GroenLinks Magazine juni 2012

GROENLINKS MAGAZINE UITGAVE VAN GROENLINKS - NUMMER 3 - JUNI 2012

natuur de rancune voorbij

onderweg naar duurzame economie

niet

meer wachten op het Westen

kern

programma: eigen leven vormgeven

De crisis te lijf met

groene banen GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 1

08-06-2012 15.22.08

W

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 2

08-06-2012 15.22.10

in actie

Wie: Margrietha Reinders Wat: Kritische aandeelhoudersactie. Vijftig vredesactivisten togen donderdag 31 mei naar de aandeelhoudersvergadering van EADS, een grote Europese fabrikant in de luchtvaart- en defensiesector.

Waarom: ‘EADS produceert wapenonderdelen en handelt met instabiele regimes, daar wilden wij kritische vragen over stellen. Acht mensen hadden aandelen gekocht; uiteindelijk mochten na lang soebatten maar vier mensen naar binnen. Zij hebben de vragen gesteld en EADS op zijn verantwoordelijkheden gewezen.’ foto Michiel Wijnbergh

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 3

08-06-2012 15.22.14

VERKIEZINGSPROGRAMMA 2012

andere tijden voor

ontWikkelinGssamenWerkinG

18 Groene kansen voor nederland

12

n

de weg naar een

GROENERE ECONOMIE is ingeslagen

16 GROENLINKS MAGAZINE UITGAVE VAN GROENLINKS - NUMMER 3 - JUNI 2012

Natuur de rancune voorbij

Onderweg naar duurzame economie

Niet

meer wachten op het Westen

Kern

programma: eigen leven vormgeven

De crisis te lijf met

groene banen

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 4

Opinie: ‘Seks moet je niet wegmoffelen uit de publieke ruimte.’

Op pagina 27 Verkiezingen met populisten in de polder 22

Groen moet je doen: winkels duurzaam bevoorraden 29

08-06-2012 15.22.23

9

DUURZAAMHEID

G

redactie

met stip op één

6

natuur

Het startschot klonk op 23 april, en daarna volgde een reeks enerverende weken. Een kabinet dat valt, twee dagen later een lenteakkoord dat bol staat van de mooie maar ook ellendige maatregelen – alles gehuld in een nevel van onduidelijkheid, want nog weinig uitgewerkt en niet doorgerekend – en dan het lijsttrekkersreferendum. Fractie, partijprominenten en bestuur rollend over straat, tot grote frustratie van eigenlijk iedereen. Een uitbarsting van koortsachtige activiteit: verkiezingsprogramma in elkaar draaien, congres organiseren, nog drie debatjes erbij. Allerlei data die voortdurend heen en weer schuiven in de planning: bekendmaking lijsttrekkerskandidaten, presentatie verkiezingsprogramma – ook dit Magazine komt twee weken later dan gepland. Toch heb ik, ik kan niet anders zeggen, eigenlijk vooral een ontzettend goed humeur. Waar de Denen tien jaar onder hebben moeten lijden, hebben wij na anderhalf jaar van ons afgeschud: we zijn verlost van die waanzinnige gedoogconstructie.

Mensen, het kan alleen maar beter worden. Op naar 12 september.

na bleker hoop op beter

24

Carolien Ceton

En verder

Pepijn Boekhorst: zeggenschap voor bewoners is cruciaal 32

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 5

2 In actie 14 Korte berichten 22 Media & meer 26 Opinie 28 Brieven 28 Strip 29 Column 30 Partijkatern

08-06-2012 15.22.30

Foto: Mariette Carstens/Hollandse Hoogte

foto Olaf Kraak / hollandse hoogte

Het energiebel

Duurzaam m

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 6

08-06-2012 15.22.34

ebeleid van Rutte 1 Hoe moet GroenLinks haar eigen verhaal naar de kiezer brengen? Sinds april is dat geen voorbereidend werk meer, maar moet de partij overschakelen op de praktijk. Fractievoorzitter en lijsttrekker Jolande Sap over het momentum grijpen, jaloeziebelasting en het maken van pijnlijke keuzes. De verkiezingen komen er aan. door Carolien Ceton

amheid met stip op ĂŠĂŠn GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 7

08-06-2012 15.22.38

I

n april presenteerde GroenLinks haar alternatief voor de kabinetsbezuinigingen, Hart voor de toekomst. Ondertussen zat heel Nederland te wachten op de uitkomsten van het Catshuisoverleg, nog zo’n 14 miljard aanvullende bezuinigingen moesten de onderhandelingen opleveren. De afspraken waren vrijwel rond, toen de PVV alsnog besloot zich terug te trekken en het kabinet-Rutte ten val kwam. Twee dagen later lag ineens het lenteakkoord op tafel, het resultaat van onderhandelingen tussen CDA, VVD, ChristenUnie, D66 en GroenLinks. Een groot aantal bezuinigingen op voor GroenLinks belangrijke onderwerpen hadden GroenLinks-onderhandelaars Jolande Sap en Ineke van Gent terug weten te draaien (zie kader). Een aantal andere bezuinigingen, ook op voor GroenLinks centrale thema’s, bleven staan. Maar nu mét goedkeuring van GroenLinks.

Sap oogstte naast lof ook kritiek, maar leek met het akkoord haar plek als fractieleider goed gevonden te hebben. Toen ontbrandde er, met nieuwe verkiezingen in het vooruitzicht, een strijd om het lijsttrekkerschap. Tweede Kamerlid Tofik Dibi stelde zich kandidaat en na een rumoerige week werd er een ledenreferendum uitgeroepen. De uitslag kwam 6 juni: 84 procent van de leden die stemden, gaf zijn stem aan Sap. Zij is ‘ontzettend blij dat het zo´n heldere uitslag is. Dat voelt niet alleen als steun voor mijn leiderschap, maar ook voor de koers die we hebben ingezet.’

Minder blij is ze met de verrassingen waar ze voor kwam te staan in de aanloop naar en tijdens de lijsttrekkerscampagne. ‘Tofik heeft een aantal interviews afgegeven die niet zo aangenaam waren, dat is me niet in de koude kleren gaan zitten. We hadden op het congres al duidelijk uitgesproken: dit was een moeilijk jaar, maar nu gaan we door.

‘Groen­ Linksers zien de waarde van het verschil’

Hart voor de toekomst – begrotingsplan GroenLinks Groen • Afbouwen subsidie fossiele energie • Mobiliteit: voorrang voor elektrische auto’s • Spitsheffing en investeren in openbaar vervoer, niet meer asfalt • Groene banen: de hogere inkomsten op vuile energie; consumptie en mobiliteit gebruiken voor het verlagen van de belasting op werk Gelijke kansen • Investeren in nieuwe zekerheden als scholing, kinderopvang en betere rechten voor flexwerkers • Hypotheekrenteaftrek afbouwen • Pensioenleeftijd sneller naar 67 jaar • Bezuinigingen op de zorg inkomensafhankelijk financieren Eerlijk delen • Sociaal minimum niet verlagen • Verhoging griffierechten terugdraaien • Bezuinigingen terugdraaien op natuur, cultuur en ontwikkelingssamenwerking

8

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 8

Het is niet sjiek om dan toch weer over zaken uit het verleden te beginnen. Ik wil daar een dikke streep onder zetten en door op de inhoud. Dit referendum is ook een signaal aan de kandidaten: dit is de koers waar we op doorgaan en waar je je aan verbindt.’ Sap kijkt wel tevreden terug op de debatten zelf. ‘Het was een kans om mijn koers scherp af te zetten tegen waar we vandaan komen, waar Tofik zich meer achter stelt. We zijn een partij met grootse idealen, die al jarenlang de meest ambitieuze ideeën heeft om Nederland klaar te maken voor de omslag naar een duurzame economie. Ik ben van de lijn dat het echt tijd is dat we die ideeën omzetten in invloed en concrete plannen. Maar GroenLinks is geen partij die invloed inruilt voor idealen, invloed heeft alleen maar zin als dat leidt tot het realiseren van die idealen.’

Dit is GroenLinks De GroenLinkse idealen zijn onlangs vervat in een drietal kernwaarden. ‘Voor 2012 moeten we onze unieke kant benadrukken, een autonoom GroenLinks-verhaal vertellen,’ zei Dibi in het vorige Magazine: ‘We hebben behoefte aan een groot meeslepend verhaal.’ Die behoefte wordt al langer en breder gevoeld. Bij het grote, eigen verhaal hoort het kiezen van kernissues, die de aanzet vormen voor dat verhaal. Dat was ook een les die Annie van de Pas distilleerde uit haar onderzoek bij Groene zusterpartijen in het buitenland: kernissues zijn een succesvoorwaarde voor effectieve politiek.

GroenLinks moet ‘vasthouden aan het eigen verhaal’ en ‘steeds opnieuw de kernissues agenderen’.

Wat zijn de GroenLinkse kernissues anno 2012?

Sap vat het rijtje samen: ‘Duurzaamheid staat met stip op één. Daarna komt gelijke kansen voor met name kwetsbare mensen zoals zieken, gehandicapten, flexwerkers en nieuwkomers op de arbeidsmarkt. Tot slot kiezen mensen voor diversiteit; GroenLinksers zien de waarde van het verschil en vinden dat de samenleving beter wordt als je mensen individueel tot hun recht laat komen.’ Een mooie set waarden, vindt ze. Als GroenLinksers maken we onze keuzes met de blik gericht op een groene, sociale en open samenleving.

Verrassend genoeg valt het met het ‘gebrek aan het grote verhaal’ wat de kiezer betreft reuze mee.

Kiezersonderzoek wijst uit dat de kernboodschap duidelijk overkomt; duurzaamheid, gelijke kansen en diversiteit zijn precies de waarden waar GroenLinks goed op scoort. Helaas zijn dit soort waarden voor de meeste kiezers niet de bepalende factor in het stemhokje, zegt Sap. ‘Waar mensen nog veel meer op letten zijn de partijeigenschappen. Realiteitszin, daadkracht, leiderschap.

Daar scoort GroenLinks van oudsher niet sterk op. Dat is een van de redenen waarom we bij verkiezingen de strategische stem vaak verliezen aan de traditionele grote partijen zoals de PvdA.’

juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.38

GroenLinks en het lenteakkoord Aan het consequent aandacht vragen voor je kernboodschap kleven ook risico’s, zoals de Duitse Groenen hebben ervaren. ‘Zij maakten altijd een groot punt van emancipatie, maar dat bleek eerder een factor te zijn waardoor mensen gingen aarzelen. Het was een pijnlijk proces om dat onderwerp in verkiezingstijd minder prominent in de etalage te zetten.’ Ook GroenLinks omarmt onderwerpen die in de strijd om de kiezer niet in haar voordeel werken: internationale vraagstukken en de rechtstaat. Zo is de verhoging van het griffierecht met het lenteakkoord teruggedraaid, waarmee de toegang tot de rechtstaat voor iedereen gewaarborgd blijft. ‘Een heel belangrijk punt,’ zegt Sap, ‘maar je ziet dat mensen dat minder waarderen’. GroenLinksers zijn vooral blij met het terugdraaien van de bezuinigingen op passend onderwijs, pgb en natuur.

Nu blijkt dat de kernwaarden zo goed herkend worden, is het voor Sap een uitgemaakte zaak wat de volgende stap moet zijn. ‘We moeten landelijk doortrekken wat we op provinciaal en lokaal niveau al veel langer doen, en dat is verantwoordelijkheid nemen voor beleid. Zorgen dat je idealen niet alleen maar verwoordt, maar dat je die ook in daden omzet.’

• Bezuinigingen teruggedraaid op pgb, passend onderwijs, natuur, sociale werkplaatsen, griffierechten, btw cultuur • Extra geld voor preventie in de zorg en openbaar vervoer; 1,5 miljard compensatie van lage inkomens; half miljard crisistarief • Maatregelen voor vergroening (zie pagina 16)

‘Maar daar hebben we een goed alternatief voor op conservatief links: de SP. Ze strijden daar behoorlijk om dezelfde kiezers.’ Bovendien kunnen we niet om Europa heen, betoogt Sap. ‘We hebben Europa zo ontzettend hard nodig in deze tijd.

Vanwege het behoud van vrede, maar ook omdat je als continent de slag om de schaarse grondstoffen en de steeds schaarsere beroepsbevolking door de vergrijzing niet aankunt als je niet veel meer samenwerkt. Het bedrijfsleven is volledig geglobaliseerd; daartegenover kun je op politiek niveau vanuit een kleine natiestaat geen reële tegenmacht bieden.’

De prijs van het akkoord Iedere keer dat Sap over het lenteakkoord spreekt, benadrukt ze ook dat de bezuinigingen pijn gaan doen. Een groot pijnpunt in het akkoord is de kinderopvang.

Lenteakkoord Dat is precies wat Sap beoogde met het lenteakkoord: je idealen omzetten in daden. Het spannende van de komende verkiezingen, zegt Sap, is dat er met het akkoord iets in het strategische speelveld is verschoven. ‘We hebben gebruik gemaakt van het momentum. Het was VVD en CDA heel veel waard om niet met lege handen naar Brussel te hoeven, dat versterkte de onderhandelingspositie van de oppositie enorm. Door ze nu even die drie procent te geven, konden we in ruil daarvoor een hele waslijst aan inhoudelijke eisen binnenhalen.’

Terwijl GroenLinks nooit heeft gehecht aan die Europese norm van drie procent voor het begrotingstekort.

‘Klopt, we hebben steeds gezegd dat die drie procent een politieke keuze is. Natuurlijk moet je de overheidsfinanciën gezond maken, uiteindelijk moet je niet structureel meer uitgeven dan er binnenkomt. Maar economisch is het veel verstandiger om daarvoor een jaar extra te nemen.

Het kabinet had zich hiermee totaal klemgezet, en daar hebben wij gebruik van kunnen maken.’

Met het lenteakkoord is Wilders buiten spel gezet, voor velen in Nederland een grote opluchting. ‘Hij heeft zichzelf buitenspel gezet’, zegt Sap. Dat geldt wellicht voor politiek Den Haag, maar geldt het ook voor de kiezers? Wilders gaat voor zijn campagne vooral anti-Europese sentimenten inzetten.

GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 9

‘Samenwer­ ken in de slag om de schaarse grondstof­ fen’

Even terug naar de kernwaarden: kinderopvang is toch een basisvoorwaarde voor gelijke kansen voor iedereen.

‘Die bezuiniging zouden we maar wat graag terugschroeven. We hebben hem wel anders ingevuld, zodat lagere inkomens er nauwelijks door worden geraakt. Maar de bezuiniging zelf was de prijs van dit akkoord. De ChristenUnie is niet van de kinderopvang, op dat punt konden we niet gezamenlijk druk zetten op VVD en CDA. Maar dit akkoord ligt dadelijk bij de formatie op tafel. In die formatie kan een aantal zaken dat nu niet lukte, alsnog verbeterd worden. Daar hoop ik zeer op.’

Nog zo’n basisvoorwaarde: onderwijs. Had dat niet juist ontzien moeten worden?

‘Ook een bezuiniging waar we met pijn in het hart mee hebben ingestemd. We hebben op de nullijn een paar grote uitzonderingen weten te maken: uitkeringen en zorg. Voor onderwijs kon dat niet omdat het om ambtenaren gaat. Wel komt er 75 miljoen beschikbaar voor beginnende leraren en kwaliteit. Ik ga ervan uit dat ook de marktsector gaat leveren.’

