Bioasekuracja w hodowlii piskląt indyczych - przewodnik

www.grelavi.pl www.hybridturkeys.com

www.grelavi.pl

Bioasekuracja

www.hybridturkeys.com www.grelavi.pl www.hybridturkeys.com

GRELAVI ul. Budowlana 2A 10-424 Olsztyn POLSKA Tel. +48 89 534 68 68 Fax +48 89 534 10 19 grelavi@hendrix-genetics.com www.grelavi.com Wydanie grudzień 2016

GRELAVI S.A. ul. Budowlana 2A,10-424 Olsztyn Tel. +48 89 534 68 68, Fax +48 89 534 10 19 E-mail: grelavi@hendrix-genetics.com www.grelavi.pl

Bioasekuracja www.grelavi.pl www.hybridturkeys.com

www.grelavi.pl www.hybridturkeys.com

www.grelavi.pl www.hybridturkeys.com

www.grelavi.pl

www.hybridturkeys.com www.grelavi.pl www.hybridturkeys.com

www.grelavi.pl

www.hybridturkeys.com

2

Spis Treści 1. Wstęp

4

2. Czyszczenie i dezynfekcja między wstawieniami

4

2.1 Mycie

5

2.2 Dezynfekcja

6

3. Organizacja dostaw zewnętrznych

7

3.1 Narzędzia i sprzęt

7

3.2 Pojazdy wjeżdżające na fermę

8

3.3 Osoby wizytujące fermę

9

4. Higiena personelu

11

5. Organizacja fermy, jej oznaczenie i procedury

13

5.1 Organizacja fermy

13

5.2 Układ fermy

14

5.3 Oznakowanie

15

5.4 Procedury

16

6. Kontrola dostępu dzikich zwierząt, dzikich ptaków, owadów i deratyzacja

16

6.1 Dzikie zwierzęta

16

6.2 Dzikie ptactwo

16

6.3 Zwalczanie owadów

18

6.4 Deratyzacja

19 3

1. Wstęp

Bioasekuracja Bioasekuracja jest zaplanowanym, metodycznym podejściem do zabezpieczenia fermy tak, aby utrzymać jej środowisko wolne od chorób. Termin „bioasekuracja” uwzględnia zagadnienia takie jak: ■■ Czyszczenie i dezynfekcja między wstawieniami ■■ Organizacja dostaw zewnętrznych ■■ Higiena personelu ■■ Organizacja fermy, jej oznaczenie i procedury ■■ Kontrola dostępu dzikich zwierząt, ptaków, owadów oraz deratyzacja Powyższe działania redukują możliwość przeniesienia czynników chorobotwórczych. Każda osoba pracująca na fermie jest odpowiedzialna za zabezpieczenie fermy oraz zdrowie indyków.

2. Czyszczenie i dezynfekcja między wstawieniami Czyszczenie i dezynfekcja odnosi się do czynności zmierzających do utrzymania czystości kurników, pomieszczeń technicznych, pojazdów oraz wyposażenia stosowanego na fermie. Obie czynności zawsze muszą iść w parze, gdyż dezynfekcja jest skuteczna jedynie, gdy stosuje się ją na czystej powierzchni.

4

2.1 Mycie Jedną z pierwszych czynności jakie należy wykonać po wywiezieniu ptaków i pomiotu z indycznika jest dokładne umycie obiektu. Należy się pozbyć wszystkich możliwych zanieczyszczeń, gdyż jak wiadomo „brudu nie można zdezynfekować”. Dokładne mycie jest w stanie usunąć nawet 90% bakterii ze środowiska indycznika.

Dodatkowo, prawidłowo przeprowadzone mycie i czyszczenie jest kluczowym elementem przeprowadzenia skutecznej dezynfekcji.

Pamiętajmy, aby mycie przeprowadzać zawsze w kierunku od góry do dołu (najpierw sufit, następnie ściany a później podłoga).

