GroenLinks Magazine juli 2011

GROENLINKS magazine UITGAVE VAN GROENLINKS - nummer 4 - juli 2011

Cultuur Afgeslankte moet zichzelf verkopen

krijgsmacht is hard aan hervorming toe

De heilige 18 miljard

Opnieuw afhankelijk van de thuiszorg

Gebrek

aan tijd en geld bij natuurbeheer

bezuinigingen

W

in actie

Wie: Nourdin el Ouali Wat: Vaart mee in een konvooi vrachtschepen naar de Gazastrook, dat eind juni is vertrokken. Een vergelijkbare vloot werd in mei 2010 in internationale wateren aangevallen door de IsraĂŤlische marine; negen opvarenden kwamen om het leven Waarom: Om de illegale blokkade van Gaza te doorbreken en hulpgoederen af te leveren, en om mensen bewust te maken van de gevolgen van de blokkade. Door de jarenlange afgrendeling van Gaza is de economie nagenoeg lamgelegd en zijn er grote tekorten ontstaan foto Michiel Wijnbergh

BOEREN en besturen, Kees van Zelderen doet het allebei

32

discussie

hoe ziet een links leger eruit?

6

Natuurbeheerders: werk van jaren wordt weggegooid

24 GROENLINKS MAGAZINE UITGAVE VAN GROENLINKS - NUMMER 4 - JULI 2011

Cultuur Afgeslankte moet zichzelf verkopen

krijgsmacht is hard aan hervorming toe

De heilige 18 miljard

Opnieuw afhankelijk van de thuiszorg

Gebrek

aan tijd en geld bij natuurbeheer

bezuinigingen

Cover: Flashmob protest van studenten van de Amsterdamse hogeschool voor de kunsten en het conservatorium tegen de bezuinigingen op cultuur, Amsterdam, 24 juni 2011. Foto Bram Budel / Hollandse Hoogte

Opinie: De heilige 18 miljard. ‘Dit kabinet stimuleert vooral het thuiszitten’ Op pagina 27.

Slutwalk tegen seksueel geweld 17

Indira Draijer wil in de Provinciale Staten 29

Afbraak sociaal vangnet: lokale bestuurders

knokken terug 18

redactie Op

12

cultuur redden met

Creatieve handelsgeest

Autonomie gehandicapten staat op het spel 14

G

En verder 2 In actie 14 Korte berichten 22 Media & meer 26 Opinie 28 Brieven 28 Strip 29 Column 30 Partijkatern

Bezuinigen, bezuinigen. Gaat het nog ergens anders over?

‘Snoeien om te groeien’ en ‘de staat is geen geluksmachine’ – met zulke woorden wil het kabinet Rutte overbrengen dat alle maatregelen ‘redelijk’ en ‘verstandig’ zijn. Maar ook progressieve commentatoren kunnen er wat van. Waarom gaat er wel belastinggeld naar Holland Festival en niet naar Geer & Goor? Weg met dat elitaire geneuzel! Waarom moeten de armen via hun belastingcenten meebetalen aan de goedkope concertgebouwkaartjes en masteropleidingen van de rijken? Weg met die privileges!

Marktwaarde als leitmotiv; de kosten voor een product moeten worden opgebracht door de gebruikers, en als dat niet lukt: afschaffen die hap. Helaas zullen sommige zaken – die je als samenleving belangrijk zou kunnen vinden – altijd meer kosten dan de gebruikers ervan kunnen opbrengen.

Wie moet de kosten van MS-onderzoek betalen? De patiënten? Of worden mogelijke risicogroepen ook aangeslagen?

Rutte-1 is niet het eerste kabinet dat de kosten van de zorg wil terugdringen. Helaas zitten een aantal hardnekkige maatschappelijke ontwikkelingen in de weg: vergrijzing, nieuwe medische technologieën waardoor de vraag toeneemt, steeds meer ernstige ziektes die behandelbaar worden, en ook de toenemende welvaart die de visie op zorg doet verbreden. Die ontwikkelingen worden met het decimeren van het pgb niet teruggedraaid.

Zit er ergens nog een visie verstopt achter deze botte bijl?

Bij defensie in ieder geval niet, betogen Arjan El Fassed, Christ Klep en Martin Broek. Ook staatssecretaris Bleker valt op niet al teveel nuance te betrappen. Waarom al dat geld besteed aan natuurbeheer, als ‘een weiland ook mooi groen’ is? En los daarvan: ook visieloze bezuinigingen moeten uitvoerbaar zijn. Iets waar bestuurders op lokaal niveau steeds meer aan gaan twijfelen.

Bezuinigen doe je omdat het geld op is, omdat je het liever aan andere zaken uitgeeft, of omdat je vindt dat de overheid die dure dingen helemaal niet hoort te regelen. In Nederland is het aantal miljonairs in 2010 met ruim tien procent gestegen naar een record van 134 duizend (World Wealth Report). De vijfhonderd rijkste Nederlanders bezitten nu gezamenlijk bijna 136 miljard euro (Quote); de tien procent meest vermogenden bezitten samen ruim 700 miljard euro en hun vermogen is de afgelopen tijd tweemaal zo snel gestegen als het nationaal inkomen.

Rutte bezuinigt 18 miljard om ‘de staatskas op orde te krijgen’. Zou het geld echt op zijn?

Carolien Ceton

Afscheid Annet de Kruijf Deze maand neemt Annet de Kruijf afscheid als medewerker van GroenLinks. Zij werkte ruim twaalf jaar op het Landelijk Bureau, waarvan de laatste vier jaar als hoofdredacteur van het Magazine. De Kruijf zet haar carrière voort in het onderwijs.

Het lege als puzz foto Goos van der Veen/hollandse hoogte

Niet bijsnijden maar vernieuwen

er zel

Ook defensie ontkomt niet aan de bezuinigingsgolf.

Een goed moment om opnieuw na te denken over het soort leger waar Nederland voor zou moeten kiezen. Helaas heeft het kabinet dát juist nagelaten. ‘We willen altijd maar vooraan lopen als het gaat om de hoogste

geweldsspiraal.’ door Annet de Kruijf

Martin Broek ‘GroenLinks moet niet alleen maar

B

ezuinigen op defensie is van oudsher hét antwoord van GroenLinks en haar voorlopers op de vraag waar het geld vandaan moet komen om andere gewenste maatregelen te kunnen bekostigen.

Nu snoeit een rechtse regering – door crisis gedwongen – een miljard euro in het defensiebudget (zie kader op pagina 11). Bovendien is de rol van defensie in de loop van de jaren veranderd; hetzelfde geldt voor de visie van GroenLinks op de krijgsmacht. Hoe kijkt de partij nu tegen deze bezuinigingen aan? En wat voor een leger moet GroenLinks willen? Een discussie tussen drie defensiespecialisten: Tweede Kamerlid Arjan El Fassed, onderzoeker Martin Broek en historicus Christ Klep.

tegen defensie ageren, maar ook een duidelijk beleid neerzetten’

Gemiste kans Defensiewoordvoerder van GroenLinks Arjan El Fassed vindt dat er bezuinigd is ‘met een scherpe, rafelige kaasschaaf waarbij geen echte keuzes zijn gemaakt’. Uiteraard wil GroenLinks ook bezuinigen op defensie, zegt El Fassed, maar dan veel meer op de marine en het aantal jachtvliegtuigen en minder op helikoptercapaciteit, waar internationaal juist een tekort aan is. ‘In het soort krijgsmacht waar wij voor staan, investeer je veel meer in kennis van mensen en iets minder in groot log materieel, dat je eigenlijk heel moeilijk kan inzetten.’

Ook Christ Klep vindt de keuzes die gemaakt zijn bij deze bezuinigingsronde een gemiste kans.

Klep is militair historicus en schreef onlangs het boek Uruzgan. Nederlandse militairen op missie, 2005-2010. Eerder onderzocht hij vredesmissies in Somalië, Rwanda en Srebrenica. Hij ziet de keuzes van het kabinet als een bewijs dat het de

Arjan El Fassed ‘Nederland moet doen waar het goed in is; een combi­ natie van ontwik­ kelingssamenwer­ foto bob bronshoff

king, defensie en diplomatie’

8

krijgsmacht nog steeds een alleskunnende krijgsmacht wil laten zijn, terwijl juist nu het moment is aangebroken om de krijgsmacht structureel te hervormen. ‘Het oude militaire dogma dat als je van alles een beetje wil, je niets goed kunt doen, is ook van toepassing op de huidige krijgsmacht.

Dit was het moment om een echte keuze te maken, maar dat moment heeft het kabinet laten schieten.’ Wat Klep betreft zouden veel van de zware wapensystemen en doctrines uit de Koude Oorlog zo langzamerhand moeten worden opgedoekt. ‘Het is bijvoorbeeld onmogelijk om als land met de omvang van Nederland een geheel amfibische eenheid van brigadeformaat te hebben. Het korps mariniers gebruikt twee enorme amfibische transportschepen. Je hoeft maar twee kruisraketten op zo’n schip af te schieten en ze zijn weg, inclusief de gehele bemanning. Het is een volslagen waanzinnig concept om koste wat het kost die schepen te willen behouden, terwijl ze niet passen bij het soort leger dat je je als klein land kunt veroorloven.’

Martin Broek betreurt het dat vooral de zware wapens in stand zijn gebleven. Broek is journalistiek onderzoeker van militaire kwesties, ex-medewerker van Stichting Campagne tegen Wapenhandel en tot een paar jaar geleden beleidsmedewerker defensie bij de SP. Hij maakt een vergelijking met het prestigieuze Europese voetbaltoernooi de Champions League en vergelijkt daarbij het materieel met de spelers. ‘Er is gekozen om acht Arjen Robbens in het veld te houden; jongens die heel veel kunnen en die het verschil kunnen maken tijdens een operatie. Maar je moet ze niet een jaar lang opstellen, want dan zijn ze drie jaar uit de running vanwege mankementen. Het betekent dat je op een aantal fronten mee kan doen op het hoogste geweldsniveau, maar nergens echt lang.’ Broek is het niet met de anderen eens dat minister Hillen de kaasschaaf heeft gehanteerd: ‘Hij heeft voor het scenario gekozen waarbij de grote zware wapens behouden blijven, die je kunt gebruiken bij juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

Christ Klep ‘We moeten toe naar een krijgs­ conflicten waar veel geweld nodig is. Zodat we als Nederland kunnen blijven meedoen met de grote internationale operaties.’

Status Nederland wil altijd maar vooraan lopen als het gaat om de hoogste geweldsspiraal en dat moet veranderen, zegt El Fassed. ‘Een leger heeft als doel te stabiliseren en handhaven. Dat doe je niet in eerste instantie met materieel of met manschappen; diplomatie is dan belangrijker.

GroenLinks wil diplomatie combineren met een krijgsmacht die vredesmissies kan uitvoeren.’ El Fassed vindt dat preventie van conflicten hoger op de agenda zou moeten staan. ‘Dat is veel beter dan ingrijpen en ook nog eens goedkoper. Goede ontwikkelingssamenwerking bijvoorbeeld biedt veiligheid op de langere termijn. Een betere verdeling van de welvaart zorgt tenslotte voor minder conflicten.’

Volgens Klep heeft Nederland nu een kwalitatief hoogstaande en goed uitzendbare krijgsmacht nodig. ‘Deelnemen aan NAVO-operaties met Ame­rikanen op het allerhoogste niveau, zoals nu in Libië, dat kan niet meer. Nederland doet wel mee, maar niet op het allerhoogste niveau zoals het wél deed bij de luchtoffensieven boven de Balkan (Bosnië, Servië, Kosovo) in de jaren negentig. Waar wel veel behoefte aan is, is follow-up operaties; operaties na een grootschalig conflict, als het slagveld wat rustiger is. Daarop zouden we moeten inzetten.’ Broek reageert: ‘Dat is een hele zware keus; dan ga je een heel ander leger beginnen. Niet een leger dat status heeft, maar een leger met praktische waarden. Er wordt vaak gedaan alsof je met zo’n keuze jezelf buiten spel zet en Nederland bijvoorbeeld nooit meer in de G20 terecht zou kunnen komen. Maar waarom zit Nederland, als vijftiende economie, eigenlijk niet in de G20? Wat doen ze verkeerd in Den Haag?’

Keuzes Dat de keuze voor het behoud van veel van de zwaardere wapens geen goede keuze is, daarover zijn de gesprekspartners het eens. De vraag is waar defensie dan wel voor moet kiezen als je een kwalitatief hoogstaand leger wilt inrichten dat goed uitzendbaar is, vredesmissies kan uitvoeren en vooral praktische waarden vertegenwoordigt.

Volgens Klep moet de aandacht zich richten op de operationele efficiency, dus relatief op meer inzetbare soldaten, die je ook voor langere tijd in kunt zetten. ‘Je zou denken dat met de kaasschaafmethode het operationele deel steeds groter wordt in relatie tot wat er weggeschaafd wordt, maar dat is niet zo. In de krijgsmacht hangt alles GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

macht in het westen die niet meer gebaseerd is op het worstcase­ scenario’

Conflict­ preventie Arjan El Fassed richt de aandacht liever op het voorkomen van conflicten dan op ingrijpen.

Minder afhankelijk zijn van olie, door meer duurzame bronnen te gebruiken (zon en wind, plaatselijk op te wekken) zou een belangrijke conflictbron wegnemen.

Broek: ‘Een belangrijk strategisch doel van Nederland is het veiligstellen van grondstoffen voor onze economie.

Ons leger is er voor ingericht om de aanvoer van grondstoffen overal ter wereld desnoods met geweld te kunnen verzekeren.’

met elkaar samen, het is een legpuzzel. Als je bij de legpuzzel de randjes begint af te snijden, dan wordt de puzzel niet effectiever en ook niet beter.

Wat je eigenlijk wilt doen zijn er puzzelstukjes uithalen en een nieuwe puzzel leggen.’ Klep wil toe naar een krijgsmacht die niet meer gebaseerd is op het worstcasescenario. ‘We moeten er niet van uitgaan dat bij wijze van spreken elk moment Wit-Rusland ons binnen zou kunnen vallen. Lastig, want defensie wil dat juist wel. En dan heb je inderdaad alles nodig, inclusief onderzeeboten.

Maar als het zover komt, zitten we met een regionaal, mondiaal conflict. En dan maakt een onderzeeër ook niks meer uit.’

