FM-Magazine 10 - NL by FM-Magazine

Afgiftekantoor Oostende X - P 918486- Driemaandelijks tijdschrift - V.U.: Filip Cossement - Bld. des Canadiens 118 - B-7711 Dottignies

JAARGANG 2 - APR - MEI - JUN 2017

magazine 10

JO U RNAL F OR THE FACI LI T Y M AN AGER

ENERGIE

Hebt u al voldoende inzicht in het energievraagstuk?

Stroomlijn je werkplek

www.humanscale.com/mconnect benelux@humanscale.com

INHOUD

20 ESCO’s: een revolutie in de maak?

Eerste resultaten energiebesparingsproject veelbelovend Jan Muts, National Experience Manager Belgium, Kinepolis Group

Rondetafel Veiligheid en beveiliging is permanente bekommernis voor zorgsector

News

16 Energie Nike zet pareltje qua duurzaamheid neer

36 12

18 Werkgroep energie Inzicht krijgen in het energievraagstuk

Nagelnieuwe European Director van IFMA moet liaison vormen Interview Lara Paemen/ Mieke Loncke/Jos Duchamps

Fotoreportage 40 Uitreiking Facility Awards – Facility Management Project of the Year 44 Terugblik IFMA’s World Workplace Europe

VOORWOORD

Beste leden en sympathisanten, Na de dramatische aanslagen van maart vorig jaar wist het Facilitair departement van Brussels Airport meteen dat het voor een zeer moeilijke taak stond bij de wederopbouw van de getroffen terminal. Toch slaagden zij erin de klus te klaren in extreme omstandigheden, zonder maandenlange voorbereiding maar gesteund door de goodwill van de hele organisatie. Op 11 mei 2017 werd deze inzet terecht bekroond met de IFMA Facility Award als Facility Management Project of the Year. Tijdens de feestelijke avond in de Wild Gallery koos het talrijk aanwezig publiek ook een publiekswinnaar. De publieksprijs werd toegekend aan UZ Brussel, dat met het Brussels Health Campus een uitdagend project realiseerde op het vlak van energievoorziening voor het ziekenhuiscomplex.

Colofon Periodiciteit: Driemaandelijks Hoofdredactie: Tilly Baekelandt tilly.baekelandt@fcomedia.be T + 32 (0)56 33 42 72 Redactie: Bart Vancauwenberghe, Koen Vandepopuliere, Philip Declercq, Valérie Couplez Reclame-advies: Filip Cossement T +32 (0)56 77 13 10 filip.cossement@fcomedia.be Verantwoordelijke uitgever: Filip Cossement Boulevard des Canadiens 118 B - 7711 Dottignies Vormgeving: marieke.veys@fcomedia.be Version française sur simple demande Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor ondertekende artikels zijn alleen de auteurs aansprakelijk. Voor de inhoud van de advertenties zijn enkel de adverteerders aansprakelijk. De uitgever erkent geen enkele verplichting tot opname van aangeboden advertenties. Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers

Energie blijft een hot item, ook in Facility Management. IFMA start daarom in het najaar een werkgroep energie op om hier ook inhoudelijk vorm aan te kunnen geven binnen de beroepsvereniging. Iedere Facility manager weet immers hoe belangrijk de energie-uitdagingen zijn, rekening houdend met enerzijds de prijsevolutie en anderzijds de steeds groter wordende uitdaging om de CO2-uitstoot verder te verminderen. In de privésfeer winnen groepsaankopen in groeiende mate aan interesse en belang. Vraag is wanneer ook bedrijven hun aankopen zullen groeperen om op die manier het monopolie van de energieleveranciers te doorbreken. Duurzaamheid op alle vlakken is hier duidelijk de uitdaging. Met de aanstelling van Lara Paemen tot Europees Directeur voor IFMA International start in Europa een nieuw hoofdstuk teneinde de continentale chapters van IFMA dichter bij elkaar te brengen. Samen met de European Advisory board, onder leiding van voorzitter Jos Duchamps, zal Lara de komende maanden gesprekken aanknopen met alle Europese Chapter Leaders om zo een gezamenlijk project op te starten. Het is geen toeval dat een Belgische deze post wist te veroveren gezien de nabijheid van de Europese instellingen en de invloed van IFMA Belgium in het verleden. Wij zijn alvast hoopvol voor de Europese facilitaire toekomst. Geniet ondertussen met volle teugen van de komende zomermaanden en van de welverdiende vakantie. Dit FM-Magazine kan u gezelschap houden.

Veel leesgenot! Jean Morren Voorzitter IFMA

IFMA_Belgium_new17_door.pdf 1 23-05-17 16:39:19

Office Manager Muriel Walter T. 02 424 12 80 M. 0468 13 81 25 secretary@ifma.be

CMJ

Pegasuslaan 5 1831 Diegem www.ifma.be

Gebruiksvriendelijke en flexibele facility management software

Met de Ultimo software stroomlijnt u facilitaire processen, beheerst u kosten en maakt u klanten blij! Meer dan 1.500 organisaties ervaren dagelijks deze voordelen. Profiteer ook van de mogelijkheid om andere bedrijfsdisciplines (IT, inkoop, vastgoedbeheer) met dezelfde applicatie te ondersteunen.

SMART & HAPPY FACILITY MANAGEMENT Bezoek ons blog en lees meer over de mogelijkheden van Ultimo op het gebied van Smart & Happy FM. Met leuke wetenswaardigheden en praktische tips bent u in staat om slim te werken en facilitair geluk te creĂŤren! www.ultimo.com/blog

NEWS

A+A 2017

A+A 2017, de vakbeurs op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk, vindt van 17 tot 20 oktober 2017 in Düsseldorf plaats. Naast het breed scala aan producten en ideeën omtrent corporate mode staan ook het bevorderen van de gezondheid op de werkplek, design en ergonomie centraal. Ongeveer 1.900 exposanten worden verwacht. www.aplusa.de

WFBSC 2017 in samenwerking met CMS 17 Berlin

WFBSC 2017 (World Federation of Building Service Contractors) vindt plaats van 18 tot 20 september 2017 in Berlin ExpoCenter City. Het 22ste WFBSC-congres wordt onder de noemer ‘Cleaning in a digital world’ georganiseerd in samenwerking met CMS 17 Berlin, de internationale vakbeurs voor schoonmaaksystemen, Facility Management en services (19-22 september). www.wfbsc2017.berlin www.cms-berlin.de

Agenda Halve dag opleiding ‘Hoe beheers ik Security als Facility Manager?’ 04 oktober 2017 Dagopleiding ‘Duurzaam FM’ 11 oktober 2017 DCU 2017: Design, Construct and Use 12 oktober 2017 Wild Gallery, Brussel Halve dag opleiding ‘BREEAM en de impact op Facility Management’ 22 november 2017 Halve dag opleiding ‘Verzekeringstechnologie op maat van de facility manager’ 06 december 2017

= IFMA-events

Opleidingsprogramma najaar Freestone Lab Korting voor IFMA-leden!

• Hoe change projecten faciliteren? De do’s and don’ts in change 1 dag: 14 september 2017 Locatie: Wemmel Korte beschrijving: http://www.freestone.be/nl/freestone-lab/kalender Normale prijs: 495 euro excl. btw IFMA-prijs: 395 euro excl. btw • Elementaire Bouwkunde 4 dagen: 21 september, 28 september, 5 oktober, 12 oktober 2017 Locatie: Wemmel Korte beschrijving: http://www.freestone.be/nl/freestone-lab/kalender Normale prijs: 1595 euro excl. btw IFMA-prijs: 1395 euro excl. btw • Conditiemeten en Meerjarenplanning (NEN2767) 2 dagen: 14 en 21 november 2017 Locatie: TBC Korte beschrijving: http://www.freestone.be/nl/freestone-lab/kalender Normale prijs: 880 euro excl. btw IFMA-prijs: 780 euro excl. btw www.freestone.be

NEWS

Meer dan 80% energiebesparing met Philips GreenParking

Philips Lighting kondigt samen met de gemeente Bonheiden een primeur aan in slimme verlichting. Bonheiden kiest voor een slim verlichtingssysteem om de bezoekers van het gemeentehuis, het politiekantoor, de bibliotheek en het cultureel centrum voortaan op een aangename en veilige manier te verwelkomen. Philips GreenParking is specifiek ontworpen voor parkeergarages en zorgt voor grote besparingen op energie- en onderhoudskosten dankzij duurzame led-technologie en innoverende sensoren met uitgebreide detectie- en dimfuncties. Foto: Dries Luyten

www.lighting.philips.be

Spencer biedt oplossing voor doolhof aan bedrijfstoepassingen

November Five lanceert Spencer, een spin-off die een digitale assistent voor werknemers ontwikkelde. De tool, die dezelfde naam draagt als het bedrijf, biedt hulp bij een probleem dat vrijwel elke werknemer zal herkennen: voortdurend moeten schakelen tussen verschillende programma’s om vrij te nemen, een meeting te plannen of onkostennota’s te maken. Spencer centraliseert en synchroniseert alle informatie uit diverse bedrijfstools in één digitale interface. Het bedrijf mag nu al grote ondernemingen als Telenet, Proximus en DEME tot zijn klanten rekenen. www.spencer.co

Vitra kiest voor Alberto Meda en de AM Chair

Alberto Meda ontwikkelde samen met Vitra de AM Chair: de bureaustoel die ergonomische functionaliteit met technische elegantie verenigt. Dynamische armleuningen en een in de hoogte verstelbare rugleuning verlenen de stoel een emblematisch uitzicht, terwijl het slanke kunststofframe en de doorzichtige bekleding in netweefsel een gevoel van lichtheid en elegantie geven. Het synchroonmechanisme reageert automatisch op het gewicht van de gebruiker. Deze bureaustoel is ideaal voor langdurig gebruik aan een vaste werkplek, maar ook toepasbaar voor touchdown-werkplekken. www.vitra.com

KU Leuven zet e-bikes in voor vlottere verplaatsingen in de stad

De Technische Diensten van de KU Leuven hebben e-bikes en elektrische bak- en cargofietsen in gebruik genomen voor dienstverplaatsingen, technische interventies en postbedeling. “Onze wagens haalden een gemiddelde snelheid van amper 15,3 kilometer per uur. De e-bikes zullen minstens even snel en efficiënter zijn omdat ze door straten kunnen rijden waar wagens geweerd worden en omdat ze minder hinder ondervinden van files. Op termijn hopen we een deel van ons wagenpark te kunnen afbouwen”, aldus Steven Lesage (hoofd Facilitaire Diensten).

www.kuleuven.be

(Foto: KU Leuven, Rob Stevens)

NEWS

UZ Brussel behaalt JCIkwaliteitsnorm

Betere akoestiek betekent minder stress

Het Universitair Ziekenhuis Brussel krijgt als universitair ziekenhuis de internationaal erkende JCI-accreditering. Dit is van groot belang voor de patiënten en medewerkers. De accreditatie zet de patiënt centraal want ze garandeert patiëntveiligheid en zorgkwaliteit tijdens elke stap van het zorgproces. Als universitair ziekenhuis werd het UZ Brussel daarnaast ook beoordeeld op de kwaliteit van zijn wetenschappelijk onderzoek en opleiding. De JCI-accreditatie bestrijkt alle diensten binnen het UZ Brussel en Facility Management was nauw betrokken.

Onderzoek van het Stress Research Institute in Stockholm toont aan dat het verbeteren van de geluidsomgeving in een open kantooromgeving voor 30% minder afleiding en stress zorgt. Akoestiek staat sinds de opkomst van Het Nieuwe Werken meer dan ooit in het brandpunt van de belangstelling. Op vrijdag 17 november 2017 organiseert de Office Academy de eendaagse cursus ‘De rol van akoestiek’. www.officeacademy.nl

www.uzbrussel.be Flexibel werken noodzakelijk voor groei bedrijven

Green Deal Circulair Aankopen

Vlaanderen Circulair heeft samen met The Shift, VVSG en Bond Beter Leefmilieu de Green Deal Circulair Aankopen opgezet in Vlaanderen. Bedoeling is om binnen de twee jaar minstens 60 circulaire aankoopprojecten te helpen realiseren en kennis over circulair aankopen te ontwikkelen, delen en verspreiden. Facility Managers spelen een belangrijke rol in het nieuwe aankoopproces aangezien herstel en hergebruik een centrale plaats krijgen in de circulaire economie. IFMA Belgium heeft daarom ook de Green Deal onderschreven. Wenst u ook in te schrijven op deze Green Deal die op 8 juni samen met minister Schauvliege en de pers getekend werd? Meer info via: http://www.vlaanderen-circulair.be/nl/ green-deal-circulair-aankopen

Productiviteit en teamwork hebben er baat bij als werknemers zelf kunnen kiezen waar vandaan ze werken. Dat blijkt uit onderzoek naar trends in flexibel werken van Polycom. Het onderzoek geeft inzicht in de belangrijkste voordelen en uitdagingen voor werknemers en werkgevers. 98% van de respondenten is het er over eens dat een plaatsonafhankelijke manier van werken de productiviteit verhoogt doordat mensen zelf de werkplek kunnen kiezen waar zij het meest productief zijn. 92% vindt dat samenwerken via videoconferencing teamwork bevordert. 62% van de wereldwijde beroepsbevolking werkt flexibel. www.polycom.com

Panasonic stelt nieuw IP-gebaseerd videointercomsysteem voor

Panasonic introduceert een nieuw, volledig IP-gebaseerd video-intercomsysteem dat inspeelt op de toenemende integratie van toepassingen in gebouwbeheersystemen. Op het nieuwe systeem, de VL-VN1900, kan een groot aantal apparaten zoals CCTV-camera’s, SIP-telefoons en netwerkvideorecorders aangesloten worden. Via Power over Ethernet kan het systeem met één kabel worden aangesloten om zo installaties eenvoudiger en goedkoper te maken. Met een extra controlbox ondersteunt het systeem tot 2000 SIP-apparaten met standaard-PoE. http://nl.business.panasonic.be

NEWS

Capriole introduceert eigen koffiemerk

Capriole Coffee Service introduceert haar eigen koffiemerk op de Belgische en Nederlandse markt: drie nauwkeurig zelf samengestelde en zelf gebrande koffiemelanges, een hele reeks design machines en alle randartikelen (bekers, suiker, cacao,…). Onlangs werd een koffiebranderij/ brasserie in eigen beheer geopend in Den Haag. www.capriolecoffee.com

AGS, AIB, EUROCLEAN en HECTAS voortaan ATALIAN NV

De Franse groep ATALIAN, een wereldwijde speler in de zakelijke dienstverlening, versterkt haar bedrijfsstructuur op de Belgische markt met de fusie van AGS, AIB, EUROCLEAN en HECTAS om verder te gaan onder ATALIAN NV. Een bedrijf met 3.500 medewerkers, meer dan 4.000 klanten en een omzet van 90 mio€. De ambitie van ATALIAN in België is om, naast een top 5 speler in de schoonmaak, ook een volwaardige Facility Management speler te worden. Op Benelux niveau nam ATALIAN onlangs Visschedijk BV over, een sterk regionaal facilitair bedrijf. http://belgie.atalian.be/

TrioGuard™ vuilafstotende poedercoating

Plafondfabrikant Armstrong Ceiling Solutions brengt voor haar metalen plafonds een nieuwe coating op de markt. TrioGuard™ is een vuilafstotende poedercoating die het plafond beschermt tegen vuil en verkleuring, zodat het langer schoon blijft. Door de coating blijft de kleur voor wel 10 jaar stabiel, stootvast en krasbestendig. De poedercoating is geschikt voor alle metalen plafonds, inclusief de uitvoeringen met perforaties en akoestische inleg. De TrioGuard™ afwerking is standard verkrijgbaar in RAL 9010 en Global White. www.armstrongceilings.com

Soundleaves akoestische wand- en plafondelementen en bureauschermen

Akoestiekspecialist Incatro ontving in april de Red Dot Design Award voor Soundleaves, de nieuwe reeks akoestische wand- en plafondelementen en bureauschermen voor bedrijven en particulieren. De naam van de flexibele akoestische afscheidingen verwijst niet alleen naar het speelse design in de vorm van een asymmetrisch blad, maar ook naar het verdwijnen (lees: to leave) van alle storende geluiden en galm en het brengen van rust en privacy in ruimtes. De jury had vooral lof voor de uitgekiende synergie tussen design en maximale geluidsabsorptie. www.incatro.be

