GroenLinks Magazine december 2012

GROENLINKS magazine UITGAVE VAN GROENLINKS - nummer 6 - december 2012

Weinig Nieuw Landroof Belgische samenhang in regeerakkoord

bestuur wil doorpakken

is aan de orde van de dag

Lokale politiek wijst

groene partijen scoren goed

de weg

W

Wie: Bastiaan Verberne van de EEN-campagne Wat: Spuit, in het kader van Wereldarmoededag, met behulp van een mal en biologisch afbreekbare verf in Utrecht een ‘eerlijke winkelroute’ op straat.

Waarom: ‘Het is zo makkelijk om op Wereldarmoededag een zielig verhaal te vertellen over hoe erg het is in de wereld. Wij willen iets positiefs doen: als consumenten hun koopgedrag veranderen, maken ze een verschil. Voor veel producten als jeans en telefoons bestaat een duurzaam alternatief, maar als consument moet je maar net weten waar je moet zijn.

Met die route willen we laten zien dat eerlijk winkelen leuk en makkelijk is, en dichtbij.’ foto Daphne Kuilman

in actie

oude en nieuwe gezichten in fractie en bestuur

16

Regeer足 a kkoord: een collage van tegenstellingen 12

Hoe nu verder? op bezoek bij afdelingen en lokale politici

GROENLINKS MAGAZINE UITGAVE VAN GROENLINKS - NUMMER 6 - DECEMBER 2012

Weinig Nieuw Landroof Belgische samenhang in regeerakkoord

bestuur wil doorpakken

is aan de orde van de dag

Lokale politiek wijst

groene partijen scoren goed

de weg

Opinie: Moet GroenLinks progressief of ouderwets links zijn?

Voor- en tegen足 argumenten op pagina 24 en 25

Guy Verhofstadt en Daniel CohnBendit omarmen het machtsdenken 20

6

Groen moet je doen: GroeneKerkendag 21

Land opkopen

G

redactie

in ontwikke­lings­landen voor het eigen gewin

22

Benzinetank PvdA en VVD presenteerden, eerder dan verwacht, hun regeerakkoord Bruggen slaan. Een atypische combinatie die we kennen van de PVV, schrijft Lara de Brito in haar analyse in dit Magazine: solidariteit binnen de Nederlandse grenzen, internationaal bikkelhard. Met maatregelen als één miljard bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking en strafbaarstelling illegaliteit. Op milieugebied zijn er meer hoopgevende zaken te bespeuren, alhoewel de vraag rijst hoe realistisch de kabinetsplannen zijn. Het grootste probleem is dat een gezamenlijk verhaal ontbreekt, terwijl de omvang van de bezuinigingen enorm is. En het ergste moet nog komen: verkorting WW, versoepeling ontslagrecht, afbouwen van de sociale werkplaatsen.

‘Er is dus genoeg om oppositie tegen te voeren’, zegt Bram van Ojik in het artikel Wisseling van de wacht. Makkelijk zal dat niet worden, want ‘er zijn negen oppositiepartijen en wij zijn nummer zes op de lijst’. De dreun van de verkiezingen kende een forse staart: fractievoorzitter, partijvoorzitter en het voltallige bestuur traden af. Het ledental daalde het afgelopen jaar per saldo met ruim 1200. Dat heeft, tezamen met het verminderde aantal Kamerzetels, ook financiële gevolgen – bij GroenLinks landelijk zullen de komende tijd een fors aantal arbeidsplekken verdwijnen. Interim-voorzitter Eduard van Zuijlen wil nog één keer goed terugblikken met het rapport van de commissie-Van Dijk. ‘En dan moet het ook klaar zijn.’

Groen en Ecolo samenwerking is geen pose

15

En verder

In de ruilwinkel van Nel Bouterse komen de klanten overal vandaan 32

2 In actie 14 Korte berichten 20 Media & meer 24 Opinie 26 Brieven 26 Strip 27 Column 28 Partijkatern

Nu is het zaak dat het vertrouwen van de leden en van de kiezers wordt terugverdiend. Van Ojik zoekt de weg omhoog in een sterke verbinding met de lokale politiek. En hij is niet de enige; ‘lokale krachten benutten’ is het nieuwe sleutelwoord.

Het Magazine reisde het land door om van lokale GroenLinks-vertegenwoordigers te horen waar het roer volgens hen om moet bij GroenLinks ‘landelijk’.

Maar de wereld is groter dan GroenLinks. Van Zuijlen vindt dat het interim-bestuur er, onder andere, voor moet zorgen ‘dat de gekozen fracties weer aan het werk kunnen, met het gezicht naar de buitenwereld’. Ook in het Magazine aandacht voor de buitenwereld – voor de ‘landaankopen’ in ontwikkelingslanden die, vooral in Afrika, de laatste jaren explosief zijn gegroeid. Niet om voedsel te verbouwen voor de bevolking, maar voor de export en speculatie. En voor de productie van biobrandstoffen. Leuk voor de vergroening van vervoer – de promotie van biobrandstof wordt flink gesubsidieerd en in Amerika en in Europa zijn wettelijke richtlijnen die bepalen hoeveel biobrandstof de transportsector moet gebruiken – maar rampzalig voor de voedselzekerheid van veel mensen elders in de wereld. Hun eten wordt in onze benzinetank gegooid.

Carolien Ceton

Hoe nu Om GroenLinks na zware tijden weer op het juiste pad te krijgen, moeten we vooral ‘de lokale krachten benutten’, zo luidt het nieuwe sleutelwoord. Wat is die lokale kracht, en hoe kan de partij daar – landelijk – gebruik van maken?

‘Als je continu in gesprek bent met je achterban, heb je veel meer lucht als het spannend wordt.’ door Carolien Ceton 6

december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

7

foto corbis

verder?

N

a de verkiezingsnederlaag van 12 september kreeg GroenLinks nog een aantal harde klappen te verduren. Binnen enkele dagen ruimden partijleider en het voltallige partijbestuur het veld. Bram van Ojik heeft inmiddels het stokje overgenomen van Jolande Sap – te zijner tijd moet wel via een ledenreferendum worden bepaald wie de nieuwe partijleider wordt, vindt hij zelf – en er is een interim-partijbestuur aangesteld onder voorzitterschap van Eduard van Zuijlen. Binnen vele afdelingen is op algemene ledenvergaderingen en speciaal belegde bijeenkomsten nagepraat over de interne verwikkelingen van na de verkiezingen. Er was frustratie en boosheid; over (de wijze van) het naar huis sturen van Sap, over de rol van ‘de partijtop’, over het gebrek aan ledeninbreng.

Het Magazine liep een handvol ledenvergaderingen af en sprak met GroenLinksers uit verschillende afdelingen. Om te horen waar volgens lokale GroenLinks-vertegenwoordigers de grootste pijnpunten zitten, maar ook om te horen hoe zij hun politieke praktijk op dit moment vorm geven. Wat werkt en wat moet er anders?

Frustratie

Nourdin El Ouali: ‘GroenLinks slaagt er steeds minder in om nieuwe groepen aan te spreken’

Het rijtje voornaamste kritiekpunten klinkt overal wel gelijk. Er is veel kritiek op het functioneren van de Tweede Kamerfractie: te grote ego’s, geen regie kunnen accepteren, gebrek aan regie op landelijk niveau. Dat laatste geldt niet alleen voor de fractie maar ook voor het partijbestuur, dat het aan een vooruitziende blik ontbrak. Gebrek aan professionaliteit op alle niveaus. En het grootste bezwaar: dat Sap, als partijleider gekozen door de leden, door een onduidelijk orgaan als ‘de partijtop’ aan de kant is geschoven. ‘De leden bepalen welke mensen in de Tweede Kamer komen, en in welke volgorde’, zegt Micha Boon, afdelingsvoorzitter in Groningen. ‘Als ze het slecht met elkaar kunnen vinden, moeten ze daaraan werken. En niet de nummer één afvoeren.’ Bijkomend argument: Sap was door een meerderheid van 84 procent van de leden tot lijsttrekker gekozen.

Daar kun je kanttekeningen bij plaatsen, want het lijsttrekkersreferendum was geen echt open verkiezing, zegt Boon. ‘Alleen wordt dat door veel mensen toch zo niet gevoeld. Jolande lag voorafgaand aan het referendum behoorlijk onder vuur, maar door de verkiezing was ze wel ónze lijsttrek-

AMSTERDAM – bedankkaartje De bijeenkomst telt een kleine honderd aanwezigen, waaronder Maarten van Poelgeest en Judith Sargentini die beiden enkele vragen beantwoorden. Nel van Dijk is er vooral om te luisteren. Een van de aanbevelingen: neem de tijd om sommige zaken inhoudelijk goed te bediscussiëren, en neem leden daarin mee. Iemand uit de zaal roept: ‘We zijn geen partij meer. We hebben de fractie in Den Haag en hartstikke goed draaiende afdelingen, met niets daartussen.’ Ook moeten er scenario’s klaarliggen als een crisissituatie zich aandient. De hartenkreet ‘Laten we een bedankkaartje sturen naar ons Amsterdamse lid Jolande Sap’ oogst applaus.

8

ker geworden.’ Toch is die houding heel dubbel, zegt Boon, want leden hebben tegelijkertijd ook veel kritiek op Sap. ‘Vooral over het Kunduzbesluit en haar rol daarin, zaken die allemaal naar buiten kwamen in stukken in onder andere Vrij Nederland en de Volkskrant.’

Voor Martine Leewis, bestuursvoorzitter in Leiden, was amateurisme het sleutelwoord. ‘Het gepruts van een handjevol mensen, dat – met al hun kunde en inzet en passie, daar niet van – met elkaar een intiem clubje heeft gevormd waar van alles is misgegaan. Die verpesten het voor de rest.’ Leewis spreekt uit ervaring, want de vorige Leidse fractie was ook een echte vechtfractie. ‘Hoe hoger de druk, hoe groter de neiging om geen pottenkijkers meer toe te laten. En dan krijg je allemaal wandelgangoverlegjes en iets als een partijtop die niemand ooit benoemd heeft.’ Dat is overigens een normaal verschijnsel, zegt Leewis: als mensen in een groep onder hoogspanning moeten functioneren, hebben ze de neiging om de gelederen te sluiten. ‘Dat is niet erg, maar je moet er wel iets tegenoverstellen. Je moet je eigen tegenkracht organiseren om jezelf te beschermen tegen groupthink; tegen het te veel vastzitten in je eigen gelijk. Het is makkelijker om achteraf uit te leggen waarom je gelijk hebt, maar je moet juist in gesprek blijven met je leden en het debat organiseren, ook met je kritische achterban. Anders wordt je afbreukrisico zo groot.’ Dat debat moet je ook in vredestijd aangaan, zegt Leewis. ‘Als je continu in gesprek bent met je achterban, heb je veel meer lucht als het spannend wordt. Daar moet GroenLinks haar afdelingen voor inzetten.’

Lokaal?

Ruud Grondel, wethouder in Diemen – en interim-partijbestuurder – struikelt om te beginnen over de term ‘lokale krachten’. ‘Bedoel je dan de lokale politiek of de afdelingen? Dat is nogal een verschil. Voor de lokale politiek geldt: de landelijke trend bepaalt de uitslag. Hoe lullig dat ook is.’ Wat je wel kunt doen, is je partij organiseren en je afdelingen beter gebruiken. Een verbinding maken tussen actieve leden en wat Grondel de ‘cockpit in Den Haag’ noemt. ‘Daar is het voor een deel mis gegaan. De fractie is losgezongen van de partij, met name op de standpuntontwikkeling.’

Het is helder wat de pijnlijke dossiers zijn die de kloof tussen fractie en partij het duidelijkst illustreren: Kunduz, het ontslagrecht, de verkorting van de WW-duur. Is het nu tijd voor een algemene herbezinning op de koers van GroenLinks?

Jorrit Nuijens, fractievoorzitter in Amsterdam Centrum, vindt een koersdiscussie nu niet zinnig. ‘Ik zie vooral grote overeenstemming wat betreft ons programma – weliswaar met een paar moeilijke dossiers waar we het opnieuw over moeten hebben – en dan heb je koerstechnisch geen groot probleem. Een koersdiscussie lijkt me december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

ook gevaarlijk: dan ligt bijna per definitie de bestaansrechtkwestie op tafel. En van een fusie met de PvdA kan onder de huidige krachtsverhoudingen geen sprake zijn.’ Grondel beaamt: ‘Het is op iedere vergadering weer een thema: moeten we nou links of groen? Maar het is juist de kracht van GroenLinks om onze uitgangspunten – solidariteit, duurzaamheid, mensen hun eigen lot laten bepalen – met elkaar te verbinden. Ik kan voor mezelf heel goed uitleggen dat die drie bij elkaar horen.’

HAARLEM – ervaring Het bestuur heeft ernstige steken laten vallen, zo valt ook in Haarlem te beluisteren. Dat is niet alleen een verwijt aan de mensen die erin zaten, maar ook ‘aan de mensen die er niet zaten’. Het bestuur heeft mensen nodig met veel ervaring – en die kandidaten dienen zich vaak niet aan. De campagne was onduidelijk op sociaaleconomische onderwerpen: ‘Ik miste onze antwoorden op die dingen waar mensen zich zorgen over maken: hypotheekrenteaftrek en sociale zekerheid’. Suggestie: veel mensen zullen in een armoedeval terechtkomen, zet in de gemeenteraadscampagne in op Wmo en minimabeleid.

Beeldvorming Volgens Nuijens schuilt het probleem vooral in de politieke communicatie. ‘Het is een framingsdiscussie. Wat benadruk je als partij in je communicatie, wat is het beeld dat je naar buiten toe uitdraagt?’ Wat framing betreft grossiert GroenLinks in blunders en onhandigheden, vindt Nuijens. ‘Neem Femke Halsema die de prijs Liberaal van het Jaar accepteerde. Waarom? Als ze had

ROTTERDAM – regie aanvaarden Rotterdam kent al een tijdje een grote doorloop onder leden. ‘Leden zijn nu vaak minder dan één jaar lid. Omdat de koers van GroenLinks naar hun gevoel te veel zwabbert.’ GroenLinks staat bol van leuke, eigenzinnige mensen, maar die moeten ook bereid zijn om regie te aanvaarden. Waarbij wordt benadrukt dat Rotterdam niet altijd behoefte heeft aan richtlijnen vanuit Amsterdam of Utrecht; wat goed is in de Rotterdamse praktijk weten mensen in de stad zelf het beste.

GroenLinks is als open partij een sitting duck voor de media, en dat maakt haar heel kwetsbaar. De aanwezige Liesbeth van Tongeren vraagt zich af of we die open partij willen blijven of dat we zullen ‘kiezen voor een grotere machtspartij’.

geweigerd, had ze nog steeds het hervormingsgezind-linkse verhaal van GroenLinks kunnen vertellen, maar was het beeld van liberaal niet zo aan GroenLinks gaan kleven.’ In Amsterdam Centrum heeft GroenLinks hard gewerkt om openbare ruimte en verkeer opnieuw te framen.

‘Wij hebben het niet over het opheffen van parkeerplaatsen en minder auto’s in de stad als doel op zich, maar over de bereikbaarheid en leefbaarheid van de binnenstad die afneemt als we fietsers en voetgangers niet meer ruimte geven.

Die vormen het merendeel van de consumenten, en dat maakt het dus interessant voor winkeliers.

Als ik blijf roepen dat auto’s slecht zijn voor het milieu en onze gezondheid, dan bereik ik alleen mijn eigen publiek.’

Dat laatste is ook een doorn in het oog van Nourdin El Ouali, gemeenteraadslid in Rotterdam.

‘GroenLinks slaagt er steeds minder in om nieuwe groepen aan te spreken. Dat ligt ook aan de gevoerde campagne. Die ging vooral over groen, wat heel goed is. Maar voor de sociale problemen – mensen die minder aansluiting vinden binnen de maatschappij, kansen die steeds schaarser worden – was geen goed verhaal gemaakt. Dat is in deze tijden van crisis echt vreemd.’