Als het aan El Fassed ligt moet de hervorming van defensie vooral gericht zijn op Europese samenwerking, omdat Nederland alleen aan operaties meedoet in samenwerking met andere landen. El Fassed: ‘Nederland moet doen waar het goed in is, waar het meerwaarde heeft. En dat is een combinatie van ontwikkelingssamenwerking, defensie en diplomatie. Er is nu pas na de beslissingen over de bezuinigingen gepraat met andere Europese landen, terwijl je dat moet doen voordat je gaat bezuinigen. Alle Europese landen zijn genoodzaakt te bezuinigen op defensie, dus is het belangrijk om dat op elkaar af te stemmen.

Als iedereen zijn tanks of helikopters wegdoet, heb je een probleem. Helaas houdt de discussie over soevereiniteit dit tegen.’ Broek vindt het niet realistisch om je vol op de Europese samenwerking te richten. ‘Frankrijk en Engeland gaan hun eigen weg. Nederland is een klein pieplandje, dat er achteraan mag hollen. Wil GroenLinks achter twee kernmachten aanrennen die hun eigen buitenlandse politiek hebben en Nederland laten hangen als we niet nodig zijn?’

Broek heeft een ander voorstel. ‘Er zijn nog meer landen in de Europese Unie; waarom zouden we niet eens bij Scandinavië aankloppen? Die werken al samen met de Baltische landen, misschien willen ze dat ook met Nederland. Zet eerst je eigen visie neer – bijvoorbeeld dat je je meer wilt richten op diplomatie – en probeer dan door sa9

Haal duurzame kennis in huis!

Duurzameburen.nl is dé bron voor praktische informatie als het gaat om duurzaam bouwen en wonen, energiebesparing en -opwekking.

Hier hoor je van de doeners uit je eigen buurt wat werkt en wat niet.

Duurzameburen.nl

is een initiatief van ODE www.duurzameenergie.org

natuurkampeerterrein Landgoed Old Putten Oud landgoed met parkbos, beek, ruime plaatsen, kampvuurplaats, ‘huiskamer’, verse broodjes, knutselen, kindvriendelijk, ideaal voor jonge gezinnen, wandel- en

Adverteren in GroenLinks Magazine?

fietsgebied, trekkershutten, comforthut. Midden in de natuur gelegen op 500 m van vestingstadje Elburg. * Groenlinks 10% korting op kamperen

Adviesburo

Cadex

0111 643307 | info@cadex.nl | www.cadex.nl

info@oldputten.nl

tel. 0525-68 19 38

www.oldputten.nl

uw mediagids op milieugebied

Groenlinks Vacatures Met ingang van 2012 gaat het partijbestuur werken met een rooster van aftreden waarbij jaarlijks nieuwe bestuursleden worden verkozen door het congres. In 2012 treden zittend partijvoorzitter Henk Nijhof en het bestuurslid campagnes Arno Bonte af. Voor de invulling van deze vacatures is de kandidatencommissie Partijbestuur per direct op zoek naar kandidaten.

Partijvoorzitter De voorzitter coördineert de taken van het bestuur en heeft een belangrijke representatieve rol, zowel binnen de partij als extern. Hij/zij opereert op het snijvlak van de fracties, de organisatie en de vereniging en geeft leiding aan de ontwikkeling van de partij. De voorzitter heeft grondige kennis van de vereniging, heeft ruime bestuurlijke ervaring, is een stevige persoonlijkheid en kan goed samenbindend optreden. Het gaat om een betaalde fulltime functie.

Bestuurslid Campagnes Het bestuurslid Campagnes vertegenwoordigt de vereniging in de permanente campagne en draagt bij aan campagneactiviteiten, publiciteit en acties. Kandidaten hebben groot inzicht in de werking van media, sluiten met hun visie aan op het ingezette beleid, en hebben ruime ervaring met voorlichting en communicatie. De functie vraagt een inzet van drie dagdelen per week; er geldt een vacatievergoeding.

Kandidaten kunnen zich melden bij de kandidatencommissie via kcpb@groenlinks.nl. Kijk voor meer informatie over beide vacatures en de procedure op www.organisatie.groenlinks.nl/vacatures.

Ruparo

www.ruparo.nl

Ruparo verzorgt ontwerp en uitvoering vanWebsites Tijdschriften Huisstijlen Affiches Boekomslagen Folders Rapporten Logo’s Restyling Geboortekaartjes Visitekaartjes Brochures Flashmovies Mailings Boek Websites Huisstijlen Affiches Boekomslagen Folders Rapporten Logo’s RestylingenGeboortekaartjes Visitekaartjes Brochures Flashmovies Mailings Boeken Websites Tijdschriften Huisstijlen Affiches Boekomsl Folders Rapporten Logo’s Restylingen Geboortekaartjes Visitekaartjes Brochures Flashmovies Mailings Boeken Websites Tijdschriften Huisstijlen Affiches Boekomslagen Folders Rapporten Logo’s Restyling

DE NIEUWE KEUKEN…

Natuurlijke materialen, energiezuinige apparatuur, oerdegelijk vakmanschap. Ontworpen en uitgevoerd volgens uw eigen wensen.

Bernhagen Natuurkeukens, Traay 196-198, Driebergen-Rijsenburg, tel. (0343) 755 006. info@natuurkeukens.nl www.natuurkeukens.nl

…NATUURLIJK MOOI

menwerking meer macht te krijgen. Zodat je die grotere rol voor diplomatie ook daadwerkelijk kunt realiseren.’

Samenwerking Om een Europese samenwerking van de grond te krijgen, zou je moeten beginnen met een kopgroep van landen, vindt ook El Fassed. ‘Dat kan in verschillende samenstellingen en met verschillende defensieonderdelen. Daarmee kun je veel meer macht creëren binnen Europa. Maar Europa verandert niet doordat Nederland iets gaat roepen; Europa verandert alleen als het daartoe door de ontwikkelingen om zich heen gedwongen wordt.’ Maar El Fassed ziet de noodzaak tot samenwerking op meer fronten. ‘Wil je echt kunnen concurreren met opkomende landen als Brazilië of India, dan moet je veel meer een eensgezinde buitenlandse politiek gaan volgen op basis van internationale verdragen, gecombineerd met een gezamenlijke defensie. De afgelopen jaren concurreren landen elkaar de tent uit, maar het Europese buitenlands beleid staat ook nog in de kinderschoenen. We zijn nog niet erg ver, maar daardoor moet je je niet laten weerhouden. Het klinkt misschien wat idealistisch, maar het is wel belangrijk.’

In hoeverre is Europese samenwerking mogelijk?

Klep: ‘De enige echte samenwerking – zo leert de geschiedenis – komt voort uit een gezamenlijk gevoelde dreiging. Geen enkele militaire alliantie is voort blijven bestaan nadat de dreiging weg was.

Dat zie je aan de NAVO, dat nu driftig op zoek is naar een nieuw bestaansrecht. Maar je zou van de nood een deugd kunnen maken. Er zijn bepaalde wapensystemen, grondgebonden luchtverdediging bijvoorbeeld, die heel duur zijn in verhouding tot het effect. Wat belet ons om dat uit te besteden aan bijvoorbeeld de Belgen terwijl we zelf de F16’s en de JSF doen?’ Volgens Klep werkt samenwerking alleen als het een vanzelfsprekende samenwerking is die in de dagelijkse praktijk ontstaat, bijvoorbeeld door een noodgedwongen samengaan om financiële redenen. Hij noemt als voorbeeld het korps mariniers dat met de Engelsen samenwerkt. ‘Die mariniers zijn halve Britten geworden.’ Samenwerking kan niet gedijen als die van bovenaf wordt opgelegd, zoals in het DuitsNederlandse legerkorps in Münster, waar het binationale legerkorps eigenlijk alleen functioneert als een staf. ‘Daar ga je voorbij de grens van wat landen bereid zijn om aan transnationale samenwerking te doen.’

Eigen visie In plaats van Europese samenwerking kan GroenLinks zich beter richten op het formuleren van een duidelijke eigen visie, vindt Broek. Als voorbeeld noemt hij het voorstel van minister Hillen om te bezuinigen op de ‘patrol vessels’, een soort kleine fregatten, terwijl grote fregatten van honderden miljoenen wel werden behouden. ‘Terwijl die kleinere schepen speciaal ontworpen zijn om GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

Bezuinigingen Minister van Defensie Hans Hillen kwam in april van dit jaar met zijn bezuinigingsvoorstellen voor defensie. Zijn departement moet vanwege de economische crisis één miljard bezuinigen. In zijn voorstel wordt 617,5 miljoen euro bezuinigd op bestuur, ondersteuning en operationele logistiek en 346,5 miljoen euro op de operationele capaciteiten van de krijgsmacht. Dit laatste onder andere door het schrappen van alle tanks en Cougar-helikopters, negentien F16’s, vier mijnenjagers, twee patrouilleschepen en één bevoorradingsschip. Zijn voorstel betekent het ontslag van 12 duizend defensiemedewerkers.

VVD, CDA en PVV stelden op 6 juni bij het debat over Hillens plan met succes voor om de bezuinigingen op defensie aan te passen. VVD wilde twee van de vier patrouilleschepen niet verkopen, CDA wilde toch enkele Cougar-transporthelikopters in de lucht houden en PVV zorgde ervoor dat de bezuiniging op de marechaussee is geschrapt.

Deze aanpassingen, die 40 miljoen kosten, moeten worden gedekt door bezuinigingen op de infrastructuur. GroenLinks was vooral teleurgesteld dat de minister vasthield aan de Joint Strike Fighter, terwijl transportvliegtuigen en -helikopters – waar wereldwijd een groot tekort aan is – worden wegbezuinigd.

Wapenhandel Nadat de regering werd geconfronteerd met de inzet van pantservoertuigen tegen demonstranten in Bahrein en Egypte – materieel dat waarschijnlijk door Nederland werd geëxporteerd – beloofde zij beterschap.

De controle op doorvoer van wapens wordt (gedeeltelijk) verscherpt en het kabinet belooft meer dan voorheen risico’s op mensenrechtenschendingen mee te nemen in de toets voor wapenexportvergunningen. Het blijft echter vaag hoe die toets gaat plaatsvinden. De simpele eis van NGO's 'Geen wapens voor dictators' gaat dit kabinet veel te ver.

El Fassed: ‘Er worden stappen gezet in de goede richting. Maar het zijn wel babystapjes’

Nederland een bijdrage te laten leveren aan allerlei conflicten in de wereld met z’n marine. Een motie om dat besluit terug te draaien heeft een meerderheid gehaald. Ik verbaas me dat GroenLinks niet onder die motie stond, want het in stand houden van die kleinere schepen past bij het beeld dat GroenLinks zou moeten hebben van defensie. Het werkt veel beter als je niet alleen maar tegen defensie ageert, maar ook een heel duidelijk beleid neerzet.’

El Fassed ontkent dat GroenLinks in deze alleen maar de kont tegen de krib gooit. ‘We hadden er best voor kunnen stemmen als dat in de visie van GroenLinks zou passen. Wij zagen minder in de marine dan in bijvoorbeeld het behoud van de Cougar-helikopters, die we met name vanwege het tekort aan transportcapaciteit willen behouden. Dat zijn heel duidelijke keuzes die bij onze visie passen. In ons verkiezingsprogramma staat een duidelijke visie op defensie.’ Broek: ‘Maar daarin stellen jullie voor om, behalve op de JSF, vooral incidenteel te bezuinigen. Als je een sterke visie hebt, dan krijg je steeds minder incidentele bezuinigingen. Ik hoop dat GroenLinks in de discussie over hervorming van de krijgsmacht het voortouw wil nemen door haar visie duidelijk te formuleren en uit te dragen. En anderen daardoor te dwingen om daar serieus over te debatteren. Het valt wel op dat GroenLinks – gelukkig – het laatste jaar meer met defensie bezig is dan voorheen.’

El Fassed: ‘In onze visie legt de Nederlandse krijgsmacht zich toe op conflictbeheersing en vredesmissies die uitzicht bieden op wederopbouw en verzoening. Daar past vervolgens menskracht en materieel bij – afbouw van de marine bijvoorbeeld en investeren in kennis bij de landmacht. Bovenal hoort daar een visie bij van een geïntegreerde benadering: veiligheid, diplomatie en ontwikkelingssamenwerking.’ < 11

Creatieve handelsgeest Culturele instellingen en kunstenaars moeten hun eigen broek ophouden, vindt staatssecretaris Halbe Zijlstra. GroenLinks gruwt van de kaalslag. Waarom vinden we cultuur eigenlijk zo belangrijk? door Wanda Zoet

H

et valt Robbert van Heuven – voorzitter van de landelijke ledenwerkgroep Kunst, Cultuur en Media van GroenLinks – op dat politici vaak met hun mond vol tanden staan, nu ze gedwongen worden hardop te formuleren wat de waarde van kunst is. Volgens hem vervult cultuur een belangrijke functie in een progressieve samenleving. ‘Het zorgt dat je verder kijkt dan je neus lang is. De overheid moet iedereen de kans geven voorbij het bekende te kijken. Het is democratisch om ook tegengeluid te financieren.’

Voor het eerst sinds tijden is kunst in het politieke debat weer interessant. Van Heuven: ‘Een genuanceerde visie op de waarde van kunst voor de samenleving is nog niet helemaal in de partij

Een dubbele rekening Er wordt 200 miljoen euro bezuinigd op de cultuurbegroting, door versobering van de cultuursubsidies en het korten en samenvoegen van fondsen. Andere maatregelen van het Rijk zijn de btw-verhoging op podiumkunsten en kunstvoorwerpen en het afschaffen van de Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK), een specifieke uitkeringsregeling die kunstenaars in staat stelt een renderende beroepspraktijk op te zetten. Stimulerende maatregelen worden afgeschaft, waaronder de matchingsregeling waarmee culturele instellingen extra subsidie krijgen naarmate ze meer eigen inkomsten genereren. De plannen van provincies en gemeenten om te bezuinigen op onder meer bibliotheken, projectsubsidies en steunfuncties komen hier nog bovenop.

12

of in het progressieve gedachtegoed als geheel geïntegreerd.’ Hij vindt het belangrijk dat de culturele sector hier zelf ook discussie over voert en dat er daarbij echt als sector wordt opgetreden.