NEWS

Ruim kwart preventieadviseurs registreert incidenten niet

Sensibiliseren en het voorkomen van ongevallen en incidenten op de werkvloer behoren tot de belangrijkste taken van de HSE-professional. Toch geven drie op de tien preventieadviseurs aan incidenten (of bijna-ongevallen) niet te registreren, en dus geen volledig zicht te hebben op de veiligheid op de werkvloer. Dat blijkt uit een onderzoek van Wolters Kluwer. Welk type preventieadviseur ben jij? Doe de test op http://bit.ly/2qaC4zf www.wolterskluwer.be

Samen Klimaatactief

Samen Klimaatactief is het initiatief van Stad Antwerpen om de CO2-uitstoot door kantoren, lichte industrie en winkels in Antwerpen drastisch te verminderen. Uit de brainstormsessies kwam naar voor dat energie-efficiëntiemaatregelen om tal van redenen vaak niet geïmplementeerd worden: bedrijven begrijpen het niet goed, energie behoort niet tot de kernactiviteiten van de onderneming, investeringen zijn te duur enzoverder. Samen Klimaatactief biedt ondernemingen nu doelgroepsgewijs een energiepad met eenvoudige tot meer complexe ingrepen. Tork lanceert gids voor prestatieverbetering in de maakindustrie

Om competitief te blijven, investeerde de Europese maakindustrie 140 miljard euro in nieuwe technologie zoals Internet of Things, robotica en automatisering. Maar in de zoektocht naar betere prestaties worden overduidelijke verbeterkansen gemakkelijk vergeten. Met name schoonmaak en onderhoud bieden belangrijke kansen voor betere prestaties. SCA en Tork lanceerden een digitale gids (‘Get Detailed: An expert guide to industry performance’) om fabrikanten in de maakindustrie te helpen om prestatieverbeteringen te vinden op onverwachte plaatsen. http://www.tork.be/nl/overtork/nieuw/ get-detailed

www.samenklimaatactief.be

Care en Made Blue gaan voor duurzaamheid

Vroeg u zich al eens af hoeveel water één uur schoonmaken kost? Gemiddeld 50 liter, blijkt uit onderzoek. Bij Care lukt het met 30 door efficiëntere producten te gebruiken en de medewerkers te trainen in duurzame technieken. Wie strijkt de winst op van die besparing? De klanten alvast de helft. De andere helft wordt geschonken aan Made Blue, de organisatie achter de actie ‘een liter voor een liter’. Voor elke liter water die Care bespaart, realiseert Made Blue een liter drinkbaar water in ontwikkelingslanden. www.madeblue.org

WorkSpaceOne ergonomische thuiswerkplek

De WorkSpaceOne past zich aan elke gebruiker aan dankzij de elektrische of mechanische hoogteverstelling. De oplossing zorgt niet alleen voor nek en rug, maar past bovendien in elke omgeving. Door de verschillende kleurencombinaties en de personaliseerbare inzetstukken in de poten, past het binnen elk interieur. Het meubel is uitgerust met moderne snufjes zoals ledverlichting, de telefoon draadloos opladen of sfeermuziek afspelen met de ingebouwde Bluetooth luidsprekers. www.pami.be

NEWS

Metiz introduceert Simaxx in België

Atir België breidt uit met cateringexpertise

Schoonmaakadviesbureau Atir België breidt haar diensten uit met cateringadvies onder de naam HTC Advies. Samen wordt op zoek gegaan naar de interne behoefte om zodoende de toegevoegde waarde te creëren en juiste keuzes te kunnen maken. De adviesdiensten werden opgedeeld in 6 categorieën: catering/ horeca advies, aanbesteding begeleiding, contract opvolging, auditing HACCP/kwaliteitsborging, conceptontwikkeling, opleiding en interim.

Metiz is vanaf nu distributeur voor het Simaxx platform in België. Met Simaxx introduceert Metiz in België het platform om gebouwen slim te maken, comfort te verbeteren en energiegebruik met gemiddeld 20% te verminderen. Het platform biedt de mogelijkheid om gebouwen slimmer aan te sturen en te verduurzamen zonder hardware matige investeringen, maar door gebruik te maken van databronnen in gebouwen (sensoren, toegangspoortjes, regelsystemen): ‘het gebouw vertelt zelf wat beter kan’. www.metiz.be www.simaxx.com

www.htcadvies.be

TOPdesk stelt nieuw Partnership met Arinto voor

TOPdesk is sinds kort een officiële partner van Arinto. Het bedrijf biedt uitgebreide planningssoftware gericht op KMO’s en is standaard te koppelen met TOPdesk om van service management en optimale planning een geïntegreerd geheel te maken. Met Arinto plant u resources, opdrachten, projecten tot zelfs assets rekening houdend met tal van randvoorwaarden die de business van bedrijven beïnvloeden. Denk hierbij aan beschikbaarheden, skills, locatie, deadlines en prioriteiten. www.topdesk.com www.arinto.be

Kris Kemland (TOPdesk), Koen Van Wijmeersch (Arinto), Kristof Briers (Arinto)

Twikit lanceert STAN, het stabureau op maat

Twikit, een Antwerps bedrijf dat zich toespitst op 3D-maatwerk, lanceert het stabureau STAN. Deze lasergesneden draagbare stawerktafel is op maat gemaakt en volledig aanpasbaar. De ideale tool voor afstandswerken en vergaderingen op verplaatsing. Voor Twikit is STAN een proof of concept dat digitale productie een revolutie kan teweegbrengen in de meubelsector. STAN is nu online beschikbaar. https://www.twikit.com/standesk/

Vlnr Tim Van Dyck en Geert Bellens (Metiz), Eloi Burdorf (CEO Simaxx), Wilfred van der Plas (CCO Simaxx)

Verandering van werkplek doet werken

Uit Regus onderzoek blijkt dat 42% van de Belgische werknemers productiever is in een andere werkomgeving/derde werkplek (niet thuis of op kantoor). Af en toe van werkplek veranderen, bevordert de productiviteit. Meer dan 4 op 10 Belgische kantoorwerkers (42% – 53% wereldwijd) verzetten meer werk wanneer ze op een andere locatie dan hun hoofdkantoor aan de slag kunnen. Meer dan 23.000 kantoorwerkers uit 100 landen – waarvan bijna 200 in België – werden ondervraagd. www.regus.be

ConnectKey verandert randapparatuur in verbonden werkplekassistenten

Xerox leidt een nieuwe revolutie op het gebied van werkplekken met de introductie van 29 ConnectKey® printers en multifunctionele printers. Deze apparaten hebben simpele en veilige on-the-go applicaties, cloud-connectiviteit en toegang tot functies en apps die de productiviteit bevorderen. Het nieuwe ConnectKey-portfolio transformeert traditionele printers in slimme en verbonden werkplekassistenten die de veranderende behoeften van bedrijven weerspiegelen. www.xerox.be

FM@WORK

Meten is weten: “Eerste resultaten energiebesparingsproject veelbelovend” Jan Muts, National Experience Manager Belgium - Kinepolis Group

n bioscopen kunnen heel wat energiebesparingen gerealiseerd worden. Kinepolis is hier reeds meer dan tien jaar mee bezig. Ongeveer een jaar geleden knoopte Jan Muts (National Experience Manager Belgium) gesprekken aan met de Nederlandse specialist OptiVolt. Midden mei 2017 werden binnen het energiebesparingsproject voor Kinepolis Antwerpen reeds de eerste opleverresultaten inzake elektriciteit voorgesteld. En die zijn veelbelovend: gemiddeld gezien werd er tot nu toe 8 à 10% besparing gerealiseerd. Jan Muts overweegt momenteel om de oefening door te trekken naar de andere complexen.

Jan Muts is sinds ’94 verantwoordelijk voor het onderhoud van de technische installaties bij Kinepolis, eerst in Brussel en Antwerpen. Van 1996 tot en met 2000 heeft hij meegewerkt aan het openen van verschillende andere complexen in België, Frankrijk, Spanje, Zwitserland en Polen. Omdat elk land zijn eigen specifieke wetgeving heeft, werd in 20052006 beslist om de functie landelijk te organiseren. Sindsdien is hij National Experience (Facility) Manager Belgium voor de Kinepolis Group: “Er zijn reeds een aantal zaken gebeurd om onze klanten een beter comfort te bieden en besparingen te realiseren. Zo werden er betere tijden ingesteld voor het opstarten van onze luchtgroepen, werd de start-stop van de luchtgroepen geoptimaliseerd, in-

vesteerden we in ledverlichting, nieuwe performantere projectoren en geluidsinstallaties. We willen echter verdergaan in het besparen op elektriciteitsverbruik en de controle van het piekvermogen. Naar aanleiding van de overname van Utopia

Men is zich volgens mij al voldoende bewust van het belang van energiebesparing, maar de vraag is of men de juiste keuzes maakt?”Jan Muts, National Experience Manager Belgium – Kinepolis Group

Wie is Jan Muts? •• Leeftijd: 60 jaar •• Opleiding: Hogeschool Expeditie, Milieuverantwoordelijke, Energieverantwoordelijke, peoplemanagement •• Huidige functie: Nationaal Experience (Facility) Manager Belgium, Kinepolis Group •• Vorige functie(s): terminalverantwoordelijke, verantwoordelijke onderhoud paleizen en villazones (buitenland), verantwoordelijke onderhoud technische installaties en energie. •• Tip voor mijn collega-Facility Managers: steeds blijven zoeken naar efficiëntere oplossingen. Zeker in de energieverbruiken, maar ook in de onderhoudsprocedures en dergelijke meer. •• Lid van IFMA? Zoja waarom? Ja. Kennisdeling met andere Facility Managers

door de Kinepolis Group ben ik in contact gekomen met de technisch verantwoordelijke van Kinepolis Almere. Hij vertelde me over hun samenwerking met OptiVolt, waarna vorig jaar in juni de eerste gesprekken werden gevoerd en men mij kon overtuigen van de werkwijze. In juli lag er een voorstel op tafel. In februari 2017 werden de installaties geplaatst en midden mei kregen we een voorstelling van de eerste resultaten.” OptiVolt

OptiVolt is met circa 800 klanten in Nederland en het buitenland specialist op het gebied van energiebesparing door installatie van energiebesparende systemen en het optimaliseren van bestaande installaties bij grootverbruikers in energie (vanaf ca. 500.000 kWh en 40.000 m3 gasverbruik). Door de elektrotechnische infrastructuur van de organisatie te verbeteren zijn bijvoorbeeld blindstroomboetes verleden tijd. Daarnaast is het bedrijf een partner voor energiebesparingsadvies zoals energieaudits, (tussen) bemetering en energiemanagementsystemen. Waar geen budget vrijgemaakt kan worden, haalt OptiVolt via Crowdfunding het geld uit de markt. Dit betekent geen voorinvestering maar een terugbetaling van het project vanuit de gegarandeerde besparing. Op die manier werd momenteel reeds 2 miljoen uit de markt gehaald. Paul Overdijk (sales manager): “Het is onze bedoeling om sterk uit te breiden naar België. Zo participeren we onder meer in Samen Klimaatactief (zie ook p.10), het initiatief van Stad Antwerpen om de CO2-uitstoot door kantoren, lichte industrie en winkels in Antwerpen drastisch te verminderen. We merken een kentering. Er wordt meer nagedacht over energie- en kostenbesparing, MVO en kwaliteit.” In een eerste fase wordt de locatie door OptiVolt vrijblijvend en gratis geïnventariseerd, waarbij aangegeven wordt hoeveel besparingspotentieel aanwezig is. De energiebesparingen zijn gegarandeerd en

01. Jan Muts (National Experience Manager Belgium, Kinepolis Group) en Paul Overdijk (sales manager OptiVolt): “Het monitoringsysteem is een interessant instrument om aan benchmarking te doen.”

FM@WORK

liggen tussen de 8-15% van het totale energieverbruik. Paul Overdijk: “De besparingen worden behaald door via een

vast stappenplan te inventariseren waar mogelijkheden liggen en deze vervolgens ook uit te voeren. Door profielanalyses

De verbruiksgegevens van 1 januari 2016 tot 10 mei 2017.

02 Voormeting: februari 2016 - Nameting: februari 2017

van het verbruik wordt energieverspilling zichtbaar en direct aangepakt. De terugverdientijden liggen steeds binnen de vijf jaar. Het gemiddelde is 2 à 4 jaar. Na uitvoering tonen wij die besparing aan. We baseren ons hiervoor op de meetdata van Eandis. Als we het vooropgestelde doel niet halen krijgt de klant een stuk terug. Halen we meer dan wordt de terugverdientijd ingekort.” Kinepolis Antwerpen Het gebouw in Antwerpen vormde als grootverbruiker de ideale case voor dit energiebesparingsproject, waarin 47.000 euro werd geïnvesteerd door Kinepolis. Paul Overdijk: “De terugverdientijd bedraagt 2,5 jaar en het besparingspercentage 8,1%. Wij zorgen voor de uitvoering van A tot Z uit en installeren de gecertificeerde energiebesparende systemen. Er wordt minimaal 16 jaar garantie gegeven op de levensduur van de installaties. Het jaarlijks onderhoud is exclusief.” Resultaten

De metingen worden via de webtool getoond in het monitoringsysteem dat men ten allen tijde kan raadplegen en waarin de energieverbruiken en kosten worden weergegeven. De resultaten worden berekend door een bepaalde periode vóór en een bepaalde periode na installatie met elkaar te vergelijken en analyseren (zie grafieken). De periodes die zijn weergegeven, zijn zodanig gekozen dat er sprake is van vergelijkbare tijdsperiodes met vergelijkbare omstandigheden zoals buitentemperaturen, vakanties, feestdagen en dergelijke. De in deze periode behaalde resultaten worden vergeleken met de besparingsgaranties in het energiebesparingsvoorstel. Er werd gebruikgemaakt van de meetdata van het

02. Vlnr: rood omcirkeld 22 t/m 24 maart zeer laag verbruik (ivm aanslagen Zaventem?), rood omcirkeld inschakelen koeling in de zomermaanden, rood omcirkeld de installatiedatum, groen omcirkeld doorbreken van de trend in de piek en in het dal. 03. De meetresultaten van een vergelijkbare periode. De rode lijn is een periode vlak voor de installatie en de groene lijn is een gelijke tijdsperiode vlak na de installatie van de energiebesparende systemen. Besparing: 8,8% 04. Kinepolis Antwerpen vormde als grootverbruiker de ideale case voor dit energiebesparingsproject.

FM@WORK

eigen meetbedrijf. Hierdoor kan men de gegevens uitlezen zoals men dit ook op de facturen zal terugzien. Midden mei werden de eerste opleverresultaten voorgesteld (zie grafieken). Jan Muts: “Wij zijn zeer tevreden over de cijfers. Gemiddeld gezien besparen we 8 à 10% en dat is ook wat werd beloofd. De komende maanden zullen we verder controleren en we overwegen om de oefening door te trekken naar de andere complexen. Via de webtool kunnen we alles volgen. Het is ook een heel interessant instrument om aan benchmarking te doen.”

“De komende maanden zullen we verder controleren en we overwegen om de oefening door te trekken naar de andere complexen.” Jan Muts, National Experience Manager Belgium – Kinepolis Group “De juiste keuzes maken”

In Nederland ligt de druk rond energiebesparingen hoger door het Activiteitenbesluit en het feit dat er wordt gehandhaafd. Iedere grootverbruiker moet een energie-audit uitvoeren en kijken waar er bespaard kan worden. Het is verplicht voor instellingen en bedrijven om bij investeringen waarvan de terugverdientijd minder dan 5 jaar is, energiebesparingsmaatregelen te nemen. De eisen van de Omgevingsdienst gelden voor gebouwen die jaarlijks 50.000 kWh of meer verbruiken, of 25.000 m³ gas of meer. Zijn Facility Managers in België zich al voldoende bewust van de noodzaak en mogelijkheden rond energiebesparing? Jan Muts: “Ja, maar de vraag is of men met de juiste zaken bezig is. Men moet ook de juiste keuzes maken: gaan we bijvoorbeeld uitbreiden of eerst investeren in energiebesparing? Bovendien is het vaak zo dat er koudwatervrees is voor nieuwe oplossingen: onbekend is onbemind.” Door Tilly Baekelandt

www.kinepolis.com www.optivolt.nl

Het monitoringsysteem heeft een flexibel dashboard met drie wisselende pagina’s waarvan men een persoonlijke URL toegewezen krijgt. U ziet hier onder meer het energieverbruik van de afgelopen maand en dag.

