ებრაული სასაფლაოები ,
როგორც ვიზიტორებისთვის სასურველი მიმართულება.
მიმდინარე პრაქტიკების, გამოწვევების და მდგრადი
მომავლის
უპრეცედენტო
ინიციატივას, რომელიც ეხება აღმოსასვლეთ ევროპაში 1700 ებრაული სასაფლაოს
შენარჩუნებასა და პოპულარიზაციას. აღნიშნული ინიციატივა ხორციელდება სამი
კონსორციუმის პარტნიორის - ებრაული მემკვიდრეობის ფონდის, ევროპის ებრაული
სასაფლაოების ინიციატივისა და ცენტროპას მიერ.
აღნიშნული ებრაული ადგილები წარმოადგენს ე.წ. ‘დაობლებულ’ მემკვიდრეობას.
თემები, რომლებიც ოდესღაც სასაფლაოებს უვლიდნენ და აწესრიგებდნენ ძირითადად
ჰოლოკოსტის დროს განადგურდნენ. ბევრ ადგილას ებრაული სასაფლაო ოდესღაც აყვავებული
ებრაული ცხოვრების უკანასკნელ
დღეს სავალალო მდგომარეობაშია, მათ წლების განმავლობაში არ ჰყოლია მომვლელი, დამთვალიერებელი, ზოგ შემთხვევაში კი სასაფლაოები სრულიად განადგურდა.
მართლაც, ამ ებრაული თემების არსებობა გარკვეულწილად მარგინალიზებული და
დავიწყებას მიცემულია, სწორედ ამიტომ აქვს ევროკავშირის ამ პროექტს განსაკუთრებული
მნიშვნელობა. ის მიმართულია არა მხოლოდ სასაფლაოების შენარჩუნებაზე, არამედ
განსაკუთრებულ მიზანსაც ატარებს. ეს მიზანია აღმოსავლეთ ევროპის ქალაქებსა
და სოფლებში ებრაული ცხოვრების გახსენების, გაგების, ხსოვნისა და აღნიშვნის
უზრუნველყოფა.
როგორ შევძლებთ ამ მიზნის მიღწევას პრაქტიკაში - სწორედ ეს უდევს დოქტორ პოლ
დარბის ანგარიშს საფუძვლად. მის კვლევაში განიხილება ებრაული სასაფლაოების, როგორც
მემკვიდრეობის აღიარებული ობიექტებისა და მოსანახულებელი ადგილებისა პოტენციალი.
პოლ დარბის მიდგომა მდგომარეობდა იმაში, რომ ყურადღებით მოესმინა რეგიონის მცხოვრებლების და საკითხის
მქონე პირთა აზრები. შედეგად მივიღეთ დოკუმენტი, რომელიც წარმოადგენს მნიშვნელოვან
განაცხადს არსებული შესაძლებლობების შესახებ და ასევე ითვალისწინებს პრობლემებს
დადღევანდელობის სენსიტიურობას.
ებრაული გამოცდილება აუცილებლად ეხება იმას, რასაც დღეს ევროპული ფუნდამენტური
ღირებულებები ჰქვია - ადამიანის უფლებები, დემოკრატია და კანონის უზენაესობას.
ევროპაში არსებული ებრაულ მემკვიდრეობასთან დამაკავშირებელი გზების მოძიებას
დღევანდელ დღეს განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს.
დეიმ ჰელენ ჰაიდი DBE
მაიკლ მაილი
ებრაული მემკვიდრეობის ფონდის ებრაული მემკვიდრეობის ფონდის თავმჯდომარე
აღმასრულებელი დირექტორი
მარტი, 2023
შესავალი
ახალგაზრდა მთხრობელების კონკურსი, რომელიც ცენტროპამ და ESJF-მა 2020/21 წლებში
განახორციელეს, მიმართულია იმისაკენ, რომ მოხდეს ადგილობრივი ებრაული
მემკვიდრეობის მქონე შემსწავლელების ჩართვა რათა ტექნოლოგიების მეშვეობით მოხდეს
ებრაული სასაფლაოების პოპულარიზაცია ა გაჟღერდეს დავიწყებული ისტორიები.