‘Je ziet toch dat groepen het voor zichzelf opnemen, zoals de dans voor de dans en de musea voor de musea. Het is beter als je de maatregelen als pakket beschouwt. Als iedereen voor de kunst als geheel, of beter nog, voor de open progressieve samenleving als geheel zou opkomen, ontstaat er een massa en heb je meer kans om gehoord te worden.’

Het land in Gelukkig zijn er kunstenaars die hierin het voortouw nemen. Zo toert actrice Lineke Rijxman van theatergezelschap Mug met de gouden tand door Nederland met de solovoorstelling Wat is het nu.

In haar monoloog bevraagt ze de tijdgeest en neemt ze stelling tegen de bezuinigingen op cultuur. De voorstelling roept veel reacties en vragen op en dat is precies wat Rijxman wil bereiken. ‘Ik wil mooie, inhoudelijke voorstellingen maken, volle zalen trekken en mensen raken. Al kun je maar een kleine verschuiving realiseren in hun landschap. In de ambitie om mensen te bereiken sta ik niet alleen. Het is ongelooflijk wat er over ons wordt uitgestort. We zijn “subsidieslurpers” en “elitaire linkse hobbyisten”, we staan “met onze rug naar het publiek en met open hand naar de overheid”. Het is niet waar. Maar termen en aannames worden niet meer onderzocht op hun waarheid en betekenis.’

Onbehoorlijk bestuur Ook Mug met de gouden tand zal in het nieuwe cultuurbeleid van Zijlstra afgerekend worden op het zelf verwerven van inkomsten en het trekken van publiek. Maar de voorgenomen maatregelen maken een omslag naar meer ondernemerschap in de culturele sector juist onmogelijk, stelt GroenLinks-Tweede Kamerlid Mariko Peters in haar felle reactie op de cultuurbrief die op 10 juni in de ministerraad is aangenomen. juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

foto Tom Purves

foto Lebrecht

Zo wordt er 200 miljoen euro op de cultuurbegroting bezuinigd, omdat een gezonde cultuursector zo min mogelijk afhankelijk zou zijn van de overheid. Zeker in combinatie met andere maatregelen heeft de operatie echter een tegenovergesteld effect van wat de regeringspartijen willen bereiken.

Peters: ‘Door de stapeling en omvang van de maatregelen wordt de culturele sector buitengewoon zwaar getroffen. Daaruit spreekt revanchisme.’

Bovendien voert de staatssecretaris de bezuinigingen in hoog tempo door. ‘Het is onbegrijpelijk dat het advies van de Raad voor Cultuur op dit punt wordt genegeerd. Door de bezuinigingen direct per 1 januari 2013 in te voeren en niet te faseren, wordt onnodig extra schade toegebracht’, vertelt Peters. ‘Instellingen krijgen niet de tijd om bijvoorbeeld andere inkomstenbronnen te vinden of de duizenden gedwongen ontslagen op te vangen.

Meer instellingen dan nodig zullen omvallen. Er is hier eigenlijk sprake van onbehoorlijk bestuur.’

Alternatieven Een overgang naar een ander kunstklimaat kost tijd. Al jaren pleit GroenLinks daarom voor een cultuurinvesteringsfonds naar Belgisch voorbeeld, waaruit investeringen worden gedaan en projecten begeleid. Ook moet de onderhandelingspositie van kunstenaars verbeterd worden. Peters: ‘Nu is het gebruikelijk dat kunstenaars bijvoorbeeld geen vergoeding krijgen voor een herhalingsvertoning.

Als we een ondernemende culturele sector willen, moeten we bereid zijn voor arbeid te betalen.’

GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

Houdt GroenLinks vast aan haar wens dat het cultuurbudget wordt opgetrokken naar één procent van de rijksbegroting? Peters: ‘Het is niet zo dat we vinden dat cultuur a priori is vrijgesteld van bezuinigingen, maar deze maatregelen vinden we buitenproportioneel, een aanslag op de publieke ruimte. Kunst biedt een spiegel op de samenleving en geeft de samenleving politiek relevante input. Zeker in het millennium waarin we nu leven en waarin de ideologieën van de twintigste eeuw niet meer voldoen, is dit nodig.

Kunstenaars helpen ons nieuwe grote verhalen te vinden.’

Vechten tegen de bierkaai Op 20 juni organiseerde GroenLinks een hoorzitting in de Tweede Kamer. Samen met andere oppositiepartijen bracht Peters de grote negatieve effecten van de bezuinigingen onder de aandacht, onder meer door de filosofische discussie over de waarde van cultuur aan te zwengelen.

In haar speech voorafgaand aan de hoorzitting riep ze demonstrerende kunstenaars op solidair te zijn en ‘plannen te smeden voor een herovering van de kunst op de politiek.’ Peters betwijfelt of de protesten effect hebben, want ‘de bezuinigingen op kunst en cultuur leveren het Rijk een bedrag op waar nog geen vijf kilometer A12 van kan worden aangelegd. Toch vindt dit kabinet dat kleine stukje snelweg velen malen belangrijker dan de rijke en diverse culturele traditie die Nederland inmiddels heeft opgebouwd’. <

Protest Op 24 juni werd tijdens het Oerol-festival op Terschelling het startsein gegeven voor de ‘Mars der Beschaving’. Daarna leidde de protestmars van het Rotterdamse museum Boijmans van Beuningen naar het Malieveld in Den Haag, waar duizenden mensen op 27 juni protesteerden tegen de bezuinigingen. Op dezelfde dag pleitte de oppositie in een vergadering voor minder vergaande en gefaseerd doorgevoerde bezuinigingen. Het kabinet heeft twaalf miljoen extra toegezegd voor cultuur in de regio, maar verder worden de bezuinigingen volgens plan uitgevoerd.

13

s Kernenergievrije gemeenten In verschillende gemeenten heeft GroenLinks een initiatiefvoorstel ingediend om de gemeente kernenergievrij te maken.

Het initiatief is een reactie op het voornemen van het kabinet om in Nederland ruimte te blijven geven aan kerncentrales. Dit terwijl uit een aantal andere landen in Europa juist tegenovergestelde berichten komen. In Italië stemde de bevolking half juni in een referendum tegen herinvoering van kernenergie.

Duitsland zette eerder dit jaar acht oudere kerncentrales uit en heeft aangekondigd dat de rest van het arsenaal uiterlijk 2022 volgt. Zwitserland besloot begin juni de vijf kerncentrales in het land tussen 2019 en 2034 te sluiten.

Het GroenLinks-voorstel in de verschillende gemeenten is,

dat de gemeente alleen energie afneemt van een leverancier die gegarandeerd geen kernstroom levert, en dat ze niet mee zal werken aan de bouw van een kerncentrale of aan de opslag van kernafval op haar grondgebied. In navolging van de eerste indiener GroenLinks Amsterdam maken onder andere de fracties in Rotterdam, Enschede en Den Bosch zich hard voor een kernenergievrije gemeente. Gemeenteraadslid in Enschede Jelle Kort noemt het belangrijk dat gemeenten aangeven de risico’s voor de burgers niet te willen. Raadslid in Amsterdam Tamira Combrink ziet het gebruik van kernenergie als ‘de doodsteek voor een doorbraak van wind- en zonnestroom’. > Zie magazine.groen­ links.nl/kernenergievrij

Echt Europees stemmen Pan-Europese kieslijsten, een droom van ­menig overtuigd Europeaan, leken weer een stukje dichterbij. Vorige week zou het Europarlement er zelfs mee instemmen, was de verwachting, omdat de grondwetscommissie het principe had aanvaard. Maar op de valreep bleek de oppositie in het parlement zo groot dat de stemming naar begin juli is verplaatst. Het voorstel: het Europees Parlement krijgt er 25 zetels bij. Die worden bezet op basis van lijsten van Europese politieke partijen met kandidaten uit minstens eenderde van de lidstaten. Kiezers uit heel de Unie kunnen daarop een afzonderlijke stem uitbrengen naast de stem voor een nationale kandidaat. > Zie magazine.groenlinks.nl/kieslijsten 14

Kabinet belaagt gehandicaptenautonomie Het kabinetsbesluit over de persoonsgebonden budgetten (pgb’s) heeft grote beroering veroor­ zaakt. Het bepaalt dat alleen budgethouders die anders in peperdure in­ stellingen zouden belan­ den, het recht houden op het zelf organiseren van hun verzorging. Dat leidt de Kamerfractie uit kabi­ netsantwoorden op haar Kamervragen af. Voor 39 duizend mensen beteke­ nen de plannen geen zorg meer en voor 77 duizend mensen duurdere zorg in natura – waarbij de zorg­ aanbieder bepaalt hoe ze hun zorg krijgen. Voor beide groepen betekent het een streep door hun autonomie.

‘Toen ik het plan hoorde,’ zegt fractiespecialist Zorg Linda Voortman, ‘sloeg ik steil achterover. Het gaat om mensen die nu zelfstandig kunnen functioneren, een baan hebben of een gezin, die actief zijn in de maatschappij. Zij kunnen nu hun zorg aanpassen aan hun leven, maar moeten straks hun leven aanpassen aan de zorg.’

‘Het kabinet slacht een kip met gouden eieren’, zegt Frans van der Pas van pgbhoudersorganisatie Per Saldo en lid van de partijwerkgroep Zorg. Zelfgeorganiseerde zorg blijkt door de geringere overhead 30 procent goedkoper.’

‘Raak ik mijn budget kwijt’, zegt Hann van Schendel,

boegbeeld van het partijprotest, ‘dan kan ik niet meer dezelfde bijdrage leveren aan de maatschappij.’ Van Schendel is vrijwel sinds haar geboorte rolstoelgebonden en heeft zo’n vijf uur per dag hulp nodig bij opstaan, douchen en naar het toilet gaan. Ze is ook moeder van een dochtertje, lid van drie partijwerkgroepen en vier dagen per week werkzaam als career officer bij verzekeraar Achmea.

‘Ik zou ’s ochtends niet meer op tijd zijn voor mijn werk, ’s avonds niet meer laat kunnen thuiskomen van een bestuursvergadering en niet meer op verschillende locaties kunnen werken omdat dat niet in het schema van thuiszorgorganisaties past. Ik zou al mijn zorguren moeten doorbrengen met mensen die ik niet zelf heb gekozen.

En anderen zouden voor mij gaan bepalen wanneer ik mag douchen. Dat is niet alleen een inbreuk op mijn privacy, maar ook op dat van mijn gezin.’

Het kabinet heeft zich weinig aangetrokken van het protest. Wel omarmde het een motie van Voortman die alle huidige budgethouders behoud van ‘eigen regie’ garandeert, wanneer straks het zorgkantoor hun zorg regelt. Op Voortmans verzoek rekent het CPB vóór Prinsjesdag de financiële consequenties daarvan door.

Uit de uitkomst, verwacht ze, zal blijken dat dat veel duurder is. Lin Tabak juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

kort Halsema: meer transparantie

Ab Harrewijnprijs voor daklozenproject De Ab Harrewijnprijs 2011 is gewonnen door Ine Spuls van de Villa (stichting Eigen Bedrijvigheid) in Doetinchem. De Villa helpt dak- en thuislozen bij het opzetten van een eigen bedrijfje. Spuls was initiatiefnemer: ‘Wij geven mensen die bij voortduring vallen, een plek waar ze naartoe kunnen.’

De Ab Harrewijnprijs wordt ieder jaar uitgereikt aan iemand die zich heeft ingezet voor de onderkant van de samenleving. Dit gebeurt op 13 mei, de dag dat dominee en GroenLinks-Kamerlid Ab Harrewijn in 2002 overleed. > Zie magazine.groenlinks.nl/devilla

In haar afscheidslezing als Leonardohoogleraar aan de Universiteit van Tilburg op 26 mei pleitte Femke Halsema voor grotere openbaarheid.

Politici deinzen ervoor terug om ‘inzicht te geven in hun beweegredenen en in de wijze waarop zij tot een besluit zijn gekomen, met wie zij hebben gesproken en welke rol bijvoorbeeld lobbyisten hebben gespeeld. [..]

Openbaarheid van informatie kan de legitimiteit van beslissingen vergroten’, zo stelde Halsema.

Halsema heeft, samen met Tilburgse studenten, een half jaar onderzoek gedaan naar de politieke betekenis van de jaren ’0. In het algemeen geldt, zegt Halsema, dat ‘globalisering en internationale crises politici in heel grote mate afhankelijk maken

van deskundigen, wiens achtergronden, motieven en belangen – anders dan die van politici – dikwijls slecht controleerbaar zijn’. Een van de casussen die Halsema onderzocht, was de Mexicaanse griep. Wat opviel toen ze met studenten de besluitvorming reconstrueerde, was ‘de grote en oncontroleerbare rol’ die deskundigen speelden in het proces.

Halsema pleit voor een ‘onafhankelijke Besluitvormingskamer’ die nagaat ‘hoe een grote politieke beslissing tot stand is gekomen, op welke feiten en onderzoek deze is gebaseerd, welke derden daarbij een grote rol hebben gespeeld en wat hun belangen en motieven zijn’. Simon Otjes > Zie voor de lezing magazine. groenlinks.nl/leonardo

Nieuwe Eerste Kamer begonnen Op 7 juni is de nieuwe Eerste Kamer geïnstalleerd. Van de 75 senatoren zijn er 39 nieuw. Daaronder zijn de GroenLinksers Marijke Vos, Ruard Ganzevoort en Margreet de Boer. Na vier jaar nemen Jan Laurier en Britta Böhler afscheid van de Eerste Kamer. Binnen de nieuwe GroenLinksfractie zijn de commissies verdeeld. Deze zijn te vinden op eerstekamer. groenlinks.nl

Tof Thissen, GroenLinks-fractievoorzitter Eerste Kamer na de verkiezingen ervan:

‘Ik kan niet in een glazen bol kijken, maar ik denk dat een aantal essenties zoals die in het gedoogakkoord overeengekomen zijn, er in de Eerste Kamer ongelooflijk lastig doorheen kunnen komen.

Het kan goed mogelijk zijn dat het kabinet daarop sneuvelt.’ > Zie magazine.groenlinks.nl/uitslag23mei

GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

Wachten op een nachttrein Groningse DWARS-ers hebben vrijdag 27 mei samen met jongeren van andere politieke partijen de hele nacht op het station gebivakkeerd. Met deze ‘stationsnachtwacht’ vroegen zij om een nachttrein tussen Groningen en de randstad. Momenteel vertrekt de laatste trein die verder rijdt dan Zwolle rond half elf.