ENERGIE

Nike zet pareltje qua duurzaamheid neer

et Europese distributiecentrum van Nike in Ham prijkt sinds zijn opening in 2016 met de grootste groene gevel ter wereld. Niet alleen het gebouw, maar de hele site is een voorbeeld van hoe duurzaamheid en groen in de praktijk te brengen. Deze inspanningen zijn meer dan een paradepaardje voor een beter imago. Duurzaamheid is vandaag geen optie meer, maar een noodzaak om ook in de toekomst welzijn te verzekeren. Een duidelijke visie hierover wordt een business opportunity waar zowel bedrijf als samenleving beter van worden. Daarom organiseerde de Vlaamse Confederatie Bouw er eind april een studiedag om groen in de bouw te promoten.

Eindeloze mogelijkheden

Nike ELC (Europese Logistieke Campus) verdeelt vanuit zijn site in Ham producten naar meer dan 2 miljoen klanten. Toen de beslissing viel om een nieuw gebouw in te planten, had Nike een duidelijke visie voor ogen. Het Wings DC zou het toonvoorbeeld zijn van hoe de sportgigant continu innoveert om zijn eigen ambitie van ‘meer eisen met minder verspilling’ waar te maken. Communicatieverantwoordelijke Heleen Van Pelt: “Duurzaamheid moet over de hele lijn gelden. In onze productie kunnen we dankzij een innovatieve technologie een schoen maken van één draad. Dat is een besparing van 60% afval per schoen. Het toont dat je zelfs met beperkte grondstoffen nog eindeloze mogelijkheden hebt. Dat wilden we ook in de praktijk brengen met het Wings DC, dat voor 100% op hernieuwbare energie draait. Bovendien is er geïnvesteerd om de biodiversiteit te laten toenemen.” Al vanop de autosnelweg springt

het opvallende design van het gebouw en de integratie van de groene gevel in het oog. Een architecturaal pareltje dat recent bekroond werd in Cannes met de MIPIM Award. “We zijn er heel trots op en kunnen ook aankondigen dat de eerste steen gelegd is voor een gloednieuw DC, specifiek voor apparel (kledij), op dezelfde site. The Court moet het spiegelbeeld vormen van Wings. Daarvoor kregen we al goud in de LEED milieucertificatie. Nu leggen we de lat nog een stukje hoger om platina binnen te rijven, de hoogst mogelijke onderscheiding.”

stelde zich drie doelen: een productie volledig onafhankelijk van fossiele brandstoffen, sluitende waterkringlopen en een gezonde omgeving, rijk aan biodiversiteit. Futureproofed, een adviesbureau gespecialiseerd in duurzaamheid, waakte erover dat deze doelen ook realiteit werden, steeds in nauw overleg met de andere partners in het project. Duurzaamheid zit letterlijk in elke steen van het gebouw. De keuze voor een zelfdragende bouwstructuur betekent al een energiebesparing van 25%. Daarnaast zijn er vijf vormen van hernieuwbare energie geïntegreerd op de site: zonnepanelen, windmolens, geothermie, biomassa en waterstuwkracht. Ook de grootste energievreter in een industriehal – verrassend genoeg niet de verwarming of de verlichting maar het machinepark – kreeg een ‘duurzaamheidtoetsing’. Zo koos Nike voor hybride kranen die dankzij hun snelheid en precisie het gewenste leverpercentage halen en tegelijkertijd energie recupereren. Het afvalwater wordt volledig gezuiverd en maximaal gerecupereerd. Er werd tevens

Uitdagen om verder te gaan

Dat duurzaamheid zo hoog op het verlanglijstje van Nike staat, heeft niet alleen met imago te maken. Groen in de bouw biedt bedrijven ook het voordeel dat ze nieuwe business kunnen genereren, de kosten kunnen reduceren en de risico’s verlagen. Met andere woorden: van duurzaamheid kan je beter worden. Nike

02 01. Het groen op de gevel is de slinger die het volledige ontwerp aan elkaar verbindt. Hij klimt als het ware over het gebouw heen en stopt nooit. 02. De ambitie ligt hoog. Nike streeft ernaar minstens 25 nieuwe inheemse planten diersoorten op zijn site te huisvesten.

ENERGIE

werk gemaakt van een verhoging van de waterretentie. Steven Van Praet (change coach bij Futureproofed): “De technologie om duurzaamheid waar te maken bestaat vandaag. Het is zaak voortdurend te praten met de mensen, hen uit te dagen om verder te gaan, creatieve oplossingen te bedenken. Want duurzaamheid is geen optie meer, maar een noodzaak voor ons welzijn in de toekomst.” Grootste groene gevel ter wereld

wels. “De ambitie ligt hoog. Nike streeft ernaar minstens 25 nieuwe inheemse planten diersoorten op zijn site te huisvesten. Daartoe creëerden we op het terrein specifieke biotopen waar bepaalde specimen zich helemaal thuis voelen. De groene gevel is er een van. Hij beslaat een oppervlakte van 2.228 m² en bestaat uit voorgekweekte cassetteplaten. In totaal werden er 90.000 planten voor gebruikt, rekening houdend met de vier seizoenen, zodat hij altijd zijn groene aangezicht be-

houdt. Een geautomatiseerd irrigatiesysteem met hergebruikt regenwater doet de rest van het werk.” Door Valérie Couplez

www.nike.com www.vcb.be www.futureproofed.com www.jaspers-eyers.be www.pauwelsontwerp.be www.tectumgroup.be

Het meest in het oog springende element, zelfs voor passanten die over de E314 voorbijrazen, is de groene gevel. Volgens Nike is het de grootste van de wereld. Het ontwerp komt van architectenbureau Jaspers-Eyers, die architect Sjo van den Eerenbeemt belastte met het project: “Het gebouw is in de eerste plaats functioneel. Hoe moet je als architect in die harde, dichte doos, dynamiek, snelheid en duurzaamheid verweven? Het groen op de gevel is de slinger die het volledige ontwerp aan elkaar verbindt. Hij klimt als het ware over het gebouw heen en stopt nooit. Bovenop de laagbouw ligt ook een groendak van drie voetbalvelden groot.” Tijdens het seminarie van de Vlaamse Confederatie Bouw is ook dieper ingegaan op het onderhoud van dergelijke infrastructuur. Yves Rosier (acountmanager bij Tectum Group) geeft tekst en uitleg: “Een groendak stimuleert de biodiversiteit en de waterhuishouding en zorgt tevens voor een verhoogd thermisch en akoestisch comfort. Bijkomend voordeel is de verlengde levensduur van het waterdichtingsmembraan, op voorwaarde dat het correct geplaatst is. Een groendak vergt verder weinig onderhoud, maar het moet wel op jaarlijkse basis gebeuren, vanaf de aanleg. Een must om nog jaren van het uitzicht te kunnen genieten. Het onderhoud omvat onder meer: de verwijdering van parasitaire planten, de vrijmaking van waterafvoeren en -spuwers, de algemene controle, de bemesting, het herinzaaien en het strooien van kalk om mosvorming tegen te gaan.” 25 inheemse planten diersoorten

Voor de biodiversiteit in Ham tekenden Prof. Dr. Martin Hermy van de KULeuven en Ontwerpbureau Pauwels. “Nike schoof drie randvoorwaarden naar voren: 100% inheems, spontane ontwikkeling en heterogeniteit”, verduidelijkt Michel Pau-

Michel Pauwels: “Nike schoof drie randvoorwaarden naar voor inzake de biodiversiteit: 100% inheems, spontane ontwikkeling en heterogeniteit”.

Yves Rosier: “Een groendak stimuleert de biodiversiteit en de waterhuishouding en zorgt tevens voor een verhoogd thermisch en akoestisch comfort”.

Steven Van Praet: “Duurzaamheid is geen optie meer, maar een noodzaak voor ons welzijn in de toekomst”.

ENERGIE

Inzicht krijgen in het energievraagstuk

Hernieuwbare energie maakt een onmiskenbaar deel uit van de energiemix.

nergie is vandaag een belangrijke factor in het volledige kostenplaatje van een bedrijf. En ook binnen het Facilitair Departement. Om er een stevige grip op te krijgen moet een Facility Manager weet hebben van de snel evoluerende wetgeving en technologie. Geen sinecure. IFMA start daarom in najaar 2017 met een werkgroep energie onder leiding van Dirk De Keukeleere (bestuurslid Energik, Vaamse vereniging voor energie- en milieutechnologie). Daarin zal werk gemaakt worden van een update van het IFMA-rapport uit 2013 ‘FM & Energiebesparingen’. Onder andere hernieuwbare energie en de complexiteit van energiemanagement zullen extra aandacht krijgen.

Energievraag veranderlijk in tijd

Het energievraagstuk is anno 2017 allerminst een hapklare brok. Toch staan besparingen in energieverbruik hoog op de agenda van bedrijven en in vele gevallen dus ook van de Facility Manager. Maar om besparingen te realiseren moet er een duidelijk beeld zijn van waar de energievragen zitten en in welke vorm (thermisch, elektrisch, perslucht …) en tijd. “Facility Managers moeten dus goed uit hun doppen kijken om het overzicht te behouden over wanneer ze wat van energie moeten leveren en aan welke kost dit gebeurt”, verduidelijkt Dirk De Keukeleere. Als bestuurslid van Energik, de Vlaamse vereniging voor energie- en milieutechnologie, en docent energiemanagement aan de KULeuven voor de richting Milieu en Preventiemanagement, heeft hij een duidelijk zicht op de hedendaagse energiemarkt. Reden genoeg voor IFMA om hem te vragen de werkgroep Energie te trekken. Daarin zal het IFMA-rapport ‘FM & Energiebesparingen’, gepubliceerd in september 2013, aangepast worden aan het kader van vandaag. Hernieuwbare energie verhoogt complexiteit

“Hoewel het minder dan vijf jaar geleden verschenen is, drong een update zich al

op. Hernieuwbare energie kwam daarin bijvoorbeeld niet aan bod, terwijl het vandaag een onmiskenbaar deel uitmaakt van de energiemix. En dat gaat gepaard met de nodige complexiteit aangezien het een niet-controleerbare energiebron is die moeilijker af te stemmen is op de vraagzijde. Het beheersen van vraag en aanbod, van energiestromen en -verbruik zal met andere woorden een integraal deel gaan uitmaken van het takenpakket van een Facility Manager. Daarom willen we bijvoorbeeld onderzoeken hoe ICT ondersteuning kan bieden”, weet De Keukeleere. “Daarnaast is er in wetgeving en technologie bijzonder veel geëvolueerd op korte tijd. Denk maar aan slimme netwerken om energie op te slaan of de Ener-

gieBeleidsOvereenkomsten van de Vlaamse Regering die bedrijven stimuleert om hun energie-efficiëntie op te drijven. Met de werkgroep wil IFMA de noden voor Facility Managers in kaart brengen en vertalen in een praktisch rapport.” Door Valérie Couplez

www.energik.be

Dirk De Keukeleere (bestuurslid Energik): “We willen de noden van Facility Managers inzake het energievraagstuk in kaart brengen en vertalen in een praktisch rapport”.

Uw steentje bijdragen? IFMA zoekt nog enthousiaste leden die hun steentje willen bijdragen aan het nieuwe energierapport. Mieke Loncke, directeur IFMA: “We focussen op Facility Managers die de verantwoordelijkheid dragen over het energieverbruik binnen de facilitaire diensten, de site of het bedrijf. Zij zijn immers het beste geplaatst om aan te geven waar er ondersteuning nodig is. En dat kunnen evengoed multinationals als kmo’s zijn. Zij zullen misschien zelfs nog meer baat hebben bij een dergelijk rapport, al is de nood daar soms onderkend.” In de sessies zal er naargelang het domein dat aan bod komt, telkens samengewerkt worden met een expert in de materie. Wie interesse heeft kan een e-mail sturen naar mieke.loncke@ifma.be.

Sanitaire kranen slim in een netwerk verbinden. Met eSCHELL.

Het

intelligente

De perfecte mix tussen passie, techniek en esthetiek

eSCHELL-Watermanage-

ment-Systeem is het antwoord op de gestegen eisen voor hygiëne en een modern Facility-Management in openbare sanitaire ruimtes. Omdat met eSCHELL kranen zich nu heel eenvoudig via RLAN of kabel

Vraag nu onze brochures en cases aan !

laten verbinden. De perfecte oplossing voor efficiënte, comfortabele en centrale sturing van

Vertrouw op Libert Paints

hygiëne functies, zoals stagnatiespoeling en thermische desinfectie. Inclusief slimme functies voor kraananalyse en volledige documentatie.

Verandwoordelijkheid voor gezondheid. Meer info op www.schell.eu.

Zoekt u een industriële-, gebouwen-, hygiëne- of decoratieve verfoplossing? Reken op ons. Want verf zit al meer dan 100 jaar in ons bloed. Met wereldwijde referenties in 42 landen biedt Libert Paints keer op keer de geknipte oplossing voor de meest veeleisende klanten en projecten.

www.libertpaints.com I info@libertpaints.com

SCHE_eSchell_80x263+3_NL.indd 1

09.05.17Libert 11:17 Adv 80x263.indd 1

11/05/2017 09:07

ENERGIE

ESCO’s: een revolutie in de maak?

nergiedienstenbedrijven, kortweg ESCO’s, hebben zich in het buitenland al bewezen. Intussen zijn ze ook in België in opkomst. Ze zorgen voor nieuwe mogelijkheden om energie te besparen, en daarvoor financiering te vinden. En ze komen tot stand in vier fases, waarbij ook facilitators en advocatenkantoren een belangrijke rol spelen. Meer daarover weet Prof. dr. Dirk Franco van Hogeschool PXL.

Ze zijn in opkomst: ESCO’s. Dat zijn energiedienstenbedrijven, ‘energy service companies’. ESCO’s kunnen een revolutie worden voor de realisatie van grootschalige energiebesparingsprojecten. Het knelpunt bij dergelijke projecten is namelijk vaak het ontbreken van financiering. Anders is het bij werken met een ESCO. Die garandeert energiebesparingen, onder andere door een energieprestatiecontract, kortweg EPC. Dankzij die besparingen kan makkelijker externe financiering gevonden worden, bijvoorbeeld bij een bank of andere investeerder. De afbetaling gebeurt dan dankzij de besparing die gedurende de contractduur op de energiefactuur is gerealiseerd. Eénmaal die financiering volledig is afgelost, komt de energiebesparing volledig ten gunste van de klant. EPC-contracten kunnen lopen over zowel relatief korte als lange periodes (5 tot 35 jaar), naargelang de terugverdientijd van de energiebesparende maatregelen. Bij een lange duur van het contract kunnen ook meer ingrijpende maatregelen worden doorgevoerd met een langere

terugverdientijd, waardoor zelfs 25% tot 50% besparing mogelijk wordt. Het gebouwenpatrimonium wordt hierdoor moderner, energiezuiniger, comfortabeler, en dus aantrekkelijker voor huurders of gebruikers. Daarnaast neemt de waarde van de gebouwen toe. In de Verenigde Staten werken de meeste grote bedrijven en organisaties voor hun energie-investeringen met EPC’s . Daardoor behouden ze meer financiële vrijheid voor hun kernactiviteiten, en ontlasten ze hun organisatie van de opvolging bij de uitwerking van de energieprojecten. Ook in een aantal Europese landen wordt al vaak een beroep gedaan op de diensten van ESCO’s , bijvoorbeeld in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk, Oostenrijk, Frankrijk, Scandinavische landen... . In ons land zijn EPC’s nog vrij recent. Diensteneconomie

Prof. dr. Dirk Franco is Programmadirecteur van het Postgraduaat PXL Energy Efficiency Services aan Hogeschool PXL. “ESCO’s zijn bedrijven die heel wat organisaties -zowel overheden als private- ontzorgen”,

begint hij. “Ze gaan na welke energie-efficiëntie mogelijk is. Daarbij doen ze niet alleen een voorstel qua technieken die haalbaar zijn voor u, maar ook wat betreft het businessplan: op welke manier kan u dat betalen? Die ESCO’s passen in een ruimere evolutie. In de maatschappij is er namelijk een tendens naar dematerialisatie, digitalisering, kiezen voor de dienst en niet zozeer het product. In Nederland staan ze met die tendens verder dan in Vlaanderen. In Schiphol bijvoorbeeld, is geen enkele lamp eigendom van Schiphol. Ze kopen een hoeveelheid licht van Philips, dat zelf eigenaar is van lampen, armaturen,... Philips ontzorgt dus Schiphol op gebied van licht.

