzeko

• Inprimatu «Zer ikasi dut?» eskema. Eskema horretan, unitatearen eduki eta ikaskuntza garrantzitsuenak zerrendatuta daude.

• Talde handian, laburbildu informazio guztia, eta erlazionatu unitatearen alderdi garrantzitsuenak: funtsezko edukiak, oinarrizko jakintzak, berariazko konpetentziak, etab.

• Berrikusi zenbakien diktaketa, zenbakiak zuzen idazten jakitearen garrantzia finkatzeko.

• Gogoratu hamarreko bat 10 unitate direla. Erabili 10 oinarriko blokeak, beharrezko izanez gero.

Ikaskuntza zabaltzeko

• atu ikasleei batuketa batekin ebazten diren problemak asmatzeko. Ebatzi denon artean. Baloratu haur bakoitzaren ahozko adierazpena.

Ikaskuntza motibatzeko

• Egin unitatean proposatzen diren ariketa ludikoak, eta erabili unitate honetarako gomendatutako ikasgelako materiala; esaterako, 10 kutxako taulak eta zenbatzeko fitxak, zatiak-osoa diagrama edo 10 oinarriko blokeak.

Egin batuketa gehiago, webgunean: anayaharitza.es

HELBURUA AURRERA

Hamar hortz goian, hamar hortz behean, hori garbitzen da di-da batean.

Gakoak Informazio-gehiago, hemen: anayaharitza.es

IKTak

Egin beste batuketak batzuk, webgunean: anayaharitza.es

Pentsamenduaren garapena

Ideia-jasa, Helburua aurrera ariketa egiteko.

Hezkuntza emozionala

Metakognizioari buruzko atala; horren bidez, ikaskuntzari lotutako emozioak identifikatzea susta daiteke.

Kontuan hartu

• Atal hauetan proposatzen diren ariketen helburua da ikasleek beren ikaskuntzari buruz hausnartzea. Bertan berrikusketako, autoebaluazioko eta metakognizioko ariketak sartzen dira, ikasleek beren lorpenak, ahuleziak, indarrak, hobekuntzak eta abar identifikatzeko.

N ola ikasi dut?

• Autoebaluaziorako eta metakogniziorako, garrantzitsua da orrialde hauetan agertzen diren emotikonoak azaltzea, «Zer ikasi dut?» atalean.

Ariketei buruzko iradokizunak

1. ariketa

Errepikatu diktaketa, zailtasunak izan dituzten ikasleei laguntzeko.

Zenbakietarako iradokizuna: zazpi (7), hamar (10), zortzi (8), sei (6), bederatzi (9).

Nola ikasi dut?

Metakognizioa errazteko

Honelako galderak egin:

• Zer lortu dut unitate honetan?

• Zer egin dut ondo, eta zer egiten jarraitu behar dut?

• Zer ez dut hain ondo egin, eta zertan hobetu dezaket?

• Zertan lagundu didate ikaskideek?

• Zertan lagundu diet nik ikaskideei?

• Zeren bidez ikasi dut gehiago?

• Zer gustatu zait gehien?

• Zer izan da zailena niretzat?

• Zer egin dezaket etorkizunean gehiago eta hobeto ikasteko?

• Zer berrikusi beharko nuke?

Ikaskuntza indartzeko

Erabili aniztasuna kontuan hartzeko estrategiak, baldin eta ikasle batzuek ikasteko zailtasunak dituztela hauteman bada, edo edukiak eskuratzea lortu ez badute. Esate baterako, edukiak ikastea lortu duten ikasleek, lortu ez duten ikasleei laguntzea.

Zenbakiak

1 B erdina, baina desberdina

UNITATEAREN ESKEMA

Hiru zifrako zenbakiak

Hiru zifrako zenbakiak ehunekoek, hamarrekoek eta unitateek osatzen dituzte.

E H U

Lau zifrako zenbakiak

Lau zifrako zenbakiak milakoek, ehunekoek, hamarrekoek eta unitateek osatzen dituzte. M E H U 1 0 0 0

Konparatu zenbakiak

Zenbakien zifra kopurua desberdina bada, zifra gutxien dituen zenbakia izango da txikiena. M

Zenbakien zifra kopurua berdina bada, zifraz zifra konparatu behar dira, ezkerretik hasita, bi zifra desberdin aurkitu arte.

>

823 txikiagoa da 4 105 baino 823 < 4 105

2 359 handiagoa da 2 357 baino

2 359 > 2 357

Biribildu zenbakiak

Hamarrekoetara (ehunekoetara edo milakoetara) biribiltzea

• Markatu zer hamarrekoren (ehunekoren edo milakoren) artean dagoen zenbakia.

• Adierazi erdi-erdia.

• Idatzi zenbakia zuzenean, eta inguratu hamarrekorik (ehunekorik edo milakorik) hurbilena.

Zenbaki ordinalak

11.a hamaikagarrena

12.a hamabigarrena

13.a hamahirugarrena

14.a hamalaugarrena

15.a hamabosgarrena

16.a hamaseigarrena

17.a hamazazpigarrena

18.a hemezortzigarrena

19.a hemeretzigarrena

20.a hogeigarrena

BALIABIDEAK ZER IKASIKO DUGU?

Hasierako orrialdea

Ikaskuntza-egoera: Idatzi lerroburu bat hauxe azaltzeko: nola lagundu dezaketen zenbakiek pertsonen edo herrialdeen arteko aldeak ulertzen.

10. GJH: Desparekotasunak murriztea

Ezagutu zenbakiak

• Zenbakiak erabiltzea zenbatzeko edo identifikatzeko

• 199ra arteko zenbakiak irakurtzea eta idazte

Hiru zifrako zenbakiak

• Hiru zifrako zenbakiak konposatzea eta deskonposatzea

Lau zifrako zenbakiak

• Lau zifrako zenbakiak irakurtzea eta idaztea

• Lau zifrako zenbakiak konposatzea eta deskonposatzea

Konparatu zenbakiak

• Hiru eta lau zifrako zenbakiak konparatzea

Biribildu zenbakiak

• Zenbakiak milakora arte hurbiltzea

Zenbaki ordinalak

• Ordinalak 20.era arte irakurtzea eta idaztea

Ebatzi baietz!

Estrategia heuristikoa: Bilatu

egoera posible guztiak

Problemak arin-arinka

Buruzko kalkulua: Zifra bat

batzea, bururakorik gabe

Pentsamendu konputazionala: Algoritmoa

Portfolioa

• Zer ikasi dut?

• Zer ikasi dut ikaskuntzaegoeran?

• Nola ikasi dut?

Hasierako ebaluazioa

Jarduera interaktiboak

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (Hiru zifrako zenbakiak zenbatzea)

Jarduera interaktiboak

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (1etik 1000ra arte zenbatzea)

Jarduera interaktiboak

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (Zenbakien konparazioa)

Jarduera interaktiboak

Jarduera interaktiboak

Ikasgelako materiala Polikuboak

Zenbaki-txartelak

Material manipulatibo deskargagarria

1etik 100erako zenbakien taula

Tresna digitalak 10eko blokeak

Erregeletak

Fitxak eta 10 kutxako taula

Jarduera interaktiboak

Tangrama

Horma-irudiak

Bideoa: Buruzko kalkulua (Zifra bat batzea, bururakorik gabe)

Jarduera interaktiboak

Jarduera interaktiboak

1. eta 3. fitxak (indartzeko)

4. fitxa (sakontzeko)

Funtsezkoena

Ebaluazioa

Egokitutako ebaluazioa

Konpetentzien araberako ebaluazioa

Baliabide digitalak Aniztasuna lantzea eta inklusioa Ebaluazioa Ikasgela

Motorra berotzen

Zer batu behar da 10 lortzeko?

6 + ? = 10 (4) 5 + ? = 10 (5)

3 + ? = 10 (7) 0 + ? = 10 (10)

1 + ? = 10 (9) 7 + ? = 10 (3)

4 + ? = 10 (6) 9 + ? = 10 (1)

8 + ? = 10 (2) 2 + ? = 10 (8)

Baliabideak

Hasierako ebaluazioa

1

Berdina, baina desberdina

Zertan dira desberdinak?

Zenbakiak nonahi daude. Egunero-egunero ikusten ditugu, eta antzekotasunak eta desberdintasunak ulertzen laguntzen digute.

Zer deritzozu?

Zertarako erabiltzen dituzu zenbakiak?

Zenbakiek nola lagundu dezakete inguruan duguna hobeto ulertzen?

Helburua aurrera

Zenbakiek nola lagundu dezakete pertsonen edo herrialdeen arteko aldeak ulertzen?

Idatzi lerroburu bat, hori azaltzeko.

Ikaskuntza-egoera

Zenbakiek pertsonen eta herrialdeen arteko berdintasunak eta desberdintasunak adierazteko duten garrantzia ikasleei ulertaraztea, horixe da ikaskuntza-egoeraren helburua. Horri buruzko gogoeta proposatuko da zenbakiak pertsonak bereizten dituzten eguneroko egoerak erabiliz.

10. helburua: Desparekotasunak murriztea. Desparekotasunak murriztu ahal izateko, lehenik, zenbakien kuantifikazioaren bidez jabetu behar dugu haietaz.

Jarraitu hariari!

Irudian bi neska biki agertzen dira; berdin jantzita daude, baina zenbaki desberdinak dituzte jantzietan. Zenbakiek desberdintzen dituzte.

Hauxe proposatu daiteke irudia lantzeko: – Aurkitu bi nesken arteko desberdintasunak. – Nola lortuko genuke bi neskak desberdintzea?

Berdintasun matematikoaren arabera, erabat berdinak dira bi elementuak. Beraz, ezin dugu esan bi neska horiek berdinak direnik.

Zer

Ideia-jasa egingo dugu ikasleek egunerokoan

zenbakiak zertarako erabiltzen diren esan dezaten. Jasotako ekarpenak bildu ditzakegu.

Aukera horien guztien

artetik, ikasleek hauxe

zehaztu behar dute: zer

egoeratan laguntzen diguten zenbakiek eguneroko bizitza ulertzen.

Askotan, zenbakizko datuekin ordezkatuta daude pertsonak: NANa, jaiotza-data, historia medikoa, gelan dugun zenbakia… Zenbaki horietako batzuk aldatu egiten dira; beste batzuk ez. Eguneroko bizitzan ere berdin gertatzen zaigu: hainbat egoera alda daitezke eta beste hainbat ez.

Gakoak

Eskura dituzu «Mundua helburu proiektuaren gakoak» hemen: anayaharitza.es

Pentsamenduaren garapena

Landu Zer deritzozu? ataleko galderak ideia-jasa pentsalarien giltzaren bitartez.

GJH

Desberdintasunak murriztea da landuko dugun helburua.

Murriztu ahal izateko, desberdintasunak ezagutzea eta ulertzea da lehen urratsa.

Kontuan hartu

Proposatutako ariketetan oso garrantzitsua da ikasle guztien parte-hartzea kudeatzea. Parte-hartzea sustatzeko, hainbat estrategia ditugu eskura:

• Bideratu parte-hartzea modu aleatorioan (zenbakien bidez, ikasle bakoitzari ausaz eman zaion markatzaile baten bidez...).

• Taldeka banatuta badaude, identifikatu talde guztietan kargu edo jarrera fisiko berbera hartzen duen ikaslea.

• Ez eman biderik borondatezko partehartzeari (zerbait argitzeko soilik altxa dezatela eskua).

Hausnarketa horren ostean, hona hemen galdera:

Nola lagundu dezakete zenbakiek pertsonen edo herrialdeen arteko aldeak ulertzen?

Binaka egin dezakegu gogoeta, eta gero ozen. Ideiak bilduko ditugu, eta unitatearen amaieran helduko diegu berriz.

Zenbakiak ongi ezagutzeak eta konparatzeak lagunduko digu ulertzen zer balio duten zenbakiek berdintasuna eta desberdintasuna adierazteko:

– Pertsonak hobeto ezagutzen laguntzen digute zenbakiek.

Datu pertsonalak adierazteko erabiltzen ditugu lau zifrako zenbakiak; adibidez, zer urtetan jaio ginen esateko.

– Desberdintasunak eta antzekotasunak aurkitzeko, datuak konparatzen ditugu.

Motorra berotzen

Zer batu behar da 10 lortzeko?

5 + ? = 10 (5) 3 + ? = 10 (7)

4 + ? = 10 (6) 9 + ? = 10 (1)

6 + ? = 10 (4) 2 + ? = 10 (8)

1 + ? = 10 (9) 10 + ? = 10 (0)

8 + ? = 10 (2) 7 + ? = 10 (3)

Ezagutu zenbakiak

2 Idatzi zenbaki hauek koadernoan, zifrak erabiliz.

a) hamasei

b) hogeita bi

c) hogeita hamar

d) berrogeita zortzi

Ikaskuntza-egoerarekin lotura

Unitateko Gogoan hartu! ataleko

edukiak hauxe azpimarratzen digu: zenbakiek, berdintasunak eta desberdintasunak adieraziz, errealitatea ulertzeko balio dezaketela.