ახალგაზრდებს და საგანმანათლებლო დაწესებულებებს სხვა როლების შესრულებაც მოუწევთ.
პროფესიონალური და სპეციფიური ტრენინგები ტურისტული ინდუსტრიისთვის შესაძლოა მოიცავდეს ტურისტული პროდუქტების შესამუშავებელ პროექტებს ან ციფრულ ინსტრუმენტებს, რომლებიც ახდენს ადგილობრივი ებრაული სასაფლაოების მემკვიდრეობის პოპულარიზაციას,
უფრო ფართე კამპანიის ფარგლებში. დაინტერესებულ მხარეებთან და ადგილობრივ მაცხოვრებლებთან თანამშრომლობით, სტუდენტები და სპეციალისტები, რომლებიც გაივლიან სწავლებას, შეძლებენ ებრაული სასაფლაოების მემკვიდრეობის პროექტების შესრულებას კრეატიულად მიუდგნენ და მოაქციონ იმ პროექტების შუაგულში, რომლებიც მათი თემის კეთილდღეობაზეა ორიენტირებული, და ასევე ისინი შეძლებენ აღიჭურვონ უნარებით, რომლებსაც სხვებს გადასცემენ.
მნიშნელოვანია ხაზი გაესვას იმას, რომ ჯერ კიდევ ბევრი სამუშაოა შესასრულებელი.
აქტორებმა და დაინტერესებული მხარეებმა უნდა გაიაზრონ კონტექსტი და შეისწავლონ
პრაქტიკული შესაძლებლობები, რომლებიც მათ შესაძლებლობას მისცემენ ტურიზმი
ობიექტების შენარჩუნების და პოპულარიზაციის ერთ-ერთ სტრატეგიად გამოიყენონ.
არ არსებობს რაიმე ერთი კონკრეტული ფორმულა ან პრობლემის გადაჭრის გზების ერთი
სპეციფიური სია. რა თქმა უნდა, შესაძლოა ზოგიერთი ობიექტი არ იყოს მიმზიდველი
ვიზიტორებისთვის, ანდა, თემებს შესაძლოა ებრაული სასაფლაოების მემკვიდრეობის დაცვა ალტერნატიული გზებით სურდეთ. მიმდინარე ანგარიში არის მცდელობა იმისა, რომ გააერთიანოს ინფორმაცია იმის შესახებ თუ რა ვითარებაა ახლა ადგილებზე და რას ფიქრობენ ამჟამად დაინტერესებული მხარეები ტურიზმის, როგორ ევროპული მემკვიდრეობის
ამ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ელემენტის უწყვეტი შენარჩუნების პოტენციალის თაობაზე. ფაქტები მიუთითებს მომავალზე, სადაც ვიზიტორები, იქნებიან ეს ადგილობრივი თუ უფრო შორეული წერტილებიდან
და საჭიროებებისთვის ინფორმაციისა და განმარტებების მიწოდების გზები, ასევე სასაფლაოების აღმოჩენის სხვადასხვა გზები, ადგილსა და ვირტუალურად, როგორც ონლაინ
ასევე პირისპირ.
შემდეგ მოსდევს ანგარიში იმ ქვეყანაზე, რომელზეც განიხილება ებრაული სასასფლაოების
მემკვიდრეობის მდგომარეობა და პოტენციალი. ანგარიშის მიზანია მიმდინარე და
პოტენციური პრაქტიკის სურათის ჩვენება და ქვეყანაში არსებული ებრაული სასაფლაეობის
პოპულარიზაცია ტურიზმის მეშვეობით. ანგარიშის ბოლოს ავტორი გვთავაზობს რეკომენდაციებს შესაძლო სამომავლო ნაბიჯებზე.
ტექსტში ნახსენები ვებგვერდებისა და ონლაინ წყაროების ბმულების რესურსები
მოცემულია ანგარიშის ბოლოს, თავში: ონლაინ წყაროები.
სიტყვების
მოცემულია ანგარიშის ბოლოს ტერმინთა ლექსიკონში.
