Gazeta Labëria, Korrik 2021

1

Korrik/ 2021 Historia e Velçës dhe “Varri i Tavës”

Promovohet libri “Jeta akademike”

Nga: Prof. Asoc. Dr. Bernard Zotaj

fq.13

fq 3

Periodike e Pavarur Viti i XXI i botimit Nr.142 (343)

Bashkim Kozeli dhe “Tri drama”

Gazetë e Shoqatës Kulturore-Atdhetare “Labëria”

Labëria

fq. 10

Magjia, Vlorë, Orikum, Vuno, Jalë, Sarandë

Korrik 2021 Çmimi: 20 lekë/ 1 euro

Perlat e bregut të Labërisë

Ullinjtë, portokallet, limonët, fiqtë, arrat, lulet i japin aromë joshëse LETËRSI Refleksione mbi librin e Xhevat Llurit “Ditari i shpirtit”

OPINION Shqiptar kudo që të jesh, fol shqip Nga:Prof.

Dr. Ago Nezha

Prof. Asoc. Zaho Golemi (Në përkujtim të jetës dhe veprës së burrit të urtë të Prongjisë, Xhevat Majko Lluri, që edhe pse u shua, ai vjen i pavdekshëm në përjetësi me “Ditari i shpirtit, kujtime të jetës time”, (Ç’kam dëgjuar, ç’kam parë e ç’kam përjetuar).

fq. 2

PORTRET Atdhetarja e shquar nga Dukati, “Heroina e Popullit” Sado Koshena Nga:Mustafa Dedenika

Njerëzit në organizime të ndryshme mblidhen me por dhe pa prezencën fizike, dhe në këto raste nderimi dhe homazhi për burra të urtë e të mençur të Prongjisë, sikurse ishte Xhevat Lluri, vijnë kaq të natyrshme. Edhe kur shuhet e shkon në parajsë ai që kujtohet nuk harrohet kurrë.

Me “Ditarin e shpirtit”, këtë libër të shkruar e qëmtuar për katër vjet rresht ai është gjithmonë me ne, me të dashurit, i qetë, i thjeshtë, i shoqërueshëm, miqësor, këmbëngulës, i durueshëm, shpirtbardhë, me vlera humanizmi. Xhevat Lluri do të jetojë gjithmonë në kujtesë të mirësisë që la pas. fq. 4-5

PORTRET Një vit pa “Abaz Aliun” Moikom Zeqo

Nga: Bashkim Qeli

fq. 16

fq. 11

Suela Jonuzaj, “Femra me karrierë të lartë shkencore në një moshë të re”

S

uela Lavdosh Jonuzaj është një prej shkencëtareve të reja, që hapat e parë të arsimimit i mori në Shkollën 8 - vjeçare “Mumin Selami” në vendlindje në Kallarat të Vlorës, vijoi arsimin e mesëm e të lartë në Greqi dhe mbrojti titullin “Doktor i Shkencave të Inxhinierisë Kimike” në Londër. Sot Suela radhitet “Femra me karrierë të lartë shkencore në moshë të re”.

Po si arriti Suela deri këtu?

Mbas rënies të sistemit komunist në Shqipëri, si shumë fëmijë të tjerë Suela në moshën 11- vje...

Nga:Besnik GJONBRATAJ fq. 8-9

Labëria

OPINION

Korrik 2021

2

Shqiptar kudo që të jesh, fol shqip

Nga: Prof. Dr. Ago Nezha

G

juha shqipe është një gjuhë e lashtë, madje ndër më të lashtat e botës, me një leksik shumë të pasur dhe të larmishme, që të jep mundësi me diapazonin e saj, që të lëvrosh të gjitha gjinitë e shkrimit. Ky është një privilegj, që manifestohet dukshëm te dhuntia e shqiptarëve, që janë njohës të shumë gjuhëve të huaja dhe kjo vjen nga alfabeti ynë i pasur me 36 shkronja. Po t’i referohemi pemës të gjuhëve indoeuropiane e ndërtuar në vitin 1974 nga Instituti i Gjuhëve në Suedi, e botuar më 1975 tek libri botëror: Webester’s New Twentieth Century Dictionary, Unabridged Second Edition, de Luxe Color, William Collins and World Publishing Co.Inc. 1975, shohim qartë se në rrënjët e pemës është vendosur gjuha shqipe. Siç shihet nga ky publikim, gjuha më e vjetër është shqipja, që vijon me greqishten, armenishten, gjuhët iranike, gjuhët indiane, sanskritishtja dhe shkon në majë të degëve me serbo-kroatishten, sllovakishten anglishten, flamishten, holandishten, etj. Një pemë të ngjashme botoi gjatë viteve 1985-1999 edhe historian arbëresh, arvanitasi Aristidh Kola në Greqi. Në këtë sfond, ne vërejmë se gjuha shqipe është jo vetëm mëma e të gjithë gjuhëve, por ka edhe një fjalor tepër të larmishëm. Kjo na bën sa krenar aq dhe të përgjegjshëm, për të qenë jo vetëm të dashuruar pas saj, por dhe skrupulozë, për t’i qëndruar besnik të folurit.

Shumë gjuhëtarë të shquar, duke filluar nga profesor Aleksandër Xhuvani, Kostaq Cipo, Eqrem Çabej, Selman Riza, Shaban Demiraj, Mahir Domi, Rami Memushaj, Idriz Ajeti, Gjovalin Shkurtaj, e shumë të tjerë, kanë theksuar nevojën e ruajtjes së pastër të gjuhës shqipe nga ndikimet e huaja.

Mirëpo vërejmë një fenomen galopant, që shumë njerëz të mediave e deformojnë gjuhën shqipe në emër të modernizmit, apo më mirë të themi të varfërisë

së tyre kulturore. Po të shohësh disa nga siglat e emisioneve televizive te rubrika “Opinion” mbajnë emra të huaj që tregojnë për snobizëm ose për media të blera nga fqinjët tanë që janë të pakursyer për të kompromentuar drejtuesit e mediave. Janë të njohura emisionet që titullohen “ Provokacia” të Mustafa Nanos, “Spotlight” të Alban Dudushit, “Open” të Eni Vasilit dhe “Wake Up”, etj. Snobizmi i shumë gazetarëve shkon deri aty, që në emisione televizive të përdorin fjalë të huaja, shpesh herë parazitare e të pakuptimta,

“drithëruese okei”. Po të shohësh shumë botime, përkthime, letrare apo edhe shkencore kanë mangësi të theksuara leksikologjike e gramatikore. Në përmbajtjen e tyre gjen shumë gabime e mungesa gjuhësore. I madhi Çabej, tregojnë studentët e tij, po të gjente ndonjë rast që germës “Ë” i mungonin dy pikat, shqetësohej më shumë se t’i sëmurej fëmija dhe revoltohesh edhe me studentin më të mirë.

Deformimi i gjuhës amtare duhet konsideruar si një krim kombëtar, siç bëjnë shumë popuj të kulturuar të botës. Francezët

për të treguar “erudicionin” e tyre kulturor. Kjo situatë tregon për papërgjegjshmërinë e drejtuesve të medias vizive, ose komprometimin e tyre dhe për indiferencën e AMA-s.

Heshtja e qeverisë dhe gjumësia e Parlamentit që duhet të reagojë me një ligj të veçantë që të ndalojë përdorimin e emrave të huaj në institucione publike, është një përgjegjësi me karakter kombëtar. Jo vetëm njerëzit e mediave, por edhe zyrtarët që punojnë në institucione të larta shtetërore, kanë deficenca të theksuara gjuhësore, që duan t’i mbulojnë me një fjalor të huaj, që është i mbushur me fjalë të panevojshme. Fjalët e huaja i derdhin si gruri në

kanë nxjerrë ligj që nuk lejojnë të shkruhen në asnjë institucion shoqëror, tregtar apo kulturor emra në gjuhë të huaj, mandej ndëshkohesh po të shkruash edhe një emër të huaj qoftë edhe në një lokal periferik. Ndërsa tek ne, anë e mbanë Shqipërisë, ke të vendosur emra të huaj jo vetëm në lokale, supermarkete, por edhe në shkolla e universitete private, sikur të mos ketë emra të bukur shqip që trashëgojmë nga historia jonë shekullore.

Shqipëria është e mbushur me emra sllavë të fshatrave nga Jugu në Veri. Jo vetëm kaq, por edhe emrat e fëmijëve të nipërve dhe mbesave tona në shumë raste janë të huaj, italianë, francezë, anglezë që na duhet përkthyes t’i shqiptojmë korrekt. E kam thënë edhe në një shkrim tjetër dhe më pëlqen ta përsëris, që duhet të marrim shembull nga shqiptarët e Kosovës, që janë një model për t’u ndjekur përsa u përket emrave shqip. Kjo dukuri na ka inspiruar idenë që të organizojmë në Prishtinë një veprimtari me shumë emra me terminologji nga Labëria si Vlora, Saranda, Aulona, Argjiro, Amantia, Orik, etj. Në fjalën e tij përshëndetëse Akademiku Kosovar Profesor Rexhep Qosja, theksoi se identiteti i një kombi shprehet nëpërmjet gjuhës dhe emrave. Ky fenomen, është njëra anë e medaljes të të sjellit me respektin ndaj vetes, ndaj origjinës tënde, gjuhës dhe kulturës kombëtare. Rilindësit tanë të shquar si Naimi, Samiu, Kristoforidhi, e shumë të tjerë, jo

Rilindësit tanë të shquar si Naimi, Samiu, Kristoforidhi, e shumë të tjerë, jo vetëm që e shkruan, e pasuruan dhe e konsoliduan gjuhën shqipe, por e vendosën atë në altarin e kombit, si gjënë më të shenjtë e më të çmuar për brezat. lëmë. Kjo dukuri, më shumë shfaqet në media televizive, por nuk shpëtojnë dot nga kjo epidemi e tranzicionit dhe media e shkruar, megjithëse është më pak e infektuar. Gazetarët televizivë, në shumicën e tyre pasi mbyllin emisionin e radhës, të entuziazmuar nga deliri i madhështisë, ndahen me lexuesin me një piskamë

vetëm që e shkruan, e pasuruan dhe e konsoliduan gjuhën shqipe, por e vendosën atë në altarin e kombit, si gjënë më të shenjtë e më të çmuar për brezat.

Naim Frashëri në veprat e tij të pavdekshme, te poezia “Gjuha Jonë” shkruan se: “Të shkruajmë gjuhën tonë, Kombin t’a ndritojmë, Gjithë ç’ësht’ e ç’ka qënë, Nga dalëzë t’a mësojmë. Pa shihni ç’gjuhë e mirë! Sa shije ka e hije’ Ç’e bukur’ edh’ e dlirë, Si gjuhë Perëndije”!

Shkëputëm këto vargje brilante të poetit tonë të madh të rilindjes Naim Frashërit, për të kuptuar se sa krenar duhet të jemi për këtë pasuri kulturore që trashëgojmë, por dhe sa të përgjegjshëm duhet të tregohemi në të gjitha segmentet dhe fushat e jetës, duke filluar nga shteti si tutor suprem i shoqërisë dhe institucionet e larta publike, si media, shkolla, familja dhe gjithë universi intelektual.

Gjuha jonë është pasuruar në vazhdimësi nga korifenjtë e letrave shqipe, duke filluar nga Noli i madh dhe duke vazhduar

që u mbajt në Tiranë në vitin 1972, një tubim gjithëkombëtar, në praninë e elitës së gjuhëtarëve të kohës, nga Shqipëria, Kosova dhe diaspora. Këta pseudopatriotë, janë zëdhënësit e një klase politikanësh, që janë vënë në shërbim të Serbisë dhe Greqisë, për të minuar kombin nëpërmjet gjuhës. Si revanshist “reformator”, kanë nxjerrë në fushë të lojës prioritetet e dialekteve. Dialektet VeriJug-Shqipëri e Mesme, janë një pasuri e çmuar, që duhet të ruhen dhe pasurohen si një trashëgimi e vyer kombëtare.

Këta elementë gjuhësorë, që duhet të shërbejnë për të forcuar unitetin e komuniteteve, e jo për përçarje të brendshme, e as të përdoren nga disa politikanë të shitur te fqinjët, që ju shërbejnë atyre me shpërblim, për të arritur shkatërrimin e Shqipërisë nëpërmjet ndarjes Jug-Veri. Ata, kanë dështuar duke përdorur pushtetin si levë goditëse, por nuk kanë perënduar në strategjinë e tyre dashakeqëse, prandaj intelektualët patriotë duhet të jenë eficientë në mbrojtje të integritetit të

Gjuha shqipe është një gjuhë e lashtë, madje ndër më të lashtat e botës, me një leksik shumë të pasur dhe të larmishme, që të jep mundësi me diapazonin e saj, që të lëvrosh të gjitha gjinitë e shkrimit. Ky është një privilegj, që manifestohet dukshëm te dhuntia e shqiptarëve, që janë njohës të shumë gjuhëve të huaja dhe kjo vjen nga alfabeti ynë i pasur me 36 shkronja. me Akademikun Rexhep Qosja dhe shkrimtarët e shquar, si Ismail Kadare, e Dritëro Agolli. Në rast se duhet të ruajmë identitetin kombëtar, të

vendit. Një fenomen tjetër që është shfaqur dukshëm në vitet e pluralizmit, ka të bëjë me emigracionin tonë në vende të ndryshme të botës. Të gjithëve

respektojmë gjuhën amtare dhe të mos lejojmë që ajo të ndotet nga një shtresë injorantësh, snobësh, apo shërbëtorë të klaneve të huaja shoviniste, që kërkojnë të penetrojnë nëpërmjet deformimit të strukturës gjuhësore.

Në horizontin gjuhësor janë shfaqur herë pas here disa pseudo gjuhëtarë që duan të godasin Kongresin e Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe

ju ka ndodhur fenomeni snob, që prindërit që vijnë nga jashtë të komunikojnë me fëmijët jo me gjuhën e nënës, por me gjuhën e vendit nga ku janë rezidentë.

Këtë dukuri, e ndesha të shprehur me nota romantike në plazhin e Orikumit, gjatë muajit gusht, ku prurjet nga jashtë janë më të bujshme.

Në vendin ku isha instaluar bashkë me

3

Korrik/ 2021

bashkëshorten për të bërë plazh, ndodh rëndom të miqësohesh provizorisht me ata njerëz që të rrethojnë për disa ditë rresht.

Te njerëzit përreth, i dëgjoje të komunikonin me fëmijët e tyre në italisht, greqisht, anglisht dhe frëngjisht, sipas vendit ku jetonin. Të dukej sikur ishe në një popullatë shumëgjuhëshe.

Një ditë prej ditësh, një çifti që e kishim pranë dhe e dëgjonim duke iu folur fëmijëve italisht, gruas time nuk iu durua dhe pak e indinjuar për situatën e bisedave, e pyeti gruan, fqinjën e saj, pse u flet fëmijëve italisht dhe jo shqip. Ajo iu përgjigj se nuk dinë shqip fëmijët, duke e justifikuar, se punojnë me turne në Itali, e të tjera justifikime groteske.

Bashkëshortja i tha: “I çoni fëmijët t’ua mësojnë gjuhën shqipe tek arbëreshët”. Atëherë, ndërhyra edhe unë me disa pyetje dhe e demokratizuam bisedën. I pyeta nga ishin dhe sa vjet kishin që ishin larguar në Itali. Na treguan se ishin nga një fshat i Vlorës të larguar prej 10 vitesh jashtë vendit. Kjo situatë të indinjon, se si është e mundur, që një çift burrë e grua shqiptarë, ta ndiejnë veten të qetë që fëmijët e tyre nuk dinë shqip. Gruaja ime me ironi iu tha, që shkoni e ua mësoni shqipen fëmijëve te arbëreshët, meqë nuk keni mundësi t’ua mësoni vetë. E keqja ishte se ata mundoheshin ta justifikonin këtë mangësi për kushte objektive dhe nuk e kuptonin si një dobësi të formimit të tyre kulturor dhe atdhetar. Shembuj të tillë i ndeshëm edhe në familje që vinin nga Greqia. Ishte dhe një rast tjetër që fëmijët flisnin anglisht, por më i tolerueshëm, se nëna e tyre ishte angleze. Por këto nuk janë raste të shkëputura se do të ishte një e keqe e vogël, por ka shumë shfaqje të tilla, që përbëjnë një shqetësim shoqëror, që duhet të kurohet me trysninë e komunitetit që i rrethon, në ato provinca ku ata punojnë e jetojnë. Shoqëria shqiptare, duhet të bëhet kritike ndaj këtyre fenomeneve dhe të marrë shembuj inspirues te komuniteti shqiptar siç është rasti i arbëreshëve të Italisë që kanë 500 vjet të larguar, apo te minoritarët e Greqisë, që kanë mbi 300 vjet dhe nuk gjen ndonjë rast që të mos e flasin gjuhën e origjinës së vet, greqishten. Shembulli i këtyre prindërve që janë të dy bashkëshortët shqiptarë, është krejtësisht e patolerueshme, por duhet synuar që edhe në ato raste që janë të martuar me të huaj, përsëri gjuhën e nënës duhet ta njohin fëmijët. Mesazhi do të ishte: Shqiptar kudo që të jesh, fol shqip.

Labëria

REPORTAZH

Perandoria e “Zakonit”/

Historia e Velçës nis te “Varri i Tavës”, misteri emrave autokton dhe 80 burimet

N

ë emisionin “Autokton” të gazetares Anila Ahmataj u trajtua tradita dhe trashëgimia kulturore e fshatit Velçë që ndodhet në krahinën e Labërisë…

Si një det i paanë, shpirti i Labërisë, nëpër hojet e zemrës.

Aty kënga, atje elegjia, këtej kryengritje çlirimtare.

Vatër stërgjyshore mes historisë dhe traditës së fshatarëve bujar dhe këmbëngulës!

E shënjuar me perifrazën “Ballkoni i Lumit të Vlorës” Ka ecur mes shtigjeve të jetës, të një jete plot e përplot me veti krahinore, si Labëri e vërtetë.

Jeta e vështirë e banorve të fshatit të Velçës dhe trimëria e patëriotizmi i tyre ka mbajtur gjallë e me frymë, kulturën, traditën dhe atë që është tavani gjithçkaje, Historinë!

Blegtorë dhe bujq të mirë, me përkushtim e shkollim, populli Velçës një popull me traditë rrënjësore, ku këngët e vjetra dhe autoktone thërrasin për trimat dhe bëmat e tyre legjendare që mbetën në memorie dhe do të jetojnë të pavdekshme. Ja si përshkruhet në vargje….

Kam dëgjuar nga pleqtë Për bëmat e fshatit Velçë Sofërshtruarit në udhë Duarflorinj në punë…

Mes këtyre vargjeve kuptojmë shumë për Velçotin dhe Velçën, nga ku datat historike janë mjaft të rëndësishme. Gjatë rrugëtimit tonë për në fshatin e Velçës na shoqëroi një djalë me shpirtin bujar dhe traditor, që ruan dhe trasmeton me fanatizëm çdo

virtyt dhe zakon që ka ky fshat por edhe këta banor, Bardhyl Balilaj, Kryetari Shoqatës Velça.

