GroenLinks Magazine februari 2012

GROENLINKS MAGAZINE UITGAVE VAN GROENLINKS - NUMMER 1 - FEBRUARI 2012

Zorgen

om democratie in Hongarije

Leren

van andermans successen

Congres kiest nieuwe partijvoorzitter

De status aparte van

religie

Morrelen aan sociale zekerheid mag

W

in actie

Wie: Alfred Blokhuizen Wat: 20.000 huishoudens eten in Nederland momenteel wekelijks deels van een voedselpakket. En dat aantal stijgt. Dat is ook de ervaring van Alfred Blokhuizen, vrijwilliger bij de voedselbank in Spijkenisse. ‘Ik merk het iedere week.’

Waarom: ‘Verschrikkelijk dat er voedselbanken moeten zijn, maar de mensen die bij ons komen, hebben geen alternatief.’ foto Michiel Wijnbergh

HENK NIJHOF

KIJKJE OVER DE GRENS

over zes jaar voorzitterschap

bij Groene zusterpartijen.

Hoe het wel en juist niet moet

18

6

ORBÁNISERING IN HONGARIJE 17 GROENLINKS MAGAZINE UITGAVE VAN GROENLINKS - NUMMER 1 - FEBRUARI 2012

Zorgen

om democratie in Hongarije

Leren

van andermans successen

Congres kiest nieuwe partijvoorzitter

Morrelen aan sociale zekerheid mag

Cover: Amman, 2003.

Moslima in de draaimolen in een winkelcentrum FOTO MARTIN ROEMERS / HOLLANDSE HOOGTE

De status aparte van

religie

Opinie: ‘Partijdemocratie mag best een beetje tijd en energie kosten’ Op pagina 27

Is duurzaamheid een conservatief ideaal? 22

Lot Feijen eist het onmogelijke 29

VRIJZINNIGE WORSTELING

G

redactie

met boerka's en weigerambtenaren

12

Discussie Het congres staat voor de deur. Veel discussie dus, ook in dit Magazine. Over nieuwe zekerheden in plaats van oude arbeidsrechten, over nieuwe methodes om kandidatenlijsten samen te stellen, over wie de nieuwe voorzitter van GroenLinks moet worden. En natuurlijk over het oude GroenLinkse dilemma rond humanitaire missies: is Responsibility to Protect helemaal ‘van ons’, of slaan we daarmee juist een geheel verkeerde richting in? Discussie over de beste manier om stemmen te trekken, discussie over de noodzaak van discussie..

Op deze plek nu eens geen aandacht voor alle woorden maar voor de beelden. Bij het artikel ‘Van God los’, over hoeveel ruimte religie zou moeten krijgen van GroenLinks, staat een serietje foto’s. Zes foto’s, waarop je ziet hoe een moslima haar boerka aantrekt. Mijn eerste uitroep, gezeten naast de vormgever die de foto’s had geselecteerd: ‘Wauw! Hoe heeft die fotograaf dát voor elkaar gekregen?’ Antwoord: ‘Zíj heeft een hele serie gemaakt van vrouwen met hun hoofddoek. Dit is er een van.’ Ik sputter nog wat na. ‘Jamaar, dat is toch heel bijzonder? Dat deze vrouw zich op dit moment laat fotograferen?’ Waarop onze vormgever fijntjes reageert: ‘Nu, zo bijzonder is dat dus blijkbaar ook weer niet.’

Sociale zekerheid anno nu: Tof Thissen en Jesse Klaver denken

‘BUITEN 24 DE OEVERS’ En verder 2 In actie

Walter van Peijpe doorkruist de levende stad 32

16 22 26 28 28 29 30

Korte berichten Media & meer Opinie Brieven Strip Column Partijkatern

Wat vinden we nu eigenlijk van de boerka? En van vrouwen die een boerka dragen? Even niet praten, maar gewoon kijken.

Carolien Ceton

FOTO SIMON KEESMAN / SPAARNESTAD PHOTO

Op onde

bij de

erzoek uit

e buren

Steeds opnieuw je ‘kernissues’ agenderen, je huiswerk beter doen dan alle anderen en voortdurend op je goed onderbouwde plannen hameren. Het klinkt Kamerleden misschien saai in de oren, maar zo boek je als Groene partij electoraal succes. En of innige samenwerking op links zo’n goed plan is, valt nog te bezien, concludeert Annie van de Pas. Zij deed onderzoek naar de Groene partijen in Vlaanderen, Duitsland en Denemarken. Last but not least: het open debat moet niet geschuwd. door Marije Wilmink en Carolien Ceton

De Duitse Grünen

Annie van de Pas, tot 1 februari werkzaam bij Bureau de Helling, spitste haar onderzoek toe op drie partijen: het Duitse Bündnis 90/Die Grünen, de Deense SF en het Vlaamse Groen!. ‘Deze drie Groene partijen vertegenwoordigen elk een verschillend scenario. Het Duitse scenario laat zien hoe je kunt groeien op eigen kracht, het Deense scenario staat voor groeien door samenwerking en het Belgische scenario voor groen-paars regeren. Voor GroenLinks is het interessant om te zien wat deze verschillende scenario’s opleveren in termen van electorale groei.’

Van de Pas bestudeerde beginselverklaringen en verkiezingsprogramma’s, analyseerde campagne-uitingen en interviewde tientallen betrokkenen. Op basis daarvan schetst ze een uitvoerig beeld van de verschillende partijculturen en -strategieën en het electorale reilen en zeilen van de drie partijen. Bovendien formuleert ze in haar onderzoeksrapport een serie aanbevelingen voor GroenLinks. Om een paar belangrijke te noemen: definieer je kernpunten en blijf daarop consistent, heb geduld en een lange adem, richt je op het overbrengen van je eigen verhaal en waarden, verlies je eigenheid niet in samenwerking met anderen en omarm het debat.

FOTO PETER VALCKX

W

elke electorale strategie moet GroenLinks volgen om meer kiezers aan zich te binden? Wat helpt om invloedrijker te worden als oppositiepartij en als mogelijke regeringspartner?

Cruciale vragen voor GroenLinks, waarop het antwoord echter niet één, twee, drie gegeven is.

Om het denken hierover binnen de partij een extra impuls te geven, gaf GroenLinks opdracht tot een vergelijkend onderzoek naar het succes en falen van drie Europese zusterpartijen. Welke lessen zijn hieruit te trekken?

Op het moment de meest succesvolle Groene partij in Europa. Tussen 1998 en 2005 vormden de Grünen samen met de sociaaldemocraten een rood-groene regeringscoalitie. Ook als oppositiepartij wisten ze in de daaropvolgende jaren hun kiezersaantallen stabiel te houden op ruim 10 procent van de stemmen.

Bij de federale verkiezingen in 2011 behaalden ze een monsterzege: dik 20

Annie van de Pas

‘Laat je niet leiden door de waan van de dag’

Het belang van focussen op je kernwaarden is volgens Van de Pas les één die GroenLinks uit het onderzoek kan trekken. ‘Je moet duidelijk hebben welke bouwstenen je DNA vormen, wat je

De Vlaamse Groenen

8

kernwaarden zijn. En daarover consequent blijven zenden, of die kernwaarden nu “in” zijn of niet. Daarin investeren loont, in elk geval op de lange termijn, zo laat het succes van de Grünen zien. Neem dus de tijd om je brand identity goed voor het voetlicht te krijgen, agendeer steeds opnieuw je kernissues. Ik realiseer me dat dit voor een Kamerlid heel saai kan zijn, maar het is cruciaal.’ Ook als je gaat onderhandelen over regeringsdeelname of over zitting nemen in een college, is het volgens Van de Pas zaak om je kernwaarden te allen tijde fier overeind te houden. ‘Het meest pregnante voorbeeld van waar GroenLinks dit niet deed, is natuurlijk het debacle rond de kolencentrale in Groningen. Zoiets kun je voorkomen door dingen die tot de kern van je identiteit behoren, tot ononderhandelbare kwesties te maken. En dat landelijk en lokaal ook goed af te stemmen.’

Weg van de hypes

Duidelijk zijn over je DNA

Agalev, de voorganger van het huidige Groen!, nam in 1999 als betrekkelijk onervaren partij zitting in een paars-groen kabinet. Ze wist in haar regeringsperiode wel successen te behalen op het gebied van kernenergie, antidiscriminatiewetgeving en ontwikkelingssamenwerking, maar werd in de verkiezingen van 2003 gedecimeerd (2,3 procent

procent van de stemmen in de meeste deelstaten. Dat is grotendeels te danken aan hun langetermijninvestering in groene inhoud en ideeën, aldus Van de Pas. Door hun consistentie en vasthoudendheid hebben ze een hoge geloofwaardigheid voor Duitse kiezers. Verder zijn ze niet bang voor intern debat en koesteren ze hun ‘alternatieve’ imago.

van de stemmen). Dat lijkt te wijten aan de ‘regeringsgeilheid’ van de partij, die haar kernprofiel (groen en activistisch) liet verwateren en geen inhoudelijke campagne voerde maar vooral inzette op ‘laat ons blijven meeregeren’.

Sindsdien klom de partij, die haar naam veranderde in Groen!, langzaam weer uit het dal op.

Een andere belangrijke les uit het onderzoek: blijf je eigen verhaal voor het voetlicht brengen én frame je boodschappen handig. ‘Elke keer als je iets poneert, moet je het presenteren als onderdeel van het grote verhaal waar je al langer mee bezig bent. En bedenken of het bij je eigen rode draad past. Het gevaar is dat je je als Kamerlid of Europarlementariër laat leiden door de waan van de dag, en vergeet je eigen agenda te volgen.’ Net als voor de Deense links-groene SF is het voor GroenLinks de uitdaging om haar eigen onderwerpen te blijven agenderen, tegen de huidige rechts-populistische maalstroom in. In Denemarken kwam een jarenlange rechts-liberale gedoogconstructie met de rechts-populistische Dansk Folkeparti (DF), vergelijkbaar met de Nederlandse coalitie, eind vorig jaar ten einde. ‘De SF heeft op gegeven moment besloten niet meer in te gaan op al die DF-hypes. En soms lukte het ze daadwerkelijk om het debat over hún punten te laten gaan.’ Naast hameren op je eigen boodschap is ook het strategisch framen daarvan belangrijk. ‘Je kunt het tegengaan van milieuvervuiling brengen als iets dat belangrijk is voor volgende generaties, maar ook als iets dat economisch noodzakelijk is. Je moet weten met welke waarden je welke kiezers kunt bereiken. De Duitsers beheersen dat goed. Ze zijn enorm autonoom en consequent in hun speerpunten, maar kijken wel goed naar wat voor kiezers belangrijk is. Daar FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

doen ze onderzoek naar en daar stemmen ze de aankleding van hun boodschap goed op af.’

Investeren in de inhoud

Je huiswerk goed doen helpt ook om hardnekkige beeldvorming tegen te gaan, meent Van de Pas. ‘Kiezers hebben vaak een simplistisch beeld van partijen en waar ze voor staan. Zo kleeft aan Groene partijen de mythe dat ze economisch zwak zijn. Dat GroenLinks op het gebied van sociaaleconomische vraagstukken een hervormingsgezinde agenda heeft, waarbij sociale rechtvaardigheid en economische realiteitszin voorop staan, blijft als je niet uitkijkt onderbelicht. Blijf hier dus op hameren, denk niet dat je kiezers dat al weten, en blijf investeren in plannen die staan als een huis.‘

FOTO W.P.W. VAN DE HOEF / SPAARNESTAD PHOTO

Investeer als partij ook stevig in de inhoud, zo valt in Van de Pas’ rapport meerdere malen te lezen. Wat bedoelt ze daarmee precies? ‘Dat je op inhoud de beste van de klas moet willen zijn. Als hervormingsgezinde partij moet je simpelweg beter beslagen ten ijs komen dan andere partijen. Een partij als de VVD hoeft niets te veroveren op de werkelijkheid, want veel van haar kiezers geloofden toch al niet dat het anders moet en kan. Als GroenLinks wil je dingen fundamenteel anders. Je plannen daarvoor moet je steengoed onderbouwen. Dat betekent: een totaalverhaal ontwikkelen en je ideeën tot in de puntjes uitwerken. De Duitsers hebben dat heel goed gedaan op het gebied van groene economie. Die hebben daar een groot verhaal over, én zijn erin geslaagd om er handen en voeten aan te geven.

Er is in Duitsland echt sprake van een vergroening van de energiesector. Bijna iedereen heeft een zonnepaneel op het dak. Er zijn een half miljoen banen in de groene economie gecreëerd. En dat wordt allemaal bijgeschreven op het conto van de Grünen.’

‘Je moet de beste van de klas willen zijn’

Open debatpartij GroenLinks zet zichzelf steeds vaker neer als een open debatpartij. In hoeverre is dat een slimme strategie? ‘Als je naar de Duitsers kijkt: een prima keus. De Grünen zijn vaak rollebollend over straat gegaan, maar dat heeft juist bijgedragen

Linkse samenwerking Interessante vraag die het rapport oproept, is in hoeverre het aangaan van samenwerkingsverbanden electoraal handig is. Er wordt vrij makkelijk geroepen dat GroenLinks naar linkse samenwerking moet streven, stelt Van de Pas, maar kijkend naar de drie zusterpartijen kun je daar vraagtekens bij zetten. ‘Bij de Denen zie je dat zij door de nauwe samenwerking heel erg geassocieerd zijn met het cultureel conservatieve programma van de sociaaldemocraten, en dat ze zich pas in een laat stadium hebben kunnen profileren op hun groene agenda. Beide dingen hebben hen kiezers gekost. Terwijl de Duitsers, die wel gelegenheidsverbintenissen zoeken maar nooit verregaande samenwerking aangaan en GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

aldoor autonoom blijven, enorme winst hebben geboekt. Wat ik maar zeggen wil: als kleine partij heb je belang bij het benadrukken van je unieke kanten, omdat je gemakkelijk ondersneeuwt in een samenwerkingsverband. Samenwerken kan succesvol zijn, maar verlies hierbij nooit je eigenheid.’