პოპულარიზაციას ქვეყანაში. ლაშქრობები (თრექინგი), საფეხმავლო და ველო ტურები
ამ მიდგომის ნაწილია. (VisitGeorgia, 2022: online).
4.7 ახალი ტექნოლოგიების გამოყენება
კარგად გაფორმებული და ინფორმაციული საიტის ‘საქართველოში ებრაული მემკვიდრეობის
ევროპული მარშრუტის’ ჩაშვება საქართველოსა და მის ფარგლებს გარეთ მყოფი აუდიტორიის
როგორც ჩანს ვებგვერდი გაფართოვდება იმის მიხედვით, თუ როგორ მოხდება კონტრიბუტორების
მხრიდან ადგილების შესახებ დამატებითი ინფორმაციის, რესურსებისა და ფოტოების
ვეგვერდისთვის მიწოდება. ამ ეტაპზე არ არსებობს აპლიკაციები, რომელთაც საქართველოში
ებრაული მემკვიდრეობის ადგილების შესახებ ინფორმაციის გავრცელების მხარდაჭერა
შეუძლიათ. თუმცა
მომუშავე
პირებისთვის. (ნანა ლობჟანიძე, 2022). ამ ეტაპზე, შემაფერხებელ ფაქტორად ითვლება
საქართველოში ციფრული ინფრასტრუქტურის განვითარების შეზღუდული არეალი.
გაფართოებას ხელს უშლის მაღალმთიანი რელიეფი
(NPERF, 2022: online). ეს ხელს უშლის მემკვიდრეობის სფეროში მოღვაწე მეწარმეებს ებრაული მემკვიდრეობის პოპულარიზაციის, ადგილების დათვალიერებისა და აღმოჩენის
მსურველთათვის ციფრული ინსტრუმენტების შექმნაში.
სოციალური მედიის გამოყენებისა ან მოხმარების შესახებ სტატისტიკური
არ მოიპოვება. აღნიშნულ მონაცემები დახმარებოდა მათ, ვინც ქვეყანაში ებრაული
მემკვიდრეობის მონახულებას გეგმავს. ისრაელის სახლის ვებვერდზე არსებული
განყოფილება ‘ებრაული მემკვიდრეობა’ გვაწვდის მოკლე ინფორმაციას მთელი ქვეყნის
მასშტაბით მდებარე რამდენიმე სასაფლაოს შესახებ, თუმცა არ გვაწვდის დეტალურ
ინფორმაციას ვიზიტორების შესახებ. საქართველოს ეროვნული მუზეუმის ვებგვერდზე
არის ბმული ‘ებრაული კულტურული მემკვიდრეობა საქართველოს ეროვნული მუზეუმის
კოლექციებში’ ვებგვერდზე (საქართველოს ეროვნული მუზეუმი, 2022: online), თუმცა
მისი პოვნა ინტერნეტში ვერ მოხერხდა. როგორც უკვე აღინიშნა, JGuideEurope არის
ერთადერთი სარეკლამო ვებგვერდი ებრაული მემკვიდრეობის შესახებ, რომელიც
კონკრეტულად მოიხსენიებს საქართველოში არსებულ ისტორიულ ებრაულ სასაფლაოებს.
4.8 ებრაული სასაფლაოების ტურიზმი: ძირითადი მიგენბები და რეკომენდაციები n საქართველოს ქრისტიანული მემკვიდრეობა ქვეყნის ტურისტული შეთავაზების ძირითადი ნაწილია, ეს შეიძლება მაგალითი გახდეს მათთვის, ვინც ზოგადად
ებრაული მემკვიდრეობის და კონკრეტულად სასაფლაოების პოპულარიზაციისა
საქართველოში არსებული ებრაული მემკვიდრეობის შესახებ ყოვლისმომცველი
კატალოგის შესაქმენლად. ამ სამუშაოებში მონაწილეობა უნდა მიიღონ ადგილობრივი
თემის წარმომადგენლებმა, ასევე ებრაელმა პარტნიორებმა, რომლებიც ადგილობრივებისა
და ექსპერტების ცოდნას დაეყრდნობიან.
n ამჟამად მათი მხრიდან ვინც საქართველოში ტურიზმის ინდუსტრიაში მუშაობს, ებრაული სასაფლაოები არ არის აღიარებული როგორც მემკვიდრეობის ტურიზმში პოტენციალის
მქონე პროდუქტი. ამის გადაწყვეტა უნდა მოხდეს პროფესიული და პროფესიონალური
განათლების მეშვეობით.