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

Martine Leewis: ‘Hoe hoger de druk, hoe groter de nei­ging om geen potten­ kijkers toe te laten’

Helaas blijven GroenLinksers erop hameren dat zij inhoudelijke, genuanceerde politiek bedrijven, verzucht Nuijens. ‘We vinden politiek maar een vies spelletje waaraan wij niet mee hoeven te doen omdat wij gelijk hebben. En als we het nou nog één keer uitleggen, dan zullen de mensen ons gaan begrijpen. Maar daarmee misken je het belang van frames en beeldvorming in de politieke communicatie.’ Daarin moet radicaal verandering komen, vindt Nuijens. ‘We moeten opportunistischer durven zijn in ons politiek functioneren. Je moet niet met een excelsheet in de hand roepen dat het parkeerareaal dient te verminderen met tien procent per decennium.

We hebben veel meer aan nieuwe bankjes tussen een paar bomen op de Elandsgracht, waar eerst alleen auto’s stonden. Daarmee creëer je een etalage voor onze ideeën.’

Investeren Ook El Ouali zoekt het probleem niet in onduidelijkheid van de politieke koers. ‘Het grootste probleem is de partijcultuur, die moet echt veranderen. Veel van de problemen van de afgelopen zijn daarop terug te herleiden.’ Die constatering is niet nieuw. In het kader van het Toekomstproject – een project dat gedurende anderhalf jaar de uitgangspunten en de politiek-inhoudelijke positie van de partij tegen het licht hield – schreven toenmalig stadsdeelwethouder in Amsterdam Dick Jansen en Niels Feis, net afgetreden als partijbestuurder, een voorstel over GroenLinks als ‘open beweging’. In mei 2008 constateerden zij dat de partijcultuur van GroenLinks aan verandering toe was. Feis lichtte toe: ‘We zijn nu heel erg gericht op het realiseren van onze idealen via de Haagse politiek. Maar daar moet je eerst de macht voor hebben. Als GroenLinks zich meer op maatschappelijke organisaties richt, kun je de inspirator zijn van concrete, realiseerbare plannen.’ Dezelfde geluiden komen nu weer langs.

Nuijens: ‘We hebben landelijk heel lang geroepen: GroenLinks heeft macht nodig. Ik zou daar als kiezer niet zo gevoelig voor zijn. Je moet bewijzen dat je machtwaardig bent, door te zeggen: u heeft onze ideeën nodig.’

We moeten een kwaliteitsklap maken, zegt Grondel, en investeren in de partij. Bijvoorbeeld in leiderschapsontwikkeling. ‘In de schaduw van de 9

GRONINGEN – dialoog ‘Ideeënpartij op zoek naar macht’ is een mooi ideaal, maar zodra het deel ideeënpartij versloft, wordt die macht een hol begrip. De Groningse leden vinden een koersdiscussie nu onnodig, maar wat die koers betekent voor verschillende beleidsterreinen moet een doorlopende dialoog zijn. Met name over zaken als ontslagrecht en WW – maar ook over windmolens versus open groene ruimte en het opbouwen van een rechtstaat in bijvoorbeeld Afghanistan – is het gesprek nog niet klaar. De partijraad heeft en neemt te weinig ruimte om hét platform te zijn voor discussie op het landelijk niveau.

eik Rosenmöller en de linde Halsema is er op landelijk niveau niets meer gegroeid. Het partijbestuur is een soort dienstplicht geworden: iemand moet het doen. Maar we hebben daar echt mensen nodig met veel ervaring. Wij hebben geen systeem waarbij je binnen de partij gestaag doorgroeit naar landelijk niveau, het zijn vooral talenten van buiten die doorstromen.’ Boon signaleert hetzelfde probleem. ‘We moeten meer vertrouwen hebben in de mensen die opgroeien in de vereniging. Natuurlijk kun je mensen van buiten de partij halen, maar die balans is doorgeslagen.

Dat hebben we met z’n allen gedaan, door ze op een congres hoog op de lijst te zetten. Vervolgens vragen we ons af hoe het komt dat die fractie zo losgezongen is van de leden.’

Expertise Ondertussen wordt de expertise van de eigen leden onvoldoende benut. Grondel: ‘Wij organiseren werkgroepen door te vragen wie het leuk vindt om erin te zitten. We zoeken niet gericht de kennis en het talent in onze partij op om die vervolgens met elkaar te verbinden. Als een directeur van een zorginstelling een brief schrijft waarin hij zijn zorgen over de politieke ontwikkelingen overbrengt, dan wordt dat door de fractie niet opgepikt. In het slechtste geval krijgt hij niet eens antwoord.’ Maar het begint al bij de aanmelding, zegt Nuijens. ‘Als je lid wordt van D66 word je gevraagd: wat is uw beroep, wat vindt u interessant, wat kunt u?’ ‘Terwijl GroenLinksers’, vult El Ouali aan, ‘in vergelijking met andere partijen bovengemiddeld maatschappelijk geëngageerd zijn en bovengemiddeld vaak werkzaam zijn in maatschappelijk relevante organisaties, met specifieke kennis en kunde.’ Ook het idee dat ledenexpertise beter moet worden benut, circuleert al veel langer in de partij, zonder dat er aan de praktijk iets verandert. Grondel: ‘We hebben geen toverwoord, we moeten met elkaar een nieuwe vorm vinden waarin het wel werkt. Dat moet ook ingebakken worden in onze cultuur.’

In Leiden zijn ze al een heel eind op de goede weg, vertelt Leewis. Een paar jaar geleden zijn bestuur en fractie bij elkaar gaan zitten in de kerstvakantie. ‘We hebben gezamenlijk een rondje gebeld en alle leden gevraagd: wie ben je, waar gaat je interesse naar uit. Het heeft heel veel opgeleverd: informatie over onze achterban en 10

Jorrit Nuijens: ‘Afdelingen moeten invloed krijgen op de koersdiscussie’

veel actieve leden. Een hit hier is plastic vissen, met z’n allen in een bootje op een zomeravond de Leidse grachten op. De gastlezingen van onze Delftse hoogleraar economie Alfred Kleinknecht trekken volle zalen. We organiseren gezamenlijke theaterbezoeken waar we na afloop een gesprek hebben met de directeur van de stadsschouwburg over wat hij zou willen van GroenLinks. Er is een hele actieve werkgroep op zorg.

Je moet mensen via verschillende invalshoeken activeren. Je hoeft je niet tot het geheel te willen bekeren om actief te zijn; de traditionele vrijwilliger bestaat niet meer.’ En ze vinden het zelf ook vooral leuk, benadrukt Leewis: ‘Ook als raadslid moet je lol hebben in de interactie, en er tijd voor maken. En snappen dat een heel enthousiast clubje van zorgdeskundigen ook ongevraagd met adviezen komt.’

Ook in Groningen wordt bewust gewerkt aan het betrekken van leden, van de 750 leden zijn er 70 actief. Boon: ‘We vragen een nieuw lid eerst wat hij of zij wil doen. Daarna kijken we hoe we dat kunnen uitvoeren; eventueel benodigde knowhow kunnen wij leveren.’ De afdeling heeft de bestaande werkgroepen losgelaten, en dat bleek een goede zet. Boon: ‘We krijgen steeds meer jonge mensen met drukke banen binnen. Die willen niet tot in lengte van dagen vergaderen in een werkgroep waar al jarenlang dezelfde “harde kern” de dienst uitmaakt, ze willen iets doen.

Een voorstel voor de gemeenteraad schrijven of een campagnefilmpje maken. Zo worden ze heel laagdrempelig actief, ze boeken resultaat en worden bekend binnen de afdeling. Dat is lokale kracht.’ En die individuele mensen blijven actief, zegt Boon. ‘Tenzij GroenLinks bij de komende verkiezingen drie keer zo groot wordt, moeten er in Groningen heel veel kundige mensen langs de kant blijven staan. Terwijl ik mensen in de gemeenten om ons heen hoor klagen dat ze niet één raadslid kunnen vinden.’

Omgang

Micha Boon: ‘Een open debat voeren lukt niet op een congres, dat moet je lokaal doen’

Tot slot gaat het bij partijcultuur ook gewoonweg om de persoonlijke omgang tussen mensen.

Nuijens: ‘We moeten ons allemaal stuk voor stuk op een hele andere manier tot elkaar gaan verhouden, zakelijker. We moeten elkaar niet dekken in elkaars falen.’ En GroenLinks moet discipline ontwikkelen, een vies woord, maar om als partij te kunnen functioneren heb je het wel nodig. Als partijvertegenwoordiger moet je – als de interne discussie eenmaal beslecht is – een boodschap uit kunnen dragen, ook al ben je het er persoonlijk niet honderd procent mee eens. GroenLinksers die dat te betuttelend vinden, kunnen de politiek maar beter verlaten, vindt Nuijens, ‘want het is twee over twaalf!’ El Ouali: ‘Het is leuk om een partij vol eigenzinnige mensen te hebben, maar dat heeft ook zijn schaduwkanten.

GroenLinksers hebben moeite om hun mening voor zich te houden, om zich aan te passen aan de partij. De afweging tussen eigenbelang en het december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

om te zeggen: ik ben het vreselijk oneens met je op dit punt, maar voor de overige 95 procent sta ik achter je. Dat laatste wordt overgeslagen. We moeten leren om na een felle discussie een besluit te nemen en ons daarna nog steeds verbonden met elkaar te voelen. Op een congres lukt dat niet, dat moet je lokaal doen.’

partijbelang is niet altijd door iedereen goed gemaakt, en dat is heel kwalijk. Ook daarom staan we in de peilingen nu op twee zetels.’

Ledeninbreng Een algemeen gevoeld probleem is het gebrek aan inspraak van de leden en ontevredenheid over de rol van het congres. Dat leent zich niet voor inhoudelijke besluitvorming, de belangrijke ‘dooretterende’ discussies komen daar niet terug. Er wordt gestemd op basis van angst: de boel moet niet uit elkaar vallen. El Ouali: ‘Onze congressen zijn zo groots en massaal, daar kom je nooit tot wezenlijke discussies.’ Volgens Grondel moet het congres dan ook niet meer zijn dan het eindstation van een discussie die partijbreed is gevoerd. Ook daarin moet GroenLinks investeren. ‘We moeten af van de traditie dat er iets in de cockpit wordt bedacht, wat we naderhand gaan uitleggen. Bepaal de ankerpunten waarover GroenLinks helderheid moet verkrijgen, neem de tijd voor discussie en bepaal dan je standpunt. Dat is vooral belangrijk bij onderwerpen waar dat standpunt niet spontaan volgt uit onze basisgedachten.’ Grondel kijkt hiervoor graag naar de oosterburen Die Grünen, die een dergelijk proces goed hebben afgerond. ‘Dan wordt je standpunt ook echt door de partij gedragen. Natuurlijk zijn er altijd mensen die het er niet mee eens zijn, maar dat is niet erg. Als naar binnen en naar buiten toe maar duidelijk is wat het partijstandpunt is.’

De vraag is: hoe organiseer je dat? Moeten de fracties het land doortrekken, discussieer je via een internetdebat, met stukken in de media, via opiniepagina’s van de kranten? Volgens Nuijens is de partijraad een bruikbaar orgaan om zo’n discussie te beleggen. ‘Maar alleen als we de partijraad wel legitimeren door er mensen in te zetten die afrekenbaar zijn. Die een mandaat

Maatschappelijk middenveld

Ruud Grondel: ‘Als je duur­ zame politiek wilt bedrijven, moet je aan langetermijn­ relaties werken’

LEIDEN – tegengeluid De dag na de verkiezingen plaatste bestuursvoorzitter Martine Leewis een artikel op de site: ‘GroenLinks is ook van ons’. De oproep: het is tijd voor een Leids tegengeluid! Laat zien dat GroenLinks groter is dan ‘gedoe’. Er werd een eigen evaluatie opgestart, inclusief reactieformulier. Daarna is er een bijeenkomst belegd.

Leewis: ‘Jesse Klaver en Bart de Leede van het interim-bestuur waren er ook. Het was een constructieve bijeenkomst. De emoties liepen hoog op, maar uiteindelijk wilde men wel de schouders eronder zetten. We hebben een aantal opzeggingen gehad, maar de rest van de leden is eigenlijk heel strijdbaar geworden.’

hebben gekregen van hun afdeling – afdelingsvoorzitters of fractievoorzitters – en de besluiten daar ook weer moet verantwoorden. We moeten de afdelingen daadwerkelijk invloed geven in de koersdiscussie.’ Voor zo’n open discussie moeten we nog heel wat leren, vindt Boon. ‘We zeggen een discussiepartij te zijn, maar het blijkt dat we daar nog niet zo goed in zijn. Het lukt ons niet GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

Het is belangrijk om die standpuntendiscussie niet alleen naar binnen te doen, maar juist ook naar buiten, zegt Grondel. ‘GroenLinks heeft het laagste percentage vaste aanhang van alle partijen. Maar er is wel een grote groep waarvoor we een mogelijke kandidaat zijn waarop ze bij verkiezingen willen stemmen. Die groep moet je aan je weten te binden.’ Leden zijn daarin belangrijke communicatiebronnen. ‘Een partij is opgebouwd uit kringen. In het midden zit een kern van kader, daaromheen de actieve leden, dan de gewone leden en dan de aanhang – de potentiële kiezers. Die hele keten moet je activeren.’ Om kiezers en leden als tegengestelden te zien, is volgens Grondel typisch ‘cockpitdenken’.

‘Er is een tendens om verkiezingen naar Amerikaans voorbeeld als project te zien; met een centrale denktank voor het uitzetten van lijnen en de media-regie, waarbij je via de media met je kiezers communiceert. En dat doe je bij iedere verkiezing opnieuw. Ook de meningsvorming ontwikkelt zich via de media, via focusgroepen en onderzoeken. Als je duurzame politiek wilt bedrijven, is dit niet de juiste weg. Dan moet je aan langetermijnrelaties werken, en dat doe je met het maatschappelijke middenveld. Dat hebben we nooit goed gedaan, we weten niet eens waar GroenLinksers zitten in belangrijke organisaties.’

Ook dat laatste punt werd al aangesneden in het eerder genoemde voorstel van Jansen en Feis: ‘GroenLinks als open beweging moet netwerken vormen met bijvoorbeeld corporaties, consultancybureaus, onderzoeksbureaus, onderwijsinstanties en welzijns- en zorgorganisaties.’ El Ouali is allang begonnen. ‘De gemeenteraadsverkiezingen zijn al over anderhalf jaar. We gaan nu bij natuurlijke partners langs – welzijnsinstellingen, de cultuursector, milieuorganisaties, bewonersorganisaties, onderwijsinstellingen et cetera – om te zorgen dat je bekend bent en dat mensen weten wat je hebt gedaan. En om te luisteren. Dat moet nu gebeuren en niet over anderhalf jaar, anders mis je de boot.’ Leewis is optimistischer gestemd: ‘In Leiden wordt redelijk lokaal gestemd. Bij de vorige verkiezingen hebben we niet geprofiteerd van de gunstige landelijke trend. Ik hoop dat we niet zo onder het landelijke beeld zullen lijden.’ Nuijens ziet een lichtpuntje: ‘Voor D66 is het moeilijk oppositie voeren, als PvdA en VVD een paars kabinet kunnen hebben zonder hen. Maar een groen beleid blijkt met PvdA en VVD niet mogelijk te zijn. Als we de boel op orde krijgen, liggen daar zeker kansen voor GroenLinks.’ < 11

Een ongekende

spagaat een potje ordinair uitruilen: het op 29 oktober gesloten regeerakkoord Bruggen slaan kent geen ‘VVD noch PvdA’-compromissen. Het resultaat is een collage van tegenstellingen. door Lara de Brito

V

VD en PvdA zijn beide bereid om maatregelen te dragen die ver buiten hun ideologische cirkel staan. Eindelijk beweging op de grote onderwerpen: het moderniseren van de verzorgingsstaat, de arbeidsmarkt en de woningmarkt. Het ‘h-woord’ mag niet alleen weer gezegd worden, maar onder leiding van een VVD-premier wordt de hypotheekrenteaftrek zelfs beperkt. Er wordt gewerkt

Electoraal risico Verzorgingsstaat minnende partijen die tekenen voor het bezuinigen daarop, lijden electoraal meer verlies dan andere partijen, blijkt uit recent onderzoek van de Vrije Universiteit.

