Znaczenie patrona w środowisku szkolnym

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym

Raport Fundacji Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego

Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich na lata 2018 – 2030

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym

Raport Fundacji Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego pod redakcją dr. Radosława Dąbrowskiego

pod redakcją dr. Radosława Dąbrowskiego redaktor prowadzący dr Jarosław Piekarz

Copyright© Fundacja Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego, 2022 projekt okładki Michał P. Wójcik skład i DTP logos@typolino.pl t 57890 22 77

ISBN 978-83-966885-1-4

WYDAWCA

Jawidz–Łęczna 2022

Kim jest patron?

„Popularny słownik języka polskiego” określa patrona między innymi jako „osobę zasłużoną, darzoną wielkim szacunkiem, której imię i nazwisko nadane jest instytucji, jednostce wojskowej itp.”1 Natomiast „Słownik wyrazów obcych i trudnych” podaje, że patron to „osoba zmarła, darzona wielki szacunkiem, której nazwisko jest nadawane szkole, jednostce wojskowej itd.”2

„Patronat” to określenie wywodzące się z języka łacińskiego i oznaczające początkowo opiekę roztaczaną nad wyzwolonym niewolnikiem. Patron jest więc opiekunem, któremu powierza się czyjeś życie i dobro. Już w średniowieczu, nadając komuś lub czemuś imię patrona symbolicznie powierzano przedmiot patronatu pod opiekę, ale też przywoływano go jako wzór postępowania. Tym samym patronat dotyka nie tylko opieki rozumianej jako zabezpieczanie warunków bytu, ale też sfery wartości. 3

Według Alojzego Drożdża patron jest znakiem: wskazującym wartości, przypominającym, uobecniającym i znakiem zapowiadającym. Wartości, o których mowa, patron uosabia w wielu wymiarach: intelektualnym, duchowym, moralnym, estetycznym, ekonomicznym, ogólnoludzkim. Wzór patrona wskazuje na wartości, przypomina je w trudnych momentach, daje przykład, jak realizacja tych wartości może wpływać na przyszłe życie powierzonych mu ludzi.4

Trudno dokładnie określić, kiedy pojawiła się koncepcja nadawania szkołom imion i wybierania patronów. Wiadomo, że praktyka ta znana jest od początków XX wieku.5 Ten sam autor pisze, że „nadawanie imion szkołom ma już kilkusetletnią tradycję, jednakże jej rozwój najbardziej widoczny jest w XX wieku, szczególnie w jego II połowie, i współcześnie”.6

W średniowieczu nadając patrona przywoływano go jako wzór do naśladowania bądź powierzano przedmiot pod jego opiekę. W definicji Andrzeja Borkowskiego przyjęte zostało, że patronat jest połączeniem pomiędzy postacią patrona a ludźmi kształtującymi placówkę, której nadano imię danej osoby. Ma to znaczenie w kontekście prosperowania instytucji. W przypadku świętych aspekt patronatu można zastosować poprzez zawierzenie placówki, jej kadry i uczniów w opiekę. Kolejnym atutem patronatu jest możliwość nawiązywania do naśladowania życia patrona oraz wartości, które reprezentował7 Współcześnie nadawanie imienia jest zagadnieniem otwartym, gdyż spora część szkół w tym na terenie powiatu łęczyńskiego nie wybrała jeszcze patrona. Ustanowienie bowiem nie jest dla szkoły obligatoryjne, lecz jest decyzją każdej placówki. Niewątpliwie warto zadbać o nadanie imienia swojej szkole. Szkoła z ustanowionym patronem wzmacnia swój autorytet w środowisku. Dzięki temu zyskuje własną tożsamość, która wyróżnia ją spośród innych. Może służyć to promowaniu właściwej postawy życiowej na konkret-

1 Patron [w:] Popularny słownik języka polskiego, red. B. Dunaj, Warszawa 2000, s. 448.

2 Patron [w:] Słownik wyrazów obcych i trudnych, red. A. Markowski, R. Pawelec, Warszawa 2003, s. 659.

3 S. Jaskulska, Rola patrona w życiu szkoły. Na przykładzie patronatu doktor Wandy Błeńskiej nad Piątkowską Szkołą Społeczna w Poznaniu, „Biografistyka Pedagogiczna” 2021, nr 2, s. 240.

4 Tamże, s. 41.

5 P. Gołdyn, Po co komu szkole patron? [w:] Wychowanie i Profilaktyka 2017/2018, nr 5, s. 14.

6 P. Gołdyn, Z katedr na sztandary. Rozważania o nauczycielach – patronach szkół (na przykładzie Wielkopolski Wschodniej) [w:] Wychowawca, nauczyciel, mistrz: o potrzebie mądrości autorytetu i cnoty, red. B. Jędrychowska, Wrocław 2017, s. 145–146.

7 S. Jaskulska, dz. cyt,. s. 241.

nym przykładzie i dawać przykłady niezwykłych dokonań inspirujących do osiągnięć. Szkoła z patronem rozszerza swoje możliwości współpracy z instytucjami zewnętrznymi i ludźmi związanymi z patronem. Dzięki temu możliwa jest współpraca z innymi szkołami posiadającymi tego samego patrona i organizacja wspólnych wydarzeń. Wówczas w szkole tworzy się swoisty klimat oraz poszerza się kalendarium szkolne o dodatkowe uroczystości.

Patronat powinien wpływać na wieloaspektowy rozwój szkolnej społeczności.. Wybór opiekuna placówki jest niezwykle istotnym czynnikiem w procesie dydaktyczno-wychowawczym i elementem symboliki szkolnej. W edukacji dużą rolę odgrywa tradycja, stąd szkoły, które posiadają patronów mają z tego tytułu okazję do organizowania cyklicznych uroczystości i kultywowania regionalnych lub ogólnopolskich zwyczajów. To również okazja do poznania historii regionu czy też naszej ojczyzny za pomocą konkretnej postaci.

Rola patronatu

Podstawą każdego patronatu jest możliwość odzwierciedlania wartości, które cechowały opiekuna w praktycznej i codziennej pracy szkoły. Wychowanie do wartości to niezwykle istotny element edukacji. Jest świadomym, celowym, poniekąd naturalnym i intencjonalnym kształtowaniem pożądanych postaw wśród młodzieży, która zawsze jest przyszłością naszego regionu, kraju i świata. To jakie wartości w nich zakorzenimy i jakie im przedstawimy będzie miało wpływ nie tylko na przyszłe pokolenia, ale także na aktualną rzeczywistość. Wartości są fundamentem wychowawczym. Do nich zawsze możemy się odwołać zarówno w wychowaniu indywidualnym jaki i zbiorowym. Prawidłowo ukształtowany system wartości ma funkcję obronną przed zagrożeniami na które szczególnie narażona jest młodzież, która dopiero kształtuje swoje postawy życiowe. Sprawia, że wzrasta odporność na niepowodzenia życiowe. Kierowanie się prawidłowo ukształtowanym systemem wartości w życiu sprawia, że budujemy swój styl życia, jesteśmy zdecydowanie bardziej proaktywni i łatwiej jest nam zachować równowagę życiową. Analizując życiorysy władców historycznych, fundatorów czy każdej innej wybitnej jednostki, którą można wskazać na patrona. Normy zachowania, które prezentuje patron winny być wymiernym drogowskazem dla dzieci i młodzieży, a on sam wzorem godnym do naśladowania. Szkoła posiadająca patronat historyczny akcentuje uczniom istotne wydarzenia historyczne i uczy ich w jaki sposób je upamiętniać. Dzięki patronatowi dajemy oczywisty wyraz konkretnych postaw życiowych. Każdy kandydat lub patron daje konkretne i dobre przykłady postępowania na płaszczyźnie intelektualnej, duchowej, moralnej, ekonomicznej. Wybrany patron nie musi być znany na arenie międzynarodowej czy ogólnopolskiej. Zdecydowanie może być to człowiek, który jest bardzo dobrze rozpoznawalny i kojarzony w środowisku lokalnym i jak również może być to osoba zasłużona dla danej szkoły.

Raport Fundacji Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

Proces wyboru imienia dla szkoły

Wybór patrona jest procesem złożonym. Wskazanie podmiotu godnego do pełnienia tej roli jest decyzją odpowiedzialną, oraz przeprowadzaną zgodnie z obowiązującymi przepisami, zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli8. Przepisy nie określają bezpośrednio kryteriów wyboru patrona szkoły, odnoszą się natomiast do tego kto i na czyj wniosek nadaje imię szkoły. Najważniejszą role pełni tu organ prowadzący szkołę, który mocą uchwały powołuje patrona/ nadaje imię. Samorząd terytorialny nie czyni tego z własnej inicjatywy, lecz w odpowiedzi na złożony wniosek. Rozporządzenie w § 2. [Nadanie imienia szkole lub przedszkolu] przewiduje kilka opcji złożenia projektu:

1. Szkole nadaje imię organ prowadzący szkołę na wniosek rady szkoły, a w przypadku braku rady szkoły – na wspólny wniosek rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego.

2. W szkole, w której nie tworzy się rady rodziców, imię nadaje organ prowadzący szkołę na wspólny wniosek rady pedagogicznej i samorządu uczniowskiego.

3. W szkole, w której nie tworzy się samorządu uczniowskiego, imię nadaje organ prowadzący szkołę na wspólny wniosek rady pedagogicznej i rady rodziców.

4. W szkole, w której nie tworzy się rady rodziców i samorządu uczniowskiego, imię nadaje organ prowadzący szkołę na wniosek rady pedagogicznej.

5. Organ prowadzący szkołę podstawową może nadać podporządkowanej jej organizacyjnie szkole podstawowej filialnej odrębne imię. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio.

6. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, zawiera uzasadnienie wyboru imienia, w tym kandydata na patrona szkoły, oraz określa plan działań szkoły związanych z nadaniem imienia szkole i przewidywany termin uroczystości.

7. Organ prowadzący szkołę rozpatruje wniosek, o którym mowa w ust. 1, w terminie 60 dni.

8. Przedszkolu nadaje imię organ prowadzący przedszkole na wniosek rady przedszkola, a w przypadku braku rady przedszkola – na wspólny wniosek rady pedagogicznej i rady rodziców. Przepisy ust. 6 i 7 stosuje się odpowiednio.

