Pasar-Magazine - December 2019

Achter de schermen van een skigebied blz. 32 ONDERWEG • ONTDEKKEN • REIZEN • GENIETEN • WINTER 2019-2020

W weekeInN d

Nederla je nd BEETHOVENJAAR

KAMPEERVRIENDELIJK DENEMARKEN

Midden-Jutland

Citytrip Bonn Deze tent wordt getest op blz. 26

WEG VAN DE WINTER

Karoo, onbekend Zuid-Afrika

WONDERMOOIE WADDENZEE

We

Winterkamperen

5,95 EURO

P912019 AFGIFTEKANTOOR GENT X

verder: 5x kerstsfeer | fietsen in Nuenen | kamperen in de Ardennen

Dit extra dikke winternummer barst van de inspiratie om alvast je volgende vakantie voor te bereiden. Trouwens: voor de meeste bestemmingen hoef je niet eens te wachten tot het weer beter weer wordt. Zuid-Afrika, Oostenrijk of de Waddenzee? PerfĂŠct in de winter.

DEZE MAAND

32

Op de cover

Kamperen aan de Waddenzee Hout klieven, door een ijskoude zee wandelen, buiten slapen: Pasar-reporter Kelly Mortelmans is een verstokte kampeerder en de winter houdt haar niet tegen.

Gelukkig, want wat blijkt NoordNederland een winterse kampeerdroom. Heerlijke rust, betoverende landschappen en vriesverse boslucht verwarmen er je ziel.

56

SHUTTERSTOCK

18

Zo mooi is Zuid-Afrika

Coverfoto Roel Willems

06

Door de lens

18

41

09

Reis*wijs

Kamperen | Winterkamperen aan de Waddenzee

Kamperen in de buurt | Camping Schlossberg

26 28 32

Getest | Vierseizoenstenten

42 45

Boeken | Boeken voor onder de boom

52

Volg de gids | Nuenen en Zundert

16

Een sprekend beeld van onze fotografen Elke maand de laatste nieuwtjes en praktische info

Pleidooi voor vrije tijd | Het belang van vakantie voor mensen in armoede

4 | Pasar | Winter 2019-2020

5x | Kerstsfeer Reisverhaal | Achter de schermen van een skigebied in SĂśll

Kamperen | Kamperen in Midden-Jutland

Verschijnt tien keer per jaar en is een uitgave van vzw Pasar.

Hoofd Print en Online Koen Driessens

Redactie

Karlien De Vrieze, Chris Van Minnebruggen, Els Van Nieuwenhove

Journalisten

Sara Bosmans, Kristel Bruynseels, Gert Corremans, Mark Dedapper, Aart De Zitter, Guido Elias, Marijn Follebout, Kristien In-‘t-Ven, Kelly Mortelmans, Stan Verelst

Fotografen

Volg de gids

70 Reisverhaal | Karoo, onbekend Zuid-Afrika

85

Agenda | Activiteitenkalender

Weekendje weg | Ardennen Reisverhaal | Bonn Kamperen in de buurt | Camping im Siebengebirge

Liefst tien Van Gogh-fietsroutes wachten je in Noord-Brabant, waar de kunstenaar geboren werd. Hoofdredacteur Koen Driessens fietste door Nuenen, bij Eindhoven, waar Vincent zijn beroemde Aardappeleters schilderde ĂŠn harten brak.

52

26 56 68 70 81

In het wiel van Van Gogh

94 98

!

Thomas De Boever, Ann De Wulf, Greetje Van Buggenhout, Erik Van de Perre, Roel Willems

Vormgeving & Prepress Nancy Leyssens

Cartografie Dirk Billen

Publiciteit

Advertising toerisme en andere sectoren: Jill Vliegen, tel. 0478 94 32 56, advertising@pasar.be Advertising kamperen: Steven Durnez, tel. 0472 58 46 73 steven.durnez@pasar.be www.pasar.be/advertising

Druk en verzending

Moderna Printing, 3583 Paal.

Betapress verdeelt bij een geselecteerd aantal boeken- en krantenwinkels.

Verantwoordelijke uitgever Michel Vandendriessche, Haachtsesteenweg 579, 1030 Brussel.

Vzw Pasar, Postbus 20, 1031 Brussel.