Het verlies van GroenLinks past in dat beeld. Met het tekenen voor versoepeling van het ontslagrecht en verkorting van de WW loopt ook de PvdA een groot electoraal risico.

De verzorgingsstaatmaatregelen uit het regeerakkoord versus die van het Lenteakkoord:

12

Onderwerp

aan duurzame groei én de lasten worden eerlijker verdeeld – maatregelen die ook behoren tot de basis van GroenLinks-politiek.

Als je een oogje dichtknijpt, ziet het akkoord er dan ook goed uit. Maar als je scherp stelt, zie je een ander beeld. Bruggen slaan bevat een atypische combinatie die we kennen van de PVV: solidariteit binnen de Nederlandse grenzen, internationaal bikkelhard. Bruggen slaan vergroot de kloof tussen Nederland en het buitenland. Met de één miljard bezuiniging op ontwikkelingssamenwerking – de pijnlijkste bezuiniging voor veel GroenLinksers – draait Nederland de VN-norm van 0,7 procent de rug toe. Daarbij bouwen VVD en PvdA – zonder gedoogpartner – verder aan ‘Nederland intolerant land’. De rolluiken gaan nog verder dicht voor migranten. Zo wordt illegaliteit strafbaar gesteld en kun je straks alleen een uitkering ontvangen als je Nederlands spreekt.

Daar diametraal tegenover staat een toekomstgerichte en positieve milieuparagraaf. De ambities: een volledig duurzame energievoorziening

Lenteakkoord

Algemene nabestaandenwet AOW

Nieuwe gevallen 1 jaar Afschaffing aanvulling alleenstaande ouder 66 jaar in 2019, 67 jaar in 2024

Bijstand

Ontslagrecht

Regeerakkoord

66 jaar in 2018, 67 jaar in 2021 Geen uitkering als je geen Nederlands spreekt Verplichte arbeid en re-integratie EU-onderdanen na 7 jaar uitkering Afschaffing aanvulling alleenstaande ouder Meer geld voor arme kinderen om te sporten

Preventieve toetsing vervalt Maximaal half maandsalaris per dienstjaar (voor scholing of zoeken nieuw werk)

Kortere route via UWV voor advies Makkelijker mensen ontslaan Alleen ontslagvergoeding bij onterecht ontslag Maximaal half maandsalaris per dienstjaar

Bron: HR-Kiosk.nl (Kennisbank voor arbeid en wetgeving)

Noem het politieke vernieuwing of

december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Het regeerakkoord maakt duidelijk dat de coalitiepartners vergeten zijn om de belangrijkste brug te slaan: die tussen hun beider partijen. Een gezamenlijk verhaal ontbreekt, terwijl de omvang van de bezuinigingen enorm is. Die bedragen volgens de laatste doorrekening van het Cpb 15 miljard.

Dat is in lijn met wat PvdA en GroenLinks willen.

Economen waarschuwen massaal dat zo radicaal bezuinigen de economie schaadt. De vraag is wie daardoor het hardst getroffen wordt.

Koopkracht Daarmee komen we bij een verschijnsel waar links de vingers bij aflikt en rechts de tenen van kromt: nivelleren. Uit de golf van woede die de inkomensafhankelijke zorgpremies losmaakte, blijkt dat – als het erop aankomt – VVD’ers koopkracht boven kroonjuwelen verkiezen. Law-andordermaatregelen als strafbaarstelling illegaliteit passen weliswaar bij de VVD-lifestyle, maar zijn uiteindelijk niet doorslaggevend: echt belangrijk is wat er in de portemonnee zit. De VVD-revolte lijkt onder controle nu de inkomensafhankelijke zorgpremie afgevoerd is. De nivellering wordt nu via verschillende belastingafspraken geregeld.

Maar wanneer breekt de revolutie bij de PvdA uit?

Want niet alleen de goedverdienende Nederlanders moeten inleveren, ook de minima krijgen een financiële klap. Zo levert een alleenstaande ouder in de bijstand fors in – iets waarvoor Samsom graag richting Lenteakkoord wijst, waar ook GroenLinks voor tekende. Hij heeft gelijk dat het resultaat van het Lenteakkoord een koopkrachtverlies voor deze groep inhield, wat niet wegneemt dat de PvdA verzuimt om dat te repareren.

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

foto corbis

Bron: Planbureau voor de Leefomgeving (pbl.nl)

in 2050; voor 2020 een aandeel van 16 procent in plaats van het huidige streefgetal 14 (PvdA en GroenLinks hadden beide 18 procent in hun verkiezingsprogramma). Na het verschijnen van het regeerakkoord kwamen positieve reacties van natuur- en milieuorganisaties. Later volgde de kritiek dat het akkoord wel erg vrijblijvend is. Harde realiteit is dat Nederland hopeloos achterloopt; het aandeel duurzame energie is nu slechts 4,2 procent. Daarmee rijst de vraag hoe realistisch deze doelstelling voor 2050 is; zo’n energierevolutie vraagt om 13 tot 15 miljard euro investeringen in windenergie, blijkt uit recent onderzoek (zie kader). Het stempel dat de PvdA op het akkoord heeft willen drukken, is vooral groen; een bewijs dat het Greenpeace-hart van PvdA-leider Diederik Samsom nog altijd stevig klopt. Dat maakt de PvdA een effectieve groene concurrent, maar het betekent ook dat GroenLinks een belangrijke partner in crime heeft. Een eerste constructieve stap is gezet: een GroenLinks-voorstel dat het kabinet opdraagt om, samen met groene ondernemers en natuur- en milieuorganisaties, de duurzaamheidsdoelen te concretiseren is aangenomen met steun van beide coalitiepartners.

Milieu- en natuureffecten regeerakkoord Energie en klimaat – doelstelling 16% duurzame energie in 2020 is met gereserveerde middelen haalbaar, succes afhankelijk van oplossen maatschappelijke knelpunten zoals wind op land Natuur – internationale natuurdoelen komen dichterbij, o.a. met realiseren van Ecologische Hoofdstructuur (EHS) Verkeer en vervoer – 3% meer autogebruik in 2020 en 10 à 15% meer files Groene groei – ambitie 100% duurzame energie in 2050 vermindert onzekerheid bij investeerders groene technologie. Instrumentaria blijven achter, nauwelijks aandacht voor fiscale vergroening en afschaffen milieuschadelijke subsidies

Aan wie het ook ligt, een akkoord dat zorgt voor een koopkrachtdaling van de allerarmsten verdraagt de handtekening van de PvdA slecht.

Want ‘wanneer cijfers mensen worden,’ zoals GroenLinks-fractievoorzitter Bram van Ojik tijdens het debat over de regeringsverklaring zei, ‘dan komt Paars in de problemen’. Dat gaat gebeuren wanneer de bezuinigingen die over de schutting naar de gemeenten worden gegooid, realiteit worden. Gemeenten krijgen minder geld maar meer taken van het Rijk zodat zij gedwongen zullen zijn om hun sociale, groene en culturele infrastructuur af te breken. In Amerika hield de herverkozen Barack Obama zijn kiezers voor dat ‘the best is yet to come’. In Nederland geldt helaas dat het ergste nog moet komen. De ontmanteling van de verzorgingsstaat wordt straks werkelijkheid: verkorting WW, versoepeling ontslagrecht, afbouwen van de sociale werkplaatsen.

Tegen deze voor de PvdA cruciale punten heeft die partij zich altijd fel verzet. De 250 miljoen extra voor sociale zekerheid die Samsom heeft bedongen in ruil voor het overboord gooien van de inkomensafhankelijke premie, is wisselgeld; absoluut niet genoeg om de vakbonden stil te houden. Bij de volgende verkiezingen zal de PvdA de prijs betalen (zie kader). De vraag is hoe snel die verkiezingen komen. Vijf weken verloving is erg kort om samen zulke slechte tijden te doorstaan.

Als de roze wolk definitief voorbijgetrokken is, blijft er een ongekende spagaat over, en weinig wat men deelt. < 13

s De onbekende kerncentrale Zuid-Limburg maakt zich zorgen over een kerncentrale die veertig kilometer over de grens staat en mankementen vertoont.

Daarom zijn samenwerkende GroenLinks-fracties in Limburg een petitie gestart die de regering vraagt met België in overleg te gaan over sluiting. In de kerncentrale in Tihange waren dit jaar verschillende kleine incidenten, vertelt gemeenteraadslid in Eijsden-Margraten Rob Hoenen. ‘Geen enkele kerncentrale is honderd procent veilig, maar deze is heel onveilig.’

In juni namen de Limburgse Provinciale Staten en bijna alle Zuid-Limburgse gemeenteraden een GroenLinks-motie aan die het provinciebestuur en de gemeentelijke bestuurders oproept tot actie. Die kwam er onvoldoende, vindt Statenlid Gert-Jan Krabbendam. Het ministerie van Economische Zaken heeft toegezegd dat er een opslag voor jodiumpillen komt in Zuid-Limburg, maar dat is niet voldoende vindt Krabbendam.

‘De veiligheidszone moet uitgebreid worden naar tachtig kilometer en er moet een grensoverschrijdend waarschuwingssysteem komen.’

Op dit moment ligt een deel van Tihange stil voor onderzoek naar haarscheurtjes in een reactorvat, net als een deel van de andere Belgische kerncentrale Doel in de haven van Antwerpen. Goed dat België actie onderneemt, vinden Hoenen en Krabbendam, maar Tihange moet definitief worden gesloten.

‘De centrale is oud en hij heeft een ontzettend slecht rapport gekregen bij de laatste stresstest. Als er een aardbeving of overstroming komt, kan dat heel gevaarlijk zijn.’

In 2003 besloot België met Groen! (toen Agalev) in de regering tot een kernuitstap per 2015. Inmiddels is de regering daarop teruggekomen en Tihange 1 blijft langer open. Krabbendam: ‘Het land is in tegenstelling tot Nederland sterk afhankelijk van kernenergie. Er is niet in alternatieven geïnvesteerd. Nu zitten zij – en wij – met de gebakken peren.’

Op 12 januari 2013 wordt in Maastricht gedemonstreerd. Hoenen: ‘We gaan ouderwets actie voeren. De handtekeningen willen we aanbieden aan de Veiligheidsregio Zuid-Limburg en een Tweede Kamerdelegatie.’ > Zie tihangedicht.petities.nl

‘Niet privatiseren om het privatiseren’ Privatisering is geen doel in zichzelf en het bewaken van het publieke belang is de belangrijkste afweging, benadrukte Eerste Kamerlid Ruard Ganzevoort in het senaatsdebat over het rapport Verbinding verbroken? De parlementaire onderzoekscommissie naar de effecten van privatisering en verzelfstandiging van overheidstaken heeft dit rapport eind oktober gepresenteerd. Ook het organiseren van goede verantwoording en inspraak van burgers zou meer aandacht verdienen.

foto margot scheerder

‘Een boer in Afrika,

Plek 5 Hoogste politicus in Trouw’s Duurzame 100 is dit jaar GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout. ‘Eickhout is zeer actief en weet veel mensen achter zich te krijgen’, schrijft het expertpanel. Teruggetreden partijleider Jolande Sap staat op plek 67. Op nummer 1 staat net als vorig jaar Marjan Minnesma, directeur van duurzame actieorganisatie Urgenda.

14

die geen iPad heeft, geen bad of zelfs wc, die kortom niets bij­ draagt aan de klimaat­­ verandering, krijgt straks wellicht geen microkrediet meer’ Bram van Ojik over het kabinetsbesluit om klimaatuitgaven te financieren uit het ontwikkelingsbudget, waarop ook nog eens één miljard bezuinigd wordt.

Meer vrouwen Wel of geen quotum? Eind oktober stelde de Europese Commissie haar beslissing uit, want de eurocommissarissen konden het niet eens worden over het voorstel van de Luxemburgse commissaris Viviane Reding (Grondrechten) om beursgenoteerde bedrijven te verplichten in hun raden van toezicht voor 2020 minimaal veertig procent vrouwen op te nemen. Reding heeft daarop een aangepast voorstel gedaan waarmee de Commissie instemde. Het grote verschil: geen bindend einddoel van veertig procent in 2020, maar een voorkeursbeleid. Marije Cornelissen, woordvoerder vrouwenemancipatie voor de Groene fractie, is blij dat er een wetgevende tekst ligt: ‘Het gaat erom dat het voorstel bindend is. Lidstaten moeten zorgen dat bedrijven zich verantwoorden als ze onvoldoende vrouwen benoemen.’ Ze had liever gehad dat bedrijven uit zichzelf hadden gewerkt aan meer vrouwen in de top. ‘Zelfregulering is dertig jaar lang geprobeerd, maar het percentage vrouwen in de top groeide nauwelijks.’ In Europa wordt bijna een op de zeven topfuncties bezet door een vrouw. Veel te weinig, vindt Cornelissen. Het voorstel ziet ze als een doorbraak voor meer vrouwen in de top van het Europese bedrijfsleven. ‘En vaak zie je dat als een wetgevende tekst alleen al maar besproken wordt, dat bedrijven hun gedrag al veranderen. Dus hopelijk heeft het voorstel al effect voor het is ingevoerd.’ Dat kan nog even duren, want eerst buigt het Europees Parlement zich over het voorstel en vervolgens moet de ministers van de EUlanden nog instemmen. december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

kort DWARS gaat voor gemeenteraden

foto tim vanhove

Een uitgebreid scholingstraject opzetten om zo veel mogelijk van haar leden namens GroenLinks in de gemeenteraad te krijgen bij de verkiezingen in 2014 en het voortouw nemen bij het vernieuwen van de partijcultuur binnen GroenLinks. Dat zijn de twee belangrijkste actiepunten voor het nieuwe bestuur dat DWARS, GroenLinks jongeren op haar najaarscongres 13 en 14 oktober te Rotterdam heeft gekozen. Verder wil DWARS meer open debat, en daarbij maatschappelijke organisaties betrekken. Inhoudelijk zijn onderwijs en economie – vanuit groen benaderd – de belangrijkste items. Ashley North volgt Jojanneke Vanderveen op als voorzitter.

Groen en Ecolo winnen lokaal in België Meer dan twee ouders

De groene partijen in België hebben bij de verkiezingen voor provincies en gemeenten 14 oktober hun aantal lokale zetels flink uitgebreid. In Vlaanderen groeide Groen dusdanig dat voorzitter Wouter Van Besien de partij de tweede winnaar van de verkiezingen noemde, na het regionalistische NV-A dat bijna overal stevig groeide.

Groen haalde 308 gemeenteraadsleden, een stijging van ruim een derde ten opzichte van 2006, toen de partij met een teleurstellende 226 zetels genoegen moest nemen. Provinciaal steeg Groen naar 24 zetels. In verschillende gemeenten voerde Groen een kieslijst samen met het sociaaldemocratische SP.A zoals in Gent.

Onderwerpen als energie, mobiliteit en leefbaarheid domineerden het politieke debat in Vlaanderen – onderwerpen waar

foto margot scheerder

Het is hoog tijd voor een maatschappelijke discussie over het aantal ouders dat een kind volgens de wet kan hebben. Vaak genoeg komt het voor dat ook de vader van het kind van lesbische ouders een rol speelt in het leven van zijn kind, stelde Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren eind oktober in de Tweede Kamer bij de behandeling van het wetsvoorstel Lesbisch Ouderschap, waarmee de juridische positie van roze gezinnen wordt verbeterd. Ook willen stiefvaders en stiefmoeders vaak wettelijke erkenning krijgen.

'GroenLinks wil daarom de discussie starten over wie volgens de wet een ouder mag zijn en of dat wel tot twee mensen beperkt moet blijven.'

Mensenrechten Oud-Europarlementariër voor GroenLinks Kathalijne Buitenweg is een van de nieuwe leden van het College voor de Rechten van de Mens dat 2 oktober is opgericht. Dit nieuwe college neemt de taken over van de Commissie Gelijke Behandeling en zal alle mensenrechten in Nederland beschermen, bevorderen, bewaken en belichten.