As 30-km nga qyteti i Vlorës, në lartësinë 450 m mbi nivel të detit shtrihet fshati i Velçës i stolisur me një bukuri përrallore natyrore. Sapo shfaqet tabela Velçë, aty nis dhe historiku i këtij fshati, që nga territori është një nga fshatrat më të medhenj në

Labëri. Varri i Tavës vendi që të orienton rrugën për në Velçë…

Popullin e Velçës po ta kanoste rreziku, secili bënte thirrje për gadishmëri, kaq trima e patriot, janë edhe sot pasardhësit e figurave të mëdha që dhanë jetën për atdheun. Velça dallohet veç historisë së bëmave historike të luftëtarve të at’hershëm që i dhanë zë dhe emër këtij fshati, edhe për vepra arkeologjike siç janë shpellat, të cilat janë shpallur më të veçantat në vend…

Kush ishte Kapedan Tava dhe si nisi kjo histori, që brez pas brezi jetoi dhe mbeti legjenda më e bukur në zonën e Labërisë…

Vazhduam rrugëtimin së bashku me Bardhylin, i cili sërish na kërkoi të ndalnim në një pike tjetër të veçantë për nga historia.

Kishim mbrritur në “Trubull” një pozicion vendi i shtrirë mes kodrave dhe një përroi, zhurma e të cilit gurgullonte furishëm.

Pamja që shfaqej në sfond ishte kodra e famshme e historisë Kombëtare të Luftës së Vlorës,

atë të viteve 1920-të, “Beuni” Popullin e Velçës po ta kanoste rreziku, secili bënte thirrje për gadishmëri, kaq trima e patriot, janë edhe sot pasardhësit e figurave të mëdha që dhanë jetën për atdheun. Velça dallohet veç historisë së bëmave historike të luftëtarve të at’hershëm që i dhanë zë dhe emër këtij fshati, edhe për vepra arkeologjike siç janë shpellat, të cilat janë shpallur më të veçantat në vend…

Më 1920-tën, në muajin maj një zonjë e Velçës, Zonjë Merko Sinanaj i thotë Ali Beqirit:Sikur të mos pranoheshin në çetë Xhafua dhe Yzeiri si djem të vetëm, të mos lejoheshin në luftë?” Lufta do edhe të rinj” ja ktheu Ali Beqiri…Shumë prej këtyre trimave mbetën të vrarë dhe dhanë jetën për atdheun, për Shqipërinë, për Vlorën. Gojëdhëna apo rrëfimi Asnjë i huaj nuk ka ardhur tek ne të luftojë për lirinë tonë. Shqipërisë i kanë dal zot vet bijtë e saj, si ta lypte koha, vendi e kuvendi.

Gjithë nur burrëror ishin ata trima si Ali Beqiri apo edhe shumë të tjerë, të cilët përveç trimërisë dhe veprave heroike i lane dhe trashëguan banorve brez pas brezi, mikpritjen, bujarinë dhe virtytet më të larta të një qënie njerëzore. historik, kënga e popullit si dhe dokumentat autentike sjellin në memorien e njerëzve shumë nga vlerat që ka një komb, të cilin e bëjnë të dallueshëm nga një komb tjetër. Ruajtur në memorien e kohës janë eksploruar vepra arti dhe nënshkrime të shumta , si ajo e nënshkrimit të dy velçotëve te letra nga Beslidhja shqiptare per mbretin jogrek të Greqisë…1847 Selam Hasanaj te Beslidhja Shqiptare, 1920

Ali Beqiri një ndër 12 apostujt e luftës së Vlorës. Velça ka njerëz të punës që bujqësinë apo blegtorinë e ndjekin edhe pse janë larguar nga banesat e tyre, një ndër ta është Ladi, të cilin e gjetëm në platacionet e ullinjve duke i krahsitur ata.

Asnjë i huaj nuk ka ardhur tek ne të luftojë për lirinë tonë.

Shqipërisë i kanë dal zot vet bijtë e saj, si ta lypte koha, vendi e kuvendi. Gjithë nur burrëror ishin ata trima si Ali Beqiri apo edhe shumë të tjerë, të cilët përveç trimërisë dhe veprave heroike i lane dhe trashëguan banorve brez pas brezi, mikpritjen, bujarinë dhe virtytet më të larta të një qënie njerëzore.

Edhe Bardhyli në shtëpinë e tij autentike serviri mikpritjen dhe bujarinë e gjyshit të tij dhe babait që mesa duket sa breza do të vijnë do ta trashëgojnë këtë vepër.

Të hedhësh shikimin mbi horizont, një ajër i pastēr që të mbush mushkrit, fusha dhe kodra, male të mbuluar nga dëbora, por ajo që është madhështore është pamja përrallore e mahnitëse e shpellave, të, cilat qëndrojnë rrëzë shpateve të malit…

Ja disa vargje…

Historia vetë e thotë Për se i nderon Velçotë Janë me besë e besa rroftë!

Trima dhe burra të zotë Për mikun me sofrën plot Dhe për këngë hallall ju qoftë!…

Bukuritë e saj natyrore e bëjnë atë një vend turistik i cili ka nevojë për zhvillim infrastrukturor, që të vizitohet jo vetëm nga banorët vendas por edhe ata të huaj.

Të vijnë dhe të shijojnë pamjet madhështore të monumenteve por edhe ujin e burimeve që rrjedhin nga shpati malit, të cilët e bëjnë Velçën një nga fshatrat e vetëm në Labëri që numron rreth 80-burime…

Labëria

Korrik 2021

LETËRSI

4

Ky libër është çelësi depërtues në rrënjët familjare, në të “fshehtat” e xhanit

Refleksione mbi librin e Xhevat Llurit “Ditari i shpirtit” (Në përkujtim të jetës dhe veprës së burrit të urtë të Prongjisë, Xhevat Majko Lluri, që edhe pse u shua, ai vjen i pavdekshëm në përjetësi me “Ditari i shpirtit, kujtime të jetës time”, (Ç’kam dëgjuar, ç’kam parë e ç’kam përjetuar)

Prof. Asoc. Dr. Zaho GOLEMI

N

jerëzit në organizime të ndryshme mblid hen me por dhe pa prezencën fizike, dhe në këto raste nderimi dhe homazhi për burra të urtë e të mençur të Prongjisë, sikurse ishte Xhevat Lluri, vijnë kaq të natyrshme. Edhe kur shuhet e shkon në parajsë ai që kujtohet nuk harrohet kurrë. Me “Ditarin e shpirtit”, këtë libër të shkruar e qëmtuar për katër vjet rresht ai është gjithmonë me ne, me të dashurit, i qetë, i thjeshtë, i shoqërueshëm, miqësor, këmbëngulës, i durueshëm, shpirtbardhë, me vlera humanizmi.

Xhevat Lluri do të jetojë gjithmonë në kujtesë të mirësisë që la pas. Dy vjet më parë unë shkruaja në gazetën “Telegraf”: “Burri lab i Prongjisë, Mirënjohje e Labërisë”, për një burrë të fortë të historisë e krahinës së Kardhiqit, veçanërisht e Prongjisë së tij të dashur, për Xhevatin tonë zakonlli që nuk harrohet lehtë, sepse ai ishte dhe mbeti deri në fund të jetës një prag e oxhak i vlerave shpirtërore, atyre vlerave që sot ne e kemi në dorë me “Ditarin e shpirtit” me të cilin krenohemi. Oxhaku i vlerave shpirtërore është drita që la pas Xhevat Lluri. Ai shkruajti “Ditarin e shpirtit”, për njerëzit e zemrës, sepse shpirti (spiritusfrymë në latinisht) është zëri i brendshëm njerëzor, zëri-je-

honë që nuk shuhet kurrë.

Këtë vlerë e rrezaton takimi promovues, homazh e mirënjohje, ndaj jetës dhe veprës së tij. Jo më kot i madhi i letrave shqipe, poeti kombëtar Naim Frashëri, kishte shkruar ligjërim vargjesh mbi trashëgiminë njerëzore: “Mos thuaj se vdes njeriu,/Se është fjalë çilimiu,/Tek i biri/(e bija) jetëgjati,/Është fshehur i ati”. Në rrugën “Qemal Stafa” tek lagjia që e thërrasin, “zona e Oxhakut”, mbrapa ish-Shkollës së Bashkuar, ka sot një boshllëk shpirtëror sepse mungon fizikisht një burrë i thjeshtë me flokë të bardhë e zemër të bardhë, i mungon shoqërisë, organizatës së nderuar të veteranëve, i Zonës 3 si kryetar i nëndegës së Labërisë, i mungon armatës së

veteranëve dhe jo vetëm të mbrojtjes së luftës së madhe antifashiste të shqiptarëve (LANÇit), veprimtarit të Organizatës së veteranëve të luftës, të gazetës së mirënjohur ”Kushtrim Brezash”, i mungon gjithë shoqërisë.

Xhevat Lluri familjarisht jetoi në këtë zonë, për pothuaj gjysëm shekulli, sikurse shkruan në “Ditar..”, “.. nga viti 1973, mora shtëpi në Tiranë për të marrë familjen, një dhomë e kuzhinë, në zonën “Varri i Bamit”..”. Ai ishte dhe mbeti deri në fund të jetës së tij njeriu i dashur i fqinjësisë së mirë dhe i njerëzillëkut, sepse për këto raste mençuria popullore ka gdhendur maksimën proverbiale: “Burri s’matet me pëllëmbë, po me zemër”, dhe Xhevat Lluri kishte një kut të matjes të veçantë, me dashuri njerëzore për fqinjësinë, aq sa edhe gurët e sokakut dukeshin të qeshur e të gëzuar kur shkonte qetë-qetë, me flokët dhe zemrën e bardhë.

Ai ishte një arkiv lëvizës, i mbushur me dije e njohuri të thella krahinore, të trevës lave, të fushës së sigurisë kombëtare ku punoi gjatë si dhe një vlerë e spikatur e vullnetarizmit në mbrojtje të kauzës së LANÇ-it, një familjar dhe një gjysh i përkushtuar dhe i lumtur.

“Ditari i shpirtit” është çelësi depërtues në rrënjët familjare,

në të “fshehtat” e xhanit, që nuk i mban për vete, por i bën pronë të të gjithë familjes së tij të madhe, të shokëve dhe miqve të ngushtë. Dedikimi i tij çel siparin e një thesari jetësor, të historisë, traditës, kulturës dokeve e zakoneve duke depërtuar thellë në stogonet e historisë, por mbi të gjitha qëndron tek shpirti i shpirtit tek nipat e mbesat, bashkëshortja, vajzat e dhëndurrët, vëllezërit e motrat e gjakut, fëmijët e tyre, rrethit i gjerë familjar, farefisnor, miqësor e shoqëror.

Në librin e tij ka referenca të shumta nga gjigandë të mendimit botëror si Seneka, Dostojevski, Bjelinski etj., ndërkohë që vetë jetën, Xhevat Lluri e mati

me veprat dhe jo me kohën, sikurse thotë Seneka. Miqtë e tij të shumtë ishin historianë, shkrimtarë e publicistë të njohur, si Kristo e Xhemil Frashëri, Dritëro Agolli, Resul Bedo, Apostol Kotani, Kadri Dingu, Besim Shyti, Thimi Bare, Sevo Tarifa, Dhimitër Shtëmbari, Gjikë Kurtiqi, Kristaq Laka, Sadik Murraj, e shumë të tjerë.

Janë qindra emra që kujtesa dhe ditari i Xhevat Llurit i ka sjellë të gjithë ashtu sikurse kanë qenë, ashtu në mënyrën e tij të çiltër, sikurse i ka takuar udhëve të jetës. Në libër vijnë plotë detaje familjare të gëzimeve dhe dhimbjeve, të të gjithë procesit të zhvillimit jetësor dhe jashtëzakonisht të familjarizuar me detaje prekëse. Në libër rrjedhin si gurgullimë dhe fëshfërimë e përronjve të Prongjisë edhe jeta familjare me gëzime, me festimet e datëlindjeve, me mbresa, gëzime e kujtime nga më të bukurat ndër vite gjatë pushimeve, një jetë e mbushur plot larmitet.

Askush nuk mund ta llogariste Xhevat Llurin në radhët e pensionistëve, sepse ai ishte dhe mbeti deri në fund të jetës një aktivist, që aktivitetin shoqëror

5

Korrik/ 2021

Labëria

LETËRSI

Shoqata “Labëria” do ta ketë Xhevat Llurin një model në kostelacionin e veprimtarëve të saj

Xhevat Lluri, intelektuali vizionar mbetet shembull për brezat e rinj

Prof.Dr.Ago NEZHA Kryetar i Shoqatës “Labëria” Xhevat Lluri ishte ndër ata intelektual vizionar që nuk e shpërdoroi jetën për interesa të ngushta personale, por e vuri atë në shërbim të familjes dhe shoqërisë dhe kryesisht

e quante punë dhe e vlerësonte maksimalisht. Ai gëzonte vetitë më të spikatura të një idealisti patriot, veprimtar i palodhur dhe mbi të gjitha qëndronte theshtësia dhe fisnikëria që e bënin shumë të dashur, njeriun e mirë Xhevat Lluri. Kështu në vitin 2016 ishte zgjedhur Kryetar i Nëndegës së Shoqatës Kulturore-Atdhetare “Labëria”, “Nderi i Kombit”, për Njësinë Administrative nr. 3, në Tiranë, funksion që e bëri edhe më të njohur në të gjithë lagjen tonë. Ai vijonte të punonte denjësisht dhe me devocion, si në rini, kur kishte shërbyer me ndershmëri si oficer me gradën nënkolonel me karrierë 36 vjeçare në fushën e sigurisë së shtetit. Për shërbime të shquara në fushën e sigurisë kombëtare është vlerësuar me tri dekorata nga Presidiumi i Kuvendit Popullor i kohës. Me këtë temp punoi gjatë gjithë periudhës që konsiderohej “pensionist”, por në fakt puna e përkushtimi ju shtua nga aktiviteti te Veteranët, te Labëria dhe te Njësi Administrative tre. Deri në ikjen në përjetësi ngeli baba e gjysh shembullor. Tre vajzat e tij, mirësia familjare, prosperiteti

të Labërisë. Ai, karakterizohej nga cilësi të virtytshme, si: ndershmëria, korrektësia, devotshmëria, mirësia, shpirtmadhësia, zemërbardhësia dhe solidariteti shoqëror. Këto cilësi i rrezatonte dhe te familja e tij model, bashkëshortja Lejla, bashkstudentja shembëllore në Universitetin Bujqësor dhe tre vajzat e tija modeste, Anila, Blerta dhe Elbana . Xhevati, ishte një njeri i kuruar dhe kulturuar, që dashurinë për Labërinë e manifestonte me një angazhim dhe aktivizim permanent duke kontribuar te Dega e Labërisë së Tiranës, si Kryetar i nën degës të Minibashkisë Nr. 3 në vitet 2013-2021.

Ai, e ka ndjekur veprimtarinë e shoqatës Labëria në gjithë dinamikën e saj.

Ishte i heshtur, fjalë pak e punë shumë, larg zhurmnajave dhe lavdisë falco. Nuk vuante nga protagonizmi dhe të duku-

i nipave dhe mbesave mbeti meraku dhe amaneti i tij i përhershëm. Rrënjët e tij të thella atdhetare e patriotike e me kontribute për çështjen e lirisë e pavarësisë së Atdheut ja rritën vlerat dhe përkushtimin patriotik, bënë që fisi Lluri, të ishte një pikë reference e veçantë për banorët e Prongji në Gjirokastër, ku Xhevat Lluri ju la pasuri librin “Prongjia”, duke nxjerrë mjeshtërisht krenarinë dhe dinjitetin e vendlindjes të shquar shekujve për burrëri, bujari, trimëri e mençuri. E kaluara patriotike, traditat e hershme atdhetare, prushi i atdhedashurisë që rron fuqishëm në çdo shtëpi e zemër të Labërisë e rivitalizoi Xhevat Lluri me punën e tij të apasionuar. Pena e tij ndrin në shumë shkrime në gazeta e revista si në “Telegraf”, “Kushtrim Brezash”, “Pavdekësia” e shumë të tjera. “Ditari i shpirtit” nuk është një libër i thjeshtë por është një testament jetësor, vijimësi, që vulos dashurinë njerëzore, është vetë jeta e Xhevat Llurit, shokut dhe mikut tonë, familjarit shembullor, njeriut të dashur të gjithë brezave. Xhevat Lluri ishte dhe është gjithmonë me lebërit dhe për leb-

rit për merita të pamerituara.Në tërë veprimtarinë e tij jetësore, është shquar si një nga bashkëpuntorët më aktiv dhe produktiv te gazeta “Labëria”, duke pasqyruar aktivitetet e shoqatës për 15 vjet rresht.

Libri “ Ditari i Shpirtit “, është një arkiv i gjallë që transmeton, jetën, eksperiencën dhe veprimtarinë e autorit në tërë dimensionet e jetës së tij dhe njëkohësisht vlen si një udhërrëfyes për brezat e rinj në tërësi ,e ata lab në veçanti.

Shoqata Atdhetare Kulturore Labëria “Nderi i Kombit” do ta ketë Xhevat Llurin një model në kostelacionin e veprimtarëve të saj që kanë dhënë nga jeta e tyre shembullin më të mirë në shërbim të shoqatës.

Respekte dhe nderim për jetën dhe veprën e tij dinjitoze.

ërit, me veteranët dhe për veteranët, ishte dhe është punëtori i palodhur në mbrojtje me fanatizëm të emrit të ndritur të dëshmorëve që derdhën gjakun për atdheun. Ai ishte dhe është labi fisnik me karakter të formuar e thellësisht atdhetar që derdhi në buste vetë historinë e shqiptarëve të fillimshekullit të kaluar sikurse ishte Bajram Prongjia.Ai ishte dhe mbeti mjeshtër i letrave dhe këtë e vërteton plotësisht ky takim promovues që ka brenda mesazhin dhe homazhin të nderimit dhe të mirënjohjes për burrin e Prongjisë Xhevat Llurin, për njeriun e kulturës krahinore dhe kombëtare të letrave shqipe, që një jetë të tërë punoi e luftoi për ta dokumentuar. Në jetë ai pati shumë nderime e vlerësime, por nderimi më i madh është përkujtimi njerëzor, si një qytetar shembëllor i kryeqytetit. Ai punoi e jetoi duke lexuar deri në fund të jetës. Për jetën e tij do të ishte e përshtatshme të perifrazonin Sokratin, që thoshte:”Nuk është me rëndësi vetëm të jetuarit, por edhe rregullat se si jeton”. Dhe jetën ai e kishte rregull dhe korrektesë me veten, me familjen dhe me shoqërinë. Ai e ruajti dhe lartësoi

emrin e tij, ndërkohë që Sokrati thoshte: “Ruaje emrin si thesarin tënd më të shtrenjtë, sepse besueshmëria është si zjarri; po ta kesh ndezur, e ke të lehtë ta ruash, por, po ta shuash, të bie barra e rëndë ta ndezësh prapë”.