9. Do zmiany lub uchylenia nadania imienia szkole lub przedszkolu przepisy ust. 1-8 stosuje się odpowiednio9.

Sam proces poprzedzający złożenie wniosku do organu prowadzącego o nadanie imienia dla szkoły składa się z kilku etapów. Zazwyczaj postępowanie to opiera się o poniższy schemat działania. Wybór imienia dla szkoły jest bardzo odpowiedzialną decyzją przeprowadzaną poprzedzoną procedurą. Często spotykaną praktyką jest powołanie przez dyrekcję placówki zespołu koordynującego ds. wyboru patrona, który opracowuje plan pracy nadania imienia określający poszczególne zadania oraz termin ich realizacji jak również wskazuje osoby za nie odpowiedzialne10.

8 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (DzU z 2019 r. poz. 502 ze zm.).

9 Tamże.

10 Zob. Aneks.

Pierwszy etap czynności skoncentrowany jest na prowadzeniu działań informacyjnych skierowanych do nauczycieli i pracowników szkolnych, uczniów i ich rodziców, a także do środowiska regionalnego. W tym celu prowadzone jest rozpowszechnianie informacji o planach nadania imienia szkole poprzez różne sposoby. Należą do nich między innymi posiedzenie Rady Pedagogicznej, media społecznościowe (Facebook, Instagram, Twitter, TikTok), dziennik elektroniczny, lekcje wychowawcze, zebrania z rodzicami czy też utworzenie na stronie internetowej osobnej zakładki poświęconej czynnościom związanym z nadaniem imienia szkole. Zespół przygotowuje regulamin wyboru kandydata na patrona szkoły określający zasady postępowania przy wyłonieniu kandydata. W dalszej kolejności kadra szkoły, uczniowie i rodzice składają zgłoszenia patrona zgodnie z regulaminem. W przypadku, gdy propozycja nie spełnia ustalonych wymogów regulaminowych może zostać odrzucona. Następnym etapem jest zaprezentowanie wskazanych propozycji imion w różnych formach: biogramów, tablic informacyjnych czy zajęć z uczniami. Po zebraniu wszystkich danych na podstawie ustalonego regulaminu głosowania kolejnym krokiem jest przeprowadzenie wyborów i ogłoszenie ich wyników. Na tym etapie następuje zatwierdzenie kandydata i złożenie wniosku do organu prowadzącego. W drugim etapie działań odbywa się popularyzacja postaci patrona (prezentacje, konkursy, wystawy, zakup książek o patronie do biblioteki szkolnej). Przedostatnim krokiem jest zaplanowanie uroczystości nadania imienia. Finalnie odbywa się uroczystość oficjalna często z poświęceniem sztandaru, częścią artystyczną, poczęstunkiem.

Gdy jakiś etap prac zostaje zakończony z dniem ceremonii to obecność patrona odtąd staje się zakorzeniona w środowisku szkolnym. Oznacza to kierowanie się wartościami prezentowanymi przez wybranego opiekuna w działalności nauczycieli, pracowników, uczniów. Jest bowiem wiele możliwości i okazji, aby obecność patrona była „żywa” w szkolnych murach każdego dnia. Na barkach dyrekcji i nauczycieli jest dbanie o to, by patron integrował wspólnotę szkolną i lokalną.

Proces wyboru patrona szkoły to znakomita okazja do zaangażowania uczniów, stworzenia im przestrzeni do dyskusji, dania możliwości decydowania, dokonywania wyboru. To także moment, kiedy razem z młodymi ludźmi można zastanowić się nad tym, kto ich inspiruje, co to znaczy autorytet, kogo chcieliby naśladować, czy potrzebują życiowych przewodników i gdzie ich mogą znaleźć.

Raport Fundacji Rozwoju Powiatu

Sieć szkół w powiecie łęczyńskim11

Organ prowadzący powiat łęczyński

1. Zespół Szkół nr 2 im. Simona Bolivara w Milejowie

a) Szkoła Policealna w Milejowie

b) Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Milejowie

c) Liceum Ogólnokształcące w Milejowie

d) Technikum w Milejowie e) Branżowa Szkoła I Stopnia w Milejowie

2. Zespół Szkół im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Łęcznej

a) Technikum w Łęcznej

b) Szkoła Policealna w Łęcznej

I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego w Łęcznej Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Łęcznej

Branżowa Szkoła I Stopnia w Łęcznej

3. Zespół Szkół w Ludwinie

a) Technikum w Ludwinie

b) Szkoła Policealna w Ludwinie

Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Ludwinie Branżowa Szkoła I Stopnia w Ludwinie

4. Zespół Szkół Rolniczych w Kijanach

a) Technikum w Kijanach b) Szkoła Policealna w Kijanach Liceum Ogólnokształcące w Kijanach Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych w Kijanach Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kijanach Szkolne Schronisko Młodzieżowe Kijanach Branżowa Szkoła I Stopnia w Kijanach Centrum Kształcenia Zawodowego w Kijanach

5. Zespół Szkół Górniczych w Łęcznej

a) Technikum Górnicze i Politechniczne w Łęcznej b) Branżowa Szkoła Górnicza I Stopnia w Łęcznej

6. Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Podgłębokiem

a) Szkoła Podstawowa Specjalna w Podgłębokiem b) Liceum Ogólnokształcące Specjalne w Podgłębokiem

7. Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Łęcznej

8. Ośrodek Rewalidacyjno – Wychowawczy w Łęcznej 11 Rejestr Szkół i Placówek Oświatowych https://rspo.gov.pl

9. Przedszkole Specjalne w Ludwinie

10. Bursa Szkolna w Łęcznej

Organ prowadzący gmina i miasto Łęczna:

1. Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusza Kościuszki w Łęcznej

2. Szkoła Podstawowa nr 4 im. Papieża Jana Pawła II w Łęcznej

3. Przedszkole Publiczne nr 1 w Łęcznej

4. Przedszkole Publiczne nr 2 w Łęcznej

5. Przedszkole Publiczne nr 3 w Łęcznej

6. Przedszkole Publiczne nr 4 w Łęcznej

Organ prowadzący gmina Cyców:

1. Zespół Szkół z oddziałami integracyjnymi im. 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Cycowie a) Przedszkole Samorządowe w Cycowie b) Szkoła Podstawowa w Cycowie c) Punkt Przedszkolny w Kopinie d) Punkt Przedszkolny w Janowicy e) Punkt Przedszkolny w Bekieszy

2. Szkoła Podstawowa w Garbatówce

3. Szkoła Podstawowa nr 1 w Głębokiem

4. Szkoła Podstawowa w Malinówce

5. Szkoła Podstawowa w Stawku

6. Szkoła Podstawowa w Świerszczowie

Organ prowadzący gmina Ludwin:

1. Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Dratowie

2. Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Piasecznie

3. Szkoła Podstawowa im. ks. Jana Twardowskiego w Zezulinie

4. Zespół Szkół nr 1 w Ludwinie a) Przedszkole Publiczne w Ludwinie b) Szkoła Podstawowa w Ludwinie

Organ prowadzący gmina Milejów:

1. Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Białce

2. Szkoła Podstawowa im. Kornela Makuszyńskiego w Łańcuchowie

3. Szkoła Podstawowa im. Janusza Korczaka w Łysołajach

4. Szkoła Podstawowa im. Natalii Nekraszowej w Jaszczowie

5. Szkoła Podstawowa im. Stanisława Konarskiego w Milejowie

6. Przedszkole Samorządowe w Milejowie

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

Organ prowadzący gmina Puchaczów:

1. Liceum Ogólnokształcące w Puchaczowie

2. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Nadrybiu

a) Szkoła Podstawowa im. Jana i Kazimierza Bogdanowiczów w Nadrybiu b) Przedszkole w Nadrybiu

3. Zespół Szkolno-Przedszkolny w Ostrówku a) Szkoła Podstawowa im. Armii Krajowej w Ostrówku b) Szkoła Filialna w Zawadowie c) Przedszkole w Ciechankach

4. Zespół Szkół w Puchaczowie a) Szkoła Podstawowa im. Adama Mickiewicza w Puchaczowie b) Szkoła Filialna w Albertowie

Organ prowadzący gmina Spiczyn:

1. Gminne Przedszkole w Spiczynie

2. Szkolne Schronisko Młodzieżowe

3. Szkoła Podstawowej im Hansa Christiana Andersena w Jawidzu, 4. Szkoła Podstawowa w Spiczynie

Szkoły prowadzone prze Stowarzyszenie „CJZ”

1. Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Charlężu 2. Szkoła Podstawowa im. Bolesława Prusa w Januszówce 3. Szkoła Podstawowa im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zawieprzycach

Z powyższego zestawienia wynika, że większość placówek decydując o nadaniu imienia wybrała kandydata indywidualnego. Patronat zbiorowy posiadają jedynie Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi im. 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Cycowie i Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Armii Krajowej w Ostrówku.

Nadając imię szkole większość instytucji postawiła na to, aby patroni byli Polakami lub osobami szczególnie zasłużonymi dla polskiej kultury, historii, społeczeństwa. Tylko dwie jednostki mają patronów zagranicznych, są nimi: Szkoła Podstawowa im. Hansa Christiana Andersena w Jawidzu czy jedyny w Europie Zespół Szkół nr 2 im. Simona Bolivara w Milejowie. Warto podkreślić, że trzy szkoły wybierając patrona wzięły pod uwagę jego związki i zasługi dla regionu, należą do nich: Szkoła Podstawowa im. Jana i Kazimierza Bogdanowiczów w Nadrybiu, Szkoła Podstawowa im. Natalii Nekraszowej w Jaszczowie. Chociaż lista jest krótka jednak ogromne znaczenie ma fakt, że postawiono na zamiłowanie do regionalizmu i docenienie zasług poszczególnych osób dla najbliższego otoczenia.

Wśród patronów placówek oświatowych w powiecie łęczyńskim znajdziemy, Marię Konopnicką, Marię Skłodowską-Curie, Jan Brzechwę, Kazimierza Jagiellończyka, Stanisława Konarskiego, Janusza Korczaka, Tadeusza Kościuszkę, Kornela Makuszyńskiego, Adama Mickiewicza, Bolesława Prusa. Dalej Jana Twardowskiego Jan Zamoyski czy najpopularniejszego wśród patronów Jana Pawła II (78 patronatów w województwie lubelskim).

Szkoła Podstawowa nr 4 im. Papieża Jana Pawła II w Łęcznej

Od dnia 1 marca 2000 roku Szkoła Podstawowa nr 4 w Łęcznej nosi imię Papieża Jana Pawła II. Wybór poprzedził cykl działań związanych z nadaniem imienia, który poniżej zostanie szczegółowo opisany.