“ESCO’s zijn bedrijven die heel wat organisaties ontzorgen. Ze gaan na welke energie-efficiëntie mogelijk is. Daarbij doen ze niet alleen een voorstel qua technieken die haalbaar zijn voor u, maar ook wat betreft het businessplan: op welke manier kan u dat betalen?” Illustratief is ook de opkomst van warmtenetten. Private, industriële partners leggen dan een warmtenet aan, dat warmte levert in wijken. Het gaat om restwarmte van bijvoorbeeld een bedrijf, dat die warmte uitwisselt met een wijk. Zo’n systemen vergen een heel ander businessplan dan

ENERGIE

mensen gewoon zijn. Het zijn voorbeelden van product-service systemen. Nu zijn steeds meer mensen geïnteresseerd in ‘energy services’. Hoe groter uw energiefactuur is, hoe eenvoudiger dat gaat. En als uw energiefactuur niet groot is, kan u clusteren. Bijvoorbeeld kunnen kleine, lokale overheden gebouwen clusteren in een patrimonium om zo tot een groter verbruik te komen. Dat kunnen soms ook kmo’s op eenzelfde industriezone doen, enzovoorts. Dan kunnen ze er meteen toe overgaan de quick-wins te innen. Die halen ze op kleine projecten, bijvoorbeeld relighting en HVAC-afstelling. Die betalen zich terug op korte termijn. De besparing die ze op die kleine projecten halen, kan mee ingezet worden om grotere investeringen te doen die energie laten besparen.” Benefits

ESCO’s kunnen nuttig zijn voor iedereen die zijn energieverbruik naar beneden wil krijgen. Zowel kmo’s, grote ondernemingen als overheden kunnen ermee gebaat zijn. Franco: “De unieke kracht van ESCO’s is dat ze ‘output driven’ zijn: men gaat op voorhand, in functie van de noden en de gewenste investering zeggen: die reductie

gaan we realiseren. Ze creëren dus veel ontzorging. En er is een bonus-malussysteem aan gekoppeld: als meer energie bespaard raakt, wordt ook die winst verdeeld op een vooraf afgesproken wijze; wordt minder gehaald, dan krijgt de esco een ‘penalty fee’.” Werken met ESCO’s levert dus winst op voor de energiefactuur. Maar ESCO’s bieden ook comfort, en zijn goed voor het klimaat. Franco: “De driver is meestal de euro’s die de organisatie gaat besparen. Maar er is nog een andere component: de Non Energy Benefits, kortweg NEB. Er zijn steeds meer studies die aantonen dat, als het binnenklimaat van gebouwen beter, gezonder is, er een heel grote winst is op de motivatie, creativiteit, dat er minder ziekteverzuim is van personeelsleden... . Hoeveel dat precies is, is moeilijk te becijferen, maar het bedraagt volgens sommige studies 1,5% van de personeelskosten. Een derde voordeel is natuurlijk het betere imago, dat gekoppeld is aan het aspect van een beter milieu: minder emissie van broeikasgassen. Overheden doen er ook goed aan met ESCO’s in zee te gaan omwille van de voorbeeldfunctie. Bijvoorbeeld door een zwembad of sporthal te renoveren.” Het EPC -project

“ESCO’s passen in een ruimere evolutie. In de maatschappij is er namelijk een tendens naar dematerialisatie, digitalisering, kiezen voor de dienst en niet zozeer het product.” - Prof. dr. Dirk Franco, Hogeschool PXL

Energieprestatiecontractprojecten doorlopen vier fases. Ondersteuning daarbij kan komen van een facilitator. Dat is een adviesbureau dat zich heeft gespecialiseerd in het uitwerken van zo’n project. Het is aangewezen ze in te schakelen bij elk van de vier fases in een EPC-project. De eerste fase is de projectvoorbereiding. Als de organisatie klaar blijkt voor een EPC-project, maakt u een selectie van energie-intensieve gebouwen. Zorg voor de nodige interne betrokkenheid, stel een degelijk team samen en betrek de facilitator zo vroeg mogelijk bij het project. De tweede fase is de selectie van de ESCO. Dankzij de voorbereidingen uit de eerste fase kan de facilitator, op basis van de eventueel uitgevoerde energie-quickscans, dan ESCO’s aanzoeken of een aanbesteding in de markt zetten om de energiebesparingen concreet te maken. De opdrachtgever zal dan, samen met de facilitator, de beste kandidaten selecteren om de onderhandelingen mee op te starten. Franco: “Een facilitator kan een markt-

onderzoek doen: welke ESCO’s zijn er, welke zijn in de opdracht geïnteresseerd, hoe verschillen ze van mekaar... .De facilitator zal meerdere ESCO’s voor u contacteren, op basis van het output-gedreven bestek.” De derde fase is de gunning van de opdracht. Dan worden de geselecteerde ESCO’s uitgenodigd om een offerte in te dienen. Er wordt vervolgens verder onderhandeld over deze initiële offerte, waarna de kandidaten een finale offerte indienen. “Het project gunnen zal gebeuren op basis van de output”, gaat Franco verder. “Het zal geen technisch bestek zijn, dus niet: die ketel komt er, die zonwering... . De huiscultuur van de organisatie die een EPC wil, speelt een grote rol bij de keuze van ESCO. Als u zegt: de output-gerelateerde verantwoordelijkheid ligt bij de ESCO, u bent goed juridisch ingedekt en de targets worden vergoed, dan is de stap dat los te laten makkelijk gezet. Maar als u zegt: ik weet beter hoe het moet, dan zal u andere soorten ESCO’s aantrekken.”

“Zorg voor de nodige interne betrokkenheid, stel een degelijk team samen en betrek de facilitator zo vroeg mogelijk bij het project.” Fase vier is die van de projectuitvoering en overhandiging. In deze fase voert de geselecteerde ESCO de energiebesparende maatregelen uit. De ESCO zal deze optimaal inregelen en eventueel nog bijkomende ingrepen uitvoeren om de vooropgestelde besparingen te halen. Jaarlijks wordt een afrekening opgesteld. Na afloop van het project beschikt de opdrachtgever over performante, en op energievlak goed onderhouden gebouwen en installaties, en een gebouwenportefeuille met een meerwaarde op vlak van milieu en energie. Juridisch

Het sluiten van een energieprestatiecontract moet juridisch goed ineenzitten, benadrukt Franco: “Bijvoorbeeld omtrent wat te doen in verband met bonus en malus. Het moet contractueel vastliggen wat te doen als er meer of minder is bespaard dan voorzien. Werken met ESCO’s

ENERGIE

vergt trouwens ook dat ze toegang hebben tot gegevens. Een ESCO kan zeggen 15% te kunnen besparen, als die zelf mee aan de knoppen mag zitten. Er is transparantie nodig, en afspraken daaromtrent moeten in een goed juridisch kader zijn vastgelegd. Als u clustering overweegt, bijvoorbeeld van een groep van scholen, dan heeft u ook die juridische basis nodig. Stel, u gaat gebouwen clusteren, en u bespaart via relighting x %. Hoeveel % van die besparing gaat dan naar elk van de individuele scholen? Dan is er nog de situatie van gebouwen die worden gehuurd. Er moet wat winst zijn voor de gebruiker van het gebouw, en wat winst voor de eigenaar van het gebouw. Vraag is wie de investering gaat doen. De huurder wil het niet doen, want hij is geen eigenaar. De eigenaar heeft soms weinig interesse, aangezien de benefit, de verlaging van de energiekosten, winst is voor de huurder.

Afspraken daaromtrent moeten helder zijn. Best is er een ‘split incentive’: afspraken hoe die winst te verdelen. Dat hoort ook bij het juridische -en financiële- kader. Wat eveneens belangrijk is: doordat u output-driven bent, moet u het niveau van uw gebouwen mee opnemen in die juridische overeenkomst. Dat wordt weergegeven met de NEN-norm. Eén is nieuwwaarde, zes is rijp voor de schroot. Zodat na 10, 15 jaar de energiebesparing de marktwaarde van de gebouwen opdrijft... . Een contract mag niet te overladen zijn, maar moet voldoende elementen bevatten. Er zijn intussen enkele advocatenkantoren die op gebied van ESCO-contracten een mooie ervaring hebben, en werk hebben verricht dat baanbrekend is voor België.” Opleiding

De opkomst van ESCO’s heeft als gevolg dat daaromtrent een opleiding is ont-

staan aan Hogeschool PXL. Franco: “Onze opleiding, het Postgraduaat Energy Efficiency Services, heeft drie modules. Een eerste module is de technische module. De tweede module focust op het businessmodel, zoals de financiering, en het juridische kader. De derde module omvat het communicatieluik: als projecten over 10, 15 jaar lopen, dan moeten de neuzen in dezelfde richting staan. 5 oktober gaat de derde cyclus van start. En er kan bij het begin van elke module ingestapt worden.” Door Koen Vandepopuliere

http://www.pxl.be/Pub/Opleidingen/Postgraduaat/Postgraduaat-Energyefficiency-services.html http://www.vlaio.be/artikel/meer-wetenover-energy-service-companies www.belesco.be www.vlaamsenergiebedrijf.eu

wering po

r b u s i nes since 1992

MCE is uw leverancier voor UPSsystemen, batterijen en batterijladers. Wij bieden klantgerichte oplossingen voor alle problemen in geval van stroomuitval, spanningsvariaties, blikseminslag, … Daarnaast beschikken wij over een uitgebreid gamma van gelijkstroomvoedingen en transformatoren, geschikt voor alle automatiseringsprocessen in productie en machinebouw. Voor meer informatie over onze producten, bezoek onze website www.mce-ups.com of contacteer ons via e-mail: sales@mce-ups.com .

UPS-systemen

Batterijen

Batterijladers

Tel.: + 32 (0)9 372 92 88 • Fax: + 32 (0)9 372 74 42 • E-mail: sales@mce-ups.com MCE nv • Buntstraat 55A • 9940 Evergem • Belgium

www.mce-ups.com 20161243_MCE_Adv_Techcare_NL_168x125_v1.4_GVD.indd 1

3/01/17 14:04

OM STERK TE STAAN OP DE MARKT VAN MORGEN Seminaries en opleidingen op maat van de bouwprofessional actief in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest

SEMINARIES • EPB 2017 // 0,5 d • Het akoestisch ontwerp van locaties met versterkte muziek // 0,5 d • Fotovoltaïsche systemen in de stad // 1 d • Energieprestatie en architecturaal ontwerp // 0,5 d

OPLEIDINGEN • Verwarming en sanitair warm water // 4 d • Renovatie met hoge energie-efficiëntie in de Brusselse context // 3 d • Houtbouw in Brussel // 2 d • Diagnosetools voor renovatie // 2 d • Warmtepomp // 2 d • Verlichting // 2 d • Kringloopeconomie in gebouwen // 2 d • Energiebeheer // 3 d • Polluenten in het gebouw // 2 d SEM: 40€/DAG - OPLEID: 50€/DAG SEPT - DEC 2017 INFO EN INSCHRIJVING : WWW.LEEFMILIEU.BRUSSELS/ OPLEIDINGENDUBO

FACILITATOR DUURZAME GEBOUWEN Een gratis helpdesk met experten voor uw projecten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 0800 85 775 facilitator@leefmilieu.brussels

GIDS DUURZAME GEBOUWEN Ontwerphulp voor de professional www.gidsduurzamegebouwen.brussels

ENERGIE

EPC garandeert energie-efficiëntie mét behoud van comfort

nergieperformantie in bestaande gebouwen blijft een prioritaire doelstelling voor heel wat bedrijven en organisaties. “Bedrijven met een zekere maturiteit inzake energiebeheer zetten makkelijker de stap naar een EnergiePrestatieContract (EPC). Vaak zijn de benefits nog onvoldoende bekend. Een EPC-contract garandeert niet enkel energie-efficiëntie maar ook het behoud van comfort van de ‘klanten’ van onze klant. In dit verhaal zijn we de partner van de Facility Manager”, aldus Stéphane Lados (manager building performance & sustainability Siemens Belgium).

Inmiddels zijn er ook op de Belgische markt heel wat Energy Services Companies (ESCO) actief die bedrijven en organisaties energieprestatiecontracten (EPC) aanbieden. De EU-richtlijn voor energie-efficiëntie (EED) definieert een EPC als volgt: “Een contractuele regeling tussen de klant en de leverancier van een energiebesparingsmaatregel, gecontroleerd en gemonitord gedurende de hele contractduur, waarbij de investering in die maatregel wordt gefinancierd uit een gegarandeerde energiebesparing of financiële besparing.” Binnen Siemens Building Technologies vormen experten in verschillende domeinen van de gebouwentechnologie het Siemens Building Performance & Sustainability (BPS) team. Dit team biedt door middel van geïntegreerde technologieën duurzame en intelligente gebouwenoplossingen aan. “Maar we zijn meer dan een technologieleverancier. We willen bedrijven overtuigen om de prestaties van hun gebouwen te optimaliseren en te verbeteren. Soms is een investering in energieoptimalisatie al op korte termijn terugbetaald”, aldus Stéphane Lados. “Met onze energieprestatiecontracten

garanderen we een bepaalde energiebesparing in functie van een aantal vooraf gestelde en gekozen verbeteringsmaatregelen. Na het invoeren van deze maatregelen worden de energieprestaties van de gebouwen verder opgevolgd, gemonitord en, indien nodig, bijgestuurd in ons Intelligent Building Operation Center (IBOC).” Digitalisering van data

Een eerste stap is echter het creëren van energietransparantie in een gebouw. “Indien er reeds een energieboekhouding werd bijgehouden, is dit een pluspunt.