De Deense SF De links-groene SF (Socialistik Folkeparti) opereerde tot voor kort in een zelfde soort politiek landschap als GroenLinks. In Denemarken regeerde tussen 2001 en herfst 2011 een rechtse minderheidscoalitie met gedoogsteun van de rechts-populistische DF (vergelijkbaar met de PVV). De SF wist na haar historische dieptepunt in 2005 (6 procent van de stemmen) terug te

komen naar 13 procent in 2007, mede door de anti-elitaire leiderschapsstijl van Willy Søvndal en door verharding van haar migratiestandpunt. Hoewel ze in de verkiezingen van september 2011 weer zetels verloor, slaagde de SF er door vergaande samenwerking met andere linkse partijen in de gedoogconstructie te doorbreken en een roodgroene regeringscoalitie te vormen.

9

‘Over hete hangijzers moet je blijven praten’

aan hun authentieke, integere imago. Bijkomend pluspunt is dat de Grünen, doordat ze binnen de eigen partij zoveel conflicten hebben uitgevochten, goed in staat zijn om vanuit tegengas te opereren. Ze zijn gewend om zich voor te bereiden op punten waarop ze aangevallen zullen worden en zorgen dat ze een goed tegenverhaal klaar hebben.’ Andersom redenerend is het volgens Van de Pas ook simpelweg niet handig om touchy subjects te laten liggen. ‘Neem de voorstellen die binnen GroenLinks werden gedaan voor hervorming van het ontslagrecht. Dat viel moeilijk binnen de partij. Sindsdien was er een lange stilte over dit onderwerp. Je kunt echt beter over dit soort hete hangijzers blijven praten, ook als je het moeilijk vindt, omdat je anders je geloofwaardigheid kwijt kan raken. Het helpt zelfs om te laten zien dat je zo’n onderwerp moeilijk vindt, en dat soms lastige afwegingen gemaakt moeten worden. De high involved kiezers die vaak voor Groene partijen kiezen, stellen dat op prijs.’

De keuze voor open debat is ook een kwestie van realiteitszin, meent Van de Pas. Want het lukt uiteindelijk niet om moeilijke discussies onder het

GROENLINKS ACADEMIE

tapijt te vegen, dus dan kun je er maar beter met opgeheven hoofd mee omgaan. Dat geldt voor GroenLinks, net als voor andere Groene partijen in Europa, vooral voor debatten over humanitaire interventies. ‘Die liggen gevoelig. Dat komt deels door het pacifistische verleden van veel van die partijen en deels door het soort kiezers. Humanitaire interventie is onze achilleshiel. Want we willen mensen in nood helpen, maar vinden het feit dat dit soms alleen met bommen en granaten lukt, dan weer enorm lastig. En dat is het natuurlijk ook. Je kunt die discussie het beste met open vizier voeren, het debat hierover omarmen. Dat levert uiteindelijk meer op dan het zeer proberen te verdoezelen. De Grünen wonnen in 2002 juist veel stemmen omdat ze zo’n open debat over Afghanistan hadden gevoerd.’ < Het partijbestuur heeft een plan van aanpak opgesteld om de aanbevelingen uit het onderzoek handen en voeten te geven. Zo zijn op basis van het beginselprogramma en een survey onder kaderleden kernwaarden bepaald die nu worden voorgelegd aan kiezers.

ADVERTENTIES

Wegens succes opnieuw gepland in 2012:

Collegereeks GroenLinks-gedachtegoed

t 5 maart: De totstandkoming van GroenLinks: wat zien we nu nog terug van de voorlopers van de partij? Met Bram van Oijk (PPR), Herman Meijer (CPN) en Alexander de Roo (PSP) t 12 maart: Een sociaal land door Jolande Sap t 19 maart: Een open cultuur door Andrée van Es t 26 maart: Een grote wereld door Joost Lagendijk t 2 april: Een groene wereld door Bas Eickhout en Marijke Vos t 16 april: Een democratische samenleving door Dick Pels

Trainingen

t 17 maart: Persoonlijke presentatie: overtuig je publiek verbaal en non-verbaal

Groene Reisverzekering Groene doorlopende Reisverzekering

!

Nieuw

s 10% goedkoper s 100% groener

t 24 maart: Effectief onderhandelen: krijg draagvlak voor je voorstellen

t 31 maart: Aansprekend schrijven: voor iedereen die (web-)

www.groene-reisverzekering.nl

teksten en persberichten schrijft

t 14 april: Raads- en stateninstrumenten: bereid je goed voor op de financiële stukken (voorjaarsnota, technische begroting e.d.) t 14 april: Frame je boodschap: formuleer je boodschap met2081-16 Fair Promotions - adv A-vakanties Groen Links.indd behulp van de laatste inzichten over hoe onze hersenen werken t 21 april: Evaluatie- en voortgangsgesprekken: voor afdelingsbestuurders en fractievoorzitters t 21 april: Overtuigend debatteren: maak een goede kernboodschap en wapen je tegen interrupties

Adverteren in GroenLinks Magazine?

Meer informatie en inschrijven: academie.groenlinks.nl

1

adviesburo

cadex

0111 643307 | info@cadex.nl | www.cadex.nl

uw mediagids op milieugebied

12-10-11 10:23

Vrede en veiligheid: kernissue voor GroenLinks De discussie over vrede en veiligheid wordt het komende jaar belangrijk voor GroenLinks, getuige – onder meer – de ophef rond de Kunduzmissie. Een themanummer van De Helling, blad van het wetenschappelijk bureau van GroenLinks, levert het nodige leesvoer voor dit debat. door Erica Meijers

H

eikele onderwerpen als de politiemissie in Kunduz en de interventie in Libië komen aan de orde. Invalshoek is het concept Responsibility to Protect (R2P), dat in 2005 unaniem door de VN werd omhelsd: grove mensenrechtenschendingen in een land zijn voortaan een geaccepteerde reden tot ingrijpen. Het trauma van Srebrenica en Rwanda – in een proloog op deze Helling indringend gepresenteerd door de kunstenaars Alfredo Jaar en Guido Kleene – maakten, ook bij GroenLinks, de weg vrij voor een positievere houding ten opzichte van internationale interventie. Verschillende auteurs geven antwoord op de vraag of GroenLinks zich moet opwerpen als voorvechter van R2P als een principe waarvoor ze altijd al heeft geijverd, of dat R2P moet worden bekritiseerd als een mooie schaamlap voor de bescherming van geopolitieke en economische belangen door rijke landen.

Meer realpolitiker De meeste auteurs kiezen voor het eerste. Volgens oud-Europarlementariër Joost Lagendijk ligt dat ook in de lijn van de ontwikkeling die de partij heeft doorgemaakt. GroenLinks heeft vanaf het begin hevig gedebatteerd over buitenlandse interventie. Aanvankelijk volgde de partij het denken uit de Koude Oorlog, zo schrijft Lagendijk, maar stap voor stap werd dat ingeruild voor een visie die interventie om humanitaire reden omhelst. Daarmee verloor de vredesbeweging terrein in de partij (en in de politiek als geheel) en maakte zij plaats voor een pragmatischer beGROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

nadering. Volgens Tweede Kamerlid Mariko Peters moet GroenLinks onder ogen zien dat geopolitieke en economische belangen nu eenmaal meespelen in het internationale veld. Ze pleit ervoor meer als realpolitiker te opereren. In aansluiting hierop formuleert Martijn Dadema, oud internationaal secretaris van GroenLinks en nu werkzaam bij de VN in New York, een aantal criteria voor ingrijpen.

Nog altijd oorlog Na deze voorstanders van interventie volgen kritische geluiden. De Amerikaanse journalist David Rieff betoogt dat het ingrijpen in Libië duidelijk maakt dat machtige landen opnieuw het recht claimen om de zwakkere te bombarderen – dit keer uit naam van mensenrechten. De Nijmeegse rechtsfilosoof Thomas Mertens laat zien dat R2P uit oogpunt van internationaal recht problematisch is en stelt dat ook oorlog met een menselijk gezicht nog altijd oorlog is.

Dat betekent: onbeheersbaar en vaak meedogenloos. Nanda Oudejans, onlangs gepromoveerd op het asielrecht, ziet een ander risico: R2P draait om de veiligheid binnen staten, waardoor universele mensenrechten genationaliseerd dreigen te worden. Het concept kan gaan fungeren als een sluiproute voor westerse staten om zich te ontdoen van de last van vluchtelingen.

Je zou willen dat tussen de ‘realo’s’ en de ‘cynici’ een derde positie mogelijk was, de positie van iemand die zich, diep doordrongen van de precaire positie van mensenrechten, de complexiteit van conflicten en de eigen onvermijdelijke partijdigheid daarbinnen, toch engageert. Maar of zo’n houding mogelijk is in de huidige politieke verhoudingen? < De Helling, jaargang 24, nr. 4 (winter 2011).

Zie www.bureaudehelling.nl (doorklikken naar tijdschrift). Bestellen: dehelling@gmail.com

11

Vrijzinnige (in)tolerantie

Van God l Hoofddoekjes en boerkaâ&#x20AC;&#x2122;s vallen sinds 9/11 in de categorie: vijand van de democratie. De trend is om de ruimte voor religie te verkleinen. En de aanval komt niet alleen van rechts. door Lara de Brito 12

FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

G

los?

roenLinks maakte een eind aan de weigerambtenaar en de Partij voor de Dieren strijdt voor het verbieden van het onverdoofd ritueel slachten. Relatief kleine issues in de praktijk, maar met een hoge symboolwaarde.

Emancipatie en ruimte voor religieuze minderheden komen steeds vaker tegenover elkaar te staan.

Het tolerantievraagstuk is voor GroenLinks een knellend korset geworden. De rechtse polarisatiepolitiek maakt deze linkse worsteling des te pijnlijker. Hoeveel intolerantie wil een vrijzinnige partij dragen?

FOTO CATALINA MARTIN-CHICO / COSMOS. MEER INFORMATIE CATAMARTINCHICO.COM

Geen visie op religie

GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

Ruard Ganzevoort is theoloog aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Daarnaast is hij GroenLinks-senator, voorzitter van de Linker Wang en hoteleigenaar. Hij ontvangt afspraken in de lobby van zijn herenhuishotel De Admiraal in Utrecht. ‘Er is veel achterstallig werk te doen’, zegt Ganzevoort: ‘GroenLinks heeft geen visie op religie, dat leidt ertoe dat de persoonlijke visie van parlementariërs bepalend is voor het GroenLinks-standpunt.’ GroenLinks is op het hoogtepunt van de secularisatie ontstaan. ‘Velen dachten: nog eventjes en de laatste religieuzen zijn verdwenen.’

GroenLinks transformeerde de afgelopen jaren van een multiculturele naar een vrijzinnige partij. Ganzevoort: ‘Vrijzinnigheid is ruimte maken voor verschil, dat is per definitie tolerant, maar ook altijd kritisch.’

Omdat links te weinig religiekritiek heeft gehad, legt Ganzevoort de nadruk op debat. Alleen als het nodig is, moet je beleid maken en – pas wanneer het echt moet – wetgeving. Als waarden botsen zijn mensenrechten het ijkpunt. ‘Ook religieuze groeperingen moeten aanspreekbaar zijn op mensenrechten,’ vindt Ganzevoort. Het gaat hem niet om minderheden maar om diversiteit. Ook binnen minderheden zijn er minderheden die gediscrimineerd worden, die geen ruimte hebben om anders te zijn. ‘GroenLinks heeft daar te weinig oog voor gehad. Orthodoxe christenen vallen we aan alsof ze nog steeds in de meerderheid zijn, maar op nieuwkomers en op de islam durven we nauwelijks kritiek te hebben.’

Buitenweg & Buttiglione Kathalijne Buitenweg, zelf humanist, was tien jaar Europarlementariër voor GroenLinks. In 2009 verliet ze de politiek en maakte een carrièreswitch naar de wetenschap. Nu is ze verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze onder andere Europees Recht doceert. In haar Amsterdamse split-level woonkamer, uitzicht op het water, bereidt ze een college voor waarin toevallig Rocco Buttiglione ter sprake komt. Buitenweg maakte politieke geschiedenis door zijn benoeming als Eurocommissaris Burgerlijke Vrijheden tegen te houden. Nooit eerder blokkeerde het Europees Parlement een benoeming. Met de woorden: ‘Hoe gaat u het verbod op discriminatie van homo’s ten uitvoer brengen?’ zette zij eind 2004 de val van Buttiglione in.

‘Meneer Buttiglione mag vinden dat homo’s zondig zijn,’ vertelt Buitenweg, ‘maar het ging hier om het politieke vertrouwen dat hij zijn werk goed zou doen.’

Dat vertrouwen ontbrak. In Nederland draaide de discussie echter om religie-intolerantie, en Buiten13

Boerkaverbod Tofik Dibi, Tweede Kamerlid: ‘GroenLinks wordt bepaald niet vrolijk van de boerka. Uiteindelijk oogt dit kledingstuk toch als een wandelende gevangenis waarmee wordt benadrukt dat vrouwen niet zichtbaar mogen zijn in het publieke domein. Maar in een open en vrije samenleving kun je geconfronteerd worden met dingen die je bevreemdend of zelfs onvrij vindt. Als het aan ons ligt, werpen vrouwen hun boerka af. Maar eerlijk gezegd begrijp ik niet hoe partijen die zeggen liberaal te zijn en voor de emancipatie van vrouwen te strijden, een boerkaverbod kunnen voorstellen. Ten eerste accepteren ze een overheid die zich bemoeit met de kledingkeus van haar burgers en ze zelfs opspoort en beboet. Ten tweede zetten zij stappen terug in de emancipatie van vrouwen en meisjes die een boerka dragen, omdat een verbod – al dan niet gedwongen – tot huisarrest zal leiden. Ten derde gaat het om een handjevol vrouwen die een boerka dragen. Het boerkaverbod is een symboolmaatregel die contraproductief en alles behalve liberaal is.’

weg werd intolerantie verweten. Buitenweg hield vol dat Buttigliones privémening waarschijnlijk ertoe had geleid dat hij weinig initiatief had genomen om de gewenste antidiscriminatiewetgeving in te voeren en te handhaven. ‘Waarom zou ik hem dan in het zadel helpen?’

Verbieden of niet Of het nu gaat om de weigerambtenaar, het onverdoofd ritueel slachten of de boerka, steeds duikt hetzelfde dilemma op: is verbieden de juiste weg? Past dat bij een vrijzinnige partij? De rechtszaak tegen de SGP spreekt tot de verbeelding, het is hetzelfde duel: optreden tegen discriminatie óf gedogen. Tot vorige maand was Buitenweg voorzitter van de Clara Wichmannstichting die naar de rechter stapte omdat de SGP het passief kiesrecht voor vrouwen niet naleeft. ‘In de jaren tachtig benaderden een paar SGP-dames de Clara Wichmann, ze wilden actief worden binnen de partij. Later zijn deze vrouwen onder druk gezet en hebben ze zich teruggetrokken.’