10

e) hirurogeita hiru

f) ehun eta hamahiru

g) berrehun

h) bostehun eta laurogeita hemeretzi

3 Idatzi zenbaki hauek, letraz.

18 300

25 472

4 Idatzi zure helbide osoa koadernoan edo agendan. Zenbat zenbaki agertzen dira?

Indartzeko

70 550

83 999

2

a) 16

b) 22

c) 30

e) 63

f) 113

g) 200

d) 48 h) 599

3 Hemezortzi, hogeita bost, hirurogei, laurogeita hiru, hirurehun, laurehun eta hirurogeita hamabi, bostehun eta berrogeita hamar, bederatziehun eta laurogeita hemeretzi.

4 Erantzun irekia.

Hitz bakar bat erabiltzen dugu 0tik 20ra arteko zenbakiak idazteko, baita ehuneko osoak idazteko ere:

17 hamazazpi

100 ehun

400 laurehun

1 Esan nola irakurtzen diren zenbaki hauek: 9, 11 eta 22.

Soluzioa: Ikasleek ozen irakurriko dituzte zenbakiak.

2 Idatzi zenbaki hauek, zifraz: hogeita bat eta hamazazpi.

Soluzioa: 21 eta 17.

3 Idatzi zenbaki hauek, letraz: 27, 9, 34, 69 eta 81.

Soluzioa: Hogeita zazpi, bederatzi, hogeita hamalau, hirurogeita bederatzi, laurogeita bat.

Sakontzeko

1 Esan nola irakurtzen diren zenbaki hauek: 333, 470, 803 eta 999.

Soluzioa: Ikasleek ozen irakurriko dituzte zenbakiak.

2 Idatzi zenbaki hauek, letraz: 509, 320 eta 911.

Soluzioa: Bostehun eta bederatzi, hirurehun eta hogei eta bederatziehun eta hamaika.

Gakoak + info anayaharitza.es

Pentsamenduaren garapena Ideia-jasa.

Kontuan hartu

• 0tik 19ra arteko kardinalak, hamarreko batzuk (20, 40, 60, 80), ehuneko osoak eta 1 000 idazteko hitz bakar bat erabiltzen dugu. Gainerakoetan “eta” edo “ta” juntagailua erabiltzen dugu.

• Ehuneko guztiak, esan bezala, hitz bakarrez adierazten dira: 200, 300...

Ariketei buruzko iradokizunak

Bi zifrako zenbakiak gogorarazteko, taulako zenbakiak markatu eta zein diren esan

5 jasa Zer dakizu 10 zenbakiari buruz? Eta 100 zenbakiari buruz?

Nire ahizparen adina da.

12 2 kenketaren emaitza

Oinetako hatz kopurua

6 Zenbatu ozenki, banaka.

a) 90etik 120ra. 120tik 90era.

b) 555etik 570era. 570etik 555era.

7 Zer zenbaki dator 999ra iritsi ondoren?

Soluzioak

5 Erantzun irekia.

c) 980tik 999ra. 999tik 980ra.

Zenbaki bati 1 gehitzen badiozu, zenbaki handiago bat lortuko duzu beti.

Ez dira inoiz amaitzen!

6 Egiaztatu ikasleek banaka zenbatzen dutela atal guztietan.

7 Erantzun irekia.

Indartzeko

1 Nola lor dezakezu 10 zenbakia bi zenbaki batuta?

Soluzioa: Erantzun irekia.

2 Zenbatu ozenki, banaka, 1etik 30era.

Soluzioa: Ziurtatu ikasleek banaka zenbatzen dutela atal guztietan.

Sakontzeko

1 Zer dakizu 1 000 zenbakiari buruz?

Soluzioa: Erantzun irekia.

2 Zenbatu ozenki, binaka.

Soluzioa: Egiaztatu ikasleek binaka zenbatzen dutela.

3 Zein dira 1 000 zenbakiaren aurreko eta hurrengo zen

bakiak?

Soluzioa: 999 eta 1 001.

Motorra berotzen

Zer batu behar da 10 lortzeko?

1 + ? = 10 (9) 4 + ? = 10 (6)

3 + ? = 10 (7) 2 + ? = 10 (8)

7 + ? = 10 (3) 5 + ? = 10 (5)

8 + ? = 10 (2) 0 + ? = 10 (10)

6 + ? = 10 (4) 9 + ? = 10 (1)

Baliabideak

Polikuboak 10eko blokeak

Ariketa digitalak

Sekuentzia

1. ariketa. Zenbatu hamarrekoak eta ehunekoak.

2. ariketa. Identifikatu zenbakiak 10eko bloken bidez.

3. ariketa. Irudikatu zenbakiak 10eko bloken bidez.

4. ariketa. Deskonposatu ehunekoak, hamarrekoak eta unitateak.

5. ariketa. Identifikatu zifra baten balioa.

6. ariketa. Pasatu ehunekoetatik hamarrekoetara eta unitateaetara.

Hiru zifrako zenbakiak

Hiru zifrako zenbakiak behar ditugu, adibidez, gauzak zenbatzeko eta liburuen orrialdeetan zenbakiak ipintzeko.

Soluzioak

1 100 + 100 + 100 + 100 + 10 + 10 = 420

420 errotuladore daude guztira.

2 a) 100 + 100 + 100 + 100 + 10 + 10 + 10 + 10 + 10 + + 10 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 466

Blokeek 466 zenbakia irudikatzen dute.

b) 100 + 100 + 10 + 1 + 1 + 1 = 213

Blokeek 213 zenbakia irudikatzen dute.

ehuneko

Hiru zifrako zenbakiak ehunekoek, hamarrekoek eta unitateek osatzen dituzte.

Ondo ulertzeko, «Berehala kontatuko dizut», webgunean: anayaharitza.es

1 Zenbat errotuladore daude?

2 Idatzi zer zenbaki diren, zifrak erabiliz. a)

Indartzeko

1 Zenbat unitate daude hamarreko batean? Eta ehuneko batean?

Soluzioa: Hamarreko batean 10 unitate daude, eta ehuneko batean 100 unitate.

2 Zenbat unitate, hamarreko eta ehuneko daude 837 zenbakian?

Soluzioa: 7 unitate, 3 hamarreko eta 8 ehuneko.

Sakontzeko

1 Irudikatu dezakezu 1 000 zenbakia bloke berdinak erabilita?

Soluzioa: Honela irudikatu daiteke: 10 bloke berde edo 100 gorri edo 1 000 urdin erabilita.

2 Erabili blokeak 101 , 440 eta 999 zenbakiak irudikatzeko.

Soluzioa: Irudikatu zenbakiak 10eko blokeen bidez.

zenbat puntu dauden, multzoak eginez.

3 Adierazi zenbaki hauek, blokeak erabiliz.

8 25 140 200 354

4 Deskonposatu zenbakiak, adibidean bezala.

4 E, 6 H, 7 U 467 400 + 60 + 7

a) 33 c) 523 e) 140

b) 50 d) 672 f) 808

5 Zenbaki hauetan, zenbat balio du 2 zifrak?

E H U

2 9 1

2 ehuneko 200 unitate dira.

2ak 200 balio du.

a) 12 c) 125 e) 250

b) 28 d) 102 f)  727

6 Osatu koadernoan.

1 E = 10 H = 100 U

2 E = ? H = ? U

5 E = ? H = ? U

8 E = ? H = ? U

9 E = ? H = ? U

Zenbatu

Blokeak honela marraztu ditzakezu.

IKTak

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (Hiru zifrako zenbakiak zenbatu)

Ikaskuntza ludikoa

Zenbatzen gozatu egingo dugu konpetentzien araberako jardueran.

Kontuan hartu

Nahiz eta zenbakia ehun den, ehundik gorako zenbaki kardinal konplexuak esateko «ehun eta» erabiltzen dugu.

Ariketei buruzko iradokizunak

E H U 1 0 0

Ehunekoak, hamarrekoak eta unitateak = =

ehuneko 1 = 10 hamarreko = 100 unitate

3. ariketa. Zenbakiak 10eko blokeen bidez irudikatzean, tartea aprobetxatu dezakegu ehunekoak, hamarrekoak eta unitateak identifikatzeko: 354 35 4

Eta honelako galderak egin:

Zenbat unitate ditu?

Nola irudikatzen ditugu unitateak?

Eta hamarrekoak?

Eta ehunekoak?

Materiala multzotan antolatuta badago, hobeto zenbatzen dugu. Probatu nahi duzu?

1. urratsa: Aukeratu materiala.

2. urratsa: 100 unitate baino gehiago edo gutxiago daude?

3. urratsa: Egin 10eko multzoak. Elkartu egin ditzakezu, 100eko multzoak egiteko.

Gogoan hartu!

Zenbakiak erabiliz, jendea hobeto ezagut dezakegu.

Indartzeko

Konpetentzien araberako ariketa. Banaka egiten dugu lan. Behin kopurua aukeratuta, 100 baino handiagoa ala txikiagoa den kalkulatuko dute. Elementuak zenbatuz, kopurua egiaztatuko dugu.

Amaitzean, ikasle bakoitzak bere taldeari azalduko dio zergatik zenbatzen den hobeto objektuak taldekatuta.

1 Irudikatu zenbaki hauek blokeekin.

a) 6 b) 24 c) 130

Soluzioa: Irudikatu zenbakiak 10eko blokeen bidez.

2 Deskonposatu ehunka, hamar eta unitateak.

a) 76 b) 651

Soluzioa: a) 7 H, 6 U b) 6 E, 5 H, 1 U

Sakontzeko

b) 20 unitate d) 2 unitate f) 20 unitate 6 1 C = 10 H = 100 U

2 C = 20 H = 200 U 5 C = 50 H = 500 U 8 C = 80 H = 800 U 9 C = 90 H = 900 U

1 Zein balio dute zenbaki hauetako 2 eta 5 zifren?

a) 250 b) 502 c) 520

Soluzioa:

2ren balioa 200 unitate da eta 5aren balioa 50 unitate.

2ren balioa 2 unitate da eta 5aren balioa 500 unitate.

2ren balioa 20 unitate da eta 5aren balioa 500 unitate.

Motorra berotzen

Zer batu behar da 10 lortzeko?

3 + ? = 10 (7) 9 + ? = 10 (1)

4 + ? = 10 (6) 5 + ? = 10 (5)

1 + ? = 10 (9) 0 + ? = 10 (10)

8 + ? = 10 (2) 2 + ? = 10 (8)

6 + ? = 10 (4) 7 + ? = 10 (3)

Baliabideak

10eko blokeak

Ariketa digitalak

Sekuentzia

1. ariketa. 999 zenbakiaren hurrengoa.

2. ariketa. Ehunekoak zenbatzea.

3. ariketa. Sormena.

4. ariketa. Serieak 10naka, 100naka, 1 000naka.

5. ariketa. Lau zifrako zenbakiak irakurtzea.

6. ariketa. Milakoen, ehunekoen, hamarrekoen eta unitateen arteko baliokidetasuna.

7. ariketa. Identifikatu zenbakiak 10eko blokeen bidez.

8. ariketa. Identifikatu zifra baten balioa.

9. ariketa. Testuinguruan jarritako problema.

Soluzioak

1 999 zenbakiaren hurrengoa 1 000 zenbakia da.

Lau zifrako zenbakiak behar ditugu, herri batean zenbat jende bizi den edo kontzertu batera zenbat lagun joan diren jakiteko.

1 Zer zenbaki dator 999 eta gero?

2 Zenbat daude? Zenbatu ozenki, 100naka.

3 Ideiajasa Pentsatu zer dakizun 1 000 zenbakiari buruz.

Indartzeko

1 Zenbatu ozen 900dik 1 000ra.

Ondo ulertzeko, «Berehala kontatuko dizut», webgunean: anayaharitza.es

2 Guztira 1 000 puxtarri daude. Zenbatu puxtarriak 100naka: 100, 200, 300, 400, 500, 600, 700, 800, 900, 1 000

3 Erantzun irekia.

Soluzioa: Ziurtatu ikasleek banaka zenbatzen dutela.

2 Nola lor dezakezu 1 000 zenbakia bi zenbaki batuz?

Soluzioa: Erantzun irekia.

Sakontzeko

1 Zenbatu 200naka 1 000tik 2 000ra arte.

Soluzioa:

Egiaztatu ikasleek 200naka zenbatzen dutela.