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

de partij juist op inzette. Ecolo slaagde erin in het Waalse deel van België de derde partij te blijven, en daarmee het succes van 2006 vast te houden. Het aantal gemeentelijke en provinciale zetels steeg fors van 368 in 2006 naar 506. Daarvan won het er 102 verspreid over het Brusselse gewest, waar Groen met 19 zetels de grootste Vlaams­talige vertegenwoordiging heeft. De partijen voerden er een gezamenlijke lijst.

‘Voor ons is samenwerken geen pose’, zei Brussels gemeenteraadslid voor Groen Bart D’hondt daarover in de krant De Standaard. ‘Het maakt wezenlijk onderdeel uit van onze blik op mens en maatschappij – en kiezers die de confrontatie beu zijn, appreciëren die constructieve manier van werken.’ Zowel Groen als Ecolo leveren in een aantal plaatsen de burgemeester.

Online lezen GroenLinks struikelt over regiotram Fractievoorzitter GroenLinks

Groningen Mattias Gijsbertsen: ‘Goed besturen en goed functioneren op lokaal niveau betekent ook dat je geloofwaardig bent.’ > Zie magazine.groenlinks.nl/regiotram 'Niet groen boven links' De partijraad op 17 november jl.: groen gaat

niet boven links; bevoegdheden moeten beter worden vastgelegd en een duidelijk sociaal profiel is nodig. > Zie magazine.groenlinks.nl/partijraad17november Denken over economie versterken Hoogleraar Joop Schippers van de nieuwe werkgroep Economie: ‘De grootste prestatie van GroenLinks afgelopen jaren was het Lenteakkoord, dat ging grotendeels over economie.’ > Zie magazine.groenlinks.nl/werkgroepeconomie 15

Wisselin van de

Wat tot verrassing van de een en tot opluchting van de ander 13 september niét gebeurde, gebeurde 5 oktober als­ nog: Jolande Sap stapte op. Gedwongen, omdat er geen vertrouwen meer was.

De ‘ideeën­partij op zoek naar macht’ was na een gevoelige verkiezings­ nederlaag verder van de macht afgeraakt dan ooit. Het leverde een nieuwe reeks

H

et vertrek van Sap is een beslissing die pijn doet – allereerst bij haar zelf. Tekenend was haar afwezigheid 23 oktober bij haar eigen afscheid van de Tweede Kamer. Kamervoorzitter Anouschka van Miltenburg las Saps afscheidsbrief voor (zie kader), voor een afscheidsgesprek vindt ze het te vroeg.

In haar verklaring 5 oktober schreef Sap dat ‘tot de dag van vandaag’ haar onduidelijk is ‘welke oplossing een overhaast vertrek biedt’. Natuurlijk had ze getwijfeld die dag na de verkiezingen, of ze niet beter kon opstappen. En de weken erna was ze zich ‘zeer bewust’ van de commotie die bij sommigen ontstond, nadat het partijbestuur op 13 september het bericht uitbracht dat de ‘partijtop verheugd was’ dat ze bleef. Maar, schreef ze, ze ontving zo veel steun van leden ‘dat ik onvoldoende aanleiding zag om alsnog de eer aan mijzelf te houden’.

van de commissie-Van Dijk gaan we

Maar die steun was er op belangrijke plekken in de partij niet, verklaarde het partijbestuur. Een vertrouwensbreuk dus, waarover partijbestuur en partijleider in de clinch lagen. De doorbraak werd geforceerd door een publicatie van NRC Handelsblad. Het partijbestuur betreurde, zo schreef zij in haar verklaring, dat door de publicatie de zaak niet binnenskamers tot een oplossing kon komen, een oplossing ‘die voor iedereen minder schadelijk zou zijn geweest’.

terugblikken, dat moeten we goed doen.

Partijraad

van tumul­tueuze dagen op waarna de rust lijkt weergekeerd. Interim-voorzitter Eduard van Zuijlen: ‘Met het rapport

En dan moet het ook klaar zijn.’ door Marc van Dijck

16

Een dag later kondigde partijvoorzitter Heleen Weening bij aanvang van een reeds geplande partijraad – voor iedereen te volgen via Politiek24 – haar vertrek aan. Zij werd daarin gevolgd door de rest van het bestuur. ‘Ik heb de verantwoordelijkheid genomen voor een buitengewoon december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

ng

wacht ‘Met pijn in het hart kondig ik mijn vertrek aan’

pijnlijke beslissing’, zei ze. ‘En die heeft ons nog niet gebracht waar ik op hoopte.’ De broodnodige herstart van de partij na de teleurstellende verkiezingsuitslag was met Sap onmogelijk geworden, zegt Weening. Ze erkent dat die boodschap moeilijk uit te leggen was, juist nadat op 13 september wel vertrouwen in Sap was uitgesproken.

Met haar vertrek wil ze ook ruimte maken voor vernieuwing.

In de slipstream van het tumult trok ook de Amsterdamse wethouder Andrée van Es zich terug als voorzitter van de commissie die de verkiezingsnederlaag gaat onderzoeken,. Haar persoonlijke mening dat Sap en Weening beiden hadden moeten opstappen, had zijn weg naar de media gevonden, en Van Es wilde de commissie op geen enkele manier in diskrediet brengen. Zij is opgevolgd door oud-Europarlementariër Nel van Dijk. Intussen nam Bram van Ojik, nummer twee van de kandidatenlijst, het fractievoorzitterschap op zich; Linda Voortman keert terug in de Kamer. In hoog tempo werd een interim-bestuur aangesteld.

Richting geven Dat interim-bestuur heeft als formele taak het organiseren van een congres op 3 maart, waar het nieuwe bestuur gekozen wordt. Een kandidatencommissie is inmiddels aangesteld, zegt interim-partijvoorzitter Eduard van Zuijlen.

‘Die commissie bestaat uit allemaal nieuwe mensen die de laatste anderhalf tot twee jaar niet betrokken zijn geweest bij de landelijke structuur van GroenLinks. Zo heeft de Toezichtraad ook het interim-bestuur samengesteld. De kandidatencommissie moet alle ruimte en instrumenten krijgen om mensen met de nodige bestuurlijke ervaring te vinden; het toekomstige bestuur moet wat ons betreft het nodige gewicht meebrengen.’

Waar andere fractievoorzitters hun financieel specialisten meenamen om te onderhandelen over het Lenteakkoord, had Jolande Sap dat niet nodig. Ze nam de ervaren Ineke van Gent mee, de cijfers kende ze zelf veel te goed. Niet voor niets was ze op de achtergrond al sinds jaar en dag betrokken bij de doorrekening van verkiezingsprogramma’s.

En achter de cijfers zag ze de mensen.

‘Met pijn in het hart’ kondigde Sap haar vertrek aan. Ze had zich het afscheid van de politiek anders voorgesteld, schreef ze in haar afscheidsbrief aan de Kamer.

Natuurlijk had ze zelf ook getwijfeld of ze door moest gaan. Na de desastreuze verkiezingsuitslag en eerder, toen ze niet de onbetwiste partijleider bleek te zijn maar ze een lijsttrekkersstrijd aan moest gaan, die ze met 84 procent won. In die debatten zette ze zichzelf neer als een realistische politica die haar idealen wist om te zetten in concrete resultaten, zoals het Lenteakkoord.

Dat akkoord bevatte naast alle goeds dat GroenLinks had binnengehaald – de vijftien ergste bezuinigingen van Rutte-1 waren teruggedraaid én er was start gemaakt met

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

foto margot scheerder

Jolande Sap

het vergroenen van de economie, zo luidde het mantra van de verkiezingscampagne – ook pijn: versoepeling van het ontslagrecht bijvoorbeeld, een gevoelig punt in de partij.

Maar Sap verdedigde het akkoord gepassioneerd, misschien te gepassioneerd. De pijnpunten uit het akkoord straalden op haar

af, net als de veelbekritiseerde politiemissie naar het Afghaanse Kunduz vlak na haar aantreden. Hoewel sommigen twijfelden aan haar ‘politieke antenne’ werd haar leiderschap ook ‘moedig en eerlijk’ genoemd.

In haar afscheidsbrief gaf ze de Kamer nog een keer haar diepe overtuiging mee dat de politiek zich meer op Europees en internationaal niveau moet organiseren. De Haagse politiek heeft nog maar weinig grip op basale economische ontwikkelingen die het leven van mensen bepalen, schrijft ze: ‘Of je morgen nog een baan hebt, overmorgen nog een dak boven het hoofd en of er een toekomst is voor je kinderen: het zijn zaken die op het wereldtoneel en in de directiekamers van bankiers blijken te worden bepaald.’ Alleen als de politiek zich minder verliest in de waan van de dag en in plaats daarvan richt op het gezamenlijk aanpakken van de grote internationale uitdagingen herwint ze aan zeggingskracht. ‘Hoe borgen we de mensenrechten wereldwijd? Hoe zorgen we dat welvaart terechtkomt waar deze nodig is? Hoe houden we de planeet leefbaar voor volgende generaties? Deze vragen zijn altijd mijn politieke leidraad geweest.’

17

Fractievoorzitter Bram van Ojik heeft de eerste grote debatten in de Tweede Kamer achter de rug. Het regeerakkoord kent positieve kanten zoals de aanpak van de hypotheekrenteaftrek en het kinderpardon, vindt hij, maar ook harde rechtse maatregelen. ‘Er is dus genoeg om oppositie tegen te voeren. En ze kunnen ons nodig hebben, omdat ze in de Eerste Kamer geen meerderheid hebben.’ Makkelijk zal dat niet zijn, zegt hij erbij: ‘Er zijn negen oppositiepartijen en wij zijn nummer zes op de lijst.’

De 58-jarige Van Ojik is een oude bekende. Hij was voorzitter van de PPR toen GroenLinks werd opgericht en was al eerder GroenLinks Kamerlid, als opvolger van toenmalig fractievoorzitter Ria Beckers. In 2008 leidde hij de beginseldiscussie die uitmondde in het nieuwe beginselprogramma Partij van de Toekomst. Eerder werkte hij bij (Oxfam)Novib, Milieudefensie en het ministerie van Buitenlandse Zaken. Nu is hij fractievoorzitter. Met een fractie van vier moet GroenLinks keuzes maken in de onderwerpen waar zij zich op richt. Hij noemt de groene onderwerpen: milieu, infrastructuur en natuur als voor de hand liggende

‘Er is genoeg om oppositie tegen te voeren’

‘Ik heb een buiten­gewoon pijn­lijke beslissing moeten nemen’

foto peter fekkes

Bram van Ojik

Van Ojik (tweede van links) in gesprek met leden in ­Schagen, 10 november jl.

prioriteiten, net als zorg, ontwikkelingssamenwerking, Europa, asiel en migratie.

De komende maanden moet dat duidelijker worden. ‘We kunnen helaas niet meer alles doen wat onze leden belangrijk vinden.’

Van Ojik heeft drie zaterdagen lang met groepen leden gesproken, een aantal afdelingsbijeenkomsten bezocht en hij belt mensen – wanneer hij even heeft – individueel op. ‘Het is ongelofelijk belangrijk om van mensen te horen wat ze vinden van onze partij.’ Mensen hebben inhoudelijk kritiek,

Maar het interim-bestuur doet meer. Van Zuijlen: ‘Het is onze rol om te zorgen dat de gekozen fracties weer aan het werk kunnen, met het gezicht naar de buitenwereld. Van Ojik is daarbij gezicht nummer één. En we zullen een aantal voorstellen voorleggen aan het congres, gebaseerd op de conclusies van Van Dijk.’ Het rapport van de commissie-Van Dijk moet in januari klaar zijn. Van Zuijlen wil een aantal voorstellen op tafel leggen ‘waarmee het congres het nieuwe bestuur om een boodschap kan sturen. We hebben zelf natuurlijk een beperkt mandaat, maar tegelijkertijd horen we echt iedereen zeggen: pak nu met die club ervaren bestuurders alsjeblieft even door. We kunnen geen knopen doorhakken, maar wel alvast de richting aangeven. Dat gaan we op een zorgvuldige manier doen.’ Mogelijke onderwerpen zijn partijdemo-

cratie, ‘een beetje inhoud’, maar zeker ook ‘hoe je borgt dat processen goed verlopen. Je kunt in reglementen wel vastleggen hoe je dingen organiseert, maar je moet ook weten wat te doen als het toch niet goed gaat.’ Bovenaan de lijst staat de partijcultuur. ‘Ik hoor leden vooral zeggen: ik wil niet dat in mijn partij mensen zo met elkaar omgaan.

Ik denk zelf eerlijk gezegd niet dat dat een cultuur is van de hele partij; het was de Tweede Kamerfractie die zo functioneerde. Daarom was de schok ook zo groot.’ Ook een koersdiscussie ‘light’ komt Van Zuijlen tegen. ‘Met ons verkiezingsprogramma is iedereen het eens, maar een aantal zaken uit dat programma mogen we wel concreter en behapbaarder maken. We hebben een heldere richting voor ogen als partij, maar hebben de neiging om ons te verliezen in de nuance omdat de wer-

18

foto margot scheerder

Heleen Weening ‘Een verlies voor de partij’, noemde de nieuwe fractievoorzitter Bram van Ojik het vertrek van Heleen Weening op de persconferentie bij zijn aantreden. Hij had in de maanden ervoor van nabij meegemaakt hoe ze zich het vuur uit de sloffen liep om de onrust rond het referendum, de kandidaatstelling en uiteindelijk de verkiezingsuitslag in goede banen te leiden. ‘Daarbij heeft het partijbestuur ongetwijfeld fouten gemaakt, maar dat het niet gelukt is de onrust te bezweren en het vertrouwen te herstellen, is een nederlaag voor alle betrokkenen.’

maar vaker zijn ze ontevreden over de partij zelf. Van Ojik: ‘Ik hoor vaak: we begrijpen het niet, we worden niet betrokken. Het gaat erover hoe we zaken organiseren en met elkaar omgaan.’ Het vertrouwen van de leden maar ook dat van de kiezers moet worden terugverdiend. Daarom wil Van Ojik nu een sterke verbinding gaan leggen met de lokale politiek: ‘Ik wil in gesprek met gemeenteraadsleden en wethouders, want de volgende verkiezingen zijn de gemeenteraadsverkiezingen van 2014.’

In de acht maanden dat de voormalig fractievoorzitter van GroenLinks Den Haag partijvoorzitter was, kon ze zich door alle vuile was eigenlijk niet richten op de agenda die ze had voor de partij: meer dialoog, de betrokkenheid van leden vergroten en de interne partijdemocratie verbeteren. ‘Met die agenda ben ik gekozen, en ik hoop natuurlijk dat een nieuw bestuur daarmee verder gaat’, zegt Weening. ‘Ik heb goede hoop op herstel van de partij, juist door de kracht van de leden die hun schouders eronder zetten.’ Een terugkeer naar de politiek sluit ze op termijn niet uit, dat ‘blijft trekken’. Maar dat is voor later: ‘Ik oriënteer me nu rustig op een positie buiten de politiek waar ik mijn idealen kan reactiveren.’

december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

kelijkheid zo ingewikkeld is. En in de politiek gaat het toch om dingen concreet en in hapklare brokken over de bühne zien te krijgen.’ Die hapklare brokken werden de afgelopen tijd vooral gemist op sociaaleconomisch terrein, misschien ook het ingewikkeldste terrein, aldus Van Zuijlen: ‘Groen en de rechtsstaat, daar komen we wel uit. Ik denk niet dat er één GroenLinkser blij is dat illegaliteit strafbaar wordt gesteld. Maar hoe gaan we om met economische crisis, wat betekent dat voor mensen, hebben we daar een antwoord op?’

GroenLinks scoort geen hoge cijfers voor het zoeken naar verbindingen, vindt Van Zuijlen.

