Veterinair juni 2021

VOOROP IN DIERGEZONDHEID NIEUWSBRIEF VOOR PRACTICI • JAARGANG 27 • NUMMER 6 • JUNI 2021

Veterinair Symposium ‘30 jaar PRRS: de zorgen van toen en de kennis van nu’ Hierbij nodigen wij u van harte uit om ons PRRS-symposium bij te wonen op donderdagmiddag 24 juni 2021. Wij blikken terug, kijken naar het heden en samen naar de toekomst. We laten diverse specialisten aan het woord: dr. Gert Wensvoort, prof. Tomasz Stadejek, dr. Cesar Corzo en in het bijzonder drs. Tom Duinhof. De presentatie is in handen van Manon Houben.

Veedrinkwater belangrijke route bij verspreiding salmonella

Het Floppy Kid Syndroom (FKS) is een aandoening bij pasgeboren geitenlammeren die met enige regelmaat op geitenbedrijven wordt vastgesteld.

Vanwege de risico’s op verspreiding van salmonella via drinkwater krijgt GD regelmatig de vraag of het mogelijk is om veedrinkwater hierop te onderzoeken. Veedrinkwater is een belangrijke route van verspreiding van salmonella bij runderen. Niet alleen binnen een besmet rundveebedrijf, ook tussen rundveebedrijven.

Hierbij speelt oppervlaktewater soms een rol, maar salmonella kan zich ook via drinkwatersystemen in de stal verspreiden. U kunt bij GD veedrinkwater op salmonella laten onderzoeken via een kweek (Veedrinkwater Salmonella-onderzoek, artikelnummer 11650, doorlooptijd 10 werkdagen, tarief per monster 24,95 euro).

De mate van voorkomen varieert; sommige bedrijven hebben het nog nooit gezien, waar het op andere bedrijven de reden kan zijn van massale uitval. Over het algemeen treft het syndroom lammeren tussen de 5 tot 15 dagen leeftijd. De spiertonus neemt af, dieren vertonen een afwijkende, zwalkende gang en tonen afwezig.

De Veekijker: voor uw veterinaire vragen

Het symposium vindt plaats in het Parkgebouw (Herman Wessels zaal), Oosterhofweg 49 in Rijssen. In verband met de coronamaatregelen hanteren wij een maximum aantal bezoekers. Daarom bieden wij u graag de mogelijkheid aan om het symposium digitaal bij te wonen. U kunt bij uw aanmelding zelf kiezen of u fysiek of digitaal aanwezig wilt zijn. Kijk voor het volledige programma en aanmelden op www.gddiergezondheid.nl/prrs-symposium.

Floppy Kid Syndroom bij geitenlammeren

Aangedane lammeren worden vaak laat herkend doordat ze er goed gevuld uitzien en lijken te slapen. Pas bij het overeind zetten valt een zwakke spiertonus op.

Lammeren met FKS ontwikkelen een metabole acidose. Het exacte achterliggende mechanisme is vooralsnog onbekend. Het toedienen van bicarbonaat, als buffer, lijkt een positief effect te hebben op het herstel van de lammeren. Zonder behandeling zal een lam uiteindelijk doodgaan. Opmerkelijk is dat lammeren een versnelde ademhaling hebben, een zichtbaar effect van de respiratoire compensatie om de overmaat aan gevormd CO2 uit te scheiden via de luchtwegen.

Recent heeft GD een aantal lammeren ontvangen voor pathologie die in eerste instantie werden verdacht van een longontsteking. Op sectie waren echter geen tekenen van longafwijkingen te zien. Het betrof lammeren in een goede conditie waarbij, behalve een overmatig gevulde lebmaag, geen bijzonderheden werden gevonden. In samenwerking met de veehouder en begeleidend dierenarts is een verdiepend onderzoek gestart. GD vraagt houders en dierenartsen die uitval bij lammeren ten gevolge van het Floppy Kid Syndroom herkennen, contact op te nemen met de Veekijker (0900-7100 000, optie 3).