Waarom zou de marktsector dat doen?

‘De werkloosheid gaat in alle prognoses fors oplopen, volgend jaar komen we weer boven het half miljoen. In crisistijd moet je je prioriteiten scherp stellen en alles op alles zetten dat mensen hun baan behouden. Als overheid moet je dan het goede voorbeeld geven, met de nullijn. Bonden en werkgevers moeten daar ook het belang van inzien en werk boven inkomen stellen. ’ 9

08-06-2012 15.22.38

Er was ook heftige kritiek op het verhogen van de zorglasten, op het ‘op slot gooien’ van de woningmarkt en op het verhogen van de btw, een maatregel die vooral de lage inkomens treft – van ‘eerlijk delen’ van de crisis is weinig sprake, zo vinden critici. Sap herhaalt het een paar keer: niet alle maatregelen uit het akkoord zijn GroenLinks’ eerste voorkeur, en de voorstellen uit Hart voor de toekomst zijn hoe dan ook veel beter. Toch zijn ook deze maatregelen wel verantwoord, vindt

‘In crisistijd moet je je prioriteiten scherp stellen’ Sap. De btw-maatregel geldt alleen voor het hoge tarief, waar de dagelijkse boodschappen niet onder vallen. Bovendien wordt een deel van dat geld teruggesluisd in de vorm van een lagere belasting op inkomen. ‘Daarnaast is dit toch ook een vergroeningsmaatregel’, voegt Sap eraan toe: ‘lagere lasten op arbeid en meer belasting op consumptie. Zeker op dat hogere tarief, waar toch meer de luxe producten in zitten.’ In de zorg kan er wat Sap betreft bezuinigd worden op de topinkomens en op bureaucratie en overhead, zonder dat kwali-

teit en toegankelijkheid van de zorg eronder lijden. Een verhoging van de eigen bijdrage moet inkomensafhankelijk zijn. Voor het voorstel voor de woningmarkt kan zo nodig een andere variant worden bedacht, benadrukt Sap. ‘Wij hebben het bedrag vastgesteld; CDA en VVD hebben getekend voor een hervorming die 5,4 miljard structureel aan bezuinigingen oplevert. We hebben ook afgesproken dat goed gekeken wordt naar de effecten op de woningmarkt. Als blijkt dat dit voorstel de woningmarkt niet voor starters toegankelijk maakt, dan komt er een ander voorstel.’

Tot slot nog een kritiekpuntje van de PvdA: in het Catshuisakkoord was al geregeld dat rijke ouderen meer zouden gaan bijdragen aan de AOW. Hoezo is dat uit het lenteakkoord verdwenen?

‘Dat is een beetje een makkelijk verwijt. We hadden al een maatregel op het oog – het maximeren van de aftrekbaarheid van pensioenpremies – maar dat vereist zulke complexe wetgeving dat we dat pas in 2014 kunnen doorvoeren. Daarom valt het buiten dit akkoord, maar we weten dat CDA en VVD daartoe bereid zijn. Het was voor ons wel een reden om te kunnen zeggen: leuk dat we dat in 2014 kunnen regelen, maar dat vinden we dus geen bijdrage van de hogere inkomens aan de crisis volgend jaar. Er moet ook een speciaal crisistarief komen. En dat vonden zij pijnlijk hoor, die jaloeziebelasting.’

adVertenties

e

ECOlonie sinds 1989 toonaangevend in betaalbare, creatieve en duurzame vakanties in de Franse Vogezen

www.ecolonie.eu

Zomer

Start deze pittige zomer met kruiden of maak plannen voor een inspirerende opleiding vanaf september Zomer(vakantie)week Kruiden Een midweek waarin je kruiden intensief leert kennen en toepassen Start 16 juli Natuurvoedingskundige Leer alles over het inzetten van natuurvoeding bij ziekten van deze tijd Driejarige opleiding in deeltijd Start 21 september Natuur- en tuintherapeut Pas de natuur toe en spreek zo het zelfhelend vermogen van mensen aan Tweejarige opleiding in deeltijd Start 25 september Bezoek ook onze landgoeddagen met workshops over ons aanbod op 23 juni en 1 september Meer weten? Kijk op www.kraaybeekerhof.nl of bel ons op telefoonnummer 0343-512925

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 10

08-06-2012 15.22.44

Met de teruggedraaide bezuinigingen en de vergroeningsmaatregelen maakt GroenLinks ernst met haar kernwaarden duurzaamheid en eerlijke kansen. Daarnaast maakt het lenteakkoord ook een begin met een aantal hervormingen die GroenLinks voor Nederland broodnodig vindt en die al jaren vooruitgeschoven worden, zegt Sap. Wat betreft de hervorming van de arbeidsmarkt heeft de PvdA, hoewel de partij niet aan de onderhandelingen deelnam, ook in haar eigen programma flinke stappen gezet. Sap prijst de PvdA er graag voor: ‘De PvdA was bereid om de ontslagvergoeding om te zetten in scholingsrecht voor iedereen, waarbij de werkgever het eerste half jaar WW betaalt. Daarmee creëer je echt effectieve prikkels voor werkgevers om werknemers van baan naar baan te begeleiden.

Ook voor flexwerkers, ook voor oudere laagopgeleide werknemers.’ Met de AOW ligt dat heel anders. ‘De PvdA heeft zich vastgezet op het pensioenakkoord dat met de sociale partners is afgesloten. GroenLinks vond dat akkoord niet goed genoeg: pas in 2020 in één klap naar 66 jaar. Wij vinden dat juist de babyboomgeneratie best een bijdrage kan leveren door die AOWleeftijd geleidelijk en sneller te verhogen.’

Om nog even terug te komen op het onderzoek naar onze Groene buurpartijen: het Vlaamse Agalev verbeeldt het dramascenario van een kleine linkse Groene partij die als enige meeregeert in een groot, rechts blok. Dat is de positie die GroenLinks nu heeft binnen de coalitie die het lenteakkoord gesloten heeft. Wordt het niet heel lastig om binnen die verhoudingen overeind te blijven?

‘Ten eerste is mijn absolute voorkeur een volgend kabinet met de PvdA erbij, want dan kunnen wij veel meer van ons programma realiseren. Met de PvdA krijgen we een veel beter beleid. Rutte heeft het land diep in de problemen gebracht met zijn rechtse gedoogexperiment – rechts is zo gefixeerd op de overheidsfinanciën en het kleiner maken van de overheid. Ten tweede zullen we kijken wat we inhoudelijk uit zo’n onderhandeling kunnen halen. Als we tot een akkoord kunnen komen waar wij ons stempel op drukken, net als bij het lenteakkoord, dan zullen we uiteindelijk goed moeten afwegen of we ervoor gaan of niet.’

Staat het akkoord en het verdedigen ervan het propageren van ons eigen verhaal en programma in de weg?

‘Die twee zaken kun je heel logisch verbinden: het akkoord is de eerste stap op weg naar een groen en sociaal Nederland. Met het akkoord kunnen we heel concreet laten zien hoe we dat voor ons zien: dat we schone energie willen; kolen, olie en gas willen belasten en alternatieve energiebronnen willen stimuleren. In ons verkiezingsprogramma gaan we daar vervolgens nog veel verder in, dat is echt ons verhaal.’ < GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 11

Politiek is mensenwerk Tofik Dibi deed een gooi naar het lijsttrekkerschap. De weg erheen ging niet over rozen en de uitslag was duidelijk: Dibi haalde twaalf procent van de stemmen.

Waarom was je er zo op gebrand om jezelf kandidaat te stellen?

‘Mijn intentie was een lijsttrekkersreferendum met meerdere kandidaten, niet maar twee. Daar drong ik al langer op aan, voordat ik solliciteerde. Maar de weerstand was groot en daardoor werd het iets wat ik heb moeten afdwingen, waardoor het een negatieve lading kreeg.

Mijn principiële eis was dat onze leider gekozen moet zijn. Bij verkiezingen moet er gewoon een referendum komen.

Ik wilde het land in, alle verschillende smaken van GroenLinks laten zien. Dat is me niet gelukt. Alles werd geplaatst in de context van kritiek op Jolande, naar de inhoud vroegen journalisten niet.’

Wat had je ze willen vertellen?

‘Dat er een steeds groter wordende groep Nederlanders is die leeft volgens onze idealen. Het is opvallend hoe zelfs in mijn wijk, Amsterdam Slotervaart, duurzaamheid steeds belangrijker wordt gevonden. Hetzelfde geldt voor onze vrijzinnige idealen. Je zou denken: dat is een match made in heaven. Op de een of andere manier is er geen klik. Mensen herkennen ons niet als een partij die hun levensstijl verdedigt en daarvoor vecht.

Dus moeten we niet meer al onze energie steken in de inhoud − die zit wel snor − het gaat erom hoe en waar je het vertelt.

We moeten mensen opzoeken buiten de Kamer, social media gebruiken, ongebruikelijke allianties smeden. Dat is minstens zo belangrijk als in de regering komen.

Daarvoor moeten we brutaler worden, zichtbaarder.’

Hoe interpreteer je de uitslag?

‘Als steun voor Jolande. Er was discussie over haar binnen de partij en die is nu weg. De uitslag doet natuurlijk wel zeer, maar het belangrijkste voor de partij is dat we nu een gekozen leider hebben met een groot mandaat.’

Veel mensen voelden zich overdonderd.

‘Natuurlijk, we hadden met dat lenteakkoord net een stijgende lijn ingezet. Maar ik vind dat wij relevant moeten zijn, ook zonder lenteakkoord. Ik snap dat ongemak bij de leden nu heel goed, nadat het geheel zo negatief uitpakte. Maar toen ik

foto michiel wijnbergh

Hervormingen

solliciteerde dacht ik vooral: wij zijn een democratische partij, waar doet iedereen zo moeilijk over?’

En dan toch weer over Kunduz beginnen...

‘Ik heb lang getwijfeld of ik zoiets bekend moest maken. Ik heb gekozen voor openhartigheid, omdat als ik het vertel, er iets kan veranderen. Het was op geen enkele manier een aanval op Jolande, maar op ons allemaal. De afgelopen anderhalf jaar hebben Kamerleden persoonlijk heel goed gepresteerd, maar het was niet gezamenlijk. De laatste weken krijgen we meer menselijk contact en groeit het besef dat we in elkaar moeten investeren.

Politiek is mensenwerk. Zo had ik het willen vertellen, maar het kwam niet over.’

Maar waarom dan nu, na anderhalf jaar?

‘Ik denk dat dit op langere termijn gezien gaat worden als een cruciaal moment. Er sijpelde al onvrede over de huidige situatie naar buiten, maar dan anoniem. Ik heb me uitgesproken zoals het moet: publiekelijk.

Dat ik kandidaat was, had ook daarmee te maken. Maar die onvrede reken ik niet één persoon aan, maar het collectief.’

En nu?

‘Ik wil een sportieve verliezer zijn. Ik heb nagedacht, of ik de partij tot last zou zijn als ik doorga. Maar ik zit dicht bij belangrijke resultaten, zoals het kinderpardon.

Ik hoop op plek twee. Maar dat is aan de leden om te besluiten, en ik zie ook wel dat ik hen op het congres zal moeten overtuigen.’

11

08-06-2012 15.22.44

Verkiezingsprogramma 2012

Het heft in

eigen handen GroenLinks gaat de verkiezingen in met een ideologisch getint programma waarin groene initiatieven en eigen regie een belangrijke rol spelen. Het AOWstandpunt markeert het grootste verschil met het vorige programma.

wil GroenLinks stimuleren, en dat zie je terug in het programma: ‘Ook de koplopers onder de bedrijven moet je steunen. Als je niet op tijd harde milieueisen stelt, krijgen zij hun investering er niet op tijd uit. Het gaat om een economische agenda, niet om mensen die vrijblijvend een grasdak aanleggen. Het is onze visie hoe de economie uit het slop gehaald moet worden. Dat is nu echt urgent: met de crisis moeten er maatregelen genomen worden. Laten we die gebruiken om de nieuwe koers voor de toekomst in te zetten.’

Opdracht door Carolien Ceton

K

athalijne Buitenweg was ook in 2010 al voorzitter van de programmacommissie. Ze gaf toen aan het graag nog een keer te doen, maar dan met meer tijd tot haar beschikking. Dat laatste is tot haar teleurstelling niet uitgekomen. ‘Het was weer een haastklus. We zijn nu toe aan ons zesde kabinet in tien jaar. In die tijd zijn heel veel belangrijke problemen niet aangepakt.’ Niet door het kabinet, maar wel steeds meer door burgers. De grootste investering in zonne-energie komt momenteel van particulieren. Dat soort initiatieven

Een sterker politiek Europa Er is een beetje koudwatervrees om Europa tot kernpunt te maken, merkt Buitenweg. ‘Misschien komt dat door de complexiteit. Maar wij willen in Europa hetzelfde als wat we op nationaal niveau willen. Normaal maak je als land een afweging tussen wat economisch moet en sociaal aanvaardbaar is. Nu wordt dat eerste door Europa bepaald, en welke ruimte je over hebt voor sociaal beleid is dan een natio-

12

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 12

nale kwestie. In Griekenland leveren mensen veertig procent van hun loon in, in Spanje is de helft van de jongeren werkeloos. Er worden keiharde eisen gesteld op begrotingsdiscipline, maar de afspraken op sociaal gebied – over werkgelegenheid en armoedebestrijding – zijn niet zo bindend.

Het is geen simpel verhaal van meer of minder Europa, het gaat om een eerlijker, democratischer Europa.’

De opdracht van het partijbestuur was om dit keer een kort, visionair programma te schrijven.

‘Dat is ook belangrijk om een hele partij mee te krijgen en mensen te werven: helder stellen wat je prioriteiten zijn. Maar een verkiezingsprogramma vervult meerdere taken: je moet ook in de volle breedte intern je standpunten bepalen, en de Tweede Kamerleden een lijst meegeven die vaststelt wat wij op verschillende terreinen voor elkaar willen krijgen.’ Buitenweg vond de tijd ook te kort om tot een radicaal ingekort programma te komen, en het partijbestuur stemde in met een programma in twee delen. ‘We hebben een – hopelijk visionair – beginstuk geschreven met drie hoofdstukken, waarmee we veel meer richting geven aan ons gedachtegoed. Dat is ook een verschil met het vorige programma; het is veel ideologischer van aard. Dit eerste deel is het aantrekkelijke stuk voor de buitenwacht. Deel twee bestaat uit een heleboel programmapunten voor degene die meer wil weten. Je zult er verbluffend veel herkennen uit het programma van 2010.’