‘We hebben al die wethouders en fractievoorzitters, mensen in de Provinciale Staten, landelijke expertgroepen, werkgroepen, ga maar door. De aansluiting tussen die groepen is niet sterk. Een goed voorbeeld is hoe Linda Voortman het doet: zij heeft een netwerk opgebouwd rond haar dossiers, waar mensen in de partij die verstand van zaken hebben inhoudelijk aansluiting vinden met het Kamerlid dat ons verhaal in de Kamer moet verwoorden. Zo’n netwerk dat ook strategisch mee kan denken met een Kamerlid, dat lijkt

me een prima model. Het zou goed zijn als anderen dat ook zouden gebruiken.’ Tegelijkertijd ziet Van Zuijlen hoe Van Ojik de fractie leidt. ‘Hij zet ook in op het mobiliseren en verbinden van kennis die in de groep aanwezig is. Dat nodigt uit.

Daar krijg je de beste besluiten van.’

Verkiezingen Ondertussen komen er in 2014 twee verkiezingen aan, en daar moeten we – na de laatste terugblik op het congres – alle energie op richten, vindt Van Zuijlen. ‘Dan moeten we er weer staan. We moeten laten zien dat we kunnen leren van het verleden, dat we als partij een zelfreinigend vermogen hebben. En dan het vertrouwen van de kiezer terugwinnen.’ Daarover is Van Zuijlen optimistisch: ‘Op de dag dat ik hoorde dat ik voorzitter zou worden, stonden we in een peiling van Maurice de Hond op twee zetels. In een ANPbericht stond dat 51 procent van de mensen vindt dat GroenLinks kan worden opgedoekt. Even verderop las ik in hetzelfde berichtje dat negen procent van de mensen zich kon voorstellen ooit op GroenLinks te stemmen. Dat zijn veertien zetels! Daar doe ik het voor.’ <

‘Ik hoor leden vooral zeggen: ik wil niet dat in mijn partij mensen zo met elkaar omgaan’

Van Zuijlen (tweede van rechts) op het partij­ congres afgelopen zomer

Eduard van Zuijlen Interim-voorzitter Eduard van Zuijlen (50) is sinds 2007 burgemeester van Menterwolde, een Groningse gemeente van ruim twaalfduizend inwoners. Het interimvoorzitterschap doet hij ‘ernaast’. ‘Ik heb een hele dikke streep in mijn agenda gezet.

Ik ben 36 uur per week beschikbaar voor gemeente en 32 voor de partij; in de trein houd ik kantoor. Mijn gezin heeft er het meeste last van, maar die staan erachter.

Alleen de jongste vindt het erg lastig dat ze papa ineens zo weinig ziet.’ Zijn motivatie om deze klus op zich te nemen was hetzelfde als van de 150 andere mensen die zich aanmeldden, denkt Van Zuijlen. ‘Je zit met 25 duziend leden naar de tv te kijken en denkt: wat gebeurt er allemaal met mijn partij? Toen kwam per mail de vraag van de Toezichtraad, waarvan de kortste samenvatting is: “help”. Een aantal mensen in mijn omgeving zei: Eduard, nu moet je je

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

melden. Dat heb ik gedaan.’

Van Zuijlen is geen geboren Groninger, hij groeide op in Rotterdam. Eerder werkte hij als docent, diaconaal consulent en organisatieadviseur in zorg en onderwijs.

Voor GroenLinks was hij van 2001 tot 2007 afdelingsvoorzitter in Haren, en van 2003 tot 2007 zat hij in de Groningse Provinciale Staten. Hij zette zich daar onder andere in voor uitgeprocedeerde asielzoekers; het initiatief van de Statenfractie om te komen tot een meldpunt ‘schrijnende gevallen’ werd toen overgenomen door de Tweede Kamerfractie. De nieuwe fractievoorzitter Bram van Ojik ontmoette hij bij toeval tijdens het laatste congres. ‘In de paar weken dat ik nu voorzitter ben, hebben we veel contact gehad. Naast alle overleggen hebben we één dag samen gesprekken met verontruste leden gevoerd en we zijn een dag in Schagen geweest, op campagne voor de herindelingsverkiezingen.’

foto famous productions

Interimmers Het interim-bestuur bestaat naast voorzitter ­Eduard van Zuijlen uit: • Ruud Grondel (verenigingszaken) is wethouder in Diemen.

• Jaap van der Haar (financiën) was reeds penningmeester in het afgetreden partijbestuur.

• Gert-Jan Krabbendam (juridische zaken) is Provinciale Statenlid in Limburg en gerechtssecretaris bij de rechtbank Maastricht.

• Bart de Leede (communicatie en campagnes) is welzijnsdirecteur in Schiedam.

• Harriet Tiemens (personeel en organisatie) is wethouder in Rheden.

Commissie-Van Dijk De commissie-Van Dijk doet onderzoek naar de verkiezingsuitslag. Eind januari komt de evaluatiecommissie met haar bevindingen. De aanbevelingen en conclusies worden op het congres van 3 maart behandeld. Leden kunnen via de GroenLinks-website hun ideeën, hartenkreten en analyses over de verkiezingsuitslag inbrengen. Ook is er kiezersonderzoek, ledenonderzoek, media-analyse en zijn er gesprekken met (groepen) leden. Voorzitter Nel van Dijk is plaatsvervangend directeur van ProDemos – huis voor democratie en rechtsstaat.

Zie organisatie.groenlinks.nl onder ‘commissie-Van Dijk’

19

I

Europa met uitroepteken Het uitroepteken in de titel Voor Europa! is veelzeggend. Geen nauwkeurig onderbouwd betoog, maar een politiek statement dat zonder aarzeling een federaal Europa propageert. Tijdens het lezen kwamen bij mij woorden van euroscepticus Thierry Baudet bovendrijven: ‘De generatie van Cohn-Bendit – de generatie ’68 – baseert zich op Foucault, ze heeft het machtsdenken omarmd.’ De auteurs, en politici, Guy Verhofstadt en Daniel CohnBendit vinden elkaar inderdaad in het machtsdenken, dat centraal staat in het boek. ‘Over 25 jaar is Europa definitief uit de G8 gevallen, ook Duitsland.’ De boodschap: wil Europa in de toekomst nog enige macht hebben, dan moet zij een federatie worden.

De eerste zin luidt: ‘De aanval is de beste verdediging.’ Doelwit van die aanval zijn de lidstaten, die zich volgens de schrijvers schuldig maken aan het aanwakkeren van nationalisme, en nationalisme – dat in de weg staat van hun Europese federatieve ideaal – moet bestreden worden.

De behoefte aan een nationale identiteit, levendig in het huidige Europese discours, schuiven de auteurs makkelijk opzij door erop te wijzen dat we allen meerdere identiteiten hebben. Nationale identiteit is volgens Verhofstadt en Cohn-Bendit nationalisme in vermomming. Daarmee shoppen ze selectief in de ideeën van de Indiase econoom Amartya Sen, die naast zijn theorie van multi20

identiteiten nationalisme niet per se afwijst, maar de intentie vooropstelt: nationalisme kan mensen erbij laten horen of juist uitsluiten.

Het ideaalbeeld van een federaal Europa is op papier niet onmogelijk. Maar onder andere het pleidooi om meer migranten naar Europa te halen om de vergrijzing op te vangen terwijl de helft van de Spaanse jeugd werkloos is, laat de indruk achter dat de connectie met de werkelijkheid hapert.

Het boek bestaat uit twee verschillende delen: het manifest zelf en een diepte-interview door een journalist van de Franse krant Libération – het lezenswaardigste deel van het boek. In dat soms verrassende gesprek reconstrueren beide heren de staat van Europa. De journalist verleidt de politici om hun gedachten de vrije loop te laten over waar we vandaan komen met Europa. Helaas ontstaat er soms een onderonsje waarbij journalist en politici de lezer lijken te vergeten. Dan duiken ze zo diep in de technische kwesties dat het vooral interessant is voor ingewijden. Voor Europa! is een gelijkhebberig boek. Een feest voor degene die zich in de ideeën herkent, voor de twijfelaar die aan nuance hecht een bron van ergernis.

Lara de Brito De Bezige Bij Antwerpen, 160p., 15 euro

Duurzame mode Een simpele route naar een ethisch verantwoorde garderobe is er niet, laat trendanalist en ‘fashionista met idealen’ Lynsey Dubbeld in Mode voor morgen. Duurzame kleding in Nederland zien. Ze waarschuwt ook vooraf: een 100 procent duurzame kledingstijl bestaat niet. Maar, zegt ze ook: elke kleine verandering kan al een verschil maken en een tikje groener mag best.

Daarom zet ze op een rijtje wat er aan de hand is bij het ontwerpen, maken en afdanken van een kledingstuk – en welke duurzame oplossingen

er voorhanden zijn. Mooi zijn vijf fotoreportages bij Nederlandse groene initiatieven: het naaiatelier van een sociale werkplaats in Den Haag, slow fashion ontwerpster Rianne de Witte uit Breda, een kledingruilfeest voor Margriet-lezeressen in Hoofddorp, brandnetels als grondstof in de Noordoostpolder en textielsortering bij een kringloopbedrijf in Emmeloord.

Een gratis e-magazine met de beste tips en winkeladressen uit het boek vind je op www. modevoormorgen.nl.

Uitgeverij Mooi Media, 192p., 29,95 euro

Keurmerken gekeurd

Check waar al die keurmerken op kleding, wasmiddel en apparaten precies voor staan met de app keurmerkenwijzer van Milieu Centraal.

Zie keurmerken­ wijzer.nl

december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

media&meer 20,5 mm

jAc. p. tHijsse WAnHoop nooit AAn vooruitgAng

mArgA coesèl [redActie]

WAnHoop nooit AAn vooruitgAng brieven vAn jAc. p. tHijsse

jac. p. thijsse gaf de aanzet tot de oprichting van Natuurmonumenten, hij was schrijver van twintig Verkade­ albums, Het Vogeljaar en talloze andere boeken. Weinigen hebben zo veel invloed gehad op het denken over de natuur als Jac. P. Thijsse, en zonder hem had Neder­ land er anders uitgezien. Zijn meeslepende stijl kenmerkt ook zijn particuliere corres­ pondentie. De brieven geven tal van nieuwe bijzonderheden over zijn leven en werk.

Deze bloemlezing, samengesteld door Marga Coesèl, toont Thijsse in al zijn veelzijdigheid: een groot schrijver, een gepassioneerde natuurbeschermer en — vooral — een betrokken en warme persoonlijkheid.

Groen moet je doen 27-09-12 15:40

Natuur­ beschermer Jac. P. Thijsse (1865-1945) was leraar en natuurbeschermer. Hij schreef boeken over de natuur (Nederlandse flora, Vogelboekje, 19 Verkadealbums) en en was betrokken bij de oprichting van Natuurmonumenten in 1905. De vereniging ontstond nadat Thijsse met mede-pionier Eli Heimans een actie had georganiseerd tegen de plannen voor een vuilstort in het Naardermeer, dat daarna kon worden aangekocht en het eerste Nederlandse natuurreservaat werd. In Wanhoop nooit aan vooruitgang heeft Marga Coesèl, biologe en onderzoeker, een bloemlezing van Thijsses brieven samengesteld. Aangevuld met informatie over de persoon Thijsse, zijn leven, hoe hij zijn werk voortzette tijdens de Tweede Wereldoorlog en zijn natuurbeschermingswerk.

Uitgeverij Boom, 312p., 16 euro

Feiten De auteurs van Wetenschap is ook maar een mening willen de wetenschap een stem geven in de politieke arena.

Want waarom moet het begrotingstekort koste wat het kost terug naar drie procent? Alle vooraanstaande economen waarschuwen dat dit de crisis verergert. Niet dat politici de wetenschappelijke consensus blind moeten volgen, vinden de auteurs, maar ze moeten wel kunnen uitleggen waarom bezuinigingen belangrijker zijn dan de opleving van onze economie. ‘Want dat is een keuze.’ Het is fataal als dit soort kennis niet telt in de politiek, vinden ze. Het leidt tot free fact politics. ‘Die degeneratie van het debat gaan wij te lijf.’

Bas den Hond, Sybe Rispens, Bram Vermeer (red.), Uitgeverij Oostenwind, 160p., 15 euro

Eigen verantwoordelijkheid

Groene kerken Zelf actie ondernemen voor een betere wereld. Sjoerd van Schooneveld (60) van Kerk in Actie werkt aan groenere kerken.

Op 15 december is het GroeneKerkendag.

‘Binnen veel kerken zijn mensen met duurzaamheid bezig, maar ze blijken het eigenlijk bijna nooit van elkaar te weten. De GroeneKerkenactie brengt al die initiatieven in kaart. Om van elkaar te leren en anderen enthousiast te maken. De GroeneKerkendag organiseren we voor het eerst. Bezinning op de relatie duurzaamheid en geloof combineren we die dag met workshops rond praktische zaken als zuiniger stoken, zelf energie opwekken met zonnepanelen en hoe je met je geld omgaat – denk aan het nemen van een duurzame bank of investeren in duurzaamheid.

Het verschilt sterk wat geloofsgemeenschappen aan duurzaamheid doen. We hebben contact met zo’n 250 kerken waar initiatieven zijn. Wat dat voor initiatief is, hangt samen met waar de actieve mensen in de gemeenschap feeling of ervaring mee hebben. Het is allemaal vrijwilligerswerk. Zo zijn er kerken die de link leggen naar duurzame voedselproductie en het promoten van minder vleesconsumptie. Andere kerken zijn bezig met fair trade, en proberen in de winkelcentra in de omgeving meer eerlijke producten te krijgen. In Zeeland neemt een kerk deel aan een windenergiecoöperatie.

Duurzaamheid sluit naadloos aan op het geloof. Als je vanuit je geloof leeft, probeer je je naasten net zo lief te hebben als jezelf.

Door onze leefstijl in het Westen zijn we wel bezig het gras voor de voeten van mensen elders weg te maaien. Van onze te grote ecologische voetafdruk zie je de gevolgen in ontwikkelingslanden.

Bovendien, wij gaan ervan uit dat de schepping die we hebben gekregen een mooie schepping is en het past niet dat de mens zich daarin als bulldozertje opstelt. We maken ons ook zorgen over de aanslag op de biodiversiteit.

In het verleden heb ik voor Kerk in Actie aan noodhulp gedaan bij overstromingen. In Indonesië bijvoorbeeld gaat door een combinatie van klimaatverandering en boomkap een hele hoop mis. Ik haal daar motivatie uit om in eigen land duurzaamheid te promoten.

Privé ben ik er natuurlijk ook mee bezig. Zo hebben we samen met een aantal buren zonnepanelen aangeschaft.’

Marc van Dijck

De Helling bestaat 25 jaar. Dat jubileum wordt gevierd met een special én op 9 februari een conferentie over ‘eigen verantwoordelijkheid’. Hoort die term thuis in een rechtse traditie waarbij de burger op zichzelf is aangewezen, of in de linkse traditie van emancipatie en zelfbeheer? Meld u aan via dehelling@gmail.com, de aanmelding sluit 15 december.

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

Zie groenekerken.nl Je groene idealen in de praktijk: doen! Tips voor deze rubriek ontvangen we graag op magazine@groenlinks.nl

21

Landjepik Afgelopen jaren is er een ongebrei­delde

run op land ontstaan, vooral in ontwikke­ lings­landen. Organisaties als Oxfam Novib noemen het verschijnsel landroof. Want het opgekochte land wordt niet gebruikt voor de voedselvoorziening ter plaatse, maar voor export en speculatie. door Marije Wilmink

S

inds het begin van dit millennium is in ontwikkelingslanden 106 miljoen hectare land verkocht of verpacht aan buitenlandse investeerders. Genoeg land om zo’n 900 miljoen mensen te kunnen voeden, en dus om verandering te brengen in het feit dat er nu elke avond 870 miljoen mensen met honger naar bed gaan. In werkelijkheid maakt het de verdeling van voedsel over de wereld, nu al enorm scheef, alleen nog maar oneerlijker. Begin oktober bracht Oxfam Novib het rapport Our land, our

22

lives uit om internationaal aandacht te vragen voor de ongebreidelde run op land. Want de impact ervan is groot. Tom van der Lee, directeur campagnes van de organisatie voor ontwikkelingssamenwerking: ‘Van alle buitenlandse investeringen in landbouwgrond tussen 2000 en 2010 vond meer dan 60 procent plaats in ontwikkelingslanden met een ernstig voedselprobleem. En het wrange is dat de lokale bevolking niet van deze landinvesteringen profiteert. Sterker nog: tweederde van de investeerders is van zins om alles wat er op die grond verbouwd wordt, te exporteren.’