Voor veterinaire vragen kunt u de Veekijker rechtstreeks bellen op 0900-7100 000. Via het keuze­menu kiest u de diersoort waar u informatie over wilt hebben.

Voor de verschillende dier­soorten gelden andere openingstijden: Rund: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Rund UGA: 15.00 – 17.00 uur Kleine Herkauwers: 15.00 – 17.00 uur Varken: 08.30 – 12.00 uur en 12.45 – 17.00 uur Pluimvee: 08.30 – 17.00 uur, spoedgevallen 24/7 Paard (Helpdesk): alleen voor infectieuze aan­doeningen 15.00 – 17.00 uur

drs. Eveline Dijkstra, dierenarts kleine herkauwers Veterinair, juni 2021 -

1

prof. dr. Sjaak de Wit, dierenarts pluimvee en onderzoeker R&D

Onlinemodules Op 21 juni aanstaande is de aftrap van de eerste online-module van het postacademisch pluimveeonderwijs dat de faculteit Diergeneeskunde en Royal GD de komende jaren gaan aanbieden.

De primaire doelgroep van deze Engelstalige modules zijn dierenartsen en academici met een achtergrond in Life Sciences die werkzaam zijn in de pluimveegezondheidszorg, zowel nationaal als internationaal.

De modules duren twee tot vier weken en vergen van de deelnemers zo'n twaalf uur per week.

Vier uur hiervan zijn contacturen, de overige uren (literatuur, uitvoeren opdrachten) kan men naar eigen inzicht plannen. De inhoud van de modules is zowel breder als diepgaander dan het huidige aanbod van cursussen en webinars.

Met de verworven kennis is de deelnemer optimaal voorbereid om de uitdagingen in de zich steeds vernieuwende pluimveehouderij en de gezondheidszorg aan te gaan.

De besprekingen over VetCEEcertificering zijn vergevorderd.

De eerste module start 21 juni en duurt vier weken. Hierin staat het gammacoronavirus infectieuze bronchitisvirus (IBV) centraal.

Onderwerpen die aan de orde komen zijn onder andere: de gastheren, de evolutie van het virus en de invloed van vaccinaties hierop, de stabiliteit van het virus, de transmissie, de pathogenese, klinische verschijnselen en de rol van co-infecties en immuunsuppressie hierop, de immuunrespons, mogelijkheden en beperkingen van de diagnostische testen en hoe men de testresultaten kan interpreteren, het opwekken van bescherming en mogelijke behandelingen.

Meer informatie vindt u op: www.gddiergezondheid.nl/ trainingsaanbod.

Update situatie aviaire influenza (AI) Op het moment van schrijven is het risico op vogelgriep in Nederland nog steeds hoog en is de ophokplicht nog altijd van kracht. De afgelopen periode werd helaas gekenmerkt door een flink aantal uitbraken van vogelgriep bij commerciële pluimveebedrijven. Vanaf eind oktober 2020 tot het moment van schrijven zijn twaalf bedrijven besmet geraakt met hoogpathogeen AI-virus (elf keer H5N8, één keer H5N1) en één bedrijf met laagpathogeen H5N2-virus.

De alertheid van pluimveehouders en -dierenartsen op vogelgriep is hoog, dit is ook terug te zien in de cijfers die ieder halfjaar worden gepubliceerd in de rapportage pluimveegezondheidsmonitoring. Wanneer een serieuze verdenking van vogelgriep wordt uitgesproken (op basis van positieve serologie, uitsluitingsswabs of klinische verschijnselen), wordt een specialistenteam naar het bedrijf gestuurd om de situatie te onderzoeken en officiële monsters te nemen in het kader van dierziektebestrijding. Tot het moment van schrijven zijn er 41 bezoeken afgelegd. Dit aantal is flink hoger dan in de voorgaande jaren. Ook zijn er veel swabs ter uitsluiting van AI genomen, zowel in de sectiezaal bij GD als door dierenartsen in het veld. Waar voorheen de meeste uitsluitingsdiagnostiek bij de sectie-inzendingen bij GD werd ingezet, zien we dat in het afgelopen halfjaar het aantal uitsluitingsswabs ingestuurd door dierenartsen en overige instanties de overhand heeft gekregen. drs. Teun Fabri, dierenarts pluimvee