Urządzenia niezamontowane na stałe, takie jak: niektóre elementy linii pojenia, karmienia, kwoki/nagrzewnice należy zdemontować przed rozpoczęciem mycia.

W trakcie czyszczenia i mycia należy pamiętać o innych pomieszczeń fermowych, tj. śluzie sanitarnej, pomieszczeniach technicznych, magazynach, silosach, pomieszczeniach socjalnych. Mycie zdemontowanego sprzętu powinno odbywać się w miejscu do tego przeznaczonym.

5

2.2 Dezynfekcja Wykonuje się środkami chemicznymi poprzez: ■■ Oprysk – wielkość kropli wynosi od 50 µm ■■ Zamgławianie – wielkość kropli wynosi do 50 µm ■■ Pianowanie ■■ Ozonowanie ■■ Zadymianie (fumigacja) Oraz fizycznie przez opalanie.

Należy pamiętać, że substancje czynne zawarte w preparatach do dezynfekcji mają określony zakres działania zależny od temperatury, pH, rozcieńczenia, czasu działania itp. Ważne jest aby stosować się do zaleceń producenta zawartych na ulotce preparatów.

Skuteczność mycia i dezynfekcji ocenia się poprzez badania laboratoryjne pobranych wymazów, prób odciskowych itp.

Dezynfekcja powinna odbywać się na wysuszonych powierzchniach.

6

3. Organizacja dostaw zewnętrznych Organizacja dostaw zewnętrznych obejmuje nadzór nad: ■■ Narzędziami i sprzętem wnoszonym na teren fermy ■■ Pojazdami wjeżdżającymi na fermę ■■ Osobami wizytującymi fermę.

Pamiętaj!!!

Patogeny mogą przedostać się na teren fermy wraz z różnego rodzaju dostarczanymi materiałami lub na samochodach transportujących te dostawy.

Dlatego tak istotne jest, abyś znał swojego dostawcę oraz był pewien, że dostarcza materiały wolne od patogenów.

Ważne, aby Twoja ferma była wyposażona w narzędzia potrzebne do przeprowadzenia mycia i dezynfekcji samochodów dostawczych jeszcze przed wjazdem na fermę.

3.1 Narzędzia i sprzęt Każda ferma powinna posiadać własny sprzęt. W przypadku konieczności użycia sprzętu z zewnątrz, pamiętaj aby sprawdzić wizualną czystość przed wjazdem na fermę oraz przeprowadź dezynfekcję. Jeżeli sprzęt jest brudny – odmów wjazdu na fermę.

Ważne, aby na fermie wielowiekowej, podstawowy zestaw narzędzi znajdował się w każdym kurniku dzięki czemu nie będzie trzeba go przenosić z jednej hali na drugą. Ograniczy to ryzyko rozprzestrzeniania czynników chorobotwórczych. Jeżeli jednak konieczne jest przeniesienie narzędzi z jednego obiektu na drugi, pamiętaj aby go dokładnie zdezynfekować.

7

3.2 Pojazdy wjeżdżające na fermę Ruch samochodów powinien być limitowany przez bramę wjazdową. Brama powinna być zamknięta przez cały czas z wyjątkiem momentu wjazdu pojazdów na fermę lub wyjazdu. Należy zamykać bramę na klucz zawsze gdy na fermie nie ma pracowników. Na bramie musi znajdować się czytelna informacja o zakazie wstępu dla osób nieupoważnionych.

Strefa wjazdu musi być czysta, bez pozostałości materii organicznej, o równej nawierzchni uniemożliwiającej powstawanie kałuż.

W strefie tej ma znajdować się stacja do przeprowadzenia mycia i dezynfekcji wjeżdżającego samochodu. Każdy wjazd powinien być odnotowany w Rejestrze wizyt.

8

Po wjechaniu na fermę samochód powinien udać się prosto do miejsca swojej destynacji. Kierowca powinien: ■■ nie wchodzić do żadnych pomieszczeń gospodarskich ■■ trzymać się blisko samochodu w czasie całego swojego pobytu w gospodarstwie ■■ przestrzegać zasad bioasekuracji fermy, na której się znajduje ■■ być wyposażony w jednorazowy kombinezon ochronny oraz jednorazowe ochraniacze na buty.