Er ligt een uitspraak van de Hoge Raad, dat de staat vrouwen niet mag uitsluiten. ‘De oplossing is makkelijk’, zegt Buitenweg resoluut: ‘Als een partij niet aan de wet voldoet dan erken je die partij niet. Het gaat erom dat je geen uitzonderingen maakt. Internationaal is er geen begrip voor dat een partij als de SGP in ons parlement zit.’

Op de retorische vraag van Ganzevoort of het ‘echt zo erg is dat de katholieke kerk geen vrouwelijke priesters toelaat’, antwoordt Buitenweg: ‘Ik vind dat vrij dom, maar het is niet mijn probleem.

Maar binnen het publieke domein geldt het verbod op discriminatie, zoals ook verwoord in het bindende VN-vrouwenverdrag. Je kunt je met een beroep op religie niet aan de grondwet onttrekken. Dat zou een lekker rommeltje worden. Bovendien vraag ik me af of dan ook andere vormen van discriminatie zouden worden toegestaan, of zijn vrouwen een categorie apart? Hoe groot moet een groep zijn voordat we die discriminatie onoverkomelijk vinden?’

Ganzevoort prefereert een meer pragmatische 14

‘Is het echt zo erg dat de katholieke kerk geen vrouwelijke priesters toelaat?’

opstelling. ‘De SGP moet je niet verbieden. De vraag is wel of je de partij moet subsidiëren. Je moet ze bestrijden in het debat.’ Daar voegt hij aan toe: ‘Maar de echte verandering komt omdat vrouwen binnen de SGP veranderen, niet omdat wij met ze in debat gaan.’

Historische toevalligheid Filosoof Rob Wijnberg zoekt voor het interview een ruimte op de redactie van NRC Next, waar hij hoofdredacteur is. Wijnberg gebruikt klassieke filosofen om de pijn van de linkse politiek te duiden. De hoofdrol in het linkse toneelstuk is voor Kant: ‘Linkse mensen zijn veel te veel Kantianen, en baseren zich op rationele principes’. Hij is het helemaal eens met Nietzsche, die vond dat Kant ‘God door zijn brein heeft vervangen’. Rationalisme als religie.

Wijnberg typeert zichzelf als pragmaticus. De afgelopen twee keer stemde hij D66. ‘Niet het principe, maar het resultaat telt.’ Als denker houdt hij zich bezig met religie. Wat rechtvaardigt de status aparte die religie nu heeft? Wijnberg: ‘Mijn conclusie is dat religie niet bestaat. Of alles is religie, of niets is religie.’ Wijnberg heeft een radicale aanpak: schaf vrijheid van godsdienst af. ‘Godsdienst is een historische toevalligheid. Het heeft geen rationeel aanwijsbaar fundament.’ De filosoof lanceerde zijn stelling tijdens een TedX-lezing afgelopen oktober. Daarin zet hij uiteen dat er geen wezenlijk verschil is tussen religie en andere wereldbeelden. Als je de godsdienstvrijheid ondervangt met de vrijheid van meningsuiting en vergadering, vermijd je het religiedebat en maak je geen onderscheid meer tussen mensen. Wijnberg: ‘Het godsdienstargument stopt elke discussie zonder dat je weet waarom.’

De JOVD heeft Wijnbergs standpunt formeel overgenomen. ‘Ook Mark Rutte zei het filosofisch met me eens te zijn, maar dat het politieke zelfmoord was.’

Ritueel slachten Marijke Vos, Eerste Kamerlid: ‘Gaan we de onverdoofde rituele slacht in Nederland verbieden of niet? Het leidt tot meer dierenleed, zeker bij runderen en schapen. Alle reden voor GroenLinks om zeer kritisch naar deze praktijk te kijken. Aan de andere kant is hiermee de vrijheid van godsdienst in het geding.

Voor een deel van de joodse en moslimgemeenschap is deze methode een wezenlijk onderdeel van hun godsdienstbeleving. Rechtvaardigt het verbeteren van het dierenwelzijn in dit geval de beperking van de vrijheid van godsdienst, dat is de cruciale vraag. Is die verbetering zo groot dat een verbod proportioneel is? En zijn er niet andere, minder vergaande maatregelen die wel veel opleveren voor het dierenwelzijn en de vrijheid van godsdienst minder inperken?

Na intensief debat komen we niet tot een eensluidend antwoord in de Eerste Kamerfractie, al zitten we inhoudelijk heel dicht bij elkaar. We zullen verdeeld stemmen.’

FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Individu vs. collectief Wijnberg bekritiseert ook het blinde geloof in mensenrechten. Hij concludeert dat onder Femke Halsema GroenLinks een wending heeft gemaakt richting universalisme. ‘Mensenrechten betekenen niets in een concrete, imperfecte werkelijkheid. In de politiek moet je keuzes maken’, zegt Wijnberg. Ter illustratie gebruikt hij de slogan van de PvdA, ‘Iedereen telt mee’. ‘Wie is iedereen? Op zo'n manier telt dus niemand mee!

Je staat voor niemand, je verdedigt niemand en je stelt geen één belang boven het andere. Daarom faalt linkse politiek.’

Links is of vóór of tegen tolerantie, en dat zorgt voor een spagaat. ‘Als een werkgever iemand niet wil aannemen met een hoofddoek, en mevrouw wil er werken, dan durft links niet te kiezen. Ze hebben beiden rechten. A la Kant. Als je wel kiest, dan vindt links dat vuil spel.’ Hij memoreert Mauro. ‘Als je het voor de één doet, moet het voor allen, maar er is maar één Mauro.’

Het collectieve aspect van godsdienstvrijheid ontkomt niet aan tegenspraak, aldus Wijnberg. ‘Het verwijt richting Wilders, door zijn aanklagers, was dat hij mensen wegzet als groep. Maar wat deden de aanklagers? Zeggen dat moslims beledigd waren! Hetzelfde dus als ze Wilders verweten.’

Samen met Dick Pels, directeur van Bureau De Helling, het wetenschappelijke bureau van GroenLinks, denkt Ganzevoort na over een meer individuele invulling van godsdienstvrijheid. ‘De grootste verandering is die van een verzuilde samenleving, die een collectieve benadering kent, naar een samenleving gebaseerd op mensenrechten.’

Onbegrensde vrijheid Een overtuigend antwoord op wat de toegevoegde waarde van godsdienstvrijheid is, blijft uit. Ganzevoort: ‘Het is niet irrelevant omdat het tot de klassieke mensenrechten behoort.’

Ook Buitenweg wil godsdienstvrijheid niet afschaffen, maar moet daar wel diep over nadenken. ‘Waarschijnlijk kom je inderdaad een heel GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

FOTO PATRICK POST / HOLLANDSE HOOGTE

‘Godsdienstvrijheid afschaffen is overzichtelijker,’ reageert Ganzevoort, ‘maar niet goed. Door religie buiten het debat te houden verdwijnt het niet.’ En het leidt tot een technocratische overheid. ‘Ik wil een gevulde overheid. Een overheid die waarden uitdraagt, ingevuld vanuit mensenrechten.’ Zoals het geval is bij onze rechtsstaat, de EU en de VN. ‘Iets dat niet bestaat, kun je ook niet buiten het debat houden’, reageert Wijnberg. ‘Het punt is nu juist dat we allemaal “religies” belijden – en daarom geen status aparte zouden moeten verlenen aan wat we toevallig “godsdiensten” zijn gaan noemen.’

Weigerambtenaren Ineke van Gent, Tweede Kamerlid: ‘Ik begrijp dat er ook binnen GroenLinks discussie is over ons standpunt ten aanzien van de zogeheten weigerambtenaren. Het is ook geen gemakkelijke afweging. Het uitgangspunt van leven en laten leven komt in botsing met het antidiscriminatiebeginsel. Uiteindelijk heeft bij ons de doorslag gegeven dat het gaat om ambtenaren die in dienst zijn van de overheid. Veel pastoors en dominees weigeren ook een huwelijk tussen twee mannen of twee vrouwen te voltrekken. Dat is aan hen. Maar ambtenaren behoren de wet uit te voeren. Het is niet aan ambtenaren, buitengewoon of niet, om te bepalen wie er wel en wie er niet samen in het huwelijksbootje mogen stappen. Want waar zal dat eindigen? Mag straks een ambtenaar van de burgerlijke stand ook weigeren het kind van twee lesbische vrouwen in te schrijven op de geboorteakte? Als je niet bereid bent de wet uit te voeren, en die wet zegt dat mensen van hetzelfde geslacht met elkaar mogen trouwen, ben je in een andere functie bij de gemeente misschien beter op je plek.’

‘Schaf de vrijheid van godsdienst af’

eind met andere vrijheden’, zegt ze uiteindelijk.

Het ontbreken van een zonneklaar antwoord over de meerwaarde van godsdienstvrijheid, en de ontwikkeling om de vrijheid van godsdienst individueel in te vullen, nodigen uit om na te denken over Wijnbergs stelling. Past die niet beter bij GroenLinks? Maximale vrijheid voor iedereen zonder onderscheid te maken tussen religieuzen en niet-religieuzen. Het afschaffen van de godsdienstvrijheid betekent een verruiming van de vrijheid van meningsuiting. Meer vrijheid, omdat het niet meer begrensd wordt door godsdienstvrijheid. Wijnberg: ‘Vroeger was er een natuurlijk onderscheid tussen mannen en vrouwen en blanken en zwarten. Dat verschil opheffen is ook als een theorie begonnen.’

Ganzevoort wil graag een fundamenteel debat voeren over religie. ‘Dat is het huiswerk dat we moeten doen. Zo werd ik rond de discussie over ritueel slachten bedolven onder emotionele reacties.’ Buitenweg staat er niet zo om te springen. ‘Je moet per geval bedenken of je voor of tegen bent.

Een beetje worsteling kan geen kwaad.’ Ganzevoort tempert wel de verwachtingen: ‘Een altijd heldere lijn zullen we niet vinden.’ < 15

s Geen politieke spelletjes met natuur PvdA, D66 en GroenLinks geven het startschot voor de vorming van een alternatieve Natuurwet. Die wet moet hét antwoord worden op de ‘desastreuze’ Natuurwet van staatssecretaris Bleker.

De Natuurwet van staatssecretaris Henk Bleker (CDA) mag er niet komen, vinden de fractievoorzitters van PvdA, D66 en GroenLinks.

Daarom werken de drie oppositiepartijen samen aan een alternatief voorstel. Maandag 23 januari presenteerden zij hun plan aan de Nederlandse pers. ‘Dit Kabinet ziet van alles de prijs en van niets de waarde’, stelde Job Cohen (PvdA). ‘We breken af wat we in twintig jaar tijd hebben opgebouwd’, vervolgde Alexander Pechtold (D66).

En Jolande Sap (GroenLinks) sloot af: ‘We moeten van de natuur geen politiek spel maken. We moeten hier met elkaar aan werken.’ Om tot een

alternatieve wet te komen, nodigden de samenwerkende partijen zeker 150 mensen ‘uit het veld’ uit om tijdens een symposium hun licht over het onderwerp te laten schijnen.

Een vereenvoudiging van de huidige Natuurwet juichen de aanwezige natuur-, landschaps- en dierenbelangenorganisaties toe, maar wat er nu gebeurt, is desastreus.

Bleker geeft met zijn voorstel, volgens de organisaties, ‘de economie zoveel mogelijk vrij baan’. Zo worden er minder dier- en plantensoorten beschermd, maar het ergste is dat hij de Ecologische Hoofdstructuur los wil laten.

Alles wat we op het gebied van natuurbescherming de afgelopen twintig jaar hebben verworven, zegt Ed Nijpels (VVD-er en voorzitter van Het Bosschap), gaat op de schop. Dat moet dan ook een van de belangrijkste punten worden in de alternatieve wet: de Ecologische Hoofd-

structuur moet gewaarborgd blijven.

Hoe het dan wel zou moeten, daarover zijn de symposiumgangers het nog niet eens.

Waar de één vindt dat het plezier van de ‘gebruiker’ centraal moet staan, vindt de ander dat het in de eerste plaats moet gaan om wat goed is voor de natuur. De deelnemers vinden elkaar aan het einde van het debat: het recht op natuur moet worden geïntegreerd in de Rechten van de Mens. Dan wordt natuur een vanzelfsprekend onderdeel van ieders leven.

Roos Menkhorst In het wetsvoorstel van Bleker wordt natuurbeheer overgedragen aan de provincies. Het akkoord dat Bleker daartoe afsloot, is door vier provincies niet ondertekend. Voor meer informatie over wetsvoorstel en akkoord: > Zie magazine.groenlinks.nl/natuurwet

Een Ander Nederland ‘Een Ander Nederland’ was het motto van de gezamenlijke nieuwjaarsbijeenkomst van GroenLinks, PvdA en SP zaterdag 14 januari in Nijmegen. De drie partijen kwamen met een nieuw investeringsplan waarmee zij inzetten op sociale hervormingen en groene investeringen.

De partijen willen onder andere voor werk zorgen door overheidsprojecten versneld uit te voeren en te investeren in schone energie. De regeling voor deeltijd-WW kan voor praktijkscholing worden ingezet. GroenLinks-fractievoorzitter Jolande Sap sprak de hoop uit dat ‘2012 een jaar van doorbraak’ wordt.

FOTO BASTIAAN DE LEEUW

Kinderpardon

Schoonmakersprotest Stakingsactie van schoonmakers in Amsterdam donderdag 5 januari.

Schoonmakers in het hele land voeren actie sinds het vastlopen van de onderhandelingen voor de schoonmaak-cao. De werknemers eisen een hoger loon, doorbetaling bij ziekte (wat nu de eerste twee dagen niet het geval is) en meer opleidingsmogelijkheden. GroenLinks steunde op verschillende plekken in het land de acties. Tweede Kamerlid Linda Voortman was in 2010 als vakbondsbestuurder betrokken bij eerdere acties van schoonmakers. ‘Het uiteindelijke resultaat leek mooi, maar nu blijkt dat lang niet alle beloften zijn ingelost.’