2 Lor dezakezu 1 000 zenbakia bi zenbaki berdin batuz?

Soluzioa: 500 + 500 = 1 000

2 500 herritar gara dagoeneko!

4 Zenbatu, eta jarraitu segidak osatzen.

10naka 990, 1 000, 1010, …

100naka 820, 920, 1020, …

1 000naka 1001, 2001, 3001, …

5 Irakurri zenbaki hauek.

a) 2 450 c) 4 921

b) 3 057 d) 7 707

6 Kopiatu eta osatu, adibideari jarraituz.

1 M = 10 E = 100 H = 1 000 U

5 M = ? E = ? H = ? U

3 M = ? E = ? H = ? U

7 M = ? E = ? H = ? U

4 M = ? E = ? H = ? U

7 Zenbat unitate daude, guztira?

a) b)

Unitate-ordenak

Lau zifrako zenbakiak milakoek, ehunekoek, hamarrekoek eta unitateek osatzen dituzte.

Gakoak

Pentsamenduaren garapena Ideia-jasa.

IKTak

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (1etik 1 000era zenbatzea).

Kontuan hartu

• 10eko blokeetan kolore urdina erabiltzen dugu 1 000 zenbakiarentzat, orain mila zenbakia (milako) bat da berriro ere.

8 Zenbaki hauetan, zenbat balio du 7 zifrak?

a) 1 170 b) 8 027 c) 7 623 d) 4 782

9 1 000 puntuko bi txartel dituzu, 100 puntuko lau txartel eta 10eko bost txartel.

a) Marraztu zer txartel dituzun.

b) Zenbat puntu dituzu, guztira?

c) Hartu txartel gehiago, guztira 3 000 puntu edukitzeko adina. Zenbat puntu gehitu dituzu?

Soluzioak

4 990, 1 000, 1 010, 1 020, 1 030, …

820, 920, 1 020, 1 120, 1 220, …

1 001, 2 001, 3 001, 4 001, …

1 462

1 M, 4 E, 6 H eta 2 U 1 000 + 400 + 60 + 2 mila laurehun eta hirurogeita bi

• Argi utzi behar zaie gauza bera dela una mailako bat (1 000) eta hamar ehuneko izatea.

Ariketei buruzko iradokizunak

Mila oso zenbaki handia da, eta ongi legoke zein handia den jabetzen laguntzea. Hauxe proposatu diezaiekegu: taldeka bildu eta mila puntu, 10 taula margotzeko. Honela:

Gogoan hartu!

Lau zenbakiko zifrak datu pertsonalak adierazteko erabiltzen ditugu; adibidez, zer urtetan jaio garen.

8 a) 7 H = 70 U c) 7 M = 70 E = 700 H = 7 000 U

b) 7 U d) 7 E = 70 H = 700 U

9 a) Egiaztatu txartel zuzenak marrazten dituztela.

b) 2 450 puntu.

5 a) bi mila laurehun eta berrogeita hamar

b) hiru mila eta berrogeita hamazazpi

c) lau mila bederatziehun eta hogeita bat

d) zazpi mila zazpiehun eta zazpi

6 5 M = 50 E = 500 H = 5 000 U

3 M = 30 E = 300 H = 3 000 U

7 M = 70 E = 700 H = 7 000 U

4 M = 40 E = 400 H = 4 000 U

7 a) 1 000 + 10 + 10 + 10 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 + 1 = 1 036

b) 1 000 + 1 000 + 100 + 100 + 100 = 2 300

c) 10eko bost txartel eta 100eko bost. 550 puntu gehitu ditut.

Indartzeko

1 Esan nola irakurtzen diren zenbaki hauek: 1 234, 1 002, 1 100, 1 101.

Soluzioa: Ikasleek ozen irakurriko dituzte zenbakiak.

Sakontzeko

1 Zein da 5 379 zenbakiaren zifra bakoitzaren balioa?

Soluzioa: 5 zifrak 5 000 unitate balio du, 3 zifrak 300 unitate, 7 zifrak 70 unitate eta 9 zifrak 9 unitate.

Motorra berotzen

Zer batu behar da 10 lortzeko?

8 + ? = 10 (2) 3 + ? = 10 (7)

5 + ? = 10 (5) 9 + ? = 10 (1)

10 + ? = 10 (0) 2 + ? = 10 (8)

6 + ? = 10 (4) 4 + ? = 10 (6)

7 + ? = 10 (3) 1 + ? = 10 (9)

Baliabideak

Polikuboak

Zenbakizko zuzena Ariketa digitalak

Sekuentzia

1. ariketa. Zenbakiak konparatu.

2. ariketa. Arrazoibidea.

3. ariketa. Ordenatu txikienetik handienera.

4. ariketa. Handiena eta txikiena.

5. ariketa. Emandako bi zenbakien arteko bat identifikatu.

6. ariketa. Zenbakizko zuzena erabiliz, emandako bi zenbakien arteko bat identifikatu.

7. ariketa. Testuinguruan jarritako problema.

Konparatu zenbakiak

Zenbakiak konparatuz, noiz saldu diren sarrera gehien edo zein auto-matrikula den zaharrena jakin dezakegu.

Zenbakien zifra kopurua desberdina bada, zifra gutxien dituen zenbakia izango da txikiena.

Zenbakien zifra kopurua berdina bada, zifraz zifra konparatu behar dira, ezkerretik hasita, bi zifra desberdin aurkitu arte.

Soluzioak

1 134 < 154

931 = 931

231 < 2 310

5 820 > 5 723

2 a) Hiru zifrako zenbakirik txikiena 100 da.

b) Hiru zifrako zenbakirik handiena 999 da.

c) Lau zifrako zenbakirik txikiena 1 000 da.

d) Lau zifrako zenbakirik handiena 9 999 da.

3 970 < 972 < 974

564 < 1 192 < 3 009

1 009 < 1 900 < 1 947

Ondo ulertzeko, «Berehala kontatuko dizut», webgunean: anayaharitza.es

1 Konparatu zenbaki hauek. Erabili ikur hauek: >, < edo =.

2 Irakurri, eta erantzun.

a) Zein da hiru zifrako zenbakirik txikiena?

b) Eta hiru zifrako zenbakirik handiena?

c) Zein da lau zifrako zenbakirik txikiena?

d) Eta lau zifrako zenbakirik handiena?

3 Ordenatu txikienetik handienera zenbakiz osatutako multzo hauek.

4 Aztertu aurreko ariketa. Zein da zenbakirik handiena? Eta zenbakirik txikiena?

Indartzeko

1 Ordenatu zure familiako kideak gazteenetik zaharrenera.

Soluzioa: Erantzun irekia.

2 Ordenatu zenbaki hauek handienetik txikienera. 347   165   459   123   987

Soluzioa: 987 > 459 > 347 > 165 > 123

Sakontzeko

1 Zein dira lau zifrako zenbaki txikienaren aurreko eta hurrengo zenbakiak?

Soluzioa: 999 eta 1 001

4 Aurreko ariketako zenbakirik handiena 3 009 da, eta txikiena 564.

2 Zein dira lau zifrako zenbaki handienaren aurreko eta hurrengo zenbakiak?

Soluzioa: 9 998 eta 10 000

5 Esan ozenki.

a) 94 eta 123 artean dagoen zenbaki bat.

b) 750 eta 760 artean dagoen zenbaki bat.

c) 3 608 eta 3 806 artean dagoen zenbaki bat.

6 Marraztu zenbakizko zuzen hau koadernoan.

330 350

a) Aukeratu 330 eta 350 artean dauden hiru zenbaki. Idatzi zenbakizko zuzenean, bakoitza bere lekuan.

b) Hiru zenbaki horien artean, zein da handiena?

c) Eta txikiena?

7 Magia-ikuskizun batera joateko sarrerak salgai daude. Aste honetan zehar, sarrera hauek saldu dira: al. as. az. og. or. lr. ig.

0 522 1 215 321 998 1 205 1 198

a) Zein egunetan saldu dira sarrera gehien?

b) Eta noiz gutxien? Zergatik ote da?

c) Zure ustez, zergatik saltzen dira sarrera asko egun jakin batzuetan?

Konparatu matrikulak

Autoen matrikuletan, lau zifra eta hiru letra agertzen dira. Ikusi dituzu, ezta?

Matrikulen zenbakiak modu ordenatuan esleitzen dira, txikienetik handienera. Matrikula hauen artean, zein da autorik zaharrenarena?

Eta berrienarena?

Soluzioak

Zenbakizko zuzena bi zenbaki konparatzeko erabiltzen denean, txikiena ezker-ezkerrekoa da beti.

Gakoak + info anayaharitza.es

IKTak

Bideoa: Berehala kontatuko dizut (Zenbakiak konparatzea).

Kontuan hartu

Zenbaki kardinaletan, ezkerrean dagoen zeroa ez da kontuan hartzen, eta konparatzean zifra esanguratsuak soilik dira garrantzitsuak.

Ariketei buruzko iradokizunak

3. ariketa. Txikienetik handienera ordenatzea eskatzen denean, < ikurra erabili behar da. < ikurra edo > ikurra gogoan izan dezaten, tamaina desberdineko polikuboekin bi dorre eraikitzeko eska diezaiekegu ikasleei:

Etxera bidean, ikusi arretaz matrikulak. Zer letra ez dira inoiz agertzen?

Konpetentzien araberako ariketa. Galdetu ikasleei zergatik uste duten letra berberak dituztela. Ariketa banaka egin dezatela, eta soluzioak taldean komentatu.

Gogoan hartu!

Datuak konparatuz, antzekotasunak eta desberdintasunak aurkitu daitezke.

Indartzeko

Soluzioa: 3286 MSP matrikula duena da autorik zaharrena.

8632 MSP matrikula duena da autorik berriena.

5 Ziurtatu ikasleek zenbaki zuzenetako bat esaten dutela.

6 Erantzun irekia.

7 a) Asteazkenean saldu dira sarrera gehien.

b) Astelehena izan zen sarrera gutxien saldu ziren eguna. Hauxe izan daiteke, adibidez, arrazoi bat: aretoak astelehenetan ixten duela.

c) Asteazkena ikuslearen eguna izan daiteke, eta asteburuetan ikusleek tarte zabalagoa dute aretora joateko.

1 Aste honetan zehar, bizikleta-kopuru hauek alokatu dira:

as. az. og. or. lr. ig.

Zein egunetan alokatu da bizikleta gehien? Zein izan daiteke arrazoia?

Soluzioa: Larunbatean alokatu dira bizikleta gehien asteburua delako, eta biztanleek tarte zabalagoa igarotzen dutelako aisialdian.

Sakontzeko

1 Auto-matrikulak modu ordenatuan ematen dira, alfabetoaren arabera. Ordenatu auto-matrikula hauek. 0112 LSP 0112 LMP 0112 LPM

0112 LMP   0112 LPM   0112 LSP

Motorra berotzen

2 + 7 = 9 1 + 5 = 6

6 + 3 = 9 4 + 3 = 7

5 + 2 = 7 3 + 2 = 5

6 + 2 = 8 4 + 5 = 9

2 + 4 = 6 3 + 5 = 8

Baliabideak

Zenbakizko zuzena

Ariketa digitalak

Sekuentzia

1. eta 2. ariketak. Biribildu hamarrekoetara.

3. ariketa. Biribildu ehunekoetara.

4. ariketa. Testuinguruan jarritako problema.

5. ariketa. Biribildu milakoetara.

Biribildu zenbakiak

Bi herriren arteko gutxi gorabeherako distantzia jakiteko, hamarreko, ehuneko edo milako hurbilenera biribiltzen da.

1 Biribildu prezio hauek hamarrekoetara.

Hamarrekoetara biribiltzea

Bilatu 23tik hurbilen dagoen hamarrekoa:

• Markatu zeinen artean dagoen 23a.

20 30

• Adierazi erdi-erdia.

20 30 25

• Idatzi zenbakia zuzenean, eta inguratu hamarrekorik hurbilena.

23

20 30 25

23 < 25: beraz, hamarrekorik txikiena aukeratuko dugu.

20a dago 23tik hurbilen.

2

Tokion egin ziren 2020an. Zenbat do -

Ba al zenekien Tokioko Olinpiar Jokoetako dominak telefono mugikor eta ordenagailu erabiliekin egin zirela?

Eta kirolarien oheak kartoi birziklatuz eginda zeudela?

Bai garrantzitsua birziklatzea!

Soluzioak

1 Monopatinak eta patinek 40 € balio dute, gutxi gorabehera.

Kaskoak 20 € balio du, gutxi gorabehera.

Patineteak 70 € balio du, gutxi gorabehera.