Tel. 02 246 36 46, www.pasar.be

Ledenvoordelen | Korting met je PasarPas Volgende maand

+ achteraan in dit nummer: 3 extra wandel- en fietsfiches

2018 Winter 2019-2020 | Pasar | 5

Coverstory | Nederland

Kelly Mortelmans

gepasioneerde kampeerder

Kou lijden tijdens een winterse kampeertrip? Reporter Kelly weet wel hoe ze het warm houdt: eerst hout hakken (zweten!), daarna koken boven een stevig vuur.

Welke kou?

20 | Pasar | Winter 2019-2020

Tonnen sfeer, miljoenen sterren en nul muggen

WINTERKAMPEREN AAN DE WADDENZEE In de donkerste maanden van het jaar houden ook de meeste kampeerders het liefst een winterslaap. Wie de vrieskou trotseert, ontdekt nochtans dat het magisch kamperen is in het laagseizoen. De natuur is stil en vaak ontroerend mooi, campings zijn opmerkelijk rustig, de sterrenhemel onvergetelijk en kers op de taart: er is geen mug te bespeuren.

Tekst Kelly Mortelmans - Foto’s Roel Willems

P

ikdonker en steenkoud is het wanneer we op vrijdagavond laat aankomen op het kampeerterrein.

Het was best wel een eindje rijden in volle avondspits naar dit noordelijke stukje Nederland. De stilte overvalt me en ik voel de stress van mijn schouders glijden terwijl ik de koele boslucht opsnuif. Ik hoop dat we een mooi plekje hebben uitgekozen, helemaal achteraan op het terrein, met als enige buren de bosbewoners.

Met onze hoofdlampjes op knoeien we wat met het tentzeil en de stokken. Het is een model dat we niet gewend zijn: een zogenaamde geodetische tent met gekruiste stokken die overal met velcrostrips vast worden gemaakt aan het zeil. Bestand tegen alle soorten weer, maar de eerste keer net iets moeilijker om op te zetten (lees ook de test op blz. 26). Gelukkig geven de ritsen en touwen licht in het donker, zodat ons huisje van tentdoek een halfuurtje later toch rechtop staat.

Ik nestel me in mijn mummieslaapzak met mijn warmwaterkruik, koud heb ik het al lang niet meer. Fluisterend luisteren we naar de geluiden van het bos. ‘Oehoe’, roept een uil spookachtig dichtbij, of is het mijn verbeelding?

DE LUCHT: gevuld met de geur van koffie Uit een warme slaapzak kruipen is een stuk moeilijker dan erin. Gelukkig stopte ik mijn trui en broek lekker mee onder in de slaapzak zodat ze voorverwarmd zijn. Het houtkacheltje buiten brandt al en ik hoor Gidus, een van de uitbaters van de camping, komen aanlopen met onze ontbijtmand. Het is de geur van verse koffie die me uiteindelijk toch naar buiten lokt. Een waterig zonnetje komt piepen terwijl het zwarte goud de slaap uit mijn ogen verdrijft. ‘Gak-gak-gak’, een troep ganzen vliegt met veel vertoon hoog in de lucht, dan is het weer volkomen stil.

Buiten is alles nog vochtig en kil, dus voor het ontbijt trekken we naar de knusse serre die als shelter voor alle kampeergasten dient. Naast de vintage chesterfield brandt de kachel gemoedelijk en ik smul gulzig van alle lokale lekkernijen. Het verse brood is knapperig en zelfs nog een beetje warm. Van zo’n nachtje in de koude slapen krijgt een mens een serieuze eetlust. Nog meer lekkers is te vinden in Den Oever, waar elke zaterdagochtend de ZeeVerse Vismarkt plaatsvindt. Ik hoop op mosselen voor op het kampvuur maar daarvoor

Paklijst voor winterkamperen ✔ Een kleine wintertent.

Hoe kleiner de tent, hoe makkelijker ze te verwarmen is met je lichaamswarmte. Welke vierseizoenstenten geschikt zijn lees je op blz. 26-27. ✔ Goed geïsoleerde slaapmatjes. Je slaapt vaak op een bevroren ondergrond. Als je slaapmatje niet voldoende isoleert, krijg je het heel koud ’s nachts. Mijn favoriete winterslaapmatje is de Exped Synmat 9 LW, geschikt voor temperaturen tot -25 °C. TIP: Liggen er op de camping nog blaadjes onder de bomen?