Dhe në fakt Xhevat Lluri e mbajti zjarrin e atdhedashurisë gjithmonë të ndezur, sikurse ngeli deri në fund të jetës një njeri i respektuar dhe i nderuar nga të gjithë. Breza të sotëm dhe të nesërm do ta kërkojnë të lexojnë të djeshmen dhe të sotmen e shkruar, por do ta kenë më të lehtë të hulumtojnë përjetësinë shqiptare. Atë e gjejnë në veprat e shkruara e të dokumentuara dhe do ta gjejnë me siguri edhe

tek “Ditari i shpirtit”, që nga sot e në vijimësi do të jetë një libër jo si një soli bibliotekat tona, por një vlerë e shtuar e kulturës, e trashëgimisë dhe e traditës sonë e shkruar dhe e dokumentuar për breza. Për këtë arsye Xhevat Lluri nuk shuhet, sepse jeta e tij është në përjetësi, ai nuk shuhet sepse e kërkonte dhe e donte ringjalljen shpirtërore të kombit të vet, të martirizuar në gjithë historinë e ekzistencës së tij. Ai e donte progresin dhe konsolidimine vendit si dhe mbretërimin e qetësisë shpirtërore, përparimit dhe progresit, duke ecur në rrugën e traditës. Ne jemi të sigurtë se Ai na shikon me buzëqeshjen e ëmbël nga lart nga kaltërsitë e vendlindjes në Prongji, nga gjithë bardhësia e kaltërsia e maleve të Labërisë. Ai sheh dhe e shohin sepse kush kujtohet, nuk harrohet kurrë. Mirënjohje, homazh dhe përjetësi për Xhevat Llurin, burrin e shquar si mal fisnikërie dhe mirësie! Përmbyllja e “Ditarit të shpirtit” është mjaft kuptimplotë: “..jam i qetë dhe i lumtur që agimi i së ardhmes do kullosë i qetë me hijet e së kaluarës”! Qoftë i përjetshëm kujtimi i tij!

Labëria

SPECIALE

Korrik 2021

6

Ky formacion u formua më 5 qershor 1943, dhe u pagëzua me emrin “Zigur Lelo”

78 -vjetori i formimit të Çetës Partizane “Zigur Lelo” “Nga Smokthina shkëmb e gur, u nis çeta me flamur” -Ky formacion u formua më 5 qershor 1943, dhe u pagëzua me emrin “Zigur Lelo”, patriot trim, që ra heroikisht në Luftën e Vlorës, më 5 qeshor 1920…Ngado në Shqipëri po rritej lufta e popullit shqiptar kundër fashizmit. Fillim i qershorit të vitit 1943. Edhe në Smokthinë ishin krijuar kushtet për formimin e çetës partizane.

Përurimi i çetës u bë me 5 qershor 1943 në Matorukaj, te shkolla e Matogjinit. Me këtë rast me praninë e shumë njerëzve të thjeshtë të ardhur nga të gjitha fshatrat e Smokthinës, i dërguari i Komitetit Qarkor, Delo Balili, përshëndeti krijimin e çetës.

Foli ai për situatën politike dhe detyrat që i dilnin çetës. Pastaj fjalën e rastit e mbajti Veis Pipa.

Një koincidencë e bukur: Çeta u formua më 5 qershor dhe u pagëzua me emrin “Zigur Lelo”, patriot trim, që ra heroikisht në fushën e nderit në Luftën e Vlorës, më 5 qeshor 1920.

Komadant u zgjodh Mevlan Dervishi dhe komisar Veis Pipa. Çeta në përbërje të saj pati 21 vetë. Të gjithë ishin të rinj, plot energji. Ishin antifashistë të ndërgjegjshëm për misionin që morën. Një pjesë kishin armë dhe një pjesë nuk kishin. Nënat e Smokthinës i përcollën bijtë e tyre me urimin: “Rrugë të mbarë dhe u kthefshi me fitore!”. Dhe vërtetë kështu ndodhi. Ata u inkuadruan në çetë dhe që në ditën e parë mbas formimit morën detyrën luftarake për të luftuar. Përpjekja e parë luftarake kundër fashistëve për çetën “Zigur Lelo” qe prita e organizuar në Jonufër. Pozicioni nuk ishte fort i favorshëm, sepse ndodheshim në rrugën automobilistike Uji i Ftohtë -Radhimë dhe përballë ishte flota luftarake e ankoruar në Gjirin e Vlorës, por ata vështirësinë e përballuan me guxim e trimëri.

Prita u organizua dhe u realizua me sukses. Bilanci i aksionit të parë ishte sfidues: Tre të vrarë, disa robër, dy makina, një motoçikletë e djegur dhe mjaft municione. Me armët e municionin e kapur u kompletua pjesa tjetër e çetës. Djemtë e çetës mbasi përmbushën me sukses detyrën luftarake u tërhoqën pa ju shkaktuar asnjë dëm. Aksioni në Jonufër bëri jehonë të madhe në Vlorë dhe më gjerë. Fitoren e parë mbi armikun, poeti anonim e përjetësoi në vargje: “Nga Smokthina vendi gur/ U nis Çeta me flamur./ “Zigur Lelo” quhej çeta/ E përbërë nga 20 veta/ Çeta kur u formua/ Në aksion ç’u provua/ Në Jonufër afër Vlorës/

(5.6.1943-2021)

Kërcet pushka e bomba e dorës/ U ndez Vlora e Kanina/ Lufton çeta nga Smokthina…”. Aksionet e çetës vazhduan pa ndërprerë.

Në 12 korrik 1943 u organizua një pritë ne Hysoverdh të Mavrovës kundër një reparti ndëshkues italian dhe e shpartalluan atë.

Aksioni tjetër i çetës është ai i Malit të Bardhë me 14 gusht 1943, kundër forcave italiane me shumë herë më të mëdha çeta u tërhoq pa humbje. Luftoi në Selenicë dhe prapë fitoi. Kur ishte në kulmin e aksioneve të saj, me formimin e formacioneve më të mëdha luftarake u inkuadrua në përbërje të batalionit “Halim Xhelo”. Luftimi i fundit i çetës “Zigur Lelo” në përbërje të Përpjekja e parë luftarake kundër fashistëve për çetën “Zigur Lelo”, qe prita e organizuar në Jonufër.

Pozicioni nuk ishte fort i favorshëm, sepse ndodheshim në rrugën automobilistike Uji i Ftohtë -Radhimë dhe përballë ishte flota luftarake e ankoruar në Gjirin e Vlorës, por ata vështirësinë e përballuan me guxim e trimëri

batalionit “H. Xh” ishte aksioni që bënë në Qafën e Kiçokut, nga ku luftëtarët e çetës thyen sulmin e këmbësorisë dhe të mjeteve të blinduara armike. Me 20 janar 1944, 35 luftëtarë të çetës u inkuadruan në përbërjen e Brigadës V-të “Heroinë e popullit”, ku luftoi dhe korri suksese, pa pasur asnjë humbje. Kjo çetë luftoi jo vetëm brenda territorit shqiptar, por edhe jashtë vendit, në tokat Jugosllave. Kudo që shkeli këmba partizane, ata sollën vetëm liri, dashuri, respekt e heroizëm. Është për t’u përmendur me krenari që për luftën që bënë gjithë forcat partizane anë e

kënd Shqipërisë, por nuk mund të mohohet edhe kontributi i popullit të Smokthinës dhe i çetës së saj, që nga 21 anëtarë të çetës ranë në fushën e betejës 8 prej tyre, midis tyre Mujo Dalan Dervishaj e Syrja Velo Sarçaj që të dy pionerë 15- vjeçarë. Këta ishin bijtë e Smokthinës që lanë në mal kopetë me bagëti, parmendën me qe në arë, lanë familjet e tyre e iu përgjigjën thirrjes së atdheut: “O djem rrëmbeni pushkët, ja vdekje ja liri”. Dhe djemtë iu përgjigjën thirrjes së kërkuar, duke bërë fli edhe jetën e tyre fare të re për atdheun, për popullin, për Shqipërinë. Mevlan Dervishi komandant i shquar për trimëri e vetmohim, pavarësisht se nuk kishte akademi ushtarake, drejtoi e udhëhoqi këtë çetë e formacione të tjera luftarake në luftime të përgjakshme, duke e treguar veten një hero të vërtetë. E them hero, sepse ai gjatë Luftës Nacionalçlirimtare mori 7 plumba në trup në kohë të ndryshme. Lufta mbaroi dhe komandant Mevlani mbijetoi duke mbajtur në trupin e tij peshën e rëndë të 7 plagëve të marra gjatë luftës. 7 herë u plagos, por ai i mposhti dhimbjet dhe plagët, duke u kthyer në një “Gjergj Elez Ali” në të vërtetë.

Komandanti dhe komisari i kësaj çete, i falën Atdheut pjesë të trupit të tyre, duke ngelur përjetë invalidë modestë të kësaj lufte.

Të veçantat e Smokthinës Në këtë zonë ndodhet dhe Kalaja e Boderit e cila i përket periudhës së antikitetit të vonë.

Kjo kala është e ndërtuar në një kodër, në bregun e majtë të lumit të Smokthinës. Muret e saj rrethojnë pjesën më të lartë të kodrës dhe formojnë një shumëkëndësh të çrregullt, me perimetër rreth 270 metra. Në pjesën jugore, muret ruhen deri në 4 metra lartësi. Në këtë anë ndodhet dhe kulla e vetme e këtij fortifikimi.

Kjo është një zonë me vlera të veçanta monumentale, veçanërisht në prehistori, me shpella karstike të cilat paraqesin shumë interes për historianët dhe spelologët.

Vlen të përmenden 70 shpellat karstike të Velçës nga të cilat, njëra prej tyre është monument kulture i kategorisë së pare, si dhe shpella në lagjen Hysaj në Ramicë, e cila ka qenë e shfrytëzuar si spital partizan gjatë Luftës së Dytë Botërore ku janë kryer dhe operacione të vështira kirurgjikale, me mjete primitive. Emri Smokthinë rrjedh nga sllavishtja dhe do të thotë: Vendi i Fiqve. Në këtë zonë me bukuri mahnitëse rrjedh lumi i Smokthinës, i cili është degë e Lumit të Vlorës për të cilin studiuesi E. Novak shkruan në vitin 1923: “Lugina e Lumit të Vlorës është një luginë me bukuri heroike”.

Po kështu, në fshatrat Ramicë dhe Matogjin, janë vërejtur shtëpi me dy kate me vlera të veçanta ndërtimore, si banesat e vëllezërve Dervishaj në Ramicë dhe banesa e fisit Musaraj në Matogjin.

Matogjini është vendlindja e shkrimtarit të socrealizmit Shevqet Musaraj.

Në fshatin Matogjin ndodhet dhe Rrapi shekullor i cili është Monument Natyre.

7

Korrik/ 2021

HISTORI

Labëria

Qyteti i artë të cilin francezët dhe grekët e quajnë Avlona, ndërsa italianët Valona

Dukati dhe Vlora historia intriguese e dy vendbanimeve të hershme

Q

Nga: Mihal Gjergji

yteti i Vlorës u ndërtua pas shkatërrimit të qytetit antik të Apollonisë, si një nevojë komunikimi me botën perëndimore. Pikërisht, atje ku këmbejnë prurjet e tyre Deti Adriatik dhe ai Jonian, u hodhën themelet e këtij qyteti, të cilin francezët dhe grekët e quajnë Avlona, ndërsa italianët Valona.

Kjo natyrë e virgjër, rrethuar me kurorën e maleve, aq shumë e lakmuar nga të gjitha perandoritë, u shndrrua në qendër kryqëzatash dhe përballjesh mes oksidentit dhe botës orientale. Emra prijësish dhe sundimtarësh kanë mbetur në kujtesën e një kohe të largët. Edhe Balshajt, s’mundën t’i thyenin hordhitë osmane, prandaj u detyruan t’ua shisnin qytetin vendikasve në vitin 1460.

Interesi i pushtuesve s’ka qënë qyteti, dikur i pazhvilluar dhe me pellgje moçalesh të ndotura, por vetëm porti i tij. Dhe po kaq e rëndësishme ka qënë pozita gjeografike. Mushkëritë e fuqishme të qytetit bregdetar kanë qënë Kanina e ngritur në kodrat përballë dhe krahina e Dukatit. Pikërisht këto ishin edhe furnizueset e tregëtarëve të huaj me vaj ulliri, gjalp dhe prodhime të tjera blektorale, me verë, mjalt dhe lëndë drusore. Studiues të huaj tregojnë se Krahina e Dukatit është banuar para qytetit të Vlorës, mirëpo askush s’na afron të dhëna shteruese, se kur konkretisht. Qytetërimet e reja janë ngritur mbi themelet e atyre të rrënuara, kështu ka ndodhur gjithmonë. Për shembull, atje ku është ndërtuar qyteti ekzistues i Tepelenës, në kohën e Romakëve ishte një tjetër qytet, mbase më i zhvilluar dhe quhej Fanota.

Barbarët e shkretuan atë dhe 70 fshatra të begata përgjat rrjedhës së lumit Vjosa dhe në grykën e Këlcyrës. Kështu ka ndodhur edhe në krahinën e Dukatit.

Dhjetra fshatra të rrënuara kanë lënë si dëshmi ekzistence vetëm themelet shekullore. As emërat nuk ua dimë. Edhe gjurmët e qytezës së dikurshme të Sofes kanë mbetur si dëshmitarë

të pagojë. Edhe kalaja e Gjon Boçarit. Mbi burimin e Izvorit, apo rrëzë kodrave të Lungares, është fshati i Tragjasit. Një lumë i ndanë me Dukatin dhe së toku shtrihen si krahët e një shqiponje me kryet tek malet e Vetëtimës.

Mitologjia e cilëson atë si strehën e Zeusit. Këto dy fshatra i bashkon historia e mijëvjecarëve. Sa të ngjajshëm aq edhe të ndryshëm.

Ndoshta qyteti i Triestes, ka dashur të krijojë simotrën e saj në brigjet jugore të Vlorës, sepse Tregasi apo tregasajt e dikurshëm ishin furrnitorë të tregjeve italiane. Pyjet e dendur sipër Tragjasit dhe në lartësitë e Dukatit, tashmë të shkatërruara, ishin lënda e parë e mjeteve të lundrimit detar. Por edhe mishi, për ushqimin e popullatës dhe të ushtrisë, sepse malet e kësaj krahine ishin të stolisura nga zilet dhe këmborët e tufave të shumta. Edhe luftëtarët vendas ishin të lakmuar për perandorët evropianë, dëshironin t’i kishin në drejtimin e taborreve të tyre.

Gjithsesi, historia e krahinës është e veshur me mistere. Nuk dimë se cili prijës apo sundimtar vendas ka trashëguar titullin e Dukës, nga i cili duhet të ketë marrë emërin edhe fshati. E them këtë, sepse sundimtarët e huaj s’mund të gëzonin privilegje brenda kësaj krahine. Sipas kronikave, porti i Orikut është ndërtuar nga skllevrit, jo nga banorët vendas. Edhe Cezari u detyrua të bënte marrëveshje me këtë krahinë në kohën e përballjes së tij me Pompeun. Shikoni pra, këtë titull të lartë fisnikërie vetëm një kryezot nga Dukati mund ta meritonte. S’dua të besoj te monedhat apo tumat ilire për të kërkuar etimologjinë e kësaj fjale.

Dukët e Dukatit

Në mungesë të arkivave, ajo që na vjen në ndihmë është polifonia e kësaj treve, kënga labe. Grupi i Dukatit, në historinë e tij të hershme dhe të re, u këndon vetëm kordhëtarëve, bijëve vendas, krenarisë së trashëguar e të merituar, por asnjë pushtuesi,

ushqejnë shpirtin me mrekullinë e këngës labe.

Historia me pak fjalë Vlora në lashtësi quhej Aulona.

Ajo përmendet nga shumë udhëtarë dhe kronikanë të huaj, si një nga qytetet – skelë kryesore të Ilirisë së Jugut, që lulëzoi pas rënies së Apollonisë dhe Orikut.

Emri i Vlorës është ndër të paktët emra gjeografike të bregdetit lindor të Adriatikut që i ka qëndruar kohës qysh nga lashtësia. Në bregdetin e banuar sot nga popullsia shqiptare, ky emër gjeografik del i një lashtësie pak a shumë të përafërt me ato të Durrësit, Shkodrës, Lezhës dhe Ulqinit. Këta emra gjeografik nuk do t’i kishin rezistuar kohës në asnjë sundimtari, të huaj apo tallje. Talikia s’nënkupton vetëm rast se vendbanimet e emërtuara vendas, dhe kjo është shumë bërjen e riteve fetare, është më prej tyre nuk do të kishin pasur domethënëse. Sepse më shumë shumë sesa kaq, është gjuha një vazhdimësi përdorimi në italiane, pse të mos themi; ajo radhë të shekujve… Një pjesë Emri i Vlorës është ndër të gjuhë kurvash, ndryshe nga e mirë e popullsisë së trevave paktët emra gjeografike të gjuha e sertë dhe e prerë e të banuara nga stërgjyshërit e bregdetit lindor të Adriatikut dukatasve. Ajo që më trishton shqiptarëve mundi t’i rezistonte që i ka qëndruar kohës qysh është një tjetër këngë, jo e proçesit të romanizimit dhe më banorëve të Dukatit. Janë pas të sllavizimit, që përfshiu nga lashtësia. Në bregdetin këngëtarë të mbledhur pjesën më të madhe të Gadishullit e banuar sot nga popullsia si fëmijët në kampin e Ballkanik”, nënvizon në studimet shqiptare, ky emër gjeografik jeniçerëve. Po kujt i këndojnë e veta akademiku Prof. Shaban del i një lashtësie pak a shumë ata? Dëgjojeni: “Gjiri maleve Demiraj. të përafërt me ato të Durrësit, përtej/ për Zeusin shtron Sipas materialeve arkeologjike, Shkodrës, Lezhës dhe Ulqinit. çiltenë” . Sa turp, dhe sa dëshmohet se në bregdetin e Këta emra gjeografik nuk do t’i keq. Një Kryevezir i kohëve Vlorës, ashtu edhe në prapavijën e kishin rezistuar kohës në rast se moderrne cilësohet si Zeus tij, për vendbanime parahistorike vendbanimet e emërtuara prej tokësor, sepse ka vizituar e zhvillime ekonomike-kulturore tyre nuk do të kishin pasur një qytetin bregdetar. Po kënga të shumë qytezave e qendrave është vështirë të meritohet së urbane dallohej karakteri i tyre vazhdimësi përdorimi në radhë gjalli. Cfarë ndryshimi mes dy fortifikues-mbrojtës. të shekujve grupeve dhe dy këngëve! Sa Të tilla janë ato të “Shpellave të Velçës”, “Shpellave të Grupi i Dukatit, në shkruara të Lepenicës” (nga respekt meriton një hajdut historinë e tij të hershme më të rrallat në Ballkan nga fshati sesa një kryehajdut në dhe të re, u këndon vetëm e Mesdhe), “Shpellat e krye të shtetit. Le të bëjmë një Spilesë” (Himarë) apo kordhëtarëve, bijëve krahasim mes dy grupeve labe.

“Mozaikët e Mesaplikut”, Dukati këndon me dhimbje; O pasuri e rrallë kombëtare. vendas, krenarisë së trashëguar e të merituar, Vendbanimet tumulare të Vajzës, Dukatit, Mavrovës, por asnjë pushtuesi, asnjë “Pitosa” të Mallkeqit tregojnë për autoktoninë sundimtari, të huaj apo dhe vazhdimesinë etnovendas, dhe kjo është kulturore të ilirëve në periudhën e bronxit dhe të shumë domethënëse hekurit. lart qëndron Dukati, si fshat dhe E njëjta gjë dëshmohet edhe në si krahinë. Aty i gjeni aristokratët vendbanimet e tjera të lashtësisë e rinj; Fatosh Liko, ai që i që janë qytete-kala si Amantia, këndon dukaçe Hanko Selimesë, Olympia, Kanina, Himara, Cerja, Idajet Muka,me zërin violinë Armeni, Hadëraj, Triporti dhe vet dhe i qeshur si diell, Barjam Vlora (Aulona) etj.