Pierwszym etapem były rozważania nad wyborem kandydata na patrona szkoły. W uzasadnieniu możemy odnaleźć następujące słowa: Młodzież, rodzice i nauczyciele naszej placówki szukali wśród wybitnych Polaków osoby, która odzwierciedlałaby szczytne idee i stanowiłaby wzór dla wszystkich uczniów. Wspólnie wybraliśmy postać Jana Pawła II, ponieważ Jego nauczanie, a przede wszystkim świadectwo życia, uczą jak kochać Boga i drugiego człowieka, jak nieść otuchę i pomoc innym, jak być dobrym człowiekiem, jak nieść otuchę i pomoc innym, jak być dobrym każdego dnia we wszystkich przejawach życia. To on jest naszym drogowskazem, mądrym nauczycielem wartości, prawdy, braterstwa12. 19 września 1997 roku po decyzji Rady Pedagogicznej rozpoczęto działania związane z nadaniem imienia szkole. Pierwszym krokiem było uzyskanie zgody od Karola Wojtyły czy zostanie patronem Szkoły Podstawowej nr 4 w Łęcznej. Ojciec Święty odpowiedział pozytywnie na prośbę. Tożsamą postawę przyjęła kuria. Następnie przeprowadzono dwa konkursy nawiązujące do Papieża. Pierwszy z nich skupiał się na pracy wokół tematu: Pragnę, aby Jan Paweł II był patronem naszej szkoły, dlatego że…, natomiast drugi dotyczył recytacji poezji Karola Wojtyły. Na tym działania w roku szkolnym 1997/1998 dobiegły końca. W kolejnym roku szkolnym odbyło dziewięć działań zmierzających do ustanowieniu patrona. Z czego pięć czynności zostało skoncentrowanych na organizacji różnych konkursów. Inauguracyjnym wydarzeniem był udział uczniów z klas I–VIII w diecezjalnym konkursie plastycznym „Mój Papież” oraz diecezjalnym konkursie wiedzy o Papieżu. Dodatkowo w ciągu roku szkolnego odbył się jeszcze szkolny konkurs wiedzy w aspekcie życia i posługi apostolskiej Jana Pawła II na najpiękniejszy list do Ojca Świętego. Pięć najciekawszych prac zostało wysłanych do Watykanu. Kolejny konkurs pod nazwą „Kwiatki dla Papieża” dotyczył przygotowania najładniejszego wiersza o patronie. Tematem przewodnim ostatniego konkursu było opracowanie logo szkoły. W placówce odbył się także montaż słowno-muzyczny dla uczniów klas IV–VIII oraz ich rodziców pt. „Papież spraw ludzkich”. Kolejnym działaniem było przygotowanie prezentacji różnorodnych zbiorów filatelistycznych i numizmatycznych związanych z Papieżem. Uczniowie klas I–III wzięli udział w inscenizacji pt. „Twój, mój, nasz – Jan Paweł II”. Delegacja uczniów i nauczycieli udała się na spotkanie z Karolem Wojtyłą w Siedlcach. Na przełomie 1999/2000 roku opracowano projekt sztandaru i wybrano motto szkoły: „Prawdziwie wielki jest ten człowiek, który chce się czegoś nauczyć”. Kolejny rok szkolny 2000/2001 był uwieńczeniem starań o uzyskanie patronatu. Komisja Heraldyczna podjęła decyzję o zaakceptowaniu projektu sztandaru. W szkole skorelowano prace na zwiększeniu wiedzy o Papieżu poprzez cykl artykułów zamieszczanych z gazetce szkolnej „SPOKO”, przeprowadzeniu cyklu lekcji i tworzeniu okolicznościowych gazetek ściennych. Finalizującym krokiem było złożenie wniosku o nadanie sztandaru szkole do Rady Miasta w Łęcznej. Po zakończonych wszystkich kwestiach formalnych, 18 maja 2000 roku (rocznica urodzin) odbyła się oficjalna uroczystość nadania patrona szkole wraz z prze-

12 https://www.sp4leczna.pl/o-szkole/podstawowe-informacje/patron-szkoly.html (dostęp: 17.03.2022 r.)

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

kazaniem sztandaru, który sfinansowała Rada Rodziców. W obrzędach brały udział władze powiatowe, miejskie, kościelne, przedstawiciele Kuratorium Oświaty, kopalni węgla kamiennego „Bogdanka”, współpracujących szkół, instytucji, rodzice i pracownicy szkoły. Każdego roku w dniu urodzin Karola Wojtyły obchodzony jest Dzień Patrona, w którego organizację angażuje się cała społeczność placówki. Odbywają się zajęcia tematyczne związane z Ojcem Świętym, odprawiane jest uroczyste nabożeństwo w intencji społeczności szkolnej. Stałym punktem wydarzeń jest ogłoszenie wyników i wręczenie nagród laureatom konkursu o papieżu organizowanego przez szkołę dla uczniów z powiatu łęczyńskiego i placówek z województwa lubelskiego, które noszą nazwę Jana Pawła II. Konkurs prowadzony jest w kilku kategoriach: wiedzy, poezji, recytacji, plastyki, fotografii, informatyki.

Głównym jego celem jest uwrażliwienie uczniów i nauczycieli na ważne wartości, rozwój zainteresowań poprzez inspirację życiem i działalnością polskiego papieża. Konkursowe prace prezentowane są na wystawach plastycznych bądź fotograficznych, a nagradzane i wyróżnione wiersze zamieszczane są w pamiątkowych publikacjach. Każdy konkurs ma swoją symbolikę w postaci hasła przewodniego opartego na nauce patrona, logo, pieczęci okolicznościowej. Dyplomy i podziękowania wzorowane są na elementach tej symboliki. Uwieńczeniem obchodów Dnia Patrona jest uroczysty koncert w wykonaniu zaproszonych gości. Podczas uroczystości można poczęstować się ulubionymi przez papieża kremówkami13. Od 15 maja 2009 roku w Zespole Szkół nr 2 w Łęcznej funkcjonuje Izba Tradycji Szkoły, w której tworzenie zaangażowana była Szkoła Podstawowa nr 4. W głównej izbie zawieszony jest wizerunek Jana Pawła II autorstwa Karoliny Brzostowskiej, plansza z historią Szkoły Podstawowej nr 4 w Łęcznej oraz plansza zawiera kalendarium życia i pontyfikatu Karola Wojtyły. W gablotach znajdują się różne eksponaty np. pamiątki po papieżu, publikacje, materiały związane z historią szkoły. Izba Tradycji służy wzmocnieniu roli edukacji i wychowania uczniów. Jest dostępna dla mieszkańców Łęcznej i okolic. Szkoła od 2005 roku należy do Ogólnopolskiej Rodziny Szkół im. Jana Pawła II14. Spotkania odbywają się dwa razy w roku. Ideą tejże inicjatywy jest synergiczność działań, wymiana doświadczeń i prowadzenie wspólnych przedsięwzięć. Liczba placówek przynależnych do tejże organizacji jest na tyle zdumiewająca, że ze względu na zbyt dużą grupę osób spotkania muszą odbywać się diecezjalnie. „Czwórka” systematycznie dba o kształtowanie osobowości i charakteru uczniów w taki sposób, by w przyszłości mogli służyć drugiemu człowiekowi i ojczyźnie. Realizację tego zadania wspiera tradycja szkoły i praca na wartościach głoszonych przez patrona Jana Pawła II. Kadra kładzie nacisk, aby sylwetka patrona szkoły był autentycznie obecna w życiu uczniów. W tym celu realizuje wiele zadań wśród, których można wymienić: organizowanie konkursów, kwest z okazji Dnia Papieskiego, udział w pielgrzymkach, mszach, dbanie o miejsce patrona w szkole, udział w Białym Marszu – Marszu dla Życia ulicami Łęcznej, reprezentowanie szkoły w zjazdach Rodziny Szkół im. Jana Pawła II, obchody Dnia Patrona, udział w konkursach realizowanych przez stowarzyszenie, założenie i pielęgnowanie ogrodu, w którym znaj-

13

https://www.sp4leczna.pl/o-szkole/podstawowe-informacje/patron-szkoly.html, (dostęp: 17.03.2022 r.)

14 https://rodzina.org.pl; Dnia 6 października 1998 r. w dwudziestą rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II w Publicznej Szkole Podstawowej nr 41 (obecnie Zespół Szkół Integracyjnych) w Radomiu odbyła się uroczystość nadania szkole jego imienia. Wydarzenie to zainspirowało jednego z rodziców, Zbigniewa Gumińskiego do odszukania w Polsce szkół, których patronem jest papież, by uczniowie z tych szkół mogli się spotkać podczas zaplanowanej na czerwiec 1999 r. VII pielgrzymki do Polski.

dują się symbole Patrona (dąb, napis JPII, biało-żółte krzewy) oraz przekazywanie nauki Ojca Świętego podczas organizacji imprez z kalendarza szkolnego. Program Wychowawczo-Profilaktyczny, Program Tradycji Szkoły, Program obchodów Dnia Papieskiego i Projekt obchodów Święta Patrona Szkoły w swoich założeniach odnosi się do Jana Pawła II. Każdego roku uczniowie wcielają się w wolontariuszów pod opieką nauczycieli i kwestują w Łęcznej na rzecz ogólnopolskiej zbiórki publicznej z okazji Dnia Papieskiego na rzecz Fundacji „Dzieło Nowego Tysiąclecia”. Zebrane środki przeznaczane są na stypendia dla zdolnych uczniów znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej.

Kolejnym działaniem jest udział szkoły w programie Adopcja Serca do roku szkolnego 2005/2006. Samorząd Uczniowski raz w miesiącu zbiera wśród społeczności szkolnej dobrowolne składki, organizowane są kiermasze stroików i ozdób świątecznych oraz loteria fantowa. Zebrane środki wysyłane są na konto Sekretariatu Misyjnego. Systematycznie wysyłana była suma 15 dolarów. Dzięki temu do 2018 roku pomoc na zapewnienie nauki otrzymała dziewczyna z Rwandy – Vestine Uwayo.

Z okazji stulecia urodzin Jana Pawła II w roku szkolnym 2019/2020 zrealizowano projekt edukacyjno-wychowawczy pt. „Dar serca dla naszego patrona Jana Pawła II z okazji 100. rocznicy jego urodzin”. Działania służyły przybliżeniu osoby Ojca Świętego, jego życia i działalności. W realizację projektu zaangażowała się społeczność szkolna, rodzice, parafia św. Barbary w Łęcznej i instytucjami lokalnymi15.