Strooi ze onder je tent: ze zorgen voor extra isolatie. ✔ Een winterslaapzak. Ik vind het zalig om weg te kruipen in mijn mummiemodel met donsvulling van Simond, de Makalu I Light. Voor het slapengaan vul ik ook steevast een ouderwetse rubberen warmwaterkruik. Warm even op bij het kampvuur voor je in je slaapzak kruipt, zo koel je minder snel af. ✔ Thermisch ondergoed houdt veel meer je lichaamswarmte vast dan een gewone pyjama. ‘s Ochtends doe je gewoon je kleren erover aan voor je richting sanitair trekt.

Daar kan je je warm omkleden. ✔ Kookgerei. Niks warmt je beter op dan een hartige maaltijd: een driepikkel en kookpot zijn dan ook onmisbaar tijdens een weekendje winterkamperen.

Winter 2019-2020 | Pasar | 21

5x

Kerstsfeer Tekst Marijn Follebout

OOSTENDE

Kerstshoppen aan zee

VISIT OOSTENDE

Nee, je hoeft niet naar Duitsland voor een übergezellig kerstmarktbezoek.

Aan zee, in de stad, in kasteel of kathedraal: op deze 5 plekken in eigen land is de winter magisch en de glühwein zoet.

VISIT-BRUSSELS

De lichttunnel in de Adolf Buylstraat is met zijn 232.500 lichtjes de absolute publiekstrekker. Drie kerstmarkten warmen de stad aan zee op. De grootste kerstmarkt is die in het Leopoldpark waar vijftig houten chalets rond de schaatsvijver staan. Alles in Oostende is deze maand gericht op winkelplezier.

In het Feestpaleis op het Wapenplein worden je cadeaus gratis verpakt.

De Nieuwjaarsduik vindt plaats op zaterdag 4 januari.

NOEL DES CATHEDRALES

Wanneer: 29 november – 5 januari www.visitoostende.be

BRUSSEL

2,5 km kerstsfeer

Wanneer: 29 november – 5 januari, www.winterpret.be

Bij elk bezoek aan onze hoofdstad lijkt het alsof we in een surrealistische strip stappen. En we vinden het fantastisch. ‘Winterpret’ sluit daar perfect bij aan. Het is een bonte kakofonie van zeemzoete kerststallen en kleurrijke performances. De ‘kerstmarkt’ is maar liefst 2,5 kilometer lang en telt meer dan 260 chalets met eten, drank en cadeaus. Op de Grote Markt vindt elke avond een klank- en lichtshow plaats.

28 | Pasar | Winter 2019-2020

LUIK

Spektakel in de kathedraal Wanneer: 29 november – 30 december, www.villagedenoel.be

Met 31 winters op de teller noemt Luik zijn kerstdorp het ‘oudste kerstdorp van België’. Op de Place Saint-Lambert en Place du Marché staan 200 houten chalets en er is altijd wel iets te doen. De reuzensleepiste trekt alle aandacht.

In het Parc d’Avroy vindt vanaf 12 december ook het Europees Circusfestival plaats. Absolute publiekstrekker is het theaterspektakel ‘L’Horloger de Noel’ in de Sint-Pauluskathedraal (26-30.12).

WESTERLO

Magie in het kasteel HISTORALIA

Wanneer: 7 - 23 december www.toerismewesterlo.be en www.kerstmagie.be

De familie de Merode zet haar kasteel in Westerlo open voor een magische theaterwandeling. Het spektakel strijkt ook neer in de kastelen van Hingene, Laarne, Vlamertinge, Sint-Truiden en Wijnendale.

Westerlo houdt van de winter, met een gezellige kerstmarkt met 70 standjes (15.12), een winterbar (vanaf 20.12) en ‘Sprookjes bij kaarslicht’ (kerstvakantie). Zondag 9 februari wordt een winterwandelfeest georganiseerd.