Hunda, mbiemëri i të cilit tregon Amantia, e themeluar në shek.

Rremo, hajduto. Është pabesia e kryenecësi, Remzi Allushi, që V p.e s., është një nga qytetet e ozurpatorëve italianë që i merr kërkon të zbresë poshtë argjendin pakta të Ilirisë jugore që ka pasur jetën këtij djali. Shikoni gjuhën e hënës, Piro Latifaj –aq njerëzor, jetë 1000 vjeçare, ku spikat më e përdorur, fjalët e gdhendura: apo Tartar Avduli i Tragjasit. Ka shumë ndërtimi në terren malor “Mulla Dautin ç’e thirrë/ që edhe emëra të tjerë, mes tyre i stadiumit antik madhështor, i tu flasë talikinë” . Çfarë ironie edhe zonja të nderuara. Këta janë ndërtuar me blloqe të mëdhenj therëse për fqnjët pushtues, çfarë Dukët e rinj të Dukatit, të cilët na gurësh.

Labëria

INTERVISTA

Korrik 2021

8

SUELA JONUZAJ, “FEMRA ME KARRIERË TË

-Intervistë me Doktoren e Shkencës së Inx

Intervistoi: Besnik GJONBRATAJ

Po si arriti Suela deri këtu?

Mbas rënies të sistemit komunist në Shqipëri, si shumë fëmijë të tjerë Suela në moshën 11- vjeçare emigroi në Greqi së bashku me prindërit e saj. Në fshatin e lindjes Kallarat kishte kryer vetëm 3 klasë fillore nën kujdesin e mësueses të talentuar Violeta Xhaferaj.

Nga pasioni i saj që kishte për të studiuar, u azhurnua menjëherë në shkollën greke, duke eliminuar boshllëqet e krijuara nga ndryshimi i gjuhës, ambientit dhe vështirësive të emigracionit.

Shumë shpejt spikati talenti i saj.

Që në vitet e para të shkollës në shtetin fqinj doli në krye të klasës me notën më të lartë. Mësuesit e adhuronin dhe e bënin shembull për të tjerët. Çdo vit i akordonin medalje si nxënëse shembullore.

Këto rezultate vazhduan dhe në shkollën e mesme, të cilat i dhanë mundësi, për studime në shkollën e lartë në degën e inxhinierisë kimike. Si gjithmonë edhe këtu ndër të parat. Për rezultate dhe nota të larta në vitin e tretë e të katërt të universitetit,

profesorë të dëgjuar grekë me reputacion në fushën e shkencës dhe aplikon për studime doktorate në universitetet më në zë të botës. Gjë e cila u pranua nga Universiteti IMPERIAL i Londrës që është i shtati në botë për inxhinieri.

Katër vjet studime intensive për kërkime shkencore në fushën e inxhinierisë kimike dhe asaj molekulare. Punë e gjithanshme, studim intensiv, bashkëpunim me disa universitete të botës, publikim të rezultateve në konferencat ndërkombëtare në Amerikë, Angli, Gjermani, Itali, Holandë, Slloveni, Skoci e gjetkë. Në fund të vitit 2017 merr titullin “Doktor i Shkencave të Inxhinierisë Kimike”. Mbas mbarimit të kësaj doktorate, në moshën 30 vjeçare, fiton bursën nga organizata e inxhinierisë dhe shkencave fizike (EPSRC) të Anglisë dhe merr fonde për kërkime shkencore në nivel të lartë në fushën e inxhinierisë.

Kryen me sukses këto studime për një vit dhe merr pjesë në institutin e kërkimeve CMAC për të studiuar prodhimin e produkteve farmaceutike. Për rezultate të mira në kryerjen e këtyre studimeve dhe prezantimin ekselent në konferencat ndërkombëtare që theksuam më lart, Suela ka fituar disa çmime të para e të dyta nga komisionet e vlerësimit të universitetit, si ai i vitit 2015, i vitit 2019 dhe i vitit 2020. Universiteti MIT (EM-AJ-TI) i Amerikës që është i pari në botë, çdo vit organizon simpoziumin “RISING STAR” (Ylli i ardhshëm) në shkencë. Në vitin 2018 Suela ishte e vetmja

Sula fiton çmimin e ekselencës (Evangjelu & Alcibiades Awards). Mbas përfundimit me sukses të universitetit punon një vit në Institutin e Inxhinierisë Kimike të Greqisë (FORTHICE), por dëshira dhe pasioni për studime të mëtejshme, nuk e lë rehat. Sipas rregullave të karrierës shkencore merr tre rekomandime me shkrim nga

femër në fushën e inxhinierisë kimike, që u zgjodh nga gjithë Evropa për të marrë pjesë në këtë simpozium me motivacionin: “Femra me karrierë të lartë shkencore në moshë të re”.

Sot aktiviteti shkencor i saj është i shumanshëm, ku mund të radhisim: -Bashkëpunëtore kërkimore në grupin e sistemit të inxhinierisë

S

uela Lavdosh Jonuzaj është një prej shkencëtareve të reja, që hapat e parë të arsimimit i mori në Shkollën 8 - vjeçare “Mumin Selami” në vendlindje në Kallarat të Vlorës, vijoi arsimin e mesëm e të lartë në Greqi dhe mbrojti titullin “Doktor i Shkencave të Inxhinierisë Kimike” në Londër.

Sot Suela radhitet “Femra me karrierë të lartë shkencore në moshë të re”.

molekulare. (grupi MSE & një qëllim i vështirë dhe tepër i Instituti IMSE në Imperial) lodhshëm, por isha e vendosur të -Bashkëpunëtore në Institutin arrija deri në fund të studimeve.

CMAC (Grup ndër universitar Angli-Skoci) për studime në Sot aktiviteti shkencor i fushën e industrisë farmaceutike saj është i shumanshëm, dhe biopërpunimit. ku mund të radhisim: -Udhëheqëse shkencore e kërkimeve për master dhe doktoratë tek kandidatët e rinj.

-Bashkëpunëtore kërkimore -Mësimdhënie dhe leksione në në grupin e sistemit të universitet. inxhinierisë molekulare.

-Seminare në akademi, kompani industriale dhe institute të (grupi MSE & Instituti IMSE në Imperial) ndryshme, në Amerikë, Angli, -Bashkëpunëtore në Argjentinë e gjetkë.

Puna e saj Institutin CMAC (Grup shkencore është ndër universitar Angli-Skoci) botuar në nëntë për studime në fushën e artikuj tek revistat industrisë farmaceutike dhe ndërkombëtare biopërpunimit. më prestigjioze.

-Udhëheqëse shkencore e Gjithashtu Suela ka kërkimeve për master dhe gati për botim edhe disa artikuj të tjerë. doktoratë tek kandidatët e Një listë e plotë e rinj. publikimeve mund -Mësimdhënie dhe leksione në t’i gjeni në linkun: universitet. ht tp s: //schol a r .

-Seminare në akademi, google.co.uk/citat kompani industriale dhe ions?user=8Sm7Q institute të ndryshme, në mcAAAAJ&hl=en Për të mësuar Amerikë, Angli, Argjentinë e diçka më tepër rreth arritjeve të gjetkë.

Suelës, por edhe dashurisë që ajo ruan për vendlindjen, me shumë modesti i morëm asaj intervistën Kur mbarova dhe mora diplomën e mëposhtme: e doktoratës ndihesha shume -Lindur e rritur në Kallarat, e gëzuar, jo vetëm që arrita aktualisht në Londër, me qëllimin, por edhe sepse shikoja gradën shkencore “Doktor krenarinë dhe gëzimin në fytyrat i Shkencave të Inxhinierisë e babit dhe mamit që më kanë Kimike”, si ndihet Suela? mbështetur jashtë mase gjatë -Në fillim të kësaj rruge më dukej jetës time studimore.

-A e kishit shkuar ndërmend se do të vinte një ditë e tillë për një vajzë nga fshati?

-Të them të vërtetën, një gjë të tillë nuk e kisha shkuar ndërmend, por gjërat erdhën gradualisht. Mua thjesht doja të studioja, por nuk e prisja të përfundoja jashtë shteti për doktoratë. Po thuaj se kisha recetën e duhur për të vazhduar në këtë rrugë: durim dhe vullnet për mësimet, mbështetje nga familja, edhe disa mësues dhe profesorë që i kisha mentorë gjatë jetës shkollore/studimore.

-Edhe pse po bëhen vite nga largimi juaj dhe i familjes nga vendlindja, çfarë kujton sot Suela në përgjithësi nga jeta në Kallarat, e sidomos nga jeta shkollore? A mund t’i kujtosh me emra sot të gjithë shokët e shoqet e klasës, por edhe mësuesit?

-Nga Kallarati ika në moshën 11 vjeçe mbasi përfundova klasën e tretë fillore edhe kujtoj shumë gjëra nga jeta shkollore.

Kam kujtime të bukura me shokët dhe shoqet e klasës (Elda, Amarilda, Gerta, Besjana, Ermali, Enkelani, Gledi, Albjoni,…) në godinën e shkollës 8-vjeçare; lojërat dhe xhirot te dyqanet afër shkollës në pushimin e gjatë; ekskursionet, festat, recitimet, e tjera. Sigurisht që kujtoj mësuesen time të dashur Violeta Xhaferaj, drejtor Çizen, mësuese Thëllëzën, si dhe mësuesit e tjerë të asaj kohe. Mësimdhënia e tyre ishte bashkëkohore dhe në nivelin e duhur. Duke krahasuar shkollën fillore në Kallarat me pjesën tjetër që kreva në Athinë nuk kishte ndonjë dallim në nivelin arsimor.

-Çfarë ruan si gjënë më të shenjtë nga jeta në Kallarat, që të të ketë shoqëruar gjatë gjithë jetës deri tani?

-Thjeshtësinë e jetës dhe dashurinë e sinqeritetin që kishim me njeri tjetrin.

-Si pasojë e emigrimit, prindërit e tu, si shumë shqiptarë të tjerë, pas viteve 90-të, u vendosën në Athinë. Për ju si fëmijë e si nxënëse ishte e lehtë të ambientoheshit me jetën e atjeshme dhe sidomos me gjuhën greke?

-Dihet që emigracioni nuk është i lehtë për këdo, por në mënyrë të veçantë për familjen time me katër fëmijë të vegjël, më i madhi 14 vjeç dhe më i vogli 2 vjeç. Më kujtohet një episod: Nisur nga vështirësitë dhe pasiguria e

9

Korrik/ 2021

Labëria

INTERVISTA

Ë LARTË SHKENCORE NË NJË MOSHË TË RE”

xhinierisë Kimike, Suela Lavdosh Jonuzajemigracionit, prindërit kishin menduar të më linin në fshat deri sa të stabilizoheshin, por unë nuk doja të ndahesha nga familja, kështu që sa e mësova fillova të qaja dhe nuk pushoja deri sa u detyruan të më merrnin bashkërisht.

Sigurisht që fillimisht ishte shumë vështirë të ambientoheshim me jetën në një vend të huaj, duke përballuar njëkohësisht mësimin e gjuhës, vështirësitë ekonomike, racizmin dhe përbuzjen vendase e shumë të tjera. Por shqiptarët nuk dorëzohen kollaj, përparojnë kudo që të venë. Kështu dhe ne i kaluam ato vështirësitë e fillimit dhe avash avash u ambientuam me jetën e Athinës. Sakrifica e prindërve që emigruan me familje të madhe dhe mbështetja e tyre në çdo hap të jetës na dha mundësitë mua, motrave edhe vëllait të ecim përpara në jetë edhe të arrijmë këtu ku ndodhemi sot.

Fillimisht, 6 muajt e parë fillova shkollën si dëgjuese dhe mësim gjuhe, ndërsa vitin e dytë u futa në klasën që më takonte (në klasë të 4-të). Natyrisht, notat u ulën vitin e parë nga boshllëqet që ishin krijuar nga ndryshimi i vendit dhe i gjuhës. Nuk më pëlqente fare që kisha rënë në mësime. Më dukej se isha pak e përkëdhelur si nxënëse e mire në Kallarat, dhe doja të vazhdoja në atë nivel.

Kështu që e mora me inat, mbas një pune këmbëngulëse dhe me mbështetjen e mësueses greke që kisha në klasë të 4-të, avash avash plotësova boshllëqet që kisha dhe arrita prapë me nota të larta. Këto rezultate vazhduan dhe në shkollën e mesme dhe disa vite mbaja regjistrin e klasës (zakonisht e mban nxënësi më i mire i klasës sipas sistemit që ka shkolla greke).

-Po në Londër si shkuat dhe me çfarë synimesh kryesore, për punësim dhe një jetë më të mirë, apo për mundësi më të mira të angazhimeve tuaja në fushën shkencore?

-Në Londër unë shkova për

Birra “Kaon” ka qëllimin të krijojë një birrë unike, per ta bërë të dashur për masën, duke ruajtur një angazhim të palëkundur në qëndrueshmërinë e cilësisë, etikën e biznesit, dhe artin e prodhimit të birrës.

Suela Lavdosh Jonuzaj është një prej shkencëtareve të reja, që hapat e parë të arsimimit i mori në Shkollën 8 - vjeçare “Mumin Selami” në vendlindje në Kallarat të Vlorës, vijoi arsimin e mesëm e të lartë në Greqi dhe mbrojti titullin “Doktor i Shkencave të Inxhinierisë Kimike” në Londër.

Sot Suela radhitet “Femra me karrierë të lartë shkencore në moshë të re”. ambiciet e mia në fushën shkencore, mbasi dihet që universitetet në vendet perëndimore ta japin këtë mundësi. Imperial College ku bëra doktoratën është universitet i dëgjuar për inxhinieri kimike, prandaj kur më pranuan isha shumë e lumtur.

-Në vitin 2017 keni mbrojtur gradën shkencore “Doktor i Shkencave në fushën e Inxhinierisë Kimike”, a mund të na tregosh diçka më tepër rreth kësaj teme dhe si arritët?

-Isha me fat dhe bëra doktoraturën në një grup të mirë dhe të dëgjuar, ku mu dha mundësia që të studioja dhe të punoja me profesor të avancuar dhe me shumë eksperiencë në fushën e inxhinierisë kimike.

Jo vetëm janë profesionistë të nivelit të lartë, por vlerësojnë dhe

ndihmojnë çdo fillestar që kanë në grupin e tyre. Për mua ky ishte shans i veçantë. Veç grupit, edhe tema e doktoratës më pëlqente shumë. Punoja në modele matematikorë dhe programe kompjuteri për të përmirësuar prodhimin e ilaçeve mjekësore.

Këto modele mund të përdoren në disa procese të industrisë farmaceutike. Si çdo doktoratë e punë shkencore, kishte lodhje të jashtëzakonshme, pa njohur orar apo të shtunë e të diel, por kur vendosa atë rrugë, i vura detyrë vetes të vazhdoja deri në fund.

-Çfarë studimesh të tjera, sidomos botime të kësaj fushe keni kryer dhe aktiviteti juaj shkencor është vetëm brenda Londrës, apo i shtrirë edhe më larg?

-Thelbi i studimeve që unë bëj së bashku me një grup profesorësh nga Imperial College është në

Në fund të vitit 2017 merr titullin “Doktor i Shkencave të Inxhinierisë Kimike”. Mbas mbarimit të kësaj doktorate, në moshën 30 vjeçare, fiton bursën nga organizata e inxhinierisë dhe shkencave fizike (EPSRC) të Anglisë dhe merr fonde për kërkime shkencore në nivel të lartë në fushën e inxhinierisë.

Kryen me sukses këto studime për një vit dhe merr pjesë në institutin e kërkimeve CMAC për të studiuar prodhimin e produkteve farmaceutike.

-Po përveç profesorëve dhe kolegëve të mi në universitet kisha pranë motrën e vogël edhe prindërit e mi me të cilët përjetova këto çaste. Ata e bënë një ditë shumë të veçantë për mua.

Birra “Kaon” histori suksesi

Histori T.E.A Company (Birra KAON), ka bërë një rrugë të gjatë që nga hapja e saj në vitin 1995. Ne jemi rritur nga një punishte e vogël në një ndër fabrikat kryesore te birrës në

fushën e inxhinierisë kimike dhe fizikës molekulare. Në disa projekte kemi bashkëpunuar me profesorë nga universitete të ndryshëm në Angli dhe Amerikë.

Faktikisht, në Janar deri në Mars 2017 isha në Carnegie Mellon University në Amerikë për të mbrojtur pjesë të doktoratës.

Rezultatet e këtyre studimeve janë publikuar ne disa revista shkencore dhe janë paraqitur në konferencat ndërkombëtare në Angli, Amerikë, dhe Evropë.

-Fusha e studimit tuaj në fushën e kimisë dhe atë molekulare, a i prek kërkimet e sotme ndaj COVID-19, armikut më të rrezikshëm e të padukshëm?

-Ne nuk merremi direkt me studimin e COVID-19 ose të vaksinave që janë zhvilluar këto kohët e fundit, por rezultatet e studimeve tona ndihmojnë në prodhimin e ilaçeve të ndryshme, disa nga të cilat mund të përdoren kundër viruseve të tillë.

-Në ditën e marrjes së gradës shkencore, a patët dikë nga familja, që emocionet t’i përjetonit së bashku?

Shqipëri. Prej fillimit, qëllimi ynë ka qenë që të krijojmë një birrë unike, per ta bërë te dashur për masën,

duke ruajtur një angazhim të palëkundur në qëndrueshmërinë e cilësisë, etikën e

biznesit, dhe artin e prodhimit të birrës.E filluar për pasion nga tre vëllezërit Stroka: Kastriot, që ka qenë shtysa e pare, falë profilit të tij si inxhinier kimist, në vitin 1995, më pas i janë bashkuar Artan (CEO aktual) e Alket.

Kësaj fabrike iu dha emri KAON. Një zgjedhje kjo jo rastesore.

KAON, tribu ilire, mijëvjeçari i parë para Krishtit, e lokalizuar ne jug te Shqipërisë së sotme, nga vjen dhe origjina e themeluesve te saj, të njohur ndër të tjera edhe për

-Beson se arritjet tuaja në fushën e shkencës janë edhe pjesë e trashëgimisë nga prindërit?

-Po sigurisht, babi dhe mami janë shembull për mua. Besoj se ata kanë studiuar dhe punuar më shumë që të arrijnë në atë nivel me vështirësitë që kanë patur në atë kohë.

-Cilat janë synimet shkencore që ke për të ardhmen? Po ndonjë kthim i mundshëm në Shqipëri për të kontribuar në fushën shkencore?

-Synimet shkencore për të ardhmen janë, të eci më tej në rrugën e shkencës në akademi edhe në industri farmaceutike po mu dha mundësia. Sa për kthim mbrapa në Shqipëri mund të them se jo, sepse nuk është e lehtë të fillosh përsëri nga e para, larg familjes, në një shtet që nuk ke siguri ose nuk të krijohen mundësitë për kërkime shkencore në fushën që kam studiuar. Më vjen keq që shumë të rinj ikin jashtë shtetit, por situata dhe ekonomia e shtetit e bëjnë të vështirë të kthehesh.

-A ndihesh krenare që si shqiptare po çan me zotësi në fushën e shkencës në një vend me kulturë e histori e të lashtë, siç është Anglia?

-Patjetër që ndihem krenare dhe jam e lumtur që mu dha mundësia të vazhdoj karrierën në një shtet si Anglia e cila ka qenë dhe mbetet djepi i hulumtimeve dhe zbulimeve shkencore.