3.3 Osoby wizytujące fermę Do osób wizytujących zaliczamy osoby, które nie pracują na fermie ale ją odwiedzają, tj. lekarze weterynarii, serwisanci, handlowcy, urzędowi lekarze weterynarii. Wszelkie wizyty na fermie powinny być wcześniej umówione. Osoby przyjeżdżające na fermę muszą zostawić swój samochód na miejscu do tego wyznaczonym, poza strefą czystą fermy. Osoba wizytująca odnotowuje swoją obecność w Rejestrze wizyt.

Wizyty powinny odbywać się zawsze w towarzystwie kierownika fermy/właściciela lub osoby wyznaczonej. Osobę wizytującą należy poinformować o obowiązujących na fermie zasadach bioasekuracji oraz dopilnować ich przestrzegania. Osoba taka musi przejść przez śluzę sanitarną, gdzie zapewnia się jej jednorazowy komplet odzieży ochronnej albo czystą odzież roboczą, tak jak dla pracowników fermy. Przed wejściem do kurnika konieczne jest nałożenie 9

jednorazowych butów ochronnych (lub wymiana na buty przeznaczone do noszenia na hali produkcyjnej) oraz zdezynfekowanie rąk.

Jeżeli będą odwiedzane inne grupy wiekowe, należy zmienić ubranie ochronne. Każdy sprzęt wnoszony do kurnika musi być zdezynfekowany.

Pamiętaj!!!

Jeżeli masz wątpliwości dotyczące czystości ubrania i butów (ślady pozostałości organicznych, odchodów ptaków, ściółki) osoby, która ma odwiedzić Twoją fermę – nie zgadzaj się na jej wizytę.

Jeżeli wiesz, że odwiedzała inną fermę, zweryfikuj czy konieczne jest aby wchodziła do Twoich kurników. W przypadku wystąpienia zagrożenia epizootycznego w terenie gdzie znajduje się Twoja ferma – nie pozwalaj na żadne nieobowiązkowe wizyty.

Jeżeli jednorazowa odzież ochronna była używana, należy traktować ją jako odpad biologiczny i przekazać do utylizacji.

10

4. Higiena personelu Istnieją dwa rodzaje śluz sanitarnych przed wejściem na fermę: ■■ Śluza sanitarna z prysznicem. Jest to śluza najczęściej występująca na fermach hodowlanych, zapewniająca najskuteczniejszy poziom bioasekuracji. Pracownik zostawia swoje ubrania oraz obuwie po brudnej stronie śluzy, następnie bierze prysznic i ubiera się w odzież roboczą stosowaną na fermę.

■■ Śluza sanitarna bez prysznica. Pracownik po wejściu do części brudnej śluzy, zostawia swoje ubrania oraz obuwie, przechodzi na strefę czystą śluzy i przebiera się w odzież roboczą stosowaną na fermę.

11

Przykładowy zestaw odzieży roboczej: Szatnia „czysta”: ubrania i obuwie robocze, nakrycie głowy

Na fermie jednowiekowej nie jest wymagana zmiana odzieży roboczej przed wejściem do kolejnej hali produkcyjnej. Na fermach wielowiekowych, należy zmienić odzież roboczą albo nałożyć kombinezon ochronny przed wejściem do innej grupy wiekowej. Przemieszczać należy się zawsze od młodszego stada do starszego.

Pracownicy poruszają się po fermie w butach do tego przeznaczonych. Przed wejściem do hali z ptakami należy zmienić buty na przeznaczone dla danego obiektu lub włożyć jednorazowe ochraniacze na buty. Jeżeli używana jest tylko jedna para butów do przemieszczania się po fermie i kurnikach konieczne jest dokładne umycie i zdezynfekowanie butów przed wejściem do hali. Takie rozwiązanie jest jednak obarczone większym ryzykiem. Jeżeli używana jest kuweta ze środkiem dezynfekcyjnym, powinien on być wymieniany codziennie.