Po przeanalizowaniu działań prowadzonych do nadania imienia szkole i po jego otrzymaniu można jednoznacznie stwierdzić, iż Szkoła Podstawowa nr 4 w Łęcznej im. Papieża Jana Pawła II dba o żywą obecność wartości głoszonych przez Karola Wojtyłę, pielęgnowanie pamięci o patronie. Zauważyć należy, że wybór patrona stał się wzmocnieniem wszelkich oddziaływań szkolnych na wielu płaszczyznach profilaktycznych, wychowawczych czy też innych i autentycznie służy kadrze w realizowaniu nauczania i wychowania uczniów.

15 https://www.sp4leczna.pl/o-szkole/podstawowe-informacje/patron-szkoly.html (dostęp 16.03.2022 r.)

Raport Fundacji Rozwoju Powiatu

patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

Szkoła Podstawowa im. Jana i Kazimierza Bogdanowiczów w Nadrybiu

Od 2010 roku Szkole Podstawowa w Nadrybiu nosi imię Jana i Kazimierza Bogdanowiczów. Patroni są bezpośrednio związani z Nadrybiem. Ich rodzicami byli Grzegorz i Marianna Bogdanowicz. Wywodzili się z osiadłej we Lwowie szlacheckiej rodziny ormiańskiej pieczętującej się herbem Łada16. Majątek Nadrybie wszedł w posiadanie Marianny Bogdanowicz w 1833 roku po zmarłym stryju. Marianna odziedziczyła folwark Nadrybie i wieś o tej samej nazwie „z przyległościami i należnościami” o powierzchni około 6325 mórg, czyli 3542 ha. W skład majątku wchodziły jeziora: Nadrybek, Uściwierzek, Ciesacin i znaczna część Uściwierza.17

Jan urodził się 10 marca 1827 r. w 1847 roku uciekł za granicę przed odbyciem kary wydanej przez sąd za pobicie Kozaka. Po roku ukradkiem powrócił do Nadrybia, by odebrać od matki swoją schedę po ojcu. Jan już jako 20-letni młodzieniec brał aktywny udział w wydarzeniach Wiosny Ludów, za co postawiony został przed sądem wojennym w 1847 roku. W 1848 roku władze rosyjskie odnotowały jego przynależność do tajnej organizacji w Warszawie.18 Walczył w polskim legionie podczas powstania narodowego na Węgrzech w okresie od 1848 do 1849 roku. Następnie przebywał we Francji i w Paryżu. Dopiero w 1859 roku po ogłoszeniu amnestii dla emigrantów i zesłańców Jan powrócił w rodzinne strony. Poślubił Marcelinę Chądzyńską. Mieli piątkę potomstwa: cztery córki: Marię Katarzynę Sabinę, Zofię Sylwinę Katarzynę, Kazimierę i Janię Katarzynę oraz syna Stefana19. Jan aktywnie pracował nad rozwojem konspiracji w województwie lubelskim i podlaskim pełniąc we władzach „czerwonych” ważne stanowisko20 – został zastępcą członka Komitetu Centralnego. Utrzymywał kontakty z najważniejszymi osobami organizacji spiskowej na terenie Lubelszczyzny i Podlasia oraz w tych rejonach zorganizował najwyższe władze narodowe. Rosyjskie śledztwo w sprawie likwidacji ich agenta w polskich strukturach spowodowało ujawnienie spisku i podziemnej organizacji. W związku z czym wiele osób zostało aresztowanych w tym Jan Bogdanowicz w 1862 roku i trafił do twierdzy w Zamościu. Pomimo licznych dowodów Jan podczas przesłuchania nie przyznał się do zarzutów. W 1863 roku decyzją namiestnika został skazany na zesłanie do Rosji celem działalności w polskim podziemiu. Jan przebywał w Kiereńsku. Podczas zesłania towarzyszyła mu jego małżonka Marcelina, a ich dziećmi zajmowała się matka Jana. Bogdanowicz miał trudności ze znalezieniem pracy. Małżonkowie utrzymywali się z środków przywiezionych ze sobą i pieniędzy dostarczanych z Nadrybia. Bogdanowicze organizowali spotkania towarzyskie dla zesłańców. Jan doskonalił posługiwanie się językiem angielskim, nauczał zesłańców i ludność miejscową. Jan z Marceliną utrzymywali listow-

16 M. M. Dederko, W 150. Rocznicę śmierci Kazimierza Bogdanowicza. Bogdanowicz się nazywał, „Kurier Galicyjski” 2013, nr 13–14, s. 40.

17 M. Kseniak, O Nadrybiu, Bogdance i Bogdanowiczach, „Merkuriusz Łęczyński” 1985, nr, s. 14; E.J. Leśniewska, Dobra ziemskie Łęczna i majątki w okolicach Łęcznej w dwudziestoleciu międzywojennym. Przemiany własnościowe, gospodarcze i społeczne [w:] Dzieje biurokracji 2020, t. XI, s. 94.

18 P. Winiarski, Od Bogdanowicza do Ejtminowicza. Z dziejów powstania styczniowego w Łęcznej i okolicy [w:] Studia Łęczyńskie t. 2–3, Łęczna 2010–2011, s. 10.

19 Z dziejów Nadrybia okruchy wspomnień, red. A. Chryć, A.Gołębiewska, L.Jędruszak, M.Paryła, A.Skoczylas, H.Tołubińska, I.Wróbel, Łęczna 2010, s. 45.

20 P. Winiarski, Losy powstańców styczniowych na ziemi łęczyńskiej w latach 1863–1864, „Merkuriusz Łęczyński” 1998, nr 11, s. 10.

ny kontakt z najbliższymi. Niektóre z listów są zachowane i dostępne w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie. Marcelina Bogdanowicz w 1864 roku powróciła do kraju. Dwa lata później powrócił również Jan, który pozostawał pod systematycznym nadzorem policji21. Po powrocie starał się ocalić majątek rodzinny, który nadal był zadłużony. Dodatkowo z tytułu ukazu carskiego z 1864 roku w ramach reformy włościańskiej dobra zostały pomniejszone o prawie 42% gruntów i darmowych robotników. Aby unormować sytuację sprzedał drzewo z lasów, przeprowadził parcelację, wydzierżawienie lub sprzedaż ziem kolonistom. Utworzył kolonię Stefanów dla piętnastu osobników, głównie niemieckich. Majątek po reformie włościańskiej składał się z folwarku w Nadrybiu, Józefina, osady Ostrów z cegielnią, Stefanowa i Wólki. Posiadali w tych dobrach gorzelnię i wiatrak. W 1874 roku Jan utworzył folwark Bogdanka. Pomimo podjętych starań Bogdanowicz nadal miał trudności z utrzymaniem stabilności finansowej. W związku z tym musiał rozparcelować i sprzedać Bogdankę. Celem utrzymania pozostałych dóbr wprowadził nowe sposoby uprawy (płodozmian), zakupił nowoczesne maszyny i narzędzia do uprawy roli (żniwiarka Ceres, kosiarka, dwa „szarpacze” Herna, dwa pługi amerykańskie, jeden pług „piętrowy, kartoflanka), poszerzył hodowlę bydła „rasy szwajcarskiej” oraz prowadził wiele pasiek. Podjęte działania inwestycyjne nie przyniosły zamierzonych efektów. W obliczu zagrożenia licytacją Jan Bogdanowicz podjął decyzję, by oddać gospodarowanie dobrami w ręce syna Stefana. Ostatecznie dziedzic podzielił dobra pomiędzy swoje dzieci Marię, Kazimierę, Janinę, Zofię, Stefana i Janinę. Od ich imion utworzone zostały miejscowości: Janowica, Józefin, Stefanów, Bogdanka, Marynka. Jan zmarł 11 lutego 1891 roku22. Kazimierz Józef Bogdanowicz był młodszym bratem Jana i najmłodszym dzieckiem Bogdanowiczów. Urodził się 21 marca 1837 roku. Uczył się w Gimnazjum Gubernialnym w Lublinie, wspólnie z bratem angażował się w wiele działań konspiracyjnych i powstańczych.

W czerwcu 1860 roku Marianna Bogdanowiczowa, matka Jana i Kazimierza, przepisała majątek na obydwu synów. W styczniu 1861 roku Jan stał się jedynym właścicielem dóbr Nadrybie. Kazimierz ustępując z Nadrybia, wydzierżawił majątek w Chełmskiem od właściciela Michała Witkowskiego. Dobra składające się z folwarku Łowcza oraz wsi Łowcza i Rudka liczyły blisko 2400 morg. Od tej pory Kazimierz swoją działalność konspiracyjną prowadził przede wszystkim na terenie powiatu krasnostawskiego, a w dzierżawionym majątku miał gromadzić broń i inne materiały wojenne.23 Za pieniądze uzyskane z połowy Nadrybia i połowy pensji dożywotniej matki, sformował „według wszelkich prawideł i wzorów militarnej sztuki” ochotniczy oddział złożony podobno z 200 osób (dane na ten temat są bardzo rozbieżne). Własnym kosztem umundurował go i uzbroił. Oddział Bogdanowicza wyróżniał się jednolitością ubioru. Piechota miała brązowe świtki z czarnymi pasami i czarnymi barankowymi konfederatkami. Jazda mundury granatowe, barankowe czapki i brązowe burki. Uzbrojenie piechoty składało się ze strzelb myśliwskich, kawalerii z lanc, pałaszów i pistoletów. Jego działalność rozpoczęła się w noc styczniową z 22 na 23, w Małej Bukowej, wsi w powiecie krasnostaw-

21 Z dziejów Nadrybia okruchy wspomnień…, s. 29–33.

22 Z dziejów Nadrybia okruchy wspomnień…, s. 45.

23 P. Winiarski, Od Bogdanowicza do Ejtminowicza. Z dziejów powstania styczniowego w Łęcznej i okolicy…, s. 111.

Raport Fundacji Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego

patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

skim, gdzie planowano napad na Chełm. W wyniku zdrady został pojmany, następnie uwolniony przez mieszczan sawińskich bądź oddział Rębajły. Przez jakiś czas współpracował z oddziałami doktora Mikołaja Nieczaja24 i Radziejowskiego, wykonując „szereg strategicznych ruchów i marszów, szachując skutecznie przez blisko trzy tygodnie wysiłki rosyjskiego dowódcy Rakuzy, usiłującego oddział osaczyć”. 17 lutego przegrał potyczkę pod Rudką. W końcu lutego został schwytany koło Zezulina. Rozstrzelano go w Lublinie, 5 marca 1863 r.25

Bracia Jan i Kazimierz Bogdanowiczowie wraz z ich wiarą w niepodległość Polski pozostali w pamięci Nadrybia do dzisiaj, a ich wielki patriotyzm jest wzorem dla współczesnych mieszkańców. Kadra szkoły w Nadrybiu dba, aby Bracia Bogdanowiczowie byli obecni w życiu uczniów. Świadczą o tym chociażby słowa hymnu:

