De post in de Noordoostpolder

Depost in de Noordoostpolder

door Herman Bosch, dir. postkantoor Emmeloord.

In 1942 was het zover dat de Noordoostpolder droog viel. Het werk van de pioniers - in die tijd nog handwerk - begon vanaf het vasteland in de omgeving van Vollenhove. Gelijktijdig met het cultuurrijp maken van de zeebodem kwam de post in aktie. Zwartsluis was in die dagen het hoofdpostkantoor van de postkantoren Vollenhove, Blokzijl, Blankenham en Kuinre, en dit kantoor kreeg ook tot taak de postzaken in de NOP te regelen. Her en der verrezen werkkampen. Namen als Zwolsevaart, Lemstervaart, Zuidvaart, Schoterbrug, Kuinderbrug en Espelervaart herinneren ons aan de werkkampen met dezelfde naam, die aan de kanalen lagen. Andere kampen hadden de naam van de huidige dorpen. In elk werkkamp was een kampbeheerder die door de post werd benoemd tot stationhouder annex besteller. In Zwartsluis werd de post voor de eerste bewoners gesorteerd en met auto’s de polder ingebracht. In de laatste oorlogsjaren werd ook veel graan uit de polder langs deze post¬ route vervoerd naar het Westen des lands. Intussen groeide het aantal bewoners in de NOP en Marknesse was de eerste plaats waar de kampbeheerder/stationhouder hetniet meeralleenkon bolwerken. Er kwam een besteller bij.

Het in cultuur brengen ging steeds verder en via Ramspol kwam een verbinding met Kampen tot stand. De dorpen Emmeloord en Ens werden toen onder het beheer van Kampen geplaatst en de aan- en afvoer van de post liep ook via Kampen. In het Noorden van de polder was een derde postale groep bezig vanuit Lemmer, zodat de post voor de NOP toen via 3 kantoren in- en uitging.

In 1953 werd het hoofdkantoor Zwartsluis opgeheven. De ressortkantoren in de NOP gingen naar Kampen, de rest werd verdeeld tussen Zwolle (Zwartsluis, Genemuiden, Vollenhove en St Jansklooster) en Steenwijk (Blokzijl, Blankenham en Kuinre).

Intussen was Emmeloord al uitgegroeid tot een flink dorp waar behalve een aantal werkkampen normale woningen en bedrijven werden gevestigd. De bestellers in Emmeloord hadden ruimte genoeg om zich heen, maar in het postkantoor was het behelpen. Het postkantoor aan de Rietstraat was veel te klein en bij gunstige weersomstandigheden was het beter om buiten te sorteren dan binnen. Toch was er uitzicht, want achter het net gereedgekomen Voorhuys werd druk gebouwd aan een nieuw postkantoor aan de Kon. Julianastraat. 1 nov. 1953 was het zover. Het nieuwe kantoor werd geopend en tegelijkertijd werd het hulppostkantoor verheven tot bijpostkantoor Emmeloord.

Ruim een jaar later werden de activiteiten van het hoofdkan¬ toor Lemmer in de NOP beeindigd en kwam Rutten er bij compleet met de bestellers die voordien vanuit Lemmer de polder in trokken. Met de uitvoering van de bestelling werd op allerlei manieren geexperimenteerd. Met motoren als Matchless en Horex ging het soms ruig toe langs de polderwegen. Een nadeel was dat alles niet mee kon omdat de hoeveelheid te groot was om op de motor te laden. Het zijspan bracht ook al geen uitkomst. Daarom reden er 2 vrachtauto’s door de polder voor de bezorging van pakketten en andere grote stukken.

Toen kwam een geweldig idee. Auto’s gecombineerd met fietsen. Op het dak van een Citroen werd een stellage geplaatst waarop twee fietsen konden worden meegenomen. Twee bestellers op een auto, af en toe een stukje autorijden en dan een rondje per fiets. Of het nu per motor, per fiets of per auto ging - de postbesteller in die dagen was een rijdend postkantoor.

Tijdens de bestelling werden postzegels verkocht, girostortingen aangenomen, cheques en postwissels uitbetaald. Maar de techniek stond niet stil. Het geldverkeer werd steeds meer geautomatiseerd, cheques en postwissels konden niet meer aan huis worden uitbetaald en toen om te bezuinigen op arbeidskosten de buitenbus wettelijk verplicht werd, was de besteller als rijdend postkantoor verleden tijd.

De hoeveelheid te verwerken post groeide gestadig voort en weer werd het postkantoor te klein. In het begin van de jaren zeventig werd een oplossing gevonden nadat diverse ideeen waren afgekeurd. Net als de post kreeg de telefoondienst ruimtegebrek en daarom werd besloten om gezamenlijk een stuk bij te bouwen aan de Goudenregenstraat. De telefoondienst kon op de bovenverdieping weer een aantal jaren vooruit en op de begane grond kreeg de afdeling bestel¬ ling een plaats. Wei werd er meteen bijgezegd dat omstreeks eind 1980 de telefoon zo ver zou zijn dat voor verdere uitbreiding de ruimte op de begane grond nodig zou zijn.

Nog even terug naar 1977. Voor Emmeloord was dat een belangrijk jaar. In het kader van de voortgaande automatisering bij de postdienst wordt steeds meer gestreefd naar schaalvergroting. In 1977 werd Emmeloord VC - voorsorteercentrum - voor de Noordoostpolder, Urk, Vollenhove en St Jansklooster. In postcode uitgedrukt - het gebied met de codenummers 8300 -8329. De aan- en afvoer van de post wordt uitgevoerd door personeel vanEmmeloord, die daarvoor per dag en vooral per nacht meermalen de rit Emmeloord-Zwolle vica-versa uitvoeren met een 3-tons containerauto. De voorsortering - ook al weer voor een groot deel nachtwerk wordt in Emmeloord uitgevoerd. De bestelling in de NOP gaat per auto vanuit Emmeloord, in Emmeloord zelf is de fiets of het bestelwagentje als vervoermiddel in gebruikevenals in Urk en Vollenhove waar een 8-tal bestellers de post voor die plaatsen verzorgen.

Tot besluit enkele cijfers, om een indruk te geven van de hoeveelheid poststukken, die hier wordt verwerkt. Briefpost, d.w.z. brieven, drukwerken, enz. Gemiddeld per week: Emmeloord 180.000 Urk 26.000 Vollenhove 20.000

Totaal 226.000 In dit aantal zijn niet begrepen de (pl.min.) 1,7 miljoen stuks reclamefolders, die jaarlijks huis aan huis worden verspreid en ook niet de postpakketten (pl.min. 21.000 per jaar), de aangetekende stukken, gerechtelijke brieven, enz. Ook voor de bezorging van expresse stukken (pl.min. 8.000 per jaar) is veel tijd nodig.

Bestelauto met sneeuwschuiver en Hille Koopmans als chauffeur.

138