Meten is weten. Wat, waar, wanneer en hoe wordt er energie verbruikt? Waar worden er intelligente energiemeters geplaatst? Ook op vandaag hebben heel wat grote bedrijven en organisaties nog geen meterplan om het energieverbruik gedetailleerd op te volgen. In dit verhaal is de digitalisering van data cruciaal”, zegt Lados. “Zo zijn er vandaag al meer dan 8.500 meetpunten in België verbonden met het IBOC. Binnen het IBOC worden al deze data verzameld en op een intelligente manier geanalyseerd. Idealiter loopt deze fase over een periode van 1 jaar: dit

“Onze EPC-aanpak combineert energie-efficiëntie en het behoud van comfort. Siemens engageert zich om minstens het bestaande comfortniveau van de klant te behouden” - Stéphane Lados van Siemens

ENERGIE

laat ook toe de effecten van de seizoenen na te gaan. Vaak kunnen kleine, niet-kapitaalsintensieve, ingrepen – zoals het plaatsen van een klok op een ventilatiegroep – het energetisch rendement bij de klant reeds verbeteren.” Terugverdientijd primeert

In landen zoals de VS, Duitsland en Oostenrijk neemt de overheid het voortouw in dit verhaal rond energieoptimalisatie. In ons land is dat – om meerdere redenen – niet voor de hand liggend, onder meer omwille van de bestaande aanbestedingscultuur, waar de laagste prijs de doorslag geeft. Terwijl bij EPC de terugverdientijd of eventueel de ‘net present value’ (de actuele waarde van alle voorgestelde maatregelen) primeert. Er is ook het effect van dalende energieprijzen. Deze zorgen voor een kleinere besparing, maar ook voor een langere terugverdientijd. Het Europees wetgevend kader legt het uitvoeren van audits op, maar koppelt er nog geen verplichtingen aan. Toch zetten de voorbije jaren bedrijven uit zeer uiteenlopende markten uit eigen beweging de stap naar een EPC-contract. “Deze klanten zien hun investeringen vooral in functie van kortere terugverdientijden. Dat is ook de reden waarom bedrijven sneller investeren in technieken dan in de bouwschil van een gebouw”, aldus Stéphane Lados.

de gebouwen, hoe groter het potentieel aan energiebesparing”, aldus Stéphane Lados. Radisson Blu Royal

Ook de hotelsector is vragende partij voor performant energiebeheer. Zo stelde de hotelketen die onder meer het Brusselse Radisson Blu Royal Hotel uitbaat, als doelstelling 25% minder energieverbruik binnen 5 jaar. Een audit van Siemens wees uit dat er een zestal besparingsmogelijkheden waren. Vier ervan bleken een haalbare kaart. Zo werd een kleine WarmteKrachtKoppeling (WKK) geïnstalleerd voor het simultaan genereren van elektriciteit en warmte. De luchtbehandelingsgroepen werden uitgerust met CO2-sensoren voor een efficiëntere aanvoer van

Fedimmo-project

Met het Fedimmo-project neemt de federale overheid een eerste belangrijk engagement in deze materie. Het betreft een gezamenlijk initiatief van de Regie der Gebouwen en BELESCO, de vereniging van energiedienstenbedrijven. Eind vorig jaar gunde de Regie der Gebouwen haar eerste Onderhouds- en Energieprestatiecontract voor een pool van 11 overheidsgebouwen. Het samenwerkingsverband SPIE-Siemens haalde dit contract binnen. Dit laat de federale overheid toe een gegarandeerde besparing van 31% op haar energieverbruik te realiseren, dit op een budgetneutrale wijze voor de overheidsfinanciën. “Binnenkort wordt gestart met het plaatsen van intelligente meters. Wat de historiek van het energieverbruik van deze gebouwen betreft, zijn er maandelijkse gegevens voorhanden. Tot de pool van gebouwen behoren nogal wat oudere gebouwen, wat een pluspunt is. Hoe ouder

“Hoe ouder de gebouwen, hoe groter het potentieel aan energiebesparing” Stéphane Lados, Siemens Belgium

01. De hotelketen die het Brusselse Radisson Blu Royal Hotel uitbaat, ging bij Siemens te rade om zijn energiebesparingsdoelstellingen te kunnen bereiken. (Foto: Siemens) 02.Bedrijven met een zekere maturiteit inzake energiebeheer zetten makkelijker de stap naar een EnergiePrestatieContract (EPC). Vaak zijn de benefits nog onvoldoende bekend. (Foto: Siemens) 03. Op vandaag zijn er al meer dan 8.500 meetpunten in België verbonden met het IBOC. (Foto: Siemens)

ENERGIE

verse lucht, koeling en verwarming in de vergaderzalen. Het reservatiesysteem van de hotelkamers kon worden gekoppeld aan het koel- en verwarmingssysteem. Door koppeling van het GBS (Gebouwenbeheersysteem) aan het IBOC kunnen de Siemens-specialisten vanop afstand finetunen en eventuele problemen oplossen. Port of Antwerp

Het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen maakt gebruik van een performant energiemonitoringplatform van Siemens. In 2012 stelde het Havenbedrijf een meterplan op voor al haar gebouwen en installaties (meer dan 160). Op basis van de analyse van data uit 400 meetpunten, in één centrale tool verzameld, worden slimme energiemaatregelen en -investeringen gepland. De meters konden probleemloos worden geïntegreerd in het Siemens Navigator platform. Op basis van de analyses konden aanzienlijke besparingen worden gerealiseerd. Zo was het verwijderen van overbodige verwarmingselementen in technische ruimtes goed voor een energiebesparing van 100.000kWh per jaar. Bioscoop ‘ventileert op maat’

De voorbije jaren zetten bedrijven uit zeer uiteenlopende niches de stap naar een EPC-contract. Enkele voorbeelden. “In bioscoopzalen wordt het comfort van de bezoekers verzekerd via ventilatiegroepen. Vaak draaien deze installaties continu op hetzelfde nominaal vermogen, los van het aantal bezoekers aanwezig in de filmzaal.

Bij een klant-bioscoopuitbater zullen we – leverancier, maar tevens een volwaardige partner van de Facility Manager.” via CO2-meting – meten hoeveel mensen er aanwezig zijn in de zaal. In functie van de meetresultaten kan de toerentalrege- Behoud van comfort ling van de ventilatie verlaagd worden. Er “De EPC-aanpak van Siemens combineert kan niet enkel op elektriciteitsverbruik energie-efficiëntie en het behoud van (ventilatie draait minder) maar ook op comfort. We engageren ons om minstens thermisch verbruik bespaard worden”, al- het bestaande comfortniveau van de dus Lados. klant te behouden”, aldus Lados. “Ook op vandaag hebben heel wat grote bedrijven en organisaties nog geen meterplan om Facility Manager is partner het energieverbruik gedetailleerd op te Het spreekt voor zich dat – omwille van volgen. In dit verhaal is de digitalisering het financiële engagement dat het bedrijf neemt – ook het CxO-level een belangrij- van data cruciaal”, besluit Lados . “Doordacht energiebeheer beperkt zich niet ke rol speelt in het beslissingsproces om tot het wegwerken van klachten op de een EPC aan te gaan. Maar de rol van de Facility Manager in dit energiebesparings- werkvloer. De EPC-aanpak maakt precies het verschil uit met de klassieke manier verhaal is even belangrijk en hangt nauw van meten waarbij de ontsporing van samen met de bedrijfscultuur binnen energieverbruik meestal te laat ontdekt de onderneming of de organisatie. “Veel hangt uiteraard ook af van de functieom- wordt, wat door de jaren heen in een aanzienlijk energieverlies kan resulteren. De schrijving van de Facility Manager. Is hij of zij ook verantwoordelijk voor het ener- EPC-aanpak leidt ook tot proactieve energiebesparing, zonder dat er vooraf een giemanagement? Soms is dat het geval. In technisch probleem werd gemeld.” andere gevallen zijn Facility Management en energiemanagement opgesplitst over Door Philip Declercq twee afzonderlijke functies. Wat in de praktijk niet altijd even efficiënt is, omdat www.siemens.be de verantwoordelijken voor, respectievelijk, comfort en energie-efficiëntie in dat geval tegenstrijdige belangen verdedigen. Vanuit zijn functieomschrijving focust de Facility Manager in eerste instantie op het 04. Een eerste stap is het creëren van energietransbehoud of het verbeteren van het comfort parantie in een gebouw. van zijn interne klanten -medewerkers en 05. Meten is weten. Wat, waar, wanneer en hoe wordt er energie verbruikt? Waar worden er intellibezoekers -, en op kostenoptimalisatie. In gente energiemeters geplaatst? (Foto: Siemens) dit verhaal zijn we niet enkel technologie-

Professionals in security

Trigion is gespecialiseerd in bewaking op diverse terreinen en voor verschillende doelgroepen zoals musea, luchthavens of industriële omgevingen. Onze teams staan dicht bij de klant en zijn voortdurend in beweging. Trigion heeft een klantretentie van 95%.

03 224 38 00 – www.trigion.be – Member of Facilicom Group

Lic. 16.1042.10

Pub Top Security_NL_B168-H125_2017.indd 1

23/03/2017 07:58

TECHNICAL FACILITY MANAGEMENT 480 ervaren techniekers voor technisch gebouwbeheer en onderhoud HVAC, elektriciteit, sanitair en binnenschrijnwerk

Focus op veiligheid, kwaliteit, flexibiliteit en rendement 8 filialen in België

T 0800 61 222 ∙ www.logi-technic.be ∙ info@logi-technic.be

VILVOORDE

•

GENT

•

ZWIJNDRECHT

•

NIJVEL

•

WAREGEM

•

JABBEKE

•

DEERLIJK

•

BERINGEN

PROJECT

Softwareplatform opent deur naar strategische visie

eefmilieu Brussel ontstond in 1989 en is de overheidsdienst voor milieu en energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Door de verschillende staatshervormingen heen, kwamen er steeds taken en medewerkers bij. Vandaag zijn het er ongeveer 1.100 die zich inzetten voor een brede waaier aan domeinen. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat de investering in een softwareplatform zich opdrong om het overzicht te bewaren en te evolueren naar een preventief beleid. In Ultimo werd de geschikte partner gevonden. Luchtkwaliteit, energie, bodem, geluidshinder, elektromagnetische golven, planning van het afvalbeheer, duurzame productie, duurzaam bouwen en duurzame consumptie, natuur en biodiversiteit, dierenwelzijn, beheer van het Zoniënwoud, de groene ruimten en de natuurgebieden, beheer van onbevaarbare waterlopen en de strijd tegen de klimaatverandering. Een hele mond vol, en stuk voor stuk verantwoordelijkheden die onder de hoede van Leefmilieu Brussel vallen. Dat maakt dat ook de afdeling Facilities & Bouwkundig Patrimonium onder leiding van afdelingshoofd Patrick Engels, meer dan genoeg werk op de plank heeft. “Facilities is één van twee afdelingen binnen Leefmilieu Brussel die transversaal werken. Onze taak bestaat erin om te zorgen dat de andere afdelingen zo goed en zo gemakkelijk mogelijk hun werk kunnen uitvoeren. We zijn eigenlijk een vrij recente tak. Het belang van facilities is jarenlang wat ondergesneeuwd gebleven. Door de exponentiële groei van de diensten werd echter steeds duidelijker hoe belangrijk het is om dit goed te coördineren en te besturen. Zeker omdat we de stap van een curatief naar een preventief beleid wilden maken.”

Verhuis naar nieuwbouw

Sedert 2014 heeft Leefmilieu Brussel zijn intrek genomen in een nieuwbouw op de site van Thurn & Taxis in Brussel. Een verhuis die veel voeten in de aarde had voor de meer dan 100 werknemers in het team van Engels. “Wat er ook gebeurt, dit zal sowieso de ervaring van mijn loopbaan geweest zijn”, herinnert Engels zich. “Het betekende de overgang naar een nieuw gebouw voor 650 mensen en naar een nieuwe manier van werken met een open office systeem. Er kroop zoveel tijd en moeite in kleine elementen, die werknemers vaak niet zien of beseffen. Als je dan enkele jaren later hoort dat ze niet meer terug zouden willen naar de situatie van vroeger, geeft dat heel veel voldoening. Elke dag in de praktijk het verschil kunnen maken, dat is het mooie aan een job als Facility Manager.” De nieuwe manier van werken voor alle medewerkers van Leefmilieu Brussel werd tevens gekoppeld aan de investering in een softwareplatform voor facilities. “We hadden nood aan een duidelijk overzicht, een ruggengraat om de verschillende facilitaire processen aan vast te knopen. Als jonge administratie met jong personeel kennen we relatief veel verloop. Een softwareplatform zou

ons helpen om de continuïteit te verzekeren. Bovendien zou het ons voorzien van het broodnodige cijfermateriaal om een visie op lange termijn uit te werken. Het bewijst hoezeer het strategisch belang van facilities is toegenomen.” Digitalisering brengt klantvriendelijkheid

Vandaag werken er drie mensen mee aan het onderhoud en de uitbouw van de software: onderafdelingshoofd Angelo Antonaccio, projectbeheerder Arne Astaes en administratief adjunct Laurent Marchand. “Door de brede waaier van diensten die we aanbieden, moest het softwareplatform diverse facilitaire processen kunnen ondersteunen. Zo wilden we tot een uniforme, open structuur komen die ook met andere programma’s compatibel is. Verder wilden we een evolutief pakket, dat we gefaseerd konden uitrollen”, vertelt Arne Astaes. “Uiteindelijk viel de keuze op het softwareplatform van Ultimo en voor ons begon de taak om alle informatie en gegevens die onze dienst ter beschikking had te digitaliseren. Digitalisering is meer dan louter een moderne manier van werken. Het gaat hand in hand met klantvriendelijkheid en gebruiksvriendelijkheid. Waar

PROJECT

het vroeger een monnikenwerk was om alle gegevens te verkrijgen, worden ze nu netjes in de software bijgehouden. Dit gebeurde niet zonder slag of stoot. Het betekent ook dat elke medewerker in het verhaal moet willen meestappen en geresponsabiliseerd moet worden om alles juist in te geven. We zijn dan ook blij dat dit tamelijk positief verlopen is.” Nieuwe processen uitwerken

De omslag naar een gedigitaliseerd proces gebeurt dus niet met een vingerknip. Het vergt een niet te onderschatten investering in het change management om te komen tot helder gedefinieerde processen, die vervolgens in de software van Ultimo opgenomen worden. Maar op vier jaar tijd is er bergen werk verzet bij Leefmilieu Brussel. Voor de fleet omhelst dat onder meer digitale fiches voor elk (technisch) voertuig, reservaties van wagen, fietsen en parkeerplaatsen, retributies, beschadigingen en ongevallen. Daarnaast is de digitalisering van het departement economaat al ver gevorderd met de aankoop en het beheer van de stock. “ Momenteel zijn we bezig met de optimalisatie van het beheer van het patrimonium dat ongeveer 85 gebouwen omvat. Hier speelt het belang van een open systeem weer. We hebben bijvoorbeeld onze eigen geokaarten ter beschikking en willen die linken aan het platform. Als er dan een onderhoud nodig is op een fontein, dan weet de onderhoudsploeg meteen heel precies waarnaartoe. Het is vooral de tijd en de mensen die er mee aan de slag zijn die ervoor zullen zorgen dat er meer digitaal geïmplementeerd raakt. Maar uit wat

“Dankzij de software kunnen we evolueren van een curatief naar een preventief beleid.”

01. De digitalisering van het patrimoniumbeheer met behulp van de software van Ultimo is in uitvoering. 02. BIM-542: de nieuwe manier van werken werd tevens gekoppeld aan de investering in een softwareplatform voor facilities. 03. Het team verantwoordelijk voor het onderhoud en de uitbouw van het softwareplatform. Vlnr: Angelo Antonaccio, Patrick Engels, Arne Astaes en Laurent Marchand

we nu al gerealiseerd hebben, kunnen we wel gegevens halen om de verdere strategische uitwerking te onderbouwen. Uiteraard vraagt het tijd en budget om te structureren en te programmeren, maar we weten nu wel waar we naartoe willen: welke gegevens we in kaart willen brengen, hoe we ze willen koppelen en hoe we een logisch en klantvriendelijk nieuw proces kunnen uitwerken.” Meer duidelijkheid

Engels en Astaes zijn tevreden over wat het pakket hen tot nog toe gebracht heeft, al mocht het wel nog wat minder gesloten. “We hebben een duidelijke structuur

in onze logistieke processen kunnen brengen. Daarenboven heeft het geleid tot meer klaarheid voor onze medewerkers. Iedereen weet wat zijn taak is en wat hij mag verwachten. Verder kunnen orders van kortbij worden opgevolgd en hebben we nu de mogelijkheid tot rapportage. Hierdoor kunnen we patronen binnen onze diensten herkennen en evolueren van een curatief naar een preventief beleid. Dat is meteen de basis voor ons strategisch plan voor de komende jaren.” Door Valérie Couplez

www.leefmilieu.brussels www.ultimo.com

REPORTAGE

Managed services maakt handen vrij voor meer strategisch werken

anaged services wordt aangekondigd als ‘the next big thing’ in Facility Management. Het omvat het overhevelen van de uitvoering en het beheer van bepaalde diensten naar een leverancier. In tegenstelling tot outsourcing zal ook de volledige controle gebeuren door een externe partij. Dit biedt enorme voordelen voor een Facility Manager om zijn focus te verleggen van het ‘hoe’ (hoe moet ik alles uitvoeren) naar het ‘wat’ (wat wil ik bereiken) en dus een meer strategische rol binnen de organisatie op te nemen. Koen Mees (managing director Freestone) geeft tekst en uitleg over wat managed services voor u kan betekenen.