Każdy ma swoje miejsce na Ziemi Korzenie z których czerpie swe siły A nasze miejsce jest na Polesiu Tu się marzenia nasze zrodziły Ref. Tu zostanie nasze serce, a w pamięci szkolne lata Tu w Nadrybiu zawsze będzie nasz malutki środek świata Mamy swoich bohaterów, co za kraj oddali życie To ich imię nosi szkoła: bracia dwaj – Bogdanowicze

Jan i Kazimierz żyli w Nadrybiu Gdy Polska była pod zaborami

To o jej wolność walczyli obaj Kazimierz zginął wraz z powstańcami Gdyby nie ludzie tacy jak oni Bohaterowie, wzór patriotyzmu Polska by może nie była teraz Naszą jedyną piękną ojczyzną26

24 Mikołaj Nieczaj (1818–1863) – lekarz pochodzący z Dubienki. Oficer Powstania styczniowego, walczący o niepodległą Polskę. Dowódca silnego, 400 osobowego oddziału powstańczego, działającego w okolicy Krasnegostawu. Skazany na śmierć, został rozstrzelany w Krasnymstawie 19 marca 1863 r. Miejsce egzekucji carskie wojsko rozjechało armatami, aby zatrzeć wszelkie ślady śmierci tego bohatera narodu polskiego i ukraińskiego. Mikołaj Nieczaj został rozstrzelany przy obecnej ul. Rejowieckiej w Krasnymstawie, gdzie 100 lat po tym wydarzeniu mieszkańcy miasta ustawili kamień pamiątkowy, na którym widnieje napis: „Tu dnia 19 III 1863 roku został rozstrzelany oficer Powstania Styczniowego, lekarz Mikołaj Nieczaj. W setną rocznicę śmierci bohatera społeczeństwo Miasta Krasnegostawu”.

25 E.J. Leśniewska, Dobra ziemskie Łęczna i majątki w okolicach Łęcznej w dwudziestoleciu międzywojennym. Przemiany własnościowe, gospodarcze i społeczne [w:] Dzieje biurokracji 2020, t. XI, s. 102–103.

26 https://spnadrybie.edupage.org/a/szkola-i-jej patron?eqa=dGV4dD10ZXh0L3RleHQ5JnN1YnBhZ2U9MA%3D%3D, dostęp (16.03.2022 r.)

Szkoła Podstawowa im. Natalii Nekraszowej w Jaszczowie

Na patronkę Szkoły Podstawowej w Jaszowie wybrano Natalię Nekraszową. Oficjalne uroczystości odbyły się w 2010 roku podczas, których szkoła poza opiekunem otrzymała także sztandar27. N. Nekraszowa urodziła się 23 lutego 1898 roku w Dębku na Wołyniu. Naukę pobierała w Gimnazjum w Kowlu, Orle i Kijowie. Od młodości związana była z harcerstwem. Gdy miała 17 lat została hufcową żeńskich drużyn w Kijowie, a dwa lata potem komendantką żeńskiego wywiadu harcerskiego. Po maturze studiowała w moskiewskim uniwersytecie na wydziale matematyczno-fizycznym. Następnie Natalia ukończyła kolejne studia: na Uniwersytecie Warszawskim – polonistykę i w Państwowym Instytucie Wychowania Fizycznego – wychowanie fizyczne. Pierwszą pracę rozpoczęła w Kowlu w gimnazjum Juliusza Słowackiego, Szybko wyrobiła sobie renomę zarówno dobrego pedagoga i wychowawcy młodzieży. W swojej pracy wykorzystywała doświadczenia zdobyte w harcerstwie, utworzyła samorząd uczniowski. Dzięki temu harcerze stali się najlepszymi uczniami w szkole, a oddziały harcerskie zdobywały liczne sukcesy sportowe. Kolejnym miejscem pracy Natalii był Łuck. W 1922 r. Natalia poślubiła Władysława Nekrasza, z którym miała dwie córki Krystynę i Wandę. W 1935 r. mąż Natalii dostał się do niewoli, z której nigdy nie powrócił. Został zamordowany w Miednoje pod Charkowem razem z tysiącami polskich oficerów z Kozielska, Starobielska i Ostaszkowa. W 1942 roku Gestapo aresztowało ich córkę Wandę jako zakładniczkę za matkę. Wanda Nekraszowa przebywała w Oświęcimiu. Po wojnie zabrał ją Czerwony Krzyż do Szwecji, gdzie uzyskała stypendium na studia w Stanach Zjednoczonych, a do kraju już nie powróciła28.

W październiku 1942 roku Natalia Nekraszowa opuściła Warszawę uciekając przed Gestapo. Przybyła na ziemię milejowską, gdzie utworzyła dwa komplety tajnego nauczania w Jaszczowie i Milejowie. Obie szkoły były na poziomie gimnazjum. Jak czytamy we wspomnieniach córki N. Nekraszowej Krystyny Rubaszkiewicz wszystko to można było uczynić dzięki zaangażowaniu się społeczności lokalnej. Zajęcia prowadzone były w budynku szkoły w Jaszczowie, domach prywatnych lub podczas wycieczek do lasu. Nekraszowa posługiwała się pseudonimem Stanisława Nowacka29.

Podczas prowadzonej działalności edukacyjnej przez trzy lata N. Nekraszowa współpracowała z organizacją wojskową Armii Krajowej w tutejszym rejonie. Pracowała w Szkole Rolniczej w Jaszczowie. Uczyła tam języka polskiego i matematyki. W 1944 roku utworzone komplety zostają podzielone na gimnazjum i liceum30. Od marca 1945 roku Natalia Nekraszowa pełniła funkcję dyrektora i była właścicielką Prywatnego Koedukacyjnego Gimnazjum Ogólnokształcącego w Milejowie. Lekcje prowadzono w budynku Szkoły Powszechnej w Milejowie31.

Swoją milejowską działalność N. Nekraszowa zakończyła w 1950 r. Mimo, że cieszyła się ogromnym poważaniem i szanowano ją za wyjątkową życzliwość dla wiejskich rodzin

27 M. Łagodziński, Natalia Nekraszowa patronem szkoły, „Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie” 2010, nr 21, s. 2.

28 W hołdzie Natalii Nekraszowej, Wspomnienia córki N. Nekraszowej – Krystyny Rubaszkiewicz, ,,Zeszyty Milejowskie” 1992/ http:// www.zs2milejow.edu.pl/files/Natalia__Nekraszowa.pdf (dostęp: 09.03.2022 r.)

29 Tamże, 30 W hołdzie Natalii Nekraszowej …,

31 A. Misztal, 75 lat szkolnictwa średniego na terenie gminy Milejów – kalendarium, „Ziemia Łęczyńska” 2018 nr 2, s. 12.

ówczesne komunistyczne władze doprowadziły niespodziewane do przeniesienie jej do Chełma, a następnie do opuszczenia Lubelszczyzny. Z poczuciem krzywdy powróciła do Warszawy, gdzie zmarła w 16 czerwca 1979 r.32

To co wyróżniało N. Nekraszową była jej autonomiczność w wyrażaniu poglądów i uczciwość. Była patriotką. Pracując z młodzieżą prezentowała poczucie humoru, rozbudzała wiarę w wartości ogólnoludzkie. Opiekunka szkoły odegrała bardzo dużą rolę w dziedzinie edukacji w rejonie jaszczowskimi i trudno byłoby postawić na innego patrona.

32 E. Staniszewska-Pańczyk, Jej portret... Wspomnienie o Natalii Nekraszowej [w:] 65 lat szkolnictwa średniego na terenie gminy Milejów, Milejów 2007, s. 5.

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

Patronaty zbiorowe

Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi im. 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Cycowie

Zespół Szkół w Cycowie ustanowił patronat zbiorowy. 7 Pułk Ułanów Lubelskich utworzony został 1918 roku w Lublinie. 16 sierpnia 1920 roku Pułk pojawił się w Cycowie i wygrał tam najpoważniejszą w historii swej działalności bitwę. Pomimo przewagi wroga Pułk znakomicie rozegrał walkę stąd bitwa pod Cycowem została uznana za najważniejsze osiągnięcie 7 Pułku. Nazwa Cyców widnieje na jednej z tablic Grobu Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Pułk został uhonorowany orderem Virtuti Militari przez marszałka Józefa Piłsudskiego w dniu 23 marca 1921 roku. Swoją działalność 7 Pułk prowadził między innymi w garnizonie Mińska Mazowieckiego w latach 1921-1939. W późniejszym okresie najpierw działał pod kryptonimem „Mazury”, a potem „Jeleń”. 7 Pułk wziął udział w Powstaniu Warszawskim. W październiku 1944 roku na cztery miesiące zawiesił swą działalność. Po czym w styczniu 1945 roku wznowił działalność na Zachodzie jako 2 Korpus Polski we Włoszech. 18 września 1947 r. nastąpiło ostateczne zakończenie pracy 7 Pułku. W 1993 roku utworzono Koło Pułkowe w Polsce. Uroczystość nadania patrona 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Zespole Szkół w Cycowie odbyła się 23 czerwca 1992 roku. Na cześć patrona w 2005 roku powstała w szkole Izba Tradycji 7 Pułku Ułanów Lubelskich. W utworzenie Izby zaangażowana była cała społeczność szkolna. Na wyposażeniu Izby Tradycji są bardzo cenne przedmioty związane z patronem między innymi różne dokumenty z działalności 7 Pułku, zdjęcia, ordery, odznaczenia, dyplomy oraz wiele innych eksponatów. Zespół Szkół w Cycowie posiada w swoich zasobach symbolikę: logo szkoły, które związane jest z dziejami 7 Pułku Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego, sztandar i pieśń Zespołu Szkół33. 33 https://www.zs-cycow.pl/html/patron/index.html# , https://www.zs-cycow.pl/html/izba-tradycji/index.html (dostęp: 07.03.2022 r.)

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Armii Krajowej w Ostrówku34.