-Cili do të ishte mesazhi juaj për të rinjtë e sotëm shqiptarë kudo që janë?

-Një mesazh i vogël për të rinjtë kudo që ndodhen është: Edukimi dhe shkollimi të hapin shumë rrugë në jetë. Sado vështirësi që të gjeni përpara, krijoni mundësi dhe realizoni ëndrrat tuaja. Dhe kur të arrini qëllimin tuaj, mos harroni nga keni ardhur dhe njerëzit që u kanë mbështetur gjatë asaj rruge.

Faleminderit dhe suksese të mëtejshme në rrugën e shkencës! aftësinë e prodhimit te birrës dhe shijimit te saj. Ndihemi krenarë se me kalimin e viteve ne jemi rritur pa kompromentuar angazhimin tonë për etikën e biznesit. Në një industri të sotme të njohur për një konkurrencë të fuqishme,ne kemi përqafuar frymën e bashkëpunimit, integritetin dhe cilësinë si shenjat dalluese të biznesit tonë.

Ne besojmë se ndërtimi i një biznesi të fortë do të thotë të qenit një komponentë vital në jetën ekonomike, shoqërore, dhe mjedisore të komunitetit.

Labëria

LETËRSI

Korrik 2021

Bashkim Kozeli dhe “Tri drama” Nga: Prof. Asoc.

Bernard ZOTAJ Nga ushtarak në dramaturg

B

ashkim Kozeli ka lindur në vitin 1942, në Ersekë.

Shkollën fillore dhe uniken i kreu ne shkollën 7-vjeçare “11 Janari” në Tiranë. Pasi mbaroi Shkollën e Mesme Ushtarake “Skënderbej”, vazhdoi studimet për pilot në ish-Bashkimin Sovjetik, por i ndërpreu ato për arësye shëndetësore. Më pas u arsimua për sinoptikant, profesion të cilin e ushtroi për disa vite si pedagog në Shkollën e Aviacionit në Vlorë. Angazhimi i tij i suksesshëm në letërsi, kryesisht në dramaturgji, bëri që në vitet në vazhdim të punonte në sektorët e kulturës dhe edukimit në radhët e ushtrisë, deri në drejtor i Drejtorisë të Edukimit të Brendshëm në Ministrinë e Mbrojtjes gjatë viteve 1992-2000.

Për mjaft kohë ka qenë shkrimtar në profesion të lirë. Mbi dhjeta drama të Kozelit janë vënë në skenë nga teatrot profesioniste të Vlorës, Gjirokastrës, Fierit, Korçës, Shkodrës (katër prej të cilave edhe në Teatrin Kombetar (Popullor). Ndër to mund të përmendim “Shokët” (1968), Sinjali i kuq” (1971), “Si u kalitëm” (1974), “Lidhur si fishekë gjerdani” (1981), “Troket historia” (1982), “Buzëqeshjet e një mbrëmjeje” (1985), “Pavdekësi” (1987), “Ustai” (1995), “Ora e mbetur” (2007), “Ëndrra e Ismail Qemalit” (2012), “Nanë Tereza kur ishte Gonxhe”, (2016). Ai është skenarist i disa filmave artistike të Kinostidios“Shqiperia e Re”, si “Në emër të lirisë” (1987), “Pas takimit të fundit” (1989), “Pleqtë e hashashit” (2010), si dhe seriali televiziv me dhjetë pjesë në RTSH “Dhimbja e dashurisë” (2009).

Ai ka fituar disa herë çmime e urdhra si dhe vendin e parë në konkurset kombëtare të dramës në vendin tonë. Gjithashtu ai është autor i mjaft librave me poezi dhe shkrimeve për etikën dhe kulturën.

Tek drama gjeja ngushëllim...

Në jetën e tij, Bashkimi kaloi nëpërmjet ulje dhe ngritje, midis tensionesh dhe peripecish, ët cilat falë durimit dhe dashurisë pas dramës mundi që t’i përballojë me sukses. Për shkak të një dënimit të vëllait Begator Kozeli, i cili ishte komisar i Brigadës së Tankeve në vitin 1974, edhe Bashkimi do të ulej në detyrë dhe do të përfundonte komandant toge në një repart

të largët në Vlorë. Ai Vlorën e dashuronte dhe e admironte.

Edhe pse komandant toge dhe larg familjes, përsëri Bashkimi e gjente kohën të shkruante dhe të shkruante drama.

Artistët e mëdhenj Kadri Roshi dhe Sandër Prosi e kishin ndjekur nga pranë punën e tij, dhe përsëri kërkonin drama prej tij. Kështu një ditë, duke takuar Kardi Roshin në Tiranë, ai i kishte thënë se na ke prurë ndonjë dramë. Bashkimi i ishte përgjigjur, jo një por dy drama.

Këto drama nën kujdesin e tyre mundën të shfaqen në qytetin e Vlorës, dhe përsëri Bashkim Kozeli do të fitonte respektin dhe admirimin e publikut vlonjat.

Libri me dramatë titulluar “Tri drama” në natyrën e tyre trajtojnë probleme të ngjarjeve historike, por dhe të luftërave të bërë nga populli shqiptar. Të tri dramat përshkruajnë ngjarje luftarake dhe kanë të bëjnë me histori ushtarake, luftën e grekut në jug në vitin 1913-1914, luftën e shqiptarëve kundër italianëve në vitin 1920 dhe luftën e fundit, apo luftën për çlirimin e Kosovës në vitin 1999.

Libri me dramatë titulluar “Tri drama” në natyrën e tyre trajtojnë probleme të ngjarjeve historike, por dhe të luftërave të bërë nga populli shqiptar. Të tri dramat përshkruajnë ngjarje luftarake dhe kanë të bëjnë me histori ushtarake, luftën e grekut në jug në vitin 1913-1914, luftën e shqiptarëve kundër italianëve në vitin 1920 dhe luftën e fundit, apo luftën për çlirimin e Kosovës në vitin 1999.

Vajza e një gjenerali Drama “Vajza e Gjeneralit” zhvillohet në kohën kur President i Greqisë ka qenë gjenerali Pangallos. Sapo qe shpallur Pavarësia e Shqipërisë. Meqë Austria dhe Italia përkrahnin pretendimet shqiptare, grekëve ju duhej të shtinin sa më shpejt në dorë Janinën, për të përforëcuar pozitat në Epir... Shqipëria e kishte Janinën kryeqendër shqiptare, dhe aty u zhvilluan luftime të përgjakshme... Pas çlirimit të Janinës, armatat greke hynë në Gjirokastër, Tepelenë dhe sarandë. Gjatë Luftës së Parë Botërore, Pangallosi ishte komandant i Divizionit të tetë grek që pushtoi Shqipërinë e Jugut me pretendime Vorio-Epiriote.

Në këtë pushtim ai pa me sytë e tij një realitet krejt ndryshe në tokat e pushtuara. Por, kur u bë kryeministër e President i Greqise filloi të reflektojë dhe të mbajë tjetër qëndrim ndaj Shqipërisë fqinje. Në fillim të vitit 1926 në

Gjenevë ai bën një deklaratë zyrtare para Lidhjes së Kombeve, me të cilën Greqia njihte minoritetin shqiptar të Çamërisë në Greqi dhe se nuk i quante më myslimanet çam popullsi turke.

Po ashtu deklaroi se “teza që është mbajtur nga grekët deri më sot se ortodoksët shqiptarë janë grekë është e gabuar dhe e shkelmuar nga të gjithë. Me që ajo ka marrë të tatëpjetën dhe arriti pikën e raskapitjes, kam marrë masa të duhura, shpërndava të gjithë shoqeritë Vorio-Epiriote që mishëronin skajet më ekstreme të këtij mendimi të sëmurë”.

Homazh për këtë burrë shteti të Greqisë mike, mesazhet e të cilit janë edhe sot më se aktuale.

Në këtë atmosferë zhvillohen ngjarjet e kësaj drame, ku vajza e një gjenerali grek, e cila studion në një vend demokratik, arrin të tronditë, të shkundë dhe të triumfojë ndaj të atit me prirje ultranacionaliste dhe VorioEpiriote.

Edhe lufta është një dasëm...

“Dasmë në luftë” është drama tjetër të cilën Bashkim Kozeli e ka shkruar në kujtim të aktores së madhe Liza Laska, e cila i dha jetë kryerolit të nënës muhaxhire në këtë dramë. Një nga vendimet gjatë Luftës së Vlorës të vitit 1920, që u morr nga Komiteti i Mbrojtjes Kombëtare ishte dhe ai i pajtimit të gjagjeve dhe hasmërive.

Në Ditën e Flamurit burrat e këtij vatani kanë hedhur vallen në ballë të burrave, dhe Isa Boletini ju ka dhuruar një shami të kuqe me shqipinjën në mes. Ndaj dhe ne të gjithë ndoqëm shembullin e derës së kësaj shtëpie dhe u pajtuam me hasmin... me shaminë e Isa Boletinit, i pari i shtëpisë ja merr valles duke kënduar këngën “Moj Vlorë, moj Vlorë...Moj Vlorë e bukur në gropë/ Më e bu... më e bu... Më e bukura në Evropë....

Drama fillon me këngë “O burra, o djem, u bini, se na mbuloi qafiri. Në istikame t’i hidhi!”. Po a i thuhet mikut qafir, more?... Kjo është për faqe të zezë!... Prandaj,

në më njihni për patriot, hapni veshët e më dëgjoni çfare do t’ju them: Gjithë mysafirët e tjerë që kanë ardhur këtu e kanë dashur një çikë Shqipërinë, po ky miku i sotëm na do më shumë... Këtë e kam kuptuar, kur hiqja për kapistalli në kufi karvanin e Komisionit të Fuqive të Mëdha... Gjuhën nuk ua kuptoja, po ky miku i sotëm më afronte më shumë, paçka se atëhere doli kënga: Këta mysafirët tanë/ Shëmbëllejnë me bostanë/ Te provosh pesëmbëdhjetë/ Nuk të del një i vërtetë...

Por ja që, mysafiri i sotëm na doli i vërtetë... Dhe kur ke një mik të tillë, more vëllezër, nga të mos të të bëhet zemra mal?...

Mirëpo janë ca e ca të paudhë, që u është bërë koka barut dhe

10

kujtim të çlirimtarëve të Kosovës, tregon për një shqiptar të plagosur të UÇK-së, që edhe pse i shtruan në spital, nuk bindet të zbatojë urdhërinpër dorëzimin e armës... ai shtërngon fortë automatikun dhe ju thotë “Të vdekur mund t’ma merrni, por të gjallë, besa, kurrë”.

Azem Krasniqi kishte mbajtur ditar qysh kur ishte adoleshent.

E tashti që kam ardhë në radhët e UÇK-së nuk kam hequr dorë...

Nuk i dihet, se edhe mund të vritej. Dhuna serbe i ka detyruar të rrëmbenin armët... Madje edhe mua, që dikur besoja në mirëkuptim e mjeteve paqësore...

Në radhët e UÇK-së kam ardhë vonë... tepër vonë... pasi më vranë vajzën që dashuroja... Një vajzë, që e donte botën, por e urrenin të vetët... Një vajzë, që po t’ju them emrin, do më urrejnë të mitë.

Megjithatë, ne nuk pyetem... u dashuruam... U dashuruam deri

Mbi dhjeta drama të Kozelit janë vënë në skenë nga teatrot profesioniste të Vlorës, Gjirokastrës, Fierit, Korçës, Shkodrës (katër prej të cilave edhe në Teatrin Kombetar (Popullor). kanë ngritur këngë e thonë: Piaçentinin e zu frika/ Nga Selam zëmër me çika... Që bëri poshtë nga Babica... E zuri... e zuri... E zuri topin nga gryka!

Dhe historia e dramës vazhdon, kur herën e fundit që erdha nuk pata kohe të pyesja dhe të çmallesha dhe tregon vendin ku ishte ulur dikur xha Braho, një patriot. Ja, këtu plaku i Vloreë e piu një kafe. Isa Boletini i ndezi duhanin dhe mua më afroi pranë vetes dhe me shtrëngoi fort Me pëshpëriti në vesh se ajo shami e kuqe që mu dha nuk ishte shami, por flamur. Edhe herën i fundit këtu e gjeta copën e kuqe për flamur... I kish fshehur mëndafshin në torbë një plak dhë ma dha mua. Me atë ne bëmë flamujt e çetave.

Ndërsa gjeneral Piaçentini nuk po i përgjigjej Ultimatumit dhe nuk besonte që katër mijë çobenj, thuaj... katër mijë rebel të paarmatosur dhe të pa zot... kurse gjenerali kishte 20.000 ushtarë me armë moderne të kohës, topa, flotë luftarake, aeroplanë dhe 12 gjeneralë. Ndërsa në Kaninën e Ismail Qemalit, gjeneralin në orën që rrebelet prisin përgjigje, filloi ndërtimin e vilës së tij, pranë kalasë... Sipas tij kjo ishte përgjigja më e denjë...

Gjenerali nuk dinte se sulmet shqiptare bëheshin natën, sepse shqiptarët e njihnin mirë vendin e tyre, me sy mbyllur... Shqiptarët përdorin tjetër art ushtarak, që ndonëse nuk ishte i shkruar në literatur... Në sulmet e tyre ata u ngjasojnë përrenjëve, që turren e bëhen lumenj dhe kur bëhen tok, bëjnë një det...

Popujt dinë të dallojnë Ndërsa drama “Një dashuri Ballkanasë...” e ka shkruar në

në vdekje. Po, po, deri në vdekje.

E pabesueshme, por e vërtetë.

Dhe ja se si...

Në shtëpinë e Brankos, ku po bënte roje një ushtar i armatosur serb, dëgjohen këngë, trokitje gotash e urime me zë të lartë. Në odën kosovare, Azemi korrigjon detyrat me shkrim të nxënësve.

Më tej gjatë zhvillimit të luftës në Kosvë, Branko shoku i Azemit, por që ishte serb dhe të rritur së bashku ngre pushkën dhe vret ata që dje i kishin dhënë buk dhe e kishin shok të djalit të tyre Azem...

Azem, të pastë baba, në ardhsh i gjallë, mbahu si burrat! Nëna dhe motra gjendentë therura para meje... ndërsa babai në çastet e fundit... Të gjitha këto i kemi prej Brankos... Na ka ardhur keq dhe për Ljubën... Në këtë shishe kam mbledhur gjakun tonë. Ti, Azem e di zakonin “kur të nis me zie gjaku në shishe, na marr hakun tonë dhe të Ljubës”. Prindrit e Azemit nuk kanë varr, ata i dogjën brenda në shtëpi, pasi i masakruan... Fëmija që ke në duar është i Brankos, por ai nuk ka faj... Me Brankon bëj çdo duash i flet me përgjërim Sofia. Brankon e ke në Mitrovicë.

Atje janë mbledhur të gjithë të paudhët...

Dhe Azemi i duhej të ardhmes së Kosovës. Jeta e tij ishte dëshmi e dashurisë, miqësisë dhe e mirëkuptimit etnik... Këtë kërkonte kur u ngrit në luftë.

Lufta që u bë nuk çliroi vetëm Ksovë, por edhe Europën nga mentealitete e së kaluarës. Çlirimi i kosovës është Rilindja e Europës së Re Humane, dhe Azemi në këtë ditë kaq të madhe nuk mund të harrojë përse kishte luftuar. Dhe Trimi Azem Karsniqi nuk vret, por di të falë...

11

Korrik/ 2021

Nga jeta dhe veprimtaria në Degën e Tiranës Organizimi i punës të jetë në vazhdimësi

Dega e Tiranës e Shoqatës Kulturore Atdhetare “Labëria”, organizoi një mbledhje për të parë punën e bërë për muajt janar-maj 2021, si dhe për disa problem që ende nuk i kemi në rrugën e zgjidhjes, si dhe organizimin më mirë të punës tonë, për vitin 2021. Nëpërmjet aktivizimit të anëtarëve dhe të bashkëpunëtorëve shkencorë, dega Tiranë për këta muaj ka zhvilluar këto veprimtari për promovimin e librit të Xhemil Çelaj, “Jeta akademike”, organizuar takime të ndryshme me objekte nga traditat dhe kultura labe në dhënien e certifika të Diftir Hysi dhe Veledin Abazi.

Ka bërë takime dhe ka ndjekur veprimtarive të shoqatave të fshatrave të Labërisë si të shoqatave “Tërbaçi”, “Kallarati”, “Rexhini”, “Luzati”, “Bolena” etj.

Ka promovuar vlera të anëtarëve të shoqatës në Tiranë, ku janë bërë përmirësime në pasqyrimin e veprimtarive me shkrime në gazetën “Labëria”.

Por Degës së Tiranës për këtë vit i dalin këto problem: vazhdimi i rregjistrimit të numrit të anëtarëve të saj në nëndegë dhe pagimi i abonimeve në gazetën “Labëria”. Mbështetja e anëtarëve dhe e nëndegëve të Shoqatës në Tiranë është shumë e rëndësishme për të arritur pikësynimet tona, në mënyrën më efektive të mundshme. Duke pasur parasysh një gjë të tillë, kërkojmë ndihmën tuaj dhe ju lutem vazhdoni të na mbështetni

me qëllim që të vazhdojmë detyrën tonë fisnike në shërbim të përparimit të mëtejshëm të kulturës, traditës, të historisë dhe të mendimit dhe të qytetërimit lab.

Veprimtari për Baba Sulon e Krahësit

Dega e Tiranës në bashkëpunim me shoqatat “Tafil Buzi” dhe “Krahësi” organizoi një veprimtari të përbashkët midis vlonjatëve dhe tepelenasve për figurën e Baba Sulos nga Krahësi.

Morën pjesë Prof. Bardhosh Gaçe, kryetarët e shoqatave Eqerem Osmani dhe Pelivan Hysi

Labëria

AKTUALITET

etj. Me inisiativën e Rait Sefedin Ramaj, prof. Bardhosh Gaçe ka shkruar librin për Baba Sulon e Krahërsit. Në veprimtari morën pjesë dhe përfaqësues të krahinës së Krahësit, Buzit, Ramicës dhe nga qyteti i Vlorës etj.

Rexhinit, fshatit të tij të lindjes, ku e përshkroi denjësisht këtë fshat në histori në të gjithë zonën e Kurveleshit dhe të Labërisë.

Xha Rexhepi dha një kontribut të madh edhe në ngritjen dhe zhvillimin e ushtrisë shqiptare, veçanërisht në degën e Tankeve,

ZHULATI NË KËNGËT E BIRBILENJVE DHE KAÇAKËVE!

N

Nga:Jupe Gavoj

ë vazhdimësinë e shkrimeve të mia kushtuar historisë së fshatit tonë Zhulatit, por edhe më gjerë, e pashë të udhës si i një detyrim ndaj historisë së të parëve tanë, të hedhim disa të vërteta të ardhura të dokumentuara deri në ditët

madje një këngë na thotë që arritën edhe në Athinë: Ky Resuli me Birbilë, Tundën gjithë Shqipërinë, Edhe Athinë se ç’u ngjinë, Kokë muarrnë dy mijë!...

Në Gjirokastër kjo çetë vrau Ahmet beun dhe shoqëruesit e tij: Plaçi ju Gjirokastritë, Se ju vrava Lame Çipnë, Dhe Rakipn’ e furrëxhitë.

Unë bashkë me Balilë, Të tre bashkë me Birbilë, E bëmë mushaverenë, Të vrisnim Ahmet benë... .......................................