Het land dat wordt aangekocht is veelal geen ‘braakliggend’ gebied, maar in gebruik bij de lokale bevolking. Soms gaat het om gemeenschappelijke gronden, waaronder wetlands en oerwoudgebieden die vervolgens ontgonnen worden. Van der Lee: ‘Dat land is dan wellicht niet officieel van iemand, maar er wonen al wel generaties lang mensen die van dat land leven. Als landrechten voor dit soort gebieden niet goed geregeld zijn, kunnen buitenlandse investeerders gewoon hun slag slaan.’ Of overheden zelf. Survival International, dat opkomt voor de rechten van inheemse volken, berichtte recent over land grabs in Ethiopië. Veehoudende stammen zoals de Suri, Mursi, Bodi en Kwegu werden door regeringstroepen met geweld verdreven uit de Lower Omo Valley, december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

om plaats te maken voor immense en zeer lucratieve katoen-, palmolie- en suikerrietvelden, geëxploiteerd door de Ethiopische overheid zelf.

Meestal is het land echter wel degelijk eigendom van de boeren die het bewerken. In die gevallen worden zij simpelweg met harde hand verdreven wanneer hun overheid een deal met een andere mogendheid of bedrijf heeft gesloten. Soms krijgen ze een vorm van compensatie, soms helemaal niets.

FOTO Sven Torfinn/HH

Voedselzekerheid

Elphaz Rutarya Busha met foto´s van zijn voormalige boerderij in Kiboga district (Uganda). Nadat het Britse bedrijf New Forests Company een overeenkomst tekende met de Ugandese overheid werden volgens Oxfam International 27.000 boeren van hun land verdreven.

106 miljoen hectare land, dat is een moeilijk voor te stellen hoeveel­ heid land. Om het concreet te maken: 25 keer de omvang van Nederland, zes keer de omvang van Duitsland. En de snelheid waarmee land in ontwikkelings­ landen door buitenlandse investeerders wordt opgekocht: elke zes dagen een gebied ter grootte van Londen, elke dag een gebied zo groot als Rotterdam inclusief de Europoort, elke seconde een stuk land ter grootte van een voetbalveld.

Dat landaankopen in ontwikkelingslanden, met name Afrika, zo explosief zijn gegroeid, heeft volgens Van der Lee meerdere oorzaken. ‘Allereerst zijn er een aantal opkomende economieën die zich met voedselzekerheidsproblemen geconfronteerd zien. Neem alleen al China, waar én de bevolking én de voedselconsumptie per hoofd van die bevolking maar blijven groeien. Om in de toekomst van voldoende voedselaanvoer verzekerd te zijn, koopt de Chinese staat land elders aan, om daar graan en andere gewassen te verbouwen.

Maar ook rijke landen in Zuidoost-Azië en het Midden-Oosten, die zelf maar beperkt vruchtbare landbouwgrond of waterbronnen beschikbaar hebben, zijn actief in de aankoop van land. Net als westerse bedrijven die op de een of andere manier betrokken zijn bij voedselproductie.’

Biobrandstoffen Een tweede oorzaak voor de steile curve in landaankopen: de opkomst van biobrandstof. Van der Lee: ‘Er is de afgelopen drie tot vijf jaar een enorme artificiële markt op dat vlak gecreëerd.

Jaarlijks wordt wereldwijd zo’n 20 miljoen euro aan subsidie uitgegeven om biobrandstoffen te promoten. In Amerika en in Europa zijn zelfs wettelijke richtlijnen op dit gebied uitgevaardigd.

Zo heeft de Europese Unie bepaald dat de transportsector verplicht biobrandstof moet bijmengen in de tank. Dit percentage ligt in de EU nu gemiddeld op 4,5 procent, maar moet de komende jaren stijgen naar 9 procent. Het idee erachter is goed: vergroening van het vervoer. Probleem is dat ruim 90 procent van de eerste generatie biobrandstoffen die nu geproduceerd worden, uit voedselgewassen komt.’ Zoals Oxfam Novib eerder dit jaar in haar rapport The hunger grains berekende, wordt ruim 60 procent van het land dat in de laatste tien jaar is verhandeld, gebruikt voor de verbouwing van gewassen die kunnen worden omgezet in biobrandstof. De run op land is dus mede ontstaan om biobrandstoffen te kunnen produceren. Land dat niet kan worden ingezet om voedseltekorten en honger te verhelpen.

Er wordt weliswaar steeds meer maïs en suikerriet geteeld, maar daarvan verdwijnt steeds meer in westerse benzinetanks. Van der Lee: ‘En het biobrandstoffenverhaal drijft ook de voedselprijzen op, waardoor nog meer mensen tot armoede vervallen en honger gaan lijden. De rush on land hangt echt van in elkaar grijpende en elkaar versterkende processen aan elkaar.’

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

Speculatie Nog zo’n toevallige factor van belang is de financiële crisis. Van der Lee: ‘De markt voor vastgoed is nu natuurlijk totaal ingestort. Veel van het kapitaal dat altijd naar die markt toeging, vloeit nu naar de financiële handel in commodities – grondstoffen en basisgoederen. Die markt wordt steeds lucratiever door de toenemende druk op de wereldvoedselvoorziening en de promotie van biobrandstof. Zo zijn voedsel en landbouwgrond simpelweg een speculatieobject geworden. Iets waar hedgefunds en durfkapitalisten zo veel mogelijk geld aan proberen te verdienen.’

De hamvraag: hoe kan het tij gekeerd worden?

Door de VN zijn inmiddels vrijwillige richtlijnen opgesteld om de praktijk van grootschalige landaankopen in betere banen te leiden. De implementatie ervan is echter nog amper van de grond gekomen. In Our land, our lives hamert Oxfam op de cruciale rol van de Wereldbank, zelf een grootschalige landinvesteerder en adviseur op dit gebied voor ontwikkelingslanden.

Oxfam wil dat de Wereldbank zijn landaankopen tijdelijk bevriest en strengere regels invoert omtrent transparantie van landdeals, overleg met de lokale bewoners, verbeterde landrechten en voedselzekerheid. Als normstellend instituut kan zij zo een signaal afgeven aan investeerders wereldwijd. De Wereldbank wees het idee van een freeze op haar jaarvergadering half oktober af.

Van der Lee: ‘Toch zijn wij niet ontevreden. Die oproep tot bevriezing was eigenlijk alleen maar een manier om de Wereldbank uit te dagen richtlijnen voor eerlijke handel in land te gaan volgen.

En die handschoen lijkt te worden opgepakt. De Wereldbank heeft erkend dat zij onze zorgen en kritiek deelt, en zich voorgenomen richtlijnen te gaan implementeren en breed onder al hun partners bekend te maken. Daar blijven we natuurlijk druk op uitoefenen.’

Eerlijke Bankwijzer In Nederland voerde Oxfam dit voorjaar al actie via de Eerlijke Bankwijzer, door te wijzen op de rol die banken soms spelen in het financieren van bedrijven die aan land grabbing doen. De oproep om niet langer te investeren in ‘landjepik’ had succes: diverse banken scherpten hun beleid aan. Daarnaast werd het Hunger grains-rapport in de Tweede Kamer besproken, waarna die besloot nog voor het kerstreces een hoorzitting te houden over landroof. Wat die idealiter oplevert?

Van der Lee: ‘Een beter inzicht in hoe dingen samenvallen. Zo is in de Kamer voorgesteld om de bijmengverplichting van biobrandstof versneld door te voeren. De kennis over wat dit betekent – dat je nog meer voedsel in de benzinetank gooit en bijdraagt aan landroof en problemen met de voedselzekerheid – willen we graag vergroot zien bij Kamerleden. Zodat zij afzien van een versnelde invoering, maar ook willen we bij bewindslieden aandringen op landelijke en Europese beleidswijzigingen.’ < 23

Opinie

Asociaal Op sociaaleconomisch terrein moet GroenLinks met haar tijd mee gaan,

O

ver het Groene deel is weinig debat binnen GroenLinks. Over het Linkse deel des te meer, vooral over de hervormingen op het sociaaleconomische domein. Moeten we vasthouden aan de verworvenheden van de verzorgingsstaat, of moeten we die aanpassen aan de tijd waarin wij nu leven? Wij denken het laatste: ga mee met de tijd!

Voor een houdbare, solidaire samenleving zijn hervormingen nodig die een antwoord geven op nieuwe ontwikkelingen als vergrijzing, globalisering, flexibilisering van de arbeidsmarkt en migratie.

Mensen zijn verschillend, zijn ongelijk. Maar de context waarin zij zich begeven moet wel gelijk zijn. Iedereen moet ongeacht achtergrond de kans en de vrijheid hebben zich te ontwikkelen en ontplooien. Hier ligt een belangrijke taak voor de overheid: alle inwoners dezelfde kansen bieden zodat zij hun talenten kunnen ontwikkelen en in kunnen zetten voor de samenleving.

Links betekent dat wij gezamenlijk verantwoordelijk zijn voor de samenleving. Het is een vertrouwen in het collectief. Solidariteit speelt een belangrijke rol. Met elkaar brengen we geld op voor collectieve voorzieningen. Iedereen moet binnen deze kaders zijn verantwoordelijkheid nemen en uitgedaagd worden die solidaire rol op zich te nemen.

Oud-parlementariër Kees Vendrik zei ooit: ‘De enige manier om te verzekeren dat vrijheid en gelijkheid aan iedereen toekomt, is solidariteit centraal stellen. Solidariteit is het grondvest van de sociale politiek.’ Wij denken dat alle GroenLinksers het hiermee eens zijn. Lastiger wordt het als deze uitspraak wordt uitgewerkt in concreter beleid. Er is in de vorige eeuw veel strijd geleverd voor de emancipatie van arbeiders, om mensen uit verschillende sociale milieus dezelfde kansen te bieden. De verzorgingsstaat is ontwikkeld en er zijn veel rechten en plichten geregeld voor de Nederlanders. En dat was, en is, hard nodig. Maar de samenleving is niet statisch; zij verandert. De vraag is gerechtvaardigd of de geldende rechten en plichten aansluiten bij de vraagstukken van nu.

Een aantal basisprincipes staat niet ter discussie. Bijvoorbeeld het recht op een minimum inkomen en op zorg. Andere principes kunnen en moeten we aanpassen aan de tijd, zoals de pensioenleeftijd en de ontslagregelingen. De prijs 24

vinden Tenda Hoffmans en Cora-Yfke Sikkema. ‘Door vast te houden aan oude systemen, laat je nieuwe groepen in de steek. Dat is niet solidair en niet links; dat is asociaal.’

voor de vergrijzing is hoog. Steeds minder mensen moeten geld opbrengen voor een groeiende groep ouderen. Wij zijn allebei later begonnen met werken dan onze ouders, omdat wij hebben kunnen studeren. Is het dan raar dat we ook wat langer doorwerken dan onze ouders? Wij vinden van niet.

De arbeidsmarkt is flexibeler geworden, de groep zzp’ers groeit en Nederland is een land met veel werkende migranten. Onder andere deze groepen hebben minder rechten, terwijl zij wel dezelfde plichten hebben. Is het dan raar dat we de regels zo aanpassen dat het voor hen beter wordt, ook al wordt het dan voor ‘de autochtone werknemer met vaste baan’ iets minder royaal? Nee, dat is niet raar. Door vast te houden aan oude systemen sluit je nieuwe groepen uit en laat je hen dus in de steek. Dat vinden wij niet solidair en dus niet links. Sterker nog, wij vinden dat asociaal.

Houd basisprincipes als solidariteit, gelijkwaardigheid en emancipatie in ere. Hervorm het systeem en ga op zoek naar nieuwe oplossingen die betaalbaar én houdbaar zijn voor ons als samenleving. Uiteraard moet je heel goed kijken naar wat je verandert en onder welke voorwaarden.

Een aantal van die voorwaarden zijn in het verleden genoemd door Femke Halsema en Ineke van Gent. Wij voelen daar veel voor en vinden dat GroenLinks hierop moet voortborduren. Werk met elkaar uit hoe het wel beter kan. GroenLinks staat voor tolerante en progressieve ideeën. Door te blijven hangen in ideeën die niet meer van deze tijd zijn, verword je als partij tot een conservatieve club. En dat is het laatste wat wij willen.

Tenda Hoffmans, raadslid Haarlem en Cora-Yfke Sikkema, fractievoorzitter Haarlem

Vraag van de auteurs ‘We beseffen ons dat vooral de babyboomers enorm hebben gestreden voor de verworvenheden waar wij tweeën ook dankbaar gebruik van maken. Toch vinden wij dat hervormingen nodig zijn. Wat ons opvalt bij discussies binnen GroenLinks is dat vooral baby­boomers moeite lijken te hebben met die hervormingen. Klopt dit beeld, of vergissen wij ons en zijn er ook veel GroenLinksers van jongere generaties die er moeite mee hebben?’

Reageer via magazine@ groenlinks.nl

december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Het individu Als individu kun je je positie op de arbeidsmarkt niet verdedigen zegt Jeannette van Dongen; daarvoor heb je een collectief nodig. GroenLinks maakt mensen onzeker.

H

et individu staat centraal in onze samenleving en dit past bij de vrijzinnigheid van GroenLinks. In de huidige maatschappij worden mensen ‘opgevoed’ met het idee: je bent uniek! Daar past individuele ontplooiing en ontwikkeling bij. Op de arbeidsmarkt betekent dit dat mensen een opleiding en carrière starten die passen bij hun levensstijl, persoonlijke voorkeuren en behoeften.

Lange tijd was er een tekort aan arbeidskrachten en dan valt er wat te onderhandelen ten aanzien van arbeidsvoorwaarden. Dat bevestigde het beeld dat je als mens, als arbeidskracht, een unieke meerwaarde of toegevoegde waarde hebt en dat je je salaris en je positie op de arbeidsmarkt als individu kunt beïnvloeden.

Het gevolg hiervan is dat mensen zich afvragen waarom zij een vakbond, een ondernemingsraad, collectieve verzekeringen of pensioenregelingen nodig zouden hebben. GroenLinks vond het vanuit deze gedachtegang geen enkel probleem de ontslagbescherming los te laten.

De werkelijkheid ziet er echter anders uit. Salarissen worden vastgesteld in vergelijking tot andere salarissen in de sector of beroepsgroep gebaseerd op functiewaardering. Zij geven een stabiel beeld wanneer er enkele stevige collectieve afspraken (cao’s) alsook minimumafspraken ten aanzien van jeugdloon en dergelijke overeengekomen zijn. Een unieke prijs voor de individuele arbeidskracht bestaat niet. De beoordeling van de medewerker wordt op basis van een gemiddelde productiviteit vastgesteld; de waardering in relatie tot anderen in de markt. De huidige economische crisis maakt pijnlijk duidelijk dat op het beeld van een individueel salaris en een persoonlijke marktpositie veel valt af te dingen. Een individueel succesverhaal van iemand met een uniek idee werkt inspirerend, maar vormt nog geen werkelijkheid.

Voor de bazen van de bedrijven geldt een andere realiteit; zij krijgen zelfs bonussen wanneer zij het verkeerd hebben gedaan, omdat dit contractueel is vastgelegd. Wanneer hierover maatschappelij-

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

ke onrust ontstaat en de staat er invloed op uit kan oefenen, zie je slechts marginale verschuivingen.

De binding van een gemiddelde CEO met een bedrijf is ongeveer vier jaar, bepaald niet duurzaam.