15

s Afwijzing hof maakt weg vrij voor kolencentrales Het Europese Hof heeft de Nederlandse regering niet verplicht om de bouw van nieuwe kolencentrales aan Europese uitstootregels te toetsen. Dat is een teleurstelling voor milieubeweging en GroenLinks, die al jaren strijden tegen deze nieuwe aanslag op het klimaatbeleid. Waarschijnlijk blijkt eind dit jaar dat Nederland de grens voor met name stikstofverbindingen (NOx) al overschreden heeft. Daarom hadden milieuorganisaties de Raad van State gevraagd om de vergunningen voor drie nieuwe centrales in de Eemsmond en op de Maasvlakte te laten intrekken. De Raad van State had weer een uitspraak gevraagd van het Europese Hof. Dat leek de milieuorganisaties gelijk te geven: in december stelde de advocaatgeneraal van het Hof dat de vergunningen onterecht waren verleend. Dat advies neemt het Hof meestal over.

Ditmaal deed het dat niet.

Die centrales dragen hooguit twee procent aan de uitstoot bij, stelde het Hof. Bovendien mag Nederland die uitstoot ook verminderen door bijvoorbeeld maatregelen voor het wegverkeer, dat voor tweederde van de stikstofuitstoot verantwoordelijk is.

Normoverschrijding Liesbeth van Tongeren, energiewoordvoerder voor GroenLinks in de Tweede Kamer, vreest nu dat de Nederlandse regering aanstuurt op een overschrijding. ‘Het kabinet hoeft pas in 2012 te rapporteren. Ik vrees dus dat het zal gaan als met de norm voor

fijnstof (waarvoor Nederland sinds 10 juni geen vrijstelling meer heeft, LT): in plaats van nu te handelen, biedt het kabinet liever achteraf zijn verontschuldigingen aan.’

Alexander de Roo, voorzitter van de Waddenvereniging en ex-Europarlementariër voor GroenLinks, ziet het tegenhouden van centrales via deze weg somber in. ‘De NOx-uitstoot daalt, doordat nieuwe auto’s veel schoner zijn dan oude. Nederland komt dus ergens tussen 2012 en 2015 waarschijnlijk weer ónder de bovengrens. Dan is er helaas weer ruimte voor misschien wel twee of drie kolencentrales.’

Compensaties Tegen de in 2013 op te leveren Essent/RWE-centrale in de Eemsmond heeft de Waddenvereniging nog een procedure lopen, onder meer vanwege een geplande vaargeulverdieping voor kolenaanvoer met diepstekende schepen.

Ze vreest voor een wezenlijke natuuraantasting in een gebied dat op de werelderfgoedlijst prijkt. Die procedure leidt hooguit tot natuurcompensatie elders, vreest De Roo, ‘bijvoorbeeld een soort Hedwigepolder (compensatie voor verbreding van de Westerschelde, LT) op de Nederlands-Duitse grens.’ Van Tongeren concentreert zich nu onder meer op de strijd tegen concurrentieverstorende subsidies voor fossiele energie, ‘om een eerlijk speelveld te krijgen waarop schone energie flink kan groeien’. De Roo mikt op het massaal opzeggen door mensen van hun Essentabonnement. Lin Tabak

‘Kabinet biedt liever achteraf verontschuldigingen aan’ 16

groenlinks@tweedekamer.nl Wat vindt GroenLinks van onderwerpen uit de actualiteit?

Publieksvoorlichting antwoordt.

Heeft het Nederlandse beleid negatieve gevolgen voor ontwikkelingssamenwerking?

Recent nam de Tweede Kamer een motie aan van GroenLinks-Kamerlid Arjan El Fassed waarin de regering gevraagd wordt te berekenen in hoeverre Nederlands beleid negatieve gevolgen heeft voor ontwikkelingssamenwerking. GroenLinks vindt dat dit goed onderzocht moet worden. Het gaat dan om beleid op het gebied van handel, belastingen en landbouw. Nederland is bijvoorbeeld een belastingparadijs voor grote internationale bedrijven. Deze bedrijven opereren in ontwikkelingslanden, maar betalen daar over de gemaakte winst geen belasting. Die sluizen zij via allerlei constructies door naar onder andere Nederland.

Het gaat daarbij om enorme bedragen, die dus niet ten goede komen aan de ontwikkelingslanden.

De motie van GroenLinks is een belangrijke stap in het verbeteren van de effectiviteit van ontwikkelingssamenwerking. Het is ontzettend zonde als de hulp die de landen krijgen in de vorm van ontwikkelingssamenwerking, teniet wordt gedaan door geld dat zij mislopen als gevolg van het belasting- of het landbouwbeleid. Het berekenen van deze negatieve gevolgen is de eerste stap om hier ook echt iets aan te doen en zo ontwikkelingssamenwerking effectiever te maken.

‘Meer rechten voor zzp’ers’ Directeur Linde Gonggrijp van FNV zelfstandigen is het eens met GroenLinks dat je in rechten van werknemers met een vast dienstverband moet snijden ten gunste van meer rechten voor zzp’ers en andere flexwerkers. Zij zegt dat in de nieuwe editie van De Helling, die gewijd is aan de positie van zelfstandigen zonder personeel. ‘Neem bijvoorbeeld de ontslagvergoedingen: het geld daarvoor zou ik veel liever besteden aan scholing, zodat mensen daarna weer gemotiveerd aan de slag kunnen.

Nu houden die enorme ontslagvergoedingen mensen gevangen in een “gouden hangmat”, aldus Gonggrijp in het interview. Ze spreekt van een ‘rigide cao’: ‘De cao is te veel een instituut geworden: het haalt de zeggenschap bij mensen weg en stuurt niet op de inzetbaarheid van mensen. We moeten dus op zoek naar een nieuwe visie op de arbeidsmarkt, ook binnen de FNV. Anders loopt alles vast.’ Met FNV Zelfstandigen wil ze zoeken naar collectieve mogelijkheden wat betreft sociale zekerheid. ‘Bijvoorbeeld voor zelfstandigen om stortingen te doen voor arbeidsongeschiktheid en pensioenen.’

De Helling, kwartaalblad voor linkse politiek, is een uitgave van het Wetenschappelijk bureau van GroenLinks. > Zie www.dehelling.net juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

kort

kasper vogelzang

Steun voor missie Libië

Op zaterdag 4 juni deden honderden mensen mee aan een slutwalk in Amsterdam.

In april vond de eerste ‘slettenmars’ plaats in Canada. Aanleiding was de opmerking van een politieagent dat een vrouw seksueel geweld uitlokt als zij ‘als slet gekleed’ de straat opgaat. Sindsdien worden er in steden over de hele wereld slutwalks georganiseerd. Woordvoerder Mirjam van Heugten: ‘Slutwalk is een platform waar sletten, potten, nichten en alles daarbuiten en tussenin hun seksualiteit en hun uiterlijk niet langer laten bepalen door het korset van de Nederlandse moraal.’

Online lezen Hoewel het eerste komkommernieuws bekend was, was de EHEC-bacterie nog geen groot nieuws tijdens het ‘voedseldebat’ van de drie werkgroepen Landbouw, Internationale Samenwerking en het Milieunetwerk 27 mei in Utrecht. Wél was de veiligheid van voedsel een van de grote thema’s naast andere onderwerpen die van belang zijn voor een duurzame voedselvoorziening: biodiversiteit, de internationale context en energie en grondstoffen. > Zie magazine.groenlinks.nl/voedseldebat

Energiebedrijven azen op het Afrikaanse uranium vanwege de lage kosten, de beperkte veiligheidseisen en de zeer ruime milieuwetgeving. Wie weet komt dat uranium straks via het Franse AREVA terecht bij kerncentrale Borssele 2. Een groep lokale ngo’s verzet zich tegen een al te onverantwoorde uraniumwinning. > Zie magazine.groenlinks.nl/uraniumwinning

In zijn laatste boek Het volk bestaat niet pleit Dick Pels, publicist en directeur van het Wetenschappelijk Bureau, voor een versterking van de personendemocratie. Op 23 juni organiseerde het Wetenschappelijk Bureau samen met de GroenLinks Academie een discussieavond. ‘De anarchistische inslag van het populisme vormt een nodig tegenwicht tegen de macht van de politici.’ > Zie magazine.groenlinks.nl/personendemocratie GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

GroenLinks heeft 23 juni haar steun uitgesproken voor verlenging van de NAVOmissie in Libië. De missie moet burgers ook op de lange termijn bescherming bieden en een politieke oplossing ondersteunen. Een mede door GroenLinks ondertekende motie die daarom vroeg, werd door de Tweede Kamer aangenomen. Eind maart stemde de partij nog niet in met de missie, maar nu is er meer duidelijkheid, aldus Tweede Kamerlid Mariko Peters in het debat: ‘Als wij ons als klein land aansluiten bij een dergelijk militair ingrijpen, moet dat zorgvuldig gebeuren. Wij hebben weinig te vertellen over wat de leidende landen daar doen.’ Met Peters heeft de fractie er vertrouwen in dat de missie qua doel, strategie en middelen ‘voldoende verstandig’ is ingericht. Ook hecht Peters aan de bevestiging van minister Rosenthal dat het een internationaalrechtelijke plicht is ‘om schade en burgerslachtoffers van de NAVO te onderzoeken en te compenseren als de rookpluimen zijn opgetrokken’.

Jan Schaake, GroenLinks-lid en medewerker van Kerk en Vrede, vindt deze ontwikkeling verontrustend. Schaake: ‘Peters’ belangrijkste argument is dat er nu wel politieke overeenstemming is. Ik vraag me dat af. Wat is het doel van de minister, regime change of burgerbescherming?

Minister Rosenthal heeft geantwoord dat de EU weliswaar een regime change wil, maar dat de NAVO burgerbescherming nastreeft.

Dat is geen overeenstemming, dat zijn bezweringsformules.’ Schaake schreef Peters een brief waarin hij om toelichting vraagt.

‘Als burgerbescherming je doel is, kun je naar mijn smaak het best zo snel mogelijk een vorm van wapenstilstand bereiken. Dan moet je niet tegelijkertijd aan een NAVOmissie mee willen doen.’

‘Het blijft opmerkelijk stil binnen de partij’, vindt Schaake, ‘terwijl na “Kunduz” is gezegd dat over dit soort zaken opener en inhoudelijker met de achterban gecommuniceerd moest worden’. Schaake maakt deel uit van de klankbordgroep die na Kunduz werd opgericht, waarin de fractie en betrokken leden met specifieke deskundigheid de voortgang van de missie monitoren. Peters reageert: ‘Als Schaake hiermee aangeeft dat hij de discussie wil uitbreiden naar andere missies, zoals nu met Libië, sta ik daarvoor open. Regime change of burgerbescherming: sluit het een het ander altijd uit? Daar kun je goede boom over opzetten’.

17

foto Bert Spiertz/hollandse hoogte

Oppositief

18

juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

efront verschuift

Niet alleen de Kameroppositie maar vrijwel het hele politieke spectrum van lokale bestuurders verzet zich nu tegen het afbreken van het sociale vangnet.

‘Ons verzet is niet politiek gekleurd. Het gaat echt om onuitvoerbaarheid.’ door Lin tabak

M

et het delegeren van bezuinigingen naar lagere overheden heeft het kabinet het verzet tegen zijn beleid in een onverwachte stroomversnelling gebracht, bleek tijdens het congres van gemeentebestuurders van 8 juni jl. Drie wethouders werk en inkomen van deze partij – Harm Assies uit Tynaarlo, Andrée van Es uit Amsterdam en Patricia Withagen uit Zutphen – geven hun visie op de kansen die dat biedt op het keren van het tij.

De Tilburgse PvdA-wethouder Jan Hamming was een van de eersten die voorspelde dat de wal van de lokale praktijk het Haagse schip zou keren.

In zijn nieuwjaarstoespraak in januari pleitte hij voor een schaduwkabinet waarin ook wethouders moesten plaatsnemen. Juist zij, redeneerde hij, worden geconfronteerd met wat het kabinet aanricht in de samenleving.

Zijn oproep kreeg nauwelijks weerklank. Want de landelijke oppositiepartijen eisten alle aandacht op met eigen initiatieven: een deel van GroenLinks en D66 schurkten tegen elkaar aan, SP organiseerde een anti-armoedemanifestatie met PvdA, PvdA startte Een Ander Nederland met SP en GroenLinks. Maar zodra de Provinciale Statenverkiezingen naderden, trokken de partijen zich terug op hun eigen bastions. Waar ze grosso modo bleven.

Lokale samenwerking Lokaal zochten partijen elkaar juist op. En dat niet alleen ter linkerzijde, zoals Hamming had bedoeld, maar collegebreed. Dat bleek voor het eerst op 21 april, toen onderhandelaars van de GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

19

Decentraliseren Belangrijke taken die in het bestuursakkoord van Rijk naar lagere overheden worden overgeheveld, betreffen (delen van): • de sociale werkvoorziening • het natuurbeheer • de jeugdzorg • de AWBZ Met de afspraken over de sociale werkvoorziening stemden de gemeenten niet in.

organisaties van provincies en gemeenten een akkoord presenteerden waarover sinds oktober was onderhandeld met het Rijk. Het betrof een overheveling ter waarde van 8,5 miljard euro – een van de meest omvangrijke decentraliseringoperaties in de geschiedenis – waarbij onder meer natuur- en landschapsbeleid, jeugdzorg en sociale werkvoorziening een provincie- of lokale verantwoordelijkheid werd. Die operatie echter ging gepaard met een gelijktijdige korting op het budget.

Harm Assies die in Tynaarlo namens GroenLinks de portefeuille werk en inkomen beheert, vat samen wat menig collega in beleefdere termen formuleert: ‘Dus wij krijgen straks de shit van de Rijksbezuinigingen over ons heen.’

De eersten die daarvoor pasten, waren de provincies Noord-Holland en Flevoland. Nog dezelfde dag lieten die weten dat ze niet uit de voeten konden met onder meer 600 miljoen minder voor natuur. Ook het Amsterdamse college paste meteen, omdat het niet kon leven met de in het akkoord opgenomen korting op de sociale werkvoorziening. In Amsterdam betreft het een college met ook VVD; in Noord-Holland en Flevoland zelfs colleges met vertegenwoordigers van zowel VVD als CDA. Het opstappen in mei van de Rotterdamse PvdAwethouder Dominic Schrijer was een nieuwe steen in de kabinetsvijver. Maar omdat Schrijer behalve met de bezuinigingsopdracht ook problemen had met collega’s en fractie, was de commotie snel voorbij. Bovendien heeft geen enkele wethouder zijn voorbeeld gevolgd. Met redenen, vindt Andrée van Es, portefeuillehouder werk, inkomen en participatie in Amsterdam voor GroenLinks. ‘Je kunt je niet gedragen als een burgemeester in oorlogstijd, want we leven in een democratie. Dan kun je niet zomaar de benen nemen als je het niet ééns bent met een kabinetsbesluit, maar zul je het moeten uitvoeren met de middelen die je hebt.’