Szkoła Podstawowa w Ostrówku od 2009 roku nosi imię Bohaterów Armii Krajowej. Corocznie organizowane są uroczystości upamiętniające nadanie imienia. Przybliżę jedno z tych wydarzeń, które odbyło się 11 czerwca 2015 roku z okazji sześciolecia nadania patrona szkole. Wzięli w nich udział Żołnierze zrzeszeni w Światowym Związku Żołnierzy AK Okręgu Lublin i Obwodu Łęczna, Żołnierze Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość w Lublinie, Żołnierze 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK, przedstawiciele władz powiatowych, samorządowych, dyrektorzy szkół gminy Puchaczów, przedstawiciele związków zawodowych, radni gminy Puchaczów, emeryci ze szkoły w Ostrówku. Kluczowym elementem obchodów jest zarówno upamiętnianie bohaterskich czynów żołnierzy Armii Krajowej jak i przypominanie młodym pokoleniom o obowiązku pamięci o ich bohaterstwie. Szkoła prowadzi takie działania, aby wzmocnić oddziaływania wychowawcze i dydaktyczne. Po Mszy św. poprowadzonej w patriotycznym akcencie delegacja samorządowców i dyrekcja wraz z uczniami złożyli kwiaty pod tablicą pamiątkową ufundowaną przez żołnierzy AK Okręgu Lublin. Podczas ceremonii przypominano o zasługach Armii Krajowej: wspieraniu zmęczonych wojną Polaków, wzmacnianiu w nich siły do walki i wiary w odzyskanie niepodległości. AK organizowała tajne nauczanie. Po części artystycznej wystąpili byli żołnierze, którzy podzielili się z uczniami wspomnieniami z lat wojny i okupacji. Przypomnieli w jak trudnych czasach żyli i jak wtedy wyglądała rzeczywistość. Opowiedzieli o walce, poświęceniu czy kolegach, którzy zginęli w walce o wolną Polskę35. Statut szkoły zawiera odniesienie do patriotycznego charakteru edukacji prowadzonej w placówce. Szczególnie świadczą o tym zapisy o potrzebie: godnego reprezentowania postaw i wartości, którymi kierowali się żołnierze Armii Krajowej; oddawaniu szacunku symbolom narodowym; pamiętaniu i czczeniu ważnych wydarzeń z historii Polski i narodu; poznawaniu i prezentowaniu historii Armii Krajowej; pielęgnowaniu i składaniu hołdu miejscom pamięci narodowej36.

34 M. Stefańska, Jubileusz 100-lecia Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Armii Krajowej w Ostrówku, Wieści z gminy Puchaczów, 2014, nr 17, s. 9.

35 http://www.puchaczow.pl/asp?typ=13&sub=0&menu=8&artykul=1161&akcja=artykul (odczyt: 16.03.2022 r.)

36 https://ugpuchaczow.bip.e-zeto.eu/bip/215_ugpuchaczow/fckeditor/file/BIPy_Jednostki_PODLEGLE/2_SP_Ostrowek/Status_jednostki//Statut.pdf (odczyt 15.03.2022 r.)

Patroni zagraniczni

Tylko dwie placówki oświatowe mają patronów zagranicznych, są nimi: Zespół Szkół nr 2 im. Simona Bolivara w Milejowie oraz Szkoła Podstawowa im. Hansa Christiana Andersena w Jawidzu.

W Zespole Szkół nr 2 w Milejowie 14 października 1971 roku miała miejsce uroczystość nadania szkole imienia Simona Bolivara – bohatera narodowego krajów Ameryki Południowej, który rozpoczął proces dekolonizacji narodów kontynentu. Z tej okazji Milejów gościł przedstawiciela ówczesnego prezydenta Wenezueli, jak również placówek dyplomatycznych Kolumbii i Peru oraz polskie władze oświatowe i samorządowe. Trudno jest się doszukać implikacji związanych z postawieniem na bohatera narodowego Państw Ameryki Południowej jako patrona szkoły w Milejowie. S. Bolivar nie był w żaden sposób związany z Europą nie mówiąc o Polsce ani naszym regionie. Tylko jedna z ulic w Warszawie nosi nazwę Simona Bolivara.37

Większych związków z naszą ojczyzną można dopatrzeć się z Hansem Christianem Andersem. Kto z nas nie zna chociaż jednej z bajek Andersena? Duńczyk jest znany w Polsce głównie jako pisarz i poeta. W Lublinie znajduje się Teatr im. H.Ch. Andersena38. Wiele ulic w Polsce nosi nazwę Andersena. Z przeprowadzonych analiz własnych wynika, że w Polsce poza placówką w Jawidzu jeszcze kilka szkół wybrało na patrona Duńczyka. Należą do nich: Szkoła Podstawowa nr 101 w Krakowie, Społeczne Liceum Ogólnokształcące w Lublinie, Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi nr 318, Szkoła Podstawowa w Bolechowie, Szkoła Podstawowa w Karsku, Szkoła Podstawowa w Łodzi oraz Przedszkole nr 13 w Żorach.

37 Simon Bolivar ur. 24 lipca 1783 r. w Caracas w Wenezueli w bogatej rodzinie kreolskiej, zmarł w samotności w kolumbijskim porcie Santa Marta dnia 17 grudnia 1830 r. Dzisiaj 5 krajów Ameryki Południowej uważa go za swojego wyzwoliciela – są nimi: Peru, Ekwador, Kolumbia, Boliwia i Wenezuela. Zob.: K. Matuszkiewicz, Simona Bolivara – postać, myśli i czyny [w:] 65 lat szkolnictwa średniego na terenie gminy Milejów, Milejów 2007, s. 29–31.

38 Zobacz więcej, https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/teatr-im-hansa-christiana-andersena-w-lublinie-historia-instytucji/, (dostęp: 14.02.2022 r.)

Patronat historyczny

Szkoła Podstawowa im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zawieprzycach

Historia szkoły w Zawieprzycach prowadzonej obecnie przez Stowarzyszenie Oświatowe „CJZ” sięga 1916 roku, kiedy w zapisach archiwalnych zamieszczono informację, że Emilia Dzierżyńska mianowana została nauczycielką szkoły ludowej w Zawieprzycach.39 Dnia 15 października 1969 roku szkoła otrzymała imię wielkiej polskiej uczonej i noblistki, Marii Skłodowskiej-Curie, która w latach swojej młodości spędzała wakacje u stryja Ksawerego w Zawieprzycach. Komitet Rodzicielski ufundował szkole sztandar i tablicę pamiątkową, która została umieszczona na ścianie frontowej. W latach 1862 – 1911 majątek w Zawieprzycach dzierżawił Ksawery Skłodowski, a następnie jego syn Bolesław. W 1862 r. do dóbr zawieprzyckich przybył Józef Skłodowski, brat stryjeczny Ksawerego, a dziadek wielkiej polskiej uczonej Marii Curie-Skłodowskiej. Pobyt wówczas uczennicy III Żeńskiego Gimnazjum Rządowego w Warszawie w Zawieprzycach i Jawidzu dla przyszłej laureatki Nagrody Nobla był typowym wakacyjnym odpoczynkiem, podczas którego zażywała kąpieli, chodziła do lasu, jeździła konno – dosiadając rasowych wierzchowców ze stadniny stryja Ksawerego.40

W 2017 roku dzięki współpracy z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie szkoła gościła: Hélène Langevin-Joliot – profesor fizyki jądrowej oraz Pierre’a Joliot –biochemika, profesor College de France i członka Francuskiej Akademii Nauk – będącymi wnukami Patronki. 41

39 https://spzawieprzyce.pl/historia-szkoly-2/

40 M. Denys, U Skłodowskich w Zawieprzycach i Jawidzu, „Merkuriusz Łęczyński” 2012, nr 25, s. 17; P. Winiarski, Skłodowscy w Zawieprzycach, „Merkuriusz Łęczyński 2013, nr 16, s. 8; A. Kidzińska, Związki rodziny Skłodowskich z Zawieprzycami [w:] Studia Łęczyńskie t. 2–3, Łęczna 2010–2011, s. 235.

41 https://spzawieprzyce.pl/historia-szkoly-2/

Zespół Szkół im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Łęcznej

Początki szkoły przypadają na 1972 rok, kiedy to powołano dwuletnią Zasadniczą Szkołę Rolniczą. Głównym celem szkoły było wykształcenie przyszłych producentów owoców i warzyw. Dnia 28 marca 2003 r. Rada Powiatu Łęczyńskiego podjęła uchwałę o zmianie nazwy szkoły z Zespołu Szkół Ogrodniczych na Zespół Szkół im. Króla Kazimierza Jagiellończyka.42

Za wyborem na patrona szkoły przemawiał fakt zaakceptowania przez króla wniosku kasztelana Jana z Tęczyna o nadanie praw miejskich Łęcznej. Dnia 7 stycznia 1467 roku Kazimierz Jagiellończyk w Kozienicach wystawił dokument na mocy którego kasztelan krakowski uzyskał pozwolenie na budowę miasta o nawie Łęczna z lokacja na prawie magdeburskim. 43

Kazimierz IV Jagiellończyk (ur. 21 grudnia 1427, zm. 7 czerwca 1492) – wielki książę litewski od 1440 roku, król Polski od 1447, był trzecim, najmłodszym synem Władysława Jagiełły oraz Zofii Holszańskiej, a imię otrzymał po bracie zmarłym w niemowlęctwie. Jego narodziny wiązały się z dworskim skandalem. Insynuowano mu nieślubne pochodzenie, wątpliwości w tej sprawie wciąż rozpalają uwagę miłośników historii.

Bezpośrednio po śmierci ojca w roku 1434 nie otrzymał żadnej części dziedzictwa. W 1440 roku został wysłany na Litwę jako namiestnik starszego brata, króla Władysława III. Na miejscu lokalne elity ogłosiły go wielkim księciem, doprowadzając do faktycznego zerwania unii polsko-litewskiej. Po śmierci brata w bitwie pod Warną w 1444 r. długo zwlekał z przyjęciem korony, przeciwstawiając się warunkom narzucanym mu przez polskie rycerstwo. Koronowano go dopiero w 1447 r.

Za swojego trwającego cztery i pół dekady panowania starał się ograniczać aspiracje elit. Stworzył też system państw jagiellońskich, obejmujący całą niemal Europę Środkowo-Wschodnią.

Warto podkreślić, że króla Kazimierza cechowała prawdomówność, wytrwałość, wysoka kultura osobista oraz cierpliwość. Był abstynentem, szczególnie umiłował sobie przyrodę i bardzo dbał o higienę. Zbudował udane małżeństwo i był człowiekiem religijnym, ale był te niezwykle surowym ojcem. Twierdzono również że „największą przyjemność sprawiał mu płacz syna, kiedy go bił rózgą nauczyciel”44.

Z informacji o patronie szkoły umieszonych na stronie placówki niewątpliwie wymienione zalety odegrały szczególną rolę podczas wyboru do wzoru do naśladowania i ustanowieniu króla Kazimierza Jagiellończyka patronem placówki45.