HASSELT

Pretpark op het plein Wanneer: 23 november – 5 januari www.winterland.be

SHUTTERSTOCK

De Hasseltse markt op dinsdag en vrijdag en de rommelmarkt op zaterdag krijgen in december winters gezelschap. Op het gedeelte van het Kolonel Dusartplein achter de Groene Boulevard verrijst dan een prachtig winterdorp. Met het reuzenrad, de schaatsbaan van 1.000 vierkante meter, de carrousel, het kersttreintje, Santa’s Circus en het Huis van de Kerstman mag je Winterland gerust een klein pretpark noemen. Het Grand Café, de Aspen Lounge en de spiegeltent blijven open tot middernacht.

Pasar Roosdaal

Zaklampenwandelzoektocht met kerstmarkt Graag een kerstmarkt met een plus? In Roosdaal kan je op 15 december voor je bezoekje aan de kerstmarkt deelnemen aan een leuke zaklampenwandelzoektocht van 9 km. Pasar Roosdaal is zeker van de partij, want de leden helpen mee bij de organisatie: ‘Wij helpen onder meer met de verkoop van bonnetjes op de kerstmarkt, bij de bediening van soep en jenever op de wandelzoektocht en we verlenen bijstand waar nodig’, zegt Elke Notaert, sinds tien jaar bestuurslid bij Pasar Roosdaal.

De speurtocht is een gezellige happening.

‘Na de tocht kan je smullen van raclette of hotdogs, genieten van een streekbier en kuieren op de kerstmarkt.’ Voor Elke is het gebeuren elk jaar een hoogtepunt. ‘Wandelen in groep bij valavond met de zaklamp in de hand creëert een warme sfeer’, klinkt het.

Meer weten? Surf naar www.pasar.be/roosdaal en klik op ‘activiteiten’.

Winter 2019-2020 | Pasar | 29

Reisverhaal | Oostenrijk

Skigebied achter de schermen

32 | Pasar | Winter 2019-2020

Ben je een verwoede skiër? En heb je je ooit al wel eens afgevraagd hoe het kan dat die pistes er elke ochtend weer netjes gladgestreken bij liggen? Reporter Aart De Zitter ook. Hij bevredigde zijn nieuwsgierigheid in het Oostenrijkse Söll.

Lees verder

SÖLL

Winter 2019-2020 | Pasar | 33

Reisverhaal | Zuid-Afrika

Rosaleen Elize van As bakt heerlijke roosterkoek

‘Uithou, aanhou, mondhou’ is de leuze van Rosaleen, ofwel ‘Tant Poppie’. Ze verkoopt haar broodjes aan toeristen in Laingsburg.

58 | Pasar | Winter 2019-2020

Baie mooi en pragtig

DE APARTE

KAROO De Grote en de Kleine Karoo zijn een heuvelachtige halfwoestijn. Dat klinkt niet aantrekkelijk, maar toch is het wilde westen van Zuid-Afrika spectaculair. Niet enkel door het woeste landschap, maar ook door de gastvrijheid van zijn bewoners. Want, zoals een local zegt: ‘In streken waar het leven hard is, hangen de mensen om te overleven aan elkaar.’

Tekst en foto’s Koen Driessens

Z

uid-Afrika is een geval apart.

Tot begin jaren 90 een internationale paria, vandaag een toeristische trekpleister. Het aantal Vlamingen dat het land bezoekt sinds de afschaffing van de apartheid 25 jaar geleden groeit jaarlijks.

Toeristen vinden vooral hun weg naar de zuidwestelijke tuinroute, de big five van het Krugerpark in het noordoosten en de steden Kaapstad en Pretoria.

De N1, die beide steden verbindt, doorkruist de Karoo. De goed onderhouden asfaltweg begint vanuit Kaapstad met de 4 kilometer lange Huguenottunnel – naar de Franse hugenoten die van Zuid-Afrika een wijnland maakten.

Kilometerslange hekken schermen de wijngaarden af tegen ongenode druivenplukkers, zowel mens als baviaan.

Seizoenarbeiders trekken van druiven-

naar citroenenoogst, voor 10 euro per dag.

In alle lokale ondernemingen die we bezoeken – van een olijfgaard tot een fabriekje van (dure) siervoorwerpen uit struisvogeleierschalen – werken zwarten, maar de ondernemers zijn blank. Economisch is de segregatie er nog, al is elke vorm van werkgelegenheid een zegen in dit land met een werkloosheidspercentage van 27 procent.