პროფესიონალური ქსელების და ტრენინგების შექმნის შესაძლებლობა და ამ ფენომენის
შესწავლისა და არსებული ებრაული სასაფლაოების შესახებ წარმატებული პროგრამების
განვითარების შესახებ ცოდნა გაავრცელონ ევროპის სხვა ქვეყნებში.
n ეკოლოგიური და სოციალურად პასუხისმგებლიანი ტურიზმის დაგეგმვა საქართელოს, როგორც ტურისტული მიმართულების, ზოგადი განვითარების ნაწილია. ებრაული
სასაფლაოების მემკვიდრეობის ადგილმდებარეობები ხელსაყრელია იმისათვის, რომ
მათი შეყვანა მოხდეს სოფლის მიმართულებით განხორიელებულ მოლაშქრეთა, საფეხმავლო
და ველო ტურებში. შორსმდებარე სასაფლაოებზე მისაწვდომობის გაზრდის ნებისმიერი
სურვილი ნაწილია უფრო ფართო საკითხისა, ის წარმოადგენს დაპირისპირებას
ინფრასტრუქტურის გაუმჯობესების სასურველობასა და ეკოლოგიურად სიცოცხლისუნარიანი
ლანდშაფტებისა და ცხოვრების სტილის შენარჩუნებას შორის.
n იქ სადაც ჩანს, რომ ებრაული სასაფლაოების ტურიზმი არსებობს, ან აქვს არსებობის
პოტენციალი, აღიქმება, რომ ის მხოლოდ ისრაელიდან ჩამოსული ვიზიტორების ინტერესის
სფეროს წარმოადგენს. საგანმანათლებლო ინიციატივას, რომელიც მიმართული იქნება
საქართველოში მყოფი დაინტერესებული მხარეებისთვის ებრაული მემკვიდრეობის უფრო
ფართე, ევროპული მნიშვნელობის გაცნობას, შესაძლოა ხელი შეუწყოს
და
ხელი შეუწყოს კოლაბორაციული პარტნიორობების ჩამოყალიბებას საქართველოს
საზღვრებს შიგნით და მის გარეთ მყოფ აქტორებს შორის, და ეს საქართველოში
ებრაული მემკვიდრეობის კულტურული მარშრუტის, როგორც ძირითადი ჩარჩოს გამოყენებით
მოახდინოს. ისრაელის სახლს, საქართველოს ეროვნულ მუზეუმს და ტრანსნაციონალურ
პარტნიორებს
მემკვიდრეობის შესახებ ცნობიერების ამაღლება.