Voshtin e zeza Voshtinë, Del e shih ç’asqerë vijnë, Me Resul e me Birbilë, Birbilenjtë trembëdhjetë, Vanë në litare vetë,

Dega e Tiranës e Shoqatës Kulturore Atdhetare “Labëria”, organizoi një mbledhje për të parë punën e bërë për muajt janar-maj 2021, si dhe për disa problem që ende nuk i kemi në rrugën e zgjidhjes.

Në nderim të figurave të reja të labërisë

Shoqata Kulturore Atdhetare “Labëria”, “Nderi i Kombit”, Dega Tiranë bëri një nderim për patriotin e ri të të degës së saj, Rexhep G. Alimemaj.

Kryesia e Degës së Tiranës dhe konkretisht Bashkim Qeli dhe Bernard Zotaj, morën kontak me pjesëtarë të familjes së Rexhep G. Alimemaj, me vajzën e tij Etleva Alimemaj, pas ndarjes nga jeta të xha Rexhepit. Takimi ishte tepër mbresëlënës dhe përkujtimor për patriotin e ri, i cili çdo gjë e

vuri në dispozicion të shoqatës “Labëria”. Ai dha një kontribut të dukshëm në evidentimin e vlerave të Labërisë në Tiranë, si dhe pasqyrimin e vlerave të

ku dhe kish studiuar në BS. Ai kudo ishte shembull dhe model.

Ai ka dhënë dhe një kontribut tepër të madh dhe për ngritjen dhe konsolidimin e shoqatës “Labëria”, në Tiranë, veçanërisht në njësinë administrative nr. 2 në Tiranë.

Në jetën dhe veprimtarinë e tij xha Rexhepi, i cili u nda nga jeta në muajin shkur 2021, ka lënë gjurmë me botimin e disa librave për historinë e Rexhinit, të familjes së tij, të historisë së ushtrisë, si dhe për shoqatën e “Labërisë” të cilën deri në fund të jetës e kishte në zemë. Ndaj dhe theksojmë se ai ishte një patriot i kohës sonë.

Për të kujtuar xha Rexhepin dega e shoqatës “Labëria” Tiranë, kishte përgatitur një album nga jeta dhe veprimtaria e tij në këtë shoqatë, si dhe disa nga shkrimet e publikuara nga jeta të tij në organet e shtypit të përtditshëm.

Në këtë takim shoqëror u theksuan disa nga vlerat e xha Rexhepit si patriot, por dhe më tej në arritjen dhe publikimin e një libri me shkrimet e tij në shtypin ushtarak dhe të kohës.

Korrespondent i degës së Tiranës

tona. Duke qenë edhe në sinkron me Akademinë e Shkencave e cila do rishikojë dhe shkruajë historinë, le të hedhim edhe ne disa të vërteta për pjesmarrjen e kaçakëve, të zonës dhe fshatit tonë, (hajdutëve apo firarëve) të periudhës nga 1850 dhe në vazhdim. Dihet që me reformat e Tanzimatit populli i kundërshtoi dhe si pasojë e kësaj shumë kryengritës që mos të shkonin nizamë, apo të paguanin taksat e larta, dolën kaçak malit dhe u organizuan në çeta kaçakësh ku më e njohura është çeta e Birbilenje e cila vepronte në gjithë jugun në Janinë e Çamëri,

Duke tundur xullufetë!

Birbila janë po vetë, Në grykë shtien thiletë.

Doli Veziri në derë: “ Marshallah” bëri një herë, Përmbi gjith shkroi Ahmenë, Birbilej more çapkënë, S’latë bejlerë pa zënë, Birbilej more firarë, S’latë bejlerë pa vrarë!

Shtatë mushkat e Vezirit, Mbanin ergjënd e Birbilit. Ç’ish thanë trimat e shkretë?

--- Hiq moj nënë sëkëlldinë, “ ne këta ujë do pijmë”!!

Hesht moj Hiro,o moj bijë, Qaje Resul e Birbilë, Se Janinë do të mbrijnë.

“KËSHILLI BOTUES I GAZETËS LABËRIA”

Kryetar:

Ago NEZHA Mobile: 068 22 47 410

Kryeredaktor: Albert ZHOLI

Anëtar:

Alfred MOISIU Edlira GJONI Albert HABAZAJ Engjell MUSAI

Labëria

KULTURË

Korrik 2021

12

Performancë e studiuesit tredimensional ekspertizave që janë bërë, dhe atje ku preken interesat politike dhe ekonomike të vipave nuk janë bërë fare, me vizionin e gjerë të një specialisti të sprovuar dhe të një analisti të pandikuar çka thonë të tjerët, Miltiadhi gjykon e argumenton, duke nxjerrë në dritë realitete të fenomeneve e ndodhive, të cilave u është bërë alibia.

Libri i tretë i Miltiadhit, “Nostalgji”, është njëkohësisht dimensioni i tretë i tij. Në këtë krijimtari ndoshta të paktë në numër, tre, por të shumtë në vlera e proble- matikat që parashtron, është tre dimensional dhe shumë planësh, sepse: Së pari, është “Misionar i Leklit”, në lapsin e të cilit kambanat e historisë gjëmojnë nga indiferenca ndaj kalasë së lashtë të fshatit të tij, që misteret vazhdon t’i mbajë brenda saj prej disa qindra shekuj më parë e gjer më sot, kur edhe ujët e burimit të Gurrës,

Nga:Spiro Xhavara

P

asi kam lexuar dy librat e mëparshëm të Miltiadhit, me tematikë krejt të ndryshme nga njëri - tjetri, u ndjeva jo vetëm i kënaqur, por dhe i surprizuar në shumë drejtime. I kënaqur sepse me studimin e tij shumëvjeçar për Leklin na e ka sjellë kaq bukur, njëkohësisht të saktë dhe me plotë histori, jetën me luftën për mbijetesë, kulturën dhe dëshirën për progres të lekëljotit kudo ku ka qenë dhe është, në fshat, nëpër qytete të Shqipërisë apo në emigracion në të gjithë botën.

Ai na ka sjellë shqetësimin se, që nga Lekli historia mund të shkruhet ndryshe nga çfarë njohim gjer më sot, nëse dikush do të kujtohet të fillojë gërmimet në kalanë mbi 2400 vjeçare të Leklit, gjurmët e së cilës i gjen mbi

sipërfaqen e tokës. Miltiadhi, me përkushtimin e një patrioti, me dashurinë e veçantë për vendin e origjinës pas shumë kërkimesh, takimesh e rendje brenda dhe jashtë vendit, ka arritur të na i sjellë “adresat” e lekëljotëve, pas ikjeve të mëdha për t’u shpëtuar masakrave të Ali Pashës, apo për t’iu shmangur pasojave të luftës

betejash.

Jo vetëm me librin, por edhe me përpjekjet e vazhdueshme pranë organeve të pushtetit dhe institucioneve të ndryshme, për kthimin e vëmendjes të shtetit ndaj Leklit të braktisur dhe të lënë pas dore, Miltiadhi është shndërruar me vërtetësi në “Misionar i Leklit”, duke e

merituar plotësisht respektin dhe besimin e banorëve.

Për librin tjetër të Miltiadhit, “Rrëfen kriminalisti”, nëse kam thënë dy fjalë qysh në hyrje të tij, këtë e bëra sepse për mua është një surprizë e bukur. Është ajo që çdo lexues, çdo shqiptar i thjeshtë nga veriu në jug, mbytur në halle e vështirësi për të përballuar jetën dhe i çoroditur tërësisht nga mjegullnajat propagandistike të politikës për liri kur s’ka liri, për demokraci kur nuk ekziston demokraci, për zhvillim kur nuk shihet gjëkundi, lexuesi e gjen të vërtetën e pastërt, të ngjarjeve kryesore historike në Shqipëri pas viteve ’90-të, por dhe më parë nga syri dhe përvoja e gjatë e një kriminalisti profesionist.

Me gjuhën e shkencës ekzakte të Kriminalistikës, të gjuhës së

-Çmimet me të ulta në treg - Cilësi dhe shërbim Perfekt -Ushqime të veçanta në treg dhe plot siguri.

Rruga “Him Kolli” “Fieri,, 6 vite në Fier Eco Market, Rruga “Penelopi Piro”

Dërgo një mesazh info@ecomarket-al.com Kompani shitje me pakicë Ushqimore Ja se cfarë ndodh kur beni blerje me

italo-greke dhe luftërave të tjera, ku Lekli dhe fshatrat e Rrëzës së Tepelenës u kthyen në shesh

Në librin e tretë “Nostalgji”, Miltiadhi vjen edhe më i plotë, i shpalosur në të tre dimensionet kryesore të tij, si “Misionar”, si specialist nga më të lartët e Kriminalistikës shqiptare, si njeri që bart ndjenjat, shqetësimet e refleksionet e nostalgjinë.

bagazh dhe eksperiencë mjaft të pasur, qysh nga puna e viteve në bazë dhe deri në Laboratorin Qendror të Kriminanalistikës në Tiranë.

Së treti, është njeriu qytetar i shqetësuar, por dhe publicisti që e ngre zërin e revoltës në kupë të qiellit, në të gjitha instancat shtetërore, nga ato vendore e gjer në më të lartat, në shkallë vendi dhe ndërkombëtare, për problemet që tranzicioni i stërzgjatur shqiptar i tërheq zvarrë dhe nuk i zgjidh, veçanërisht për atë të pronës e ligji më antiligjor që ka dalë ndonjëherë në vendin tonë. Por jo vetëm për atë.

Miltiadhi mbetet njeriu me ndjenja, me prirjet e tij, nostalgjinë për jetën që ka kaluar, me kujtimet e bukura apo të dhimbshme nga fëmijëria, të viteve të shkollës, për mësuesit dhe shokët e parë, gjer tek ngjarjet më të rëndësishme të jetës, që lënë gjurmë të thellë në kujtesë.

Ashtu sikur të gjithë, ashtu si çdo njeri, që jetën e tij e regjistron në mëndje e në zemër, për t’ju rikthyer një ditë me shumë mall, dashuri e nostalgji.

Në librin e tretë “Nostalgji”,

Miltiadhi mbetet njeriu me ndjenja, me prirjet e tij, nostalgjinë për jetën që ka kaluar, me kujtimet e bukura apo të dhimbshme nga fëmijëria, të viteve të shkollës, për mësuesit dhe shokët e parë, gjer tek ngjarjet më të rëndësishme të jetës, që lënë gjurmë të thellë në kujtesë.

Ashtu sikur të gjithë, ashtu si çdo njeri, që jetën e tij e regjistron në mëndje e në zemër, për t’ju rikthyer një ditë me shumë mall, dashuri e nostalgji. objekt i trashëgimisë kulture për interesa politike ia kanë marrë, sikur komuniteti lekëljot të mos ekzistonte.

Së dyti, është specialisti kriminalist dhe juristi i kompletuar, që ka studiuar e mbaruar shkollën përkatëse profesionale, akademinë dhe Fakultetin e Drejtësisë, që ka

fëmijët - Shfletoni fotot Arsyet se pse ndodhin këto sjellje janë: • Sepse fëmijët mendojnë se janë në

Miltiadhi vjen edhe më i plotë, i shpalosur në të tre dimensionet kryesore të tij, si “Misionar”, si specialist nga më të lartët e Kriminalistikës shqiptare, si njeri që bart ndjenjat, shqetësimet e refleksionet e nostalgjinë. Çfarë do të duhej më tepër për të qenë tamam njeri?

Ecomarket ALBANIA-çmim i ulët, cilësi perfekte. Ju ofrojmë në çdo kohë: Qendra: Autostrada Tiranë - Durrës Km. 7, Shqipëri 1001 Tirana #qëndronështëpi #porositonline #jetoshëndetshëm Porosit në: www.bli.ecomarket.al http://www.ecomarket.al/ tel-04 450 4286 Rruga Fortuzi 79, Tiranë Rruga e Kavajes Komuna e Parisit

qëndër të universit dhe i duan te gjitha gjërat.

• Sepse nuk i kontrollojnë dot dëshirat dhe emocionet..

• sepse nuk njohin limit kur shohim kaq shumë produkte • Ata po mësojnë si të sillen në publik.

Prandaj, prindër rrini të qetë.

Eshteënormale qe nje femijë të sillet kështu, të luaj, të vrapojë në market Të gjitha ambjentet e # ecomarket janë tepër mikpritëse, ne i duam fëmijët edhe nëse e bejnë këtë sjellje.

Përshtatemi me tregun.

13

Korrik/ 2021

Labëria

REPORTAZH

Promovohet libri “Jeta akademike”

M

uzeu Historik Kombëtar në bashkëpunim me Shoqatën Kulturore Atdhetare “Labëria” “Nderi i Kombit”, Dega Tiranë organizoi në ambjentet e MHK promovimin e librit “JETA AKADEMIKE” të autorit Xhemil Çelaj. Në veprimtari morën pjesë ushtarakë e ish ushtarakë, gjeneralë, profesorë dhe bashkëpunëtorë të jetës dhe të veprimtarisë së Xhemil Çelaj.

Mori pjesë dhe gjeneral Brigade Dr. Albert Mullai, komandant i Akademisë të Forcave të Armatosura, gjeneralët Kostaq Karoli dhe Perlat Sula dhe ishzëvendësministri i Mbrojtjes Bajram Mana, sekretari organizativ i SHKA “Labëria” dhe kryeredaktori i gazetës “Labëria”, Albert Zholi.

Në promovim diskutuan: Dr. Dorian Koçi, Drejtor i MHK; Eqerem Osmani, ish drejtor i Zbulimit të Ushtrisë; Bashkim Qeli, ish pedagog në Akademinë e Mbrojtjes; Dr. Marenglen Kasmi, historian; Dilaver Goxhaj, ish-zëvendësshef i Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së; Prof.

Asoc. Dr. Zaho Golemi, punonjës shkencor në Akademinë e Sigurisë; Dr. Asllan Zemani, drejtor i Muzeumit të FA dhe Prof.

Dr. Kostaq Karoli, ish-komandant i Akademisë Ushtarake.

Ky ishte një promovim i veçantë, pasi autori i librit nuk ndodhej midis miqve dhe shokëve të tij. Ka qenë dëshira e tij që promovimi i këtij libri nga kolana e jetës së tij, të promovohej midis miqve dhe shokëve të rrugëtimit të tij në jetën ushtarake, për të cilën siç theksonte Xhemil Çela, “sikur ta filloja jetën nga e para, përsëri do të zgjidhje profesionin e ushtarakut”.

Bernard Zotaj si një bashkëudhëtues me Xhemilin për disa vite, theksoi se më bie detyra dhe përgjegjësia për të zbardhur dhe botuar tërë kolanën e tij, tashmë të shkruar dhe të përfunduar. Ishte dëshira e tij që ky libër të promovohej i pari, pavarësisht se në renditje ka numrin 4. Janë dhe tri libra të tjerë që kanë për objekt: “Në kërkim dhe formim të personalitetit”, “Gjej veten në zbulimin me trupa” dhe “Në krye të piraminës së zbulimit me trupa në ushtri”.

Xhemil Çela edhe më parë na ka dhënë libra ku përshkruan qartësisht ushtrinë në periudhën e socializmit siç është libri i titulluar “Jetuam paqen e kërcënuar”, një libër doktrinë dhe punim shkencor në një këndshikim më të thelluar. Pas këtij libri ka botuar dhe librat “Fenomeni fajde…”, studimin monografik mbi ngjarjet e Shkollave Ushtarake “Shkurt ‘91” dhe “15 vjet shoqatë “Labëria”.

Libri “Jeta akademike” siç e

përshkruan të gjithë është një libër në fushën e publicistikës ushtarake dhe të mendimit ushtarak, ka autori vjen sërish

shef katedre e kryeredaktor i Revistës Ushtarake dhe theksin e ka vendosur në njohjen e Ushtrive të Huaja dhe në organizimin dhe zhvillimin e punës shkencore në Akademinë e Shtabit të Përgjithshëm ku punoi për 12 vjet rresht, një jetë akademike plot vrull dhe përpjekje të gjithanshme. Në veprimtarinë mësimore dhe shkencore, Xhemil Çela ka një prodhimtari të pasur botuese, siç edhe do ta shikoni edhe në libër me objekt botime dhe shkrime gjatë gjithë karrierës ushtarake dhe në jetën civile e shoqërore.

Ndihmesa e Xhemil Çelës për shkollën ushtarake është dhe do të mbetet një pjesë e vyer e trashgimnisë dhe e traditës së arsimit ushtarak kombëtar, për të cilin brezat do të jenë të interesuar ta njohin në thelbin e vet dhe ta përdorin racionalisht si një pjesë e përpjekjeve për përparim dhe standarde më të larta. Veprimtaria intesive dhe e frytshme e Xhemil Çelës përcjell edhe një mesazh të madh: ngritja në lartësinë e misionit ushtarak të oficerit kërkon jo vetëm zotësi e përgatitje, por edhe përkushtim, korrektesë, ndershmëri, të cilat i shfaqi në shkallën më të lartë ushtaraku ynë, i cili ngriti në art mjeshtërinë dhe thellësinë e argumentimit të problemeve ushtarake.

Bernard Zotaj falënderoi të gjithë për pjesëmarrjen dhe fjalët që u thanë për Xhemil Çelën, për

me një qasje serioze dhe vrojtim krejt ndryshe. Ai na sjell një këndvështrim, përkatësisht këndlexim të vetin, argumentues dhe shtjellues të ngjarjeve dhe fenomeneve deri në detaje, por që kanë rëndësi në qëllimin final. Ky libër na vjen gjithëpërfshirës dhe gërmues, ku Xhemili na paraqitet pedagog, punonjës shkencor,

punën dhe përpjekjet e tij në jetë për të arritur më të mirën. Ai falënderoi drejtorin e muzeumit dr. Dorian Koçi, i cili kurdoherë ushtarakëve dhe shoqatës “Labëria” i është gjendur pranë, po kështu falënderoi dhe stafin e mrekullueshëm të këtij muzeu.

Një falënderim shkon dhe për BOTIMET M&B, të cilët kanë bërë

Libri “Jeta akademike” siç e përshkruan të gjithë është një libër në fushën e publicistikës ushtarake dhe të mendimit ushtarak, ka autori vjen sërish me një qasje serioze dhe vrojtim krejt ndryshe.

Ai na sjell një këndvështrim, përkatësisht këndlexim të vetin, argumentues dhe shtjellues të ngjarjeve dhe fenomeneve deri në detaje, por që kanë rëndësi në qëllimin final. Ky libër na vjen gjithëpërfshirës dhe gërmues, ku Xhemili na paraqitet pedagog, punonjës shkencor, shef katedre e kryeredaktor i Revistës Ushtarake dhe theksin e ka vendosur në njohjen e Ushtrive të Huaja dhe në organizimin dhe zhvillimin e punës shkencore në Akademinë e Shtabit të Përgjithshëm ku punoi për 12 vjet rresht, një jetë akademike plot vrull dhe përpjekje të gjithanshme. Në veprimtarinë mësimore dhe shkencore, Xhemil Çela ka një prodhimtari të pasur botuese, siç edhe do ta shikoni edhe në libër me objekt botime dhe shkrime gjatë gjithë karrierës ushtarake dhe në jetën civile e shoqërore.

një punë tepër të kujdesshme dhe një paraqitje të librit mjaft dinjitoz. Respeket dhe mirënjohje për të gjithë, shumë ju faleminderi dhe përkulem me respekt para Jush, për kohën që vutë në dispozicion për të kujtuar dhe nderuar Xhemil Çelën.