16

Jonge migranten die al lang in Nederland zijn, moeten niet langer in onzekerheid zitten. De petitie Kinderpardon roept de regering op in Nederland gewortelde kinderen hier te laten blijven en ze niet terug te sturen naar landen ‘waar ze vreemden zijn’. Het zou gaan om een groep van duizend tot tweeduizend kinderen. De petitie brak donderdag 26 januari door de honderdduizend grens heen. Het initiatief komt van een grote groep bekende Nederlanders, waaronder Angela Groothuizen, Khalid Boulahrouz en Paul de Leeuw, en de Tweede Kamerfractie van GroenLinks. > Zie www.kinderpardon.nu

Hoe verder in Kunduz Zo’n 60 mensen kwamen af op de discussiebijeenkomst over Kunduz in Utrecht, op woensdag 21 december met Tweede Kamerlid Mariko Peters. Een lange avond vol kritische vragen, ondanks een aanzienlijk aantal voorstanders dat ook in de zaal zat. De vragen variëren van praktische over de politietrainingsmissie tot ideologische over waar GroenLinks voor staat. Gedeelde conclusie van de avond: over Kunduz is de partij nog lang niet uitgepraat. > Zie magazine.groenlinks.nl/ ledenbijeenkomstkunduz FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

kort Waardige oude dag, waardig eind Naar aanleiding van het burgerinitiatief Voltooid Leven debatteerde de partijraad zaterdag 17 december over de visie van GroenLinks op euthanasie. Het burgerinitiatatief streeft naar de legalisering van stervenshulp aan ouderen vanaf 70 jaar die hun leven ‘voltooid’ achten. Een ruime meerderheid in de partijraad bleek te vinden dat ouderen recht hebben om op een humane wijze afscheid te nemen van het leven als zij vinden dat hun leven voltooid is. Zelfbeschikking speelt een belangrijke rol. > Zie magazine.groenlinks.nl/voltooidleven

Ineke van Gent op werkbezoek in de Antillen

> Zie magazine.groenlinks.nl/werkbezoek

Online lezen Lichte daling ledental GroenLinks zag in 2011 haar ledental met 3,5 procent dalen naar 26.505. Het lichte verlies volgt op een jaar dat de partij een ledenwinst wist te halen van 28,9 procent. > Zie magazine.groenlinks.nl/ledental Vuurwerkverbod Als er geen landelijk verbod komt, geef dan in ieder geval gemeenten de mogelijkheid vuurwerkoverlast aan te pakken. Stellen GroenLinks-raadsleden David Rietveld (Den Haag) en Arno Bonte (Rotterdam). > Zie magazine.groenlinks.nl/vuurwerkverbod Trouwe ledendag of primaries? Op maandag 12 december werden de kandidaat-partijvoorzitters en -bestuursleden publiciteit gepresenteerd. Zie ook vanaf pagina 18. > Zie magazine.groenlinks.nl/kandidaten ‘Het zijn mensen die het doen’ De Nacht van de Rechtsstaat vrijdag 19 november ging over de betrokkenheid van de burger bij de rechtsstaat. Over populisme, occupy en democratie. > Zie magazine.groenlinks.nl/rechtsstaat

GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

FOTO JÁRDÁNY BENCE

‘In de supermarkt zie je dat alles veel duurder is geworden, terwijl inkomens niet zijn toegenomen. Toch groeit het milieubewustzijn tegen de verdrukking in’

Standbeelden in hoofdstad Budapest kregen op nieuwjaarsdag posters omgehangen waarop stond te lezen ‘Nieuw verzet’.

Orbánisering in Hongarije Sinds haar verkiezingsoverwinning anderhalf jaar geleden heeft de Fideszpartij van premier Viktor Orbán een rits aan omstreden wetten doorgevoerd. Met de nieuwe grondwet, die per 1 januari 2012 werd aangenomen zonder serieus overleg met parlement en samenleving, kwam er internationaal aandacht voor de aantasting van de Hongaarse democratie. De controle op de media werd versterkt, het kiesstelsel werd aangepast en de onafhankelijkheid van rechtspraak en centrale bank is aangetast.

Woensdag 18 januari heeft de Europese Commissie aanpassingen geëist met drie zogenaamde inbreukprocedures, procedures waarmee een lidstaat die zich niet aan de Europese regels houdt, kan worden aangepakt.

De Hongaarse regering moet de onafhankelijkheid van de centrale bank waarborgen, de veranderde pensioenleeftijd van rechters aanpassen en de regels veranderen voor de toezichthouder voor databescherming. Orbán kwam zelf naar het Europees Parlement, waar zowel GroenLinks delegatieleider Judith Sargentini als fractievoorzitter van de Europese Groenen Daniel Cohn-Bendit hard naar hem uithaalden. ‘Mijn familie is bang, intellectuelen zijn bang, veel Hongaren zijn bang voor de geest van de nieuwe grondwet’, zei Cohn-Bendit: ‘Europa is meer dan een lijstje regels waar je aan moet voldoen, het is een gezamenlijk huis met gezamenlijke waarden.’

Sargentini noemde de inbreukprocedures een aardige stap, maar onvoldoende. ‘Een brandstichter die alleen wordt aangeklaagd voor het stelen van lucifers, komt te makkelijk weg.’

Ook als Orbán op de meeste punten bakzeil haalt – Hongarije kan Europese steun bij de economische crisis niet missen – zijn de Hongaarse problemen de wereld nog niet uit. De onafhankelijkheid van de media blijft penibel en het kiesstelsel is veranderd ten gunste van de Fidesz-partij. De Hongaarse Groene partij Lehet Más Politika (LMP) uit dan ook stevige kritiek en organiseert onder meer demonstraties om te laten zien dat steeds meer Hongaren het oneens zijn met de ‘viktatuur’. Onder de vlag ‘Új Ellenállás’ (Nieuw verzet) werken ze samen met onder andere ouderen, studenten en vakbonden om de aantasting van de democratie tegen te houden.

Hongarije heeft van de Europese Commissie een maand de tijd gekregen om te reageren.

Huub Bellemakers

17

J‘ e moet grenso durven zijn’ Na bijna zes jaar is Henk Nijhof in maart partijvoorzitter-af. Tijdens zijn voorzitterschap professionaliseerde de organisatie en ontwikkelde GroenLinks zich tot een partij die wil regeren.

‘Meeregeren is heel belangrijk voor het imago op de lange termijn.’ door Marc van Dijck

E Henk Nijhof Eerst PSP, later GroenLinks Was gemeenteraadslid en twaalf jaar wethouder in Hengelo Partijvoorzitter vanaf mei 2006 Achtergrond in het onderwijs Vakbondsbestuurder FC Twente-supporter Actievoerder tegen vliegveld Twente Dagvoorzitter op congressen

18

ind oktober slingerde scheidend voorzitter Henk Nijhof (59) in een spontane actie zijn boosheid over de ‘kwestie Mauro’ via een tweet de wereld in. Nijhof: ‘Ik maak mij soms ongelooflijk kwaad over het leed dat mensen wordt aangedaan. Ik zat ‘s avonds op de bank, zag Mauro op tv en werd boos.’ Nijhof kreeg veel reacties op zijn berichtje, dat het startschot vormde voor een actie op het Plein in Den Haag. ‘Binnen een week hadden we een actie van de grond getild met honderden mensen, handtekeningen en bekende Nederlanders op een podium.’

Zijn laatste jaar was het moeilijkst, vertelt Nijhof.

De affaire rond Mariko Peters afgelopen zomer, op de achtergrond een continue discussie over links-progressieve samenwerking en begin 2011 de trainingsmissie in Kunduz. Nijhof: ‘Kunduz zette de toon. Ik vind dat we trots kunnen zijn dat we niet lichtvaardig over zo’n onderwerp heen stappen. De fractie heeft het er moeilijk mee, nog steeds. Het is goed dat we er een open en eerlijk debat over hebben.’ Nijhof nam er zelf geen standpunt over in. ‘Als voorzitter wil ik bruggen bouwen, daarom heb ik bewust geen standpunt

ingenomen. Ik heb geprobeerd een rol te vervullen die recht doet aan ieders positie in de discussie. Al is het soms skating on thin ice.’

Discussie in de tent Toen Nijhof in 2006 aantrad als voorzitter, werd begonnen met de herijking van beginselen, organisatie en strategie van de partij. De tweedaagse Discussie in de tent-bijeenkomst van 2007 ziet Nijhof als een hoogtepunt van zijn voorzitterschap. ‘Het was inspirerend om te discussiëren over de toekomst van de partij. Nog niet eens zozeer de vernieuwing van de beginselen was belangrijk, want die veranderden niet spectaculair, maar het proces ernaartoe bracht nieuw elan.’ Ander hoogtepunt waren de laatste Tweede Kamerverkiezingen. ‘We kwamen terug op tien zetels.

Dat was het resultaat van een steeds sterker optreden van de fractie, afstemming van verschillende geledingen in de partij en een steeds gerichtere communicatie- en campagnestrategie.’

Graag had Nijhof de onderhandelingen voor Paars-plus zien slagen. ‘Meeregeren is heel belangrijk voor het imago van de partij op de lange termijn.’ Hij had het in die coalitie aangedurfd, zegt hij. ‘Je moet substantiële onderwerpen binnenhalen als je in een regering gaat zitten, en dat had gekund. Bijvoorbeeld het vergroenen van de belastingen. Maar de VVD wilde niet.’

Wijnand Grootste dieptepunt vindt de scheidend voorzitter het gedwongen vertrek van Wijnand Duyvendak uit de Tweede Kamer, in 2008. ‘Het is een drama dat we Wijnand missen. Hij was een uitstekend Kamerlid, maar is door z’n actieverleden ingehaald.’ Het raakte Nijhof diep. ‘Men accepteert kennelijk niet dat een mens kan veranderen, dat je spijt kunt hebben. Dat heeft me enorm teleurgesteld.’

Het betekende ook dat de partij beter is gaan kijken naar – dreigende – integriteitskwesties bij haar vertegenwoordigers. Nijhof: ‘Het wordt FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

FOTO FEMOUS PRODUCTIONS

overschrijdend

steeds belangrijker, je ziet hoe kranten er bovenop duiken. Maar wat mij betreft mag je best een verleden hebben als je er maar duidelijk en helder over bent; dat hoef je niet je hele leven mee te slepen. Het hangt er ook vanaf wat je gedaan hebt natuurlijk. Iemand als Liesbeth van Tongeren bijvoorbeeld was als directeur van Greenpeace mede verantwoordelijk voor acties, die niet door iedereen werden gewaardeerd. Ik heb zelf ook wel eens een hek doorgeknipt bij defensie om te protesteren. Zonder actievoerders waren bepaalde grenzen nooit verlegd. Als iedereen braaf datgene blijft doen wat binnen de perken ligt, komen we nooit een stap verder. We moeten ook grensoverschrijdend durven zijn.’

De uitdaging van de komende jaren is vooral het verder organiseren van het debat in de partij. Nijhof: ‘We kijken nu naar welke thema’s we willen agenderen, en de waardering van kiezers daarGROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

voor. De nieuwe voorzitter moet ervoor zorgen dat die puzzelstukjes goed in elkaar vallen.’

Nijhof vindt dat hij zijn opvolger een sterk geprofessionaliseerde organisatie nalaat. ‘Het partijbureau is gereorganiseerd, met de Academie ontwikkelen we talenten en de dienstverlening aan de leden is verbeterd.’

Geen mastodont Nijhof blijft zich inzetten voor de partij. Hij heeft gesproken met de Academie, GroenLinks Overijssel en de Europese Groene Partij. Bij de laatste wil hij Groene partijen in beginnende democratieën in Oost-Europa helpen met hun ontwikkeling. Het zijn functies op de achtergrond. Nijhof: ‘Als ik ergens een hekel aan heb, zijn het mastodonten die vanuit hun stulpje lui achteroverleunend de mensen die er nu zitten, vertellen hoe ze het moeten doen. En bovendien wil ik nu mijn eigen tijd kunnen indelen!’ <

‘Ik maak mij soms ongelooflijk kwaad over het leed dat mensen wordt aangedaan’ 19

GroenLinks kiest op het congres van zaterdag 11 februari een nieuwe partijvoorzitter. Het Magazine vroeg vier partijgenoten en hoogleraar politicologie Ruud Koole – zelf oud-partijvoorzitter van de PvdA – om de nieuwe voorzitter

Vijf op

voor de nieu

een opdracht mee te geven. Met de onvermijdelijke goede raad.

Mirjam de Rijk, oud-partijvoorzitter (19992003), nu wethouder in Utrecht

‘Zelfvertrouwen’ ‘Belangrijk voor GroenLinks is dat de partij veel zelfvertrouwen gaat uitstralen. Want in feite is er nu veel mogelijk. Dat er een rechts kabinet is, betekent helemaal niet dat Nederland rechts is. De voorsprong is maar één zetel. Het is belangrijk om nu heel goed te verwoorden wat al die andere mensen vinden. Alle geledingen in de partij – van lokaal tot Europa – kunnen in deze meer samenwerken op inhoud, bijvoorbeeld door middel van een campagne. De voorzitter heeft contact met al die geledingen en kan daar een bindende rol in spelen.

Heleen Weening: ‘Zichtbaar GroenLinks’ ‘Ik wil de actieve GroenLinksers ondersteunen om een betere wereld te realiseren, door de betrokkenheid van onze 27 duizend leden te vergroten, de interne partijdemocratie te verbeteren en afdelingen te versterken. Door mijn werk in de Haagse gemeenteraad zie ik dat mensen steeds meer onder druk komen te staan. Ik zie een behoefte aan GroenLinks. Een behoefte aan een partij die niet puur kijkt naar de cijfertjes, maar ook het belang ziet van waarden en van het welzijn van mensen.’

Kandidaat-voorzitter Heleen Weening (1976), bestuurskundige, werkt als programmaleider Onderzoek bij Nicis Institute, het kennisinstituut van, voor en door steden. Daarnaast is Heleen sinds 2006 raadslid voor GroenLinks in Den Haag, waarvan de laatste drie jaar als fractievoorzitter.

De kandidatencommissie: ‘Heleen zal

20

haar omgeving kunnen inspireren door haar intelligentie, energie, gedrevenheid en soms onconventionele aanpak. Dreigende conflicten lost ze op voordat deze escaleren. Zij doet dit op een authentieke wijze met respect voor alle betrokkenen. Heleen heeft een groot strategisch vermogen, is proactief, heeft oog voor het proces en is resultaatgericht.’