მოხდეს
ალია ‘ასვლა’ ებრაელის დაბრუნება/ასვლა ისრაელში (ივრითი)
აშქენაზი ცენტრალუ და აღმოსავლეთ ევროპის ებრაელები (იდიში)
ხასიდი ებრაელი ულტრამართლმადიდებელი პირი ხასიდების სექტიდან, რომელიც წარმოიშვა
პოლონეთსა და ლიეტუვაში, მეთრამეტე საუკუნეში (იდიში)
იარცაიტი (ასევე იორცაიტი) ახლობელი ადამიანის გარდაცვალების ყოველწლიური წლისთავი (იდიში)
ლანდსმანშაფტი (landsmanshaft) ასოციაცია ან ადამიანთა ჯგუფი, რომლებიც წარმოშობით ერთი
და იგივე ქალქიდან, სოფლიდან ანდ რეგიონიდან არიან, მაგრამ სხვაგან ცხოვრობენ (იდიში)
მაცევა (მრ. მაცევოტი) საფლავის ქვა, და ნიშნავს ებრაელის სამარხს (ივრითი)
ოჰელი (მრ. ოჰელები) (სიტყვასიტყვით: კარავი) სამლოცველო ოთახი, რომელიც აღმართულია
ცნობილი ებრაელის საფლავზე (ივრითი)
შტეტლი (shtetl) ქალაქი ან სოფელი, სადაც მოსახლეობის უმეტესობას წარმოადგენენ
აშქენაზი ებრაელები. მდებარეობდა აღმოსავლეთ ევროპაში შოამდე (სიტყვასიტყვით: კატასტროფა) (იდიში)
Hillel
https://www.hillel.org/college-guide/list/record/tbilisi
მოგზაურობა საქართველოში
https://www.responsibletravel.com/holidays/georgia/travel-guide/responsibletourism-in-georgia
ტრანსნაციონალური
2020/21 ცენტროპა/ESJF თხრობის (სთორითელინგის) ახალგაზრდული კონკურსი
https://www.youtube.com/watch?v=bGRgYDTm3pM
ევროპის ებრაული მუზეუმების
https://www.aejm.org/ ევროპის ღისშესანიშნავი სასაფლაოების ასოციაცია https://www.significantcemeteries.org/p/significant-cemeteries.html
ცენტროპა:
https://www.coe.int/en/web/cultural-routes/the-european-cemeteries-route
ებრაული მემკვიდრეობა
https://www.coe.int/en/web/culture-and-heritage/jewish-heritage
Clio Muse ტურები https://cliomusetours.com/
ESJF განათლება
ფონდი Goodwill https://gvf.lt/en/about-us/ Heritage Springs https://heritagespgs.org/
ებრაული პოლიტიკის კვლევის ინსტიტუტი https://www.jpr.org.uk
ეკოტურიზმის საერთაშორისო საზოგადოება https://ecotourism.org/ties-overview/ ებრაული ოჯახების ძიება
https://www.jewishgen.org
https://jewishtravelagency.com/product/ukraine-jewish-heritage-tours-with-sashakovalchuk/
JewsEurasia http://jewseurasia.org/page426
JGuideEurope https://jguideeurope.org/en/region/
https://www.toursbylocals.com/Live-Virtual-Tours
https://www.facebook.com/LivingStonesAssociation/about/?ref=page_internal
Miriam Weiner Routes to Roots Foundation
https://www.rtrfoundation.org/index.shtml
NPERF https://www.NPERF.com
https://www.aube-champagne.com/fr/portfolio-post/rachi/
REDISCOVER https://www.interreg-danube.eu/approved-projects/rediscover
Religiana https://religiana.com/
Shtetl Routes https://shtetlroutes.eu/en/
The Together Plan https://thetogetherplan.com/
Trans.History https://trans-history.centropa.org/about-the-project/
URBACT https://urbact.eu/toolbox-home
https://www.facebook.com/groups/6911331386/
Akhmedova, Maryana (2022) ‘Over 91,000 Israelis visited Georgia in 2021.’ Jerusalem Post 16th December 2021 [online][Accessed 14 May 2022]
https://www.jpost.com/israel-news/over-91000-israelis-visited-georgia-in-2021-688930
American-Israeli Co-operative Enterprise (2022) ‘Georgia Virtual Jewish History Tour.’ Jewish Virtual Library [online] [Accessed 14 May 2022]
https://www.jewishvirtuallibrary.org/georgia-virtual-jewish-history-tour
Aslanishvili, Ketevan (2022) Interview with Teona Dalakishvili 2 June 2022.
Aube en Champagne Tourisme et Congrès (2020) Rachi and the Jewish Communities of the County of Champagne. Troyes: Aube en Champagne Tourisme et Congrès.
Carmel, Philip, Gruber, Ruth Ellen, Szemző, Hanna, Tönkő, Andrea and Vonnák, Diána (2020) Jewish Cemeteries and Sustainable Protection: the ESJF handbook of sustainable heritage tourism. Frankfurt: ESJF.
Corsale, Andrea (2022) Email to Paul Darby 8 April 2022.
Dragouni, Mina, Fouseki, Kalliopi and Georgantzis, Nikolaos (2017) ‘Community participation in heritage tourism planning: is it too much to ask?’ Journal of Sustainable Tourism, 26(5) pp. 759-781. DOI: 10.1080/09669582.2017.1404606.