Precies op die middelen botste het begin juni opnieuw, nu op nog veel grotere schaal. Het congres van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), dat niet echt bekend staat om zijn activistisch gedrag, stemde met een overweldigende meerderheid van 86,6 procent tégen de in het onderhandelingsakkoord opgenomen paragraaf over de sociale werkvoorziening.

1,8 miljard minder Het decentraliseren van bevoegdheden was niet het probleem. ‘Mensen met arbeidsbeperkingen aan het werk helpen,’ zegt Assies, ‘is iets heel anders in de Randstad dan in Noordoost-Nederland waar achtereenvolgens grote werkgevers als de strokarton- en aardappelmeelindustrie en Philips de poorten sloten en dus veel minder potentiële arbeidsplaatsen beschikbaar zijn.’ Ook met de inhoudelijke invulling die is vastgelegd in een nieuwe Wet werken naar vermogen (WWnV), die gemeenten opdraagt om werknemers uit de sociale werkplaatsen zoveel mogelijk te integreren in het reguliere productieproces, stemmen de meeste lokale bestuurders in. ‘Het is een zindelijke gedachte’, zegt Assies. ‘Veel mensen’, weet partijgenoot en collega Patricia Withagen uit Zutphen, ‘bloeien daarvan op.’

Wel een probleem is het budget. Het kabinet eist, dat de gemeenten de wet voortaan uitvoeren voor 1,8 miljard euro minder per jaar. ‘In het Werkvoorzieningschap waarin wij met vijf andere gemeenten deelnemen,’ rekent Assies de gevolgen voor Tynaarlo voor, ‘werken 1900 mensen.

Die kosten 28 duizend euro per eenheid. Daarvan krijgen we er straks nog maar 22 duizend vergoed, dus hebben we een gat van miljoenen euro’s per jaar. Het vinden van gewone banen zal nog wel lukken voor oudere werknemers, want velen hebben vroeger als vakmensen in een fabriek gewerkt. Bovendien zijn die wettelijk beschermd. Maar voor nieuwkomers, die vaak veel meer beperkingen hebben en een lagere loonwaarde, wordt het heel moeilijk.’

‘Op grond van de cao voor mensen in de sociale werkvoorziening die het Rijk overeind wil houden,’ zegt Withagen, ‘moeten we er in Zutphen per arbeidsplaats 5 duizend euro bijleggen. En voor het verlagen van drempels naar reguliere banen, job coaching en begeleiding, hebben we straks geen geld. Maar zónder dat nemen werkgevers mensen met arbeidsbeperkingen niet aan, anders hadden ze het allang gedaan. Dus zitten die straks thuis te verpieteren, tenzij de gemeente hun begeleiding uit eigen middelen betaalt.’

Praktische onmogelijkheid Zulke verhalen hadden even goed van VVD- of CDA-collega’s kunnen komen. Want de bezwaren, benadrukken de lokale bestuurders, hebben

‘Zonder begeleiding nemen werkgevers mensen met arbeidsbeperkingen niet aan’

20

juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

niets te maken met ideologie maar alles met de praktische onmogelijkheid om een opdracht uit te voeren voor een gegeven bedrag. Dat geeft ze meer kracht dan het protest vanuit de Tweede Kamer tot nog toe.

Assies: ‘De oppositiepartijen in de Kamer zijn niet in staat om de krachten te bundelen. Hoe harder ze schoppen, hoe dichter de regeringspartijen naar elkaar toe trekken. Maar op gemeenteniveau staan de neuzen steeds meer dezelfde kant op. Ons verzet is niet politiek gekleurd. Het gaat echt om onuitvoerbaarheid. Voor de regering moet dat een signaal zijn, die moet gaan beseffen dat ze niet ruzie kan maken met iederéén.’

‘De eensgezindheid’, zegt Van Es, ‘maakt het verzet sterker dan oppositieachtige acties. Het gaat niet om een politiek oordeel; op lokaal niveau word je ook als lid van een coalitiepartij met de gevolgen voor de burger geconfronteerd. Mensen gaan rekenen en zien dat het niet kán. Dat signaal moet het kabinet serieus nemen en opnieuw met de VNG om de tafel gaan. Dat heeft niks te maken met dat er geen geld zou zijn. De opdracht is, samen te zorgen dat beleid niet de minst weerbaren treft.’

Een sprankje hoop Die vaststelling heeft wel degelijk politieke betekenis. Zodra bestuurders beseffen wat het afbreken van solidariteit met zwakke groepen betekent, trekken ze vrijwel samenlevingsbreed een grens. Is dat geen reden voor hoop? ‘Zeker’, zegt Van Es. ‘Het is een teken dat het lokale niveau niet zo onkritisch is geworden dat het meegaat met alle keuzes van het kabinet.’ Withagen: ‘Het is een duidelijk signaal. Het blijkt, dat mensen zo in de kou laten staan, in de Zutphense samenleving onacceptabel wordt geacht. Niet alleen binnen het college, maar vrijwel raadsbreed. Tijdens dat VNG-congres maakten gemeenten duidelijk dat ze echt geen politiek spel speelden maar zich oprecht zorgen maakten over de lokale samenleving. Toch zag minister Donner niet genoeg reden om verder te praten over een beter uitvoerbaar verhaal. Dat vind ik wèl schokkend.’

Na het congres werd de kans op verder praten weer groter. Een meerderheid van gemeentelijke en provinciale bestuurders stuurde aan op verder onderhandelen via de Tweede Kamer. Tegelijk waren er signalen dat vertegenwoordigers van Rijk en lagere overheden weer met elkaar om de tafel gaan. De hamvraag is nu: laten de laatsten zich dwingen tot een compromis – een bedrag van 200 miljoen extra als eenmalige tegemoetkoming is genoemd – of pakken ze dóór?

Assies acht de kansen op het laatste niet erg groot. ‘Áls er alsnog een akkoord komt, zullen we zeker niet alles binnenhalen. Misschien worden we minder gekort op de sociale werkvoorziening,

‘Belangrijk is nu, dat ook werknemers en werkgevers zich laten horen’

maar meer op de algemene uitkering (uit het gemeentefonds, LT). Gepakt worden we sowieso.’

Van Es, optimistischer: ‘Heel belangrijk is nu, dat we als VNG intern de eenheid bewaren. Maar zeker zo belangrijk is het dat mensen zelf van zich laten horen, dat FNV én werkgevers laten weten dat je mensen met arbeidsbeperkingen niet zomaar in de steek kunt laten.

Ook het Kabinet wil meer mensen aan het werk, maar door voor deze mensen geen begeleiding meer te betalen, hevelt zij miljoenen euro's begeleidingsgeld over naar uitkeringen!’

Ook Withagen ziet perspectief. ‘Het mooie van de lokale politiek is, dat je kunt doorpakken. En dat gaan we hier nu doen. We gaan verder met het weghalen van schotten tussen sociale werkvoorziening en arbeidsmarkt, samen met werkgevers, en we gaan hun bereidheid om mee te werken vergroten. Maar intussen moeten we duidelijk blijven maken welke belemmeringen we tegenkomen en welke investeringen nodig zijn.

Heel belangrijk is inderdaad het betrekken van werkgeversverenigingen daarbij, van middenen kleinbedrijf, Kamers van Koophandel. Ook zij zijn bereid om mee te zoeken en maatschappelijke verantwoordelijkheid te nemen.’ <

Wmo: meer met minder Gemeenten beantwoorden niet alle bezuinigingen op steun aan zwakke groepen met massaal protest. Vanaf 2012 krijgen ze 200 miljoen euro minder voor maatschappelijke ondersteuning. Die korting wordt afgewenteld op de doelgroep, blijkt uit een onderzoek van bureau Doteye van april dit jaar onder 250 beleidsmedewerkers.

De meeste gemeenten vragen hogere eigen bijdragen, minder individueel (bijvoorbeeld scootmobiels) en meer collectief vervoer, en een grotere inzet van mantelzorgers, ofwel hulp uit eigen kring.

Meer moeten doen met minder geld blijft een probleem. Maar niet alle maatregelen komen even hard aan. ‘Veertig procent van de mensen die in aanmerking komen voor de Wmo, krijgt ook middelen uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)’, zegt Asha Khoenkhoen van de Vereniging Nederlandse Gemeenten in Binnenlands Bestuur (april 2011). ‘Alles wat ze bij de Wmo aan eigen bijdrage betalen, betalen ze niet meer bij de AWBZ.’

meike martijn

I

Mythes over migratie

Vrouwbeelden

Er komen meer migranten naar Nederland dan ooit.

Linkse partijen zijn altijd voorstander geweest van immigratie, rechtse partijen tegen.

Zo maar wat voorbeelden van posities in het huidige migratiedebat. Migratiehistorici Leo en Jan Lucassen slaan in hun Winnaars en verliezers. Een nuchtere balans van vijfhonderd jaar immigratie de bodem onder deze aannames weg.

Met SHE ME Vrouwbeeld door vrouwelijke kunstenaars wil het Stedelijk Museum Zwolle een ‘spraakmakende, spannende, verwarrende, humoristische en gevaarlijke’ tentoonstelling neerzetten over vrouwbeeld in de hedendaagse kunst door vrouwelijke kunstenaars. ‘In een tijd waarin mannelijk en vrouwelijk steeds lastiger te definiëren begrippen zijn, lijkt de zoektocht naar identiteit actueler dan ooit’, stelt curator Adriaan de Regt.

Vanaf de jaren zeventig van de twintigste eeuw gingen vrouwen zelf het vrouwbeeld bepalen. Er ontstond een kentering waarbij vrouwelijke kunstenaars de leiding namen in hoe zij wilden dat tegen vrouwen werd aangekeken.

Het feminisme gaf daar een

Het boek volgt, omgekeerd chronologisch, de geschiedenis van immigratie in Nederland. Het idee van de huidige ‘massa-immigratie’ wordt als eerste onderuitgehaald. Het gebruik van deze term is de laatste tien jaar geëxplodeerd, terwijl het aantal migranten in 2010 lager lag dan in 2000.

Vervolgens wordt de recente geschiedenis van het migratiedebat besproken. Zo stonden eind jaren zeventig de linkse politieke partijen kritisch tegenover arbeidsmigratie. PSP – opgegaan in GroenLinks – gaf af op werkgevers die maar doorgingen met het werven van buitenlandse werknemers.

Ook PvdA en vakbeweging waren kritisch. Juist VVD en werkgevers waren voor arbeidsmigratie; om onze economie draaiend te houden.

Daarbij waren de christen22

democraten voorstander van gezinshereniging. Die politieke verschillen werden verder niet uitvergroot, maar met de opkomst van de Centrumpartij veranderde het politieke landschap. In reactie op de anti-immigratiepartij profileerde links zich als expliciet antiracistisch en was iedere vorm van kritiek op immigratie politiek incorrect.

Ten slotte komt de periode vóór de Tweede Wereldoorlog aan bod. Migratie blijkt van alle tijden te zijn: tijdens de Gouden Eeuw was in Amsterdam ruim de helft van de bevolking migrant.

Feiten en mythes die het debat over migratie beheersen staan helder tegenover elkaar.

Het politiek debat blijkt losgezongen van de maatschappelijke werkelijkheid. Je kunt daarom vraagtekens zetten bij de positie van GroenLinks.

GroenLinksers maken zich al te snel de karikatuur eigen die rechtse populisten van hen schetsen. Als iemand als PVV’er Martin Bosma stelt dat migratie de schuld is van de ‘linkse kerk’, waarom zou GroenLinks deze ‘linkse traditie’ dan moeten verdedigen?

Simon Otjes Leo & Jan Lucassen Uitgeverij Bert Bakker 304 p, 19,95 euro

stevige voedingsbodem aan.

Maar pas het laatste decennium breken vrouwelijke kunstenaars massaal door in de kunstwereld. Het levert een tentoonstelling op met veel expliciete beelden van vrouwelijkheid – het eerste deel van de tentoonstelling.

Als cultuurhistorische tegenhanger heeft het museum een tweede deel ingericht, SHE ME Vrouwen door mannenogen. Deze tentoonstelling is samengesteld uit vijftig portretten uit de collectie van het museum van vrouwen gemaakt door mannelijke kunstenaars van de zeventiende tot en met de twintigste eeuw.

Te bezichtigen tot en met 18 september.

Zie www.stedelijk­ museumzwolle.nl

Groen Amsterdam Groen eten, groene plekjes, groene straten, groen vervoer, groene agenda.

Op www.greenamsterdam.eu vind je een app die het alle­ maal in beeld brengt voor de hoofdstad.

juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

media&meer

Sfeermeter.com

Dappere nieuwe wereld Dappere nieuwe wereld bevat negentien essays van ‘jonge denkers’ over de toekomst van Nederland, zowel over actuele problemen als mogelijke oplossingen. Deze nieuwe generatie denkers van twintigers en dertigers moet eens werk gaan maken van de toekomst van het land, aldus de denktank Prospect, maker van het boek.

Vlak na publicatie schetste initiatiefnemer Joop Hazenberg tegenover Radio 1 het grote verschil met de oudere generatie. De jongere generatie denkt niet in termen van wat de staat moet doen, maar van wat bedrijven en mensen zelf kunnen doen voor de samenleving.

Prospect is een onafhankelijk platform, maar onder de essayisten zit een aantal GroenLinksnamen zoals Europarlementariër Bas Eickhout over Europa en publiciste Natasja van den Berg over de zorg.

Farid Tabarki, Joop Hazen­ berg en Rens van Tilburg (red.)

Uitgeverij Van Gennep 232p, 17,50 euro

Varkens - je ziet ze niet, maar ze zijn er wel In de openluchttentoonstelling Varkens – je ziet ze niet, maar ze zijn er wel toont stichting Varkens in Nood het publiek hoe varkens in Nederland leven. Dat doet het met 22 foto’s van varkens die vrolijk door de modder rollen, maar ook soortgenoten die het moeten doen met een metalen rooster.