12

Bardzo ważne jest aby przed wejściem do hali umyć i zdezynfekować ręce. Warto też udostępnić rękawiczki jednorazowe dla osób które chcą je nosić. Dezynfekcję i mycie rąk należy wykonać również po wyjściu z hali.

Do wymagań związanych z higieną personelu należy dodać również zakaz dotyczący własnej hodowli. Pracownicy nie powinni posiadać w swoim miejscu zamieszkania żadnego rodzaju drobiu czy ptaków ozdobnych. Nie zalecane jest również posiadanie bydła mlecznego ani trzody chlewnej. Osoby polujące na ptaki (bażanty, kuropatwy, kaczki i inne) powinny również zgłaszać, kiedy chodzą na polowania aby przeprowadzić odpowiednią kwarantannę.

5. Organizacja fermy, jej oznaczenie i procedury.

5.1 Organizacja fermy ■■ Zasada „wszystko pełne – wszystko puste”. Stosuje się ją po to, aby zapobiegać przenoszeniu choroby z jednego stada na drugie. Polega na tym, aby utrzymywać na fermie tylko jedną grupę wiekową, a kolejną wprowadzać dopiero po wywiezieniu poprzedniej oraz po przeprowadzeniu mycia i dezynfekcji obiektów i otoczenia. Zasiedlenie hal produkcyjnych odbywa się w jednym czasie, a pisklęta powinny pochodzić z jednego źródła (od jednego, sprawdzonego dostawcy). Wywóz ptaków należy zorganizować w możliwie najkrótszym czasie.

■■ W przypadku ferm wielowiekowych, każdy kurnik należy skutecznie izolować od pozostałych. Zasady bioasekuracji powinny być w tym przypadku przestrzegane bardzo rygorystycznie.

Wizyty w kurnikach muszą odbywać się od stada najmłodszego do najstarszego, a pracownicy powinni przed wejściem na halę nakładać przeznaczoną tylko dla danego kurnika odzież ochronną/roboczą.

13

5.2 Układ fermy ■■ Każda ferma powinna być podzielona na: kontrolowaną strefę dostępu oraz ograniczoną strefę dostępu. Kontrolowana strefa dostępu obejmuje teren, grunt przylegający do kurników oraz budynki wchodzące w skład fermy w których nie znajdują się ptaki. Ograniczona strefa dostępu to obszar używany do hodowli zwierząt, do którego dostęp osób lub wprowadzanie sprzętu jest bardziej restrykcyjny.

■■ W kurniku powinna być wydzielona strefa przejściowa wyznaczająca miejsce zmiany obuwia, wyposażona w umywalkę i środek do dezynfekcji rąk. kontener na sztuki padłe

indyczniki

brama wjazdowa

magazyn

Kontrolowana strefa dostępu

Ograniczona strefa dostępu

■■ Kontener na sztuki padłe należy zlokalizować możliwie jak najdalej od kurników. Jego lokalizacja powinna umożliwiać odbiór padliny tak, aby samochód z firmy utylizacyjnej nie wjeżdżał na teren fermy. Kontener musi być zawsze szczelnie zamknięty i łatwy do mycia i dezynfekcji.

14

5.3 Oznakowanie Oznakowanie fermy powinno w jasny i jednoznaczny sposób informować o zakazie wstępu osób nieupoważnionych. Oznaczenia powinny znajdować się na bramie wjazdowej oraz drzwiach kurnika. Należy również pamiętać, że zarówno bramy wjazdowe jak i wejścia do kurników powinny być zamykane na klucz gdy nie ma w nich pracowników.

Dodatkowe oznakowania których warto używać, to tabliczki informujące o dezynfekowaniu rąk, zmianie/dezynfekcji obuwia, dezynfekcji sprzętu, przejściu przez śluzę sanitarną itp.