Vaccinerende bedrijven aanmelden voor IBR-vrij (route tankmelk) Melkveebedrijven waar in het voorjaar van 2018 bij tankmelkonderzoek IBRgEantistoffen werden aangetoond, vaccineren twee keer per jaar. Als zij zich strak aan dit schema houden en geen nieuwe runderen met antistoffen aanvoeren, dan worden gemiddeld vier tot vijf jaar na de laatste viruscirculatie geen IBRgE-antistoffen meer in de tankmelk gevonden. Dit betekent dat gemiddeld minder dan 10 procent van de melkgevende runderen nog antistoffen heeft.

Nog antistoffen in de tankmelk?

Na drie jaar vaccineren is het zinvol te onderzoeken of er nog antistoffen in de tankmelk zitten. Worden bij dit onderzoek geen IBRgE-antistoffen aangetoond, dan is het advies om dit tankmelkonderzoek twee maanden later te herhalen om zodoende ook droge koeien te betrekken. Is die uitslag ook gunstig, dan kan het bedrijf met de status ‘vaccinerend’ binnen twee maanden worden aangemeld voor IBR-vrij (route tankmelk) en krijgt het daarna de status ‘onverdacht’.

Zolang niet zeker is dat er geen (oudere) koeien met antistoffen aanwezig zijn die opnieuw virus kunnen gaan uitscheiden, is het advies om daarnaast te blijven vaccineren. Op deze wijze wordt het snelst naar een IBR-vrijstatus toegewerkt. Worden er bij het tankmelkonderzoek wel antistoffen aangetoond, dan kan het bedrijf de overstap nog niet maken. Het advies is om dan jaarlijks een tankmelkmonster te laten onderzoeken op IBRgE-antistoffen.

Extra onderzoek voor meer informatie Al eerder benieuwd naar de nog te verwachten tijdsduur van de ongunstige IBRsituatie op bedrijven met antistoffen in de tankmelk, of wilt u een goede onderbouwing voor beslissingen omtrent afvoer en de vaccinatiestrategie? Dan kunt u steekproefbloedonderzoek laten uitvoeren. Tap hiervoor de oudste twee koeien, acht koeien uit de middenlactaties en tien vaarzen. Ook kunnen aangevoerde koeien extra informatie geven. Voor een volledig inzicht in de besmettingsgraad van een veestapel kan ook koppelonderzoek in melk via de MPR worden uitgevoerd. drs. Frederik Waldeck, dierenarts rundvee

2

Droes Awareness Week met webinar Droes In Engeland krijgt droes extra aandacht door de organisatie van de jaarlijkse ‘Strangles Awareness Week’ in mei. GD en MSD Animal Health deden dit jaar ook mee met dit internationale initiatief, om deze ziekte en de gevolgen ervan onder de aandacht te brengen bij de Nederlandse paardenhouders en dierenartsen.

In het GD-laboratorium is droes de meest aangetoonde infectieziekte die voorkomt bij paarden. Zo’n 10 procent van de paarden blijft na infectie drager van droes en kan dan nog steeds een risico vormen.

De eerste Droes Awareness Week was van 3 tot 9 mei. GD, MSD Animal Health en Paardenkrant-Horses.nl organiseerden 6 mei een uitgebreid webinar over droes. De sprekers dr. Kees van Maanen (GD), prof. dr. Marianne Sloet (fD) en dr. Toine Cruijsen (MSD Animal Health) namen deelnemers mee in het onderwerp droes, de verwekker, de ziekte, testen en behandeling, management en vaccinatie. Uit de 970 aanmeldingen van zowel paardenhouders als dierenartsen bleek dat er veel interesse was voor dit onderwerp.

Heeft u het webinar gemist? Op www.droesvrij.nl vindt u de terugkijklink.