Het eigen leven vormgeven

Voor Buitenweg is het heel helder waar GroenLinks in de kern voor staat: ‘Mensen moeten zelf vorm kunnen geven aan hun leven. Zowel hier en nu, als toekomstige generaties, als mensen in anjuni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.45

foto marco de swart

ontwikkelingshulp. ‘We zijn inmiddels twee jaar verder dan ons vorige verkiezingsprogramma, en het kabinet heeft in de tussentijd niets gedaan. Is het nog realistisch om vast te houden aan de ambities van 2020, gaan we gas terugnemen of juist vol de beuk erin gooien? We hebben op een aantal zaken een realiteitstoets toegepast, maar het meeste is er toch in gebleven. Daarnaast vreesden sommigen dat het onrealistisch zou zijn om vast te houden aan de norm van 0,8 procent voor ontwikkelingshulp. Onderzoek wijst uit dat ontwikkelingshulp verre van populair is. Ik vond het zelf belangrijk om eraan vast te houden. We zijn de armsten niet, dat moeten we kunnen opbrengen.’

dere landen. Voor toekomstige generaties moet je dan duurzaam beleid hebben om te zorgen dat je niet de hele aarde vervuilt en op je bronnen inteert. En ontwikkelingslanden zetten we ook op achterstand door onze vorm van economie. Dat is voor mij de crux.’ Naast de drie hoofdstukken onderscheidt Buitenweg twee rode draden die het programma dwars doorsnijden: eigen regie en een internationale blik.

De drie afzonderlijke hoofdstukken zijn duurzame economie – een sterke economie die niet inteert op grondstoffen en financiën; gelijke kansen – waarbij de eigen regie heel belangrijk is; en de open samenleving. ‘Dat is een beetje een resthoofdstuk,’ geeft Buitenweg toe, ‘maar we hebben er toch een mooie rode draad in weten te brengen. De open samenleving raakt aan democratie, cultuur, hoe we zorgen dat we niet alleen ons eigen hachje redden maar ook dat van de anderen.’ De hoofdstuktitels vallen opmerkelijk precies samen met de drie GroenLinkse kernwaarden zoals ze uit recent gehouden waardenonderzoek onder GroenLinks-kiezers naar voren zijn gekomen. ‘We hebben de uitkomsten van dat onderzoek natuurlijk meegekregen,’ zegt Buitenweg, ‘maar toch hebben we die hele discussie zelf herbeleefd. Eerst zijn we gaan brainstormen hoe we meer richting aan het programma moesten geven. We kwamen met twee hoofdstukken, waar toch te veel buiten bleek te vallen. Het resultaat bleek vervolgens erg te lijken op de uitkomsten van het onderzoek. Daar moesten we zelf ook om lachen.’

Discussie De commissie heeft in de tekst aangegeven waar zij trots is op het lenteakkoord en waar zij het akkoord tekort vindt schieten. Dat is vooral bij zaken als onderwijs, kinderopvang en de pensioengerechtigde leeftijd. De meer verhitte discussies binnen de commissie betroffen het al dan niet vasthouden aan de milieudoelen van 2020 en GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 13

Verschillen met 2010

Het minst doordachte hoofdstuk van het vorige programma betrof de inrichting van Nederland, zegt Buitenweg. ‘Het leek me niet zinnig om die paragrafen over te nemen. Maar je gaat ook niet in twee, drie weken tijd een heel nieuw bestuursstelsel inrichten, dat toch ook door iedereen gedragen moet worden. We willen dat hiervoor een staatscommissie wordt ingericht. Hier moeten de komende jaren een aantal knopen over worden doorgehakt.’ Zaken als de afschaffing van de Eerste Kamer staan er niet meer in.

Het grootste verschil met het vorige programma betreft de AOW. ‘In 2010 hebben we na veel discussie gekozen voor het participatiebeginsel – hoe eerder je begint met werken, hoe eerder je met pensioen gaat – maar daar was niet iedereen gelukkig mee. Met het lenteakkoord zijn we een andere systematiek gaan volgen; we houden nu vast aan een leeftijdsgrens.’ Wel wil de commissie een overgangsregeling voor mensen die vroeg Groen werkt begonnen zijn, iets dat niet in het • Vergroening belastingstelsel lenteakkoord is opgenomen. Voor • Duurzame en diervriendelijke vee-industrie Buitenweg is die regeling cruciaal.

• Deltawet nieuwe energie ‘Niemand hoeft tot zijn 67ste in de • Ambitieuzer Europees klimaatbebouw te zitten; mensen kunnen ook leid; Green New Deal ander werk aanpakken. Maar men• Meer natuur in Nederland sen die vanaf hun achttiende in de bouw hebben gezeten, zijn vaak niet Kansen eerlijk delen meer fit genoeg om er nog eens een • Sociale zekerheden voor flexwertweede of derde carrière als conciërkers en zzp’ers ge aan vast te plakken. Onderzoek • Lage inkomens minder belast; laat zien dat er een groot verschil grote vermogens zwaarder is tussen hoogverdieners en laag• Hypotheekrenteaftrek afschaffen; verdieners wat betreft hun gezondstarterspremie heid. Bovendien moet je erkennen • Zorg dichter bij burger dat niet iedereen zomaar weer een • Alle scholen brede scholen andere baan kan krijgen, op oudere leeftijd is dat moeilijk.’ Ze vindt het Open samenleving goed dat GroenLinks mensen wil • Meer slagkracht stimuleren nieuwe richtingen in te ontwikkelingssamenwerking slaan en actief te blijven, in plaats • Informatie en internet blijven vrij van het hele leven dezelfde baan te • Beter taalonderwijs voor nieuw- en oudkomers hebben. ‘We staan daar met onder• Warm vluchtelingenbeleid; wijsbudgetten en bijscholing heel kinderpardon positief in. Maar het gaat niet voor • Meer Europese democratie iedereen op, en dan moet je barmhartig zijn.’ < 13

08-06-2012 15.22.46

I s 4-0 tegen ACTA De steun voor antipiraterijwet ACTA slinkt snel. De Tweede Kamer wees het handelsverdrag naar de prullenmand en ook commissies van het Europees Parlement spreken zich ertegen uit. De grande finale is begin juli, dan neemt het Europarlement een besluit.

ACTA is het handelsverdrag tegen namaakproducten en voor bescherming van intellectueel eigendom dat onder leiding van de VS en Japan − achter gesloten deuren − tot stand is gekomen. Het verdrag kan grote consequenties hebben voor consumenten, zegt Judith Sargentini, delegatieleider van GroenLinks in Europa: ‘Consumenten lopen het risico om bestraft te worden voor triviale overtredingen van het auteursrecht. Zelfs als ze niet eens doorhadden dat ze dat deden.’

Sargentini vindt het bizar dat overtredingen van het auteursrecht op een hoop worden gegooid met het verspreiden van nepproducten die een gevaar voor de volksgezondheid kunnen

vormen. ‘Een nieuw verdrag moet zich alleen richten op die laatste categorie.’

Sargentini hekelt bovendien het ideefixe dat bescherming van intellectuele rechten de innovatie bevordert. Ze wijst op de snelle innovatie in landen als China waar de bescherming juist laag is.

De Nederlandse Tweede Kamer stak in februari een stokje voor de ondertekening van ACTA na een motie van GroenLinks-parlementariër Arjan El Fassed. Eind mei sprak de Kamer zich er definitief tegen uit nadat de VVD van standpunt veranderde. Vooraf aan de standpuntswitch van de VVD uitte Neelie Kroes, Eurocommissaris Digitale Agenda, kritiek op ACTA. Tijdens een conferentie met bloggers en internetactivisten voorspelde Kroes dat het verdrag het niet zal halen.

Bits of Freedom, een organisatie die digitale burgerrechten verdedigt, is erg content met de nieuwste ontwikkelingen. Woordvoerder Tim Toornvliet: ‘Het is goed nieuws voor de internetvrijheid in Nederland dat een grote meerderheid

van de Tweede Kamer ACTA naar de prullenbak heeft verwezen.’ Hij noemt ACTA een achterkamertjesverdrag dat door machtige lobby’s tot stand is gekomen. Bits of Freedom hoopt dat het Europarlement het goede voorbeeld volgt. Dat vier commissies van het Europarlement een negatief oordeel hebben gegeven, is een sterk signaal, vindt Toornvliet. ‘Dat is 4-0 tegen ACTA!’ De Europese Commissie bereidt een voorstel voor om van het handhaven van intellectuele rechten een Europese verantwoordelijkheid te maken.

‘Daarom’, zegt Sargentini, ‘is het ook zonder Nederlandse steun belangrijk dat ACTA door het Europees Parlement wordt weggestemd. Met deze nieuwe wetgeving in aantocht is het goed mogelijk dat de mening van lidstaten er niet veel langer toe doet.’

Bits of Freedom gaat voorlopig door met acties tegen ACTA. ‘We blijven onze achterban oproepen om twijfelende Europarlementariërs over de streep te trekken.’ Lara de Brito

foto joline suijkerbuijk / EGP

Werkende minima verdienen meer

Links op de foto milieuminister El Ali

Groene politiek onder de baobab Dakar trilde nog na van een spannende verkiezingsstrijd tijdens het Global Greens congres (29 maart – 1 april), waar afgevaardigden van Groene politieke partijen uit de hele wereld op afkwamen. En nét daarna kreeg Senegal met Haïder El Ali van Fedes een groene minister van Milieu. ‘Democratische krachten die het winnen van oude dictatoriale reflexen. Een mooier decor voor de Global Greens is nauwelijks denkbaar’, schrijft Lot van Hooijdonk die het congres bezocht. > Zie magazine.groenlinks.nl/globalgreens

14

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 14

Ondernemers ondersteunen bij het oprichten van coöperaties voor samenwerking of als verzekering tegen arbeidsongeschiktheid; flexibeler omgaan met de bijstand die werkende minima krijgen. Deze en meer voorstellen om de positie van de slechtst betaalden te verbeteren, presenteerde GroenLinks Amsterdam 1 mei in het initiatiefvoorstel Werkende minima verdienen meer. 26 duizend mensen in de stad werken wel, maar komen nauwelijks boven het sociaal minimum uit. Met name alleenstaande ouders, een groep kleine zelfstandigen en mensen met een flexcontract vallen hieronder. ‘Het zijn maatregelen die de gemeente niet veel kosten, maar deze mensen erg kunnen helpen,’ zegt GroenLinks-raadslid Jan Hoek: ‘Ze voorzien meestal wel in hun eigen levensonderhoud; dat moet je ondersteunen.’ In september komt het voorstel in de raad. > Zie magazine.groenlinks.nl/ verdienenmeer juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.47

kort Het is niet voor het eerst dat binnen GroenLinks ophef ontstaat rondom kandidaatstellingsprocedures. De timing is dit keer wel bijzonder beroerd.

Naar aanleiding van de motie ‘Wij willen Kiezen’ op het Europese Verkiezingscongres in 2004 paste GroenLinks haar verkiezingsprocedure aan.

Voor zo'n belangrijke post moesten de leden iets te kiezen hebben, vonden de indieners. De kandidaatstellingsprocedure die uit die wens voortkwam, is nu uitgemond in iets wat lijkt op een autoritaire ingreep.

Het valt nauwelijks uit te leggen en de kritiek op partijvoorzitter Heleen Weening was na het gedoe rond de kandidaatstelling van Tofik Dibi vrijdag 18 mei dan ook niet van de lucht.

Hoezo moest zittend Kamerlid Dibi zich aan zo’n zware sollicitatieprocedure onderwerpen? Waarom mocht hij vervolgens, nadat hij door de commissie ongeschikt was bevonden, toch meedingen naar het lijsttrekkerschap? ‘Ondemocratisch’ en ‘gênant’, klonk het intussen; net als de roep om een referendum. Weening: ‘Het dilemma was dat we wilden doen wat met de leden was afgesproken,

terwijl dat niet langer uitvoerbaar was.’ De keus waar het partijbestuur voor stond, was die ‘tussen partijdemocratie en partijdemocratie’, zegt Weening: ‘Tussen het vasthouden aan de regels die democratisch door de leden zijn vastgesteld en de kennelijke wens van leden om af te wijken van die regels.’ Een duivels dilemma, vindt ze: ‘Het bestuur heeft lang vastgehouden aan het ledenperspectief, maar op een gegeven moment moet je zeggen: “dit is wat er nu nodig is, we moeten een uitzondering maken op die afgesproken regels en daar leg ik dan achteraf wel verantwoording voor af.” Terugkijkend hadden we eerder een radicale keuze moeten maken, en die helder moeten communiceren.

Daarmee hadden we de druk van media en van buitenaf kunnen voorkomen en was al het gedoe niet ontstaan.’ Een andere manier van werken is nodig. ‘We moeten komen tot een manier van lijsttrekkers selecteren die snel is en past bij mediacratie, zonder dat je oren laat hangen naar de media. Waarbij we toch ook zorgvuldig kunnen toetsen.’ Carolien Ceton > Zie magazine.groenlinks.nl/ partijdemocratie

‘Je moet het dan vervolgens wel voor elkaar knokken in de Kamer, en niet voor de camera’ Lees de verslagen van de drie lijsttrekkersdebatten tussen Jolande Sap en Tofik Dibi. > Zie magazine.groenlinks.nl

Investeringspact nodig In Frankrijk won zondag 6 mei de socialist François Hollande de presidentsverkiezingen. In Griekenland veranderden dezelfde dag de politieke verhoudingen dramatisch.

GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout hoopt op een Europees investeringspact, want ‘de focus ligt nu te eenzijdig op bezuinigen’. Met Hollande aan de macht in Frankrijk is daar meer kans op. Een Europees investeringspact zou ook een speciaal hoofdstuk moeten bevatten voor Griekenland, vindt Eickhout: ‘Een soort Marshallplan.’ > Zie magazine.groenlinks.nl/hollande

GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 15

foto Yolanda Visser

Kiezen tussen partijdemocratie en partijdemocratie

Actie voor asielzoekers ‘Ik moet wat doen’, dacht GroenLinks-Statenlid in Drenthe Gea Smith toen ze las over driehonderd tot vierhonderd uitgeprocedeerde asielzoekers die uit protest tegen hun uitzetting een tentenkamp hadden ingericht bij asielzoekerscentrum Ter Apel. Samen met een SP-collega en Laura Punt, GroenLinks-fractievoorzitter in Assen, ondernam ze actie. Met flyers in de hand riepen ze zaterdag 19 mei supermarktbezoekers op extra eten te kopen. Via een een standje op de kunstmarkt vroegen ze mensen om een donatie. ‘We begonnen om 9 uur ‘s ochtends. In de middag zijn we naar Ter Apel gegaan met wat we hebben opgehaald: duizend euro aan boodschappen en 350 euro contant geld. Daarnaast kleding, schoenen, dekens en dergelijke’, zegt Smith. ‘Veel reacties waren hartverwarmend.’

Woensdag 23 mei is het tentenkamp ontruimd, waarbij 110 arrestaties werden verricht. Een deel van de asielzoekers had het kamp toen al verlaten.

Online lezen Reiskostenvergoeding In het lenteakkoord wordt zowel de reiskostenvergoeding per auto als openbaar vervoer belast.

Anders dan in GroenLinkse verkiezingsprogramma’s, aldus Kathalijne Buitenweg. > Zie magazine.groenlinks.nl/reiskosten Crisis in Kopenhagen De EPG bijeen Op haar halfjaarlijkse vergadering sprak de Europese Groene Partij zich uit voor hervormingen in plaats van bezuinigingen. En Groene partijen moeten (regerings-)verantwoordelijkheid grijpen, want nu is verandering mogelijk. > Zie magazine.groenlinks.nl/kopenhagen Ab Harrewijn Prijs Winnaar is Bien Hofman. Zij is de drijvende kracht achter de Pendrecht Universiteit, een kenniscentrum in de Rotterdamse wijk van, voor en door wijkbewoners.