Eerste stap naar meer integratie

Managed services komt niet uit het niets overwaaien. Het is gegroeid vanuit enerzijds de stijgende complexiteit van de materie waar een Facility Manager zich dagelijks mee geconfronteerd ziet. “Die technische verdieping doet de nood aan partners met expertise toenemen”, weet Koen Mees (managing director Freestone). “Het meest verregaande model daarin is Integrated Facility Management (IFM) dat een maximale integratie van operationele processen combineert met een hoog niveau van uitbesteding. Voor sommige

bedrijven kan dit single supplier model een antwoord zijn, maar het is allerminst evident. De boswachter is immers ook de stroper voor de beheersactiviteiten. De stap naar een efficiënter beheer van facilitaire diensten hoeft allerminst zo groot te zijn. Bij managed services kan men de controle over bepaalde operationele processen in de handen van een externe partner leggen die ook zorgt voor ondersteunende software. Je koopt als het ware expertise in en legt de verantwoordelijkheid bij de leverancier. Dit gebeurt nu al vaak voor tijdelijke projecten, maar waar-

“Freestone heeft dit idee van managed services zelf al opgepakt in zijn structuur. We hebben expertise in de drie horizontale, sturende lagen binnen Facility Management.” - Koen Mees, managing director Freestone

om zou dit geen oplossing bieden voor permanente taken? De voordelen van managed services zijn immers legio.” Financiële aspect glashelder

Een eerste belangrijke troef van managed services is de meer ‘lean’ organisatie van de interne structuur. De leverancier zal namelijk zorgen voor expertise en beheer. “Deze aanpak speelt in op de specifieke slagkracht van kmo’s: sterk innovatief, wendbaar en met duidelijke focus. Ook de risico’s kunnen op die manier beter gespreid worden. Je koopt als het ware expertise in op basis van het resultaat. In tegenstelling tot IFM hoef je helemaal niet met een single supplier aan de slag en dus helemaal afhankelijk worden. Een groot pakket van activiteiten kan je voor een langere periode over verschillende partners verdelen. Aan de hand van moderne cloudtechnologie houd je bovendien een stuk van de controle over de resultaten. Maar belangrijk bij managed services is dat het tegelijkertijd geen extra werk oplevert. Integendeel. De controle over de partner gebeurt aan de hand van KPI’s, boordtabellen en een sporadi-

REPORTAGE

sche werkmeeting. Dat geeft de Facility Manager de handen vrij voor een meer holistisch zicht over de organisatie. Voor meer flexibiliteit in de regie. Om meer strategisch ten dienste van het bedrijf te staan, terwijl de financiële kant van het Facility Management op elk moment glashelder is.” De grootste drempel om het geweer van schouder te veranderen is vooralsnog de Facility Manager zelf. Het vereist namelijk een andere focus en inrichting van het facilities departement. “Je moet de stap kunnen zetten naar een tactische en strategische organisatie, anders pleeg je kannibalisme op je eigen metier. Maar het biedt enorme opportuniteiten om facilities een groter belang binnen de organisatie te geven”, onderstreept Mees. Software is de tool om ondersteunende diensten te bieden

Software maakt een integraal deel uit van een managed services oplossing. Om verschillende bedrijfsprocessen te structuren en aan elkaar te koppelen is een softwareprogramma vandaag onontbeerlijk. Toch is het zeker niet de standaard op de markt. Veel bedrijven vrezen immers de tijd en de middelen die een overgang zou opslorpen. “Een externe partner die facilitaire diensten wil beheren moet de nodige expertise in huis hebben om dit met software te ondersteunen. FMIS-systemen verzanden vandaag te vaak in eenvoud, omdat ze niet voldoende op de organisatie geënt zijn. De leverancier heeft niet altijd de kennis van de operationele processen, terwijl de klant een kant-en-klare

“Alles begint met een nulmeting. Wat geef ik als Facility Manager uit aan welke diensten en waar.” oplossing voor ogen had. Bij managed services vervalt dit omdat je die expertise gaat zoeken bij je leverancier. Daarvoor hoeft allerminst wat er al was de deur uit. Dat kan mee geïntegreerd worden in het beheer.” Mochten Facility Managers ongerust zijn over te veel afhankelijkheid, dan wil Mees ze meteen geruststellen. “Uiteraard schuif je een stukje op, maar je blijft voldoende controle houden. Zie managed services als oplossing voor een facilitair speelveld dat gestructureerd wordt in grote blokken die op elk moment inwisselbaar blijven. Hoe meer je je organisatie openstelt voor je partner, hoe meer kansen je hem geeft om toegevoegde waarde te leveren. Vanuit de data die hij verkrijgt, kan hij suggesties en oplossingen voorstellen en uitvoeren voor een efficiëntere werking tegen minder kosten.” Hoe de stap zetten naar managed services?

Maar hoe moet je nu werk maken van managed services? “Alles begint met een nulmeting. Wat geef ik als Facility Manager uit aan welke diensten en waar? Je moet je eigen organisatie in beeld durven brengen. En dat behelst niet alleen het financiële maar tevens het operationele,

je structuur, je gebouwen… . De Europese normering EN 15221 brengt hier heel wat inzicht. De volgende stap is een typisch sourcing traject: wat wil je zelf nog sturen, welke activiteiten leg je in handen van een externe managing agent? Freestone heeft dit idee van managed services zelf al opgepakt in zijn structuur. We hebben expertise in de drie horizontale, sturende lagen binnen Facility Management: facilitair, bouwtechnisch en op vlak van space management. Als software-expert hebben we bovendien kennis van verschillende FMIS-systemen en FM-tools en kunnen we specifieke diensten eraan vastklikken. Technologie kan je vandaag niet meer lostrekken van professionele dienstverlening. Velen voelen zich geroepen, maar weinigen hebben echt de expertise in huis om van managed services the next big thing te maken. Freestone is wel klaar voor de toekomst”, besluit Mees. Door Valérie Couplez

www.freestone.be

01. Bij managed services kan men de controle over bepaalde operationele processen in de handen van een externe partner leggen die ook zorgt voor ondersteunende software. 02. Een groot pakket van activiteiten kan je voor een langere periode over verschillende partners verdelen, wat de handen vrij geeft voor een meer strategische rol. 03.Aan de hand van moderne cloudtechnologie houd je bovendien een stuk van de controle over de resultaten.

RONDETAFEL

Veiligheid en beveiliging is permanente bekommernis voor zorgsector “Accreditering verhoogt de kwaliteit”

e veiligheid garanderen is voor ziekenhuizen en woonzorgcentra een continue uitdaging, waarbij hulp van gespecialiseerde ondernemingen welkom is. IFMA België en Golden Corporate Partner Securitas lanceerden in dat kader een rondetafelgesprek met diverse stakeholders uit de sector, om de belangrijkste hete hangijzers in kaart te brengen. Daaruit blijkt dat het sowieso nog altijd beter kan, al kunnen de inspanningen die een instelling levert om een kwaliteitscertificaat te behalen, de organisatie alvast krachtige impulsen bieden.

Met dergelijke rondetafelgesprekken willen IFMA en Securitas de pijnpunten rond beveiliging in specifieke sectoren detecteren om vervolgens te kunnen aanpakken. De keuze voor de zorgsector is daarbij geen toeval: beveiliging van ziekenhuizen en woonzorgcentra is vrij specifieke materie die een gespecialiseerde aanpak vereist. Dat kwam bijvoorbeeld tot uiting in de periode van de terroristische aanslagen in onder meer Parijs en Brussel. Bij UZ Gent moeten ze permanent op hun hoede zijn voor een goede beveiliging. “Onze locatie helpt daarbij niet echt”, zegt Prof. Renaat Peleman (medisch directeur UZ Gent). “De nabijheid van de snelwegen E40 en E17 noopt ons permanent alert te zijn. Bovendien lappen nogal wat bezoekers van de vlakbij gelegen Ghelamco Arena het parkeerverbod bij ons wel eens aan hun laars. Het is niet zo evident om de meer dan 57 ingangen continu voldoende te beveiligen.” Toen als gevolg van de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en metrostation Maalbeek werd overgeschakeld naar terreurdreiging niveau 4, had dat meteen een impact op de werking van

RONDETAFEL

UZ Brussel. “We dienden campus Etterbeek 3 dagen te sluiten, het ziekenhuis werd een stuk minder toegankelijk”, herinnert Arlette Verleyen (diensthoofd bewaking en directeur soft facility-diensten bij UZ Brussel) zich nog levendig. “Patiënten die een afspraak hadden voor niet-dringende ambulante verzorging verzochten we thuis te blijven, aan residerende patiënten vroegen we bezoekers niet nodeloos naar het ziekenhuis te laten komen. Een ziekenhuis moet in principe een veilige omgeving zijn, maar blijft uiteraard ook blootgesteld aan bepaalde risico’s. Gelukkig hebben we de voorbije jaren werk gemaakt van nauwkeurig omschreven procedures, zodat we weten wat te doen bij overvallen, momenten van zware agressie en andere incidenten.” De bewakingswereld werd na de aanslagen overspoeld met vragen voor extra bewakingsagenten. “Daarbij krijgen bepaalde organisaties, zoals ziekenhuizen, prioriteit. We hebben toen al onze medewerkers die niet aan het werk waren meteen naar diverse klanten uitgestuurd en waren verheugd over hun enorme engagement en beschikbaarheid”, stipt Sabine Delmotte (area manager offices & services bij Securitas) aan. Gentse Feesten

Voor speciale evenementen, zoals de Gentse Feesten, heeft UZ Gent met Securitas een overeenkomst dat er snel extra manschappen kunnen worden vrijgemaakt in geval van nood. “Er zijn uitgeschreven afspraken met politie en brand-

Marc Cools (moderator), Prof. Dr. Private Veiligheid bij VU Brussel en UGent.

weer, er kan in een mum van tijd een commandopost worden opgezet en het ziekenhuis beschikt uiteraard over een medisch rampenplan. Daarnaast zijn we ook volop bezig met het uitwerken van Whatsapp-groepen, zodat de verantwoordelijken snel kunnen blijven communiceren”, aldus Prof. Renaat Peleman. Accreditering

Het behalen van een kwaliteitsnorm impliceert voor de verantwoordelijken van een ziekenhuis meestal een berg werk, maar levert achteraf wel enorme voordelen op, zo blijkt. “Wij hebben recent de JCI-accreditering (Joint Commission International, een Amerikaanse organisatie die onder meer de zorgkwaliteit en de patiëntveiligheid normeert, nvdr.) behaald”, vervolgt Arlette Verleyen.

“Het is niet zo evident om de meer dan 57 ingangen continu voldoende te beveiligen.” - Professor Renaat Peleman (medisch directeur bij UZ Gent) “Het viel me op hoeveel belang daarbij werd gehecht aan beveiliging. Een accreditering behalen, gaat gepaard met een moeilijk en confronterend proces, maar je steekt er enorm veel van op en de organisatie krijgt na verloop van tijd een enorme kwaliteitsboost. Bovendien verhoogt het de betrokkenheid van je personeel.” In een ziekenhuis is onder meer de beveiliging van de materniteit een cruciaal werkpunt. UZ Brussel hield onlangs bijvoorbeeld een oefening over wat er moet worden gedaan om een potentiële ontvoering van een baby aan te pakken. “Hoewel dat bij ons minder frequent gebeurt als in de Verenigde Staten, moet je daar toch waakzaam voor zijn, zelfs al hangt daar een stevig prijskaartje aan”, weet Arlette Verleyen. “Bij AZ Sint-Jan Brugge zijn we volop bezig om ook zo’n accreditering te behalen”, geeft Joeri Braeckevelt (security deskundige bij AZ Sint-Jan Brugge) mee. “Nu al is opvallend hoe zo’n proces alle neuzen in dezelfde richting laat draaien, bijvoor-

Arlette Verleyen (diensthoofd bewaking en directeur soft facility-diensten bij UZ Brussel): “Een accreditering behalen is moeilijk, maar je steekt er enorm veel van op.”

beeld voor het uitrollen van een traject voor camerabewaking en toegangscontrole.” Woonzorgcentra

Ook voor woonzorgcentra is beveiliging niet zo evident. “Enerzijds moet de focus bij beveiliging op bescherming liggen, anderzijds wil je voor je bewoners de poort naar de wereld open houden”, kaart Gino Vanspauwen (quality manager hospitality bij Armonea) aan. “Je moet een kader scheppen waarbij kleinkinderen nog vrij vlot tot bij hun oma en opa geraken en waarbij je tegelijk procedures uitwerkt voor een sluitend systeem van kluisbeveiliging.” Het heeft onder meer de waakzaamheid bij UZ Brussel gevoelig verhoogd. “Na 20 uur mag er niemand in ons ziekenhuis lopen die niet geïdentificeerd is. Daarnaast hebben we als gelicentieerd ziekenhuis voluit ingespeeld op overheidssubsidies voor security. Als die middelen ter beschikking worden gesteld, moet je ze gebruiken”, vindt Arlette Verleyen. Kalm communiceren

Ziekenhuizen in grootsteden hebben heel vaak te maken met diverse culturen op vlak van patiënten en bezoekers. Dat vergt een specifieke aanpak. “Omwille van taalbarrières is efficiënte communicatie bij die doelgroepen sowieso een uitdaging”, merkt Prof. Renaat Peleman op. “Als het voor de gezondheid van de patiënt beter is dat hij even wat minder bezoek

RONDETAFEL

Vorming

Joeri Brackevelt (security deskundige bij AZ Sint-Jan Brugge): “Het is opvallend hoe een accrediteringsproces alle neuzen in dezelfde richting laat wijzen.”

ontvangt, is het niet zo evident die boodschap op de juiste manier aan zijn omgeving over te brengen. Het is belangrijk over iemand te beschikken die als intermediair kan optreden.” “Bij zulke situaties vragen wij wel eens aan de arts om de entourage van de patiënt in te lichten. Omwille van zijn medische autoriteit is hij doorgaans de persoon naar wie het meest geluisterd wordt”, aldus Arlette Verleyen. “Toch hebben we vaak te maken met agressie, zeker op de spoeddienst. Als het de bewakingsagent niet lukt om zachtaardig het probleem op te lossen, kan je niet anders dan de politie erbij halen als een herrieschopper uit het ziekenhuis moet worden gezet.”

Bewakingsagenten worden daartoe specifiek opgeleid, geeft Rudy Vercammen (marketing director bij Securitas en verantwoordelijke voor de opleidingen) aan. “We hebben meer dan 900 opleidingen lopen, wat de specifieke benadering van de verschillende marktsectoren ondersteunt. De knowhow over alledaagse problemen ‘on the field’ bij onze mensen dragen we over op nieuwe medewerkers via bijvoorbeeld rollenspellen. Communiceren met impact leer je vooral in effectieve situaties. In eerste instantie moet je natuurlijk mensen met veel potentieel aantrekken, om hen vervolgens basisvaardigheden en later specifieke competenties aan te reiken, in functie van de organisatie waar ze aan de slag zullen gaan.” “Wij zijn voorstander om eigen en externe securitymensen samen opleidingen te laten volgen, in samenspraak met een partner die de trainingen faciliteert. Dat schept een band en maakt de externe mensen vertrouwd met de bedrijfscultuur van de organisatie. Het uniform dat ze dragen, speelt dan niet zo’n rol meer”, alsnog Arlette Verleyen. Data

Ook in het beveiligen van de zorgsector geldt: meten is weten. Onder meer UZ Brussel zet daar sterk op in. Een goede zaak, vindt Rudy Vercammen. “Hoe meer data je hebt, hoe vlotter je causale verbanden kan zoeken en problemen kan aanpakken. Het geeft Facility Managers bovendien ook sterke argumenten om de ziekenhuisdirectie te overtuigen om nog meer in beveiliging te investeren.” Toch kan je nooit alle risico’s uitsluiten.

Rudy Vercammen (marketing director Securitas): “Hoe meer data je hebt, hoe vlotter je causale verbanden kan zoeken en problemen kan aanpakken.”