Overstroming in een kurkdroog land Naarmate de weg zich verder uitstrekt, opent het landschap zich. Aan de voet van kale rotsheuvels eisen stugge struikjes elk een apart stukje dor land voor zich.

Een onwezenlijk ruw, maar fascinerend aards maanlandschap van grote leegte.

Om niet over het hoofd gezien te worden door passanten, kondigen de schaarse

Winter 2019-2020 | Pasar | 59

SHUTTERSTOCK

Reisverhaal | Bonn

72 | Pasar | Winter 2019-2020

250 jaar Beethoven

LIEBER Lieber LUDWIG Ludwig onn, VON BONN, von B

Zo begint een brief toch in het Duits, niet? We kennen elkaar niet, maar sta me toe u wat te vertellen over hoe het er tegenwoordig toegaat in de stad waar u in 2020 precies 250 jaar geleden het levenslicht zag. Ze gaan er uw genie vieren en ik mocht er een paar geleerde hoofdrolspelers spreken die dat allemaal in goede banen leiden. Moet je horen.

Tekst Chris Van Minnebruggen – Foto’s David Vanthienen & Beethoven-Haus Bonn & Shutterstock

H

opelijk neemt u het me niet kwalijk, maar afgezien van het popopopooom van uw vijfde symfonie, een streepje Für Elise en het Alle Menschen werden Brüder ken ik uw muziek nauwelijks.

Dus las ik maar een betrouwbare biografie over uw leven terwijl de Missa Solemnis door mijn hoofdtelefoon denderde. Geen idee welk van beide me het meest van mijn stuk bracht. Een vader die u als kleuter op de knokkels sloeg bij een valse noot en u in het holst van de nacht uit bed haalde om bij zijn beschonken vrienden te pochen met de kunstjes van zijn kleine Ludwig. Het zal je maar overkomen.

Een Spanjool voor de keurvorst Hoe dan ook, met een echte leermeester erbij was u op uw twaalfde al hoforganist en protegé van keurvorst Maximilian Franz. Respect! Op straat noemde men u ‘de Spanjool’ om het groene rokkostuum met gouden knopen, uw witte kniebroek en

de degen waarmee u paradeerde. Het duurde niet lang of u begon te componeren. Uw moeder overlijdt, van de zeven kinderen blijven er drie in leven, uiteindelijk wordt u kostwinner. Geen wonder dat u warmte en genegenheid vond in het culturele salon van Helene Breuning en een graag geziene gast was in de kunstenaarskroeg van Anna Koch. Om maar te zeggen dat ik het u niet kwalijk neem dat u op uw

Op uw twaalfde was u al hoforganist en protegé van keurvorst Maximilian Franz. Respect!

Winter 2019-2020 | Pasar | 73

Meer ontdekken, reizen en genieten?

Word lid van Pasar en ontvang elke maand het Pasar-magazine Doe mee met de Weekaan vande deSemois Tijd blz.blz.

16 42 In groep kamperen ONDERWEG • ONTDEKKEN • REIZEN • GENIETEN - APRIL 2019 ONDERWEG • ONTDEKKEN • REIZEN • GENIETEN - JANUARI 2018

Upgrade van een tent: de vouwwagen blz. 36

LE

VERENS PASA MVAIAblGDAIEEZAINUPWPDR z. 68 E

KAMPEREN

WANDELSPECIAL NATUURFOTOGRAFIE

Beeldig Bulgarije Wandelen in Noord-Hessen Tocht door de Spaanse Leeuwarden Picos de Europa met locals DE GEBROEDERS GRIMM ACHTERNA

KNAPPER DAN DE COSTA’S

Fre der ic bode in Eel op stap

€ 2,50

Martine en ­Pren t tot rust

DROOMREIS MET DE CARAVAN

Middernacht aan de Noordkaap

kom in Kalmthout

reporter lk Noord-Norfo

Th or &denNavans e hou avontuur

Altijd een avontuur!