Ondertussen wordt de afscheidsregeling voor gewone werknemers in rap tempo aangepakt. Ouderen komen in grote getale, na jaren werken (+30 jaar) op straat te staan, met nauwelijks overbrugging naar de pensioenleeftijd. Voorzieningen als WW en Wajong die gedurende decennia zijn opgebouwd, worden afgebroken, terwijl werkeloosheid en armoede ook bij de hoogopgeleiden toeslaan. Werknemers voelen zich vervangbaar, een nummer, en zijn teleurgesteld in de maatschappij door het gebrek aan erkenning van hun individuele inzet. De inzet van GroenLinks maakt mensen onzeker en refereert aan het Angelsaksische vrijemarktbeeld.

Wellicht denken niet-verlichte geesten binnen ondernemingsorganisatie VNO/NCW: eindelijk weer een beetje orde. De meeste werkgevers die ik ontmoet en die met hun voeten in de klei staan, kijken er anders tegenaan. Echte ondernemers willen zaken voor hun werknemers goed regelen, ouderen sociaal laten vertrekken opdat jongeren instromen. Zij kennen de meerwaarde van inspraak door werknemers, de innovatiekracht vanaf de werkvloer als mensen een duurzame binding hebben met het bedrijf. Zij waarderen een goede sociale dialoog met vakbonden die leidt tot een stabiel en betrouwbaar arbeidsklimaat. De CEO van Stork, Sjoerd Vollebregt, roept op tot herwaardering van het poldermodel en sterke vakbonden.

Het poldermodel, of het Rijnlandse model, is dus niet voor iedereen een vies woord en daar hoort ontslagbescherming als instrument bij.

Ronald Dekker, arbeidseconoom, laat in zijn onderzoek zien dat Nederland een van de meest flexibele arbeidsomgevingen heeft. Het Rijnlandse model heeft experimenten met zelfroosteren, flexibele werktijden, op afstand werken et cetera tot ontwikkeling laten komen op een geleidelijk manier, waardoor bijvoorbeeld de combinatie werk en zorg en de verruiming van bedrijfs­ opening drastisch verbeterd zijn.

Voorwaardelijk aan deze ontwikkelingen is een veilig arbeidsklimaat, waarin je niet zomaar kunt worden ontslagen maar alleen op toetsbare gronden, en je beschermd bent als je je inzet voor een ondernemingsraad of een vakbond. Economisch succes vergt namelijk niet alleen het denken aan je eigen belang. GroenLinks zou er goed aan doen het individu weer in het collectief belang te plaatsen en dat mag best sociaal en duurzaam ondernemen heten.

Jeannette van Dongen, voorzitter werkgroep Arbeidsverhoudingen

25

h

brieven

Brieven van maximaal 250 woorden zijn welkom, voor in het Magazine of op de site. De redactie behoudt zich het recht voor brieven ingekort of niet te plaatsen.

Moedig voorwaarts GroenLinksers van alle pluimage denken, praten en discussiëren over de toekomst van de partij. Opinie en debat komt terug op de pagina’s van het GroenLinks Magazine en de website van Bureau de Helling. Het is tijd voor heldere keuzes en dan moedig voorwaarts.

Veel partijleden concluderen dat met het GroenLinkse verhaal niks mis is, maar dat het niet gelukt is om dat op een krachtige en herkenbare manier over het voetlicht te brengen. Of niet overtuigend, door intern gerommel. Maar er is ook discussie. Aan de basiswaarden van GroenLinks wordt niet getwijfeld, maar over de invulling bestaat minder overeenstemming. Hoe moet GroenLinks haar groene waarden verwezenlijken; zijn we traditioneel, progressief of liberaal links? Bureau de Helling heeft er haar website voor opengesteld.

Daar schrijft Selçuk Akinci dat er maar één staalkaart voor groene idealen is en dat de partij daar uitgesprokener in moet zijn: ‘de rest is turquoise. Nep-groen’. Hij geeft een veelzeggend voorbeeldje waar het mis gaat met de partij: een amendement op het laatste congres vroeg om te streven naar veertig procent reductie van de

26

uitstoot van broeikasgassen in 2020. Het partijbestuur ontraadde het, want dertig procent is ‘politiek het maximaal haalbare’.

Het congres stemde het amendement weg.

De scene illustreert, schrijft Akinci, hoe de politieke werkelijkheid het kader is geworden van ons idealistische denken: ‘Fundamenteel verkeerd’, want ‘het compromis van anderen kan niet het ijkpunt van ons ideologische denken zijn, maar hooguit het uitgangspunt van het politiek handelen van onze vertegenwoordigers. (...) Het argument had moeten zijn: minder dan veertig procent reductie is klimatologisch niet haalbaar.’ Ook Femke Roosma schrijft over die houding, als ze pleit voor een ‘linkse agenda van onderop’. Ze hekelt ‘het nieuwe toverwoord realisme’. De partij wil zo graag ‘serieus genomen worden als regeringspartij’. Maar realisme en idealisme kunnen prima samengaan met het doen van kleine haalbare voorstellen. ‘Er is maar één echte erfgenaam van kapitalistisch kritisch links, met de nadruk op duurzaamheid, herverdeling en democratie: en dat is GroenLinks.’ Pieter Pekelharing concludeert dat linkse partijen ‘een efficiëntere arbeidsdeling’ nodig hebben. ‘Hoe beter de PvdA toekomstige regeringen

links van het midden houdt en hoe overtuigender de SP het populisme een links gezicht weet te geven, hoe belangrijker het voor GroenLinks wordt om vooruit te denken en de toekomst links in te kleuren.’

Monique Bollen daarentegen vindt dat GroenLinks moet kiezen: óf zich profileren als dé groene partij van Nederland, óf het Groen in haar naam opgeven om een echte groene partij de ruimte te geven. Liefst dat eerste, schrijft ze: op links is het druk en in het duurzame vlak is ruimte. John Jorna houdt groen en links graag samen: ‘anders kun je geen eerlijke politiek bedrijven. (...) Mensen met lagere inkomens hebben het meeste last van milieuproblemen; zij kunnen de hogere prijzen voor energie en voedsel niet betalen. Daar ligt het verband tussen groen en links.’ Politiek bedrijven met vier zetels betekent vooral ook inspireren, vindt Pepijn Vloemans. ‘Alleen de melodie blijft hangen als de muziek voorbij is.

En als mensen eenmaal mee gaan fluiten, dan volgen de zetels vanzelf.’

Ga naar magazine.groenlinks.nl voor de links naar genoemde artikelen. Meer artikelen op bureaudehelling.nl

december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

jos

Online lezen Brieven op magazine.groenlinks.nl/brieven Leden Ben Buskes, voorzitter van de GroenLinks-afdeling in

Hoogeveen, hoopt dat het evaluatierapport-Van Dijk ook gaat over de band met leden, lokale fracties en afdelingen.

Bizar Bas de Gaay Fortman, oud-PPR-leider, over wat hij ‘de

bizarre operatie “Jolande moet weg”’ noemt.

Partij Spreek met één mond en wissel ideeën uit om ze beter te kunnen formuleren, zegt GroenLinks-lid Jan Edens. Openheid is belangrijk, maar je hoeft niet alles te delen.

Herinnering Een herinnering aan Lin Tabak van Jan Juffermans.

Onbetaalde stress Wanneer hebben we bedacht dat werken per se stress veroorzaakt en vrije tijd ontspant? Hanneke Koene reageert op Van Tongeren en Vloemans’ pleidooi voor deeltijdwerken.

Opinieartikelen op magazine.groenlinks.nl/opiniemagazine Verlanglijstje Politicoloog en econoom Jasper Blom heeft een verlanglijstje: weg met partijraad en kandidatencommissies; debat met de blik naar buiten; gekozen vertegenwoordigers.

Zorg Investeren in een gezond leefmilieu kan de zorgkosten beteugelen. Oscar Rietkerk, adviseur zorg en ICT en fractievoorzitter GroenLinks Tynaarlo, pleit voor een focus op preventie. advertenties

natuurkampeerterrein Landgoed Old Putten Kamperen met een bos- of singelrand in de rug en vrij zicht naar voren. Een paradijsje voor jonge gezinnen en fietsliefhebbers. Kampvuurplaats, activiteiten, verse broodjes, trekkershutten. Vestingstadje Elburg vlakbij.

Het nieuwe GroenLinks De commissie-Van der Lans, die het als haar opdracht ziet de ware oorzaken van het verkiezingsechec bloot te leggen, komt na grondig intern beraad en jarenlang participerend onderzoek tot de volgende conclusies: 1. De vrijzinnigheidsagenda is geen investering gebleken in het praktisch politieke handelen, maar heeft de geworteldheid van GL in de beweging van onderop aangetast.

2. De groeiende aandrang om bestuurlijke verantwoordelijkheid te dragen is zowel in Den Haag als lokaal ten koste gegaan van de identiteit van GL. Onduidelijk is daarom waarom, wanneer en waarmee GL-bestuurders het verschil maken.

3. De praktijk dat partijleiders hun opvolger aanwijzen (Paul R. kiest Femke H. kiest Jolande S.) is feodaal. Het bekokstoofd leiderschap moet uitgebannen worden, vrijwel alle andere politieke partijen zijn GroenLinks hierin al voorgegaan.

4. De grootste fout van Jolande Sap was dat zij in haar ­eentje met Mark Rutte aan een keukentafel is gaan praten over de Kunduz-missie.

Ze is erin geluisd en kon toen niet meer terug. Daarmee ketende zij zichzelf vast in een politieke positie met de partij als aanhangsel.

5. 1 t/m 4 heeft geleid tot een Tweede Kamerfractie (2010-2012) die als los zand functioneerde en na het vertrek van Femke Halsema ideologisch en politiek niet meer in staat was een hecht team te vormen.

Dat valt vooral de meest ervaren krachten in de fractie te verwijten.

6. De vanzelfsprekendheid waarmee GL zichzelf zag als de meest groene partij heeft geleid tot een verwaarlozing van haar banden met de duurzaamheidsbeweging en tot een minimum aan overtuigende prominente groene politici. De partij heeft daarmee haar sterkste troef uit handen gespeeld.

7. Dat er geen doordachte scenario’s klaarlagen om te reageren op de volkomen voorspelbare verkiezingsnederlaag is een vorm van onvoorstelbaar politiek-bestuurlijk amateurisme. Zo riep de partij een nog grotere chaos over zichzelf af, met Jolande Sap als slachtoffer.

8. Dat interventies van een niet benoemde partijtop (wethouders te U. en A.) hierin doorslaggevend waren, is een dieptepunt in de geschiedenis van GL. Een partij die zichzelf niet de baas is, diskwalificeert zich in hoge mate voor het bestuurlijke pluche.

9. Er gebeurt (buiten Den Haag) ontzettend veel in Nederland.

Burgerkracht, doe-het-zelf-coöperaties, samenredzaamheid, duurzaamheidsinitiatieven – er is sprake van een indrukwekkende beweging van onderop. Het nieuwe GroenLinks moet het weinig praktische vrijzinnigheidsverleden achter zich laten en zich opnieuw laten laven door deze bronnen van hernieuwbare politieke energie.

10. De verkiezingsnederlaag was het echec van een generatie die rond de eeuwwisseling naar voren is getreden. Hun tijd zit erop. We hebben nieuwe (jonge) mensen nodig. En nieuwe leiders bij wie duurzaamheid in de politieke genen zit.

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog, publicist en voormalig GroenLinks-senator. Voor meer info: www.josvdlans.nl of volg hem via @josvanderlans.

info@oldputten.nl

tel. 0525-68 19 38

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

www.oldputten.nl 27

Ben jij het nieuwe GroenLinks-raadslid?

In maart 2014 zijn de verkiezingen voor de gemeenteraden. Dat klinkt nog ver weg... maar in veel gemeenten zijn de voorbereidingen al gestart. Daarom vragen we je om na te denken over de vraag: raadslid worden, is dat iets voor mij?

GroenLinks is nu met 550 leden vertegenwoordigd in gemeenteraden in Nederland.

Verreweg de meesten in een GroenLinksfractie, maar soms ook in een combinatiefractie met een andere partij of als lid van een lokale partij. Met daarbij ruim 60 wethouders in de colleges van burgemeester en wethouders hebben wij de kans om groen en sociaal beleid waar te maken. Dat willen we na 2014 natuurlijk zo houden of, liever nog, versterken. Daarom zijn er overal in het land politieke en bestuurlijke talenten nodig om zich hiervoor in te zetten.

Wat doet een raadslid?

Raadsleden hebben formeel drie taken. Ze zijn volksvertegenwoordiger, ze stellen de kaders voor het beleid vast en ze controleren hoe het college het beleid uitvoert. Naast raadsleden zijn er ook steunfractieleden actief: mensen die namens de fractie meedoen in commissievergaderingen, werksessies en politieke markten waarin de raadsvergaderingen voorbereid worden. Dilek Odabasi, raadslid van de Waalwijkse lokale partij

Dilek Odabasi (Waalwijk): ”Het is heel bijzonder om je eigen gemeente door het raadslidmaatschap goed te leren kennen.”

28

Groenlinksaf vertelt: “In de praktijk betekent dat dat mijn agenda vol staat met vergaderingen en werkbezoeken. Het is heel bijzonder om je eigen gemeente door het raadslidmaatschap goed te leren kennen. Je weet wat er speelt, je leert veel mensen kennen, je neemt besluiten over je eigen omgeving, kortom: je staat middenin de maatschappij!”

Geschikt voor de raad?

Er is niet één manier om het raadslidmaatschap in te vullen. Het Amstelveense raadslid Axel Boomgaars benoemt wat je in ieder geval in huis moet hebben: “Wat in ieder geval belangrijk is, is dat je in staat bent om wat er in jouw gemeente speelt, door een GroenLinks-bril te bekijken. Het verkiezingsprogramma is daar je toets bij. Met een heldere focus kun je je onderscheiden en GroenLinks goed zichtbaar maken. Een raadslid moet verder goed kunnen netwerken, onderhandelen en debatteren. Vaardigheden waarvoor geldt: oefening baart kunst.

Bovendien kun je je er goed in laten scholen door bijvoorbeeld trainingen te volgen.”

Paul Vermast, fractievoorzitter van GroenLinks Dronten, benadrukt dat communicatie met je achterban heel belangrijk is. “De vergaderingen en de stukken zijn belangrijk, maar je moet wel uitkijken dat je agenda hier niet helemaal mee volloopt. Je wordt dan onzichtbaar voor de buitenwereld... en

Paul Vermast (Dronten): “Ik twitter en verstuur regelmatig een nieuwsbrief, zo hou ik iedereen op de hoogte.”

dat is niet handig voor een volksvertegenwoordiger. Ik twitter en verstuur regelmatig een nieuwsbrief, zo hou ik iedereen op de hoogte. En ik heb mezelf een tijdje geleden bij inwoners op de koffie laten uitnodigen, om te horen wat hen bezighoudt. Leerzaam, nuttig en nog erg leuk ook!”

Interesse?

Als je meer wilt weten over het raadslidmaatschap, dan is een eerste goede stap om kennis te maken met je lokale afdeling en een raadsvergadering te bezoeken. Veel afdelingen organiseren informatiebijeenkomsten of cursussen in de aanloop naar de verkiezingen. Alle afdelingen staan op de website: groenlinks.nl/lokaal. Is er geen GroenLinksfractie in jouw gemeente? Neem dan contact op met de provinciale afdeling om te zien of er mogelijk meer belangstellenden zijn, zodat GroenLinks in 2014 wel mee kan doen!

Hoe het verder gaat: in 2013 gaan kandidatencommissies gesprekken voeren met potentiële raadsleden. Eind 2013 stellen de afdelingen in algemene ledenvergaderingen de lijsten vast. En dan is het campagnevoeren geblazen voor een prachtig verkiezingsresultaat en sterke GroenLinks-fracties!

Doe de test op www.schuiltereenraadslidinmij.nl

Axel Boomgaars (Amstel­ veen): “Je kunt je onderscheiden en GroenLinks goed zichtbaar maken.”

december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE

Op campagne in GoereeOverflakkee

Foto Mario Gluvers

Goeree-Overflakkee gaat van vier gemeenten naar één en daarom waren er op 21 november al gemeenteraadsverkiezingen. Er werd stevig campagne gevoerd. Op de foto: Tweede Kamerlid Liesbeth van Tongeren en lijsttrekker Kris Spionjak (respectievelijk 5e en 4e van links). De SGP won met 9 van de 29 zetels, GroenLinks kwam niet in de raad. Ook bij de herverdelingsverkiezingen in de nieuwe gemeente Schagen zat een raadsplek er niet in.