“Een incident kan overal gebeuren, maar je kan je onmogelijk tegen alles indekken”, vindt Gino Vanspauwen. “Het komt erop aan de gulden middenweg te vinden tussen een optimale toegankelijkheid en toch voldoende tussenschotten in te bouwen waarbij niet iedereen overal binnen kan. We kunnen er evenwel niet omheen dat we altijd een bepaalde kwetsbaarheid zullen hebben.” Door Bart Vancauwenberghe

“Enerzijds moet de focus bij beveiliging op bescherming liggen, anderzijds wil je voor je bewoners de poort naar de wereld open houden.” - Gino Vanspauwen

Deelnemers

Gino Vanspauwen (quality manager hospitality bij Armonea)

Het panel bestond uit: •• Joeri Braeckevelt, security deskundige bij AZ Sint-Jan Brugge •• Gino Vanspauwen, quality manager hospitality bij Armonea, een keten van 83 woonzorgcentra •• Arlette Verleyen, diensthoofd bewaking en directeur soft facility-diensten bij UZ Brussel •• Professor Renaat Peleman, medisch directeur bij UZ Gent •• Rudy Vercammen, marketing director bij Securitas •• Marc Cools (moderator), Professor Dr. Private Veiligheid bij VU Brussel en UGent •• Sabine Delmotte, area manager offices & services bij Securitas •• Mieke Loncke, director IFMA

Wij geloven in eerlijke lonen voor de boeren die onze koffie telen. Puro zet zich ook in voor de bescherming van de regenwouden. Voor elk kopje koffie dat u drinkt, staan wij een financiële bijdrage af aan de natuurbeschermingsorganisatie World Land Trust om bedreigde stukken tropisch regenwoud in Zuid-Amerika duurzaam te beschermen.

www.purocoffee.com - 0800/44 0 88

www.brestonica.be de oplossing voor het beheer van de kasregisters en automaten in het bezoekers- en personeelsrestaurant

BRESTONICA

• Met de bestaande personeelsbadge • De Black Box (GKS) • Koppeling bancontact, maaltijdcheques, smartphone, QR code, NFC … • Propere handen : geen geld aanraken, cash via betaalautomaat • Verschillende tarieven voor personeel, stagiair, contractor, bezoeker ... • X aantal gratis verbruik voor vrijwilliger, doctor van wacht … • Loonsafhouding, domiciliëring, facturatie, opwaarderen … • Koppeling met bestaande HR en Security software • Alle data en rapporten ter beschikking in SQL , Excel … of in afgesproken formaat • Reservatie voor meetings en vergaderzalen of voor de externe traiteur • Gekoppelde weegschaal voor de slaatjes • Voorraadbeheer van de automaten : dus gevuld dus meer verkoop • Rapportering naar boekhouding • Selfkassa : ik neem en scan zelf Heb je een suggestie? Laat het ons weten. BRESTONICA groeit mee !

K-Rent bvba • Frans Beirenslaan 70 • 2150 Borsbeek • tel 03 366 05 05 • info@fujitron.be Enkele van onze referenties zijn: UZ Leuven. UZ Antwerpen. UZ Gent. UZ Brussel. AZ Alma. AZ Zeno. AZ Monica. AZ St Blasius. AZ Sint Lucas. AZ Sint Jozef. AZ Groeninge. PZ Duffel. UCL Mont-Godinne. Centre William Lennox. Médicins sans Frontières. Huis van de Arbeid. Solidarité St Luc. Fedorest. Alcopa. Baxter. C&A. De Persgroep. Exxon. FOD Buitenlandse Zaken. Fina. Magotteaux. Oleon. P&V. Total. FOD Financiën. Petrofina. PPG. Pfizer. Vlaamse Gemeenschap. Tyco. Umicore. De sociale kruidenier. Nyrstar. OCMW Antwerpen. Sodexo. Medister. Aramark. Eurest. ISS. 3M. Eternit. Promat. Accentis. Magnolia. RZ Tienen. Clinique Saint Pierre. Clinique Sainte Elisabeth. MS Melsbroek. Elim. BIL Luxemburg. Stella Maris. Klina Brasschaat. Logibel. Mayerhof. Vivium …

FMJ-INTERVIEW

Nagelnieuwe European Director van IFMA moet liaison vormen

et is IFMA menens om de professionalisering van het métier in Europa nog kracht bij te zetten. Het heeft daarvoor in de persoon van Lara Paemen een European Director aangesteld. Zij zal vooral een verbindende rol opnemen. Enerzijds om de vertaalslag te maken van Facility Management en IFMA in Amerika naar Europa. Anderzijds wil ze ook de lijm zijn om van de Europese chapters van IFMA een stevig verbonden netwerk te maken voor de uitwisseling van kennis en best practices. “Ik geloof ontzettend in de organisatie, de belangen die ze verdedigt en de noodzaak om meer aansluiting te vinden bij elkaar. Er zijn zoveel mensen gedreven en gepassioneerd om het vak vooruit te drijven. Daar draait het finaal om.”

Bruggen slaan

Sedert 1 april mag Lara Paemen zich de allereerste European Director noemen. Vanuit België werd er hard getrokken om deze functie in het leven te roepen. Mieke Loncke, directeur van de IFMA Chapter in België: “Vier jaar geleden vond er een Leadership Forum plaats waarop alle chapters en een aantal facilitaire dienstverleners in Europa present tekenden. Dit bleek een enorm nuttige uitwisseling van ideeën en expertise. Dat Facility Management

over alle landen heen een verschillende maturiteitsgrens kent, hoeft geenszins een verarming te betekenen. Integendeel. We kunnen nog altijd leren van elkaar. Na het forum viel die kruisbestuiving jammer genoeg stil. We misten een liaisonfiguur om bruggen te slaan naar elkaar en naar het hoofdkantoor van IFMA in Houston (US).” Dat vond ook Jos Duchamps, gedelegeerd bestuurder van PROCOS Group en onlangs verkozen tot voorzitter van de IFMA European Advisory Board. “Facility Management beweegt aan verschillende snelheden, zowel internationaal als lokaal. Peter Ankerstjerne, Chief Marketing Officer van ISS worldwide, die momenteel in de raad van bestuur van IFMA International zetelt, begrijpt deze discrepanties als geen ander. Zijn bedrijf is internationaal actief en houdt tegelijk lokaal de vinger aan de facilitaire pols. Hij heeft er mee voor geijverd om drie regionale IFMA advisory boards (APAC, Americas, Europe) op te richten. Zij zullen initiatieven en acties nemen, afgestemd op de IFMA-leden van de regio’s. De nieuwe European Director werkt samen met de European Advisory Board en staat voor grote uitdagingen. In

het verleden zijn regionaal al facilitaire organisaties in Europa een eigen koers gegaan omdat het te Amerikaanse discours te ver van hun bed bleek. Maar met een European Director hebben we nu iemand die de vertaalslag zal maken naar de noden van de leden in Europa en die het vakdomein binnen de Europese instellingen op de kaart zal zetten.” Respect en erkenning

Paemen heeft haar sporen reeds verdiend in facilitair beheer. Met meer dan vijftien jaar ervaring in consultancy en de begeleiding van bedrijven naar het nieuwe werken, heeft ze feeling met wat de job van een Facility Manager inhoudt. “De rol wordt zo vaak onderschat”, opent Paemen. “Facility Management is een sector die om mensen draait. Je stelt mensen in staat om hun job op een goede manier uit te oefenen met de juiste faciliteiten en in een fijne omgeving. Om dat te realiseren moet je over technische expertise beschikken, maar ook psycholoog zijn zonder er veel schouderklopjes voor te krijgen. Dan moet je sterk in je schoenen staan. Het wordt tijd om Facility Mana-

FMJ-INTERVIEW

gers het respect en de plaats te geven die ze verdienen. Een eerste uitdaging als Europese directeur zal er dan ook in bestaan de erkenning voor het beroep te verhogen in de Europese Unie. Te ijveren voor het statuut van Facility Manager en de functionaliteiten die het omhelst. Nu is daar te weinig kennis van. Daarnaast wordt het zaak om de Amerikaanse aanpak te vertalen naar de Europese noden. Momenteel heersen er enorme verschillen tussen beide continenten: zowel qua aanpak en maturiteit als qua inhoud. De bedoeling is om te identificeren waarmee IFMA zijn chapters hier op het continent kan ondersteunen en zorgen dat ze die informatie op hun maat aangereikt krijgen. Een derde speerpunt wordt ongetwijfeld het opzetten, versterken en promoten van een netwerk voor alle Europese Facility Managers. Een web waar iedereen de juiste kanalen weet om geschikte informatie of personen terug te vinden.”

De Facility Manager speelt een cruciale rol in het behoud van onze welvaart in Europa. Met zijn beslissingen kan hij een bijdrage leveren aan het maatschappelijk belang. Het is dus belangrijk om hem vanuit zijn beroepsorganisatie alle mogelijke tools en kennis te kunnen aanreiken.” Paemen krijgt dus allesbehalve een makkelijk verteerbare hap voorgeschoteld. Toch schrikt dit haar niet af. “Momenteel is er nog niks van dit alles. Ik kan binnen een onbeschreven blad opereren en de funderingen leggen om van daaruit verder te werken. Het zal een heuse uitdaging worden, maar ik ben er rotsvast van overtuigd dat het alleen maar beter kan. Dat ik mijn steentje zal hebben bijgedragen tot de verdere professionalisering van het vak. En ik houd wel van uitdagingen”, besluit Paemen. Door Valérie Couplez

Standaardisering en professionalisering

Een mooi voorbeeld dat de uitdagingen voor Paemen bundelt zijn de zogenaamde credentials. Hiermee kan een Facility Manager bewijzen dat hij een bepaalde kennisgraad in facilitaire kennis ontwikkeld heeft, aan de hand van een serieuze kluif aan (Amerikaanse) documentatie die IFMA ter beschikking stelt. “In Amerika zetten Facility Managers dit op hun visitekaartjes en dragen ze een pin. In Europa is het amper bekend. In België heeft er zich zelfs maar één iemand aan gewaagd”, weet Loncke. “De bedoeling is om dit meer te integreren binnen het Europese landschap, maar dat vraagt om een Europees sausje. Een Europese directeur kan aangeven hoe we dit letterlijk en figuurlijk kunnen vertalen naar de noden van Facility Managers hier. Het zal de geloofwaardigheid van het métier alleen maar verhogen en standaardisering binnen de sector, toch een noodzakelijke voorwaarde voor professionalisering, meer in de hand werken.” De doelstellingen die Paemen mee krijgt zijn helder en ondubbelzinnig. “Tijdens het afgelopen World Work Place Europe in Stockholm heeft de Advisory Board een stevig businessplan voor twee jaar besproken en gevalideerd. Dat vertaalt de ambities in concrete projecten, gekoppeld aan een timing en resources.

Het opzetten, versterken en promoten van een netwerk voor alle Europese Facility Managers wordt een speerpunt.

01. Facility Management is een sector die om mensen draait. 02. Het systeem van credentials moet meer geïntegreerd worden binnen het Europese landschap. 03. “Met een European Director hebben we nu iemand die de vertaalslag zal maken naar de noden van de leden in Europa.” Vlnr Lara Paemen, Jos Duchamps, Mieke Loncke. 04. Tijdens het afgelopen World Work Place Europe in Stockholm heeft de Advisory Board een stevig businessplan voor twee jaar besproken en gevalideerd.

PROJECT

De optimaal gestroomlijnde processen van de Scholen van Morgen

cholen van Morgen is een publiek-private samenwerking tussen de Vlaamse overheid enerzijds en AG Real Estate en BNP Paribas Fortis anderzijds. Het programma omvat maar liefst 182 scholenbouwprojecten. Het doel: de leeromgeving van zo’n 133.000 leerlingen in Vlaanderen sterk verbeteren. Voor de melding en afhandeling van storingen, schades en onderhoud maken alle Scholen van Morgen gebruik van het Facilitair Management Informatie Systeem (FMIS) genaamd Axxerion. We spreken met Eric Wong van AG Real Estate, de organisatie die optreedt als afgevaardigd bouwheer. Eric Wong is lead support center maintenance van dit omvangrijk en bijzonder programma. Hij geeft leiding aan experts die zich bezighouden met finance, legal, document management, proces & reporting en ICT.

Design, Build, Finance, Maintain

Scholen van Morgen is een indrukwekkend programma. Niet alleen door de omvang en complexiteit, ook door het achterliggende ideaal. Eric Wong: “Leerlingen hebben recht op een veilige, schone en inspirerende leeromgeving. Dit mag niet afhankelijk zijn van budgetten of beleid. Wegens het grote tekort aan middelen voor scholenbouw, is de overheid gelukkig op zoek gegaan naar een alternatieve manier om de lange wachtlijst in te korten. Bij aanvang van dit programma werden 165 scholen geselecteerd die tot de Scholen van Morgen konden toetreden, goed voor 200 schoolgebouwen, waarvan 90% nieuwbouw en 10% renovatieprojecten. Later werden er nog eens 17 extra projecten geselecteerd. Door de verlaging van de btw op scholenbouw van 21% naar 6%, kwam namelijk 160 miljoen euro vrij om de portefeuille uit te breiden. De scholen worden gebouwd volgens de DBFM-formule. DBFM staat voor Design, Build, Finance en Maintain. Wij staan dus garant voor het ontwerp, de bouw, de fi-

nanciering én het 30-jarig onderhoud van de schoolgebouwen. Tijdens deze periode van 30 jaar betaalt het schoolbestuur jaarlijks een beschikbaarheidsvergoeding. Na afloop wordt het gebouw zonder bijkomende kosten overgedragen aan het schoolbestuur.”

“Zodra een school een storing of schade meldt, ontvangen de juiste aannemers de aanvraag binnen hun eigen Axxerion web portaal.” Eric Wong (AG Real Estate) Optimaal stroomlijnen

Elke School van Morgen is een uniek project, gebaseerd op de lokale behoefte en visie. Daarnaast is het van belang dat de scholen voldoen aan alle moderne eisen qua duurzaamheid, comfort en flexibiliteit. Eric Wong: “Hier komen dus verschillende

processen bij kijken die stuk voor stuk optimaal gestroomlijnd moeten worden. Om deze reden gingen we op zoek naar een facilitair systeem dat ons hierin kon ondersteunen. 182 projecten, 710.000 vierkante meter aan (her)ontwikkelde schoolgebouwen en 133.000 leerlingen: we kunnen het ons als beheerders niet veroorloven geen overzicht te hebben. We willen immers zo doeltreffend en efficiënt mogelijk werken. Dankzij onze keuze voor Axxerion worden nu alle vragen, wensen, klachten en storingen in één centraal systeem afgehandeld. Alle informatie is hierdoor op elk moment voor iedereen beschikbaar. We kozen destijds voor Axxerion omdat zij lieten zien dat hun FMIS succesvol werd ingezet binnen gelijkwaardige DBFM-programma’s. Ook heeft de software een betrouwbaar disaster recovery plan en goede back-up- en restore-procedures.” Snel schakelen

Elk project, ofwel elke school, krijgt door het programma een eigen contractmanager toegewezen. Deze persoon is ver-

PROJECT

antwoordelijk voor het onderhoud van de schoolgebouwen binnen zijn project. Ook treedt diegene op als contactpersoon namens AG Real Estate. Eric Wong: “Contractmanagers, de schoolvertegenwoordiging en de leveranciers vergaderen elk kwartaal, maar dat ze elkaar daarnaast altijd weten te vinden via Axxerion, is zeer waardevol. Zodra een school een storing of schade meldt, ontvangen de juiste aannemers de aanvraag binnen hun eigen Axxerion web portaal. Zo kan er zo snel mogelijk geschakeld worden. Vervolgens voeren zij de stand van zaken in: wanneer ze langskomen, welke oplossing ze bieden, wat de kosten zijn en wanneer het af is. Met de workflow modules worden alle stappen ondervangen. De flexibiliteit van de software geeft de mogelijkheid om een zeer complexe kwartaalkortingsberekening te maken, terwijl het toch standaard software blijft. Bestanden worden makkelijk uitgewisseld en zijn altijd en overal digitaal raadpleegbaar. Of dat nu op een pc, laptop of smartphone is. Bovendien zijn de dashboards en rapporten ook nog eens realtime beschikbaar, zodat iedereen altijd zijn of haar openstaande meldingen en taken kan inzien en opvolgen.”