42 Historia Zespołu Szkół im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Łęcznej, http://www.kkjagiellonczyk.pl

43 E. Horoch, Łęczna – spojrzenie w przeszłość miasta, „Merkuriusz Łęczyński” 1997, nr 10, s. 3.

44 https://wielkahistoria.pl/encyklopedia/kazimierz-jagiellonczyk-1427-1492/

45 http://www.kkjagiellonczyk.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=242 (dostęp: 08.03.2022 r.)

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

Zespół Szkół Rolniczych w Kijanach

Niestety są też w powiecie szkoły, które choć z wiekowym rodowodem nie posiadają imienia lub z nieznanych bądź też niechcianych powodów takowego nie posiadają. Przykładem jest z pewnością Zespół Szkół Rolniczych w Kijanach. Początki szkoły rolniczej w Kijanach w województwie lubelskim sięgają 1913 roku. Wtedy to ziemianin lubelski, Erazm Plewiński46 zapisał Lubelskiemu Towarzystwu Rolniczemu 10 tys. rubli oraz 328 morgów 240 prętów gruntu w majątku Felin, z przeznaczeniem na zorganizowanie szkoły i kursów rolniczych dla miejscowej ludności. W tym czasie ziemia lubelska stanowiła zaniedbaną pod względem gospodarczym i oświatowym – gubernię, a analfabetyzm obejmował ponad 35% ogółu ludności. Wydajność 4 podstawowych zbóż z 1ha oscylowała w granicach 9-10q, natomiast przemysł znajdował się w początkowej fazie rozwoju.47

Z inicjatywy Towarzystwa, przy wsparciu fundacji Erazma Plewińskiego, powstała Szkoła Rolnicza w Kijanach. Z dochodów, płynących z zapisu dokonanego przez E. Plewińskiego, Lubelskie Towarzystwo Rolnicze zakupiło od Henryka Wiercieńskiego48 w dniu 21.04.1914 r., za kwotę 34 tys. rubli parcelę ziemską Kijany – Dwór o powierzchni 49 morgów 186 prętów, wraz z budynkami mieszkalnymi i gospodarczymi.

Za zgodą Centralnego Towarzystwa Rolniczego w Warszawie w latach 1914-1917, zgodnie z intencją fundatora, w Kijanach prowadzona była 5-miesięczno-zimowa Szkoła Rolnicza dla synów drobnych rolników oraz kursy hodowlane dla rolników. Biblioteka tej szkoły liczyła około 213 książek. Zarząd Towarzystwa wystosował apel do społeczeństwa lubelskiego o pomoc w poszerzeniu księgozbioru. Odezwa przyniosła oczekiwany skutek, gdyż dzięki licznym ofiarodawcom powiększono zasoby biblioteczne, o czym napisano w wymienionym artykule prasowym.49

46 Erazm Plewiński (ur. 1842 w Jedliji guberni radomskiej, zm. 8 sierpnia 1916 r. w Lublinie) syn Józefa i Aleksandry z Drzewieckich. W 1890 r. w Międzyrzecu Podlaskim zawarł związek małżeński z Kazimierą Franciszką Kurowską (ok. 1856–1935), która była córką Adama i Teofili z Plewińskich małżonków Kurowskich. Żona Erazma, zmarła 4 maja 1935 r. w wieku lat 80. W akcie zgonu podano, że była w ostatnich latach życia na utrzymaniu rodziny. Małżonkowie są pochowani na cmentarzu przy ulicy Lipowej w Lublinie w sekcji 19a, rząd I nr 3 Filantrop, ziemianin pieczętujący się herbem Prus III, członek honorowy Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego. W 1896 r. był administratorem majątku Chmiel. W 1897 r. kupił od Wandy Brzozowskiej majątek (folwark) Felin (328 morgów 240 prętów), wraz z murowanym dworkiem z końca XIX w. Majątek ten należał poprzednio do Emanuela Grafa. 23.06.1913 r. E. Plewiński ofiarowuje folwark oraz 10 tys. rubli na własność Lubelskiemu Towarzystwu Rolniczemu, nakładając nań obowiązek urządzenia w folwarku niższej szkoły rolniczej (powstała Męska Niższa Szkoła Rolnicza w Kijanach) i zastrzegając sobie prawo dożywotniego użytkowania majątku. Zob.: B. Janociński, Jubileusz 100-lecia szkoły w Kijanach, „Biuletyn Informacyjny Lubelskiej Izby Rolniczej” 2013 nr 3, ten sam tekst ukazał się w Ziemi Łęczyńskiej z 2013 nr 1–4; s. 11; Kowalik J. Historia ziemian lubelskich, „Gościniec Krzczonowski” 2017, nr 1, s. 15; Popek L., Laskowska B., Kucharska K., Kotowski B., Gmiter M., Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Lipowej w Lublinie, Lublin 1990; Projekt sprawozdania z działalności Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego za 1913, Lublin 2014, s. 6.

47 Historia szkoły. Od Szkoły Rolniczej do ZSCCKU, http://www.zsrkijany.pl

48 Henryk Wierciński ur. 15 lipca 1843 r. we wsi Kłodnicy w powiecie janowskim w guberni lubelskiej, ukończył gimnazjum lubelskie, studiował prawo w Kijowie a następnie w Warszawie na Wydziale Prawa i Administracji Szkoły Głównej. Brał udział w Powstaniu Styczniowym, walczył w oddziale gen. Langiewicza, biorąc udział w bitwach pod Wąchockiem, na Świętym Krzyżu i w Staszowie. Pod Małogoszczem dostał się do niewoli i przebywał w więzieniach do stycznia 1864 r, kiedy to został zesłany na Sybir. Po powrocie do domu w Niezabitowie zajął się gospodarowaniem. Zrujnowany, osiedlił się w 1880 r. w Nałęczowie, prowadząc działalność naukowo-publicystyczną. W 1915 r. przeniósł się do Lublina. Położył duże zasługi w obronie polskości Chełmszczyzny, gromadząc i publikując materiały dotyczące tego regionu. W czasie I wojny światowej zorganizował Biuro Statystyczne, które rejestrowało straty wojenne w 27 powiatach będących pod okupacją austro-węgierską. Autor „Opisu statystycznego guberni lubelskiej” wydanego w Warszawie w 1901 roku. Zmarł w nocy z 16 na 17 października 1923 r.; zob.: Mich W., Działalność społeczno-polityczna Henryka Wiercieńskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1980/1981, Sectio F; K. Sochaniewicz, Henryk Wierciński jako badacz ziem wschodnich Rzeczypospolitej, Lublin 1925, s. 4; Henryk Wiercieński – Chełmski słownik biograficzny (211) https://www.nowytydzien.pl/henryk-wiercienski-chelmski-slownik-biograficzny-211/ 49 Bąk-Pitucha A., Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie w latach 1918-1939, Lublin 2016, s. 103.

Zajęcia szkolne odbywały się w pałacu zbudowanym po 1880 roku przez architekta Apoloniusza Pawła Nieniewskiego na zlecenie ówczesnych właścicieli Sonnenbergów i trwały od 1.11. do 1.04. Pierwszym dyrektorem szkoły został Adam Dorot. Młodzież zamieszkała w internacie, a warunkiem przyjęcia do szkoły było ukończenie 17 lat i 4 klasy szkoły początkowej, ale z tym bywało rożnie.50

Pięciomiesięczny cykl szkoleniowy składał się z 720 godzin zajęć teoretycznych, obejmujących przedmioty ogólnokształcące (w tym między innymi 80 godz. j. polskiego i 40 godz. historii Polski ) i zawodowe: rolnictwo-120 godz., ogrodnictwo-40 godz., weterynaria-24 godz., hodowla zwierząt-22 godz., oraz po 16 godzin: organizacja gospodarstw, rachunkowość gospodarcza, pszczelarstwo, higiena, spółki i stowarzyszenia, prawo gminne.

Po przełamaniu trudności organizacyjnych, które przypadły na okres pierwszej wojny światowej, Szkoła Rolnicza szybko zdobyła uznanie środowiska, w rezultacie czego Centralne Towarzystwo Rolnicze w Warszawie podniosło w 1917 r. stopień organizacyjny nadając jej nazwę: Półtoraroczna Szkoła Rolnicza imienia Erazma Plewińskiego … i tyle informacji o patronowaniu tej placówce przez fundatora.

Po co komu Patron?

Posiadania patrona czy nadanie imienia szkole wiąże się ze zwiększeniem rangi placówki i podniesieniem jej autorytetu w środowisku lokalnym. Dzięki temu szkoła uzyskuje własną tożsamość, która wyróżnia ją wśród innych placówek. W ten sposób szkoła promuje osobę patrona, jego osiągnięcia oraz postawę życiową. Poszerza grono instytucji do współpracy oraz pozyskuje wśród swoich sprzymierzeńców osoby związane z patronem. Szkoły, które przeszły proces ustanowienia patronatu wzbogaciły swoje kalendarium uroczystości, rozszerzyły możliwości pracy dydaktycznej, wychowawczej i profilaktycznej. Posiadając patrona można przynależeć do rodziny szkół o tym samym imieniu. Szerokie spektrum możliwości wynikające z posiadania patrona szkoły sprawia, że grono szkolne nawiązuje wiele kontaktów i możliwości do wymiany doświadczeń. Patron jest częścią szkolnej kultury. Właściwie wybrany opiekun sprawia, że szkoła w swoim funkcjonowaniu zyskuje wiele zasobów. Śmiało można postawić stwierdzenie, że patron to osoba, która łączy, jednoczy, umacnia i poszerza społeczność szkolną. Szkoły z ustanowionym patronem miały możliwość zrealizowania szereg inicjatyw skierowanych zarówno do uczniów, rodziców, przedstawicieli jednostek samorządowych jak i innych instytucji. Wydarzenia te zawsze miały charakter promujący szkołę w środowisku. Patron to szkolny duchowy przywódca, który tym co dokonał w przeszłości wspiera teraźniejszość.

Łęczna, 25.03.2022 r.

Aneks

Procedura Nadania Imienia Naszej Szkole Podstawowej

1. Postanowienia ogólne

Cel procedury

Celem niniejszej procedury jest określenie zasad nadania imienia Naszej Szkole Podstawowej

Podstawa prawna

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (DzU z 2019 r. poz. 502 ze zm.)

Założenia procedury

1. Niniejsza procedura została opracowana przez Zespół Koordynujący działania zmierzające do wyboru patrona i podlega zaopiniowaniu przez Radę Pedagogiczną, Radę Rodziców i Samorząd Uczniowski.

2. Poprzez nadanie imienia szkoła: a) zyskuje własną tożsamość wyróżniającą ją spośród innych szkół, b) buduje własny system wychowania w oparciu o autorytet patrona i wartości, które reprezentował swoim życiem i działalnością, c) promuje postać patrona, d) pozyskuje do współpracy osoby i instytucje związane z patronem, e) tworzy własny ceremoniał.