2 Txina: 90 domina

Japonia: 60 domina

Espainia: 20 domina

Suitza: 10 domina

Indartzeko

1 Biribildu zenbaki hauek hamarrekoetara.

a) 89 b) 62 c) 73 d) 55 e) 28

Soluzioa: a) 90  b) 60  c) 70  d) 60  e) 30

2 Biribildu zure familiako kideen adina hamarrekoetara.

Soluzioa: Erantzun irekia.

Sakontzeko

1 Biribildu prezio hauek hamarrekoetara.

a) 65 b) 189 c) 896

Soluzioa: a) 70 b) 190 c) 900

2 Asteburu honetan 283 km egin ditut larunbatean eta 274 km igandean. Hurbildu egun bakoitzean egindako distantzia hamarrekoetara, eta kalkulatu distantzia guztira.

Soluzioa: 280 + 270 = 550 km

Olinpiar Jokoak

3 Aztertu adibidea, eta biribildu zenbaki hauek guztiak ehunekoetara.

Biribildu 478 ehunekoetara:

Ehunekoetara biribiltzea 478

• Markatu zer ehunekoren artean dagoen zenbakia.

• Adierazi erdi-erdia.

Kontuan hartu

• Biribiltzea baliagarria da, hain zuzen ere, beti ez dugulako kopuru zehatza emateko beharrik. Horrez gain, kalkulatzean baino zenbaki sinpleagoak lortuko ditugu biribiltzean.

• Biribiltzea eta erdi-erdia berdinak badira, besterik esaten ez bada, gorantz biribilduko dugu. Baina beherantz egiteko ere adieraz daiteke.

Ariketei buruzko iradokizunak

478 > 450: ehunekorik hurbilena 500 da.

478 530 182 806

4 Ikusi arretaz, eta erantzun.

118 km 150 km 118 km 108 km Donibane Lohizune Doneztebe Baiona Bilbo Altsasu Gasteiz Iruñea 100 200 150 Errenteria

Irudiko ibilbideen artean, zein da 100 kilometrokoa, gutxi gorabehera? Azaldu erantzuna.

5 Biribildu milakoetara, eta osatu koadernoan.

a) Maratoian 4 861 lasterkarik parte hartu zuten. Gutxi gorabehera, ? lagunek korrika egin zuten.

b) Nire amonak 2 375 € aurreztuak ditu. Amonak, orduan, ? € inguru ditu.

c) Gilen ikastetxetik 1 780 metrora bizi da. ?  metrora bizi da, gutxi gorabehera.

d) Usoaren herrian 8 421 biztanle daude. ?  pertsona inguru bizi dira han.

Soluzioak

Biribiltzen dugunean, zenbakia eta erdi-erdia berdinak badira, kopururik handiena aukeratuko dugu.

4. ariketa. Informazioa taula batean nola antolatzen den erakusteko balia daiteke aukera:

Ibilbidea Kilometroak Biribiltzea Donibane LohizuneIruñea 108 km

Milakoetara biribiltzea

• Markatu zer milakoren artean dagoen zenbakia.

• Adierazi erdi-erdia.

• Idatzi zenbakia zuzenean, eta inguratu gertuen geratu zaion milakoa.

3 182 > 150: beraz, ehunekorik hurbilena 200 da. 530 < 550: beraz, ehunekorik hurbilena 500 da. 806 < 850: beraz, ehunekorik hurbilena 800 da.

4 Donibane Lohizunetik Iruñerakoa, Errenteriatik Gasteizerakoa eta Altsasutik Baionarakoa dira, ehunekoetara biribildutako distantziak 100 km baitira.

5

a) Maratoian 4 861 lasterkarik egin zuten korrika. Gutxi gorabehera, 5 000 lagunek egin zuten korrika.

b) Nire amonak 2 375 € ditu aurreztuak. Nire amonak 2 000 € inguru ditu.

c) Gilen ikastetxetik 1 780 metrora bizi da. Gutxi gorabehera, 2 000 metrora bizi da.

d) Usoaren herrian 8 421 biztanle daude. 8 000 pertsona inguru bizi dira.

1 Zein da 20 eta 30 zenbakien arteko erdi-erdia? Eta 200 eta 300 zenbakien artekoa?

Soluzioa: 20 eta 30 arteko erdi-erdia 25 da.

200 eta 300 arteko erdi-erdia 250 da.

2 Biribildu zenbaki hauek ehunekoetara.

a) 489 b) 418 c) 937 d) 145 e) 736

Soluzioa: a) 500 b) 400 c) 900 d) 100 e) 700

Sakontzeko

1 12 epetan egindako erosketa batean, Pauk 265 euro ordaintzen ditu hilean. Zenbat kostatuko da erosketa, gutxi gorabehera, ehunekoetara biribiltzen baduzu?

Soluzioa: 300 · 12 = 3 600 euro

Erosketak 3 600 euro balioko du, gutxi gorabehera.

Errenteria-Gasteiz 118 km Altsasu-Baiona 118 km Bilbo-Doneztebe 150 km 41 163

Motorra berotzen

4 + 5 = 9 7 + 2 = 9

5 + 3 = 8 3 + 4 = 7

2 + 8 = 10 3 + 6 = 9

7 + 2 = 9 6 + 4 = 10

4 + 3 = 7 3 + 5 = 8

Baliabideak

Ariketa digitalak

Sekuentzia

1. ariketa. Zenbaki ordinalak irakurtzea.

2. ariketa. Zenbaki ordinalen izenak idaztea.

3. ariketa. Zenbaki ordinalak idaztea zifren bidez.

4. ariketa. Identifikatu zenbaki ordinalen aurreko eta hurrengo zenbakiak.

5. ariketa. Arrazoibidea.

6. ariketa. Zenbaki ordinalen erabilera.

7. ariketa. Ordena alfabetikoa.

8. eta 9. ariketak. Testuinguruan jarritako problemak.

Zenbaki ordinalak

Ilaran zenbatgarrena zaren edo zer solairutan bizi zaren azaltzeko, zenbaki ordinalak baliatzen ditugu.

Soluzioak

1 Irakurri ozenki ordinalak, lehenengotik hogeigarrenera.

2 Nola irakurtzen dira zenbaki ordinal hauek? Idatzi.

2.a 6.a 8.a 10.a

14.a 16.a 17.a 20.a

3 Idatzi zenbaki hauek, zifrak erabiliz.

a) hirugarrena d) hamabosgarrena

b) hamabigarrena e) hamargarrena

c) zazpigarrena f) hemeretzigarrena

4 Irakurri zenbaki hauek, eta idatzi koadernoan aurreko eta hurrengo zenbaki ordinalak.

? – laugarrena – ?

? – hamahirugarrena – ?

? – hamargarrena – ?

? – hamaseigarrena – ?

5 Buru pentsalariak Dorre hau eraikitzeko, zer ordenatan jarri behar dira piezak? Deskribatu.

Indartzeko

1.a lehenengoa

2.a bigarrena

3.a hirugarrena

4.a laugarrena

5.a bosgarrena

6.a seigarrena

7.a zazpigarrena

8.a zortzigarrena

9.a bederatzigarrena

10.a hamargarrena

11.a hamaikagarrena

12.a hamabigarrena

13.a hamahirugarrena

14.a hamalaugarrena

15.a hamabosgarrena

16.a hamaseigarrena

17.a hamazazpigarrena

18.a hemezortzigarrena

19.a hemeretzigarrena

20.a hogeigarrena

1 Egiaztatu ikasleek zuzen irakurtzen dituztela liburuan idatzita dauden ordinalak.

2 Bigarrena, seigarrena, zortzigarrena, hamargarrena, hamalaugarrena, hamaseigarrena, hamazazpigarrena eta hogeigarrena.

3 a) 3.a c) 7.a e) 10.a

b) 12.a d) 15.a f) 19.a

4 hirugarrena - laugarrena - bosgarrena

hamabigarrena - hamahirugarrena - hamalaugarrena

bederatzigarrena - hamargarrena - hamaikagarrena

hamabosgarrena - hamaseigarrena - hamazazpigarrena

5 Lehenik, pieza horia; bigarrenik, urdina; hirugarrenik, berdea; eta azkenik, gorria.

1 Ordenarik jarraitzen duzu dutxatzean? Deskribatu.

Soluzioa: Erantzun irekia.

Sakontzeko

1 Izendatu urteko hileak zenbaki ordinalen bidez: lehena urtarrila da, bigarrena otsaila…

Soluzioa: Hirugarrena martxoa, laugarrena apirila, bosgarrena maiatza, seigarrena ekaina, zazpigarrena uztaila, zortzigarrena abuztua, bederatzigarrena iraila, hamargarrena urria, hamaikagarrena azaroa eta hamabigarrena abendua.

2 Bilatu Interneten urdaiazpiko- eta gazta-tortillaren errezeta, eta kopiatu zure koadernoan platera egiteko bete behar den ordenaren arabera.

Soluzioa: Erantzun irekia.

6 Egin marrazki hauek urratsez urrats.

Lankidetzako ikaskuntza Buru pentsalariak.

Ikaskuntza ludikoa

Marrazten gozatuko dugu 6. ariketan.

Kontuan hartu

1.a hitzaren puntuak zenbakiaren eta hizkiaren artean behar du.

Ariketei buruzko iradokizunak

Egin 5 ikasleko ilara bat. Adierazi zenbaki ordinalen bidez zein den bakoitzaren postua.

7 Ordenatu alfabetikoki 5 lagunen izenak.

8 Pentsatu, eta erantzun.

a) Astean zehar, zenbatgarren eguna da larunbata?

b) Zein da urteko hamaikagarren hila?

9 Aitona-amonak seigarren solairuan bizi dira; ni, berriz, hamabigarrenean.

a) Haien etxera joateko, zenbat solairu jaitsi behar ditut?

b) Nire etxetik, 5 solairu igo ditut. Zenbatgarrenean nago?

Egin burruntzi bat, fruta bakoitzaren zati bat erabiliz. Deskribatu zer ordenatan jarri duzun zati bakoitza.

Eskatu beste ikasle bati ilaran sartzeko, hain zuzen ere, 4. postuan. Non jarri beharko du?

Zer postu du orain lehen 4. postuan zegoen ikasleak?

Eta 5. postuan zegoenak?

Konpetentzien araberako ariketa. Beste adibideren bat ere egin liteke talde handian.

Soluzioa: Hauxe izan daiteke frutak irudiko burruntzian jartzeko ordenaren deskribapena: Burruntzia egiteko, lehenik eta behin, anana-zatia jarri dut. Jarraian, bigarren lekuan, kiwi-zatia. Eta hirugarren tokian sandia-zatia. Bukatzeko, laugarren lekuan, mahatsa jarri dut.

Azaldu ikaskideei zure fruta-konbinazioa.

Zenbat burruntzi desberdin egin dituzue?

Soluzioak

6 Erantzun irekia.

7 Erantzun irekia.

8 a) Larunbata da asteko seigarren eguna.

b) Urteko hamaikagarren hila azaroa da.

9 a) Aitona-amonen etxera joateko, 6 solairu jaitsi behar ditut.

b) Hamazazpigarrenean nago.

Indartzeko

1 Ordenatu alfabetikoki zure familiako izenak. Soluzioa: Erantzun irekia.

2 Zenbat urte igaro behar dira zeu Lehen Hezkuntzako seigarren mailan egon arte?

Soluzioa: Hiru urte igaro behar dira hirugarren mailatik seigarrenera igarotzeko.

Sakontzeko

1 Ordenatu auto-matrikula hauek. 0112 LSP 1112 LSP 0112 LPM

Soluzioa: 0112 LPM 0112 LSP 1112 LSP

Motorra berotzen

5 + 3 = 8 6 + 4 = 10

7 + 2 = 9 5 + 3 = 8

4 + 3 = 7 8 + 1 = 9

2 + 6 = 8 3 + 6 = 9

2 + 3 = 5 4 + 2 = 6

Bilatu egoera posible guztiak

Konplexuak diruditen problemak ebazteko, adibidez, egoera posible asko zenbatu behar diren problemak ebazteko, bada estrategia baliagarri bat: bat bera ere falta ez dadin, egoera posible horiek guztiak modu ordenatuan eta begiz antolatzea.

1. urratsa. Ulertu problema

Ikasle guztiek problemak eskatzen duena ulertzen dutela ziurtatuko dugu. Binaka elkarri esateko eska diezaiekegu.

2. urratsa. Antolatu datuak

Kasu honetan, taula baten bidez antolatuko ditugu datuak. Denon artean eraikiko dugu taula. Kasu guztiak bilduta daudela egiaztatuko dugu.

3. urratsa. Ebatzi problema

Taulatik lortutako soluzio bakoitza landu eta zenbatu egingo dugu.

4. urratsa. Soluzioak badu zentzurik?

Soluzioak proposatutako galderari erantzuten diola egiaztatuko dugu.