Een plaatje van een zeug die met haar biggen in het stro ligt, staat in schril contrast met dat van een zeug die klem ligt in een kraamhok en nauwelijks contact kan maken met haar kroost. De ene foto doet glimlachen, de andere legt de schaduwkant van de vee-industrie bloot.

De foto’s zijn afkomstig van gerenommeerde persfotografen. De reizende tentoonstelling is deze zomer te zien in Emmen, Sneek, Deventer en Groningen.

Zie www.varkensinnood.nl

De jongere generatie denkt niet in termen van wat de staat moet doen GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

Uit de kast Met de half juni gelanceerde website Sfeermeter.com vraagt COC Nederland aandacht voor homoseksualiteit op de werkvloer. Op veel werkvloeren in Nederland heerst de opvatting dat homoseksualiteit geen probleem vormt of niet aan de orde is, aldus het COC op de website. ‘Toch durven maar twee op de drie homomannen en drie op de vier lesbovrouwen uit de kast te komen op hun werk. Onderzoek wijst uit dat het ook voor openlijke homo’s en lesbo’s vaak niet meevalt om zich staande te houden in een vaak dominante heterocultuur.

De lesbovrouw die elke dag bij de lunch van haar collega’s te horen krijgt “dat ze vast geen worst lust”, of de homoman die bang is om uitgesloten te worden van promotie, omdat hij is wie hij is; het zijn in Nederland 2011 helaas geen uitzonderingen.’

De website bevat, zoals de naam al suggereert, een test waarmee de bezoeker de homovriendelijkheid van de werkvloer kan testen. Op basis van de uitkomsten stelt de Sfeermeter een ranglijst samen. Deze staat ook op de site, maar je moet ingelogd zijn om die te kunnen zien. Dat inloggen doe je met je LinkedIn- of Facebookaccount. Slimme opzet om goed werkgevers in kaart te kunnen brengen, maar helaas kan het gebeuren dat potentiële invullers hier afhaken. Je moet de Sfeermeter namelijk wel toegang geven tot je account.

Openbaar zie je alleen de gemiddelde uitkomst: 46 procent van de werkgevers scoort ‘top’, 28 procent ‘prettig’, 24 procent ‘matig’ en 2 procent ‘ontspoord’ (tussenstand 18 juni jl.).

Als je bent ingelogd, zie je op dat moment al een lijst van ruim tweehonderd werkgevers met hun score. Die zegt natuurlijk maar weinig, zoals de site ook vermeldt: ‘Het mag duidelijk zijn dat de Sfeermeter geen wetenschappelijk onderzoek is. De opzet is eerder uitdagend dan onderzoekend van aard.’ Wel houdt de lijst werkgevers scherp op discriminatie. Tegen een slechte sfeer kunnen werkgevers en werknemers wat doen.

De site bevat tips daarvoor. En dat is niet alleen belangrijk voor (homoseksuele) werknemers, ook voor werkgevers: ‘Als er binnen een organisatie of bedrijf een goede sfeer heerst waar iedereen zichzelf kan zijn, wordt er minder geklaagd, gaat de productie omhoog en zijn mensen minder snel ziek.’

Marc van Dijck Websitetip voor deze rubriek?

Mail magazine@groenlinks.nl

23

Het kabinet bezuinigt 60 procent op natuurbeheer. Wat zijn de gevolgen?

‘Jaren van investeringen verdwijnen in de prullenbak.’ door Marije Wilmink

T

wintig jaar geleden ging hét grote natuurproject van Nederland van start: de aanleg van een Ecologische Hoofdstructuur (EHS). Dit aaneengesloten netwerk van natuurgebieden moet de versnippering van natuur tegengaan en bedreigde dier- en plantensoorten bewegingsruimte geven. Ook moet het de groeiende bevolking voldoende mogelijkheden bieden voor recreatie. De regering gaat echter fors bezuinigen op de EHS, net als op bijvoorbeeld de aanleg van groene recreatiegebieden rondom de stad en op landschapsbeheer.

‘Inmiddels is de EHS grotendeels tot stilstand gekomen’, vertelt Teo Wams, directeur Natuurbeheer bij Natuurmonumenten. ‘Provincies zijn verantwoordelijk gemaakt voor het natuurbeheer, maar hoeveel geld ze daar nog voor zullen krijgen, is sinds de herfst onzeker. Alles staat on hold. Grondaankopen die na jaren onderhandelen met boeren rond waren, gaan niet door. Geplande ingrepen om meer water vast te houden gaan niet door…’

Staatssecretaris Henk Bleker van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft besloten dat de aanleg van zogeheten ‘robuuste verbindingszones’ tussen de verschillende natuurgebieden met onmiddellijke ingang wordt stopgezet. Een grote aderlating, want die verbindingszones zijn cruciaal voor de overlevingskansen van dieren- en plantenpopulaties. Bovendien wordt de EHS in 2018 voltooid verklaard, of dat nu daadwerkelijk zo is of niet.

‘Een weiland is ook groen’ Wat er daarnaast nog overblijft aan budget voor de natuur buiten de EHS is een groot vraagteken.

24

gr

Arno Willems van Landschapsbeheer Nederland: ‘Het pure beheer van de grote natuurgebieden kost al meer dan wat de regering nog voor natuur en landschap wil uittrekken. Voor het kleinschalig groen in het buitengebied, dus de heggen, poelen, waterkanten en houtwallen waar wij samen met burgers voor zorgen, zal mogelijk helemaal geen geld meer zijn. Bleker zegt dat dergelijk natuurbeheer ook door agrariërs gedaan kan worden en dat een weiland ook mooi groen is, maar dat is natuurlijk een nogal simplistische gedachte. Door schaalvergroting en intensivering van de landbouw neemt de biodiversiteit op het platteland nog altijd schrikbarend snel af. Op een weiland groeit echt alleen maar raaigras, iets anders vind je er niet meer. En de weidevogels verdwijnen bij bosjes.’

Europese verplichtingen

> Op het huidige budget van 500 miljoen voor natuur, landschap en recreatie wordt 60 procent gekort > De ecologische hoofdstructuur moet inkrimpen, van 729 duizend hectare naar 600 duizend > Bleker schrapt de geplande verbindingszones tussen cruciale natuurgebieden

‘Kortzichtig’, noemt Joris Hogenboom van de Natuur- en Milieufederatie Utrecht de bezuinigingsvoorstellen. ‘Ze hebben een veel grotere reikwijdte dan Den Haag zich lijkt te beseffen. Het heet een natuurbezuiniging te zijn, maar ook zaken als verdrogingsbestrijding komen onder druk te staan. Nederland is op basis van de Europese kaderrichtlijnen verplicht om de waterkwaliteit vóór 2015 fors te verhogen. Natuurbeheer levert daar een substantiële bijdrage aan. Bijvoorbeeld door de oevers langs sloten beter in te richten, zodat je vervuiling door mest tegengaat. Maar daar is nu geen geld meer voor.’

Ook op andere manieren botsen de bezuinigingsplannen met Europese verplichtingen, zo brachten natuurorganisaties de afgelopen maanden steeds naar voren. Alle lidstaten van de Europese Unie hebben zich gecommitteerd aan de ontwikkeling van Natura 2000, een samenhangend ecologisch netwerk van meer dan 26 duizend natuurgebieden. De 166 gebieden die Nederland in Brussel aanmeldde, liggen vrijwel allemaal in de EHS. Nederland riskeert fikse boetes als zij haar Naturagebieden niet afdoende beheert en er niet voor zorgt dat planten en dieren door verbindingszones van het ene naar het andere Natura 2000-gebied kunnen komen. Inmiddels heeft Bleker dit gevaar erkend en gezegd dat Nederland zich in elk geval aan internationale afspraken moet houden. juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

foto Nature Picture Library /hollandse hoogte

Snoeien in

roen Kapitaalvernietiging Dat er bezuinigd moet worden, noemt Wams begrijpelijk. Met het idee dat de EHS enigszins aan omvang moet inboeten kan hij leven. Maar de willekeur waarmee Bleker te werk gaat, vindt hij onverstandig. ‘In sommige gebieden ontbreken nog kleine stukjes. Neem een polder die je wilt inrichten als vochtig gebied, met stukjes moeras, waarvan tien hectare nog van een boer moet worden gekocht. Die niet aankopen kan betekenen dat het hele gebied onbruikbaar blijft als natuurgebied. Pure kapitaalvernietiging, want je gooit jaren van voorbereiding en grondaankopen zomaar in de prullenbak.’

Natuurbeheerders pleiten niet alleen collectief voor ‘afslanken met beleid’. Ze willen ook allemaal meer tijd om de EHS te realiseren. Wams: ‘Bleker zegt nu simpelweg dat het in 2018 einde oefening is, en wat dan niet is bereikt: jammer dan. Terwijl wij het geld liever uitsmeren over een langere periode: per jaar wat minder besteden, maar dan wel kunnen doen wat nodig is om een goed functionerende EHS te krijgen. Kost geen geld, alleen wat meer tijd.’

Pannenkoekenhuizen De geplande bezuinigingen zijn echter zó fors, dat je er met afslanken en uitsmeren bij lange na nog niet bent. Willems wil daarom politieke aandacht genereren voor de baten van natuur- en landschapsbeheer. ‘Uit recent onderzoek blijkt dat een fraai landschap het aantal gezondheidsklachten vermindert. Dat is ook een economische waarde. En talloze recreatieondernemingen als pannenkoekenhuizen en conferentiecentra GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

verdienen fors aan hun locatie in het groen.’ Hogenboom pleit voor veel inventiviteit in het zoeken naar andere financieringsbronnen en nieuwe investeerders in natuur en landschap. ‘Denk bijvoorbeeld aan een zorgcentrum dat zich graag aan de rand van de stad in het groen wil vestigen. Nu zou dat centrum geen bouwvergunning krijgen. Misschien moet je bebouwing toestaan onder voorwaarde dat ze de natuur in de directe omgeving ontwikkelen en beheren, en ook toegankelijk maken voor recreanten.’

Wams ziet ook kansen in het parallel investeren in zowel infrastructuur als natuur. ‘Neem de rondweg rond Tilburg, waar een nieuwe weg én ruimte voor natuur zijn gerealiseerd. Of de Eelder en Peizermaden nabij Groningen, waar waterbeheer gekoppeld is aan recreatie en natuurontwikkeling. We zullen nog meer moeten inzetten op dergelijke win-winprojecten.’

Strijdbaar Niet alleen de natuur zelf ligt onder vuur, maar ook veel van de organisaties die voor de natuur opkomen. Voor Natuurmonumenten, dat relatief onafhankelijk is van overheidsgeld, geldt dat minder. De organisatie wordt volgens Wams ‘heel strijdbaar’ van de kabinetsplannen. ‘Wij begonnen honderd jaar geleden als particulier initiatief en halen op elke euro overheidsgeld drie euro elders vandaan. We gaan gewoon door met natuurherstel. Het is alleen wrang dat zo’n periode van botte bezuinigingen veel tijdverlies oplevert, en daarmee verlies van unieke dieren en planten. Tien jaar niet investeren betekent helaas niet alleen stilstand, maar ook onherroepelijk achteruitgang.’ <

Ook de ontwikkeling van het Oostvaarderswold staat door de bezuinigingen ter discussie. GroenLinks bezocht onlangs het gebied. Jolande Sap: ‘60 procent van de benodigde landbouwgrond is al door het Rijk aangekocht.

Er liggen prachtig uitgewerkte plannen klaar voor een bos dat goed is voor natuur en recreatie. Het Oostvaarderswold moet er gewoon komen.’

Het Oostvaarderswold moet de Oostvaardersplassen en het Horsterwold met elkaar verbinden, waardoor in Flevoland een aaneengesloten natuurgebied ontstaat.

25

Opinie

‘Geen commentaar’ De controle op inlichtingendiensten kan en moet op vele terreinen verbeterd worden, zegt Wil van der Schans.

De ‘zaak Paul Kraaijer’ is een mooie aanleiding daartoe.

‘G

een commentaar’, zo luidde de reactie van de AIVD op de biecht van Paul Kraaijer in de Telegraaf van 4 juni jl. dat hij ruim 25 jaar als infiltrant voor die dienst in activistisch Nederland had gespioneerd. Kraaijer speelde naar eigen zeggen informatie door van organisaties als AFA (Anti Fascistische Actie), ADC (Anti Dierproeven Coalitie), antiglobalisten en het Kurdistan Informatie Centrum. Pikant detail is dat Kraaijer ook fractieassistent was voor GroenLinks in Zwolle.

Bovendien presenteerde hij zich vaak als ‘journalist’. Hij hield een eigen blog bij en schreef voor activistenbladen.

Het is onduidelijk in hoeverre Kraaijer de waarheid spreekt, maar door de opstelling van de AIVD zal die vraag voor ons onbeantwoord blijven. En dat is problematisch. Ook de vragen die bij dit soort infiltraties naar boven komen – hoe terecht is het bespioneren van deze activisten, speelde hij informatie van GroenLinks door of misbruikte hij zijn positie als journalist – blijven daarmee onbeantwoord. Alleen de leden van de Commissie Stiekem van de Tweede Kamer kunnen hier inzicht in krijgen, vooropgesteld dat ze daar om vragen. In de praktijk hebben drukbezette fractievoorzitters echter weinig aandacht voor dit soort kwesties. Een oplossing zou zijn als specialisten uit de fractie de geheime informatie van de inlichtingendiensten kunnen beoordelen.

Dat is wel eens besproken, maar nooit door de Tweede Kamer doorgezet.

In maart 2006 miste de Tweede Kamer een eerste kans om die controle beter te regelen. De Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (CTIVD) constateerde toen dat de AIVD zijn taak op het terrein van activisme verbreed had. Waar de dienst zich vroeger beperkte tot ‘gewelddadig politiek activisme’ onderzoekt

26

de AIVD tegenwoordig mogelijke radicalisering van personen binnen het activisme. Gaat deze bemoeienis van de AIVD niet veel te ver? Wat wordt als mogelijke radicalisering gezien? Had de Koude Oorlog ons niet geleerd dat het registreren van alle communisten ook negatieve effecten heeft? Vragen die destijds niet gesteld werden, maar nu met de kwestie Kraaijer weer actueel zijn.