Për librin dhe përkushtimin e Xhemil Çelaj do të shpreheshin: Bardhyl Hazizaj “Nderim e respekt për njeriun e mrekullueshëm Xhemil Cela i

rrezatoi për atdhetari dhe la frymë shirtërore jetëdhënëse për gjenerata ushtarakësh!”. Ahmet Demaj “Nga bashkëpunimi me Xhemilin në shoqatën “Labëria” mësova shumë”.

Maksim Ramohitaj “Veprimtari të tilla si kjo, për ushtarkun e lartë, pedagogun e Akademisë së Shtabit të Përgjithshëm të ushtrisë Shqipëtare, dhe shef katedre, për shumë vite, janë një vlerë e madhe kombëtare, për ushtrinë shqiptare jo vetëm për sot por edhe për brezat në vazhdimësi”.

Tasim Meçe

Muzeu Historik Kombëtar në bashkëpunim me Shoqatën Kulturore Atdhetare “Labëria” “Nderi i Kombit”, Dega Tiranë organizoi në ambjentet e MHK promovimin e librit “JETA AKADEMIKE” të autorit Xhemil Çelaj. Në veprimtari morën pjesë ushtarakë e ish ushtarakë, gjeneralë, profesorë dhe bashkëpunëtorë të jetës dhe të veprimtarisë së Xhemil Çelaj. cili në radhët e FARSH udhëhoqi me profesionalizëm, shkathtësi, humanizëm, besnikëri, dinjitet pa i mohuar hakun askujt! Jo të gjithë bëhen ushtarak të zot!

Ushtarakët e zot kanë talentë, jane krijues të talentuar, i parashikojnë situatat, janë në shërbim të popullit dhe Atdheut!

Ai edhe sot kontriboi duke na dhuruar një eksperiencë që do ta transmetojmë për brezat!”.

Azis Gjergji: “Përgëzime organizatorëve të promovimit (prezantimit) të librit “Jeta Akademike” me autor Xhemil Çelaj (pas vdekjes), i cili ishte ngritur në nivelin e një sesioni shkencor kushtuar veprimtarisë shkencore të pedagogut e punonjësit shkencor, shefit të Katedrës së Zbulimit e kryeredaktorit të “Revistës Ushtarake” të Akademisë Ushtarake në vitet 1989-1992. Albert Zholi “Xhemili mbetet personalitet i rrallë!”. Roland Musta “Veprimtari me vlerë kulturore dhe historike, sa dhe njerzëore për të heshturin e ditur, ushtarakun pasionant e profesionist, të ndjerin Xhemil Çela”. Pajtim Ribaj “Nderim jetes dhe veprës së personalitetit të shquar, që

“Mirënjohje dhe respekt për këtē intelektuar dhe ushtarak të shquar, për kontributin e dhënë si pedagog dhe punonjës shkencor në Akademin e Shtabit të Pergjithshëm”. Zabit Cuku “Këto botime për jetën e karrieren e kuadrove ushtarakë janë me vlera dhe thesare të historisë në Shqipëri”. Arben Nika “Është nderim dhe respekt plotësisht i merituar, kjo vëmendje që i kushtohet profesorit të nderuar, kërkuesit, hulumtuesit dhe krijuesit të shkencës së zbulimit në Forcat e Armatosura”.

Sulejman Abazi “Respekt dhe mirëmjohje për gjithçka që ka bërë ky bir i Labërisë dhe i Shqipërisë. Njeriu i mirë që la gjurmë të mrekullueshme mes familjarëve, miqve dhe shokëve”. Lulezim Meçi “Ajo ç’la mbrapa është një vlerë për të gjithë, ndërsa portreti i tij është një kujtim i ëmbël”. Viktor P. Përshqefa “Xhemil Çelaj ishte një nga oficerët ekselentë të Ushtrisë Shqiptare! Ai nuk është “vetëm” i Shoqatës “Labëria”!”.

Nga: Korrespondent i degës së Tiranës

Labëria

HISTORI

Korrik 2021

14

Bregdeti i Lukovës ka 103 dëshmorë, 298 partizanë, 26 janë vrarë nga bombardimet dhe 191 u internuan

Bregdeti i Lukovës një Borovë e dytë

B

regdeti i Lukovës përbëhet nga nëntë fshatra, duke filluar nga fshati Nivic - Buban fshati i kapedanëve trima, Stefan Thomagjinit dhe Miltiadh Papadhima, udhëheqës kryesor të çetës territoriale të Bregdetit dhe më vonë batalioni partizan i bregdetit të Lukovës në LANÇ.

Vazhdon fshati tjetër Shën Vasil, ku u bë masakra e Qershorit gjermano-ballist, të cilët morën një goditje nga grupi partizan që sulmuan fshatrat Nivic -Shën Vasil morën njerëz të pafajshëm i grumbulluan në kishë përveç atyre që ishin rituale fetare.

Aty përzgjodhën burrat e fshatit, hapën një gropë dhe i pushkatuan. Atje ndodheshin banorë të fshatrave Nivicë, Shën Vasil, Lukovë Piqeras, Qeparo.

Bregdeti i Lukovës ka 103 dëshmorë, 298 partizanë, 26 janë vrarë nga bombardimet dhe 191 u internuan në kampet e shfarosjes në masë. Gjermano-ballistët plaçkitën çdo gjë që gjetën përpara dhe nëpër shtëpira: Produkte ushqimore, vaj ulliri, bulmet, drithëra buke, kafshë pune, lopë dhe bagëti të imta etj. Çeta e Ballit tentoi shumëherë në fshatin e Lukovës të merrte

burrat e fshatit në çetën e saj kundër partizanëve dhe një ditë harriti t’i merrte forcërisht 5-6 djem nga fshati dhe mbas një jave në një përpjekje me partizanët në afërsi të Kuçit kjo çetë balliste u thye keqazi. Djemtë e arrestuar u kthyen në vendlindje, ku bashkë me fshatarët e tjerë mbi 30 burra u bashkuan me forcat partizane dhe kur këta ballistë kthehen përsëri në Lukovë takojnë pleqtë e fshatit dhe morën përgjigjen se djemtë i kemi në mal partizanë.

Kalojmë në fshatin Piqeras, fshat i përpjekjeve të mëdha ku i dhanë luftës dy Heronj të Popullit, Vasil Laçi, që qëlloi mbi perandorin italian. Mitro Xhani luftoi dhe ra heroikisht në Dukaj në Tepelenë.

Fshati Borsh qysh në Luftën e parë Botërore e më tutje është djegur tërësisht nga andartët grekë

me në krye tradhëtarin Spiro Milo. Në Luftën e Vlorës1920

Bregdeti i Lukovës përbëhet nga nëntë fshatra, duke filluar nga fshati Nivic.

Bregdeti i Lukovës ka 103 dëshmorë, 298 partizanë, 26 janë vrarë nga bombardimet dhe 191 u internuan në kampet e shfarosjes në masë. komandanti i çetës partizane të Bregdetit, Sulo Hajdini, bashkë me trimat e Lumit të Vlorës me komandant Sali Vranishtin, Rapo Çelo Sevasteri, Selim Mallkeqin dhe Selam Musain i hodhën pushtuesit italianë në det. Në Luftën e Dytë Botërore

komandanti i përgjithshëm Enver Hoxha birin e Borshit Telat Nogën e ka përcaktuar si shtylla e partisë për Durrësin pasi ai atje jetoi, punoi dhe luftoi. Ky ishte një nga 200 komunistët.

Fshati Qazim Pali shtrihet pak më poshtë. Ky fshat u ndërtua mbas çlirimit të vendit me banorë të ardhur nga fise të ndryshme të Shqipërisë. Këtë emër e ka marrë nga dëshmori i lirisë, biri i Borshit. Dy fshatra më lart ku marrim drejtimin për në Kuç janë përballë njëri tjetrit: Çorraj dhe Ftera. Çorraj me njerëz të penës dhe të pushkës. Ky fshat i Maro Kontes, nuk ra në duart e Turqve.

Fshati Fterë ka nxjerrë edhe ky arsim dashës fshat i dëshmorit të parë të Kurveleshit Fuat Mati pa mbushur 15 vjeç. Ky fshat ka një muze me materiale historike me më shumë se 500 vjeçare. Të shkruash për bregdetin e Lukovës duhet shumë. Kohët e fundit ushtaraku i lartë pensionist Anastas Gurma, biri i Nivicës, botoi një libër për historinë e Bregdetit në mënyrë të detajuar.

Mirë është që ky libër të merret e të lexohet me synimin që ta njohin të rinjtë të kaluarën.

Gjithë këto vlera historike të mbeten si një pishtar i ndezur

dhe kur mos të shuhet. Në këtë bregdet kemi 8 organizata të veteranëve të LANÇ. Në fshatin Nivicë punon shumë mirë kryetari Foto Mungli. Në Shën Vasil kemi një organizatë model me kryetar Janaq Kërkeshi dhe Mitro Martiko. Në Lukovë Mondi Gjenerali dhe Vangjel Papajani, të cilët punojnë shumë mirë për mbrojtjen e idealeve të LANÇ. Në Piqeras Koli Pali. Një organizatë shëmbullore. Në fshatin Borsh organizata ka nevojë për një riorganizim të ri mbasi kohët e fundit duhet të funksionojë edhe më mirë. Fshati Qazim Pali punon mirë znj. Bajame Labi dhe Sulo Salaj i lagjes Shkallë, i pranuar tani së fundmi në këtë organizatë. Në fshatin Çorraj kryetar i organizatës është Veli Hitaj dhe ky bën përpjekje për mbarëvajtjen e kësaj organizate.

Në fshatin Fterë kryetar është mësuesi pensionist i fshatit Teno Lolo. Njeriu i festivaleve folklorike me kontribut në këtë fshat. Kohët e fundit, edhe kjo organizatë ka nevojë për një riorganizim të ri.

Nga:ADUSH ALIMEMA Kryetar i Këshillit Zonal Lukovë, Sarandë

Dy grushte të fuqishme rrëzuan Bulen te cepi i murit dhe çizmja e qarkkomandantit shkeli mbi kokën e saj

BULE NAIPI, heroina që sfidoi armiqtë

L

indi në Mars në vitin 1920 në lagjen “Dunavat” të qytetit të Gjirokastrës.

Shtëpia e Naipeve ishte bazë e rëndësishme e luftës. Bulja ishte anëtare e Komitetit Qarkor.

Veprimtaria e saj ishte në qytet dhe në krahinat fshatare. U njoh si partizane në male dhe si ilegale në qytet.

Në fillim të muajit Korrik të vitit 1944, u rrethua lagjia “Dunavat” e Gjirokastrës, ku Bulja pati hyrë ilegalisht. Spiunët kishin lajmëruar dhe forca të shumta nazisto-balliste e kishin rrethuar. Bulja u largua me shpejtësi drejt malit të gjerë, por nuk mundi të kalojë,se rrethimi ishte shumë i fortë dhe ajo ishte e pa armatosur. Në kohën që po matej të kërcente nga një shkëmb, ballistët e shumtë iu sulën nga një bahçe aty pranë dhe e kapën të gjallë. Bulen e burgosën në kalanë e Gjirokastrës ku qëndroi e papërkulur. Në mbrëmje mes kolonës së gjatë gjermane e çuan në burg. Bashkë me Bulen qëndruan të pamposhtura. Më 4 Korrik 1944, aty nga ora 9, makina i çoi të burgosurat në hetuesi.

Persefonit i kërkohej që me çdo kusht ajo të firmoste deklaratë ku

grushtin dhe fare qetësisht sikur takohej me të rrugës, përshëndeti “Vdekje fashizmit”. Togeri i Gestapos ngriti dorën për ta goditur Persefonin, ndërsa Bulja u hodh drejt shoqes për ta pritur vetë goditjen e shkopit metalik të tij, por s’arriti dot. Dy grushte të fuqishme rrëzuan Bulen te cepi i murit dhe çizmja e qark

dhe solidaritet! Tortura, presione, kërcënime, pyetje, përgjigje, gjyq dhe më në fund vendimi: Persefoni e Bulja në litar! Të dyja shkuan ballëlartë në litar te dega e rrapit në sheshin e Çerçizit.

Persefoni zgjati duart e lodhura dhe kërkoi një krëhër. Ajo ngriti ngadalë duart dhe nisi të krehë flokët e shkurtuar, pastaj puthi

Lindi në Mars në vitin 1920 në lagjen “Dunavat” të qytetit të Gjirokastrës. Shtëpia e Naipeve ishte bazë e rëndësishme e luftës. Bulja ishte anëtare e Komitetit Qarkor. Veprimtaria e saj ishte në qytet dhe në krahinat fshatare. U njoh si partizane në male dhe si ilegale në qytet. të deklaronte se hiqte dorë nga lufta.

-Kam nënshkruar një herë, kapiten kur preva gërshetat, mora pushkën, veç jo me penë e bojë, po më gjak shokësh e shoqesh që bien për liri! Dhe e grisi deklaratën në sy të tij. Ai e kapi nga mjekra vajzën dhe nxori çakmakun, të cilin pasi e ndezi nisi t’i digjte lëkurën e hollë të gushës.

-Mbahu motër, mbahu, duro, thoshte shikimi i Bules. Persefoni ktheu ngadalë kokën, pa Bulen, u mbush me frymë, ngriti

Bulen, ngjiti dy shkallët e drunjta, kaloi në qafë litarin dhe i ra vetë me këmbë fronit

komandantit shkeli mbi kokën e saj dhe më pas dha urdhër për të vazhduar torturat. As ujë, as bukë, as derën s’ia hapnin, as plagët s’ia mjekonin vajzës. Bulja i qëndronte te koka. Eh, ç’dashuri

të vogël pa pritur xhelatin… Pas Persefonit shkoi në litar edhe Bulja. Të dyja kryelartë, përballë Çerçizit që dukej sikur u thoshte: “Mbahuni o vajza me gjak shqiptari!” Dhe ato qëndruan krenare. Vdekjen e sfiduan. E mposhtën. Eh, ç’heroina ka kjo Toka jonë, ky vendi ynë, ky Kombi ynë! Dy të reja varur në litar.

Persefoni mbeti një shqiponjë që vazhdon të fluturojë jo vetëm në hapësirat e Qeparoit, në malin e Gjivlashit, në fushat e gjelbëruara anës detit Jon e Adriatik, por në mbarë vendin dhe jashtë tij.

Në historikun e brigades VI-t Sulmuese, Persefoni Kokëdhima veçohej si një luftëtare e shquar.

Mbi këto motive të heroizmit partizan, vajza e Qeparoit u shpall Heroinë e Popullit.

15

Korrik/ 2021

Atdhetarja e shquar nga Dukati, “Heroina e Popullit” Sado Koshena Në malet me trëndelinë kishte thirrur trimërinë.

B

ota çuditej se si kish mundur që një vend thellësisht i prapambetur dhe fare i vogël si Shqipëria e vitit 1920 me afër një million banorë mundi të hedh në det një fuqi të madhe dhe të armatosur me armët më moderrne të kohës siç ishte Italia 40 milionëshe! Nuk ka asnjë sekret! U ngrit në luftë shpirti i popullit, populi trim me burra e gra.

Atëhere nuk kish prapavijë që të furnizonte me armë e ushqimie frontin e luftës. Ata me dyfek me gjalmë shtruan gunat dhe u hodhën sipër telave me gjëmba dhe i morën armët armikut. Gratë e pa gjumë, trimëresha e punëtore, piqnin

Në nëntor të 1912, me thirrjen që i bëri popullit qeveria e Ismail Qemalit, Sadoja me djemt e saj, vëllezërit dhe me dukatas të tjerë, luftuan kundër 400 forcave greke të cilat kishin zbritur në Himarë, ku ishin bashkuar me ta dhe fshatarë të gënjyer. në saçet e tyre edhe pak kulaç që mundeshin, bënin djathin në napa, piqnin mish në hell dhe nxitonin t’ua çonin luftëtarëve në pozicionet që kishin zënë.

Por ato luftuan edhe me armë në dorë. Symbol i këtyre grave u bë gruaja nga Dukati i Vlorës, Sado Koshena. Ajo ishte atëhere 65vjeçe dhe kishte një përvojë të mire në luftë kundër armiqëve.

Në vitin 1907 në shtëpi i vanë koshallet, se ndiqnin të kunatin kacak në mal se s’shkonte ushtar për turkun. Oficeri turk e pyeti disa herë se ku ndodhej kunati por ajo s’tregoi, oficeri dha urdhër ushtarëve të rrëmbejnë kosheren me bletë dhe tja hidhnin bletët në çitjane Arnautkës. Sadoja e kuptojë dhe me shkathësinë që kishte rrëmbeu kosheren dhe ua përplasi në fytyrë, pastaj fillojë përleshja e vërtetë me gurë dhe dru dhe gjithshka që ndodhej rrotull I hodhi mbi ta, ata të turpëruar u tërhoqën. Sadoja u ul në prag të shtëpisë e lodhur, me sy të mbërthyer në malin e lartë të Qores e pëshpëriti me vehte “Kur do shporret turku nga vatrat tona”. Në nëntor të 1912, me thirrjen që i bëri popullit qeveria e Ismail Qemalit, Sadoja me djemt e saj, vëllezërit dhe me dukatas të tjerë, luftuan kundër 400 forcave greke të cilat kishin zbritur në Himarë, ku ishin bashkuar me ta dhe fshatarë të gënjyer. Kishin

Labëria

PORTRET

armatime moderne për Kohen, si dhe ishin instaluar 2 tropendjere në detin Jon. Qëllimi i tyre ishte marrja e qafës së Llogarasë dhe vazhdimi i tyre deri te ura e Vjosës, si rezultat asfiksoi qeveria e Ismail Qemalit dhe ata aneksonin Shqipërine e Jugut.

Qafa e Llogarasë si një kështjellë natyrore u bë dhe një kështjellë njerëzore me forca të ardhura nga Mallakastra dhe krahina të tjera duke u bërë qëndër rezistence e pa kalueshme për armikun. U luftua duke u përleshur dhe trup me trup, ku Greket lanë mbi 30 të vrarë e shumë të plagosur, u largua siç thotë populli me bisht në shalë. Nga fronti pati të vrarë 5 veta nga Dukat Tragjasi dhe Vranishti dhe një vullnetar nga Mallakastra si dhe 6 vetë të plagosur. Për heroizmin e Sado Koshënës në këtë betejë kënga thotë: Po sokëllin Sadoja Tek bënë yxhym mbi ta Bëni përpara mbi ta Për qenin vend këtu nuk ka Familja e Sados ishte e varfër, ajo vuante për bukën e gojës por ajo kishte një pasuri të madhe shpirtërore. E donte me shpirt Shqipërinë e saj dhe në mbrojtje të saj nuk kurseu as jetën. Sadua u dallua si luftëtare qysh në moshë të re por ajo shkëlqeu sidomos në 1912 në luftë kundër adantëve Grek si dhe në luftën e Vlorës në 1920. Në çdo luftë ka marrë pjesë gjithë familja. Pjestarët e saj ishin një të pandarë, kjo veti i bënte të fortë. Dhe kur komiteti kombetar i luftës leshoj kushtrimin, Sadua u rradhit me luftëtarët e lirisë bashkë me bijët e saj Bejo, Meten dhe vëllezerit e saj. Në 5 Qershor ne 1920 sëbashku me fshatarët e saj Dukatas dhe familjen e fisin e saj u nis për në qafën e Llogarasë, garnizoni Italian që ishte atje, dhe në mëngjesin e ditës së re sulmuan armikun.

