10
ZELENA UČIONICA
Mogućnost primjene u nastavi
Ekologija je biološka disciplina, nastala u istraţivanjima Darvina i Hekela još sredinom XIX vijeka. Danas pretstavlja nezaobilazan dio mnogih, na prvi pogled udaljenih grana ljudske djelatnosti. U naše vrijeme ekonomija, graĊevinarstvo, brodogradnja, turizam ili industrija nemaju svoju perspektivu bez temeljitog prouĉvaja i ukljuĉvanja ekologije. Ekologija, što više, danas predstavlja jedinu svijetlu perspektivu za opstanak ljudske vrste na Planeti, a ĉini se i ţivota uopšte. Nemaran odnos prema ţivotnoj sredini, od pojave industrijalizacije pa do deceniju-dvije unazad, doveo je u pitanje kvalitet ţivota, pa ĉak i samu egzistenciju za veliki broj vrsta na Zemlji. U takvoj situaciji nameće se nuţnost ekološke edukacije od prvih školskih koraka, pa i ranije. „Zeleni paket“ pretstavlja multimedijalni obrazovni materijal. Namijenjen je, bar u prvoj varijanti, uĉenicima i nastavnicima osnovnih i srednjih škola. Osnovna namjena Zelenog paketa je da kroz detaljno uradjene planove predavanja, zbirku edukativnih, animiranih video-klipova, interaktivni CD-ROM i „igru dilema“, formira ekološku svijest, moralne vrijednosti i nesebiĉan odnos prema svijetu koji nas okruţuje. Struktura Zelenog paketa sastoji se od 22 teme, koje se odnose na zaštitu ţivotne sredine i odrţivi razvoj. Teme su podijeljene u 5 poglavlja: – komponente ţivotne sredine, – opasnosti za ţivotnu sredinu, – ĉovjekove aktivnosti i uticaji, – globalni izazovi i – vrijednosti (moralne vrijednosti u odnosu na potrošnju,zdravlje, ţivotnu sredinu, gradjanska prava i odgovornosti). Sam projekat stvoren je u saradnji izmedju Regionalnog centra za ţivotnu sredinu istoĉne i centralne evrope i Tojote. Uĉionica je najmarkantniji simbol obrazovanja. To je prostor u kom se stiĉu znanja, u kom se uĉi, ĉita, piše. Prostor je interakcije nastavika i uĉenika, ali i prostor druţenja, odrastanja, sazrijevanje. Svi smo, i sa jedne i druge strane katedre, doţivjeli i lijepe i manje lijepe trenutke u uĉionici. Ali, uĉionica moţe da dosadi. Ĉas koji ću opisati bio je posvećen obnavljanju nauĉenog o mitozi. Odjeljenje je došlo na samom kraju smjene, već umorno i dekoncentrisano. Lijep proljećni dan nije bio saveznik za uspješan ĉas. Pored škole postoji park. Uĉenicima sam sugerisao da stvari ostave u uĉionici i da u tišini napuste školu. Nijesu traţili objašnje nja, već su za par sekundi bili u školskom dvorištu, a tri minuta
Osnovu Zelenog paketa ĉine planovi predavanja, koji su ilustrovani animiranim filmovima i potkrijepljeni igrama dileme i informativnim listovima. Planovi su uradjeni vrlo detaljno i temeljito i od velike su pomoci kako nastavniku tako i uĉeniku. Potenciraju kritiĉko mišljenje, ĉime se postize duboka i sveobuhvatna angaţovanost uĉenikovih intelektualnih kapaciteta. Ujedno, ovi planovi ĉesto insistiraju na ukljuĉivanju lokalne zajednice. Tako, uĉenici sami postaju ekoloski edukatori za svoje porodice ili sugradjane. Animirani filmovi, dati uz teme koje se u planovima obradjuju, su kratke forme sa jasnom, upeĉatljivom porukom. Akcenat je, u ovom slucaju, na poruci koju filmovi nose. A ona, vrlo ubjedljivo, formira moralne vrijednosti i ekoloski pogled na svijet. Igre dilema osmišljene su tako da se uĉenici stavljaju pred vise rešenja jednog ekoloskog problema. Ovim putem, uĉenici shvataju da ne postoji jedno, gotovo, rešenje datog problema, već da je put do rešenja – proces. Ovaj kratki prikaz trebao bi posluţiti upoznavanju sa projektom Zeleni paket. Drţava koja pretenduje da se zove ekoloskom i, ujedno, drţava ĉije školstvo prolazi kroz reformu, primjenom jednog ovakvog projekta moţe biti samo na dobitku. Petar Špadijer, profesor
kasnije u parku kraj Centralne biblioteke. Tamo su podijeljeni u grupe i svaka grupa je dobila zadatak – od materijala naĊenog u parku (granĉica, borovog lišća, kamenĉića...) prikazati po jednu fazu mitoze. Poslije poĉetne zbunjenosti uĉenici su se brzo „razletjeli“ po parku i prikupili materijal. Materijal je potom donesen na dogovoreno mjesto i grupe su poĉele kreirati svoj prikaz profaze, metafaze, anafaze ili telofaze. Osim truda oko preciznosti prikaza istovremeno su se trudili i da estetika modela bude na nivou. Nakon kreiranja šema uslijedila je prezentacija. Grupe su, jedna po jedna, objašnjavale koju fazu imaju za zadatak, kako su je odradili i koji su materijal koristili. Epilog: tokom ĉasova posvećenih ispitivanju u odjeljenju nije bilo uĉenika koji nije mogao objasniti mitozu.