Soluzioak

1 Danel - Katalin - Olaia Katalin - Olaia - Danel

Danel - Olaia -Katalin Olaia - Danel - Katalin

Katalin - Danel - Olaia Olaia - Katalin - Danel

EBATZI BAIETZ!

Bilatu egoera posible guztiak

Kubo hauek erabiliz, zenbat modu desberdinetan eraiki dezakezu dorre bat?

Datuak antolatuko ditugu, egoera posible guztiak bilatzeko.

1.a 2.a 3.a

Dorre bat eraiki daiteke 6 modu desberdinetan.

1 Danelek, Katalinek eta Olaiak lasterketa bat egin dute. Zenbatgarren iritsiko da haietako bakoitza? Idatzi egoera guztiak.

1.a 2.a 3.a

Danel Katalin Olaia

Danel Olaia ?

Katalin ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?

Sakontzeko

2 Sei zenbaki desberdin aurki ditzaket: 123, 132, 213, 231, 312 eta 321.

Indartzeko

1 r kolore-konbinazio desberdin lor ditzakezu berdea, gorria eta zuria erabilita?

Soluzioa:

• berdea, gorria eta zuria

• zuria, gorria eta berdea

• gorria, berdea eta zuria

• berdea, zuria eta gorria

• zuria, berdea eta gorria

• gorria, zuria eta berdea

Kokatu kuboetako bat. Gero, egin konbinazioak gainerako bi kuboekin.

2 Hiru zifrako zenbat zenbaki eratu ditzakezu 1, 2 eta 3 zenbakiekin? Bilatu egoera posible guztiak.

1 2 3

1 Aztertu zer aukera dauden apartamentu bateko sukaldea, komuna eta logela margotzeko, kolore zuria, horia eta urdina erabilita.

Soluzioa: Hona hemen aukerak:

1 2 3 4 5 6

Sukaldea zuria zuria horia horia urdina urdina

Komuna horia urdina zuria urdina horia zuria

Logela urdina horia urdina zuria zuria horia

Gakoak + info anayaharitza.es

IKTak

Bideoa: Buruzko kalkulua

Problemak arin-arinka Buruzko kalkulua

Zenbat puxtarri daude 10 puxtarriko 10 poltsatan?

2

Bien artean, Matixak eta Elenek 100 kromo dituzte. Gerta al daiteke Matixak 40 eta Elenek 50 izatea?

Patxik 708 puntu lortu ditu; Saioak, berriz, 780. Nork irabazi du?

Zenbat falta zaio 500i 1 000ra heltzeko?

3

Begira nola pentsatzen dudan

Urratsez urrats

Urrezko domina bat irabazi baduzu, zenbatgarren iritsi da hurrengo partaidea?

6 5 Ebatzi 32 + 4. Orain, zuk zeuk: 72 + 6 51 + 7 23 + 5 34 + 3 68 + 1

Bururakorik gabeko batuketa ebazteko bi modu azalduko ditugu: 10eko blokeen bidez egiten dena edo liburuan agertzen den estrategiaren bidez egiten dena.

Prestatu eskolako motxila. Zer ordenatan sartuko dituzu ogitartekoa, liburuak eta estutxea?

Soluzioak

Problemak arin-arinka

1 100 puxtarri daude.

2 500 falta zaio.

3 Ez, baturak 100 izan behar du.

4 Bigarren iritsi da.

5 Saioak irabazi du.

6 Bigarren zaude.

Buruzko kalkulua

1 41 + 3 73 + 5 53 + 4 16 + 2 94 + 5

+ Ikusi nola egiten den, hemen: anayaharitza.es

3 2 + 4 = 3 6

Problemak arin-arinka

• 6 problema labur planteatuko ditugu unitatean landutako edukiei buruz: zenbatzea, konparatzea, hurbiltzea eta zenbaki ordinalak.

• Une egokia izan daiteke ikasleei datuak hartzen, eragiketa idazten eta soluzioak ematen irakasteko.

• Batera lan egin ahal izateko, ozen irakur daitezke. Ikasleek datuak hartu eta tarte bat utziko diegu banaka ebazteko. Ondoren, zuzendu egingo ditugu.

Pentsamendu konputazionala

Motxilan gauzak gordetzeko ordena funtsezkoa da gauza hauskorrak ongi zaintzeko. Adibidez, hamaiketakorako ogitartekoa zaintzeko.

Gauza astunenetik edo handienetik hasi eta hauskorrenera bidean jarraitzea litzateke ordena zuzena. Alegia, lehenengo liburuak, jarraian estutxea eta, azkenik, ogitartekoa sartzea.

45

167

4

Motorra berotzen

5 + 3 = 8 7 + 3 = 10

4 + 9 = 13 8 + 6 = 14

7 + 5 = 12 3 + 9 = 12

4 + 8 = 12 5 + 6 = 11

8 + 7 = 15 4 + 7 = 11

Baliabideak

Jarduera interaktiboak

1., 2. eta 3. fitxak (indartzeko)

fitxa (sakontzeko)

Funtsezkoena

Ebaluazioa

Egokitutako ebaluazioa

Konpetentzien araberako ebaluazioa

Soluzioak

1 a) 674 c) 2 07

b) 8 315 d) 1 460

2 Bostehun eta hirurogeita hamahiru

Bi mila eta hemezortzi

Seiehun eta laurogeita lau

Bederatzi mila berrehun eta hirurogeita bederatzi

3 a) 7 E, 8 U 700 + 8

b) 1 M, 4 H, 6 U1 000 + 40 + 6

c) 3 M, 7 E, 9 H, 1 U 3 000 + 700 + 90 + 1

4 a) 400 U c) 7 000 U

b) 5 U d) 300 U

5 a) 356 - 357 - 358

b) 999 - 1 000 - 1 001

c) 5 310 - 5 311 - 5 312

6 5 039 > 1 999 > 800 > 483 > 218

7 55 < 803 < 969 < 1 000 < 3 112

8 a) 8 531 b) 1 358

9 Erandiora iristeko 700 km falta dira, gutxi gorabehera.

Donibane Lohizunera iristeko 100 km falta dira, gutxi gorabehera.

10 a) 7.a, 9.a, 11.a, 13.a, 15.a

b) 2.a, 5.a, 8.a, 11.a, 14.a

c) Lehena, hirugarrena, bosgarrena, zazpigarrena, bederatzigarrena, hamaikagarrena

d) Hamabigarrena, hamalaugarrena, hamaseigarrena, hemezortzigarrena, hogeigarrena

PORTFOLIOA

Z er ikasi dut?

1 Idatzi, zifrak erabiliz.

a) Seiehun eta hirurogeita hamalau.

b) Zortzi mila hirurehun eta hamabost.

c)

d)

2 Nola irakurtzen dira zenbaki hauek?

573 2 018 684 9 269

3 Deskonposatu, adibideari jarraituz.

5 M, 3 E, 1 H, 9 U 5 319

5 000 + 300 + 10 + 9

a) 708 b) 1 046 c) 3 791

4 Zenbaki bakoitzean, zenbat unitate adierazten ditu nabarmendu den zifrak?

a) 4 29 c) 7  018

b) 63 5 d) 2  3 66

5 Kopiatu koadernoan, eta idatzi aurreko eta hurrengo zenbakiak.

a) 357 b) 1 000c) 5 311

6 Ordenatu handienetik txikienera. Ez ahaztu ikurra ere idaztea!

7 Ordenatu txikienetik handienera. Ez ahaztu ikurra ere idaztea!

8 Idatzi lau zifra hauek, bakoitza orri zati batean.

a) Zein da zifra horiekin eratu dezakezun zenbakirik handiena?

b) Eta txikiena?

9 Zenbat kilometro falta dira herri hauetara iristeko, gutxi gorabehera?

Donibane

10 Gehitu bi elementu segida bakoitzean.

a) 7.a, 9.a, 11.a, ...

b) 2.a, 5.a, 8.a, ...

c) Lehenengoa, hirugarrena, bosgarrena, ... d) Hamabigarrena, hamalaugarrena,

Semaforoa. Margotu koadernoan, ariketa bakoitzaren ondoan, honela: Erantzuna badakizu Laguntza behar izan baduzu Erantzuna jakin ez baduzu Indartzeko

HELBURUA AURRERA

Idatzi lerroburu bat

1.Pentsatu hiru galdera, ikaskideei egiteko. Erantzunak zenbaki bat izan behar du. Esate baterako, zenbat urte dituzten.

2.Aukeratu galdera bat, eta egin ikaskideei.

3.Idatzi erantzunak koadernoan.

4.Partekatu talde guztien erantzunak.

Geure buruari galdezka

a) Erantzun galdera hauei, taldean: Zertan gara antzekoak? Zertan gara desberdinak?

b) Ideia-jasa. Pentsatu zenbakiek nola lagundu dezaketen herrialdeak bereizten. Kopiatu antolatzaile hau koadernoan, eta osatu.

Gakoak

Pentsamenduaren garapena Ideia-jasa.

Kontuan hartu

• Ideia-jasa banaka egin behar da, eta jarraian taldean partekatu.

• Zenbakien arabera bereizten diren herrialdeen ezaugarriak aipa ditzakegu: hedadura, biztanleria...

Zenbakiekin, nola bereizi daitezke herrialdeak?

? ? ? ?

c) Aldatu al dezakegu zertan garen antzekoak eta zertan garen desberdinak gizakiok eta herrialdeak?

d) Taldean, idatzi lerroburu bat, zenbakiei buruz pentsatu duzuen guztia laburbiltzeko.

N ola ikasi dut?

Kopiatu koadernoan eta, esaldi bakoitzaren ondoan, margotu honela:

• Problema bat ulertzen dudanean, pozik jartzen naiz.

• Ikaskideekin lan egitea gustatzen zait.

• Ikasgelan, adi egotea lortzen dut. Zerk laguntzen dizu adi egoten?

Nola ikasi dut?

Metakognizioa errazteko

Hezkuntza emozionala

Nola ikasi dut? ataleko ebaluazioaren helburua hauxe da: ikasleei, problemak ebazten edo besteekin lanean ari direnean, beren emozioak identifikatzen laguntzea. Askotan, zeregin batean emozio positiboak identifikatzeak zeregina bera indartzen du positiboki, baita oztopoak gainditzen lagundu ere.

Iradokizun didaktikoa:

• Utzi tarte bat banaka gogoeta egiteko.

• Parteka dezatela binaka edo taldeka gertatzen zaiena: problema bat ulertzen ez dutenean pozik jartzen diren ala ez, eta ikaskideekin lan egitea gustatzen zaien.

• Garrantzitsua da ikasleei adi egoten laguntzen dieten zeregin- edo proposamen-motei buruz hausnartzea. Ikasgelan ikusgai utz daitezke, arreta mailak behera egitean berriz erabiltzeko.

Ikaskuntza indartzeko

Hausnartzen jarraitzeko

• Zer galdera egin geniezaieke gure ikaskideei 328 erantzuna duena?

• Zer bestetarako erabil daitezke zenbakiak?

Inklusioa

Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Ebatzi baietz Zenbat da guztira?

3 2 ?

Bigarren eta hirugarren zikloen lagina

1 Aztertu bloke hauek. Zer zenbaki irudikatzen dute?

4 Ordenatu zenbaki hauek adierazitako eran.

5 Itsulapikoan 187 € ditut. Zenbat diru dut gutxi gorabehera?

1 Aztertu bloke hauek. Zer zenbaki irudikatzen dute?

2 Aurreko edo hurrengo zenbakia? Idatzi laukiko zenbakiak beren lekuan.

4 Ordenatu zenbaki hauek. Ez ahaztu ikurra idaztea.

5 Itsulapikoan 187 € ditut, eta diru-zorroan, 32 €. Zenbat diru dut guztira?

1 Marraztu blokeak, 1254 zenbakia osatzeko.

2 Idatzi zenbaki bakoitzaren aurreko eta hurrengo zenbakiak.

Itsulapikoan 187 € ditut, eta diru-zorroan, 32 €. Zenbat diru dut gutxi gorabehera?

UNITATEA

Izen-abizenak:

1 Idatzi Z zuzena bada, edo O okerra bada. Esaldi okerretan, idatzi adibide bat faltsua dela frogatzeko.

Z edo O

Zenbaki baten azken zifra 8 bada, zenbakia bikoitia da.

Zenbaki bat bikoitia da, azken zifra 8 bada.

Zenbaki baten azken zifra 5 bada, zenbakia bakoitia da.

Zenbaki bat bakoitia da, azken zifra 5 bada.

Bi zenbaki bikoiti batuz, zenbaki bikoitia lortuko dugu.

Bi zenbaki bakoiti batuz, zenbaki bakoitia lortuko dugu.