‘Er wordt nu geluisterd.’ > Zie magazine.groenlinks.nl/wijkuniversiteit Ecologische voetafdruk Drie Golfstaatjes zijn de grootste verbrassers van de wereld; ook Nederland komt er niet best van af. ‘Het probleem groeit.’ > Zie magazine.groenlinks.nl/voetafdruk

15

08-06-2012 15.22.47

het verduurzamen van de economie.

De vervuiler gaat betalen, de vergroener wordt beloond. Is dit de grote doorbraak, of een eerste stap? door Joris Tielens

men van nu is de onevenredig hoge consumptie in het Westen. Een hogere btw maakt die consumptie duurder en beperkt die.’ Milieudefensie heeft altijd gestreden voor het doorberekenen van de werkelijke kosten van fossiele brandstoffen in producten en het afschaffen van de subsidie op fossiele energie. ‘En daar wordt nu een goede eerste stap in gezet.’ Een eerste stap, zegt Berkhuizen nadrukkelijk. ‘Wij zouden natuurlijk graag nog veel meer vergroenen. Maar in de huidige context is dit een eerste wenteling van de discussie.’

foto Bas Beentjes / hollandse hoogte

Het lenteakkoord maakt een begin met

De vervuiler betaalt

D

e vervuiler betaalt. Op dit principe dringt GroenLinks al lang aan. Ook in het half april gepresenteerde hervormingsplan Hart voor de toekomst staat een duurzamer economie centraal. De inkt van

‘Ik ben blij dat door dit akkoord de vervuiler meer gaat betalen’, zegt hoogleraar transities Jan Rotmans. Dat moet het principe worden van ons hele belastingstelsel, vindt hij, maar zover is het nog lang niet. ‘Als je de transitie naar een duurzame economie ziet als een marathon, dan is dit ak-

Eerste kilometers v De groene maatregelen op een rij • Vergroening belastingstelsel: exploitanten van kolencentrales gaan kolenbelasting betalen, het fiscaal voordeel op rode diesel wordt afgeschaft, energiebelasting op aardgas gaat omhoog. Dit levert 890 miljoen euro op.

• Vrachtverkeer: het eurovignet blijft behouden. Het kabinet wilde dit eerst afschaffen.

• Intensivering duurzame economie: een investering van 200 miljoen euro, o.a. in stimuleringspremies op zonnepanelen, isolatie van woningen en duurzaam bouwen.

• Woon-werkverkeer: vanaf 2013 wordt over de kilometervergoeding belasting betaald, volgens de plannen over zowel auto als ov.

• Btw: algemeen btwtarief op luxeproducten gaat omhoog, wat 4 miljard oplevert.

16

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 16

dat plan was nog maar net droog, of GroenLinks sloot het lenteakkoord voor de begroting van 2013, met daarin een flink aantal groene plannen. De meeste daarvan brengen het principe dat de vervuiler betaalt in praktijk. Kolencentrales, rode diesel en aardgas worden duurder; vervuilende vrachtwagens blijven betalen en met de auto naar het werk wordt duurder. Van de andere kant wordt vergroening aangemoedigd door goedkopere zonnepanelen en geld voor energiebesparing in woningen. Niet eerder werden de belastingen zo vergaand vergroend.

Groene regen Dat leverde enthousiaste reacties op uit milieubeweging, bedrijfsleven en wetenschap. ‘Wat een mooie groene avond!’, reageerde Tjerk Wagenaar, directeur van stichting Natuur & Milieu. ‘We zijn enthousiast over de groene regen die vlak voor Koninginnedag op Nederland neerdaalde’, zegt Wagenaar nu. ‘De toekomst wordt heel expliciet verbonden aan groene hervormingen en de bezuiniging op natuur wordt teruggedraaid. Politiek Den Haag toont weer leiderschap, chapeau daarvoor.’ Hans Berkhuizen, directeur Milieudefensie, is ook blij met het akkoord. ‘Wat ons aanstaat is dat er snel iets gebeurt, dat rücksichtsloze bezuinigingen van het kabinet worden teruggedraaid en dat de samenleving wordt verduurzaamd.’

De verhoging van de btw in het akkoord levert vier miljard op en is nodig omdat er bezuinigd moet worden. Groot nadeel ervan, ook voor GroenLinks, is dat iedereen hierdoor getroffen wordt, ook de lagere inkomens. Berkhuizen is wel voorstander van de btw-verhoging, omdat die goed is voor het milieu. ‘Een van de kernproble-

koord de eerste paar kilometer.’ Die transitie werd volgens Rotmans al in de jaren zeventig in gang gezet door politiek en beleidsmakers die het idee lanceerden dat de samenleving een omslag moet maken naar duurzaamheid. Daarna namen ngo’s het over en die zetten bedrijven onder druk. Recenter namen die bedrijven zelf het initiatief en werden steeds meer consumenten bewust. Nu is de kring rond en komen juist bedrijven weer terug bij de politiek om te vragen om maatregelen en een level playing field: dezelfde belastingen en regels voor duurzame en niet-duurzame bedrijven. Want op dit moment worden niet-duurzame bedrijven voorgetrokken: 5,8 miljard euro belastinggeld gaat naar subsidie op fossiele energie.

Volgens Rotmans gaat de transitie onvermijdelijk verder. In het verleden is die in gang gezet omdat het goed is voor het milieu, maar tegenwoordig wordt die vooral voortgezet omdat het nodig is voor de economie. Grondstoffen raken op en fossiele energie is eindig, dus moet de economie circulair worden en overgaan op duurzame energie.

‘We komen alleen uit de crisis als we de economie verduurzamen.’

m

Oneerlijke concurrentie Dat vindt ook Marga Hoek, directeur van de Groene Zaak, het platform van bedrijven die willen verduurzamen, waar 130 bedrijven bij aangesloten zijn. ‘We zijn blij dat een aantal partijen de handen ineen hebben geslagen voor verduurzaming van de economie.’ Hoek wil dat er een einde komt aan het oneerlijke concurrentienadeel voor duurzame bedrijven door de fiscale voordelen voor grootverbruikers van energie af te schaffen. ‘Daar is nu een begin mee gemaakt, het gaat eindelijk de goede juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.48

foto Bas Beentjes / hollandse hoogte

s van een

marathon kant op.’ Hoek heeft gemengde gevoelens over de verhoging van de btw. ‘Wij zijn voor het zwaarder belasten van grondstoffen en verspilling, maar dan wel met compensatie van de btw-verhoging door lagere arbeidslasten, zoals afgesproken in het akkoord.’ Door belasting op arbeid te verschuiven naar grondstoffen ontstaat een prikkel om effectiever en efficiënter met grondstoffen om te gaan. ‘Die differentiatie is een trendbreuk met de huidige milieubelastingen. Waardoor we nog beter kunnen profiteren van onze sterke hoogwaardige kennisintensieve sectoren.’

De groene weg biedt een kans om door innovatie uit de economische crisis te komen, zegt Hoek.

‘Het Nederlandse bedrijfsleven is sterk in innovatie, maar het moet wel de kans krijgen om die weg in te slaan.’ In het komende regeerakkoord ziet Hoek dan ook liefst nog veel meer duurzame maatregelen, onder andere meer belasting op grondstoffen en een overheid die meer eisen stelt aan recyclen en hergebruik, en die zelf duurzaam inkoopt.

Ook voor de PVV Hoek heeft vertrouwen dat de duurzame trend doorzet. ‘Voor GroenLinks is het vanzelfsprekend, maar ook voor andere partijen wordt GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 17

duurzaamheid vanzelf een kernissue. Voor de VVD omdat duurzaamheid de enige manier is om economische groei te realiseren. En ook voor de PvdA, SP en zelfs PVV, want huurders met lage inkomens betalen zich straks blauw aan de energiekosten.’

Over tien jaar betalen mensen meer aan energie dan aan huur, bevestigt Rotmans. De volgende stap in de energietransitie op politiek gebied is dat alle partijen duurzaamheid zullen omarmen, denkt ook hij. ‘Nu is er nog een gouden kans voor GroenLinks om zich inhoudelijk te onderscheiden door haar hele verkiezingsprogramma te baseren op het verduurzamen van de economie.’

Dat onderscheiden zal voorlopig nog wel lukken, denkt Berkhuizen. ‘CDA en VVD moesten nu wel kiezen voor dit duurzame pakket, ze hadden geen andere keus. Maar ik verwacht na de verkiezingen een minder groen geluid van deze partijen. Terwijl dit akkoord nog maar de eerste stap is, na de verkiezingen moeten de volgende stappen gezet worden.’ Wat hij nog mist is bijvoorbeeld een kilometerheffing en een verplichting voor energieleveranciers om duurzame energie in te kopen.

‘Na de verkiezingen kan er hopelijk nog meer.’ Dat laatste hoopt Wagenaar ook. ‘De richting is goed, maar straks moeten we doorpakken.’ <

• Lees meer over de maatregelen van het lente­akkoord op tweedekamer. groenlinks.nl/ lente-akkoord 17

08-06-2012 15.22.49

Een Koreaans petrochemisch bedrijf bouwt een fabriek in Nigeria

op d

Ontwikkelingssamenwerking

18

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 18

juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.51

Foto Jacob Silberberg / Hollandse Hoogte

Ontwikkelingssamenwerking ligt al geruime tijd onder vuur. Wordt ‘ons’ geld wel goed besteed, of helpen we arme landen vooral van de regen in de drup?

Niet alleen de praktijk, maar ook de achterliggende ­­­motie­ven staan ter discussie. Het is tijd om in te zien dat de wereldverhoudingen fundamenteel veranderd zijn. door Lara de Brito

M

et de val van Rutte I en het sluiten van het lenteakkoord verdween ook de bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking van tafel, waar de PVV- en VVD-achterban de vingers bij hadden afgelikt. Verreweg de meeste GroenLinks-leden zijn tegen het snijden in dat budget. De fractie propageert zelfs een verruiming van 0,7 naar 0,8 procent van ons bruto nationaal inkomen (bni).

Daartegenover staat dat bijna de helft van de Nederlanders ontwikkelingssamenwerking op plaats één zet van bezuinigingsopties. Een sociaal geograaf, een ethicus en een politicus over de staat van ontwikkelingssamenwerking.

Een rijkere wereld Jacques van Nederpelt, sociaal geograaf gespecialiseerd in ontwikkelingslanden en auteur van Een wereld apart, schetst een tot de verbeelding sprekende verandering op het wereldtoneel. Uit verschillende studies blijkt dat de levensverwachting is gestegen en de zuigelingensterfte gedaald. Het onderwijs verbetert en minder mensen leven onder de armoedegrens. Van Nederpelt: ‘Veel ontwikkelingslanden zijn niet zo zielig meer als wordt gedacht. Sinds de jaren zeventig is er zoveel veranderd, laten we daar blij om zijn. Turkije, Brazilië en India: dat waren allemaal ontvangende landen die nu zelf donor zijn geworden.’ Ook in het World Development Report 2011 van de Wereldbank staat dat we ons

er bewust van moeten zijn dat het mondiale landschap verandert.

In het GroenLinks-antwoord op de economische crisis Hart voor de toekomst stelt de fractie dat ontwikkelingslanden de grootste klap opvangen van de crisis. Het tegendeel is waar, zegt Van Nederpelt: ‘Het is een crisis van het westerse financiële systeem. Dat heeft ons verzwakt, waardoor anderen ons juist gaan evenaren. Dat Portugal nu bij Angola de hand ophoudt, is daar een goed voorbeeld van.’

Tweede Kamerlid en woordvoerder ontwikkelingssamenwerking Arjan El Fassed erkent dat er groei is in ontwikkelingslanden. ‘Maar,’ relativeert hij, ‘door de crisis is speculatie enorm toegenomen waardoor de prijzen van voedsel en grondstoffen enorm zijn gestegen. En je voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering blijft een blinde vlek. Dat kost miljarden, maar ik zie weinig landen die daarmee over de brug willen komen.’

Morele verplichting Schuld en boete spelen – in wisselende gedaanten – een belangrijke rol in het debat, wat daardoor vaak een emotionele lading krijgt. De onderliggende vraag blijft of het Westen een morele verplichting heeft ten opzichte van arme landen.

Ilse Oosterlaken is promovenda ethiek en houdt zich onder meer bezig met ontwikkelingsproblematiek. ‘Wij hebben inderdaad een morele verplichting,’ zegt Oosterlaken, ‘gefundeerd op

de schop GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 19

19

08-06-2012 15.22.52

me

in

een

e

de gelijke morele status die ieder mens heeft.’

Vertaald naar de praktijk betekent het dat ieder mens de kans moet krijgen om een menswaardig bestaan op te bouwen.

Maar waarom draagt het Westen daar verantwoordelijkheid voor? Ligt deze niet bij regeringen van ontwikkelingslanden? Oosterlaken voert filosoof Thomas Pogge aan. ‘Pogge heeft daar het interessantste weerwoord op.

Het Westen en de mondiale instituties maken het mogelijk dat corrupte regimes in het zadel geholpen en gehouden worden. Daarmee, zegt Pogge, brengen wij de armen schade toe.’

Volgens de meeste filosofen is de morele verplichting om geen schade toe te brengen een stuk sterker dan de verplichting tot liefdadigheid. Als Pogge gelijk heeft, heeft het implicaties voor wat we moeten doen als individu en als land. ‘Wij zijn het dan verplicht om de onrechtvaardige instituties en praktijken te proberen te veranderen die mede in onze naam in stand worden gehouden’, concludeert Oosterlaken (zie kader). Ook wanneer we over de schuldvraag van de koloniale geschiedenis heenstappen, blijft de morele verplichting dus overeind.

99,3 procent bni Hoewel GroenLinks pleitbezorger is van het verruimen van het budget, hekelt El Fassed vooral het gebrek aan effectiviteit. ‘Wie zich afvraagt of ontwikkelingssamenwerking werkt, moet zich niet blind staren op de grootte van het budget. Want het blijft altijd te weinig om de negatieve effecten van de zelfzuchtige politiek van rijke landen voor ontwikkelingslanden op te heffen.’ El Fassed benadrukt de noodzaak van politieke oplossingen naast ontwikkelingssamenwerking: ‘Alleen dan kan je armoede effectief aanpakken. Zonder politieke veranderingen dweilen we met de kraan open.’

Niet de manier waarop het geld wordt uitgegeven maar de manier waarop politiek wordt bedreven, is het grootste probleem. ‘Met de ene hand geven we, met de andere pakken we het net zo hard weer terug.’ Om dat zichtbaar te maken heeft El Fassed vorig jaar de regering verzocht om te berekenen wat de negatieve gevolgen zijn voor ontwikkelingssamenwer-

‘Belangrijker dan de norm van 0,7 procent is hoe de overige 99,3 procent van ons bni wordt verdiend’

Praktijk van lokale kracht: Maathais Green Belt Movement De eind vorig jaar overleden Wangari Maathai was een milieu- en politiek activiste in Kenia. Maathai was de eerste Afrikaanse vrouw die de Nobelprijs voor de Vrede won. Ze kreeg de prijs in 2004 voor haar inzet voor duurzame ontwikkeling, democratie en vrede in Kenia. Tussen 2003 en 2005 was ze onderminister van Milieuzaken en Natuurlijke Hulpbronnen. Al in 1977 richtte ze de milieuorganisatie Green Belt Movement op. De organisatie plant bomen om ontbossing tegen te gaan. In 2009 werd het getal van veertig miljoen bomen gepasseerd. De Green Belt Movement is ook een vrouwenorganisatie, die onder leiding van Maathai de strijd voor het milieu combineerde met de strijd voor mensenrechten en democratie in haar land.