Lufta qe e rreptë, Sadua me njerëzit e saj luftuan me guxim e trimëri të pashoq dhe italianët të frikësuar lanë pozicionet e tyre të përparuara në qafë, dhe u përqëndruan në fortifikatat dominuese te qafa e Përrallit.

Garnizoni Italian priste ndihma nga Himara por këto nuk erdhën, për arsye se luftëtarët e tjerë i pengonin të vinin

në ndihmë të rrethuarve.

Përkundrazi, luftëtarëve të Dukatit u erdhën në ndihmë nga lumi i Vlorës. Italianët, falë fortifikatave, vendi dominues dhe armatimit të mirë mundën të rrezistonin 3 dite. Luftëtarët tanë trima maskoheshin me mjete rrethanore kryesisht me gjelbërimin ekzistues dhe i afroheshin armikut derisa i futën tëmerrin. Sadua i inkurajonte fshatarët e saj duke shkuar nga pozicioni në pozicion dhe kështu në 8 Qershor, granizoni u dorëzua me turp. Gëzimi i luftëtarëve ishte i madh dhe u krijua mundësia e lidhjes së tyre me çetat e tjera që luftonin në Shashicë dhe Drashovicë. Sadua nuk priti më, me shumë luftëtarë të tjerë ajo u nis për në Shashicë dhe Drashovicë. Kjo lidhje e frontit të luftës të luftëtarëve i shqetësojë mjaft italianët. Ata nisën të qëllonin më fort me altileri nga Kanina, po kështu dhe nga flota që kishin në gjirin e Vlorës dhe në Pashaliman. Veç kësaj ata ndërmorën një sulm të fort për të shkatërruar forcat e Dukatit të cilat tashmë ishin lidhur jo vetëm me luftëtarët e Tragjasit por dhe

Nepravishta e lënë totalisht në harresë

Behar Çulla epravishta e shtrirë në këmbët e malit Buret një fshat me histori dhe kulturë të veçantë dhe një lashtësi që me zor i reziston kohës moderne.

Nepravishta numuron sot plot 805 votues një popullsi në rritje që prej vitit 1750 Nepravishta numëronte 104 familje sot është një fshat i shtrirë në disa lagje

N

këtij fshati. Nepravishta është zgjedhur nga qeveria shqiptare nder njëqind fshatrat turistik por sot Nepravishta e braktisur s’te ofron asgjë e lenë në harresë po dëmtohet dita ditës si kultura dhe lashtësia e saj.

Nepravishta Nepravishtës sot i është zgjedhur nga mungojnë shumë gjera qeveria shqiptare nder për t’i ofruar shërbimin njëqind fshatrat turistik por e kërkuar turistëve që sot Nepravishta e braktisur s’te vijnë tek tuk ndonjë ofron asgjë e lenë në harresë po dëmtohet dita ditës si kultura që ka lexuar librin dhe lashtësia e saj. me kujtimet e Lord Bajronit kur vinë në Nepravishtë përballen me vështirsitë e ditës si hoteleria Nepravishta ka ndërtime bujtinat apo resorantet apo karakteristikë të larta dy tre kampingjet që duhet të ketë për katshe si dhe porta me harqe prej guri të cilat fatkeqësisht një turiste të huaj apo vendas po shemben dita ditës për faktin se Nepravishta e shtrirë në këmbët aty s’po vë me dor e malit Buret një fshat me histori njeri prej vitesh. Me dhe kulturë të veçantë dhe një rrënimin e këtyre lashtësi që me zor i reziston objekteve ku tregojn kohës moderne. kulturën e të parëve tanë Nepravishta do humbasi totalishte vlerat e saj historike turisti sot shikon veç një tabelë dhe kulturore por dhe ato turistike që shkruan se në Nepravishtë gjen bankomat arqitekunore.

Kur Lord Bajroni bëri udhëtimin internet vend panoramik ecje në e tij në Europë në vitin 1809 mal plazhe e shumë gjëra të tjera fati e deshi që rruga t’i binte por fatkeqësisht sa le tabelën nga Nepravishta ku përshkoi pas asaj tebel nuk ofrohet me as Libohovën antigonën dhe arriti një shërbim. në Tepelenë e më tej ai në ku popullsia është në rritje por është dhe në ikje për faktin se fshati është lënë totalisht në harresë dhe i pa shpresë ku historia dhe objektet njëqind e ca vjeç po shemben dita ditës.

Sado Koshena me ata të Shashicës e Drashovicës, Kaninës, Sadua me shokët e saj luftonin si heronjë dhe u hodhën në një kundërsulm të rrufeshëm derisa i shpëtuan asgjesimit. Duke parë nevojën që kishin luftëtarët në Drashovicë për armë dhe municione ajo hyn në krye të fshatarëve të saj dhe filloi të furnizojë me to njerëzit që ndesheshin me armikun në Drashovicë. Gjithë armatimin që i morrën garnizonit Italian e vunë në sherbim të luftës për shporrjen e zaptuesëve nga Vlora. Çlirimi i Shqipërisë në 29 Nëntor 1944, Sadon e gjeti në moshën 89 vjeçare dhe i dha një kënaqësi të madhe. Ajo thoshte: “Shqipëria u çlirua nga të huajt, grave tona nuk u del më ushtari i huaj për ti ç’nderuar, Atdhetarja e shquar nga Dukati Sado Koshena, Heroina e popullit, jetoj deri ne vitin 1955 Nga:Mustafa Dedenika

kujtimet e tij sla pa përmendur dhe Nepravishten për cilësit e saj që ajo ofronte si mikpritja dhe traditat e e fshatit por dhe resurset që të ofronte zona si ujë i ftotë i vrizit dhe duhani merullato i Nepravishtës që kultivohej dhe pihej nga burrat e Nepravishtës ose përdorej për tregti në fshatrat përreth dhe me gjer.

Sot fatkeqësishtë Nepravishta ka nevojë për një ndërhyrje shtetërore për shkak të vjetërsisë ndërtesat e saj të larta po rrëzohen si shtëpitë ashtu dhe portat me harqe të ndërtura që në vitin 1881 ato sot kanë nevojë për mirmbajtje nga ana e shtetit dhe të kthehen si monoment kulture ku ti shërbejnë dhe turizmit ku vizitorët të mësoj dhe historinë dhe lashtësinë e

Labëria

PORTRET

Korrik 2021

NJË VIT PA “ABAZ ALIUN” MOIKOM ZEQO

Nga:Bashkim Qeli “Disa lindin të mëdhenj, disa arrijnë të bëhen duke kryer vepra të mëdha, disa të tjerë shpallen të mëdhenjë” U. Shekspir.

S

a shpejt kaloi viti ! Dhe ja po vjen 15 Qershori, dita kur në agim të saj, u hap lajmi se u nda nga jeta, Akademiku dhe euridit shqptar Moikom ZEQO. Ai mengjez ishte tronditës për mua dhe familjen time, pasi edhe bashkëshortia ime e njihte, sepse e kishte vendin e punës, në atë pallat ku ai banonte. Ndarja nga jeta më 15 qershor 2020, ishte koinçidencë, sepse përkon me datën 2 qershor me kalendarin e vjetër, si lindja më 3 qershor dhe ndarja nga jeta e tij brenda muajit qeshor. Borgesi thotë:-“ Kur vdes nëj njeri, varroset një bibliotek.” Por kur u nda nga jeta akademiku dhe gjeniu i letrave shqipe Moikom ZEQO, u varros memeoria e kombit shqiptar.

Ishte miku im i mirë , dituraku shqiptar edhe sot e kam të vështirë t’i gjej fjalët për të shkruar, në këtë një vjetor, për jetën e shkurtër, por të lavdishme dhe të gjithë veprimtarinë tuaj të shumanëshme dhe titanike, sepse AI ishit një titan me veprën tuaj, Ai ishit një arkiv, kudo që punoj u tregua se ishit një njeri i mirë, i aft dhe i barabartë me këdo që bisedoji e gjente veten dhe përshtatej shpejt me shokët, kolegët duke treguar aftësit tij dhe njohurit e mëdha për shumë fusha. Moikom në çdo tryez bisedimesh kur fliste i bënte për vete të parnishmit gjatë diskutimit për problemet e kohës. Debatet ishin të gjalla sidomos për politikën e ditës dhe politikanë tan të cilët Ai thoshite :-“ ..në Shqipëri ka një klasë parapolitike e cila ka 30 vjetë dhe nuk paraqet premise ndryshimi progresiv për një politik të re, serioze, vizionare paraprijse.”( gazeta Dita. 15.05.2020) Moikom i ngjante atij peshkut elektrik të detit, kur ai fliste,, ne që e dëgjonim ndjenjim dridhjen në trupin tonë. Jam njohur me Moikomin kur ishte Drejtor i Muzeut Kombëtar, kur në emër të Shoqatës “ Labëria” “Nderi Kombit” shkova për të bërë një veprimtari dhe që atëherë ne forcuam miqësinë me njëri tjetrin, kur ai u bë pjestar në “Tavolinën e Gjyshit” (Poeti Labërisë Lirim Deda), përball lokalit “Tepelena”, ku mblidheshim ne të shoqatëse “Labëria”. Më 2015 u dignostkua me sëmundje të pashërueshme kur shkoi në Angli. Më 2018 ai

16

heraldike të dhunës në shekuj rri njeriu i thjeshtë, që është esencialisht Njeri, Sulmi është u shtrua në spital për kurim. jashtëzakonish i egër. Njeriu Unë me ta marë vesh i shkova në ndruhet nga Historia, por jo nga spital te gjashtëkatëshi në katin e shpifjet “( gazeta Dita 20.02.2016) tretë dhoma nr. 10. Te koka i rinte Moikomi ishte një poet i vacant, bashkëshortja Lida, Ai sa më pa i pa ngjashëm me poetet e tjerë i tha Lidës, ky është Bashkimi shqiptar dhe unë mendoj se në miku im. E pyeta si je “ Abaz Ali” kohën e sotme në të cilën po se kështu unë e quaja atë,. Ai mu jetojmë e ka veçuar atë nga të përgjegj se po vdes, unë i them, gjithë ata poet që shkruajnë poezi, jo nuk do të vdesësh, por kurajo që janë të pëlqyeshme për tregun dhe shërohu shpejt, se i duhesh letrar e kanë humbur kuptimin vendit. Ai me të dalë nga spitali real të poezisë. Sepse poezit e u rikthye ne jetën e përditëshme tij kanë një gjuhë, që trajton jo duke botuar shkrime në gazetën vetëm brendin dhe thellësinë një e dashur për popullin shqiptar “ mendimi, por që trajton botën Dita” e cila tegonte realitein në shpirtërore të poetit. Poezit e tij vendin tonë. janë të mbushur me metafora të Moikomi i ngjante Diogjenit shumta, që i japin kuptim vargut . të Lashtësisë, i cili me llambë Viti 2020 ishte i vështirë për në dore doli nëpër Athinë dhe Moikomin, ai hynte dhe dilte kërkonte të gjente njeriun, në nga spitali, sëmundja kishtë republiken greke. Edhe Moikomi përparuar shumë, por Ai nuk mori “llampën” dhe dolli u përkul qëndroi, stoik dhe nëpër Tiranën pas ndrimit të vazhdonte të botonte shkrime sistemeve, për të gjetur “njeriun përditë në shtypin periodik. postkomunist”, por nuk e gjeti Luçemia kishte kaluar në sulm, dot. Ai vajti në shume fusha të herën e fundit nuk e la të ngrihet jetës ekonomike dhe politike të shkencës shqiptare. Kishte kohë rikthim te studimet e shkenca nga shtrati, por ai kishte bindjen vendit por nuk e gjeti dot njeriun që vuante nga një sëmundje e dhe me marrjen e kësaj detyre ai se do t’ia hidhte këtë herë, nuk por antinjeriun. Në fushën e ligë, por ai ishte një qëndrestar e braktisi politikën, por asnjëher e pranonte vdekjen. Engjëlli poltikës, në parlament ai gjeti dhe nuk e dha veten, duke nuk heshti, ndaj fenomeneve e i vdekje kishte ditë që i vinte nje parlament eunukësh, Amin luftuar dhëmbë për dhëmbë problemeve të politikës. Nëntë vërdallë rreth shtratit të tij. Në ato o Hoxhë, në administratën e me sëmundjen e egër, por vjete e drejtoi Muzeun Historik moment mendja e tij lundronte lartë shtëtëror ai gjeti njerëz, që dëshira dhe forca për jetuar Kombëtar, grumbulloi material në kopshtet e bukura Babilonisë, ziheshin për tenderat dhe kolltuk nuk e ndali, atë për shkruar çdo të shumta për të gjitha kohërat te piramidat e Egjyptit, në dhe kush më shumë të gllabëronte ditë në shtypin periodik. Ai me dhe ngriti nga fillimi një pavion biblioteken e Kostandinopojës, sa më shumë pronat e përbashkta. publicistikën e tij u bë i njohur për Luftën e Dytë Botërore, për tek Rilindasit e mëdhenjë, te Në fushën e mjekësisë ai gjeti, në mbarë botën shqiptare dhe në kontrubutin popullit shqiptar, njerëzit e ditur shqiptar ndër shekuj si Buzuku, De Rada, Moikomi u nda jeta, në moshën më të mirë intelektuale, kur do të jept sa më shumë kulturës, Naim Frashëri, Noli, Konica, artit, historisë, arkeologjisë dhe shkencës shqiptare. Ai me publicistikën e tij u bë i njohur në Migjeni Frederik Reshpja etje. Ky mbarë botën shqiptare dhe në arenën ndërkombëtare. Ai ishte poet brilant, i cili u fut në grupin dishepull ishekullit 21 mëshironte e talenteve në vitet 70 të shek XX, arkeolog, historian ekspert i studimit të vlerave të thellësisë të një kulturë të gjithëaneshme dhe botës nënujore, piktor me disa ekspozita personale, eseist modern, administrator trashëgimisë të gjërë në shumë fusha të jetës. së vlerave kulturore e historike të vendit tonë.

Më 15 qershor 2021, është një vjetori i ndarrjes nga jeta e Një mjekët që e kishin shkelur arenën ndërkombëtare. Ai ishte gjakun e martirëve të lirisë.

NJERIU, të cilin unë e quaja ”Betimin e Hipokratit” dhe poet brilant, i cili u fut në grupin Ai ishte një antifashit i madh, ABAZ ALI. shikoni mga duart e pacientëve. e talenteve në vitet 70 të shek përkrahës i LANÇ-it. Në detyrën Ai ishte një diturak poliglot Në fushën e drejtësisë gjeti XX, arkeolog, historian ekspert e re, ai i ndryshoi fytyrën , euridit, Filozof, poet, gjyqëtarë, që peshorja anonte i studimit të vlerave të thellësisë Muzeut Kombëtar, si një vepër shkrimtaar,arkeologë, historian nga xhepi i atij që kishte para dhe të botës nënujore, piktor e rëndësishme kombëtare e shumë dimensional Moikom nga xhepi i gjyqtarit. Në fushën me disa ekspozita personale, shpërfytyruar nga paraardhësit e ZEQO. Ai kishte shumë miqë e arsmit ai gjeti arsmitar, që eseist modern, administrator tij, duke e kthyer me kokën larte, midis tyre isha edhe unë. Ndarrja për ditën e mesusesit shikonin trashëgimisë së vlerave kulturore i bëri një ristrukturimin, duke e nga jeta para kohe e shkenctarit nga duart nxënësit duke dhënë e historike të vendit tonë. Ai ishte vënë pavionin e LANÇ-it në vendi patriot, atdhetarë, do t’i mungojë diploma fallco. Në administratën një nga intelektualet shqiptar që e meritonte. dhe kushtojë shumë artit, publike gjeti militant e analfabet me një prodhimtari të madhe Ai mbante lidhje të ngushta me kulturës, shkencë, arkeologjisë funksional. Në fushën ushtarake ndër vite, me mbi 60 vepra, të Akademikun Rexhep Qosja, për dhe politikës shqiptare. Në një kërkoi reparte ushtarake por nuk cilat vlerësohen si vepra të mira çështje kombëtare dhe të artit e vitë më parë shpumë në banesën gjeti, ushtria ishtë shpërbër dhe të kulturës shqiptare, i cilësuar shkencës. Në një letër këmbimi e fundit trupin e Moikomit, por nuk egzistone as në letër. Ajo nuk si “një yll në ngritje” i letërsisë me Profesor Qosen ai i shkruan jo shpirtine tij i cili e la të lire, duhej më se vendin e mbronin shqiptare nga Agolli dhe Kadare. :-“ Mos u tut Bacë! Goditja gurin ai qëndron lartë në hapësirë dhe të tjerët. Në policinë e shtetit ai Më 1992 ai zgjidhet deputet i e çau, drurin e thau, por njeriu na vështron ne dhe vjen në çdo gjeti “rruajtës të qetësisë”, që Parlamentit shqiptar, duke folur e mban! Shpifja e vetkënaqur tavolin ku bisedohet për jetën thoshin do japësh 500 për Lalën, e dhënë mendime dhe idet e tij dhe punën, Ai do të apo 5000 për Salën. Në fushën hapur me argumenta e pozivitet Borgesi thotë:-“ Kur vdes nëj njeri, kujtohet nga ne shokët, ekonomike gjeti punëtorë që maksimal, e bënë atë mjaft varroset një bibliotek.” Por kur u miqët dhe dashamirësit punoni në të zëzë dhe me meditje. popullor e të dashur nga masat. e tij. Duke e përfunduar nda nga jeta akademiku dhe gjeniu i Në fushën e bujqësisë ai gjeti Fjalimet e tij në Parlamente këto kujtime për mikun pronarët e rinj që e kishin “Tokën ishin ndryshe nga të tjerët, ai letrave shqipe Moikom ZEQO, u varros tim Moikom do t’i kujtoj memeoria e kombit shqiptar. e Xanun” me ligjin famkeq 7501, shtronte ide që shikonin largë. fjalët e Naimi Frashërit dhe atyre që u takonin pronat, i Kurrë nuk pati kundërshtime që thotë ; -“ Mos thoni se quanin ish pronarë. Ai i ra kryq e ndërprerje, pasi idet që është bërë një kimerë publike. Ajo vdiq neriu, se është fjalë çilimiu, e tërthortë vendit dhe nuk e gjeti shtronte nuk ishin partiake. zgjat ktherat, ulërin trumfuse, tek ibiri jetëgjati ( Epidami) është dot ”Njeriun” deri sa mbylli syt.

Më 1997 ai emërohet Drejtori zotëron dhunshëm skenën fësheur i ati” ( Moikomi) Moikomi u nda jeta, në moshën i Muzeut Historike Kombëtar, shqiptare, helmon vetdijen tonë MOIKOMI U BÊ I MADHË më të mirë intelektuale, kur do një detyrë që nuk e pelqent, por dehumanizon dhe terrorizon NË SAJ TË AFTËSISË DHE të jept sa më shumë kulturës, ai e pranoi, këtë detyrë si një gjithçka. Përball kësaj kafshe TË PUNËS SËTIJ TITANIKE artit, historisë, arkeologjisë dhe

Adresa: Rr. “Abdyl Frashëri”, Pallati te ish-ambasada Kroate. Botues Agim Çiraku. Kryeredaktor: Albert Zholi Tel. 0692111388; e-mail: albertzholi1@gmail.com