15

5.4 Procedury Fermy powinny posiadać procedury dotyczące programu bioasekuracji. Procedury powinny zawierać instrukcje dotyczące: ■■ Przeprowadzenia mycia i dezynfekcji kurników, pojazdów, sprzętu ■■ Zasad wejścia i wyjścia z fermy osób wizytujących, zachowanie w śluzie sanitarnej ■■ Zasady przemieszczania się pracowników na fermie między stadami

6. Kontrola dostępu dzikich zwierząt, dzikich ptaków, owadów i deratyzacja Dzikie zwierzęta, dzikie ptaki oraz gryzonie pojawiające się na fermie stanowią zagrożenie epizootyczne, powodują spłoszenia przez hałas który wywołują oraz uszkodzenia mechaniczne.

6.1 Dzikie zwierzęta Kluczowym elementem zabezpieczającym fermę przed dzikimi zwierzętami jest ogrodzenie. Należy monitorować i utrzymywać jego szczelność. Ważne jest również, aby kontener na sztuki padłe był zamknięty i uniemożliwiał zwierzętom żerowanie na padlinie. Sztuki padłe nie mogą być składowane poza kontenerem. Drzwi kurnika muszą być zamknięte, aby uniemożliwić zwierzętom dostanie się do środka.

Zwierzęta domowe takie jak koty i psy nie powinny mieszkać na terenie fermy. Jeżeli jednak już są obecne, kategorycznie nie wolno im wchodzić do budynków inwentarskich.

6.2 Dzikie ptactwo Ograniczenie dostępu dzikich ptaków do fermy odbywa się przez eliminowanie źródła pożywienia, wody, schronienia oraz uniemożliwienie gniazdowania lub zatrzymywania się na fermie: 16

■■ Pożywienie ○○ pasza powinna być przetrzymywana w szczelnym silosie/magazynie ○○ wszystkie śmietniki, kontenery na sztuki padłe muszą być zamykane ○○ usuwaj niezwłocznie rozsypaną paszę pod silosem lub w o toczeniu fermy ○○ unikaj składowania nawozu w pobliżu fermy/na fermie ■■ Woda ○○ Na terenie fermy nie mogą znajdować się żadne zbiorniki wody takie jak stawy, jeziorka itp. ○○ Nawierzchnia gruntu na fermie powinna być równa i tak przygotowana, aby uniemożliwić tworzenie się kałuż ○○ Odpływ wody w miejscu mycia i dezynfekcji pojazdów musi być sprawny tak aby po ich przeprowadzeniu woda została usunięta ■■ Schronienie ○○ Utrzymuj drzwi kurnika zamknięte, a gdy jest niezbędne ich otwarcie w upalne dni – koniecznie załóż siatki o drobnych oczkach ○○ Siatki ochronne powinny również znajdować się na oknach, wlotach, kurtynach i kalenicach ○○ Struktura ścian nie może być popękana. Jej szczelność uniemożliwi wejście ptaków do kurnika ■■ Gniazdowanie/przesiadywanie ○○ Na terenie fermy nie powinny znajdować się drzewa, które pozawalają na założenie gniazda (głównie liściaste) ○○ Używaj specjalnych kolców lub drutów uniemożliwiających ptakom przysiadanie na dachach kurników lub innych budynkach fermowych ○○ Niezwłocznie usuwaj powstające gniazda 17

6.3 Zwalczanie owadów Owady, w szczególności muchy, preferują warunki ciepłe, o wysokiej wilgotności z łatwym dostępem do środowiska bogatego w materiał organiczny, umożliwiający im reprodukcję. Dlatego miejsca składowania pomiotu są zawsze idealnym środowiskiem dla rozwoju much.

Aby zapobiec lub ograniczyć problem much na fermie należy: ■■ Prawidłowo zarządzać pomiotem. Należy wywozić go jak najszybciej, najlepiej składować poza terenem fermy. Jeżeli w trakcie wywożenia pomiot rozsypie się po fermie należy go w miarę możliwości jak najszybciej posprzątać.