2 Asmatu zenbat balio duten batuketa hauetako letrek.

3 Egin zenbakitzailearen eta izendatzailearen arteko zatiketa, eta ordenatu zatikiak txikienetik handienera.

4 Zer kopururekin egin behar da biderketa edo zatiketa? Pentsatu eta idatzi.

5 Zein da eskaintzarik onena? Eman

3 Egin zenbakitzailearen eta izendatzailearen arteko zatiketa, eta ordenatu zatikiak

4 Zer kopururekin egin behar da biderketa edo zatiketa? Pentsatu eta idatzi.

5 Zein da eskaintzarik onena? Kalkulatu unitatearen balioa, erantzuna emateko.

1 Erreparatu ereduari, eta osatu.

2 Erreparatu ereduari, eta osatu.

3 Erreparatu ereduari, eta osatu.

4 Erreparatu ereduari, eta osatu.

5 Aukeratu neurri-unitate jakin bat, eta kalkulatu margotutako irudiaren

Izen-abizenak:

Data:

1 Ebatzi, eta inguratu erabili duzun propietatearen izena.

2 × 15 = ….. × ….. = ……

4 × 7 × 5 = 4 × 5 × ....... = ....... × ....... = .......

3 × 12 + 3 × 8 = 3 × (....... + .......) = .......

Matematika 5. maila

Trukatzepropietatea Elkartzepropietatea Banatzepropietatea

Trukatzepropietatea Elkartzepropietatea Banatzepropietatea

Trukatzepropietatea Elkartzepropietatea Banatzepropietatea

2 Inguratu adierazpen honi dagokion marrazkia.

(4 + 2) × 3

3 Lotu biderketa bakoitza dagokion emaitzarekin.

4 Ebatzi biderketa hauek.

5 Zenbat pieza daude? Lotu irudi bakoitza dagokion berreketarekin.

1 Grafiko honetan irakasleen apalategiko liburuak ageri dira.

a) Zenbat matematikako liburu daude apalategian?

b) Gizarte Zientziei buruzko zenbat liburu daude?

c) Gaztelaniazkoak baino zenbat ingelesezko liburu gehiago daude?

d) Zein da moda?

e) Zein da heina?

2 Hona hemen Karlak eta Hodeik, bakoitzak bere hirian, aste betez izan dituzten gradu zentigraduak. Egin datu horien lerro-grafikoa.

Zure ustez, Karla eta Hodei hurbileko hirietan bizi dira? Eman arrazoiak

3 Erreparatu grafikoari, eta erantzun galderei.

a) Zenbat ikaslek neurtzen dute 155 cm baino gehiago?

b) Guztira, zenbat haur daude ikasgelan?

c) Zein da heina? cm

MATEMATIKAK GIZARTE ZIENTZIAK INGELESA GAZTELANIA

IDU jarraibideak

Inklusioa Mundua helburu proiektuan

Irakaskuntzaren Diseinu Unibertsala (IDU): printzipioak

IDU (Irakaskuntzaren Diseinu Unibertsala) jarraibide multzo bat da, ikasle guztiei ikasteko aukera berdinak ematen zaizkiela bermatzen duena. Honako hauek dira jarraibide horiek:

MOTIBAZIOA ETA KONPROMISOA izateko modu asko proposatu

IRUDIKATZEKO modu asko proposatu

EKINTZA ETA ADIERAZPENA lortzeko modu asko proposatu

Sare afektiboak «ZERGATIK» ikasi

Proposatu aukerak interesa pizteko

7.1 Optimizatu harreman pertsonalak eta autonomia.

7.2 Optimizatu garrantzia, balioa eta benetakotasuna.

7.3 Murriztu mehatxuak eta deskuiduak.

Proposatu aukerak esfortzua eta iraunkortasuna mantentzeko

8.1 Azpimarratu helburuen eta jomugen garrantzia.

8.2 Aldatu erronkak optimizatzeko eskaerak eta baliabideak.

8.3 Sustatu elkarlana eta komunikazioa.

8.4 Handitu hezkuntzara bideratutako feedbacka.

Proposatu aukerak autorregulaziorako

9.1 Sustatu motibazioa pizten duten itxaropenak eta sinesmenak.

9.2 Erraztu gaitasunak eta estrategiak erronkei aurre egiteko.

9.3 Garatu autoebaluazioa eta gogoeta.

Azterketa-sareak «ZER» ikasi

Proposatu aukerak antzemateko

1.1 Eskaini informazioa bistaratzea pertsonalizatzeko moduak.

1.2 Eskaini alternatibak entzunezko informaziorako.

1.3 Eskaini alternatibak ikusizko informaziorako.

Proposatu aukerak hizkuntza eta sinboloetarako

2.1 Argitu lexikoa eta sinboloak.

2.2 Argitu sintaxia eta egitura.

2.3 Lagundu testu-deskodifikazioan, ohar matematikoetan eta sinboloetan.

2.4 Sustatu hizkuntza desberdinen arteko ulermena.

2.5 Argitu, hainbat bitarteko erabiliz.

Proposatu aukerak ulermenerako

3.1 Aktibatu edo eskaini aurretiazko ezagutzak.

3.2 Nabarmendu patroiak, funtsezko ezaugarriak, eta ideia nagusiak eta euren arteko loturak.

3.3 Gidatu informazioaren prozesamendua, bistaratzea eta manipulazioa.

3.4 Maximizatu informazioaren transferentzia eta orokortzea.

ADITUEN ERANSKINAK

Sare estrategikoak «NOLA» ikasi

Proposatu aukerak ekintza fisikorako

4.1 Aldatu erantzuteko, nabigatzeko eta solasean aritzeko metodoak.

4.2 Optimizatu laguntza-erreminta teknologikoetarako sarbidea.

Proposatu aukerak adierazpenerako eta komunikaziorako

5.1 Erabili komunikaziorako hainbat modu.

5.2 Erabili hainbat tresna, eraikitzeko eta osatzeko.

5.3 Garatu doitasuna gradukako laguntza-mailekin, praktikarako eta jarduerarako.

Proposatu aukerak funtzio betearazlerako

6.1 Gidatu jomuga egokiak jartzea.

6.2 Lagundu estrategiak planteatzen eta garatzen.

6.3 Erraztu informazioaren eta baliabideen kudeaketa.

6.4 Hobetu progresua monitorizatzeko ahalmena.

Irmoak eta motibatuak Burutsuak eta jakintsuak Estrategikoak eta jomugara bideratuak

CAST 2018 (Center for Applied Special Technology)

Sarbidea

IDU jarraibideak Mundua helburu proiektuan

Mundua helburu proiektuko elementu ezberdinak Irakaskuntzako Diseinu Unibertsala (IDU) kontuan hartuz garatu dira. Honako taula honetan, IDU printzipioen edo arauen eta proiektuko elementuen arteko harremana jasotzen da:

MUNDUA HELBURU

Ikaskuntza-egoera

GJH

Irudia eta testuingurua

Nola ikusten duzu?

Datua

Helburua aurrera

Proiektuan aplikatutako IDU jarraibideak

INPRIMATUTAKO MATERIALA

• GJHekin (xxi. mendeko erronkekin) eta ikasleen eguneroko bizitzarekin duen harreman zuzenak benetakotasuna, balioa eta garrantzia optimizatzen ditu (7.2).

• Testuaren ordezko irudikapenak ikaskuntzaegoeraren testuinguruarekiko ulermena eta lotura pertsonala errazten du. (2.5).

• Galderek ikaskuntza-egoera ikasleen esperientzien eta aurretiazko ezagutzekin lotzen dute. (3.1).

• Informazio objektiboa eta berresgarria ematen du abian dagoen helburuari buruz (8.1).

• Gogoeta kolektiboa sustatzen du, pentsamendu-estrategia baliagarri baten bidez, eguneroko arazoei aurre egiteko (9.2).

• Autonomia sustatu, eta amaierako produktu bat proposatzen du, ikastetxeko testuinguruari eta ikasleen hautaketari irekia, (7.1) eskakizun-mailak aldatuz (8.2).

• Oinarrizko ikaskuntzak orokortzea eta transferitzea errazten du (3.4).

• Erkidegoa eta lankidetza sustatzen ditu, amaierako produktua taldean egiteko eta zabaltzeko (8.3).

INGURU DIGITALA

GJHei buruzko informazio eguneratua lortzeko sarbidea ematen die ikasleei eta irakasleei, komunikazio-metodo asko erabiliz. (5.1).

Proporcione MOTIVACIÓN

Jarraitu hariari

• Modu ordenatuan gidatzen du abian dagoen helburua (6.1), prozesua egokituz eta ikusaraziz (6.2), antolatzaile grafiko baten laguntzaz (6.3).

• Zer dakit? Ariketa interaktibo trazagarriak proposatzen ditu unitatea irekitzean aurretiazko ideiak detektatzeko. (3.1).

• Ikaskuntza-egoerak aurkezten dituzt ikus-entzunezko puntuak erabiltz ditu, motibazioa areagotzen dut itxaropenak eta usteak estimula (9.1) unitatearen hasieran.

• Unitate bakoitzean, aurretiaz hautatutako iturrietatik hartutak informazioa aurkezten du, eta hori entzunezko (1.2) eta ikusizk (1.3) informazioaren alternatiba da (2.5), baita testuaren beste formen alternatiba ere, hala nola abestiak, azpidatzitako audioak edo bideoak, testu-informazioaren lokuzioak, antolatzaile grafikoak, visual thinking, etab. Gainera, parte-hartz dinamizatzeko erabil daitezke.

• Ikaskuntza-prozesua modu interaktiboan berreraikitzea ahalbidetzen du, antolatzaile grafikoaren laguntzarekin. Antolatzaile grafiko horrek ekintzar helbururanzko aurrerapena irudikatz du (3.3).

Redes El «PORQUÉ

Proporcione opciones captar el interés

7.1 Optimice las individuales

7.2 Optimice la el valor y la

7.3 Minimice las y distracciones.

Proporcione opciones mantener el esfuerzo

8.1 Resalte la relevancia y objetivos.

8.2 Varíe las demandas para optimizar

8.3 Promueva la y la comunicación.

8.4 Aumente la orientada a

Proporcione opciones la autorregulación

9.1 Promueva expectativas que optimicen

9.2 Facilite habilidades para enfrentar

9.3 Desarrolle la y la reflexión.

APÉNDICES EXPERTOS

Decididos

Inclusión en Operación Mundo

El Diseño Universal para el Aprendizaje (DUA) es un conjunto de principios para desarrollar el curriculum que proporcionen a todos los estudiantes igualdad de oportunidades para aprender. Estos principios son los siguientes:

• Unitate bakoitzeko oinarrizko lexikoa (koloreak, ikonoak, tipografia) identifikatzen du (2.1). Exekuzio onaren adibideak eta arreta bideratzen duten jakinarazpenak ematen ditu (3.2), segurtasun-falta eta distrakzioak murriztuz (7.3).

Proporcione múltiples formas de MOTIVACIÓN Y COMPROMISO

Proporcione múltiples formas de REPRESENTACIÓN

• Askotariko manipulazio-materiala eskaintzen du, zko ikaskuntzak hainbat baliabideren bidez ) eta erraminten bidez eskuratzeko (5.2).

Kontzeptuen definizio argiak eta ondo egituratuak ) eta hainbat motatako antolatzaile grafikoekin aurkezten ditu, ideia nagusiak eta haien arteko harremanak irudikatzen ), progresiboki etapako mailen

Redes afectivas El «PORQUÉ» del aprendizaje

Proporcione opciones para captar el interés

7.1 Optimice las elecciones individuales y autonomía.

7.2 Optimice la relevancia, el valor y la autenticidad.

7.3 Minimice las amenazas y distracciones.

Redes de reconocimiento El «QUÉ» del aprendizaje

• Praktika- eta berrikuspen-ekintza sistematikoak ertatzen ditu, ikaskuntzen orokortzean

Proporcione opciones para la percepción

• Unitate bakoitzeko ikasteko eskemak edo laburpen interak inprimagarriak (3.3 informazioa era askotara aurkezteko auker ematen dutenak (

Proporcione múltiples formas de ACCIÓN Y EXPRESIÓN

• Idatzizko testua osatzeko, hainbat bitartek erabiltzen ditu oinarrizko e aurkezpenekin edo bideoekin (2.5).

Redes estratégicas El «CÓMO» del aprendizaje

• Oinarrizko ezagutzak lantzeko arik interaktibo trazagarriak eskaintz unitate bakoitzean, tresna teknologik bidez (4.2).