Evaluatie ­verkiezingsuitslag

Wat hebben jullie de afgelopen tijd gedaan?

“Alleen in november al hebben we ongeveer veertig gesprekken gevoerd. We praten met alle ‘hoofdrolspelers’ uit de afgelopen tijd. En natuurlijk ook met leden, bijvoorbeeld bij zes zogenaamde ‘focusgroep’-bijeenkomsten in het hele land. Ook betrekken we deskundigen van binnen en buiten de partij en laten we onderzoeken en analyses uitvoeren, bijvoorbeeld van de berichtgeving over GroenLinks, van kiezersonderzoek en van alle mails die betrokken leden ons hebben gestuurd.”

Foto Jeroen Jumelet / ANP

Een evaluatiecommissie doet onderzoek naar de verkiezingsuitslag. Nel van Dijk is voorzitter, verder bestaat de commissie uit Febe Deug, Olof van der Gaag, Wim Hazeu, Hans Paul Klijnsma en Ida Sabelis.

Debat: Groener en Linkser?

Op de site van het Wetenschappelijk Bureau vind je een open debat over de koers van GroenLinks: hoe groen, links en/of vrijzinnig zou de partij moeten zijn?

Meng je in het debat door een opinieartikel (1500 w) of blog (800 w) te sturen naar de webredactie van De Helling: scurvers@groenlinks.nl. Of reageer op de stukken van andere GroenLinksers. Te vinden via www.bureaudehelling.nl.

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

En wat komt er in het rapport te staan?

“Tot nog toe zijn we vooral bezig geweest met luisteren. Eind januari moet er een rapport liggen, en we willen dat dat herkenning oproept bij mensen binnen en buiten de partij. Dat betekent voor nu: goed

Nieuwe partijraadsleden gezocht!

In juni 2013 gaat de nieuwe partijraad van start, voor de periode 2013-2016. De landelijke partijraad komt gemiddeld vier keer jaar bij elkaar en is een belangrijk platform en klankbord vanuit de leden. De leden van de partijraad worden gekozen door GroenLinks-afdelingen. Heb je belangstelling om partijraadslid te worden? Kijk dan op www. organisatie.groenlinks.nl/partijraad.

luisteren en zorgvuldig kijken naar alle aspecten.

Ik kan wel zeggen wat je straks in het rapport vindt. Ten eerste een feitenrelaas: wat is er nou precies gebeurd? Ten tweede de analyse: welke conclusies trekken we eruit en welke aanbevelingen horen daarbij?”

Moeten we dan tot eind januari wachten op meer informatie?

“De leden willen vast eerder een beetje gevoel krijgen van wat voor soort analyse ze kunnen verwachten. Ik denk dat we daar deze maand iets meer over kunnen zeggen. Dus hou de site in de gaten!”

Het evaluatierapport komt eind januari uit. De aanbevelingen en conclusies van de commissie worden behandeld tijdens het ledencongres op 3 maart. Informatie op de site vind je via groenlinks.nl/ nieuwestart.

Voorjaars­congres Op zondag 3 maart vindt het congres plaats in Vredenburg Leidsche Rijn (Utrecht). Op het partijcongres kiezen de leden een nieuw partijbestuur en spreken de leden zich uit over de aanbevelingen van de evaluatiecommissie-Van Dijk. Je kunt je vanaf de tweede week van januari inschrijven.

Als de inschrijving opent, laten we dat weten via de GroenLinks-nieuwsbrief en de site: groenlinks.nl/congres.

29

Gay Krant brengt elke drie weken actuele achtergronden, opinie, cultuur, reisreportages, trends en uitgaansinfo.

Bovendien biedt de krant een Platform aan iedereen die zich inzet voor de homoemancipatie.

Kennismaken met de Gay Krant kan tijdelijk extra voordelig: een abonnement kost ter kennismaking het eerste jaar slechts € 39,95.

Wil je Gay Krant uitsluitend digitaal lezen, dan betaal je ter introductie het eerste jaar slechts € 25,-.

Abonnees krijgen bovendien extra korting in de webshop en hebben meer mogelijkheden op de website. Neem nu een abonnement!

Gay Krant houdt de pink aan de pols Ja, ik neem een abonnement op de Gay Krant!

Naam: Adres:

PC/Woonplaats:

 abonneert zich op de gedrukte Gay Krant én de digitale Gay Krant en betaalt daarvoor het eerste jaar slechts € 39,95  abonneert zich op uitsluitend de digitale Gay Krant en betaalt daarvoor het eerste jaar slechts € 25,Ik betaal:  door automatische machtiging van mijn rekeningnummer:  door toesturen acceptgirokaart (in dat geval wordt € 2,50 administratiekosten in rekening gebracht)  per creditcard: bel me voor de gegevens Tel.:

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

Abonnementen tot wederopzegging.

Abonnementsprijzen: gedrukte magazine € 59,50 per jaar digitale magazine € 35,- per jaar

Handtekening:

Bon uitknippen en opsturen naar: Gay Krant Antwoordnummer 22, 5680 VB Best Bellen kan ook: (0499) 39 10 00 of ga naar GK.nl

30

Leidse talentenpool in volle gang

Abonnement Leden van GroenLinks ontvangen het blad gratis. Anderen kunnen zich abonneren voor € 17,50 per jaar. Er is een gesproken editie beschikbaar voor mensen met een leeshandicap. Opgave via het Landelijk Bureau van GroenLinks Postbus 8008 3503 RA Utrecht

Najaar 2012, draait de pool op volle toeren en zijn 17 leden en drie begeleiders betrokken. Door de intensieve invulling en begeleiding is het Leidse programma uniek binnen GroenLinks.

Het talentenprogramma is opgezet en wordt geleid door fractievoorzitter Pieter Kos en GroenLinks-academietrainer en zelfstandig coach Manu Busschots.

Daar kwam later zelfstandig coach Gemma Lago bij.

Zij vertellen waarom de Leidse pool werkt. Pieter Kos: “GroenLinks Leiden barst van het talent. Organisatorisch, politiek, en inhoudelijk. Dat talent willen we stimuleren en ontwikkelen met de talentenpool.”

Bezoekadres: Oudegracht 312 Utrecht tel. 030 2399900 info@groenlinks.nl www.groenlinks.nl Redactie Carolien Ceton (hoofdredacteur), Marc van Dijck (redacteur), Harmen Binnema, Lara de Brito, Katinka Eikelenboom en Simon Otjes.

Redactieadres: Postbus 8008 3503 RA Utrecht tel. 030 2399909 magazine@groenlinks.nl magazine.groenlinks.nl

De juiste plek

Programma Zodra de pool gevormd is, wordt in samenspraak met de deelnemers het programma ingevuld met een mix aan onderdelen. Zoals netwerken, workshops en één-op-ééngesprekken over persoonlijke ontwikkeling (‘Wil ik de politiek in, of een carrière in het bedrijfsleven? Of: ‘Hoe kom ik steviger over?’). Het programma omvat verder oriëntatie op de partijorganisatie (door meelopen met bestuur of fractie) en actieve inzet binnen GroenLinks of bij een maatschappelijke organisatie. Door deze mix van activiteiten biedt de Leidse talentenpool meerwaarde. Prescillia van Noort, één van de Leidse talenten: “De combinatie van het beter leren kennen van het politieke veld én het bezig zijn met persoonlijke ontwikkeling maakt de Leidse pool heel aantrekkelijk.”

Commitment De talentenpool, begonnen als experiment, heeft al geleid tot mooie resultaten. Busschots: “Reflecteren op de activiteiten en het krijgen van feedback van elkaar vinden de deelnemers erg belangrijk. Dat leden zich zo intensief willen inzetten voor GroenLinks is natuurlijk enorm mooi.”

Meer weten over de Leidse lessen en successen bij het opzetten van een lokale of regionale talentenpool?

Vraag het Manu Busschots (manu@busschots.nl).

Of kom eens langs op de maandelijkse borrel van de pool.

GROENLINKS MAGAZINE / december 2012

GroenLinks Magazine Nr. 6 december 2012 GroenLinks Magazine is een uitgave van het partijbestuur van GroenLinks en verschijnt 6 maal per jaar in druk. Het wordt samengesteld door een ­onafhankelijke redactie, die werkt op basis van een redactiestatuut.

In het najaar 2010 startte de afdeling Leiden een talenten­pool voor alle GroenLinksers die daar interesse voor hadden. Alle aanmeldingen, doorstroom en nieuwe instroom bij elkaar genomen, betekende de pool voor zo’n 40 mensen het startpunt voor hun antwoord hoe ze meer konden doen met hun liefde en tijd voor groene en linkse activiteiten.

Bij de eerste oproep tot deelname toonden zo’n twintig mensen interesse voor een intakegesprek. Bij intake zijn talent en persoonlijkheid belangrijker dan ervaring. Daarnaast is het belangrijk dat ook leden die nog nooit iets gedaan hebben bij GroenLinks zich kunnen oriënteren op de mogelijkheden. Manu Busschots: “‘Alle richtingen’ zijn goed. Misschien blijkt uit het intakegesprek wel dat er al een passende plek voor iemand is, bijvoorbeeld in het bestuur of bij een maatschappelijke organisatie.”

Colofon

Leergang ‘Zin in GroenLinks’ Wil jij je kennis en ervaring inzetten voor de partij, maar weet je nog niet waar en hoe? Dan is ‘Zin in GroenLinks’ iets voor jou! Tijdens deze leergang leer je de partij goed kennen en onderzoek je welke functies bij jou passen. Voor of achter de schermen. Lokaal, provinciaal, landelijk, Europees. Je krijgt zicht op jouw ontwikkelmogelijkheden binnen de partij en je bouwt aan je netwerk. De elfde leergang start in januari. Meer informatie en aanmelden (voor 10 december): www. academie.groenlinks.nl/ziningroenlinks

In gesprek met Bram van Ojik In oktober en november heeft fractievoorzitter Bram van Ojik tien gesprekken ‘in kleine kring’ gevoerd. Hij sprak in totaal met ruim honderd leden en opzeggers over hun visie op GroenLinks. Hij noemt deze geprekken “prettig en erg nuttig”. Bij veel van deze ledengesprekken was ook een lid van het interim-bestuur aanwezig. Bram zet binnenkort de ideeën online die hij bij de gesprekken heeft opgedaan. Meer informatie vind je op de site via groenlinks.nl/nieuwestart.

Dit katern is een uitgave van het ­Landelijk Bureau GroenLinks.

Aan dit nummer werkten verder mee: Jeannette van Dongen, Pieter Geenen, Tenda Hoffmans, Daphne Kuilman, Jos van der Lans, Margot Scheerder, CoraYfke Sikkema, Michiel Wijnbergh en Marije Wilmink.

Vormgeving Ruparo (Ivo ­Sikkema en Ingeborg Seelemann), Amsterdam www.ruparo.nl Druk Meijer Rotatie op 100% kringlooppapier.

ISSN 1380 3700 Advertenties Adviesbureau Cadex tel. 0111 643307 www.cadex.nl Tweede Kamerfractie GroenLinks Postbus 20018 2500 EA Den Haag tel. 070 3183030 fax 070 3182685 groenlinks@tweedekamer.nl Sluitingsdatum 14 januari 2013 (verschijnt 2 februari) Cover foto: Stadhuis Gouda Foto: Lemmens/HH

Contact •

Adreswijziging doorgeven: mijn.groenlinks.nl

•

Contact met partijbestuur en landelijk bureau: groenlinks.nl/contact/service

•

Contact met Tweede Kamerleden: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst

•

Inhoudelijke vragen over GroenLinksplannen en -beleid: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst

•

Webwinkel: groenlinks.nl/webwinkel

•

Landelijk Bureau GroenLinks, Postbus 8008 3503 RA Utrecht (030) 2 39 99 00 Bezoekadres: Oudegracht 312 (3511 PK) Utrecht.

31

&werk

lb

GroenLinkser in het welzijnswerk foto michiel wijnbergh

‘Iedereen komt hier binnen’ Naam: Nel Bouterse Leeftijd: 47 Beroep: welzijnswerker Missie: ieder mens telt mee

Coördinator Nel Bouterse staat in de ruilwinkel die op dat moment verbouwd wordt. Ondanks dat de winkel deze woensdagmiddag dicht is, komt er toch een man binnen om zich in te schrijven. 6535 klanten heeft de ruilwinkel in Goes op het moment, volgens Bouterse de grootste ruilwinkel van het land. Klanten komen niet alleen uit Goes zelf, maar uit de wijde omgeving. De laatste jaren is het veel drukker geworden, vertelt Bouterse. ‘De crisis en bezuinigingen maken mensen onzeker, ze worden voorzichtiger met geld uitgeven.’

De ruilwinkel is natuurlijk belangrijk voor mensen die niet makkelijk even nieuwe kleding, huisraad of boeken kopen. Maar het is een misverstand dat de ruilwinkel alleen bedoeld is voor mensen met weinig geld, benadrukt Bouterse. ‘Er zijn ook zat mensen die uit duurzaamheidsoverwegingen niet nieuw willen kopen. Bij ons komt iedereen binnen. Mensen die wel geld hebben brengen de mooiste spul32

len in. Als alleen mensen met een uitkering hier zouden komen, houdt het een keer op.’

Bovendien gebeurt in de winkel veel meer dan alleen ‘ruilen’ Bouterse: ‘Het is een ontmoetingsplek waar even samen koffie gedronken wordt, soms verwijs ik klanten als ik merk dat het nodig is door naar de juiste hulpverlening en we bieden mensen een plek om als vrijwilliger werkervaring op te doen of te re-integreren. Ik vind het mooi om iemand te activeren die het op de arbeidsmarkt niet of een tijdje niet redt. Wij zeggen: wat kan je wel? Zodat iemand niet in z’n bed verdwijnt, geïsoleerd gaat leven en vereenzaamt.’

Punten Op een middag vinden al snel honderd transacties plaats: spullen worden gebracht of meegenomen. Alles krijgt een label met een aantal punten dat de waarde weergeeft. Met de punten die je krijgt voor ingebracht spullen, kun je nieuwe spullen ‘kopen’. Ook met klusjes kunnen de benodigde punten worden verdiend. Soms moet Bouterse streng zijn, want er zijn klanten die misbruik proberen te maken van de ruilwinkel. ‘Onlangs had een man een labeltje met drie punten van een

broek gehaald en hij wilde de broek voor één.

Ik heb hem gezegd: als je dat nog een keer doet, hoef je hier niet meer te komen.’

Aan de andere kant zijn er ook veel mensen die spullen schenken. ‘Die punten doen we in de goededoelenpot. Daaruit bieden we hulp aan mensen die het heel moeilijk hebben, zoals gezinnen die na drie jaar schuldhulpverlening opnieuw moeten beginnen of mensen die na een periode van psychiatrie een nieuw huisje krijgen en gaan inrichten.’

Zeven jaar bestaat de ruilwinkel nu; Bouterse is sinds zes jaar een van de twee coördinatoren die vanuit welzijnsstichting SWMO de 35 vrijwilligers van de ruilwinkel begeleiden. Daarvoor werkte ze bij het vrijwilligerssteunpunt en 23 jaar in de gehandicaptenzorg. Ook is ze politiek actief, als ondersteunend fractielid voor GroenLinks, op de sociale onderwerpen die ze zo goed kent uit haar werk: de zorg, de Wmo, de ondersteuning van mantelzorgers en vrijwilligers. Als fractielid kan ze meewerken aan beleid, terwijl ze in de ruilwinkel haar idealen in de praktijk brengt: ‘Ik werk graag met mensen. Of je nu rijk of arm bent, autochtoon of allochtoon, je telt mee.’

Marc van Dijck december 2012 / GROENLINKS MAGAZINE