20

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 20

king van het Nederlandse beleid op terreinen als landbouw, handel en klimaat en van belastingontwijking. El Fassed: ‘Wil je ontwikkeling écht effectief maken dan moet je bekijken welke geldstromen uit ontwikkelingslanden wegvloeien.’ De politicoloog Amma Asante verwoordde het recent mooi in Trouw (14 mei 2012): ‘We moeten het hebben over de wijze waarop de resterende 99,3 procent van ons bni wordt verdiend’. Veel discussies beperken zich tot een obligate dans over de norm van 0,7 procent en het getouwtrek of dat percentage omlaag of omhoog moet.

De afgelopen twee jaar heeft El Fassed zich ook ingezet voor meer transparantie. ‘Door het ontsluiten van gegevens – open data – staat Nederland bovenaan de internationale lijst van meest transparante donoren. Openheid over bestedingen wekt niet alleen meer vertrouwen bij de cynische belastingbetaler hier, maar helpt ook mensen in ontwikkelingslanden hun overheid ter verantwoording te roepen.’ Zijn inzet in zijn debuutjaar in de Kamer leverde hem de titel Fair Politician of the Year van de Evert Vermeer Stichting op.

Noodhulp Waar de sociaal geograaf, de ethicus en de politicus elkaar vinden, is in het uitgangspunt dat ontwikkelingssamenwerking op zijn minst moet resulteren in het voorkomen van humanitaire rampen. ‘Geld inzamelen voor een ramp is makkelijker dan voor structurele hulp die deze ramp had kunnen voorkomen’, constateert Oosterlaken: ‘Beelden van uitgehongerden doen een emotioneel beladen beroep op onze vrijgevigheid.’ Om ook draagvlak te creëren voor rechtvaardig beleid wat niet direct in ons eigenbelang is, zoals het stopzetten van voedseldumping, is een publiek debat noodzakelijk.

‘Neem de Hoorn van Afrika’, vervolgt El Fassed: ‘Tot nu toe mocht staatssecretaris van Buitenlandse Zaken Ben Knapen alleen een doekje voor het bloeden in de vorm van noodhulp bieden. Het is niet alleen een duur doekje, maar het neemt ook de oorzaken niet weg. Terwijl de effecten van klimaatverandering, financiële crisis en energie- en voedselcrisis alleen maar groter worden en meer kosten.’ Voorkomen is beter, humaner en goedkoper dan een pleister plakken. ‘En als je het lef hebt om te kiezen voor een beleid dat ontwikkelingssamenwerking echt effectief maakt, dan kan ontwikkelingssamenwerking binnen afzienbare tijd zo succesvol zijn dat het overbodig wordt.

Dat zou nog eens een goede investering zijn.’

Democratie of economie?

Van Nederpelt heeft zelf vele jaren gewerkt als ontwikkelingswerker. Hij heeft veel projecten zien mislukken nadat donorlanden waren gestopt met de ondersteuning ervan. Door gebrek aan middelen en expertise. Hij is ook getuige geweest van veel corruptie. Van Nejuni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.52

derpelt is ervan overtuigd dat de oorzaak van corruptie in Afrika te herleiden is tot de tribale cultuur: ‘We willen graag good governance bevorderen, maar je krijgt dat niet voor elkaar door het cliëntelisme. Dit staat een democratie gebaseerd op zakelijke, onpersoonlijke betrekkingen in de weg. Het draait om familie, familie van familie. Loyaliteit aan andere etnische groepen is er niet.’ Dat is volgens Van Nederpelt de reden dat de democratische agenda mislukt.

Doordat het Westen vrije verkiezingen eist, wordt dat probleem op de spits gedreven, zegt Van Nederpelt. ‘Dan krijg je rivaliteit aan de top.’ Ivoorkust noemt hij als voorbeeld. Hoe moeten we het wel doen? ‘Niet opleggen.

Good governance kan je op een andere manier organiseren; je moet mensen van goede wil verzamelen.’ Wat absoluut onze steun verdient is een grassroots aanpak van de Keniaanse Green Belt Movement, opgericht door Nobelprijswinnares Wangari Maathai, vindt Van Nederpelt (zie kader).

Oosterlaken filosofeert over de waarde van democratie: ‘De econoom en Nobelprijswinnaar Amartya Sen is tot de conclusie gekomen dat in een democratie geen hongersnoden uitbreken omdat de regering ook herkozen wil worden.’ Zijn stelling is later genuanceerd; stelselmatige ondervoeding komt ook in democratieën als India voor. ‘Maar het geeft wel te denken: welke factoren dragen bij aan het optreden van humanitaire rampen? En zouden we daar niet veel meer aandacht aan moeten besteden?’

Van Nederpelt ziet democratisering als sluitstuk van ontwikkeling, niet als begin. Wat wel het begin is? Investeren in economische ontwikkeling in plaats van politiek en mensenrechten. Economie ligt aan de basis van alle andere verhoudingen. Van Nederpelt hekelt de dominantie van de sociale sector in de ontwikkelingssamenwerking. Nu gaat tachtig procent naar onderwijs en gezondheidszorg en twintig procent naar de economie. ‘Die percentages moeten we omdraaien.’ Hij citeert onderzoeker en ontwikkelingshulpcriticus Wiet Janssen: ‘Geen land in de wereld dat een boterham kan verdienen met lezen en schrijven’.

Oosterlaken herkent deze meer economische focus: ‘Tegenwoordig is er veel meer aandacht voor ondernemerschap in relatie tot innovatie en technologie in een ontwikkelingscontext.’

Maar er kleven ook gevaren aan: ‘Dat de keuzes die we maken niet het meest in het belang van mensen in ontwikkelingslanden zijn. Als de economische motieven vooropstaan, is er niet altijd sprake van een win-winsituatie.’

El Fassed benadrukt: ‘Ontwikkelingssamenwerking is effectief als het belang van de ontvanger vooropstaat.’ Een ander risico volgens Oosterlaken is dat het draagvlak erodeert. ‘Het is belangrijk dat het idee dat wij een morele verplichting hebben, uitgedragen wordt in het GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 21

Morele verplichting individualiseert: een persoonlijke norm Naast de internationaal afgesproken norm van 0,7 procent van het bni die landen geacht worden aan ontwikkelingssamenwerking te spenderen, zijn er de laatste jaren initiatieven ontstaan waarbij mensen zich persoonlijk committeren aan een norm. Zij doneren een percentage van hun inkomen aan ontwikkelingssamenwerking. Thelifeyoucansave.org is een initiatief van de bekende filosoof en ethicus Peter Singer. Een tweede initiatief is Givingwhatwecan.org. De organisatie achter dit initiatief doet daarnaast ook onderzoek naar en aanbevelingen over welke ontwikkelingsorganisaties het kosteneffectiefst zijn, zodat je donatie goed wordt besteed. Beide initiatieven nodigen mensen uit hun gelofte op de website af te leggen. Ethicus Ilse Oosterlaken: ‘Zulke initiatieven kunnen bijdragen aan een cultuurverandering, waarbij solidariteit een waarde is die stevig verankerd raakt in het publieke domein en je steentje bijdragen aan een betere wereld eerder de norm dan de uitzondering is.’ Recent is er een subdiscipline ontstaan die zich bezighoudt met ontwikkelingsethiek. > Meer lezen: developmentethics.org

publieke debat. Als we onze morele verplichting vergeten, kunnen we gaan denken dat het prima is om te stoppen met de hulp als die niet langer in ons eigenbelang is.’

Een nieuwe wereldorde

‘Geen land ter wereld verdient een boterham met lezen en schrijven’

Intrigerend is het beeld van veranderende wereldverhoudingen dat boven het terrein van ontwikkelingssamenwerking blijft zweven: landen die eerst hulp kregen, geven nu hulp; terwijl het Westen in een diepe financiële crisis gestort is, verovert China de wereld; Angola helpt Portugal om in crisistijd het hoofd financieel boven water te houden. Niet alleen de relaties veranderen, ook het politiek spel verandert mee. Nieuwe donoren stellen geen vragen, hebben geen opgeheven vinger. En hulpontvangende landen prefereren die bejegening boven eentje die ze als neokoloniaal en paternalistisch ervaren.

Van Nederpelt vindt dat GroenLinks de plank misslaat. ‘GroenLinks blijft hangen in neokolonialisme als vertrekpunt. Die tijd hebben we echt wel gehad. Ontwikkelingslanden zijn niet langer speelbal van het Westen, maar zijn steeds vaker volwaardige deelnemers op het mondiale toneel.’ Ondertussen trekken opkomende economieën ontwikkelingslanden binnen en kopen het op. Het zit Van Nederpelt hoog dat ontwikkelingslanden zich zo makkelijk laten exploiteren door landen als India en China. Hij ziet daarin het bewijs van een groot tekort aan economisch benul bij hun politieke leiders die gaan voor eigen gewin op korte termijn.

Een respons op de recente verschuivingen op het wereldtoneel is onontkoombaar. Van die urgentie lijken we nog niet doordrongen, alsof westerse waarden een natuurverschijnsel zijn.

Een land als China laat zich niet door het Westen sturen, ze trekt haar eigen plan. Een partij die zich met de toekomst bezighoudt, moet goed over de eigen nieuwe plek in de wereld nadenken. En het heeft haast. De dagen dat de wereld op het Westen wachtte, lijken geteld. < 21

08-06-2012 15.22.52

foto Peter Cox

I

Populisten in de polder De aankomende verkiezingsstrijd zal over twee onderwerpen gaan: economische hervormingen om uit de crisis te komen en de rol van de Europese Unie.

Dit geeft populistische partijen een bijzondere rol. De SP en PVV staan immers verenigd in hun verzet tegen juist Europese integratie en hervormingen van de arbeidsmarkt, de zorg en de sociale zekerheid. Daarom is Populisten in de polder van politicoloog Paul Lucardie en historicus Gerrit Voerman (Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen) een tijdig boek.

Lucardie en Voerman beschrijven de geschiedenis van het populisme tot heden. Alle grote populisten komen langs: Boer Koekoek, Janmaat, de Leefbaren, Marijnissen, Fortuyn, Verdonk en Wilders. De auteurs vatten populisme nauw op: centraal staat de roep om meer invloed van het volk. Radicale democraten verschillen van populisten in hun opvatting van dat volk als een veelkleurig geheel van burgers, terwijl populisten een homogeen, verenigd volk zien. Het meest pure populisme vinden Lucardie en Voerman bij Verdonk: zij stelde als geen ander het deugdzame, verenigde volk tegenover de kwaadaardige elite, die hen zelfs het Sinterklaasfeest wilde ontnemen.

Lucardie en Voerman maken een onderscheid tussen linkse (bijv. SP) en rechtse (bijv. PVV) 22

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 22

populisten. Gezien de verenigde opstelling wat betreft zorg, pensioenen en recent het lenteakkoord, is het echter de vraag of deze tweedeling standhoudt.

De gelijkende standpunten op deze onderwerpen lijken meer te zijn dan toeval of strategie. De visie die erachter schuilgaat: de Haagse elite wil u uw baan en pensioen afnemen. Bovendien leveren ze u uit aan de Brusselse Eurocraten. Het gaat populisten niet alleen om inspraak, maar ook om economische belangen.

De verkiezingen van 2006 en 2010 toonden al dat er naast de klassieke links-rechtsscheiding een tweede tegenstelling is: die tussen hervormers van de verzorgingsstaat en behoudende partijen. Tegelijkertijd zijn het voortdurend twee progressieve partijen die stelling kiezen tegen populisten: GroenLinks en D66.

Ontstaat er naast de bestaande sociaaleconomische tegenstelling tussen links en rechts een nieuwe tegenstelling tussen progressieven en populisten?

In het boek blijft deze vraag onbeantwoord. Met de vrij nauwe definitie van populisme en de strakke verdeling tussen links en rechts missen Lucardie en Voerman een belangrijke gelijkenis tussen populisten van beide kampen.

Simon Otjes Populisten in de polder Uitgeverij Boom, 240 p.

18,50 euro

Boekenroof Begin mei ging de documentaire The great book robbery in première op de internationale zender van Al Jazeera.

De documentaire gaat over zeventigduizend door Palestijnse vluchtelingen in hun huizen achtergelaten boeken, die na de Arabisch-Israëlische Oorlog van 1948 net als andere bezittingen werden geconfisqueerd. Zesduizend van de boeken bevinden zich nog in de Nationale Bibliotheek van Israël. Geïndexeerd onder het label abandoned property. Ze zijn pas enkele jaren geleden ontdekt. Sinds 2008 werken de NederlandsIsraëlische filmmaker Benny Brunner en GroenLinks-Twee-

de Kamerlid Arjan El Fassed – van Palestijns-Nederlandse origine – aan het verhaal van deze boeken, een verhaal dat symbool staat voor de gebeurtenissen van toen. De titels worden verzameld op een website – Brunner en El Fassed noemen het een breed erfgoedproject. Informatie over de boeken, de eigenaren, de afkomst en de historische, culturele en wetenschappelijke waarde moeten de boeken weer tot leven brengen. De documentaire is verschenen op dvd en in korte versie te zien op de website.

Zie thegreatbookrobbery.org

Vleesvervangers Scan de barcode en zie met de gratis app van Varkens in Nood en Greenpeace hoe verantwoord je vlees, zuivel, eieren en vleesvervangers zijn.

Zie www.superwijzer.com

juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.54

media&meer

Groen moet je doen China

Je privacy

Terwijl het Westen de gevolgen van de crisis ondergaat, strekt China zijn tentakels over de wereld uit. De in China werkende Spaanse journalisten Juan Pablo Cardenal en Heriberto Araújo bezochten voor hun boek China’s stille expansie meer dan 25 landen, van de kopermijnen in Congo tot de gasrijke woestijnen van Oezbekistan. Ze beschrijven hoe Chinese migranten – van arme straatverkopers tot rijke ondernemers – alle markten in Afrika veroveren en hoe Chinese bedrijven in Peru driehonderd mijnbouwbedrijven hebben overgenomen; en de sociale, ecologische en economische gevolgen daarvan. ‘De crisis is een onschatbare steun in de rug voor de Chinese opmars in de halve wereld.’

In ruil voor persoonlijke informatie krijg je bij het Museum voor Communicatie in Den Haag korting op de entreeprijs. Daarmee stelt het museum de bezoeker zelf de vraag: hoeveel is je privacy waard? Enerzijds plaatsen we op sociale netwerken zoals facebook veel persoonlijks, anderzijds zijn we huiverig om diezelfde informatie te delen met overheden of bedrijven.

Het museum liet onderzoek doen naar de waarde van privacy voor mensen. Het resultaat is te zien in onder meer filmpjes van straatinterviews (een selectie is op de site te bekijken). Ook in de tentoonstellingen W.E. Blog, het Rijk van Heen en Weer en Briefgeheimen heeft het museum extra aandacht voor het onderwerp. Tot en met 1 september.