Duda-Seifert, Magdalena (2022) Email to Paul Darby 4 May 2022.
Gruber, Ruth Ellen (2007) Jewish Heritage Travel: A Guide to Eastern Europe. Washington DC: National Geographic.
House, Danielle (2020) ‘Cemeteries as public space under the Covid-19 lockdown’ CEMI-HERA blog 23rApril 2020 [online][Accessed 9 October 2022]
https://cemi-hera.org/cemeteries-as-public-space-under-the-covid-19-lockdown/
Kapanadze, Nana (2022) Interview with Teona Dalakishvili 5 June 2022.
Light, Duncan (2022) Interview with Paul Darby 16 May 2022.
Lobjanidze, Nana (2022) Interview with Teona Dalakishvili 31 May 2022.
Luna, Ursula, Rivero, Pilar and Vicent, Naiara (2019) ‘Augmented Reality in Heritage Apps: Current Trends in Europe.’ Applied Sciences, 9(13) pp. 1-15. DOI: 10.3390/app9132756.
Manson, Marcel Interview with Paul Darby 5 April 2022.
Markozashvili, Tamaz (2022) Interview with Teona Dalakishvili 2 June 2022.
Metreveli, Marina and Timothy, Dallen J. (2010) ‘Religious heritage and emerging tourism in the Republic of Georgia.’ Journal of Heritage Tourism, 5(3) pp. 237-244. DOI: 10.1080/1743873X.2010.515310.
Mukhigulashvili, Salome (2022) Interview with Teona Dalakishvili 31 May 2022.
Polonsky, Antony (2022) Interview with Paul Darby 12 July 2022.
Rimple, Paul (2022) Georgia bets on sustainable tourism. fDi Intelligence 21 June 2021 [online][accessed 27 September 2022] https://www.fdiintelligence.com/ content/feature/georgia-bets-on-sustainable-tourism-79875
Sharpley, Richard and Telfer, David J. (2015) ‘Introduction’ Sharpley, Richard and Telfer, David J. (eds.) Tourism and Development: Concepts and Issues. 2 ed., Bristol: Channel View Publications, pp. xi-xxii.
Vonnäk, D. and Andronatiy, O. (2020) Guided Tours in the Jewish Cemetery. Frankfurt: ESJF.
Vrban, Dušan (2022) Interview with Paul Darby 24 April 2022.
Weiner, Chaim (2022a) Interview with Paul Darby 12 April 2022.
Weiner, Chaim (2022b) Email to Paul Darby 7 September 2022.
Welch, Christina (2022) Interview with Paul Darby 7 April 2022.
Yagüe, Delphine (2022) Interview with Paul Darby 19 May.
ფოტოები საკუთრებაა შემდეგი ადამიანების და ორგანიზაციების:
ცენტროპას საავტორო უფლება
Robert Bacsi: გვ. 6-7, 31
Zuzana Martinková: გვ. 2, 16-17
Ouriel Morgensztern: გვ. 10-11
Dr Paul Darby: გვ. 40
ESJF-ის საავტორო უფლება: გვ. 1, 15, 19, 20-21, 22-23, 26-27
ებრაული მემკვიდრეობის ფონდის საკვანძო ფიგურებმა, დირექტორმა მაიკლ მაილიმ
და პროექტების მენეჯერმა დოქტორმა რეიჩელ ლიხტენშტაინმა დიდი დრო, მოსაზრებები
და ენერგია დაუთმეს ამ ანგარიშის შექმნას, რისთვისაც მე მათი მადლიერი ვარ.