Tara de Haan MSc, projectleider paard

Jaarlijkse sectorrapportage antibiotica Jaarlijks rapporteert de pluimveesector het antibioticumgebruik van de verschillende (deel)sectoren. De gegevens zijn afkomstig van de databases CRA en KIP en zijn opgesteld door GD, in opdracht van AVINED. In de antibioticarapportage van AVINED staat dat het gebruik van antibiotica wederom is gedaald in de vleeskuiken-, kalkoenen- en legsector.

Het gebruik van antibiotica op vleeskuikenbedrijven daalde in 2020 met 3 procent ten opzichte van 2019, met name door een toenemend aandeel trager groeiende kuikens in Nederland. De grafiek laat het verloop van het antibioticumgebruik bij reguliere vleeskuikens (oranje lijn, linker y-as) en trager groeiende vleeskuikens (blauwe lijn, rechter y-as) zien. Het marktaandeel van regulier (het gele vlak) en trager groeiend (blauwe vlak) wordt ook weergegeven. De indeling regulier en trager groeiend vindt plaats op basis van ras.

Bij de productie fok- en vermeerderingsdieren in de vleeskuikensector blijft het gebruik van antibiotica relatief laag. Bij de opfok-, fok- en vermeerderingsdieren in de vleeskuikensector daalde het gebruik met 30 procent het afgelopen jaar. Het gemiddelde gebruik van antibiotica op alle pluimveebedrijven in de legsector is laag.

Het gebruik steeg in 2020 bij leghennen van 1,59 in 2019 naar 1,67 DDDAs in 2020.

Bij alle andere typen pluimveebedrijven in de legsector is het gebruik afgenomen.

Het gebruik van antibiotica op de kalkoenenbedrijven daalde in 2020 met 57 procent ten opzichte van 2019.

20 18 16 14 12 10 8 6 4 2 0

Antibioticumgebruik SS-REG (DDDA) Antibioticumgebruik SS-TG (DDDA)

2015

2016

2017

Marktaandeel SS-REG (%) Marktaandeel SS-TG (%)

Jaar

2018

2019

2020

100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%

Marktaandeel groeicurvesoort

Antibioticumgebruik (DDDA)

drs. Jeanine Wiegel, dierenarts pluimvee

Géén glij­middel bij faecesmonsters voor bacterio­lo­ gisch onderzoek GD ontvangt regelmatig de vraag of glijmiddel mag worden gebruikt bij het rectaal afnemen van runderfaeces voor bacteriologisch onderzoek (kweek, PCR).

De meeste commercieel verkrijgbare glijmiddelen bevatten een conserveringsmiddel. Een remmende werking van deze conserveringsmiddelen op kweek van pathogenen zoals E. coli en Salmonella spp. kan niet worden uitgesloten. Daarom wordt geadviseerd géén glijmiddel te gebruiken bij monstername.

Bij een deel van de runderen geeft het passeren van de anus zonder glijmiddel echter een grotere kans op perforatie van de handschoen.

In die gevallen wordt geadviseerd om een mespunt zuurvrije vaseline uit een tube uit te smeren op de punt van de middelvinger van de handschoen.

Of bestanddelen uit glijmiddelen een nadelig effect kunnen hebben op de werking van de PCR-testen is onbekend. De PCR voor paratuberculose is gevalideerd met faecesmonsters waarbij alleen zuurvrije vaseline als glijmiddel is gebruikt. Daarom adviseren wij bij het verzamelen van monsters voor deze PCR ook zuurvrije vaseline of in het geheel géén glijmiddel te gebruiken. Om kruiscontaminatie tegen te gaan adviseren wij bij het bemonsteren alleen zuurvrije vaseline uit tubes te gebruiken, niet uit potten. dr. Maarten F. Weber, dierenarts, specialist rundergezondheid

Figuur: Overzicht marktaandelen en antibioticumgebruik SS-REG en SS-TG (indeling op basis van ras geregistreerd in KIP) (Bron: www.avined.nl/themas/pluimveegezondheid/antibiotica) (SS-REG = reguliere vleeskuikens; SS-TG = trager groeiende vleeskuikens; DDDA = Defined Daily Dose Animal/dierdagdoseringen) Veterinair, juni 2021 -

3

Nieuws en mededelingen Leen de reader schaap/geit voor digitaal inschrijven Speciaal voor schapen en geiten heeft GD een vernieuwde en verbeterde X6-reader die het digitaal inschrijven van monsters een stuk gemakkelijker maakt. Met de app op de reader kunt u de monsters vanuit de stal direct digitaal inschrijven.