Zasady wyboru patrona

a) w wyborach bierze udział cała społeczność szkoły (uczniowie, rodzice, nauczyciele oraz pracownicy niepedagogiczni), b) społeczność szkolna realizuje projekt pod nazwą ,,Nadanie Imienia Szkole”, c) terminy poszczególnych etapów wyboru patrona ustala zespół Koordynujący w porozumieniu z Dyrektorem szkoły, d) Dyrektor w porozumieniu z Zespołem Koordynującym wyznacza osoby odpowiedzialne za realizację zadań szczegółowych, e) Dyrektor szkoły kontroluje sprawny przebieg poszczególnych etapów i rozlicza za ich realizację, f) protokoły z realizacji projektu ,,Nadanie Imienia Szkole” wraz z propozycją imienia wyłonioną drogą wyborów oraz wniosek o nadanie szkole imienia zostaną skierowane do Biura Obsługi Rady – Urzędu Gminy.

2. Plan pracy

Lp. DZIAŁANIA TERMIN

1. Powołanie na zebraniu Rady Pedagogicznej szkoły Zespołu Koordynującego do spraw wyboru Patrona, w skład którego wchodzą: przewodnicząca, zastępca, członek, członek, członek

dd.mm.rrrr

2. Opracowanie przez Zespół Koordynujący Planu Pracy nad nadaniem imienia szkole. dd.mm.rrrr

3. Działania informacyjne skierowane do nauczycieli, pracowników szkoły, uczniów, rodziców, wszystkich mieszkańców miejscowości – informacja o podjęciu działań zmierzających do nadania imienia szkole – zaznajomienie z planem działań podjętych w celu wyboru patrona szkoły: nauczycieli – podczas zebrania Rady Pedagogicznej uczniów – na apelach szkolnych i podczas godzin wychowawczych rodziców – w czasie zebrań informacyjnych mieszkańców – poprzez stronę internetową szkoły – stworzenie na stronie internetowej szkoły dodatkowej zakładki poświęconej pracom nad nadaniem imienia, publikowanie materiałów.

dd.mm.rrrr

4. Opracowanie przez Zespół Koordynujący Regulaminu wyboru patrona szkoły dd.mm.rrrr

5. Zgłaszanie kandydatur na patrona szkoły przez: – nauczycieli i pracowników szkoły, – uczniów, – rodziców.

dd.mm.rrrr

6. Prezentacja wybranych kandydatów na patrona (opracowanie biogramów, tablice informacyjne, zajęcia z uczniami). dd.mm.rrrr

7. Wybory patrona szkoły dd.mm.rrrr

8. Ogłoszenie informacji o wyborze patrona. dd.mm.rrrr

9. Zatwierdzenie kandydata na patrona przez Radę Pedagogiczna, Radę Rodziców i Samorząd Uczniowski.

10. Złożenie wniosku o nadanie imienia do organu prowadzącego szkołę (sesja rady, podjęcie uchwały) dd.mm.rrrr

11. Popularyzacja postaci patrona (prezentacje, konkursy, wystawy, pozyskanie do biblioteki pozycji książkowych związanych z patronem). dd.mm.rrrr

12. Przygotowanie uroczystości nadania imienia szkole. dd.mm.rrrr

13. Uroczystość nadania imienia Naszej Szkole Podstawowej – uroczysta msza święta, – poświęcenie sztandaru, – przemówienia okolicznościowe (organ prowadzący, zaproszeni goście), – odsłonięcie tablicy pamiątkowej, – część artystyczna.

dd.mm.rrrr

Zespół Koordynujący do spraw wyboru Patrona

Znaczenie patrona w środowisku szkolnym : pod redakcją Radosława Dąbrowskiego

Bibliografia

Akty prawne

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 lutego 2019 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (DzU z 2019 r. poz. 502 ze zm.)

Artykuły i opracowania

Bąk-Pitucha A., Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie w latach 1918-1939, Lublin 2016. Chryć A., Gołębiewska A., Jędruszak L., Paryła M., Skoczylas A., Tołubińska H., Wróbel L., Z dziejów Nadrybia okruchy wspomnień, Łęczna 2010. Dederko, W 150. Rocznicę śmierci Kazimierza Bogdanowicza. Bogdanowicz się nazywał, „Kurier Galicyjski” 2013, nr 13–14. Denys M., U Skłodowskich w Zawieprzycach i Jawidzu, „Merkuriusz Łęczyński” 2012, nr 25. Horoch E., Łęczna – spojrzenie w przeszłość miasta, „Merkuriusz Łęczyński” 1997, nr 10. Janociński B., Jubileusz 100-lecia szkoły w Kijanach, „Biuletyn Informacyjny Lubelskiej Izby Rolniczej” 2013 nr 3. Jaskułecka S., Rola patrona w życiu szkoły. Na przykładzie patronatu doktor Wandy Błeńskiej nad Piątkowską Szkołą Społeczną w Poznaniu, „Biografistyka Pedagogiczna” 2021, nr 2. Leśniewska E. J., Dobra ziemskie Łęczna i majątki w okolicach Łęcznej w dwudziestoleciu międzywojennym. Przemiany własnościowe, gospodarcze i społeczne [w:] Dzieje biurokracji 2020, t. XI.

Łagodziński M., Natalia Nekraszowa patronem szkoły, „Gazeta regionalna Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie”, 2010–2011, nr 21. Łukasiewicz A., 100-lecie Szkoły Rolniczej w Kijanach, „Merkuriusz Łęczyński” 2013, nr 26. Kidzińska A., Związki rodziny Skłodowskich z Zawieprzycami [w:] Studia Łęczyńskie t. 2-3, Łęczna 2010-2011.

Kowalik J., Historia ziemian lubelskich, „Gościniec Krzczonowski” 2017, nr 1.

Kseniak M., O Nadrybiu, Bogdance i Bogdanowiczach, „Merkuriusz Łęczyński” 1985, nr 1. Matuszkiewicz K., Simona Bolivara – postać, myśli i czyny [w:] 65 lat szkolnictwa średniego na terenie gminy Milejów, Milejów 2007.

Mich W., Działalność społeczno-polityczna Henryka Wiercieńskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 1980/1981, Sectio F, nr XXXV/XXXVI.

Misztal A., 75 lat szkolnictwa średniego na terenie gminy Milejów – kalendarium, „Ziemia Łęczyńska” 2018, nr 2.

Popek L., Laskowska B., Kucharska K., Kotowski B., Gmiter M., Cmentarz rzymskokatolicki przy ul. Lipowej w Lublinie, Lublin 1990.

Projekt sprawozdania z działalności Lubelskiego Towarzystwa Rolniczego za 1913 rok, Lublin 1914.

Sochaniewicz K., Henryk Wierciński jako badacz ziem wschodnich Rzeczypospolitej, Lublin 1925.

Stefańska M., Jubileusz 100-lecia Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Armii Krajowej w Ostrówku, „Wieści z gminy Puchaczów” 2014.

Staniszewska-Pańczyk E., Jej portret... Wspomnienie o Natalii Nekraszowej [w:] 65 lat szkolnictwa średniego na terenie gminy Milejów, Milejów 2007.

Raport Fundacji Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego

Winiarski W., Losy powstańców styczniowych na ziemi łęczyńskiej w latach 1863–1864, „Merkuriusz Łęczyński” 1998, nr 11.

Winiarski P., Skłodowscy w Zawieprzycach, „Merkuriusz Łęczyński” 2013, nr 16.

Winiarski P., Od Bogdanowicza do Ejtminowicza. Z dziejów powstania styczniowego w Łęcznej i okolicy [w:] Studia Łęczyńskie t. 2–3, Łęczna 2010-2011.

Woś K., Stulecie szkoły podstawowej w Milejowie, „Merkuriusz Łęczyński” 2012, nr 25.

Netografia

https://www.sp4leczna.pl/o-szkole/podstawowe-informacje/patron-szkoly.html https://spnadrybie.edupage.org/a/szkola-i-jej patron?eqa=dGV4dD10ZXh0L3RleHQ5JnN1YnBhZ2U9MA%3D%3D, http://www.zs2milejow.edu.pl/files/Natalia__Nekraszowa.pdf http://www.kkjagiellonczyk.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=242 https://www.zs-cycow.pl/html/patron/index.html# , https://www.zs-cycow.pl/html/izba -tradycji/index.html https://teatrnn.pl/leksykon/artykuly/teatr-im-hansa-christiana-andersena-w-lublinie-historia-instytucji/, http://www.puchaczow.pl/asp?typ=13&sub=0&menu=8&artykul=1161&akcja=artykul https://spzawieprzyce.pl/o-patronce/ https://rodzina.org.pl https://kurierlubelski.pl/100lecie-zespolu-szkol-rolniczych-w-kijanach-zdjecia/ar/914834 https://spzawieprzyce.pl/historia-szkoly-2

Spis treści

Kim jest patron? | 5

Rola patronatu | 6

Proces wyboru imienia dla szkoły | 7

Sieć szkół w powiecie łęczyńskim | 9

Organ prowadzący powiat łęczyński | 9

Organ prowadzący gmina i miasto Łęczna | 10

Organ prowadzący gmina Cyców | 10

Organ prowadzący gmina Ludwin | 10

Organ prowadzący gmina Milejów | 10

Organ prowadzący gmina Puchaczów | 11

Organ prowadzący gmina Spiczyn | 11

Szkoły prowadzone prze Stowarzyszenie „CJZ” | 11

Szkoła Podstawowa nr 4 im. Papieża Jana Pawła II w Łęcznej | 12

Szkoła Podstawowa im. Jana i Kazimierza Bogdanowiczów w Nadrybiu | 15 Szkoła Podstawowa im. Natalii Nekraszowej w Jaszczowie | 18

Patronaty zbiorowe | 20

Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi im. 7 Pułku Ułanów Lubelskich w Cycowie | 20

Szkoła Podstawowa im. Bohaterów Armii Krajowej w Ostrówku | 21

Patroni zagraniczni | 22

Patronat historyczny | 23

Szkoła Podstawowa im. Marii Skłodowskiej-Curie w Zawieprzycach | 23

Zespół Szkół im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Łęcznej | 24

Zespół Szkół Rolniczych w Kijanach | 25

Po co komu Patron? | 26

Aneks | 27

Procedura Nadania Imienia Naszej Szkole Podstawowej | 27

Bibliografia | 29

Akty prawne | 29

Artykuły i opracowania | 29 Netografia | 30