Meer informatie, steunbetuigingen en nieuws: www.heleenweening.nl (kijk ook op www.groenlinks.nl/ kandidaat-voorzitters-op-tournee) Tammo Hoeksema

Ik heb als voorzitter erg ingezet op meer samenhang in de partij. Dat de fractie zich bewust is van de hele partij in het land, en andersom. Je moet als voorzitter de verschillende gremia en verschillende standpunten bij elkaar brengen. Dat kan niet als je te veel voor je eigen standpunt gaat. Tegelijkertijd moet je zelf ook weer niet helemaal blanco zijn, want dan word je een speelbal. Als voorzitter moet je stevig in je schoenen staan. Het zelfvertrouwen dat GroenLinks moet uitstralen, dat zelfvertrouwen moet je als voorzitter ook hebben.’

Jojanneke Vanderveen, nu een jaar bestuurslid van DWARS, sinds 9 oktober 2011 voorzitter

‘Verbeelding’ ‘GroenLinks moet weer meer tot de verbeelding gaan spreken. Dat is niet iets waar de partijvoorzitter alleen voor kan zorgen, dat moet de hele partij doen, maar een voorzitter kan dat aanzwengelen. Bij de verkiezingscampagnes van 2010 ervoer ik dat sterk. GroenLinks is een partij met een goed verhaal, de waarden die iedereen deelt, zijn er nog steeds. Die moeten we naar de voorgrond halen. Een voorzitter kan en moet ervoor zorgen dat de levendige energie van dat positieve, optimistische, groene verhaal blijft leven binnen de partij. Dat kan met een campagne. Mensen zien partijen alleen op straat in verkiezingsperioden, maar daartoe hoef je je niet te beperken.

Mijn belangrijkste les tot nu toe als voorzitter: als je iets wilt, moet je het gewoon gaan doen. En er zelf heel erg bovenop blijven zitten. Dat vergroot de kans dat je anderen meekrijgt. Ook bij DWARS vind ik het belangrijk dat onze projecten tot de verbeelding spreken. We zijn net begonnen met het project Legale Mensen, het eerste deel gaat over minderjarige asielzoekers die wel in Nederland zijn opgegroeid maar nog niet weten of ze mogen blijven.’

Frans de Wuffel, voorzitter GroenLinks Rotterdam

‘Contact’ ‘Het contact tussen de Tweede Kamerfactie en de achterban, daar zou de nieuwe partijvoorzitter aan moeten werken. Het is meermalen voorgekomen dat de achterban overvallen werd door de stellingname van de landelijke fractie. Bij de kwestie-Kunduz bijvoorbeeld. Het contact werd wel hersteld met een mailing en bijeenkomsten in het land, ook bij ons in Rotterdam. Maar je kunt dat soort incidenten beter voorkomen. Daarom moet de partijvoorzitter ervoor FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

pdrachten

uwe voorzitter zorgen dat de discussie in de partij goed gevoerd wordt. Je moet als voorzitter goed je voelhorens uit hebben staan en onderwerpen die in het land leven op de agenda zetten. Wordt het niet eens tijd voor een duidelijke stellingname in het pensioendebat?

Ik ben nu ruim twee jaar afdelingsvoorzitter in Rotterdam. Wat ik geleerd heb, is dat we als organisatie behoorlijk wat achterstand hebben. We weten eigenlijk veel te weinig van onze leden, hun competenties en motivaties. Leden zijn primair in afdelingen georganiseerd. Daarom moet de komende partijvoorzitter vooral aandacht hebben voor het werk van de afdelingen. De ondersteuning kan bijvoorbeeld administratief en logistiek beter. Belangrijk is tenslotte om te zorgen voor erkenning: laat leden en vrijwilligers merken dat ze gewaardeerd worden. We hebben een trouwe achterban, zorg er goed voor.’

Ruud Koole, politicoloog en oud-partijvoorzitter van de PvdA. Schreef het boek Mensenwerk over zijn tijd als partijvoorzitter

‘Binden na Kunduz’ ‘Als buitenstaander zeg ik: de splijtende kwestie Kunduz. Daar blijft ook voor een nieuwe partijvoorzitter veel werk te verrichten. Een van de belangrijkste functies van een partijvoorzitter is de bindende rol.

En dat is veel werk, meestal achter de schermen.

Het is belangrijk dat je bij zo’n kwestie niet gerekend wordt tot een van de vleugels. Je moet gekend worden door de mensen die tegen de missie zijn en ook door de mensen die er wel mee instemmen. Hoewel de voorzitter vooral over de ontwikkeling van de inhoudelijke visie op de (middel)lange termijn en de partijorganisatie gaat, speel je zo soms ook een rol bij actuele kwesties. Als iets controversieel ligt en de partij in beroering brengt, dan brengt de partijvoorzitter dat stevig in bij de fractie en haar voorzitter. Daar ligt dus altijd een spanning; een gezonde spanning als het goed is, en dat moet je aandurven. Goede persoonlijke verhoudingen helpen daarbij.

Het partijvoorzitterschap is een balanceeract. Een partijvoorzitter moet echt een schaap met vijf poten zijn, met veel kennis van de organisatie en de geschiedenis van de partij. Bij mijn voorzitterschap is me opgevallen dat er veel meer onverwacht en ongepland gebeurt dan je zou denken, en waar je dan het beste van maakt. De buitenwereld ziet er al snel een groot schema of complot in en als het dan goed uitpakt, was het een geniaal plan. Welnee, het gebeurt gewoon. Daarom is fingerspitzengefühl in de politiek zo belangrijk.

GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

Uiteindelijk gaat het bij politieke partijen over twee dingen: goede mensen en goede ideeën. Als voorzitter zorg je ervoor dat ze beide boven komen drijven.’

Bas Elfrink, partijraadslid, oud-wethouder in Duiven, zat in het eerste bestuur van GroenLinks (1989-1990)

‘Links-progressieve samenwerking’ ‘Wat ik het allerbelangrijkste vind, is dat de nieuwe partijvoorzitter een discussie gaat initiëren in de partij over de plaats van GroenLinks in het politieke landschap anno 2012. Want ik vind het echt belangrijk dat er werk gemaakt gaat worden van de links-progressieve samenwerking. Daarvoor is het nodig om begrippen als links-rechts en progressief-conservatief opnieuw te definiëren. Ze zijn door elkaar gaan lopen.

Bepaal wat die links-progressieve samenwerking precies is en zet hem in gang, in plaats van allemaal apart als partijen en partijtjes door te modderen. We hebben het meest rechtse kabinet sinds tijden en de financieel-economische crisis zet grote vraagtekens bij het financiële kapitalisme. Als er een moment is waarop we de tegenkracht kunnen mobiliseren, dan is het dit. En dat moet GroenLinks niet alleen willen doen, maar samen met verwante mensen en clubs.

Ik was bij de presentatie van de voorzitterskandidaten omdat ik wilde weten wat zij van die samenwerking denken. Het is bij uitstek een taak voor de voorzitter om die koers vorm te geven. Zelf zet ik me in om de links-progressieve samenwerking op de agenda te houden. Als statement voor de samenwerkingsgedachte ben ik sinds een jaar ook lid van de SP en PvdA.’ <

Arno Uijlenhoet: ‘Ondernemende idealist’ ’Als ondernemende idealist wil ik GroenLinks als open debatpartij een scherper, groener en progressiever profiel geven, samen met burgers, bedrijven en instellingen. GroenLinks heeft veel in huis: talent, goede standpunten, en een kansrijke politiek/strategische positie. Daar kunnen we beter gebruik van maken. Ik geloof in de groei van GroenLinks.’

Kandidaat-voorzitter Arno Uijlenhoet (1969), bestuurskundige, werkt als zelfstandig organisatie-adviseur en woont in Den Bosch. Binnen GroenLinks is hij onder meer voorzitter van de landelijke ondernemerswerkgroep Groen onderneemt!, bestuurslid van de Europawerkgroep en lid van het bestuur van GroenLinks Brabant.

De kandidatencommissie: ‘Arno heeft een duidelijke visie op de positie en rol van GroenLinks en op de verhoudingen binnen de partij. Is daarbij ook in staat

om te objectiveren, de visie en mening van anderen te respecteren en hierin mee te gaan in een overkoepelend belang. Hij wil ontwikkelen en vernieuwen en zal dat doen door draagvlak en commitment te organiseren. Het nemen van beslissingen doet hij weloverwogen met het oog op een verantwoorde besluitvorming.’

Meer informatie, steunbetuigingen en nieuws: www.arnouijlenhoet.nl (kijk ook op www.groenlinks.nl/ kandidaat-voorzitters-op-tournee) Tammo Hoeksema

21

FOTO JANPATH

I

Moedige filosofie Het huis van de vrijheid is een moedig filosofisch boek.

Filosoof Rutger Claassen ontwikkelt een politieke filosofie met vrijheid als centraal ideaal. Claassen werkt deze filosofie niet alleen uit in een scherpzinnige analyse, maar doet dat ook aan de hand van recente casussen, zoals de zaak rond het zeilmeisje Laura.

Eerst analyseert hij het begrip vrijheid en laat hij zien hoe dit op een links-liberale en rechts-liberale manier kan worden ingevuld. Daarna bekijkt hij drie vraagstukken die buiten de traditionele links-rechtstegenstelling vallen: het paternalisme; de grenzen van economische groei; en immigratie en integratie.

Voor GroenLinks is het boek uitermate interessant: Claassen en GroenLinks hebben beiden vrijheid als ideaal. Het meest uitdagende hoofdstuk voor GroenLinksers gaat over duurzaamheid. Een generatie die nog niet bestaat, kan volgens Claassen geen aanspraak op onze vrijheid maken. Alleen als we het voortbestaan van menselijk leven op zichzelf belangrijk vinden, kunnen we eisen dat mensen duurzaam leven – dat wil zeggen: dat zij voor komende generaties hun materiële welvaart inleveren.

22

Dat ideaal past veel meer in conservatieve hoek dan in liberale hoek.

Het boek heeft vanuit GroenLinks-perspectief één grote zwakte. Nadat Claassen haarfijn heeft uitgelegd waar de filosofische verschillen tussen links en rechts liggen, laat hij de klassieke links-rechtstegenstelling voor wat die is en richt hij zich op nieuwe vraagstukken waar liberalen van links en rechts het over eens zouden moeten kunnen worden. Het is nog maar de vraag of de positie van Claassen voor zowel links- als rechts-liberalen acceptabel is. Claassen vergeet nog wel eens de kracht van linkse principes als een rechtvaardige verdeling van de welvaart, en helt daarom hier en daar te ver over naar rechts.

Het huis van de vrijheid is een scherpzinnig, actueel en uitdagend boek dat een welkome bijdrage is aan het voortdurende debat over de uitgangspunten van een linkse, vrijzinnige politiek.

Binnen GroenLinks, maar ook daarbuiten.

Simon Otjes Het huis van de vrijheid Rutger Claassen Ambo 304 p.

22,50 euro

Ontwikkelingssamenwerking in beeld Een project voor mensen die leven in extreme armoede op en rondom Smokey Mountain, de grootste vuilnisbelt van de Filipijnen. Opkomen voor gendergelijkheid door middel van microkrediet voor vrouwen in het dorp Mtangani aan de Keniaanse kust. De documentairereeks Route 2015 brengt particuliere initiatieven uit Flevoland in beeld die hebben geleid tot ontwikkelingshulpprojecten in allerlei delen van de wereld.

In opdracht van Omroep Flevoland en Centrum voor Internationale Samenwerking COS Flevoland trok filmmaker Marijn Poels de wereld over om er verslag

van te doen. Met de grootste werelduitdagingen op sociaal gebied verwoord in de acht VN-millenniumdoelen als achtergrond. In persoonlijke portretten brengt hij het werk van de vrijwilligersorganisaties op het gebied van ontwikkelingssamenwerking in beeld. Poels spreekt met bewoners over de hoop die zij hebben en de lokale problematiek; hij zoekt naar de oorzaken ervan en bespreekt de gevolgen. Op 4 maart gaat Route 2015 in première in het Agoratheater in Lelystad. Vanaf 27 maart zendt Omroep Flevoland de reeks uit.

Zie www.marijnpoels.com /route2015.html

Reset the Future Kies waar je wilt wonen, speel de baas van een snoepfabriek en boek je ideale vakantie. Wat hebben de keuzes die je maakt van doen met vernielde oerwouden en verspilde energie? In de op moderne wetenschap gebaseerde tentoonstelling/game Reset the Future van het Universiteitsmuseum Utrecht ontwerp je je eigen toekomst. Vanaf 8 jaar.

Zie www.uu.nl/universiteitsmuseum

FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

media&meer

www.voedingscentrum.nl/ voedselafdruk

Jasmijnrevolutie

Nudge en seduce

De Vlaamse journaliste Leen Vervaeke vloog aan het begin van de Arabische revolutie voor de Volkskrant naar Tunesië. Ze stond tussen de opstandelingen en sprak met de inwoners die het regime omverwierpen.

Daarna reisde Vervaeke nog verschillende keren naar Tunesië om ook het verdere verloop van dichtbij mee te maken, o.a. de verkiezingen in oktober 2011. De opstand in Tunesië, die op 17 december 2010 begon toen een Tunesische jongeman zichzelf uit protest tegen het regime in brand stak, sloeg over naar andere Arabische landen en was daarmee het begin van de zogeheten Arabische Lente. Vervaeke doet in De Jasmijnrevolutie verslag van de revolutie.

Digitale duwtjes en verleiding voor een duurzamer lifestyle.

De (Engelstalige) iPhone-app Nudge the World van consumentenplatform Nudge doet dat met laagdrempelige en concrete opdrachten die de gebruiker helpen zijn leven anders in te richten. Ontwikkelingsorganisatie Hivos onderzoekt met een serie experimenten hoe slimme ingrepen ons kunnen verleiden om energie te besparen.

Op Seductionproject.nl is bijvoorbeeld een filmpje te zien over het kiezen tussen lift en trap. Bezoekers van de Utrechtse bibliotheek namen na een kleine aanpassing in de bewegwijzering eerder de trap dan de lift. En samen met een vergelijkingssite wordt onderzocht of zuinige maar duurdere wasmachines vaker worden verkocht als alle verbruikskosten ook zichtbaar zijn.