Proporcione opciones para la acción física

Erantzun pertsonal irekiak ahalbidetzen dituzten etak barne hartzen ditu, parte-hartzea, oen ebazpena eta sormena

1.1 Ofrezca formas de personalizar la visualización de la información.

Ereduak eta laguntzak ematen ditu, pentsamendu-estrategien eta -gakoen bidez, informazioa prozesatzea eta ezagutza baliagarri

1.2 Ofrezca alternativas para la información auditiva.

1.3 Ofrezca alternativas para la información visual.

Ikaskuntza-teknika kooperatiboen bidez berdinen eko interakzioa eta tutoretza sustatzen ditu

Proporcione opciones para mantener el esfuerzo y la persistencia

8.1 Resalte la relevancia de metas y objetivos.

Proporcione opciones para el lenguaje y los símbolos

2.1 Aclare vocabulario y símbolos.

• Metodo alternatiboak eskaintzen ditu, ikasleek informazioa eskura dezaten eta edukiarekin

8.2 Varíe las demandas y los recursos para optimizar los desafíos.

8.3 Promueva la colaboración y la comunicación.

2.2 Aclare sintaxis y estructura.

2.3 Apoye la decodificación. de textos, notaciones matemáticas y símbolos.

4.1 Varíe los métodos de respuesta, navegación e interacción.

4.2 Optimice el acceso a herramienta y tecnologías de asistencia.

• Prozesuaren ereduak eta laguntzak ematen ditu, baita emaitzak egiaztatzeko jarraibideak ere (6.1 plangintza eta garapena babestuz ( informazioaren eta baliabideen kudeaketa erraztuz (6.3). –Hizkuntza-planeko infografiak. –IKT-infografiak.

Proporcione opciones para la expresión y la comunicación

5.1 Use múltiples medios para la comunicación.

5.2 Use múltiples herramientas para la construcción y composición.

• Erantzuteko eta nabigatzeko alterna eskaintzen ditu (4.1 tresna teknologikoren bidez ( idatzizko testua osatzeko hainbat bitarteko (2.5) erabiltzen ditu.

Komunikabide ugari erabiltzen ditu ikasitakoa • Eraikuntzarako eta konposiziorako tr ugari erabiltzen ditu (

8.4 Aumente la retroalimentación orientada a la maestría.

Proporcione opciones para la autorregulación

2.4 Promueva la comprensión entre diferentes lenguas.

2.5 Ilustre a través de múltiples medios.

Praktikarako eta exekuziorako laguntza-mailak dituzten konpetentziak definitzen ditu (5.3), ) eta indartzeko eta

9.1 Promueva expectativas y creencias que optimicen la motivación.

9.2 Facilite habilidades y estrategias para enfrentar desafíos.

9.3 Desarrolle la autoevaluación y la reflexión.

Proporcione opciones para la comprensión

3.1 Active o proporcione conocimientos previos.

3.2 Destaque patrones, características fundamentales, ideas principales y relaciones entre ellas.

3.3 Guíe el procesamiento, visualización y manipulación de la información.

3.4 Maximice la transferencia y la generalización de la información.

5.3 Desarrolle fluidez con niveles de apoyo graduados para la práctica y el desempeño.

Proporcione opciones para la función ejecutiva

6.1 Guíe el establecimiento de metas apropiadas.

6.2 Apoye la planificación y el desarrollo de estrategias.

6.3 Facilite la gestión de información y recursos.

6.4 Mejore la capacidad para monitorear el progreso.

APÉNDICES EXPERTOS

Decididos y motivados Ingeniosos y conocedores Estratégicos y dirigidos a la Meta

CAST 2018 (Center for Applied Special Technology)

Ebaluazioa

Game Room: gamifikazioan

oinarritutako

ebaluazioa

Ebaluazioa

Hasierako

ebaluazioa

Konpetentzien

araberako

ebaluazioa

Unitateen

araberako

ebaluazioa

Ebaluazio egokitua

gamifikatua eta

Ikasturte bakoitzeko proiektu gamifikatua

Zer da Game Room?

Game Room da hiruhilekoa ebaluatzeko proposamen gamifikatu eta digitala, eta Garapen Jasangarrirako Helburuetan inspiratua. Diseinua storytelling delakoan oinarrituta dago, diziplinarteko esperientzia jostagarria da, eta oso motibagarria ikasleentzat.

Eszenatoki bakoitzean pertsonaia bat aukituko duzu, zure laguntza behar duena. Jarri arreta, misioak osatzeko.

Ebaluazio gamifikatua eta digitala

Diziplinarteko esperientzia

Dolterra erabiliko duzu gordeta dauden elementuak aurkitzeko eta istorioan aurrera egiteko.

¿Nolakoa da Ultimate Travellers?

Joko handi bat da, eta ikasleak interakzioan arituko dira Anbar uharteko pertsonaiekin, eszenatokiekin, esplorazioarekin, gatazkekin eta ekintzekin.

DOC komunikatuko da zurekin, Hermesen bidez, pistak behar dituzunean.

Helburu komun bati begira, ikasleek aurrera egingo dute agertoki pertsonalizatuetan barrena, bideo narratiboak ikusiz, pertsonaiekin komunikatuz, quiz erako galderei erantzunez eta joko konplexuagoak ebatziz. Eta hori dena errefortzu positiboa bultzatuta, egindako urratsak aurrerapen-barraren bidez identifikatuz eta prozesuaren feedbacka jasoz.

Storytelling

GJHetan inspiratuta

Karta berdinak

Hitzak asmatu

Objektuak kokatu

Bikoteka jarri

Dolterra erabili

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

KONPARAZIOA

Margotu honela: Badakit nola egin Laguntza behar dut Ez dakit nola egin

5 3

3 EtubBCa45t45zVWΔ.

Itukxya<=sÑÖg|} JK 89a45>, Δkxy @A 89o>?r:; HI 89a67kxyø 4 *+a45r67kxya45t45z *+d45i45t45u45zVWt:;Þ *+d:; HIn:; JKk. Lvw HI 45r:; HIr45Δ ΔbBCa45 :; HI> »p45u45n45 89å *+a45p45u45r45 45¤ zxya45 89ø. Zvw HIn67bBCa45† À HIr89a67b>?i67 45Δ

*+a67h89a67 67kxyø *+d45 45 45¤ »m89a45r89g`a >? 45zvw JKkxyø?

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Badakit

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Izen-abizenak:

4 EtubBCa45 45zVWΔ.

ñóa45r67kvw JK :; JKk 4 »m89a45r45r45u67b>?Δ À HIr89 23s~òΔ *+d45 45 45¤ À HI 89å 2 » `aa45> *+d45i45 45¤. Zvw HIn67bBCa45†

»m89a45r45r45u67b>?Δ *+d45 45t45¤ *+ >?r89a45 45>?

Dlma45 45u89a67k:

»m89a45r45r45u67b>?Δ À HIr89o23s~òΔ *+d45i45 45¤

»m89a45r45r45u67b>?Δ » `aa45> *+d45i45 45¤

EVWr89a89gjk 67kvw HIt89å:

Slm @A 45u45zVW 89oBCå: Mñóa45r67kvw JK :; JKk »m89a45r45r45u67b>?Δ *+d45i45 45¤ *+ >?r89a45 45>.

5 Mñóa45r89g`ao>? 45¤ Δb>? 89d:; HIr45 67k Δ 45u45zvw RS HIn89å.

6 Mñóa45r45r89a45zVW 45¤ » 45r45u89d45Δ Δh89a45u:; JKk »i45zxya45n89g`aø *+d45 45t45u:; HI> *+g`aa45r45r89a45 89 @Ab>? 89d:;Þ ΔbBCa45†.

4 zVW 45r67kVWu67 45¤

2 Δkxya45r45r89a45 45¤

3 » 45r45 89a45n89g|} JK 45¤

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Izen-abizenak: 0 Matematika

4 IVWn89gjku45r89a45t45¤ »u45r89d45 45n:; HIz Δb>? 89d:; HIr45 67k zxya67bBCa67 :; HIn89å, À HI 89å *+g`a >?r45r45 45z

À TUs~ò 45u:; HIn89å.

5 Mñóa45r45r89a45zVW 45¤ Δkxya45m45 89 >?Δ ΔbBCa45† » 89g`aa45r89 >?t45zvw JKkxyø »m89oBCd45u67kxyø Δb>? 89d:;Þ ΔbBCa45†.

6 Lxy >? 45¤.

ZVW 45r67kVWu67 45u89å TVWr45 89a45n89g|} JK 45u89å Kxya45r45r89a45t45u89å

ZENBAKIAK 5ETIK 9RA ARTE

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

Margotu honela: Badakit nola egin Laguntza behar dut Ez dakit nola egin

2

3 IVWn89gjku45r89a45 45¤

Hasierako ebaluazioa

Izen-abizenak:

Data:

1 Idatzi zenbaki hauek, zifrak edo letrak erabiliz.

a) Seiehun eta lau

b) Berrehun eta hirurogeita hamabost

c) 918

d) 503

2 Idatzi zenbaki bakoitza bere lekuan.

31 45 70 88

Matematika 3. maila

BIKOITIAK:

3 Ordenatu zenbaki hauek txikienetik handienera.

BAKOITIAK:

201 99 732 58

4 Jarri zenbakiak, eta batu.

a) 265 + 473

b) 390 + 46 + 108

5 Jarri zenbakiak, eta kendu.

a) 543 – 226

6 Idatzi batuketa hauek biderketa gisa.

a) 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 + 2 =

b) 5 + 5 + 5 =

b) 326 – 89

7:00 8:30

4:15

2:45

9 km 9 m 9 cm

9

zentimo gastatu ahal izango dituzte.

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

7 Lotu ordu bera adierazten duten erlojuak.

8 Zer luzera du arkatz honek? Markatu.

Inguratu poligonoak.

10 Elsak eta Pablok beren dirua batu dute ur globoak erosteko. Zenbat zentimo gastatu ahal izango dute bien artean?

Unitateen araberako ebaluazioa

1 Argiñek egutegi batean marraztu du hilabete osoan zehar bere herrian izan duten eguraldia.

a) Erreparatu egutegiari, eta osatu datuen erregistro-taula.

Eguraldia Egun kopurua Maiztasun absolutua Maiztasun erlatiboa

Guztira:

b) Zenbat egunetan egin du euria?

c) Zein da moda?

d) Guztizkoaren zer zati dira egun eguzkitsuak?

e) Datu kuantitatiboa ala kualitatiboa da eguraldia? Adierazi zein den erantzun zuzena. kuantitatiboa kualitatiboa

f) Egin egutegiko datuak adierazteko barra-grafiko bat.

2 Lerro-grafiko honek erakusten du zenbat alditan bisitatu duten 5. mailako ikasleek Matematikako ikasgela birtuala astebeteko epean.

a) Zer egunetan izan zituen ikasgelak bisita gehien?

b) Eta gutxien?

c) Kalkulatu bisiten batezbestekoa.

d) Zer egunetan izan zituen ikasgelak batez besteko bisitak baino gutxiago?

3 Musika-eskola batek histograma bat egin du, haur-korua osatzen duten neska-mutikoak adinaren arabera sailkatzeko.

a) Zer multzotakoa izango litzateke 6 urteko neskato bat?

b) 11 urtetik beherako zenbat haur daude koruan?

c) Zenbat da heina?

d) Guztira, zenbat haurrek osatzen dute korua?

4 Marraztu eta margotu datu hauek adierazten dituen sektore-grafikoa.

Filmak Zientzia-fikzioa Komedia Drama Akzioa

Maiztasuna 0 3 1 4

a) Grafikoaren zer zati dira akzio-filmak?

b) Zein da moda?

c) Zer kolorek adierazten ditu komedia-filmak?

Izen-abizenak: 8 Matematika 5. maila EB

Ebaluazio egokitua

1 Argiñek egutegi batean marraztu du hilabete osoan zehar bere herrian izan duten eguraldia.

a) Erreparatu egutegiari, eta osatu datuen erregistro-taula.

b) Zenbat egunetan egin du euria?

c) Zein da moda?

d) Guztizkoaren zer zati dira egun eguzkitsuak?

e) Datu kuantitatiboa ala kualitatiboa da eguraldia? Adierazi zein den erantzun zuzena. kuantitatiboa kualitatiboa

f) Egin egutegiko datuak adierazteko barra-grafiko bat.

Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

2 Lerro-grafiko honek erakusten du zenbat alditan bisitatu duten 5. mailako ikasleek Matematikako ikasgela birtuala astebeteko epean.

a) Zer egunetan izan zituen ikasgelak bisita gehien?

b) Eta gutxien?

c) Kalkulatu bisiten batezbestekoa.

d) Zer egunetan izan zituen ikasgelak batez besteko bisitak baino gutxiago?