■■ Systemy pojenia muszą być sprawne. Powtarzające się wycieki powodują nawodnienie ściółki, a co za tym idzie, tworzenie idealnych warunków dla rozwoju much.

■■ Padłe sztuki muszą być usuwane natychmiast oraz składowane w szczelnie zamkniętych kontenerach.

■■ Dbaj o prawidłową wentylację w kurniku. Pomoże to w usuwaniu wilgoci ze ściółki. Ruch powietrza między kurnikami również zniechęca muchy do bytowania.

■■ Dbaj o czystość pozostałych pomieszczeń oraz otoczenia fermy.

Rozsypana pasza, pozostałości pomiotu, padłe sztuki stanowią idealne miejsce dla bytowania owadów.

Zdjęcie na stronie 18 (taśma) ■■ Stosuj lepy i pułapki.

Jeżeli stosujesz insektycydy pamiętaj żeby zawsze przestrzegać zaleceń producenta.

Niewłaściwe stosowanie może zaszkodzić ptakom oraz ludziom pracującym na fermie. W pustce 18

sanitarnej działaj kompleksowo: zwalczaj zarówno postaci dorosłe jak i larwalne owadów.

■■ Jeżeli problem much lub pleśniakowca lśniącego jest bardzo duży i trudny do opanowania, należy prosić o pomoc specjalistyczną firmę.

■■ W przypadku pleśniakowca lśniącego, warto zwrócić uwagę jakiego rodzaju materiały izolacyjne są stosowane. Materiały o większej twardości nie pozwolą na tworzenie korytarzy, w których bytują owady.

6.4 Deratyzacja Gryzonie, tak jak zwierzęta dzikie, przyciąga do fermy dostępność wody, jedzenia i schronienia. Aby temu zapobiec należy: ■■ Uniemożliwić gryzoniom dostęp do kurnika. Zwróć uwagę, aby drzwi kurnika były idealnie dopasowane. Nawet niewielka szczelina między drzwiami a futryną/progiem pozwoli myszy na dostanie się do środka. W przypadku kurników kurtynowych lub konieczności otworzenia drzwi w upalne dni należy używać siatek o małych oczkach. Ściany, sufity i podłogi powinny być bez pęknięć.

■■ Wokół kurnika utworzyć pas, o szerokości około metra, z betonu, żwiru lub piachu, na którym nie będzie żadnej roślinności.

Trawę pomiędzy kurnikami należy utrzymywać krótką.

■■ Wyeliminować ewentualne schronienia na obszarze całej fermy. Drzwi do pomieszczeń technicznych, magazynów i innych również muszą być szczelne.

■■ Uniemożliwić gryzoniom pobieranie pożywienia. Paszę należy przechowywać w szczelnym silosie lub magazynie. Ewentualne rozsypania paszy należy usuwać niezwłocznie. Sztuki padłe, śmieci powinny być przechowywane w szczelnych kontenerach. Pomiot należy składować poza fermą.

19

■■ Stacje deratyzacyjne, wewnętrzne i zewnętrzne powinny być zlokalizowane przy ścianach gdyż tą drogą najczęściej poruszają się gryzonie. Stacje deratyzacyjne powinny być zlokalizowanie nie tylko przy/w kurnikach ale również innych pomieszczeniach gospodarczych. Kontrola tych stacji powinna być rutynowa i powinny być prowadzone zapiski.

W przypadku zaobserwowania zwiększonej aktywności gryzoni, należy zweryfikować program deratyzacji.

20

21

GRELAVI ul. Budowlana 2A 10-424 Olsztyn POLSKA Tel. +48 89 534 68 68 Fax +48 89 534 10 19 E-mail: grelavi@hendrix-genetics.com

HYBRID TUREKYS 650 Riverbend Drive, Suite C Kitchener, ON N2K 3S2 KANADA Tel: +1 519 578 2740 Fax: +1 519 578 1870 E-mail: info.hybrid@hendrix-genetics.com

www. g r e l a v i . p l 22