Zie Nudge.nl/ nudge-the-world en Seductionproject.nl

De Jasmijnrevolutie Leen Vervaeke Meulenhoff 208 p.

19,95 euro

‘Duurzaamheid als ideaal past veel meer in de conservatieve hoek’ GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

Voedselafdruk Als iedereen zo’n grote voedselafdruk zou hebben als ik, dan is er ruim anderhalve aardbol nodig om voor iedereen voldoende voedsel te verbouwen. En dan zit ik met mijn voedselafdruk nog flink onder het Nederlands gemiddelde van 2,1.

Aldus de test van het Voedingscentrum. Voor de voeding van elke wereldbewoner is 0,9 hectare aarde beschikbaar.

Het Voedingscentrum heeft op haar website een test staan die laat zien hoeveel ruimte en energie aan je voeding worden besteed, en wat je voedselkeuze dus betekent voor het milieu. 0,9 hectare is volgens het Voedingscentrum meer dan voldoende om gezond en gevarieerd te eten. Spelend met de test blijkt zo’n score ook te halen, probeer maar eens.

De test is een tekstje dat je voedingspatroon omschrijft. Door op woorden te klikken kun je de tekst heel simpel aanpassen.

Tijdens het aanpassen zie je je score verschuiven. En dat het uitmaakt of je thee, koffie of geen van beide drinkt. En of je ‘probeert op te letten’ hoe je eten verpakt is, of dat je dat ook echt doet.

Desgewenst kun je tips lezen om je voedingspatroon aan te passen. Met allerlei weetjes. Kip belast het milieu minder dan varkens- en rundvlees. Let op met wat je drinkt: verschillende dranken scoren hoog in de voedselafdruk. Thee heeft een lagere score dan koffie. Kraanwater is het beste. De tips voor energiebewust koken bevatten praktische, kleine maatregelen: een pan die niet groter is dan nodig, het deksel erop, gebruik een snelkookpan en kook aardappels in een klein laagje water.

Pasta, rijst en eieren kun je na laten garen door het vuur twee minuten nadat het water begint te koken, uit te zetten. En: een magnetron verbruikt veel minder energie dan een oven.

De voedselafdruk is in Nederland ongeveer een derde van de totale ecologische voetafdruk. In het ‘eerlijke aarde aandeel’ bestaat de helft uit voedsel.

Het Voedingscentrum geeft voorlichting over voeding. De voedselafdruktest is afgelopen zomer gelanceerd. Naast de test vind je op de website van het Voedingscentrum een hoop informatie over gezond eten, de Slim Koken-app die helpt om minder voedsel te verspillen en tips voor een bewust boodschappenlijstje.

Marc van Dijck Websitetip voor deze rubriek?

Mail magazine@groenlinks.nl 23

Sociale zek Op het komende partijcongres van 11 februari staat naast de eurocrisis ook het thema ‘nieuwe zekerheden’ op de agenda. ‘Sociale zekerheid is verworden tot een blokkade voor opnieuw meedoen. Het is tijd om buiten de oevers te gaan denken.’ door Marije Wilmink en Carolien Ceton

Wat is de burgerpolis? t Een basisinkomen bij werkloosheid en arbeidsongeschiktheid, waaraan alle werknemers, freelancers en zelfstandigen meebetalen. t Een basisinvesteringsvoorziening in de vorm van een gegarandeerde financiële uitkering voor leer- en zorgrechten (zoals ouderschapsverlof) voor elke burger, waarmee ze zelf hun levensloop vorm kunnen geven. t Voorzieningen boven het basisniveau moeten burgers zelf regelen via cao- en individuele afspraken met werkgevers.

Zie ook De Baliemanifesten op www.deonderlinge.eu

24

E

erste Kamerlid en fractievoorzitter Tof Thissen is samen met Tweede Kamerlid Jesse Klaver betrokken bij de voorbereidingen van de brainstormsessie ‘Sociale Zekerheid 2.0’ op het partijcongres. Hun inzet: het denken over vernieuwing van de sociale zekerheid een nieuwe boost geven. ‘We moeten loskomen uit de kramp dat je niet mag morrelen aan de sociale zekerheid’, stelt Thissen. ‘Vasthouden aan een systeem uit de vorige eeuw past niet meer.

Het is hoog tijd voor een toekomstgericht stelsel dat activeert, effectiever is en van outsiders insiders maakt.’ In het nieuwe stelsel moet volgens hem centraal staan wat mensen nodig hebben om zich levenslang te ontwikkelen, naast wat nodig is om ze eventueel tijdelijk te beschermen en te beschutten. ‘We moeten af van de paradox die in het huidige stelsel ingebakken zit, dat hetgeen mensen beschermt en beschut op de arbeidsmarkt juist tegen ze werkt. Want het staat niet goed op je cv als je tien jaar een uitkering hebt gehad, het verkleint zelfs je kansen op een baan. Sociale zekerheid is verworden tot een blokkade voor opnieuw meedoen. Dat moet anders.’

Investeringsregeling Klaver benadrukt dat het hoog tijd is om zekerheden en vrijheden eerlijker te verdelen. De nadruk op het behoud van rechten betreft vooral insiders – oudere, voornamelijk blanke mannen met vaste, goedbetaalde banen – en gaat ten koste van outsiders zoals flexwerkers, zelfstandigen, werkende armen en nieuwkomers op de arbeidsmarkt. Ook gaat het ten koste van meer keuzevrij-

heid voor iedereen. Levenslang werken voor één baas is volgens Klaver niet meer waar mensen op uit zijn. ‘Mensen willen in de loop van hun arbeidsleven bij verschillende organisaties werken, een tijd naar het buitenland kunnen. Steeds meer mensen werken als zelfstandige. Hoe bied je iedereen meer vrijheid in zijn loopbaan, en tegelijkertijd voldoende toegang tot beschermende voorzieningen, dat is de vraag.’ De discussie verengt zich volgens Klaver te gauw tot ‘hoeveel tijdelijke arbeidscontracten zijn acceptabel’ of ‘ontslagbescherming ja of nee’. ‘Daar gaat het uiteindelijk niet om, denk ik. Als je mensen spreekt, blijkt dat ze vooral zo hameren op contractzekerheid omdat ze bij een flexibele baan geen pensioen opbouwen, geen huis kunnen kopen, geen rechten opbouwen. Geen toegang hebben tot betaalbare arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen, tot scholing. Ik pleit voor nadenken over het oplossen van dat soort problemen.’

Thissen: ‘De vraag is: hoe richt je de sociale zekerheid zo in dat het een investeringsregeling wordt?

De zekerheid die je mensen wilt bieden is dat ze zichzelf levenslang kunnen ontplooien, kunnen leren, kunnen werken, kunnen zorgen voor anderen. De Baliedenktank waar ik lid van ben, schreef hierover twee manifesten. We pleiten daarin voor een burgerpolis, die elke burger geld en faciliteiten biedt om tijdelijk terug te treden van de arbeidsmarkt of bij te scholen als dat nodig is. Dus in plaats van als staat, werkgevers en werknemers enorm veel te investeren in werkloosheids- en arbeidsongeschiktheidsvoorzieningen, ga je samen investeren in employability, in de kracht van mensen, in een levensloopbestendig systeem.’

Elitekritiek De plannen voor herziening van sociale zekerheid en arbeidsrecht zijn binnen GroenLinks niet onomstreden. Critici stellen dat het pleidooi voor investeren in ‘een leven lang leren’ en meer keuzevrijheid in plaats van dichtgetimmerde cao’s wel een heel rooskleurig beeld schetst van de mogelijkheden en mondigheid van moderne werknemers. Dat voor kwetsbaren op de arbeidsmarkt vrijheid makkelijk omslaat naar onzekerheid en een gebrek aan bescherming. Thissen: ‘Onzin.

Levenslang leren is juist voor kwetsbaren op de arbeidsmarkt goed! Wie als 16-jarige jongen de bouw ingaat, maakt waarschijnlijk nauwelijks gebruik van het recht op scholing tot z’n eenentwinFEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

kerheid 2.0 in het keurslijf van een vaste baan en vaste caoafspraken gestopt kunnen worden. En bovendien: of mensen nu bewust kiezen voor flexibeler werken of niet: de flexibilisering van de arbeidsmarkt is gewoon een feit. Waar je dus voor moet zorgen, is dat iedereen toegang krijgt tot de voorzieningen en instituten die nu alleen weggelegd zijn voor mensen met vaste banen. Dat je niet een soort van wegwerpwerk en wegwerpwerkenden krijgt.’

Tof Thissen kiest er expliciet voor om nu eerst idealistisch te zijn, te bedenken hoe een ideale toekomst eruit zou zien, in plaats van in de kramp van ‘lukt nooit en werkt niet zo’ te schieten. ‘Het is echt tijd om minder penningmeesterachtig te worden, buiten de oevers te gaan denken, en hiervoor ook zuurstof van buiten te halen. Laat ons liaisons aangaan met een voorhoede van ondernemers en wetenschappers, met werkgevers en werknemers, met mensen van andere politieke partijen.’

FOTO BERT BEELEN / HOLLANDSE HOOGTE

Ontslagrecht

tigste. In het systeem dat mij voor ogen staat, met die burgerpolis, kan je ook op je dertigste of op je veertigste nog gaan bij- of herscholen. Het vergroot je mogelijkheden.’ Klaver wordt ‘eerlijk gezegd behoorlijk pissig’ van de suggestie dat alleen hoogopgeleiden belang hebben bij meer vrijheid en zeggenschap. ‘Als voormalig vakbondsvoorzitter weet ik uit eerste hand hoe arrogant het is om te veronderstellen dat lageropgeleiden het beste GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

Het vergt van GroenLinks moed om op een nieuwe manier naar de sociale zekerheid en het arbeidsrecht te kijken, stellen Thissen en Klaver.

Maar het vraagt ook om zorgvuldig taalgebruik.

Thissen: ‘De term “het ontslagrecht versoepelen” bijvoorbeeld is te kort door de bocht, nu met de economische crisis zo veel mensen in onzekerheid zijn over hun baan. Wees helder over wat je precies wilt veranderen. En dat is het feit dat de bestaande ontslagbescherming zo van beton is dat hij contraproductief werkt, omdat werkgevers geen mensen aan durven te nemen met een vlekje.’ Ontslagen worden om economische redenen kan nu ook al, rechtspositie of geen rechtspositie, benadrukt Thissen. Het ontslagrecht maakt louter het ontslag op kwalitatieve gronden moeilijk. En het is op dit gebied dat nieuwe mogelijkheden nodig zijn. ‘We moeten naar een nieuw sociaal contract, waarbij we faciliteren dat werkgevers soepeler afscheid kunnen nemen van mensen die niet meer goed op hun plaats zijn, maar tegelijkertijd harde afspraken maken over de verplichting om mensen van baan naar baan te helpen, en om ook ouderen en mensen met een vlekje of met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen.

Oftewel: het arbeidsrecht sterk houden, maar arbeidscontracten soepeler maken.’ < 25

Opinie

Waar hebben we het eigenlijk over?

Illegalen strafbaar stellen is contraproductief, duur en onrechtvaardig, betoogt schrijver en journalist Chris Keulemans.

M

et het aannemen van de terugkeerrichtlijn vlak voor het kerstreces heeft de Tweede Kamer effectief de strafbaarstelling van illegalen geregeld. Op illegaal verblijf staat nu een boete die een legaal perspectief de facto onmogelijk maakt.

Tijdens de behandeling, waar GroenLinks zich liet vertegenwoordigen door D66, heeft de oppositie met moties verschillende uitzonderingen op de regel weten te maken. Tegen de wet zelf heeft zij zich echter niet verzet. Ook met uitzonderingen zal de wet voor velen een desastreus effect hebben. En de minister heeft, ook met deze wet, nog steeds een probleem.

‘Illegalen worden afhankelijk gemaakt van precies de verkeerde mensen’ 26

Want het is ingewikkeld. Sommige mensen kun je domweg niet uitzetten, al zou je het willen: ernstig zieken, minderjarigen, mishandelde vrouwen en gezinsleden van iemand die wel papieren heeft.

En dan de mensen die door dit kabinet in een onmogelijk parket worden geplaatst. Neem Ahmed uit Iran, een dertiger die hier landde met een werkvisum voor een jaar. Hij vertrok niet op tijd omdat hij verliefd werd op een Nederlandse. Inmiddels zijn ze de trotse ouders van een klein Amsterdammertje met de Nederlandse nationaliteit. Ahmed repareert auto’s, zijn vriendin werkt in een bibliotheek. Nu willen ze trouwen.

Dat mag alleen als Ahmed eerst terugkeert naar Iran en daar een aanvraag doet. Ingewikkeld. Het wordt nog lastiger als hij nu eerst 3800 euro boete moet betalen op Schiphol, waar men zal ontdekken dat hij hier niet meer legaal is. Vervolgens mag hij als ex-illegaal ook niet meer terug naar Nederland. Dus wat doet hij? Hij blijft hier. Dat weet de minister ook.

Ahmed redt zich misschien nog wel. Maar Aicha? Die zit gevangen in een slecht huwelijk.

Haar man wil haar verblijfsvergunning niet verlengen. En die boete voor haar illegaliteit gaat hij ook niet betalen. Het alternatief is vier maanden cel voor Aicha en dan alsnog uitzetting naar Ma-

rokko. Maar Aicha wil niet gescheiden worden van haar kinderen en blijft dus maar binnen. Opgesloten met een gewelddadige man. Het wetsvoorstel werkt dus contraproductief. In plaats van mensen die hier nu eenmaal zijn de kans te geven een legale plek in Nederland te verdienen, maakt het ze des te afhankelijker van precies de verkeerde mensen: mannen met losse handjes, mensenhandelaren, papierenvervalsers.

En het is nog duur ook, want niemand gaat die boete betalen. Waarom zou iemand een vermogen neerleggen voor een stempel in z’n paspoort waarmee hij dit land nooit meer binnenkomt? Dus komen deze mensen voor de rechter en daarna waarschijnlijk in de gevangenis. Het platform geenstrafbaarstelling.nl schat op basis van eerdere cijfers in dat het gaat om 15,5 duizend mensen per jaar.

Aan gerechtelijke kosten is dat 24,5 miljoen euro per jaar. Mensen die niet uitgezet kunnen worden komen in strafdetentie, wat nog eens 156,3 miljoen euro per jaar gaat kosten. Hiermee leidt de strafbaarstelling van illegaal verblijf dus tot een forse extra kostenpost. Hoe gaat de minister dat uitleggen in dit bezuinigingskabinet?