3 Musika-eskola batek histograma bat egin du, haur-korua osatzen duten neska-mutikoak adinaren arabera sailkatzeko.

a) Zer multzotakoa izango litzateke 6 urteko neskato bat?

b) 11 urtetik beherako zenbat haur daude koruan?

c) Zenbat da heina?

d) Guztira, zenbat haurrek osatzen dute korua?

4 Marraztu eta margotu datu hauek adierazten dituen sektore-grafikoa.

Filmak Zientzia-fikzioa Komedia Drama Akzioa

Maiztasuna 0 3 1 4

a) Grafikoaren zer zati dira akzio-filmak?

b) Zein da moda?

c) Zer kolorek adierazten ditu komedia-filmak?

Izen-abizenak: 8 Matematika 5. maila EB

ión Konpetentzien araberako ebaluazioa

Izen-abizenak: UNITATEA

3 Matematika 1

2

4

3 hortz eta goialdean 2 erori zaizkit. Behealdean

3 hortz eta goialdean 3 erori zaizkit.

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

UNITATEA

Izen-abizenak:

Data:

Matematika 3. maila

1 Adierazi nola irakurtzen diren edo nola idazten diren honako zenbaki hauek.

a) 529

b) 3 804

c) seiehun eta bi

d) lau mila berrehun eta berrogeita hamaika

2 Ordenatu handienetik txikienera, > edo < zeinuak erabilita.

820 80 2 087 278

3 Zenbatgarren lekuan dago hegazkinera igotzeko zain dagoen bidaiarietako bakoitza? Osatu.

bederatzigarren

4 Kokatu eta kalkulatu.

a) 703 + 125 + 8 =

c) 293 × 4 =

b) 682 – 143 =

d) 85 : 3 =

5 Idatzi honako zatiki hauek.

a) bost erdi

b) lau hamarren

c) hiru laurden

d) zazpi bosten

6 Ebatzi eragiketak.

a) 19 8 15 3 15 2 ++ =

7 Kalkulatu. a)(52,78 + 1036,7) × 2 = c)49,72 × 8,3 =

b)3 × (25,4 – 18,2) = d)5,16 : 3 =

8 Adierazi neurri hauek esandako unitateetan.

a)47 dL = cL

b)2 440 L = kL

c)8 hm2 = m2

d)4 800 mm2 = cm2

9 Grafiko honetan haurren bi futbol-taldek azken hilabeteetan sartu dituzten golak ageri dira.

a)Zer taldek sartu zuen gol gehien apirilean? Eta maiatzean?

b) Zenbat gol sartu zituzten Kameleoiek martxoan?

c)Zenbat gol sartu ditu talde bakoitzak azken hiru hilabeteotan?

10 Marraztu.

a)Bi zuzen paralelo. c) Lauki bat. c)Lauki bat.

b)Angelu zuzen bat.

d)Triangelu isoszele bat.

11 Xixilik 4 poltsa puxika erosi ditu bere jairako.

a)Poltsa bakoitzak 2 € balio badu, zenbat ordaindu du guztira?

Soluzioa:

b)10 €-ko billete batekin ordaindu badu, zenbat itzuli diote?

Soluzioa:

c) Poltsa bakoitzean 12 puxika daude. Zenbat puxika erosi ditu Xixilik guztira?

Soluzioa:

d) Bea eta Jarek puxikak puzten lagundu diote Xixiliri. Guztiek puxika-kopuru

bera puztu badute, zenbat puxika puztu ditu neska bakoitzak?

Soluzioa:

© Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

12 Irakurri eta esan zenbat urte dituen bakoitzak.

–Eukenek zortzi urte ditu.

–Haritzek Eukenen adinaren erdia du, baina Pauleren adinaren bikoitza.

–Nikola txikiena da.

–Lau neba-arreben artean 15 urte dituzte guztira.

13 Paulek 18 ordu entrenatzen du astean. Astelehenetik larunbatera egunero ordu-kopuru bera entrenatzen du, eta, igandean, atseden hartzen du.

a)Zenbat ordu entrenatzen du asteazkenean? Eta larunbatean?

Soluzioa:

b) Gaur entrenatzeko erabiltzen duen ibilbidearen 7 8 egin badu, zer zati falta zaio entrenamendua amaitzeko? Erabili marrazki bat laguntzeko.

Soluzioa:

14 Zenbat metro hesi behar dugu triangelu aldekide baten itxura duen lursail bat ixteko, jakinda aldeetako batek 25 m-ko luzera duela? Erabili marrazki bat laguntzeko.

Soluzioa:

Grupo Anaya, S. A. Fotokopiatzeko baimena duen materiala.

EUKEN HARITZ PAULE NIKOLA

Normativa LOMLOE

Curriculumaren egitura

Curriculumeko elementuen

LOMLOE araudia

Glosategia

Etapa-lorpen horiek lortzeko, araudiak dio gako konpetentziak eta konpetentzia espezifikoak eskuratu behar direla.

HELBURUAK

HEZKUNTZAREN PRINTZIPIOAK ETA HELBURUAK (LOMLOE, 1. ETA 2. ARTIKULUAK)

GAKO KONPETENTZIAK (EBEKO KONTSEILUA, 2018)

8 konpetentzia

IRTERRAPROFILA

Curriculumaren egitura LOMLOE

KPSII

KH STEM KE HKK EK KD KKAK

Matematikarako, zientziarako, teknologiarako eta ingeniaritzarako konpetentzia

Konpetentzia hiritarra Konpetentzia eleanitza

Hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia

Konpetentzia pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa

Ekintzailetzaren konpetentzia

Konpetentzia digitala

Kontzientzia eta kultura adierazpenen konpetentzia

GAKO KONPETENTZIEN DESKRIPTORE OPERATIBOAK

Helburuekin batera, konpetentzia espezifikoak zehazteko erreferentziaesparrua dira.

ARLOAK

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

Horiek egitean, gako konpetentziak, oinarrizko jakintzak eta ebaluazio-irizpideak konektatzen ditut.

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

Ariketetan eta ikaskuntzaegoeretan lantzen diren konpetentzia espezifikoen betetze-maila egiaztatzeko erreferenteak.

Eduki horien bidez garatzen dira konpetentzia espezifikoak.

GJH

Arazo-egoera, testuinguru baten barruan dagoena, sormenez eta eraginkortasunez konpondu beharrekoa, eta ikasleek eskuratutako trebetasunak eta jakintzak abian jartzea edo transferitzea dakarrena. Gainera, egoera horiek diseinatzeko, arlo bateko edo batzuetako oinarrizko ezagutzak (edukiak) erabili behar ditugu (diziplinartekotasuna), eta, beraz, ebaluazio-irizpideen bidez ebaluatuko dira.

HELBURUAK

IRTEERAPROFILA

DESKRIPTORE OPERATIBOAK

GAKO KONPETENTZIAK

KONPETENTZIA ESPEZIFIKOAK

EBALUAZIO-IRIZPIDEAK

OINARRIZKO EZAGUTZAK/EDUKIAK

IKASKUNTZA-EGOERAK

Glosategia

Helburuak

Etaparen amaieran ikasleek eskuratu beharreko lorpenak dira; horiek lortzea gako konpetentziak eta konpetentzia espezifikoak eskuratzearekin lotuta dago. Etapako helburuak baino ez daude; ez dago ez arloko, gaikoak edo esparruko helbururik.

Gako konpetentziak

Ikasleek beren formakuntza-ibilbidean arrakastaz aurrera egin ahal izateko eta erronka global eta lokal nagusiei aurre egiteko ezinbestekotzat jotzen diren ariketak dira. Hauek dira gako konpetentziak:

• Hizkuntza-komunikaziorako konpetentzia

• Konpetentzia eleanitza

• Matematikarako, zientziarako, teknologiarako eta ingeniaritzarako konpetentzia

• Konpetentzia digitala

• Konpetentzia pertsonala, soziala eta ikasten ikastekoa

• Konpetentzia hiritarra

• Ekintzailetzaren konpetentzia

• Kontzientzia eta kultura adierazpenen konpetentzia

Irteera-profila

Ikasleen irteera-profilak oinarrizko hezkuntza bukatzean ikasleek izan beharreko gako konpetentziak identifikatzen eta zehazten ditu. Konpetentzia horiek gure mendeko erronkekin bat egin behar dute.

Deskriptore operatiboak

Etapako helburuekin batera, esparru, eremu edo gai bakoitzaren konpetentzia espezifikoak zehazteko erreferentzia-esparrua dira. Deskriptore operatiboen eta konpetentzia espezifikoen arteko lotura horrek erraztu egiten du azken horien ebaluaziotik irteera-profilean definitutako gako konpetentzien eskuratze-maila ondorioztatzea, eta, beraz, etaparako aurreikusitako konpetentziak eta helburuak lortzea.

Konpetentzia

espezifikoak

Ikasleek arlo, gai edo esparru bakoitzeko oinarrizko jakintzak edukitzea eskatzen duten ariketetan edo ikaskuntza-egoeretan gauzatu ahal izan behar dituzten zereginak definitzen dituzte.

Konpetentzia espezifikoak lotura-elementua dira, alde batetik, ikasleen irteera-profilaren eta, bestetik, ebaluazio-irizpideen eta arloetako edo esparruetako oinarrizko jakintzen artean.

Etapako konpetentzien araberako helburu gisa funtzionatzen dute.

Ebaluazio-irizpideak

Ikaskuntza-prozesuaren une jakin batean arlo bakoitzeko konpetenzia espezifikoek aipatzen dituzten egoeretan edo ariketetan ikasleengan espero diren betetze-mailak adierazten dituzten erreferenteak dira.

Oinarrizko ezagutzak/edukiak

Arlo edo esparru baten berezko edukiak osatzen dituzten ezagutzak, trebetasunak eta jarrerak dira; horiek ikastea beharrezkoa da konpetentzia espezifikoak eskuratzeko.

Ikaskuntza-egoerak

Ikasleek gako konpetentziekin eta konpetentzia espezifikoekin lotutako ekintzak hedatzea dakarten egoerak eta ariketak dira, konpetentzia horiek eskuratzen eta garatzen laguntzen dutenak.

Diseinuak ikasleek eskuratutako ikaskuntzen transferentzia ekarri behar du, eta, horregatik, tresna eraginkorra dira arlo edo ikasgai bakoitzeko curriculum-elementuak integratzeko.

Horien bidez, ikasleei beren ikaskuntzak eguneroko bizitzatik hurbil dauden testuinguruetan konektatzeko eta aplikatzeko aukera eman nahi zaie, beren ikaskuntzarekiko konpromisoa erraztuz.

Hezkuntza inklusiboa

Funtsezko printzipioa da, ikasle guztien premien aniztasunari erantzuteko helburua duena. Horretarako, ezabatu egin behar dira gizarte-, hezkuntza- eta kulturakalteberatasuneko egoeran daudenen sarbidea, presentzia, parte-hartzea eta ikaskuntza mugatzen dituzten oztopoak.

Ikaskuntzaren Diseinu Unibertsala (IDU)

Curriculuma malgutzean oinarritutako ikuspegia da, irekia eta eskuragarria izan dadin; ikasle guztiei ikasteko aukera berdinak ematen zaizkiela bermatzen du.

IDUk esan nahi du gure begirada gaitasunean jarri behar dugula, eta ez desgaitasunean. Horrek zera esan nahi du: curriculuma aurkezteko moduak eta bitartekoak direla ezinduak, eta ez pertsonak, guzti-guztiok baititugu gaitasunak, modu desberdinean bada ere.

Oinarrizko hiru printzipio eta gure hezkuntza-jardunaren oinarrian egon behar diren zenbait jarraibide proposatzen ditu:

• Irudikapen-modu ugari eskaintzea.

• Ekintza- eta adierazpen-modu ugari eskaintzea

• Inplikazio-modu ugari eskaintzea

Garapen Jasangarrirako Helburuak (GJH)

Jasangarritasuna da LOMLOEren printzipio eta helburuetako bat. Egungo beharrizanei nola erantzun behar zaien aztertzen du, etorkizuneko belaunaldiek beren beharrizanak asetzeko duten gaitasuna arriskuan jarri gabe beitiere. Hazkunde ekonomikoaren, ingurumena zaintzearen eta gizarte-ongizatearen arteko oreka bermatu behar da. Kontzeptu hori oso lotuta dago beste batzuekin, hala nola kontsumo arduratsuarekin, osasunarekin eta abarrekin.

Ildo horretan, NBEren Batzar Nagusiak Garapen Jasangarrirako Agenda 2030 delakoa onartu zuen; pertsonen, planetaren eta oparotasunaren aldeko ekintza-plana da, bake unibertsala eta justiziarako sarbidea indartzeko asmoa ere baduena. Agendak 17 helburu proposatzen ditu, 169 helburu integratu eta zatiezinekin, ekonomia-, gizarte- eta ingurumen-arloak barne hartzen dituena.