China’s stille expansie Uitgeverij Het Spectrum, 416 p. 24,99 euro

Zie muscom.nl

‘De Haagse elite wil u uw baan en pensioen afnemen’ GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 23

Winkels duurzaam bevoorraden Zelf actie ondernemen voor een betere wereld. Birgit Hendriks (49) begon in Nijmegen een stichting om de bevoorrading van winkels in de binnenstad duurzamer te organiseren. Het groeide uit tot een bedrijf in negen steden; de ambities reiken veel verder.

‘De goederen voor winkeliers in het centrum ontvangt Binnenstadservice aan de rand van de stad om ze vervolgens in één keer uit te leveren. Dat beperkt het aantal vrachtwagens en bestelbusjes in de binnenstad enorm. Ons transport is zo schoon mogelijk, op aardgas of elektrisch en per fiets. Zo werken we aan een bereikbare, schone, leefbare binnenstad die daardoor ook economisch beter functioneert. We zijn vier jaar geleden begonnen als stichting, nu is Binnenstadservice echt een bedrijf. In Nijmegen doen 130 winkeliers mee; Binnenstadservice is gevestigd in negen steden.

Zeven jaar geleden kondigde de gemeente Nijmegen een milieuzone aan. Ik was binnenstadmanager, aanspreekpunt namens de gezamenlijke ondernemers. Het ging om de luchtkwaliteit. Maar een milieuzone pakt niet alle problemen aan. Er blijven zo’n zeshonderd vrachtwagenbewegingen per dag; het veraangenaamt de omgeving voor winkelend publiek ook niet als de straat vol staat met wagens die wél aan milieueisen voldoen. En je zag het drama groeien: steeds meer wagens die voor één rolcontainer de binnenstad in moesten. Ik wilde gewoon al dat verkeer weghebben, die bevoorrading is zo inefficiënt.

Vanuit die gedachte heb ik winkeliers, transporteurs, leveranciers en ambtenaren om de tafel gebracht; Binnenstadservice was geboren.

Nergens in Nederland waren vooralsnog stadsdistributie projecten gelukt, een uitdaging dus. We hebben ons gepositioneerd als collectief lokaal initiatief tussen de overheid en de markt. In Nijmegen had GroenLinks-wethouder Jan van de Meer zowel milieu als verkeer in zijn portefeuille, ideaal. Hij steunde het. Het aantal vrachtstops in de binnenstad van Nijmegen is nu twintig procent lager. We hebben nog een wereld te winnen!

De ambitie is dat elke stad zo’n servicepunt krijgt. De pioniersfase met subsidies is voorbij. Sinds vorige maand hebben we een nieuwe directeur die het bedrijf verder gaat uitbouwen. Zelf werk ik nu voor de stichting achter Binnenstadservice Eco2city aan de volgende stap: duurzame distributie aan consumenten. Dan hoeft een deel van de goederen het winkelcentrum helemaal niet meer in.’

Marc van Dijck Je groene idealen in de praktijk: doen! Tips voor deze rubriek van harte welkom op magazine@groenlinks.nl 23

08-06-2012 15.22.56

bete

H

Hoop op

Herfst 2011: provinciaal verzet

Na de kaalslag van anderhalf jaar Bleker

De grootste hang-up van de afgelopen anderhalf jaar was Blekers voornemen om de verantwoordelijkheid voor het netwerk van cruciale natuurgebieden – de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) – over te hevelen van het Rijk naar de provincies.

Het duurde een klein jaar, tot september 2011, voordat Bleker hierover afspraken wist te maken met het Interprovinciaal Overleg. Toen hun ‘onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur’ vervolgens door de Provinciale Staten in den lande bekrachtigd moest worden, rees verzet. De eerste provincie die de hakken in het zand zette, was Noord-Brabant. Dit tot trots en opluchting van Paul Smeulders, Brabants GroenLinks-Statenlid: ‘Iedereen dacht dat Brabant wel akkoord zou gaan. Mooi niet dus. In het decentralisatievoorstel stond dat het Rijk niet meer zou investeren in de EHS. Dat betekende concreet dat een streep werd gezet door geplande natuuraanwas ter grootte van de provincie Utrecht. Bovendien gaf Bleker de provincies in ruil voor haar nieuwe verantwoordelijkheid zo weinig budget mee, dat het niet eens toereikend was voor het beheer van al bestaande natuur. Gelukkig wisten we genoeg Statenleden te overtuigen van de onwenselijkheid daarvan.’

proberen natuurbeschermers de waarde van natuur weer op de agenda te krijgen.

Zij hopen op een nieuw natuurbeleid – na de verkiezingen. door Marije Wilmink

Februari 2012: capitulatie Helaas was de vreugde over Brabants verwerping van het akkoord en het verzet dat ook in andere provincies oplaaide, van korte duur. Smeulders: ‘Bleker dreigde dat hij helemaal geen geld meer uit zou trekken voor natuur als niet én de Tweede Kamer én alle provincies instemden met het ak-

Is beheer wel nodig?

Waarom de natuurgebieden niet gewoon met rust laten en zo flink besparen op beheer? Smeulders: ‘De natuurgebiedjes in Nederland zijn simpelweg te klein om zichzelf te kunnen bedruipen. De Veluwe is het enige gebied waar je je handen van af kunt houden. Maar een veengebied moet afgezet worden met damwanden, anders droogt het uit omdat naastgelegen

24

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 24

boeren juist water wegpompen. Op de heide moet je jonge boompjes uittrekken, anders krijg je bos. Niets doen zorgt voor eenvormige natuur, en dat is de doodsteek voor de toch al niet florissante rijkdom aan dieren en planten in Nederland. Wereldwijd staat 70 procent van de oorspronkelijke biodiversiteit overeind, in Europa 50 procent, in Nederland een schamele 15 procent.

koord. Uiteindelijk zwichtten de meeste Statenleden in Brabant en ook de noordelijke provincies in februari voor die chantage.’

April 2012: de val van het kabinet Toen viel het kabinet en bedong GroenLinks een paar dagen later in de begrotingsonderhandelingen dat het gekorte natuurbudget met 200 miljoen verhoogd zou worden. De opluchting in de natuursector was groot, maar niet zozeer vanwege die 200 miljoen. Petra Ket, coördinator beleidsbeïnvloeding bij Natuurmonumenten: ‘De val van het kabinet opende wat ons betreft per ommegaande de weg naar een beter natuurbeleid. Dat bezuinigingen nodig zijn in alle sectoren was iedereen duidelijk, en wij zijn best bereid te bedenken hoe het goedkoper kan, maar Bleker was uit op echte kaalslag. Dat was het naarst; die rancune richting natuurbescherming. Met het vooruitzicht op Blekers vertrek is er nog steeds niet genoeg geld, maar we kunnen in ieder geval weer op een normale en zakelijker manier over besparingsopties gaan praten.’

Opnieuw ligt de boel plat, maar nu met hoop op beter. Smeulders: ‘Ten tijde van de kabinetsbreuk waren de provincies druk aan het onderhandelen hoe ze de magere buit – 105 miljoen voor zowel aanschaf, inrichting als beheer van natuur – onderling moesten verdelen. Een lastige opgave, want ze berekenden dat voor beheer van bestaande natuurgebieden alleen al 250 miljoen nodig was. De kabinetsval legde die onderhandelingen stil, omdat er na de verkiezingen van 12 september mogelijk partijen in het kabinet komen die wel geld overhebben voor natuur. Vanuit die gejuni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.22.56

Foto bas beentjes / Hollandse Hoogte

et was in de herfst van 2010 dat staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie aankondigde dat hij flink ging snoeien in het budget voor natuurontwikkeling en natuurbeheer. Sindsdien hield onduidelijkheid over de precieze omvang, inzet en aanpak van de bezuinigingsopdracht de sector in zijn greep. Terwijl er druk beraadslaagd en onderhandeld werd, viel er in de praktijk van alles stil. En toen viel het kabinet. Nu gloort er hoop dat de afbraak van de natuur een halt wordt toegeroepen.

Een korte reconstructie van een verwarrende periode.

Foto bas beentjes / Hollandse Hoogte

tere tijden dachte zetten we bij de Provinciale Staten ook in op het besluit dat er nu geen onherroepelijke maatregelen genomen worden. Dus geen wegen of bebouwing toestaan in de gebieden die Bleker uit de EHS-planning heeft geschrapt.’

Mei 2012: waar gaat de 200 miljoen heen?

Eind mei kwam het definitieve lenteakkoord naar buiten en werd duidelijk hoe de 200 extra natuurmiljoenen de komende jaren precies ingezet gaan worden. In 2013 en 2014 gaat het leeuwendeel naar verdere verwerving en inrichting van EHS-gebieden. Vanaf 2015 daalt het bedrag voor de EHS, maar stijgt het budget voor beheer. Een zinnig scenario, vindt zowel Smeulders als Ket, alhoewel beiden benadrukken dat de bezuinigingen die blijven staan nog steeds aanzienlijk zijn. Ket: ‘Sommige mensen hebben het idee dat het natuurbeheer nu uit de gevarenzone is, maar dat is niet zo. Je moet bedenken dat op de al ingeboekte bezuiniging van driekwart van het natuurbudget nu 200 miljoen wordt goedgemaakt.

Maar op de langere termijn is er dan nog steeds sprake van een halvering.’ Smeulders: ‘Voor alle duidelijkheid: vóór de bezuinigingen besloeg het budget voor natuur al slechts een luttele 0,2 procent van de Rijksbegroting. Peanuts dus! Wat mij GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 25

betreft is de inzet van GroenLinks richting de verkiezingen om al Blekers bezuinigingen terug te draaien en de EHS onverkort af te maken.’

Hoe nu verder?

Het belangrijkste is om weer gezamenlijk helder te krijgen welke waarde natuur voor mensen in Nederland heeft, meent Ket. ‘In alle focus op de EHS, robuuste verbindingszones en biodiversiteit is dat wellicht te veel naar de achtergrond geraakt, maar natuur heeft natuurlijk ook concreet waarde voor mensen. Als je dat vooropstelt, heb je een punt op de horizon, een gezamenlijk doel.

En dan kun je zinniger praten over de vraag welke gronden je zou willen verkopen, of waar je meer ruimte voor natuur wilt creëren.’

GroenLinks, PvdA en D66 werken al aan zo’n gezamenlijke horizon. Zij zijn bezig met het opstellen van de initiatiefwet Mooi Nederland, die ze in september willen indienen. In deze wet zal bescherming van natuur en de waarde van natuur centraal staan. Ook natuurbeschermings-, landschaps- en dierenwelzijnsorganisaties hebben de handen ineengeslagen en lanceerden op 14 mei een tienpuntenplan voor nieuw natuurbeleid. Ket: ‘Ons startschot voor de verkiezingscampagnes, waarin natuur wat ons betreft een prominent thema wordt.’ <

Blekers erfenis Bleker schrapte het budget voor groene recreatie rondom de stad en gaf Staatsbosbeheer opdracht voor 100 miljoen euro aan gronden te verkopen. Hij boekte een bezuiniging in van 72 procent op verwerving, inrichting en beheer van EHS-gronden. In 2011 was 803 miljoen euro voor natuur beschikbaar, in 2015 wilde Bleker op 226 miljoen uitkomen.

Het lenteakkoord verhoogt de uitgaven vanaf 2013 met 200 miljoen, waarmee het totaalbudget in 2015 op 426 miljoen uitkomt.

25

08-06-2012 15.23.00

on o­

Opinie

Wij zijn Europa Wat moet het antwoord van GroenLinks zijn op het toenemend euroscepticisme?

Jos van Dijk zet de benodigde ingrediënten op een rij.

G

roenLinks ziet meer oplossingen dan problemen in de Europese samenwerking. Hoe maak je dat duidelijk als het debat versimpeld wordt tot de vraag of je vóór of tegen Europa bent? Drie sporen voor het vinden van een GroenLinks antwoord op het toenemend euroscepticisme.

De Helling is op zoek naar de ziel als het verbindende element van Europa. Wat is de bestaansgrond van Europa, hoe zien de Europese identiteit en de toekomst eruit?

De Helling verschijnt op 23 juni.

Zie bureaudehelling.nl

Een ruimere blik Het eerste spoor is de verruiming van het politieke blikveld. De belangrijkste punten uit het GroenLinkse program – zoals energiebesparing, natuurbescherming, duurzame landbouw, eerlijke noord-zuidverhoudingen – kunnen niet gerealiseerd worden zonder een ombuiging van de Europese politiek in een meer groene en sociale richting. Ook als we een nieuw Nederlands parlement kiezen, moeten we Europa binnen het politieke speelveld trekken. Het is niet zozeer een kwestie van ‘over grenzen kijken’. Het gaat erom Den Haag te zien als Europees regeringscentrum, waar meegeregeerd wordt over de toekomst van Europa en waar steeds meer besluiten op het nationale vlak raken aan de Europese samenwerking. Deelname aan het Europese noodfonds betekent niet het overhevelen van miljarden euro’s naar corrupte landen ten koste van Nederlandse laagstbetaalden, zieken en bejaarden.

Het is deelnemen aan een gemeenschappelijke verzekering tegen financieel-economische pro-

Europese identiteit Een Europese beschaving is geen verzinsel. Het bestrijden van oorlog en geweld, de zorg voor veiligheid en de bescherming van minderheden zijn idealen die in heel Europa gedeeld worden. En die de nodige politieke bezieling kunnen bieden. Neem bijvoorbeeld het initiatief van een aantal Europese intellectuelen tegen de op-

leving van het nazisme in Griekenland en andere landen: We are all Greek Jews. ‘Wij willen niet meer meemaken dat joden, moslims of Roma moeten vrezen om wie ze zijn’, schrijven zij in hun manifest. Hun oproep: versterk Europa, realiseer de Europese droom. > Zie weareallgreekjews.eu

blemen, die, als ze zich waar dan ook in Europa voordoen, Nederlanders hard zullen treffen. De laagstbetaalden het eerst.

Meer politiek Angst voor het verlies aan welvaart lijkt een belangrijke drijfveer voor het euroscepticisme. Dat we onze welvaart te danken hebben aan Europa is echter een te simpele reactie. Europa is op zich geen garantie voor welvaart; het gaat om de gevoerde politiek. De vraag meer of minder Europa is op zijn minst een onvolledige vraag. De politieke vraag is welke koers Europa moet varen, een neoliberale koers van het type Merkel-Rutte-De Jager of een vernieuwende, groene en sociale politiek zoals de Europese Groene Partij voorstaat.

Het tweede spoor is dus de politisering van het debat over Europa. Beelden van ‘Brusselse dictaten’ die Nederland krijgt opgelegd, of van grote staten die de kleine opslokken, verhullen de politieke vragen naar gemaakte keuzes, prioriteiten, belangen die worden gediend. De verdeeldheid die nu gecreëerd wordt tussen landen of regio’s in Europa is vals. Rijke Grieken lijden niet onder de crisis. Duitsers als volk de schuld geven van Griekse problemen wijst op een gevaarlijk sentiment. GroenLinks moet die misleidende verhalen over landen ombuigen naar een echt politiek debat.

