MONITORING
GD-pluimveedierenarts Christiaan ter Veen:
Besmetting met haarworm altijd behandelen “Af en toe blijken leghennen met darmproblemen besmet te zijn met haarworm (Capillaria). Hoewel de meeste wormsoorten, zoals de grote en de kleine spoelworm, bij leghennen heel normaal zijn en in de regel bij geringe infecties niet schadelijk, is behandeling van een besmetting met haarworm wel van groot belang. De haarworm heeft namelijk een behoorlijk ziekteverwekkend vermogen.
Gevolgen van besmetting In tegenstelling tot de grote en kleine spoelworm in volwassen stadia graaft de haarworm zich diep in in de darmwand. Hierdoor raakt de darmwand ontstoken en kan diarree ontstaan. Dit treedt bij de grote en de kleine spoelworm normaliter niet op. De schade wordt nog groter doordat de haarworm zich voedt met bloed. Bij infecties met hoge aantallen haarwormen kunnen kippen hierdoor zelfs bloedarmoede krijgen, vermageren en uiteindelijk sterven. Bij lage aantallen neemt de behoefte aan voedingsstoffen toe terwijl de opname van voedingsstoffen in de darm vermindert.
Het advies is om infecties met haarwormen altijd te behandelen, ook als er weinig wormen aangetoond worden. Eén behandeling is niet genoeg, omdat kippen nauwelijks weerstand opbouwen tegen haarworm en wormeieren tijdens de behandeling niet worden gedood. Wormeieren kunnen enkele maanden tot zelfs jaren in de stalomgeving overleven. Na behandeling treedt dus vaak direct herinfectie op. Alleen een hittebehandeling of ontsmetting met ammoniak vermindert de infectiedruk. Behandelingen moeten bovendien met kortere tussenpozen gebeuren dan bij de overige wormen, vanwege de kortere cyclus.
Haarworm heeft een behoorlijk ziekteverwekkend vermogen
De haarwormsoort die het meest bij commercieel pluimvee voorkomt heeft een directe cyclus. Dat betekent dat er geen tussengastheer (bijvoorbeeld een regenworm) nodig is om weer infectieus te worden. De haarworm kan dus ook bij kippen in de stal voorkomen nadat wormeieren vanuit de omgeving de stal in zijn gesleept. De cyclus is bovendien erg kort: onder ideale omstandigheden worden eieren binnen zeven tot tien dagen infectieus. Na opname van de eieren duurt het ongeveer drie weken voordat de wormen volwassen worden en zelf eieren gaan uitscheiden. Ter vergelijking: bij de grote en kleine spoelworm duurt diezelfde cyclus ongeveer acht weken.
Verschil met andere wormen Het opvallendste verschil met spoelwormen is de grootte van de haarworm. De grote spoelworm is met het blote oog zichtbaar en de kleine spoelworm met enige moeite, maar de haarworm is nauwelijks te zien. De worm is slechts een á twee millimeter dik en tien tot vijftien millimeter lang en zit in de wand van de dunne darm. Bij microscopisch onderzoek zijn de eieren echter goed te onderscheiden vanwege de ‘poolproppen’ (zie afbeelding). Eieren van andere maagdarmwormen zijn meer afgerond.
Uw dierenarts kan de wormdruk eventueel in de gaten houden met onderzoek op mestmonsters. Bij algemene darmproblemen in het koppel moet ook altijd gekeken worden of haarwormen een rol spelen, bijvoorbeeld door sectie. Als hierbij wormen worden aangetoond, houd er dan rekening mee dat magere, minder fitte dieren vaak meer wormen hebben dan de gemiddelde kip in een koppel. Dit onderzoek zegt dus weinig over de gemiddelde wormdruk. Ook als er lage aantallen haarwormen worden gevonden, is een ontwormingskuur altijd het advies. Let wel: hiermee is vaak niet direct het hele darmprobleem opgelost. De dieren waarin de GD haarwormen De eieren van de haarworm (Capillaria) zijn vindt, hebben vaak ook veel kleiner dan die van de grote spoelworm andere ziekteverwekkers (Ascaridia galli) en de kleine spoelworm en stoornissen.” (Heterakis gallinarum).
De Als monitoringsfunctie sinds 2002 houdt dedie Gezondheidsdienst de GD-afdeling Pluimvee voor Dieren in opdracht (GD) zichvan intensief EZ en PPE bezig vervult, met bestaat de uitvoering uit drie van onderdelen: de diergezondheidsmonitoring 1) Secties (pathologie). in Nederland. 2) Veekijker: Hiervoor een instrument werken wijwaarmee de intensief GD via samen telefoon, metbedrijfsbezoeken onder andere de en diersectoren, overleggen de vragen zuivel, enhet informatie ministerie over van gezondheidsEZ, problemen dierenartsen bijen pluimvee veehouders. binnenkrijgt. Deze rubriek 3) VMP: verhaalt Veterinaire over bijzondere Monitoring gevallen, Pluimvee. speciaal Via een internetapplicatie onderzoek en opvallende tussen resultaten dierenartspraktijken die het werk (VMP-deelnemers) van de monitoring en oplevert. de GD worden Samen data en ervaringen werken we aan overdiergezondheid gezondheidsproblemen, in het belang vaccinaties van dier, endierhouder behandelingen en samenleving. uitgewisseld.
GD Pluimvee | December 2014 |
9