Dankzij de ingebouwde RFID-scanner, worden oornummers snel geregistreerd.

Daarnaast worden barcodes op de monsternamebuizen met behulp van de ingebouwde camera herkend.

Dierenartsen kunnen de reader kosteloos lenen van GD. Verschillende dierenartsen hebben de reader al uitgeprobeerd en zijn enthousiast. Het werkt eenvoudig, snel en scheelt een boel nawerk op de praktijk.

Lees hierover op www.gddiergezondheid.nl/readerdi. Wilt u een reader lenen?

Dan kunt u bellen naar 0900-1770, optie 3.

Drieluik voeding melkvee; een efficiëntere kringloop Op 21 september starten we met het eerste onderwerp van de training ‘Drieluik voeding melkvee’. In deze drieluik voor dierenartsen, nutritionisten en adviseurs deelt GD-rundveedierenarts Ryan van Egmond zijn kennis met u over: 1. het belang van goed ruwvoer in relatie tot diergezondheid; 2. de ins en outs van subacute pensverzuring bij melkvee in theorie én in de praktijk; 3. het belang van optimale drogestof-opname en voerefficiëntie.

Drie onderwerpen die veel invloed hebben op het optimaliseren van de mineralenkringloop op melkveebedrijven. Als dierenarts kunt u met uw kennis van de fysiologie hieraan een belangrijke bijdrage leveren. U kunt zich aanmelden voor de volledige training (vier dagdelen) of de losse trainingen. U ontvangt korting als u deelneemt aan de complete training (vier dagdelen) of zich inschrijft met meerdere dierenartsen van dezelfde praktijk.

Meer informatie: www.gddiergezondheid.nl/academy.

Veterinair is een uitgave van Royal GD | Redactie Marian Aalberts, Tara de Haan, Daphne de Leeuw, Rob Nijland, Theo Geudeke, Katrien van den Brink | Eind­redactie Jessica Fiks | Vormgeving Dock35 Media B.V. | Druk Senefelder Misset Doetinchem B.V. | Uitgever GD | Verschijnings­f requentie 12 keer per jaar Overname van artikelen is toegestaan na schriftelijke toestemming van GD.

Neospora-waarschuwings­bordje cadeau bij tankmelkabonnement

ISSN 1388-4042

Importeisen IBR vanuit Tsjechië

Postbus 9, 7400 AA Deventer T. 0900-1770, www.gddiergezondheid.nl info@gddiergezondheid.nl

De EU IBR-status van Tsjechië is veranderd van artikel 9 in artikel 10. Dit betekent dat veehouders vrijstelling van aanvoeronderzoek kunnen aanvragen voor runderen die zij rechtstreeks uit dit land importeren. Er wordt wel een aansturing voor bloedonderzoek op IBRgE-antistoffen verstuurd, maar bij overleg van importdocumenten (via postbusimporten@gddiergezondheid.nl) kan dit gevraagde onderzoek handmatig worden ingetrokken. De kosten hiervan bedragen 10,55 euro per aanvraag plus 1,11 euro per rund. Let op: vaak moet van deze runderen voor andere certificeringsprogramma’s wel bloed worden getapt.

Alle genoemde tarieven zijn exclusief btw en basiskosten.

Voor rundveehouders die de neospora-situatie op hun melkveebedrijf eenvoudig willen bewaken heeft GD het tankmelkabonnement Neospora Tankmelk. Met dit abonnement wordt hun tankmelk drie keer per jaar automatisch onderzocht op neospora-antistoffen. Ook het bloed van verwerpers dat zij insturen voor brucelloseonderzoek wordt gratis onderzocht op antistoffen tegen neospora. Er is nu een actie: Veehouders die zich vóór 1 juli aanmelden voor Neospora Tankmelk krijgen een neospora-waarschuwingsbordje cadeau.