Meer democratie Als je pleit voor een beter Europa stuit je nog steeds op het tekort aan democratie. De kritiek op dat punt moeten we serieus nemen. Het derde spoor is versterking van de democratie op twee niveaus. Op het nationale vlak, waar burgers, en zelfs parlementsleden, nauwelijks betrokken zijn bij de bepaling van de standpunten die namens ons land in Brussel worden ingenomen. En op het Europese niveau, waar burgers nu alleen nog indirect via nationale kieslijsten en nationale campagnes eens in de vijf jaar hun stem mogen laten horen. Een herziening van het kiesstelsel is daarom hard nodig met als eerste prioriteit Europese kieslijsten, naast versterking van de positie van het Europees Parlement. Een nieuwe constitutie is daarom urgent. We moeten niet bang zijn hiervoor de instemming van de Europese burgers te vragen. Europeanen zijn democraten en dulden geen elitaire projecten. Dat breed gevoelde sentiment kunnen Merkel en Rutte c.s. niet langer negeren. Niet zij, maar wij zijn Europa. < Jos van Dijk, Europawerkgroep GroenLinks

26

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 26

juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.23.00

Vuilniszakken tegen seks Seks moet je niet wegmoffelen uit de publieke ruimte, waarschuwen Brechtje Paardekooper en Timor El-Dardiry.

Humorloos puritanisme zet onze vrijheid en tolerantie onder druk.

I

n april vonden slaperige forensen ’s morgens in Kanaleneiland, Utrecht opeens hun vertrouwde bushokjes gecensureerd. Die nacht waren reclameposters met daarop verleidelijke vrouwen afgeplakt met een vuilniszak. Daarop hing een briefje met de tekst ‘Laa ilahe il Allah’, er is geen God dan Allah.

Protesteren tegen advertenties met te blote modellen, nieuw is het niet. De ChristenUnie deed het in 2007 tegen een billboard met tweehonderd vierkante meter gouden bikini. Feministen in Brussel bekladden regelmatig posters van schaarsgeklede H&M-modellen. En eerlijk is eerlijk: ook wij zijn seksistische reclame-uitingen liever kwijt dan rijk. Toch wijzen wij de hierboven beschreven acties af. Waarom?

Puritanisme en de publieke ruimte Allereerst maken we ons zorgen om de vrijheid van de publieke ruimte. Het protest in Kanaleneiland staat niet op zichzelf. Denk bijvoorbeeld aan het hermetisch afsluiten en afschermen van het Sportfondsenbad in Amsterdam-West tijdens zwemuurtjes voor moslimvrouwen.

Belangrijke puriteinse kenmerken zijn gebrek aan humor, angst voor genot en de wens om anderen de wil op te leggen. Wij kunnen misschien lachen om de kneuterigheid van die paar vuilniszakken op abri’s, maar de achtergelaten boodschap was bloedserieus: ‘Laa ilahe il Allah - Geen Sexuele Getinte Reclame In Onze Buurtwijken. Sta Op En Strijd Mee In Deze Zaak Ter Bescherming Van Onze Kinderen!’ (sic). Het fanatisme en gebrek aan relativeringsvermogen achter de boodschap zijn zorgelijk. Humor is de kanarie in de liberaal-democratische goudmijn. Gaat die van zijn stokje, dan liggen vrijheid en tolerantie al snel onder vuur.

Feminisme en seks Ook bij ‘links’ heerst nogal eens verwarring over hoe om te gaan met seksualiteit. Neem de vrouwenbeweging. Aan het begin van de Tweede FeministiGROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 27

sche Golf lag de zaak duidelijk. Seksueel genot voor vrouwen was een van de grote strijdpunten. Publicaties als The Myth of the Vaginal Orgasm (1968), Our Bodies Our Selves (1970) en het Hite Report (1978) gaven een overweldigende bloemlezing van vrouwelijke seksualiteit – compleet met anatomisch correcte tekeningetjes zodat je je clitoris kon vinden. Voor die tijd was dat nieuw en niet zelden schokkend.

De splijtzwam binnen de vrouwenbeweging werd gevormd door de houding ten aanzien van porno en de strijd tegen verkrachting. Onder het ietwat simplistische motto ‘porno is de theorie, verkrachting de praktijk’ sloot een aantal feministen een verbond met conservatieve groeperingen om porno te verbannen. Precies zoals in 2007 opnieuw een verbond werd gesloten tussen linkse en christelijke politici over ‘breezer-seks’ en ‘gouden bikini-posters’.

Conservatisme en seks

‘Humor is de kanarie in de libe­ raal-demo­ cratische goudmijn’

De auteurs zijn initiatiefnemers van Ensemble, een sociaalliberale denktank die voorstellen aandraagt ter bevordering van intensieve politieke samenwerking tussen de progressieve partijen.

Daarmee wordt seksualiteit het liefst ‘weggemoffeld’ uit de publieke ruimte. En dat is onwenselijk.

Want bij alle berichten over seks en losgeslagen jongeren blijft één alarmerend feit vaak onderbelicht: het hoge percentage jongeren dat te maken heeft gehad met dwang om seksuele handelingen te verrichten. Het onderzoek ‘Seks onder je vijfentwintigste’ noemt 18 procent (voor meisjes) en 4 procent (voor jongens).

Onder de bijzondere risicogroepen zijn, volgens onderzoeken, meisjes uit een (streng) religieuze omgeving waar seks voor het huwelijk niet mag en islamitische jongeren die homoseksuele contacten zoeken. Een met de paplepel ingegoten restrictieve houding ten aanzien van seksualiteit maakt dat jongeren (vooral meisjes) uit streng-religieuze groepen niet of te weinig de mogelijkheid krijgen om te leren hoe met seksualiteit om te gaan. Te leren wat ze wel en niet prettig vinden, grenzen te stellen en nee te zeggen.

Ook wij vinden niet alle posters smakelijk. Dat is niet zozeer omdat er seks op staat. Meer omdat uit sommige een bijzonder vervelende machtsverhouding spreekt van mannen ten aanzien van vrouwen. Dàt is ook waar de vrouwenbeweging zich tegen moet keren. Want het helpt niet om alle bloot en seks uit de publieke ruimte te verbannen en elkaar naar eigen inzicht te censureren. Pas als seksualiteit en de manier waarop die wordt afgebeeld, bespreekbaar worden, leren kinderen te benoemen wat er gebeurt.

Dan leren ze ook onderscheid te maken tussen wat hun waardigheid bevestigt en wat respectloos is. En hopelijk worden ze dan als volwassenen een beetje gelukkig met hun seksualiteit. < Brechtje Paardekooper en Timor El-Dardiry

27

08-06-2012 15.23.00

h Afscheid Van GroenLinks naar GroenLiberaal: afscheid van een beginselloze postmoderne partij.

Na een lidmaatschap vanaf 1 mei 1976 (begonnen bij één van de voorgangers), waarin ik vele plaatselijke, provinciale en landelijke functies heb vervuld, heb ik kortgeleden met pijn in het hart afscheid genomen van GroenLinks. Het vervreemdingsproces was al jaren aan de gang, het ‘Kunduzakkoord II’ gaf de doorslag.

Door de jaren heen heb ik het liberalisme in GroenLinks op zien rukken. Halsema, imponerend als mens maar politiek een ongeleid projectiel, had vooral postmoderne thema’s: • De individuele vrijheid. Ik heb nooit begrepen welke vrijheid ik nog miste. Of het moest zijn de vrijheid van werkgevers om hun werknemers makkelijker te kunnen ontslaan. Vendrik en Halsema noemden dat het korten op de rechten van de ‘insiders’ ten gunste van

28

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 28

brieven de ‘outsiders’. Ik heb nooit begrepen waarom het vergemakkelijken van het ontslag van 11 duizend postbodes de outsiders ten goede komt.

• De ontkoppeling van GroenLinks aan de linkse traditie. Sprekend voorbeeld: GroenLinks was opeens voor gelijkwaardige subsidie voor het bijzonder onderwijs.

Onbegrijpelijk, daarvoor zijn de belastingcenten toch te kostbaar. Religieus onderwijs is geen recht maar een hobby. Prima hoor, maar wel zelf betalen. Gescheiden onderwijs leidt bovendien tot het gesubsidieerd op afstand houden van bevolkingsgroepen onderling.

Jolande Sap lijkt vooral goed te zijn in het met heldenmoed aangaan van het verkeerde gevecht. De geweldloze politieagenten in Kunduz waren, in een land vol oorlogsgeweld, al ronduit belachelijk. Het Kunduzakkoord II maakte in mijn ogen duidelijk waar het Sap om begonnen is: in-

Brieven van maximaal 250 woorden zijn welkom, voor in het Magazine of op de site. De redactie behoudt zich het recht voor brieven ingekort of niet te plaatsen.

vloed, in welke richting doet er minder toe. Precies wat we de PvdA vroeger altijd (en terecht!) verweten. Laat nu juist de PvdA een ruk naar links te hebben gemaakt…

Met het terzijde schuiven van het pensioenakkoord haalt GroenLinks CDA en VVD zelfs rechts in. De bescherming van de zware beroepen, nog heel mooi vorm gegeven in het partijprogramma (namelijk de 45 arbeidsjaren waarmee verpleegsters en bouwvakkers nog een jaartje of twee eerder met pensioen konden) was kennelijk geen strijd meer waard.

De wenselijke overgangsfase, tenslotte hebben mensen hun hele leven erop ingericht en kun je niks meer aanpassen als je nu tegen de zestig loopt, werd sterk bekort. Ouderen en mensen in de zware beroepen zijn ook de belangrijkste slachtoffers in de zorg: de uitbreiding van het eigen risico en het betalen van de lignachten gaan vooral ten koste van diegenen met een mindere gezondheid.

Het dogma van maximaal drie procent tekort werd omhelsd, in samenhang met de btwverhoging kunnen we de hoop op spoedig economisch herstel daarmee wel opgeven. De aantasting van de hypotheekrenteaftrek stelt weinig voor en wordt ook nog eens geheel naar de nieuwe gevallen weggeschoven. Kijk, daar had je de kans de rijke ouderen te pakken! Natuurlijk, er is nog leuk snoepgoed binnengehaald, maar meer dan dat is het niet.

De ideologie van de vrije markt en de primaire eigen verantwoordelijkheid is diep in GroenLinks doorgedrongen.

We - pardon, ik moet nog wennen - jullie noemen dat tegenwoordig de participatiemaatschappij. Zeker, de verzorgingsstaat had een opknapbeurt nodig, GroenLinks slaat echter flink door. Zeker, de wereld is veranderd, Europa telt nauwelijks nog een traditionele arbeidersklasse, de hardste uitbuiting vindt elders plaats.

Internationale solidariteit is

juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.23.03

een eerste vereiste (dat is niet hetzelfde als het steriele begrip ontwikkelingssamenwerking).

De (collectieve!) bevrijding van de mens blijft in mijn ogen een centrale doelstelling. Daarvoor moeten we bereid zijn hard te werken, en ook om vuile handen te maken, en ik ben ook voor meeregeren, en ook voor vergaande samenwerking in de EU (anders kunnen we de strijd op het internationale toneel met economische grootmachten als de VS en China wel meteen vergeten).

Regierungsfähig worden doe je

echter niet door je standpunten aan te passen maar door de mensen van die standpunten te overtuigen. Regeren moet wel ergens toe leiden.

Ik zal GroenLinks missen. Als we - pardon, jullie - solidariteit en groen weer vooropzetten in plaats van alle postmoderne fratsen, kom ik met liefde terug.

Hans Boer, Groningen > Lees de volledige brief op magazine.groenlinks.nl/ brieven

Online lezen Meer brieven op magazine.groenlinks.nl/brieven Het houdt een keer op Kijk naar de ecologische voetafdruk: minder mensen moeten minder consumeren, zegt GroenLinks-lid Rob van Dijk.

Het houdt een keer op (2) GroenLinks-lid Anke Korteweg

benadrukt de rol van de overheid bij regionale alternatieven om aan een milieu-doemscenario te ontsnappen.

Meer opinieartikelen op magazine.groenlinks.nl/ opiniemagazine Ga op vakantie naar Palestina GroenLinks-lid Bert Giskes bezocht met een vakbondsreis de Westelijke Jordaanoever. Ondersteun de Palestijnse economie met alternatief toerisme.

Medialandschap verandert Legaliseer het niet-commerciële uitwisselen van media, net als vroeger met cassettebandjes, zegt GroenLinks-lid Peter Kenter.

advertentie

Zorg voor meer duurzame energie word lid van

de Windvogel

Profiteer nu van

15% korting

op aankoop van zonnepanelen

re ve

niging

Als er een open procedure was geweest, had ik mij misschien wel kandidaat gesteld. Waarschijnlijk had mijn campagneteam (onder leiding van Wijnand Duyvendak) mij ingefluisterd om me in een tv-interview te laten ontvallen dat het onderdeel Links wel uit de naam van de partij geschrapt kan worden. Links is zóóóó oubollig, zou ik gezegd hebben.

Kijk naar de krampachtigen en schematisten in de Nederlandse politiek, Samsom en Roemer, de Waldorf en Stadlermuppets van het Binnenhof.

Met een overtuigend historisch exposé (in twee minuten!) zou ik met cijfers uit de doeken hebben gedaan dat een consequent doordachte en creatief uitgewerkte groene filosofie de enige legitimatie is om ooit in de regering te belanden. Zie Duitsland, zie Finland, zie die andere landen waar de Groenen zijn doorgestoten tot de macht. Allemaal partijen die de oude ballast van links van zich af hadden geschud.

Natuurlijk ben ik links, zou ik in dat interview met een air van vanzelfsprekendheid gezegd hebben, al jaren... maar ja… wat zegt dat? Wie links is doet duurzaamheid er bij, kijk naar mijn medekandidaten Sap en Dibi. Ik zou op het podium ontploft zijn als – zoals tijdens het eerste lijsttrekkersdebat – mijn tegenstrevers melden dat de een als belangrijkste punt onderwijs (Dibi) noemt en de ander voor gelijke kansen (Sap) gaat. Hallo, allemaal hééééél belangrijk maar bij ons Groenen gaat het toch echt om iets veel wezenlijkers.

Ik zou het verhaal verteld hebben van het Oostenrijkse dorp Güssing dat zelf zijn eigen energie opwekt, ik zou praten over stadslandbouw, lokale markten, energiecoöperaties, Urgenda, trusts, tientallen nieuwe sociale ondernemingen. Nieuwe collectieven, coöperaties, digitale platforms, sociale media. Ik zou mij – allemaal in twee minuten – woordvoerder maken van een beweging die stukje bij beetje de vervreemdende en bureaucratische machten van zich af aan het schudden is, die instituties links laat liggen en die op micro-, meso- en macroniveau mensen aanmoedigt om met elkaar duurzaamheid en solidariteit vorm te geven.

Dat is de basis van Groen, zou ik zeggen.

Ik zou melden dat daar duizenden en duizenden mensen mee bezig zijn. En ik zou met mijn vinger in de lucht zeggen dat de Groenen.nl een partij moet worden die handen en voeten geeft aan dat verlangen, aan die vernieuwing, aan die machtsgreep van burgers.

Ik denk eigenlijk dat ik op zijn minst tweede was geworden. Misschien wel meer.

Maar ja, er was geen open procedure.

En er was geen groene kandidaat.