Ook buiten de Tweede Kamer valt er wat bij te spijkeren aan de controle op inlichtingendiensten. De CTIVD mag slechts bekijken of de diensten zich aan de wet houden. Waarom geen inspecteur-generaal aangesteld, die ook de noodzaak en effectiviteit van maatregelen onderzoekt?

Ten slotte kan GroenLinks op lokaal niveau de kwestie aan de orde stellen. Kraaijer was immers assistent van de gemeenteraadsfractie van GroenLinks in Zwolle. Bovendien werd Kraaijer niet alleen gerund door de AIVD; ook de Regionale Inlichtingendienst (RID) trad op als begeleider van de infiltrant. Het zou logisch zijn om de korpsbeheerder en de korpsleiding ter verantwoording te roepen. Had Kraaijer ook de opdracht om binnen GroenLinks informatie te verzamelen, maakte hij gebruik van het contactennetwerk en kreeg hij in die periode ook vergoedingen van de RID? Regionale Inlichtingendiensten zijn zo’n beetje de slechtst gecontroleerde diensten in Nederland, waarschijnlijk omdat ze in het schimmige gebied tussen politie en inlichtingendiensten opereren. De rol van Paul Kraaijer onderzoeken is een mooie aanleiding om ook die controle eindelijk eens te regelen.

Wil van der Schans, onderzoeksjour­ nalist en specialist op het gebied van inlichtingendiensten

juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

De heilige 18 miljard Nu de zetelverdeling van de Eerste Kamer een feit is, komt het kabinet pas echt goed op gang. De noodzaak van 18 miljard bezuinigen lijkt een natuurlijke wetmatigheid te zijn geworden.

Econoom Jonne Arnoldussen over zin, onzin en – vernietigend – effect van de huidige bezuinigingsgolf.

O

nder dit kabinet lijkt het halen van 18 miljard ‘bezuinigingen’ een doel op zich geworden. Ongeacht het daadwerkelijke economisch effect – laat staan het welzijnseffect – moet en zal die 18 miljard worden gehaald. Het kabinet wil dat in 2015 het gat op de overheidsbegroting 18 miljard kleiner is. GroenLinks stelde in haar verkiezingsprogramma voor om dat gat in deze slechte economische tijden met iets meer dan 10 miljard te verkleinen. Ook dat komt al neer op een in historisch perspectief enorme opgave van bezuinigingen van bijna twee procent van het bruto nationaal product. Hoe zit dat nou eigenlijk?

Ongeveer één derde van de 18 miljard bestaat helemaal niet uit echte bezuinigingen maar uit belastingverhogingen. Dat is natuurlijk een merkwaardig onderhandelingsresultaat van drie partijen die tijdens de verkiezingen belastingverlaging beloofden voor de ‘hardwerkende Nederlander’. Op zich is het best verstandig om zo’n grote en snel door te voeren operatie deels op te vangen door belastingverhogingen. Waarbij het verschil tussen bezuinigingen en belastingverhoging overigens vaak veel meer zwart-wit wordt neergezet dan het is. Als wij in Nederland bijvoorbeeld kinderopvang voor werkende ouders hadden geregeld via belastingaftrek in plaats van een toeslag, was die misschien wel bijna net zo heilig geweest als die andere aftrek…

Wat de bezuinigingen nu vaak extra pijnlijk maakt, en vaak ook een groot verlies van banen met zich meebrengt, is dat veelal dezelfde delen van de samenleving die geraakt worden door de bezuinigingen ook nog eens getroffen worden door de belastingverhogingen. Een goed voorbeeld is de cultuursector, die te maken heeft met bezuinigingen én met een btw-verhoging.

GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

Thuiszitten Het kabinet lijkt gek genoeg geeneens zozeer de hardwerkende Nederlander te helpen, maar vooral thuiszitten te stimuleren. Als je een aantal maatregelen onder elkaar zet – zoals de bezuinigingen op kinderopvangtoeslag, pgb, re-integratie, inburgering, sociale werkplaatsen en het openbaar vervoer – hebben ze één ding gemeen: ze zorgen ervoor dat er minder mensen kunnen meedoen in onze maatschappij.

Door deze weinig (hervormings-)gerichte bezuinigingen becijfert het Centraal Planbureau (CPB) dat dit kabinet in 2015 al meer dan 100.000 banen zal hebben vernietigd. Iets wat in ons vergrijzende landje een opmerkelijke prestatie is. De mensen die keihard nodig zijn om bijvoorbeeld ouderen te verzorgen, komen nu dus thuis te zitten. In het onverhoopte geval dat dit kabinet de rit uitzit, moeten volgende kabinetten dus keihard aan de bak om grote groepen Nederlanders die op grote afstand van de arbeidsmarkt zijn geraakt, weer aansluiting te laten vinden. Helaas weet iedereen hoe moeilijk dat is. Hier kiest GroenLinks voor geleidelijke bezuinigingen zodat de tekorten niet worden doorgeschoven naar volgende generaties, in plaats van de botte bijl die hen opzadelt met grote problemen rond werkgelegenheid en leefomgeving.

Wellicht had dit kabinet beter kunnen kiezen voor het activeren van mensen door de belasting op werk te verlagen in ruil voor bijvoorbeeld meer ontmoedigende belastingen op milieuvervuiling. Ook volgens de rekenmeesters van het CPB een zeer geschikt recept voor meer welvaart, werkgelegenheid en bovenal welzijn.

Jonne Arnoldussen

27

h

brieven Discriminatie

‘GroenLinks moet niet doen of ze de PVVkiezer begrijpt’

28

Tofik Dibi stelt in het artikel ‘Zwijgen is fout’ (GroenLinks Magazine, mei 2011) over het verminderen van discriminatie dat enorme vooruitgang kan worden geboekt in de interetnische verhouden als GroenLinks ‘als linkse partij ook met PVV-stemmers in gesprek zou gaan’. Dibi maakt hier een inschattingsfout die ik bij veel GroenLinksers ontwaar.

Het probleem zit vooral in de gedachte van Dibi dat de huidige PVV-kiezer een potentiële GroenLinks-kiezer is. De denkbeelden van veel PVV-kiezers t.a.v. problemen geassocieerd met de huidige interetnische verhoudingen in Nederland (zoals veiligheid, immigratie, integratie en de vermeende verwaterende nationale identiteit) wijken sterk af van de denkbeelden van GroenLinks. Dit geldt voor de accenten, de benaderingswijze en de formulering van zowel de oplossingen als de problemen.

Ook in het serieus nemen van PVV-ers heeft GroenLinks nog een ontwikkeling te gaan. Dibi maakt ‘nadrukkelijk een onder-

scheid [..] tussen de PVV als partij en haar kiezers’, waarmee hij de PVV impliciet lijkt weg te zetten als een onredelijke, ‘foute’ of discriminerende partij waarop je niet kán stemmen. Hij realiseert zich blijkbaar niet, dat hij een overtuigde PVV-kiezer hiermee wegzet met dezelfde impliciete kwalificaties. Hij neemt de PVVer niet serieus in zijn partijkeuze.

Mijn idee is dat GroenLinks dient te stoppen met het doen alsof ze de PVV-kiezer begrijpt, zijn problemen serieus neemt en voor de PVV-kiezer een alternatief kan zijn.

Laurens van Nes, Den Haag

1,11 procent Als een mens zich een doel heeft gesteld, wat is hij dan bereid aan te richten om een symbolische 1,11 procent van dat doel te behalen? Ik heb het over de cultuurpolitiek van Rutte-1. Die bezuiniging spot met het beschaafde imago van Nederland, terwijl ze een verwaarloosbaar rendement heeft. Het maakt een sector kapot die de afgelopen jaren bloeide en een eersteklas

Brieven aan de redactie van maximaal 250 woorden zijn welkom. De redactie houdt zich het recht voor brieven in te korten of niet te plaatsen.

exportproduct vormt waarop we terecht trots zijn. Het ‘resultaat’ van de bezuiniging wordt ook nog eens betwist: er zijn economen die zeggen dat cultuur in zijn algemeenheid véél meer inkomsten genereert dan de direct zichtbare (kaartverkoop).

De Duitse collega van cultuurstaatssecretaris Zijlstra, christendemocraat Bernd Neumann, zei in september 2010: ‘Met bezuinigingen op cultuur kun je geen begroting saneren, omdat de cultuuruitgaven slechts een schamele 1,9 procent bedragen van de totale begroting. Zelfs drastisch snijden in de cultuuruitgaven levert geen noemenswaardige bezuiniging op, terwijl het wel schade toebrengt aan vele kleine en ook grotere culturele instellingen en activiteiten die onze maatschappij zo levendig en de moeite waard maken.’ Een extra pijnlijk inzicht hierbij is dat in Nederland de rijksbijdrage aan de cultuur zelfs kleiner is dan in Duitsland. De 200 miljoen die Zijlstra moet korten vormt slechts 1,11 procent van Ruttes 18 miljard, maar het

juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

jos is tegelijkertijd 22 procent (!) van het bedrag waarmee de staat tot nog toe cultuur ondersteunde en toegankelijk maakte voor een groot publiek. Ik kan maar één plausibele reden ontwaren voor de onevenredige cultuurkorting: symboolpolitiek.

Alban Wesly, musicus, Amsterdam

Openbaar vervoer Is GroenLinks geen voorstander meer van goed openbaar vervoer?

Tweede Kamerlid Ineke van Gent ontpopt zich als een echte dwarsligger op de weg naar algemeen gebruik van de ov-chipkaart. Is zij vergeten hoe lang wij vroeger in de rij moesten staan om een kaartje te kopen? Hoe massaal strippenkaarten werden gestolen en nagemaakt? Hoe hardnekkig de fraude in de Amsterdamse metro was? En

hoeveel moeit het kostte om dat op te lossen? De ov-chipkaart is een zegen voor mij als treinreiziger en dat uitchecken is gewoon een kwestie van wennen, daarover moet je niet gaan mekkeren. Uiteraard zijn er nog een aantal kinderziektes, het is een gigantische operatie om dit ingevoerd te krijgen ondanks die belachelijke privatisering van het ov. De privatisering is de boosdoener die het systeem zoveel ingewikkelder maakt. Al die details die Van Gent nu aan de minister vraagt, daar gaat die minister sedert de privatisering helemaal niet meer over. De minister kan proberen in onderhandelingen nog wat te bereiken, maar het onheil van de privatisering is geschied. Wat overblijft, is kruimelwerk, waardoor Van Gent zich laat afleiden van de echte problemen.

Michiel ter Horst, Amsterdam

Geïnspireerd

Zelf bepalen Indira Draijer (18) is burgerlid voor GroenLinks in de Provinciale Staten van Flevoland. Daarnaast is ze voorzitter van de stichting Flevolandse Jongeren en Politiek én voorzitter van Dwars Almere.

Gevraagd naar een kunstzinnige inspiratiebron noemt zij de in 2009 gemaakte film My sister’s keeper, van Nick Cassavetes.

Pera Michiels

‘My sister’s keeper gaat over een gezin waarin de dochter aan kanker lijdt en haar ouders besluiten een tweede kind te nemen die levenslang als donor voor haar zus moet dienen.

Ik heb de film een half jaar geleden bekeken met mijn eigen zus. We vonden het beiden een heftig verhaal. Het gaat over het dilemma of de jongste zus kiest voor haar eigen vrijheid of voor het leven van haar zus.

Ongeveer een jaar geleden ben ik lid geworden van Dwars. Ik kom uit een GroenLinks-nest. Mijn ouders deden niet aan politieke propaganda, maar de plicht om zorg te dragen voor de aarde heb ik wel meegekregen. Als kind heb ik met mijn klas het provinciehuis bezocht. Dat gebouw heeft indruk op me gemaakt, het is sowieso heel mooi.

Provinciepolitiek was een ongrijpbaar gebied voor mij, dat maakte het ook fascinerend.

Het rijk doet steeds minder aan taken; gemeenten zijn soms te klein en kunnen niet alles. De provincie is een essentiële tussenlaag. En heel bepalend op het gebied van openbaar vervoer, energie, zorg, onderwijs en natuur.

Nu ik burgerlid ben is dat ongrijpbare dat ik als kind ervoer, verdwenen en kan ik zelf bepalen wat er in mijn omgeving gebeurt. Ik hoop deze periode nog als Statenlid geïnstalleerd te kunnen worden en echt invloed uit te kunnen oefenen.’ Rieke Spierings GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

Links bezuinigen Er bestaat een oude linkse wijsheid en die luidt: bezuinigen kan je beter aan rechts overlaten. Wie hierover vandaag de dag op de burelen van linkse fracties in de Tweede Kamer navraag zou doen, zal vermoedelijk nog maar weinig aanhangers van deze wijsheid aantreffen. Dit kabinet, zo zullen onze linkse vrienden zeggen, bezuinigt niet, dit kabinet vernietigt. Nee, dat zou links toch veel beter doen.

Eerlijk gezegd ben ik daar nog niet zo van overtuigd.

Even ter herinnering: ook GroenLinks wilde ruim 16 miljard bezuinigen, ‘slechts’ anderhalf miljard minder dan Rutte c.s. nu van plan is. Ja, en dan komen we altijd met de 11 miljard hypotheekrenteaftrek op de proppen, maar iedereen weet dat je die ombuiging niet in een paar jaar kan realiseren. Dat is langetermijnwinst.

Nee, ook onder links waren de kosten van de AWBZ, de groei van de pgb’s, de uitgaven van de sociale zekerheid niet veilig geweest. Het was vast en zeker allemaal redelijker en eerlijker verlopen (daar gaan we dan maar even van uit), maar dat het mes er in had gemoeten daar hoeft niemand aan te twijfelen. De vraag is dan wel hoe? Wat zou het linkse verhaal zijn dat bij deze gigabezuinigingen verteld zou worden?

Daarover hoor ik bitter weinig. Is er eigenlijk wel een linkse hervormingsagenda? In Engeland is er een heftig debat gaande over David Camerons-parool ‘the Big Society’. In dat debat gaat het over de verhouding staat-burgers, over de onmacht van de bureaucratische ordeningen, de gulzigheid van instituties en de kracht van community’s. Het spannende aan dat debat is dat daar ook de opvattingen van links over bijvoorbeeld zoiets als overheidsverantwoordelijkheid aan het schuiven zijn.