KAMPEREN MET KINDEREN

Brugge

Wandelroute | West-Vlaanderen

ANTWERPEN Antwerpen

Natuur tussen Zeebrugge en Blankenberge 46 km

Tekst en foto Mark Dedapper

T

ussen Zeebrugge en Blankenberge liggen twee mooie, weinig bekende natuurreservaten. Je start de wandeling net buiten het havengebied van Zeebrugge en komt algauw in De Fonteintjes, een smal maar schitterend duingebied. Over een mooi wandelpad loop je langs vijvers en geniet je van een gevarieerde plantengroei met onder meer enkele zeldzame wilde orchideeën. Keerpunt van de wandeling is de pier van Blankenberge, 350 meter lang en gebouwd in 1933. Even over het strand en dan gaan we naar het Zeebos, dat werd aangeplant als groene buffer tussen Blankenberge en de Zeebrugse haven. Aan de ingang van het bos ligt een terrein dat jeugdbewegingen gebruiken.

Met de camper door Noorwegen WESTVLAANDEREN

3X DICHTBIJ NIEUW ENGELS WANDELPAD

Caravantrip naar Nederland DOssIER

5,95 EURO 5,95 EURO

3

Caravantrends

Huren voor elk budget

P912019 AFGIFTEAFGIFTEKANTOOR KANTOOR GENT GENT X X

verder:gezinscaravan weekend Hageland | getest: | grotbiken verder: onder de loep | vouwfietsen getest: interactieve horloges 12/01/2018 16:10:33 14/03/2019 15:49:49

VAN BAsIC TOT LuxE

+ tenten met een twist / Garmin-gps uitgetest / groene gadgets& camper verder: getest: lichte tentjes | groene campings | checklist caravan

Brussel

Leuven

Tekst en foto Chris Van Minnebruggen

kant-en-klare caravanroutes

14/02/18 11:54 22/01/2019 9:11:22

K

oning auto regeert op het Gemeenteplein, maar achter de Sint-Michielskerk duik je het groen in van natuurgebied Broekelei. Knotwilgen, loof- en naaldbos, even over een plankenpad kronkelt de weg een paar kilometer door stilte en groen tot bij de Dijle. Die volg je door open boerenland tot bij de Oude

Hansbrug (foto). Alleen fietsers en voetgangers mogen nog over het Midden-Spanje / polen / Wenen gietijzeren relict uit de industriële revolutie. Daarna trek je door residentiële wijken. Villa’s, fermettes en modernistische architectuur, zelfs de art-decoparel van het vroegere luxehotel Le Grand Veneur pronken er op los, gescheiden door tuinen en dennenbosjes.

+ West-Servië / campings in Vlaanderen / trends & nieuws / kampeerbeurzen 2018 Pasar 2019/1 – Laatste routecontrole 2018/11

C2-01-64 KW-9028.indd 1

Naamloos-10 Kampeergids 20191 01­39.indd 1

VLAAMS-BRABANT

12 km

Zelden lopen groen en wonen hand in hand. In Keerbergen lukt dat, zij het met een stevig prijskaartje. Wandel mee door het Hilversum aan de Dijle, biotoop van Vlaamse schermgezichten.

OP PAD MET DE ERIBA TROLL 542

BP BP BP

Kies jeen plek Kust &kliff paken je tijd

TenTkamperen in heT GroTe neTewoud

Pasar 2019/1 – Laatste routecontrole 2018/11

11 km

83-84 WF 0119.indd 1

15/11/17 09:18

14/12/2018 11:48:03

→ Inspiratie voor uitstappen en vakanties → Reportages over reizen, wandelen, fietsen en kamperen → Gratis wandel- en fietsfiches

www.pasar.be/lidworden

VLAAMS-BRABANT Brussel

12 km

11 km

en daarna langs de pier van Blankenberge. Een perfect recept voor een zonnige dag.

Cirkelen rond de poolCirkel

Half om half door Keerbergen

Bijzondere bomen in Wallonië

GR ATIS L SPECIA

Op zo’n 100 meter van de zee ligt natuur-

Wandelroute | Vlaams-BrabantBrugge

WANDELINGEN LANGS EEUWELINGEN

WESTVLAANDEREN

gebied De Fonteintjes, een langgerekt duinBestemmingen & inspiratie 2018 gebied. Deze wandeling voert je er even heen,

INSPIRATIE EN PRAKTISCHE TIPS 2019 PRAKTISCHE GIDS 2018

CULTURELE HOOFDSTAD 2018

001 Cover 0118.indd 1 01 Cover 0419.indd 1

ANTWERPEN Antwerpen

46 km

Leuven