ასევე, მსურს გულწრფელი მადლობა გადავუხადო შემდეგ ადამიანებს, რომელთაც უხვად
დამითმეს დრო ამ ანგარიშისთვის საკუთარი შეხედულებების, მოსაზრებებისა და ფაქტების
გასაზიარებლად:
ჰესტერ აბრამსი, ლონდონი, დიდი ბრიტანეთი
აგნეს ანტალი, ბუდაპეშტი, უნგრეთი
ქეთევან ასლანიშვილი, თელავის მუნიციპალიტეტი, საქართველო
პროფესორი სილვია აულე-სერალონგა, გირონას უნივერსიტეტი, ესპანეთი
იოჰანა ბლენდერი, ცენტროპა, მოლდოვა
დოქტორი მაროშ ბორსკი, სლოვაკეთის ებრაული მემკვიდრეობის ცენტრი, სლოვაკეთი
დებრა ბრუნერი, The Together Project, ბელარუსი
პროფესორი ანდრეა კორსალე, კაგლიარის უნივერსიტეტი, იტალია იაკუბ ჩუპრინსკი, ინსაიდერი კრაკოვი, პოლონეთი
თეონა დალაქიშვილი, ცენტროპა, საქართველო
დოქტორი პეტრო დოლჰანოვი, რივნეს სახელმწიფო ჰუმანიტარული უნივერსიტეტი, უკრაინა
ანნა დომნიჩი, ცენტროპა, ვენა, ავსტრია
პროფესორი ჟან-მარკ დრეიფუსი, მანჩესტერის უნივერსიტეტი, დიდი ბრიტანეთი
პროფესორი მაგდალენა დუდა-საიფერტი, ვროცლავის უნივერსიტეტი, პოლონეთი
ტეტიანა ფედორივი, ზბარაჟი, უკრაინა
დევიდ იაკობსი, ლონდონი, დიდი ბრიტანეთი
სერგეი კანოვიჩი, Maceva/The Lost Shtetl Project, ლიეტუვა
ნანა კაპანაძე, ტურიზმის განვითარების ცენტრი, მცხეთა, საქართველო
პაველ კატცი, ებრაული მემკვიდრეობის ქსელი, ამსტერდამი, ნიდერლანდები
რეიჩელ კოლსკი, Go London Tours, დიდი ბრიტანეთი
ანდრიი კოშელნიკი, ცენტროპა, უკრაინა
ნესი კუპრეიშვილი, ისრაელის სახლი, თბილისი, საქართველო
ჰელისე ლიებერმანი, ტაუბეს ფონდი, ვარშავა, პოლონეთი
მარია ლიებერმანი, ცენტროპა, ბუდაპეშტი, უნგრეთი
დოქტორი დუნკან ლაითი, ბორნემუთის უნივერსიტეტი, დიდი ბრიტანეთი
ნანა ლობჟანიძე, ონი, საქართველო
მარტა მაკოვიაკი, ვროცლავი, პოლანდი
ბელა მაიდანი, ბალასაგიარმატი, უნგრეთი
მარსელ მენსონი, West End Travel, დიდი ბრიტანეთი
პროფესორი ჯოანა მიჩლიცი, UCL, დიდი ბრიტანეთი
თამაზ მარჯოზაშვილი, გურჯაანის მუნიციპალიტეტი, საქართველო
ვადიმ მიროშნიჩენკო, ხარკივი, უკრაინა სალომე მუხიგულაშვილი, კასპის მუნიციპალიტეტი, საქართელო
პროფესორი ენტონი პოლონსკი, ბრანდეის უნივერსიტეტი, დიდი ბრიტანეთი
პიოტრ პუჩტა, FODZ, პოლონეთი
დოქტორი მატიას რიპი, რეგენსბურგის მუნიციპალიტეტი, გერმანია
ფაბიან რულე, ცენტროპა,
რალფ სალინგერი, Jewish Vilkaviskiis, ლიეტუვა/ისრაელი
რიჩარდ შოფილდი, ვილნიუსი, ლიეტუვა
დოქტორი ირინა შიხოვა, მაღიდი, მოლდოვა
ნეილ სიბერმანი, Coherit Associates, აშშ
ოლჰა სკობეევა, არასამთავრობო ორგანიზაცია ეკო-კულტურა, ჩერნიცი, უკრაინა
ვიქტორ სორესენი, AEPJ, ესპანეთი
ოქსანა სიშჩიკი, ლუცკი, უკრაინა
დორი ჟეგო, ბუდაპეშტი, უნგრეთი
დომინიკ ტომასოვი, ბარსელონა, ესპანეთი