Zo’n debat zou links in Nederland ook moeten aangaan. In zo’n debat ontkomt links er niet aan om heel kritisch te zijn over het feit dat relatief gezien nergens in de beschaafde wereld zoveel burgers op de declaratierol van publieke instanties (jeugdzorg, UWV, DWI, reclassering, gevangenissen, GGZ, schuldhulp, passend onderwijs, etcetera) staan als in Nederland. En dat het ook nergens zo omslachtig en bureaucratisch is georganiseerd als hier.

En dat burgers als puntje bij paaltje komt nauwelijks enige controle hebben op deze apparaten. Laat staan dat mensen aan de onderkant van de samenleving er nu zoveel beter van worden.

Dat schreeuwt om een links perspectief. Wat er (nog?) niet is. Zolang het rond dit soort fundamentele kwesties stil blijft in het linkse kamp, is die oude linkse wijsheid daarom zo gek nog niet.

Jos van der Lans is cultuurpsycholoog en journalist. Van 1999 tot 2007 was hij Eerste Kamerlid voor GroenLinks.

29

Meer GroenLinksburgemeesters! grondinformatie, door feedback te geven op brieven en cv’s en te lobbyen bij de commissaris van de Koningin (een goede referentie vanuit de partij is een pré). In het najaar start bij voldoende belangstelling een tweede groep met specifiek op het burgemeesterschap gerichte sollicitatiebegeleiding.

actuele politiek-bestuurlijke vacatures, stuur dan een motivatie (in welke vacatures heb je interesse en waarom?), een recent cv en een foto naar talent@groenlinks.nl.

Belangstelling? Meld je!

Woensdag 7 september

Heb je behoefte aan een loopbaangesprek om te onderzoeken of het burgemeesterschap iets voor jou is? Of ben je al van plan om te solliciteren of je te melden voor het waarnemerschap? Neem dan contact op met Liesbeth Tettero, manager Politiek Personeelsbeleid, via talent@groenlinks.nl of 0302399900. Als je regelmatig een overzicht wilt ontvangen van

Maria Wiebosch: ‘Burgemeester is een fantastisch beroep’.

Slechts negen van de 418 gemeenten hebben een GroenLinks-burgemeester. En dit jaar zijn er veel burgemeestervacatures, door herindelingen en pensioengerechtigden. Dat biedt kansen. Het Politiek Personeelsbeleid van GroenLinks richt zich daarom dit jaar met nadruk op burgemeesterkandidaten.

‘Burgemeester is een fantastisch beroep’, aldus Maria Wiebosch, burgemeester van HardinxveldGiessendam. ‘De meeste burgemeesters zijn wethouder geweest, maar dat hoeft niet per se. Zelf was ik onder andere gemeenteraadslid en waterschapsbestuuurder. Het is in ieder geval belangrijk dat je aantoonbaar bestuurlijke ervaring hebt. Als je wilt weten in hoeverre jij over de nodige burgemeestercompetenties beschikt, doe dan de test op www.hoewordikburgemeester.nl.’

30

Om burgemeester te worden, stuur je een sollicitatiebrief naar de commissaris van de Koningin. Hij of zij kan je uitnodigen voor een gesprek en voordragen bij de vertrouwenscommissie van de gemeente. Je kunt je ook melden als kandidaat voor interim-burgemeesterposten, als waarnemer.

Wat de partij kan doen, is zorgen voor goede kandidaten en hen zo goed mogelijk ondersteunen. Dit kan door geïnteresseerden in contact te brengen met lokale afdelingen, hen bij te staan met tips en achter-

Agenda Bijeenkomst Groen Onderneemt zie www.dewerkvloer.groenlinks.nl

8-11 september Green European Summer University zie www.green-summer-university.eu

Vrijdag 23 september Netwerkbijeenkomst GroenLinks-bestuurders

Groenlinks academie Schrijf je nu vast in voor het najaarsaanbod Vanaf september kun je weer volop aan je politieke vaardigheden werken in een groot aantal trainingen van de GroenLinks-Academie.

Uit het vertrouwde standaardaanbod, maar ook in nieuwe trainingen. Want de GroenLinks-Academie speelt met haar aanbod voortdurend in op de behoeften van leergierige GroenLinksers.

Aanbod september 2011 (open inschrijving): • 3 september: Politiek voor beginners (nieuw!). Hoe werkt politiek en wat is de plek van GroenLinks in het politieke landschap? Een training voor iedereen die de basis van het politieke werk wil leren kennen.

• 15 september: Social media (workshop). Over de kenmerken, mogelijkheden en gebruikers van weblog, facebook en twitter.

• 17 september: Overtuigend debatteren. Leer je standpunt helder, bondig en krachtig neer te zetten en om te gaan met debattrucs.

• 23 en 24 september: Meerdaagse training fractievoorzitters.

Totaal drie dagdelen. Hoe leid je een fractie zonder dat je een hiërarchisch leidinggevende bent?

• 29 september: Initiatiefvoorstellen (workshop). Tips en trucs voor de opzet van je eigen initiatiefvoorstel in de gemeenteraad of Provinciale Staten.

• Op aanvraag: teambuilding en strategiesessies voor fracties en afdelingen, in company-trainingen en individuele coaching.

Meer informatie en inschrijven: www.academie.groenlinks.nl.

juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE

Rol Partijraad in ontwikkeling

GroenLinks Magazine Nr. 4, juli 2011

18 juni kwam de Partijraad bijeen. Op deze bijeen­ komst, de zesde sinds de vernieuwing van dit par­ tijorgaan in 2010, discus­ sieerden de leden over het thema diversiteit en over de vernieuwing van de Partij­ raad zelf.

Diversiteit staat hoog in ons vaandel, maar hoe ga je om met situaties waarin verschillende diversiteitswensen conflicteren? De Partijraad verkende de mogelijkheden via stellingen over o.a. ritueel slachten en een quotum voor vrouwen aan de top. Na vurige pleidooien door Herman Meijer en Hanneke Felten prikkelde de debatleider de aanwezigen om – letterlijk – positie in te nemen en hun argumenten scherp te formuleren. Dat leidde tot levendige debatten, maar slechts weinig leden bleken door de ‘overkant’ overtuigd geraakt. Het debat was verkennend, en leidde dus niet tot een onmiddellijk resultaat. Dit tot ongenoegen van een deel van de Partijraad; immers, de Partijraad heeft de bevoegdheid richtinggevende uitspraken te doen. De rol van

GroenLinks Magazine is een uitgave van het partijbestuur van GroenLinks en verschijnt 6 maal per jaar in druk. Het wordt samen­ gesteld door een onafhankelijke redactie, die werkt op basis van een redactiestatuut.

Abonnement Leden van GroenLinks ontvangen het blad gratis. Anderen kunnen zich abonneren voor € 17,50 per jaar. Er is een gesproken editie beschikbaar voor mensen met een leeshandicap. Opgave via het Landelijk Bureau van GroenLinks, Postbus 8008 3503 RA Utrecht Bezoekadres: Oudegracht 312 Utrecht tel. 030 2399900 info@groenlinks.nl www.groenlinks.nl

de Partijraad is dus nog duidelijk in ontwikkeling.

Grote stap vooruit Over welke onderwerpen willen we debatteren en wat gebeurt er met de uitkomsten? Die vraag stond centraal in een korte zelfevaluatie. De leden constateerden dat er het afgelopen jaar al een grote stap vooruit is gemaakt: de debatten zijn veel levendiger en inhoudelijker geworden. Wel wil de Partijraad nog meer zichtbaar worden voor de achterban en meer input krijgen vanuit de leden. Verder zijn er plannen voor een online forum waarmee Partijraadsleden ideeën en argumenten kunnen uitwisselen. De

Groen Onderneemt Bij deze bijeenkomst van het landelijke netwerk Groen Onderneemt spreekt Elisabeth Roelvink, Wereld Coach en actief GroenLinkser, over nieuwe geldvormen en bijbehorende vormen van uitruil van diensten. De avond wordt afgesloten met een borrel.

7 september 19.30 uur, Café Florin, Utrecht.

Green Summer University De Green European Summer University wordt gehouden van 8 tot en met 11 september op de grens van Duitsland en Polen. Voor allen met een kritische en creatieve instelling.

Visies op de toekomst van Europa; workshops over tal van onderwerpen; prettig samenzijn, plezier, muziek, cultuur en goed gezelschap.

Zie www.green-summer-university.eu (inschrijven tot 31 juli, korting voor snelle inschrijvers)

Dit katern is een uitgave van het Landelijk Bureau GroenLinks.

GROENLINKS MAGAZINE / juli 2011

Colofon

uitkomsten van de debatten, die in bijzondere gevallen kunnen worden vastgelegd in expliciete richtinggevende uitspraken, zullen dan op termijn gaan leiden tot aanpassingen in bijvoorbeeld verkiezingsprogramma’s en beleidsplannen.

Over de Partijraad De Partijraad is binnen GroenLinks het podium voor discussies en ideeën. De Partijraad bestaat uit 80 leden die afkomstig zijn uit lokale en provinciale afdelingen (68 leden), uit landelijke werkgroepen (10 leden) en vanuit DWARS (2 leden).

Partijraadbijeenkomsten zijn openbaar. Zie www.organisatie.

Contact en informatie

Redactie Carolien Ceton (waarnemend hoofdredacteur), Marc van Dijck (redacteur), Simon Otjes en Lin Tabak.

Redactieadres: Postbus 8008 3503 RA Utrecht tel. 030 2399909 magazine@groenlinks.nl http://magazine.groenlinks.nl Aan dit nummer werkten verder mee: Jonne Arnoldussen, Rinske Bijl, Pieter Geenen, Annet de Kruijf, Jos van der Lans, Wil van der Schans, Rieke Spierings, Michiel Wijnbergh en Marije Wilmink, Wanda Zoet. Publieks­ voorlichting: Margot de Bekker Vormgeving Ruparo (Ingeborg Seelemann en Ivo ­Sikkema), Amsterdam www.ruparo.nl Druk Meijer Rotatie op 100% kringlooppapier.

ISSN 1380 3700 Advertenties Adviesbureau Cadex 0111 643307, www.cadex.nl Tweede Kamerfractie GroenLinks Postbus 20018 2500 EA Den Haag tel. 070 3183030 fax. 070 3182685 groenlinks@tweedekamer.nl Sluitingsdatum 29 augustus (verschijnt 17 september) Voorpaginafoto Bram Budel / Hollandse Hoogte

Adreswijziging doorgeven: groenlinks.nl/contact/service Contact met landelijk bestuur, webmasters, webwinkel: groenlinks.nl/contact/service Contact met Tweede Kamerleden: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst Inhoudelijke vragen over GroenLinks-plannen en -beleid: groenlinks.nl/contact/ publieksdienst Naast het papieren GroenLinks Magazine bieden we diverse mailnieuwsbrieven die je op de hoogte houden van GroenLinks in het algemeen of speciale onderwerpen. Meer informatie en abonneren: zie groenlinks.nl/nieuwsbrieven

31

&werk

lb

foto rinske bijl

GroenLinkser in de veeteelt:

‘Ik ben de

bestuursboer’ Naam: Kees van Zelderen Leeftijd: 54 jaar Beroep: biologisch melkveehouder Missie: weg met de one-issuebetrokkenheid

‘Ik ben van huis uit altijd gestimuleerd om door te leren. Mijn jongere broer nam de boerderij van mijn vader over, en ik ging eerst in Wageningen studeren en daarna bij Stichting Natuur en Milieu werken. Maar toen begon het te knagen. Ik wist: als ik later zeventig ben en terugkijk op mijn leven, zal ik het niet kunnen accepteren als ik geen boer ben geweest.

Dus ging ik toch maar in gesprek met mijn vader en broer.’

Samen met broer Johan runt Van Zelderen nu een biologisch melkveebedrijf in NoordBrabant. Ze hebben zeventig melkkoeien en veertig stuks jongvee op 42 hectare grond, en produceren ieder jaar een half miljoen liter melk. Beide broers werken in deeltijd, ze hebben geen personeel in dienst. ‘Het inkomen van de boerderij is eigenlijk net voldoende voor één persoon om van te leven. Wij delen het, en hebben daarnaast gelukkig allebei een partner die elders geld verdient. Zo gaat het net, maar je moet niet gaan uitrekenen wat je per uur verdient.’ De lage melkprijzen zijn al jaren een probleem. Van Zelderen rekent voor:

32

‘De kostprijs van een liter melk is 55 cent, als je een normaal arbeidsloon voor jezelf meerekent. We krijgen er nu slechts 48 à 49 cent voor. En dat is de afgelopen jaren ook nog wel een stuk minder geweest.’

Geen eiland Toch lijkt de financiële situatie van Nederlandse boeren voor Van Zelderen niet het grootste issue. Hij kan nog wel wat belangrijker dingen noemen, zoals dierenrechten, milieu, biodiversiteit en voedselzekerheid. Daar zet hij zich voor in op de dagen dat hij niet op de boerderij werkt, als voorzitter van meerdere clubs: de Landbouwwerkgroep van GroenLinks, de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO), de Biovak en de vakgroep biologische landbouw van de Land- en Tuinbouworganisatie Nederland (LTO). ‘Ik ben een echte bestuursboer’, zegt hij zelf dan ook trots. Hij is ook nog lid van de partijraad van GroenLinks en volgt een opleiding voor commissarissen en toezichthouders aan de Erasmus Universiteit. ‘Een boer werkt nou eenmaal niet op een

eilandje. We zijn onderdeel van de voedselindustrie, en de manier waarop dat geregeld wordt heeft heel wat consequenties voor de gezondheid van mensen en dieren en van de samenleving als geheel.’ Ook binnen GroenLinks weigert hij als Landbouwwerkgroep op een eilandje te gaan zitten. ‘Het is mijn missie om de betrokkenheid van mensen bij bijvoorbeeld het milieu, de noord-zuidverhoudingen en dierenrechten dichter bij elkaar te brengen.

We moeten af van al die one-issuegroepen, en gezamenlijk tot een visie komen waarin we elkaar niet tegenspreken vanuit onze verschillende belangen.’

Eind mei organiseerde de Landbouwwerkgroep daarom samen met andere werkgroepen het eerste debat onder de noemer ‘Trek in de toekomst’. ‘Met 75 mensen uit verschillende geledingen van de partij hebben we heel gedreven brokstukken aan elkaar zitten lijmen. Dus het begin is er, nu moeten we nog zorgen dat we de handen op elkaar blijven houden.’< Rinske Bijl

juli 2011 / GROENLINKS MAGAZINE