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog en publicist. Tot 2007 was hij lid van de Eerste Kamer. Zie ook: josvdlans.nl en @josvanderlans

‘D e vogel’ ind

Coöperati

e

GroenLinks

W

ev

meer informatie op www.Windvogel.nl

jos

GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 29

29

08-06-2012 15.23.03

Acties in maart en april woorden alleen. De bezuiniging van 100 miljoen euro in 2013 op de sociale werkplaatsen is van tafel door de afspraken in het Lenteakkoord. Meer over het Lente-akkoord: tweedekamer.groenlinks.nl/Lente-akkoord

2. In actie voor natuur

3. Guerrilla Gardeners In het actieweekend van 21 en 22 april legden de Guerrilla Gardeners in heel Nederland eetbare tuinen en moestuinen aan. In totaal zijn er 40 acties in het hele land georganiseerd. Verslagen en foto’s vind je op www. guerrillagardeners.nl/acties.

Eind maart organiseerde GroenLinks op meer dan 30 plaatsen in het land een serie wandelingen door natuur die door het kabinetsbeleid dreigde te verdwijnen (bekijk

In actie voor sociale werkplaatsen

1.

In actie voor sociale werkplaatsen GroenLinks demonstreerde 22 maart op het Haagse Malieveld samen met tienduizend mensen tegen de geplande bezuinigingen op sociale werkplaatsen. We lieten het niet bij

Stappen voor natuur door en langs de Bergermeerpolder

de foto’s op tweedekamer.groenlinks.nl/ op+pad+voor+Mooi+Nederland). Gelukkig is een groot deel van deze bezuiniging weer teruggedraaid via het Lente-akkoord. Er wordt 200 miljoen euro voor natuur vrijgemaakt.

groenlinks@tweedekamer.nl Wat vindt GroenLinks van onderwerpen uit de actualiteit?

Publieksvoorlichting antwoordt.

Van het belasten van arbeid naar het belonen van arbeid.

Werknemers, werkzoekenden en werkgevers vragen het zich af: Wat doet GroenLinks om de werkgelegenheid in Nederland te stimuleren?

Zeker in de huidige crisis is het van belang dat zoveel mogelijk mensen aan het werk kunnen. Werk zorgt immers voor inkomen, maar ook voor een positief toekomstperspectief. Momenteel zit ruim 6% van de beroepsbevolking werkloos thuis. Het is een cliché, maar juist daarom waar: iedereen heeft recht op een kans op werk.

GroenLinks ziet de noodzaak om werkgevers te stimuleren om zoveel mogelijk mensen in dienst te nemen. De economische crisis kost velen hun baan, terwijl de oplossing binnen handbereik ligt. Wat al tijden als groot obstakel voor een impuls van de arbeidsmarkt wordt gezien, is de belasting op arbeid. De kosten voor arbeid

30

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 30

zijn volgens GroenLinks onevenredig hoog. Daarom wil GroenLinks de belasting op arbeid en de loonkosten voor arbeid fors verlagen. Voor werkgevers wordt het dan een heel stuk aantrekkelijker om meer mensen in dienst te nemen, wat de werkgelegenheid ten goede komt. Vooral mensen zonder hoge opleiding, ouderen en jongeren hebben door deze maatregelen meer kans op een baan.

Natuurlijk zijn er ook kosten verbonden aan een verlaging van de belasting op arbeid.

Maar door de kosten hiervan op te vangen door vervuilende bedrijven meer belasting te laten betalen, slaan we een dubbelslag.

Investeren in duurzaamheid, groen en mensen wordt op deze manier gestimuleerd.

We dwingen bedrijven zo echt te gaan investeren in schone en eerlijke productie.

Zo laten we zien dat het beter moet en beter kan.

Het braakliggende terrein aan de Havenweg in Ommen werd versierd met bomen en struiken.

4. Protest tegen megastallen Tweede Kamerlid Rik Grashoff pleitte bij de manifestatie tegen megastallen op 17 maart voor een verbod op megastallen en het recht op vrije uitloop voor dieren. Naast Grashoff waren ook Marijke Vos (Eerste Kamerlid) en Amsterdamse GroenLinksers bij de manifestatie. Lees meer: groenlinks.nl/ protest+megastallen

Blijf op de hoogte!

Dit is nog maar een greep uit de acties van de afgelopen tijd. Via de GroenLinks Nieuwsbrief, de wekelijke nieuwsbrief met nieuws en achtergronden uit de partij, blijf je op de hoogte van de actualiteit. Of het nu gaat om acties, het Lente-akkoord of lijsttrekkersdebatten. Leden met een bekend mailadres zijn automatisch geabonneerd op de GroenLinks Nieuwsbrief. Krijgt je de nieuwsbrief niet en wil je wel op de hoogte blijven? Vul je mailadres in op je persoonlijke pagina op mijn. groenlinks.nl!

Dit katern is een uitgave van het Landelijk Bureau GroenLinks.

juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.23.04

Groenlinks academie Trainingen najaar 2012: schrijf je nu in!

De GroenLinks-Academie verzorgt korte trainingen en workshops voor politiek actieve partijleden of degenen die dat willen worden. Het aanbod variëert van trainingen en workshops in politieke vaardigheden als debatteren of onderhandelen, tot schrijf- en mediatrainingen, bijvoorbeeld in het gebruik van social media (als GroenLinkser) of het strategisch omgaan met de media. Maar ook trainingen waarbij kennismaking met GroenLinks of politiek centraal staan behoren tot het aanbod.

De laatste trainingen en workshops (via open inschrijving) vóór de zomer zijn achter de rug, maar aarzel niet je in te schrijven voor de trainingen in het najaar.

Het aanbod vind je in op onze website.

In company en maatwerk De trainingen en workshops die de GroenLinksAcademie via open inschrijving aanbiedt, zijn ook in company te volgen. Desgewenst aangepast aan de specifieke leerwensen van je afdeling of fractie.

Strategiesessies Wat ging de afgelopen twee jaar goed? Wat kan beter?

Hoe bereiden we ons voor op de gemeenteraadsverkiezingen van 2014? Tijd om de balans op te maken met je gemeenteraadsfractie! De trainers van de Academie helpen je fractie een kansrijke strategie uit te zetten.

Academie in campagnetijd In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september heeft de Academie extra trainingsaanbod, speciaal gericht op het voeren van campagne. Houd de digitale GroenLinks-nieuwsbrieven (GLweb.update en GL-nieuwsbrief) en onze website in de gaten voor aankondigingen.

Voor afdelingen De kosten van trainingen, workshops en strategiesessies zijn laag. Afdelingen en fracties kunnen bovendien een beroep doen op het Afdelingsfonds. Meer informatie: Glweb.

Meer informatie, aanvragen van informatie en inschrijven voor workshops en trainingen: www.academie.groenlinks.nl

Agenda Vrijdag 22 juni Kandidaat-Kamerleden bekend. Tot het congres gaan de kandidaat-Kamerleden het land in voor de interne campagne, zie verkiezingen.groenlinks.nl/agenda.

Zaterdag 30 juni Partijcongres: we stellen het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst vast.

Woensdag 12 september Tweede Kamerverkiezingen Voor de actuele agenda, zie www.groenlinks.nl/ agenda

GROENLINKS MAGAZINE / juni 2012

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 31

Colofon

Help mee met de campagne!

In het Lente-akkoord over de begroting voor 2013 hebben we stappen gezet richting een groen en sociaal Nederland. Na de verkiezingen op 12 september willen we verder. In "Groene kansen voor Nederland", ons concept-verkiezingsprogramma, laten we zien dat het kan: het financieel en ecologisch in balans brengen van onze economie en het behouden én creëren van banen met gelijke kansen voor iedereen.

Daarvoor hebben we jouw hulp nodig! Meld je aan voor de campagne, ontvang het laatste campagnenieuws en help mee aan een groen Nederland met gelijke kansen voor iedereen: groenlinks.nl/actief.

Verkiezingscongres Op zaterdag 30 juni vindt het 31ste GroenLinks-congres plaats in Vredenburg (Utrecht). Tijdens het congres worden in ieder geval het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst vastgesteld. De 2000 deelnemers hebben afgelopen week een officieel inschrijvingsbewijs per mail gekregen.

De Congreskrant wordt maandag 25 juni op congres.groenlinks.nl gepubliceerd. Het congres is live te volgen op groenlinks.nl

Jonger dan 28?

Word lid van DWARS! DWARS is de jongerenorganisatie van GroenLinks. DWARS is niet alleen een belangrijke creatieve denktank voor groene en sociale politiek, maar ook een springplank voor jong talent dat carrière wil maken. DWARS biedt jou de kans jezelf te ontwikkelen op politiekinhoudelijke kennis en organisatorische vaardigheden, een netwerk op te bouwen en bestuurservaring op te doen. Bij DWARS kun je op verschillende niveaus meewerken aan het verwezenlijken van politieke idealen (landelijk, lokaal en internationaal) en tegelijkertijd een grote groep gelijkgestemden ontmoeten! Lees meer en word lid via dwars.org

GroenLinks Magazine Nr. 3, juni 2012 GroenLinks Magazine is een uitgave van het partijbestuur van GroenLinks en verschijnt 6 maal per jaar in druk. Het wordt ­ samengesteld door een onafhankelijke redactie, die werkt op basis van een redactiestatuut.

Abonnement Leden van GroenLinks ontvangen het blad gratis. Anderen kunnen zich abonneren voor € 17,50 per jaar. Er is een gesproken editie beschikbaar voor mensen met een leeshandicap. Opgave via het Landelijk Bureau van GroenLinks Postbus 8008 3503 RA Utrecht Bezoekadres: Oudegracht 312 Utrecht tel. 030 2399900 info@groenlinks.nl www.groenlinks.nl Redactie Carolien Ceton (hoofdredacteur), Marc van Dijck (redacteur), Harmen Binnema, Lara de Brito, Katinka Eikelenboom, Simon Otjes en Lin Tabak.

Redactieadres: Postbus 8008 3503 RA Utrecht tel. 030 2399909 magazine@groenlinks.nl magazine.groenlinks.nl Aan dit nummer werkten verder mee: Timor El-Dardiry, Jos van Dijk, Pieter Geenen, Jos van der Lans, Brechtje Paardekooper, Joris Tielens, Michiel Wijnbergh en Marije Wilmink.

Publieks­voorlichting: Joris den Ouden Vormgeving Ruparo (Ivo ­Sikkema en Ingeborg Seelemann), Amsterdam www.ruparo.nl Druk Meijer Rotatie op 100% kringlooppapier.

ISSN 1380 3700 Advertenties Adviesbureau Cadex tel. 0111 643307 www.cadex.nl Tweede Kamerfractie GroenLinks Postbus 20018 2500 EA Den Haag tel. 070 3183030 fax. 070 3182685 groenlinks@tweedekamer.nl Sluitingsdatum 16 juli (verschijnt 4 augustus) Voorpaginafoto Bas Beentjes /Hollandse Hoogte

Contact •

Adreswijziging doorgeven: mijn.groenlinks.nl

•

Contact met landelijk bestuur, webmasters: groenlinks.nl/contact/service

•

Contact met Tweede Kamerleden: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst

•

Inhoudelijke vragen over GroenLinksplannen en -beleid: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst

•

Landelijk Bureau GroenLinks, Postbus 8008 3503 RA Utrecht (030) 2 39 99 00 Bezoekadres: Oudegracht 312 3511 PK Utrecht.

31

08-06-2012 15.23.05

foto rinske bijl

&werk

lb

GroenLinkser in de woningbouw: ‘Lenteakkoord is veel te

voorzichtig’

Naam: Pepijn Boekhorst Leeftijd: 33 jaar Beroep: programmamanager bij Futura Missie: een ongedeelde stad met betrokken bewoners

De woningmarkt moet op de schop. Daar lijkt inmiddels iedereen het over eens: politici, economen, woningbouwcorporaties en makelaars, maar ook mensen die hun huis maar niet verkocht krijgen en starters die jarenlang op een huurwoning moeten wachten. In het lenteakkoord worden de eerste voorzichtige stappen naar hervorming gezet. Pepijn Boekhorst, raadslid in Nijmegen en werkzaam bij samenwerkingsverband van Brabantse woningbouwcorporaties Futura, is er niet van onder de indruk. ‘Hier gaan we de strijd niet mee winnen’, stelt hij. ‘Het is veel te weinig, veel te voorzichtig.’ Interessanter vindt hij het plan Wonen 4.0, dat is opgesteld door de brancheorganisaties van huurders, verhuurders, huizenbezitters en makelaars. ‘Zij hebben veel meer lef getoond.

GroenLinks kan zich prima achter dit plan scharen. Hierin gaat het om de totale hervorming van de woningmarkt. Nu zie je dat er op de koopmarkt maar weinig gebeurt, dat de overdrachtsbelasting zelfs omlaag gaat,

32

GroenLinksMagazine #3 jul N 12-40-6795.indd 32

terwijl er voor huurders wel allerlei vervelende maatregelen worden bedacht. Zolang er geen totaalpakket ligt, moet GroenLinks daarom op de bres blijven staan voor huurders.’

Sowieso is het een illusie dat men vanuit Den Haag het woonbeleid in steden en gemeenten kan aansturen, vindt Boekhorst. ‘Dit moet veel meer op lokaal niveau geregeld worden. Met betrokkenheid van alle belanghebbenden in de stad, óók en vooral van de bewoners. Zeggenschap is hier het sleutelwoord.’ Als raadslid en in zijn werk bij Futura zet Boekhorst zich daarom in voor bewonersparticipatie. ‘Dat gaat allemaal veel te langzaam, want er staan allerlei ego’s in de weg. Als je mensen echt zeggenschap wilt geven, zullen diegenen die nu de beslissingen nemen, toch macht af moeten staan. Maar met meer zeggenschap van bewoners bereik je uiteindelijk wel veel duurzamere resultaten.’

Betrokkenheid van bewoners is een must, houdt Boekhorst onwillige managers en directeuren voor. ‘We zijn het allemaal een beetje vergeten, maar woningcorporaties zijn opgezet voor en door bewoners, daar liggen de wortels.’ Als voorbeeld noemt hij een aantal straten vlakbij het centrum van Nijmegen

(waaronder de Singendonckstraat, zie foto), waar de oudste sociale huurwoningen van de stad staan. ‘Die dateren uit 1895. De naam van de woningbouwcorporatie van toen geeft precies aan waar het over gaat: Stichting Volksbelang. Die naam is echt niet door een reclamebureau bedacht als brandingstrategie.’

Voor Boekhorst is het van groot belang dat deze woningen sociale huurwoningen blijven.

‘Dit is een super gewilde plek in de stad. Als je die woningen nu verkoopt, krijg je ze nooit meer terug. Dan krijg je weer een plek waar alleen mensen met een goed gevulde portemonnee kunnen wonen. Nijmegen moet een ongedeelde stad blijven, waar iedereen gelijke kansen in alle delen van de stad heeft.’

Voor Boekhorst is het een ideale combinatie: zijn betrokkenheid bij de samenwerkende woningbouwcorporaties en bij de lokale politiek. Als raadslid is hij dan ook woordvoerder over ruimtelijke ontwikkeling, bouwen, wonen en grondbeleid. ‘In de gemeenteraad gaat het over de wat concretere zaken, bij Futura gaat het meer over de inhoud. De kennis die ik aan de ene kant opdoe, komt aan de andere kant weer van pas.’ < Rinske Bijl

juni 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

08-06-2012 15.23.06