დოქტორი სუზანა ტორონიი, უნგრეთის ებრუალი მუზეუმი & არქივები, უნგრეთი
იანა ტურანსკა, ცენტროპა, სლოვაკეთი
ოინ უნგურეანუ, ცენტროპა, ჩისნაუ, მოლდოვა
დოქტორი სუსან ურბანი, მარბურგის უნივერსიტეტი, გერმანია
დუსან ვრბანი, ევროპის ღირსშესანიშნავი სასაფლაოების ასოციაცია, სლოვაკეთი
რაბინი ჩაიმ ვეინერი, Jewish Journeys, დიდი ბრიტანეთი
დოქტორი ქრისტინა უელჩი, ვინჩესტერის უნივერსიტეტი, დიდი ბრიტანეთი
რენატა ვილკოშევსკა-კრაკოსვკა, ძველი ებრაული სასაფლაო, ვროცლავი, პოლონეთი
ვიტოლდ ვრჟოზინსკი, ul. ოკოპოვა ებრაული სასაფლაო,
Preserving Jewish Cemeteries project website: www.jewishcemeteries.eu
Foundation for Jewish Heritage
e: info@foundationforjewishheritage.com www.foundationforjewishheritage.com UK Charity Registration Number 1162111
2023
როგორ შეიძლება ებრაული მემკვიდრეობა გახდეს
ხელმისაწვდომი და აქტუალური სხვადასხვა აუდიტორიისთვის. მას შემდეგ რაც მაგისტრის
წოდება მივიღე კულტურულ მემკვიდრეობაში (ჩემს დისერტაციაში მიმოვიხილე ლონდონის ისთ
ენდის ჰოლანდიელი ებრაელების მატერიალური მემკვიდრეობა) და მაქვს ასევე დოქტორის ხარისხი არქეოლოგიასა და ანთროპოლოგიაში, მითანამშრომლია ბევრ ინტერდისციპლინურ
ებრაული მემკვიდრეობის პროექტთან, რომლებმაც ამ მიზანს სხვადასხვაგვარად მიაღწიეს.
ერთერთი ასეთი პროექტია გაციფრულება, გაკატალოგება და ანალიზი ყველა ხელნაწერისა
ისტორიული სენდის როუს სინაგოგის, აშქენაზების უკანასკნელი მოქმედი სინაგოგის, რომელიც ლონდონის ისთ-ენდში მდებარეობს. მეორე პროექტია ორი ციფრული ‘მეხსირების
შემუშავება ებრაულ ისთ ენდსა და ებრაული
ებრაული მემკვიდრეობის ფონდი მუშაობს საერთაშორისო დონეზე იმისათვის რომ უზრუნველყოს
საფრთხეში მყოფი მნიშვნელოვანი ებრაული არქიტექტურული ობიექტების, ძეგლების და კულტურული
დანიშნულების ადგილების შენარჩუნება და გადააზრება მდგრადი მომავლის შესაქმნელად.
ებრაული სასაფლაოების
ებრაული სასაფლაოების ფიზიკური დაცვის პრაქტიკულ გადაწყვეტებს. ინიციატივის საქმიანობა რომელიც სასაფლაოების შენარჩუნებაზე მიმართულია დაუცველი სასაფლაოების გარშემო კედლებისა და საკეტის მქონე
კარებების მშენებლობაზე და ასევე სასაფლაოების ზოგადი მოვლის უზრუნველყოფაზე. ამგვარად
ESJF-ის პროექტი
კომერციული ებრაული ისტორიის ინსტიტუტია, რომლის საქმიანობაც არის ებრაული ოჯახური ისტორიების და მე-20 საუკუნის ფოტოების შენარჩუნებაა ცენტრალური
და აღმოსავლეთ ევროპიდან და ბალკანეთიდან, და ასევე, ამ ისტორიებისა და ფოტოების გავრცელება ფილმების, წიგნების და გამოფენების მეშვეობით. ცენტროპას მთავარი ოფისი ვენაში მდებარეობს, მას ასევე აქვს ოფისები ბუდაპეშტში, ჰამბურგსა და ვაშინგტონში.