● AIDS, HIV, RAK ● i różnorodnym obrazem klinicznym. Może obejmować infekcje wywołane przez patogeny oportunistyczne, nowotwory, różnorodne zaburzenia psychiczne i neurologiczne oraz ogólne wyniszczenie organizmu z przewlekłymi biegunkami. Nieleczone, nieuchronnie prowadzi do śmierci. Tak jak nowotwory wiążą się z niekontrolowanym podziałem komórek i mutacjami genów, czyli niejako utratą kontroli nad poszczególnymi częściami własnego ciała, umniejszeniem „ja”, AIDS wydaje się poddawać je całkowitemu zniszczeniu, anihilacji13. Alfred I. Tauber przywołuje w tym kontekście metaforę oblężonej twierdzy: układ odpornościowy zostaje zaatakowany, żołnierze komórkowi przegrywają walkę i giną, organizm traci integralność i pozbawiony obrony staje się miejscem niepohamowanego wzrostu wkraczających przez otwarte bramy obcych mikroorganizmów; triumfuje śmierć. Częste jest również odniesienie do konia trojańskiego14: HIV zakaża odpowiedzialne za obronę organizmu leukocyty, a jako pierwsze opisano wiązanie przy wykorzystaniu cząsteczki CD4, czyli, jak na ironię, jednego z antygenów różnicowania komórkowego, odróżniania „swojego” od „obcego” – co w dużym uproszczeniu i z pewnym przekłamaniem oddaje naczelną zasadę działania układu odpornościowego15. W tym ujęciu „ja” immunologiczne, projekcja nowoczesnej filozofii podmiotu na biologię człowieka, określa naszą tożsamość i broni naszej integralności, sprawiając, że stajemy się sobą16. Immunologia naukowa naturalizuje dychotomie dyskursywne, w których „swoje” reprezentuje to, jacy powinniśmy być, a „obce” stanowi nieustanne zagrożenie – co znajduje odbicie w dialektyce HIV: heteroseksualny/homoseksualny, bezpieczny seks / ryzykowny seks, wiedza/ignorancja, niewinny/winny, cnota/występek, pochwa/odbyt, miłość/ śmierć, lekarz/pacjent, naturalny/obcy, normalny/nienormalny, żona/prostytutka17. Stąd semantyczna potęga HIV: przenoszony z natury atawistyczną drogą płciową – ze szczególnym naciskiem na praktyki nieprokreacyjne i niemonogamiczne – odzwierzęcy wirus atakujący sam układ odpornościowy, także jako 13 Zob. Susan Sontag, Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przeł. Jarosław Anders, Kraków 1999, s. 100; Alfred I. Tauber, The Immune Self: Theory or Metaphor?, Cambridge 1994, s. 186. 14 Zob. Paula A. Treichler, AIDS, Homophobia, and Biomedical Discourse…, op. cit., s. 59. 15 Zob. np. Bartłomiej Świątczak, System odpornościowy, ja immunologiczne. Wprowadzenie, „Avant. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej” 2012, nr 1, s. 215–221,http://avant.edu. pl/12012-2 (30.08.2020). 16 Alfred I. Tauber, The Immune Self…, op. cit., s. 186. 17 Ibidem, s. 187, na podstawie: Paula A. Treichler, AIDS, Homophobia, and Biomedical Discourse…, op. cit., s. 63–64.
299