De wet is, ten slotte, onrechtvaardig. Mensen dreigen opgesloten te worden omdat ze zijn waar ze zijn. Niet omdat ze gestolen hebben of iemand in elkaar hebben geslagen. Maar alleen omdat ze in Nederland zijn. Nu ook de Eerste Kamer akkoord is gegaan, zal het verzet uit de steden moeten komen.

En dat gebeurt. Samen met GroenLinks Amsterdam en het Wereldhuis maakt het ASKV een ‘paspoort van Amsterdam’, met daarin de rechten van mensen zonder verblijfsvergunning en waar je terecht kunt om van deze rechten gebruik te maken. Hopelijk gaan veel meer steden ermee aan de slag. Want hoe wanhopig je ook mag terugverlangen naar een samenleving waarin alles overzichtelijk was en iedereen op elkaar leek, een land waar er zo wordt gesold met mensen is Nederland nooit geweest.

Chris Keulemans, voorzitter ASKV / Steunpunt Vluchtelingen

FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Kiezen van kandidaten hoort thuis op congres Op het congres van 11 februari a.s. staat een nieuwe procedure voor het vaststellen van kandidatenlijsten op de agenda. Betekent dat het einde van bevlogen speeches en haperende stemkastjes? Harmen Binnema, enthousiast congresganger sinds 1998, hoopt van niet.

N

og een laatste slok water, ongedurig heen en weer lopen, de oneliners een laatste keer oefenen. Het podium op, na lange bange minuten in de coulissen. Half verblind door het licht de zaal inkijken en je verhaal houden, met de tijd die onverbiddelijk naar 0:00 terugtikt. Daarna de spanning van de stemuitslagen die op het grote scherm verschijnen. Het zijn de wandelgangen, de flyers, de speeches en de stemkastjes die ik niet graag zou willen missen.

Het is geen onlogisch voorstel van het partijbestuur om alle leden via een referendum te betrekken bij het vaststellen van de kandidatenlijst.

Andere (liberale) partijen doen het al en het past bovendien in een tijd waarin wordt geroepen om meer directe invloed van burgers. Het geeft een veel grotere groep dan de 700 of 800 leden die op een congres komen, de mogelijkheid de koers van de partij mede te bepalen.

Het voorstel versterkt daarnaast de rol van de kandidatencommissie. In plaats van een indeling van geschikte kandidaten in blokken, zal de commissie (weer) een voordracht per plek maken. Dit sluit aan bij het toegenomen belang van rekrutering en selectie. Een partij die kiezers wil overtuigen én mee wil regeren, heeft goede en geloofwaardige kandidaten nodig. Niet voor niets wordt ook bij GroenLinks flink gescout en getraind; daarbij past een stevige rol voor de kandidatencommissie.

Het probleem is echter dat het voorstel twee doelen nastreeft, die lastig met elkaar te verenigen zijn. Aan de ene kant professionalisering door meer op de expertise en inzichten van de kandidatencommissie te steunen, aan de andere kant democratisering door de lijst door veel meer mensen te laten samenstellen. Het grote risico GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

is vervolgens dat de lijst die via een referendum tot stand komt, alsnog flink van het advies van de commissie afwijkt, meer dan op een congres. Zeker omdat het niet mogelijk is in het referendum met één druk op de knop de voordracht integraal over te nemen.

Tijdens het congres wordt per plek gestemd en ontvouwt de kandidatenlijst zich geleidelijk. Wie vindt dat er intussen wel genoeg vrouwen, Amsterdammers of voormalige DWARS’ers op staan, kan dat bij volgende stemmingen compenseren.

Bij een referendum, met alle stemmen in één keer, is het resultaat heel wat onvoorspelbaarder en ontbreekt de mogelijkheid halfweg bij te sturen.

Ik vind dat (partij)democratie best een beetje tijd en energie mag kosten. En hoe veel moeite is het eigenlijk om een middag naar een congreszaal te komen en een keer of dertig op een stemkastje te drukken? Bovendien is het congres laagdrempelig: niet alleen geselecteerde afgevaardigden zijn welkom, maar alle leden mogen komen.

Tot slot: de twee minuten waarin een kandidaat zich op een congres presenteert, zeggen niet alles over haar of zijn kwaliteiten. Ze komen echter wel het dichtst bij datgene wat daarna ook van een volksvertegenwoordiger wordt verwacht: spreken in het openbaar, verbinding maken, jezelf en je ideeën verkopen en anderen overtuigen.

Een gelikte website maken is niet zo moeilijk en menigeen kan gevat uit de hoek komen op twitter of facebook. Maar daar op dat podium moet het écht gebeuren. Waar kandidaten hebben gestraald, maar ook zijn gestraald. Een traditie om in ere te houden.

Harmen Binnema Lees het congresvoorstel op congres.groenlinks.nl/node/73540

‘Hoeveel moeite is het om een middag naar een congreszaal te komen?’

27

h Kunduzmissie schaadt Afghanen én GroenLinks Vorig jaar wezen we als ‘Afghanistan Initiatief’ op de onmogelijkheid om een ‘normale’ politiemacht op te bouwen, zolang de oorlog nog voortduurt en er geen voor alle partijen aanvaardbare politieke oplossing is. De opgeleide politieagenten worden als ‘little soldiers’ ingezet in de Amerikaanse NAVO-strategie om met militaire middelen in plaats van politieke en sociaaleconomische tot een stabiel Afghanistan te komen. Met de steun aan deze missie geeft GroenLinks ook steun aan deze strategie die ze sinds de invasie van Amerikaanse grondtroepen in november 2001 consequent van de hand heeft gewezen.

Nog geen jaar later moesten de schattingen van uit te voeren trainingen al bijgesteld en GroenLinks wordt al voorbereid op de uitbreiding om ook de paramilitaire grenspolitie te gaan trainen. Erger is dat de

28

brieven focus op deze training de partij volledig afhoudt van onze eigenlijke insteek inzake Afghanistan: kritiek op de militaire NAVO-aanpak en oproepen tot vredesonderhandelingen. De fractie heeft zich daar, ondanks een belofte aan de leden, niet voor ingezet en liet het afweten toen het Afghanistan Initiatief kort na het congres een bijeenkomst in het parlement organiseerde over een vredesplan van Matthew Hoh. Het gaat ook ons primair om Afghanistan, maar ook de gevolgen voor onze partij zijn desastreus. En dan gaat het niet eens om de opzeggingen en slechte peilingen vanwege Kunduz. Voorafgaand aan het fractiebesluit stelde Jolande Sap dat de missie van de regering niet die van GroenLinks was. Inmiddels moeten we vaststellen dat het wel de missie van GroenLinks geworden is en dat de fractie deze steeds weer verdedigt. Bovendien moeten we helaas constateren

Brieven van maximaal 250 woorden zijn welkom, voor in het Magazine of op de site. De redactie behoudt zich het recht voor brieven ingekort of niet te plaatsen.

dat de ‘politietrainingsmissie’ door de fractie inmiddels als hét model wordt gepresenteerd voor de bevordering van vrede en veiligheid. Gepassioneerd bracht Mariko Peters op de ledenbijeenkomst van 21 december het besluit om politietrainingsmissies in ZuidSoedan en Libië te ontplooien als een succes van GroenLinks.

Maar ook in deze landen moet eerst een politieke oplossing gevonden worden voordat je een rechtstaat kunt handhaven.

Als iedereen bij vrede en veiligheid meteen denkt aan militairen, verwachten we juist van GroenLinks een pleidooi voor diplomaten en ontwikkelingswerkers.

Bovenlokaal bestuur

stuur (GroenLinks Magazine, december 2011) gelezen. De passage over de provincie Noord-Holland wekte mijn verbazing. Het gaat in de politiek al lang niet meer om inhoudelijk gelijk krijgen, maar om de beeldvorming. Ten eerste was het niet verstandig dat de provincie geld belegd had bij Icesave. Ten tweede was (voor de beeldvorming ) het verstandig geweest als Rijk en provincie samen opgetrokken hadden met hun claim. In een rechtstreeks debat bij Pauw en Witteman legde Harry Borghouts het af ten opzichte van Wouter Bos. Bovendien, in het artikel wordt een onafhankelijk dagblad (Noordhollands Dagblad) dat kritisch het gedrag van Borghouts en de toenmalige Statenfractie tegen het licht hield, weggezet als regionale GeenStijlvariant. Dat is wel erg kort door de bocht en getuigt niet van kritische zelfreflectie.

Met interesse heb ik het artikel Rijp voor het bovenlokale be-

Ben Pijnaker, Amsterdam

Namens het Afghanistan Initiatief, Jan Schaake > Zie magazine.groenlinks.nl/ afghanistaninitiatief

FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Weigerambtenaren Vroeger kon je met gewetensbezwaren uit de militaire dienst blijven. Tegenwoordig zijn er mensen met gewetensbezwaren tegen het homohuwelijk. Vroeger kon het leger, ondanks die dienstweigeraars, gewoon blijven schieten. Tegenwoordig kunnen homo’s,

ondanks die weigerambtenaren, gewoon blijven trouwen.

Waarom maakt GroenLinks zo’n groot punt van het uitstervend ras van weigerambtenaren? Gelden gewetensbezwaren alleen als ze in jouw straatje te pas komen?

Hans Metz, Haarlem

Online lezen Meer brieven op magazine.groenlinks.nl/brieven Groener én linkser Greet Goverde en Jacques van Nederpelt,

Platform Aarde Boer Consument, ondersteunen Wijnand Duyvendaks oproep voor meer actie op groen, maar bepleiten voor landbouw óók een linksere koers. Want GroenLinks heeft zich in de luren laten leggen door de green talk van de Europese Commissie.

Boerenprijzen Jaap Schouls, Landbouwwerkgroep, leest in De boer is troef een verheugend pleidooi voor goede boerenprijzen.

Maar: hoe krijgen we dat voor elkaar, nu het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid een verdere liberalisering van de landbouwmarkten betekent?

Zeekrachtstroom Hilbrand Schuurmans vindt de omschrijving ‘Supergroene windenergie’ in de reclame van zeekrachtstroom in het laatste GroenLinks Magazine misleidend. Op basis van de voetafdruk zouden wij en GroenLinks dat niet moeten willen.

Geïnspireerd

‘Ik wil groot, groter, grootst’ Lot Feijen (22) is actief voor GroenLinks Amsterdam waar ze de organisator van een nieuwe denktank is. Gevraagd naar een kunstzinnige inspiratiebron noemt zij het theaterstuk Late Avond Idealen van De Vogelfabriek.

‘Ongeveer twee jaar geleden heb ik het stuk Late Avond Idealen gezien. Het werd geregisseerd door Sanne Vogel. Het gaat over het halfslachtige idealisme van de huidige generatie twintigers. We vinden het bijvoorbeeld heel erg dat de poolkappen smelten, maar zetten ’s nachts wel de elektrische deken een standje hoger omdat dat zo lekker warm is. Het stuk was een eyeopener voor mij. Ik dacht: wow, zo wil ik niet zijn! De vraag die dan vervolgens opkomt, is: hoe geef je dan wel invulling aan je idealen, hoe geef je ze praktisch vorm?

Ik doe dit onder andere door actief te zijn voor GroenLinks. Ik kan elk jaar mijn lidmaatschap betalen en verder niks meer doen, of ik ga voor mijn idealen staan en ga er actief mee aan de slag. Ik heb voor dat laatste gekozen. Ik wil groot, groter, grootst, de wereld verbeteren en wel nu. Zoals Che Guevara zei: “Wees realistisch, eis het onmogelijke”.

Momenteel organiseer ik een denktank voor GroenLinks Amsterdam.

De onderwerpen worden aangedragen door de GroenLinks-raadsleden. Wij zetten dan een denktank van zeven à acht personen een half jaar op het onderwerp en deze komt daarna met nieuwe ideeën. Een voorbeeld van een succesvolle denktank is de lokale Green Deal; het advies van de denktank is door GroenLinks en later de hele gemeenteraad overgenomen.’

GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

jos Een oude nieuwe lente In het begin van deze eeuw kreeg ik een telefoontje van Thijs Jansen, toen medewerker van het Wetenschappelijk Instituut van het CDA. Of ik niet samen met hem een initiatief van de Rotterdamse wethouders Herman Meijer (GL) en Sjaak van der Tak (CDA) wilde begeleiden om wethouders van beide partijen met elkaar in contact te brengen en te onderzoeken of samenwerking ook op nationaal niveau mogelijk is.

Dat leek mij wel wat.

We organiseerden vier bijeenkomsten met twaalf wethouders.

Dat was niet alleen erg gezellig, de dames en heren konden het ook inhoudelijk wonderlijk goed met elkaar vinden. Het leidde tot een gloedvol manifest, Een nieuwe lente, dat in maart 2001 aan de twee fractievoorzitters, Jaap de Hoop Scheffer en Paul Rosenmöller, werd overhandigd. Ze stonden er wat onbeholpen bij. Aan De Hoop Scheffers gezicht was af te lezen dat hij er totaal geen brood in zag, en ook Rosenmöller straalde niet bepaald enthousiasme uit om zich te verbroederen met het hart van Neerlands cultureel conservatisme: de christendemocratie.

Dat hoefde ook niet, want niet veel later betrad Pim Fortuyn het politieke strijdtoneel en werd alles anders.

Inmiddels zijn we tien jaar verder en zoekt het CDA wanhopig naar een nieuwe koers en weet ook GroenLinks niet meer goed welke kant ze op moet kijken. Ik wil niet opdringerig zijn, maar misschien is het een tip om dat vergeten manifest nog eens uit de kast te trekken. Met gloedvolle zinnen als: ‘Wij worstelen met de vraag hoe wij onder moderne condities een politiek kunnen ontwerpen die mensen weer greep geeft op hun bestaan. Wij lopen steeds vaker vast in (…) een opdringerige economisering van het beleidsmatig denken.’

Of: ‘Er is alle reden om het begrip ‘kleinschaligheid’ opnieuw te munten als een ordenend begrip in het denken over de hedendaagse samenleving. Het is een begrip dat in sociaal opzicht een tegenwicht biedt aan al die grote ontwikkelingen als globalisering, informatisering en commercialisering die mensen bestoken zonder enige boodschap te hebben aan hun lokale context.’

En: ‘Een sociale politiek die zoekt naar overzichtelijke organisatievormen, en aansluiting zoekt bij betrokkenheid van burgers, kan er niet omheen om hen ook reële zeggenschap te geven over de maatschappelijke voorzieningen en organisaties die hen ten dienste staan. Zo’n agenda van radicale democratisering van instituties vormt het nog ongeschreven slothoofdstuk van het proces waarin de verhouding tussen burgers, maatschappelijk middenveld en de (lokale) overheid ingrijpend veranderen.’

Het lijkt wel of het vandaag geschreven is!

Ik denk dat het nauwelijks moeite kost om opnieuw twaalf wethouders (apostelen!!) te vinden die er hun handtekening onder zetten. Ik vrees alleen dat Maxime Verhagen en Jolande Sap bij overhandiging even zuur kijken als hun voorgangers.

Van oudsher wedt men in Den Haag namelijk liever op de verkeerde paarden.

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog en publicist. Van 1999 tot 2007 was hij Eerste Kamerlid. Het manifest Een nieuwe lente is te lezen op www.josvdlans.nl/politicus/nieuwelente.asp

29

De scoutingcommissie, v.l.n.r. Mattias Gijsbertsen, Henk Nijhof, Marijke Vos en René Kerkwijk (niet op de foto: Jesse Klaver en Lineke Maat).

Scoutingcommissie op zoek naar toptalenten Een politiek partij heeft altijd behoefte aan talent. Om goed zicht te krijgen op de toptalenten, start in 2012 de permanente scoutingcommissie en wordt een landelijk netwerk aan tipgevers voor interessante kandidaten in het leven geroepen.

Overal in het land wordt als het goed is gescout. Wie zou geschikt zijn voor de gemeenteraad, voor de Staten, voor het wethouderschap? Het is tenslotte belangrijk dat er altijd voldoende goede kandidaten zijn voor alle zetels die gevuld moeten worden. Op landelijk niveau start in 2012 de permanente scoutingcommissie. Deze commissie richt zich vooral op kandidaten voor de Eerste en Tweede Kamer, voor de Europese fractie en het partijbestuur.

Wie komt in aanmerking?

Om in aanmerking te komen voor een gesprek met de scoutingcommissie, is het belangrijk dat je zelf goed zicht hebt op je ambities en je mogelijkheden.

Mensen worden uitgenodigd na een aanbeveling.

Dat kan door de leden van de scoutingcommissie zelf zijn, maar ook door bijvoorbeeld een fractie- of afdelingsvoorzitter. Met een aanbeveling kun je eerst ook een intakegesprek aanvragen, zodat je goed kunt onderzoeken of je met je ambitie op een goede weg bent. Je kunt zelf dus goed voorwerk doen door bijvoorbeeld gesprekken te voeren binnen de partij, of je op te geven voor de leergang Zin in GroenLinks.

30

Wat levert het op?

Een gesprek met de commissie is vooral bedoeld om je eigen ambities te toetsen bij mensen die de partij goed kennen en zicht hebben op de verschillende functies. Het is met nadruk geen garantie dat je daadwerkelijk op een lijst terecht komt; daar gaan onze onafhankelijke kandidatencommissies over.

Wel heeft het partijbestuur besloten dat een positief advies van de scoutingcommissie in ieder geval leidt tot een eerste gesprek met de kandidatencommissie. Ook kunnen naar aanleiding van de ‘oogst’ van de gesprekken leergangen ontwikkeld en gestart worden.

Tipgevers Om goed zicht te krijgen op de talenten binnen en ook buiten onze partij, hebben we vele ogen en oren nodig. Daarom komt er een netwerk aan tipgevers, mensen met een goed en relevant netwerk die actief scouten. Ook om gericht te kunnen zoeken, bijvoorbeeld voor diversiteit op de lijsten of specifieke expertise. Om dat goed te kunnen doen, gaan we in 2012 een overzicht maken van de verschillende profielen waar we naar zoeken. De verschillende functies vragen tenslotte om verschillende competenties.

Meer informatie: kijk op actief.groenlinks.nl/talent

Agenda ZATERDAG 11 FEBRUARI Partijcongres, zie groenlinks.nl/congres

VRIJDAG 2 MAART Provincietour Gelderland, zie groenlinks.nl/agenda

ZATERDAG 10 MAART Voor leden met een partijfunctie: bijeenkomst ter voorbereiding van de gemeenteraadsverkiezingen, “Zin in 2014” en Bestuurdersnetwerk GroenLinks.

DONDERDAG 23 FEBRUARI Een economie zonder groei?

Bijeenkomst van Hellingproef, 19.30 uur, Utrecht. Zie www.bureaudehelling.nl.

FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Nieuwsbrieven voor actuele informatie Via diverse elektronische nieuwsbrieven kun je op de hoogte blijven van GroenLinks in het algemeen of over speciale onderwerpen: Leden met een bekend mailadres zijn automatisch geabonneerd op de GroenLinks Nieuwsbrief (wekelijkse nieuwsbrief met nieuws en achtergronden uit de partij) en krijgen incidenteel een aparte ledenmail. Krijg je deze mails niet en wil je wel op de hoogte blijven?

Geef dan aan de ledenadministratie je mailadres en lidnummer door (ledenadmin@groenlinks.nl).

Je lidnummer staat bijvoorbeeld vermeld op de adresdrager van dit Magazine.

Leden met een partijfunctie zijn automatisch geabonneerd op de wekelijkse GLweb.update en ontvangen een login voor de site glweb.groenlinks.nl.

Je kunt jezelf abonneren op: nieuwsbrief Europa, nieuwsbrief Klimaat, nieuwsbrief Kinderopvang, nieuwsbrief Onderwijs en persberichten. Meer informatie en abonneren: zie groenlinks.nl/ nieuwsbrieven.

Aantrekkelijk congresprogramma trekt veel leden Bijna 1500 leden hebben zich aangemeld voor het partijcongres op 11 februari, een enorme opkomst. Het belooft een inspirerende dag te worden, met onderlinge kennismaking, inhoudelijke discussies over actuele onderwerpen, het slot van de strijd om het voorzitterschap van GroenLinks (zie het artikel elders in dit Magazine), een aantal andere formele zaken en discussie over de politieke actualiteit met de fractievoorzitters Jolande Sap, Tof Thissen en Judith Sargentini. Het congres is live te volgen via groenlinks.nl. Alle stemgerechtigde congresdeelnemers hebben de congresstukken inmiddels thuis ontvangen (de stukken zijn ook online te vinden op groenlinks.nl/congres).

Contact Adreswijziging doorgeven: groenlinks.nl/contact/service Contact met landelijk bestuur, webmasters, webwinkel: groenlinks.nl/contact/service Contact met Tweede Kamerleden: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst Inhoudelijke vragen over GroenLinks-plannen en -beleid: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst Landelijk Bureau GroenLinks, Postbus 8008, 3503 RA Utrecht, (030) 2 39 99 00.

Bezoekadres: Oudegracht 312, (3511 PK) Utrecht.

Dit katern is een uitgave van het Landelijk Bureau GroenLinks.

groenlinks@tweedekamer.nl Wat vindt GroenLinks van onderwerpen uit de actualiteit?

Publieksvoorlichting antwoordt.

Wat vindt GroenLinks van de langstudeerdersboete?

De staatssecretaris wil studenten die meer dan één jaar studievertraging oplopen tijdens hun bachelor- of masteropleiding beboeten met 3000 euro, bovenop hun wettelijk collegegeld. GroenLinks vindt dit een bot instrument dat mensen ontmoedigt om te studeren, en ook studenten straft die buiten hun schuld vertraging oplopen.

De langstudeerdersboete leidt niet noodzakelijk tot een hogere onderwijskwaliteit. Het leidt er eerder toe dat studenten niet langer twee studies tegelijk zullen volgen, geen stage in het buitenland zullen lopen, of extra vakken zullen volgen. Dit soort dingen vindt GroenLinks juist heel waardevol en belangrijk.

Daarnaast zijn er natuurlijk nog genoeg oorzaken voor studievertraging denkbaar, waar

GROENLINKS MAGAZINE / FEBRUARI 2012

Colofon GroenLinks Magazine Nr. 1, februari 2012 GroenLinks Magazine is een uitgave van het partijbestuur van GroenLinks en verschijnt 6 maal per jaar in druk. Het wordt samengesteld door een onafhankelijke redactie, die werkt op basis van een redactiestatuut.

Abonnement Leden van GroenLinks ontvangen het blad gratis. Anderen kunnen zich abonneren voor € 17,50 per jaar. Er is een gesproken editie beschikbaar voor mensen met een leeshandicap. Opgave via het Landelijk Bureau van GroenLinks Postbus 8008 3503 RA Utrecht Bezoekadres: Oudegracht 312 Utrecht tel. 030 2399900 info@groenlinks.nl www.groenlinks.nl Redactie Carolien Ceton (hoofdredacteur), Marc van Dijck (redacteur), Katinka Eikelenboom, Simon Otjes en Lin Tabak.

Redactieadres: Postbus 8008 3503 RA Utrecht tel. 030 2399909 magazine@groenlinks.nl http://magazine.groenlinks.nl Aan dit nummer werkten verder mee: Huub Bellemakers, Harmen Binnema, Lara de Brito, Rinske Bijl, Pieter Geenen, Sara Haaij, Chris Keulemans, Roos Menkhorst, Erica Meijers, Rieke Spierings, Michiel Wijnbergh en Marije Wilmink. Publieksvoorlichting: Doris van Delft Vormgeving Ruparo (Ivo Sikkema en Ingeborg Seelemann), Amsterdam www.ruparo.nl Druk Meijer Rotatie op 100% kringlooppapier.

ISSN 1380 3700 Advertenties Adviesbureau Cadex tel. 0111 643307 www.cadex.nl Tweede Kamerfractie GroenLinks Postbus 20018 2500 EA Den Haag tel. 070 3183030 fax. 070 3182685 groenlinks@tweedekamer.nl Sluitingsdatum 12 maart (verschijnt 31 maart) Voorpaginafoto Martin Roemers/Hollandse Hoogte

studenten zelf niks aan kunnen doen. Deze studenten beboeten is onrechtvaardig.

Bovendien zijn er nog veel vraagtekens te zetten bij de plannen zoals ze er nu liggen. De maatregel zal ook gelden voor studenten die al begonnen zijn met hun studie. GroenLinks vindt het niet eerlijk om achteraf te regels te veranderen voor deze studenten. Ook heeft de maatregel disproportionele gevolgen voor deeltijdstudenten. Er zijn bijvoorbeeld masteropleidingen tot eerstegraads bevoegd docent, die in deeltijd niet sneller dan in drie jaar afgerond kunnen worden. Aangezien twee jaar de nominale studieduur is voor een masteropleiding, krijgen deze studenten een boete, hoewel zij feitelijk geen extra studievertraging hebben.

31

&werk

lb

GroenLinkser in een taxi:

‘TAXI’S zijn een aanvulling op het openbaar vervoer’ Naam: Walter van Peijpe Leeftijd: 49 jaar Beroep: taxichauffeur Missie: meer vernieuwing en innovatie in Leiden

In december werd Walter van Peijpe uitgeroepen tot taxichauffeur van het jaar. ‘Ik was als gemeenteraadslid al een publiek figuur, maar nu word ik op straat ook hierdoor herkend. Het is denk ik wel goed voor het imago van taxichauffeurs, dat mensen zien dat het niet altijd criminele en onbetrouwbare idioten zijn. En tegelijkertijd is het ook goed voor het imago van raadsleden, dat ook zij gewone mensen van de straat kunnen zijn.’

Van Peijpe werkt drie dagen per week voor een taxibedrijf, de rest van de week besteedt hij aan zijn werk als raadslid en aan zijn gezin. Hij begon als taxichauffeur tijdens zijn opleiding aan de Rietveldacademie, waar hij de richting architectonische vormgeving deed. ‘Toen was taxichauffeur nog een vrij respectabel beroep, de meeste mensen werkten in loondienst. Er waren meer studenten die het deden, net als gepensioneerden en kunstenaars. Sinds de taxiwet een jaar of vijf geleden werd ingevoerd is het allemaal veranderd. Men dacht door de markt vrij te geven dat de kwaliteit 32

door de grotere concurrentie omhoog zou gaan. Maar dat is niet gebeurd. Nu kan iedereen die niet aan de bak kan komen en geen diploma heeft gewoon een taxibedrijf beginnen. De vrije chauffeurs en de chauffeurs in loondienst werken in twee verschillende werelden.’ Van Peijpe heeft zelf altijd in loondienst gewerkt. ‘Ons bedrijf is een doorsnede van de samenleving. Er werken mensen die GroenLinks stemmen, maar ook PVV-stemmers. We hebben jong en oud, man en vrouw. Feitelijk is het gewoon een net bedrijf.’

Zijn taxi’s eigenlijk niet heel slecht voor het milieu? ‘Het is natuurlijk jammer dat het allemaal van die grote Mercedessen zijn die op diesel rijden. Maar het is wel een goede aanvulling op het openbaar vervoer. Want hoe ga je verder waar de trein of de bus ophoudt? Met een taxi kan je dan toch op je plaats van bestemming komen zonder het hele stuk met de auto te moeten reizen. En het is een goed alternatief voor ouderen die de bus niet meer in kunnen komen, of te ver

bij een halte vandaan wonen.’

Taxichauffeur en raadslid is een prima combinatie, vindt Van Peijpe. ‘Ik kom natuurlijk overal met de taxi en spreek allerlei soorten mensen, van internationale zakenmensen tot de gewone Leidenaars. Daardoor heb ik een goed overall beeld van de stad en de stadseconomie. Ik zie hoe de stad functioneert, hoe mensen hier wonen of de stad bezoeken, hoe de stad leeft en wat de stad aantrekkelijk maakt. Dat komt weer van pas voor mijn raadswerk in de commissie bouwen en wonen.’

Van Peijpe is geboren en getogen in Leiden, en kent de stad op zijn duimpje. Er is nog veel ruimte voor verbetering, ziet hij. ‘Leiden is te conservatief. Een stad is een levend iets, wat je moet durven veranderen. Je moet je tijd vooruit zijn en voorop lopen in maatschappelijke ontwikkelingen. Maak van Leiden echt een stad van ontdekkingen, zoals nu al de slogan is. Ontdek iets nieuws!’ < Rinske Bijl FEBRUARI 2012 / GROENLINKS MAGAZINE