Naast de meldingen als reactie op incidenten, zijn per school de onderhoudsplannen vastgelegd. Deze plannen zijn door de diverse aannemers opgeladen in een specifieke lay-out en worden automatisch verwerkt in Axxerion. Eric Wong: “Elk schroefje heeft bij wijze van spreken een houdbaarheidsdatum. Volgens de geldende richtlijnen en regelgeving staan alle contracten en vergunningen in Axxerion. Verloopt er een contract, is er een controle of keuring nodig of moet er een vergunning verlengd worden? Deze notificaties verschijnen op tijd bij de juiste mensen in beeld. Eigenaarschap is een groot goed, maar het is fijn dat het systeem een belangrijk deel van je signaalfunctie overneemt. Het is een zeer compleet en veelzijdig systeem, dat interactief kan worden ingericht. Aannemers raadplegen en updaten zelf hun taken binnen het onderhoudsplan. Verslagen, attesten en logboeken van uitgevoerde controles en keuringen worden bovendien met één klik naar de betrokken partijen verstuurd.”

belang. Deze valt of staat echter met de input. Eric Wong: “Als je er niets instopt, komt er ook niets uit. Software is geen toverstaf, de magic moet ook een beetje uit jezelf komen. We hebben met elkaar draagvlak en mankracht gecreëerd om het FMIS tot zijn recht te laten komen. Ik noem hierbij ook graag mijn collega’s Anass Challouk en Kristien Achten, maar ook Tim Oortgiesen en Stefan Eöri van Axxerion. Samen zorgen we ervoor dat het systeem én de mensen die ermee moeten werken een goede match zijn en blijven. Ondanks de vele mogelijkheden, is het systeem zeer transparant en flexibel. Het is voor ons als key users relatief eenvoudig om de software zelf te beheren en configureren. Nieuwe gebruikers moeten altijd een beetje wennen aan het systeem, maar dat is logisch. De software wordt geroemd om de gebruiksvriendelijkheid en de grote mate van overzicht. Scholen van Morgen is een prachtig programma, dat zelfs nog mooier wordt door het systeem dat alle bedrijfsprocessen in goede banen leidt.”

Samen draagvlak creëren

Door Inez van Kesteren Foto’s: Mariska Klok

Signaalfunctie

Automatisering is binnen een programma als Scholen van Morgen van groot

www.axxerion.com

01. Stefan Eöri (Axxerion) en Eric Wong (AG Real Estate). 02. Het programma Scholen van Morgen omvat maar liefst 182 scholenbouwprojecten. Het doel: de leeromgeving van zo’n 133.000 leerlingen in Vlaanderen sterk verbeteren. 03. De scholen worden gebouwd volgens de DBFM-formule (Design, Build, Finance en Maintain). 04. Voor de melding en afhandeling van storingen, schades en onderhoud maken alle Scholen van Morgen gebruik van het FMIS genaamd Axxerion. 05. Scholen van Morgen is een publiek-private samenwerking tussen de Vlaamse overheid enerzijds en AG Real Estate en BNP Paribas Fortis anderzijds.

FOTOREPORTAGE

Brigitte Castrop - winnares Best Thesis award HEPL

Marc Van Horenbeeck - Brussels Airport

Wim Van den Abbeele - Engie Fabricom

Facility Manager of the Year 2016 - Guy Vanhoorde

Winnaar publieksprijs - UZ Brussel

Monique Kallen - BNP Paribas Fortis

Gert Potoms, juryvoorzitter Facility Awards

Kristof Vanvelk - Corda Campus

Jan Flament - UZ Brussel

Jolien Maes - coรถrdinator posthogeschoolopleiding FM Odisee

Geert Cromphout - KBC

FOTOREPORTAGE

Brussels Airport wint Facility Management Project of the Year

Lara Paemen - European Director IFMA

De Wild Gallery in Vorst vormde op 11 mei het decor voor de uitreiking van de Facility Awards 2017 – Facility Management Project of the Year. 350 aanwezigen tekenden present voor het prestigieus evenement dat afwisselend de Facility Manager of the Year (in 2016 Guy Vanhoorde, Stad Gent) en het Facility Management Project of the Year (in 2015 de FOD Mobiliteit) bekroont. In FM-Magazine 9 kon u uitgebreid kennismaken met de zes genomineerde innovatieve facilitaire projecten van BNP Paribas Fortis, Brussels Airport, Corda Campus, Engie, KBC en UZ Brussel. Laatstgenoemde werd bekroond met de publieksprijs, Brussels Airport mocht de Facility Award 2017 in ontvangst nemen voor het heropbouwproject en crisis management na de aanslagen van 22 maart 2016. Tijdens de ceremonie werd ook de Best FM Thesis 2017 uitgereikt. Brigitte Castrop (‘Een digitale BIM-maquette voor het beheer van de gebouwen van de Katholieke Universiteit van Leuven’) kreeg voor de Haute École Province de Liège de prijs, Lieven De Wilde (‘Implementatie van Planon als FMIS: voorstudie’) voor Odisee. Voorzitter Jean Morren stelde onder de noemer ‘We open doors for Facility Managers’ het nieuw logo van IFMA voor en verlootte vervolgens twee gratis tickets voor IFMA’s World Workplace Europe in Stockholm (30 mei – 1 juni).

Jean Morren, voorzitter IFMA Belgium

Door Tilly Baekelandt

Winnaar Facility Awards 2017 - Brussels Airport

Foto’s: Bas Bogaerts

FOTOREPORTAGE

EVENT YOUNG IFMA

Workshop ‘Kostenreductie en kwaliteitsverbetering’ Het tweede kwartaal is bijna afgerond en dat betekent dus terugblikken op en vooruitkijken naar het vastgestelde budget. Hoe ga je de overige kwartalen vormgeven en welke uitdagingen komen nog op je pad? Er ligt binnen organisaties namelijk alsmaar meer nadruk op kostenreductie waardoor budgetten steeds meer onder druk komen te staan en tussentijds aangescherpt dienen te worden. Hoe speel je hier als Facility Manager efficiënt op in? Of hoe kan je, in een wereld die vandaag gekenmerkt wordt door kostenreductie en continue veranderingen, toch innovatieve ideeën realiseren? Young IFMA organiseerde hierover op 4 mei onder de noemer ‘Kostenreductie en kwaliteitsverbetering’ een interactieve workshop. Lesgever Guido Nachtergaele toonde door middel van een praktische en pragmatische oefening vooral aan dat een zogezegd minieme (theoretische) besparing

niet zo gemakkelijk om te zetten is in de praktijk. Het ‘begrijpen’ van kosten, de oorsprong ervan kennen, lopende contractuele verbintenissen doorgronden en alle repercussies voor de eindklant inschatten zijn even belangrijk als het louter ‘spelen’

Creëer lef om elkaar tegemoet te komen. Zelfs in een partnership zijn besparingen mogelijk. met cijfertjes. Er werd getoond hoe kosten best gegroepeerd kunnen worden en hoe vanuit diverse invalshoeken een besparing doorgevoerd kan worden. Maar ook de deelnemers deelden in verschillende groepjes hun eigen innovatieve inzichten. Daarnaast werd eenieder ertoe gestimuleerd om sprekende praktijkvoor-

beelden te delen. Hierin lag zonder twijfel de kracht van de workshop: in de toetsing van het theoretische gedeelte aan concrete praktijkervaringen en de levendige interactie tussen de diverse aanwezigen. De deelnemers waren het in ieder geval roerend eens over de geponeerde conclusies. Creëer lef om elkaar tegemoet te komen. Zelfs in een partnership zijn besparingen mogelijk. De klant verwacht immers optimalisatievoorstellen van de leverancier, die vervolgens moet bekijken in hoeverre er besparingsmogelijkheden zijn. Wanneer de leverancier dit durft open te trekken en bespreekbaar maakt met de klant komt dit het partnerschap alleen maar ten goede. Daarnaast kan er efficiënter gewerkt worden indien meer gebruik wordt gemaakt van de huidige slimme technologieën en innovaties. Luister hiervoor aandachtig naar de individuele behoeften en speel hier adequaat op in.

Guido Nachtergaele Guido Nachtergaele is reeds lange tijd actief lid binnen IFMA Belgium. Hij stelt zijn FM-ervaring ten dienste van organisaties die hun dienstverlening wensen te versterken, te optimaliseren of projectmatig te ondersteunen. Daarnaast is hij gepassioneerd door effectief & efficiënt werken en geeft graag zijn opgedane praktische kennis & ervaring door. Op 21 juni geeft hij een dagopleiding Time & Priority Management bij IFMA. Inschrijven kan online via: www.ifma.be/nl-opleiding-time-priority-mgmnt-21-06-17

EVENT

“Open communicatie belangrijk in nieuwe werkomgeving”

ijdens de uitreiking van de Facility Awards 2017 viel er een ticket naar IFMA’s World Worldplace Europe in Stockholm te winnen. Dominique Despriet, Facility Manager van Engie Cofely, was de gelukkige. Ze zag er onderstreept hoe belangrijk open communicatie is om een nieuwe werkomgeving te creëren waarin Facility Management ook binnen het bedrijf meer erkenning krijgt. Een evolutie die inspeelt op hoe het métier zelf en de beroepsvereniging IFMA zich de voorbije jaren ontwikkeld hebben.

Dominique Despriet, Facility Manager van Engie Cofely , is al meer dan vijftien jaar lid van IFMA. Dat maakt haar tot een bevoorrechte getuige van hoe het vak en de beroepsvereniging de voorbije jaren evolueerden. Sinds enkele jaren is er ook duidelijk een positieve, frisse wind binnen IFMA merkbaar. “Toen ik eraan begon, stond Facility Management nog in zijn kinderschoenen. Niemand wist echt wat het inhield”, herinnert Despriet zich. “Om meer te kunnen benchmarken en ideeën uit te wisselen besloot ik lid te worden van IFMA, dat hier in België net kwam kijken. De beroepsvereniging toen wilde alle kennis van zijn leden rond Facility Management, en die was enorm divers en gefragmenteerd, samenbrengen in werkgroepen om het vak op de kaart te zetten. Het ging om grootse plannen, doelen om op lange termijn te realiseren, waar uiteindelijk weinig mee gebeurde. De laatste jaren geeft IFMA zijn leden veel meer concrete input aan de hand van opleidingen, workshops, netwerkevents… . Het gaat over hoe Facility Managers hun job elke dag kunnen invullen. Een bijzonder positieve evolutie, omdat je zo heel veel uit je aanwezigheid op activiteiten haalt. En dit heeft weer zijn impact op hoe je Facility Management in je job in

de praktijk zet. Nu heeft het begrip vaste voet gekregen, als sector en binnen het bedrijf en is een strategisch concept IFM vanuit Engie Cofely.” Inzicht van onschatbare waarde Voor Despriet vormde het ticket naar World Workplace Europe een unieke kans om zich verder te verrijken. “Je kon je in Stockholm laten inspireren door landen die een stapje voor hebben in Facility Management. Ze hebben de evolutie die wij ondergaan reeds meegemaakt, kennen de do’s en don’ts. Dat zijn inzichten van onschatbare waarde.” De nieuwe werkomgeving stond eveneens op het programma. “Iets waar een Facility Manager in mee moet. Voor mij was het interessant om meer te weten te komen over het belang van open communicatie. Een nieuw concept in de open werkomgeving (open space, specifieke werkmodules, ontspanningsmodule…) bevordert de communicatie met de andere collega’s van de verschillende diensten. Je moet Facility Management intern promoten, zodat ook collega’s weten waar het binnen een bedrijf voor staat. De collega’s ‘on the floor’ weten wel wat we doen, maar nog te weinig wat we willen bereiken. Ten slotte vond Despriet inspiratie

“Ik vond inspiratie bij een lezing van Jeffrey Scott Saunders. Hij praatte over de impact die politieke en economische ontwikkelingen hebben op Facility Management.” - Dominique Despriet, Facility Manager van Engie Cofely bij een lezing van Jeffrey Scott Saunders. “Hij praatte over de impact die politieke en economische ontwikkelingen hebben op Facility Management. Denk maar aan Trump’s standpunt over het klimaat en zijn economisch protectionisme. Hoe moet je daarmee om als je andere waarden in het vaandel draagt? Daar staan we nog te weinig bij stil. Met de komst van een Europese IFMA-directeur hebben we nu wel een extra troef om ook wat wij willen op de politieke agenda te krijgen.” Door Valérie Couplez

worldworkplace.ifma.org www.engie-electrabel.be

Stroomlijn uw services met de software van TOPdesk Ontdek het meest gebruiksvriendelijke FMIS

Met de software van TOPdesk kunt u uw Facility Management klantvriendelijk en efficiënt organiseren. Of het nu gaat om meldingen, reserveringen of gebouwonderhoud; met onze software handelt u ieder verzoek en iedere taak razendsnel af. U houdt het overzicht en uw klanten zijn tevreden!

onderbrengen. TOPdesk is namelijk de enige tool die Facility Management, ICT en HRM perfect integreert. U beheert alle informatie in één tool, terwijl iedere serviceafdeling zijn eigen veilige werkomgeving behoudt. Wij geloven dat u door samen te werken in TOPdesk, uw klanten nog beter kunt helpen.

TOPdesk is niet alleen voordelig voor Facility Management: in onze software kunt u alle serviceprocessen van uw organisatie

Meer weten? Bezoek www.topdesk.be/facilitair

Service Management Simplified

NIEUWE LEDEN

“Ik verwacht informatie te kunnen uitwisselen rond evoluties in facilitaire dienstverlening, toepassingen en voorbeelden van best practices. Momenteel ben ik bezig met projecten rond vending (koffie/fris, snoep) en toegangscontrole.” Frank Hoeben, coördinator Facility Services Axle & Cab Plant DAF Trucks Vlaanderen N.V.

“Ik ben geïnteresseerd in nieuwe manieren van werken in Facility Management, activity based working, hospitality, digital impacts. Ik verwacht van IFMA ondersteuning bij benchmarking, een platform voor interactie, interactie met de academische wereld, new young potential platforms.” Marc Slegers, VP Procurement & facilities Telenet

“Ik ben vooral geïnteresseerd in informatie rond de gebouwen van de toekomst, gebouwbeheer en het beheer van schoonmaakcontracten. Ik verwacht zowel actuele informatie omtrent de verschillende facetten van ons beroep als doelgerichte opleidingen.” Denis Flochon, gebouwbeheerder BEP

“Ik geloof in de kracht van netwerken, en hoop me via deze weg versneld te kunnen inwerken. Ik denk dat IFMA een transparante en onpartijdige rol kan spelen die emerging trends zichtbaar maakt, en die vraag/ aanbod in de sector samenbrengt. Ik verwacht vooral informatie te krijgen rond nieuwe trends en best practices.” Eric Van Bael, VP global sales MCS

“Ik wil meer te weten komen over de wereld van een Facilitair Manager. In de bibliotheek van Odisee kunnen wij FM-Magazine inkijken. Ik vind dit zeer interessant en krijg op die manier een ander beeld van de facilitaire wereld. Ik denk dat het voor IFMA belangrijk is om vooral het jonge publiek te inspireren en hun aandacht te trekken.” Freya Janssens, student Facility Management Odisee

“Om mijn facilitaire kennis te verbreden, en op aanraden van onze operations manager, heb ik mijn ingeschreven bij IFMA. Ik denk dat IFMA een goed evenwicht biedt tussen opleidingen en events waardoor het mogelijk is om niet alleen extra kennis in een specifiek domein op te doen door een opleiding te volgen maar ook om ervaringen te delen met andere facilitaire collega’s of kennis te maken met leveranciers die bepaalde diensten of producten aanbieden die interessant kunnen zijn voor een organisatie.” Ben Demol, IT & Facilities coordinator Vlerick Business School

“Ik ben lid geworden van IFMA omdat het me belangrijk lijkt om binnen de kleine wereld van FM een sterk netwerk op te bouwen. Ook is het aanbod van cursussen en opleidingen zeer aantrekkelijk.” Ferre Verstraete, (eerstejaars)student Facilitair Management Odisee Gent

Ben je ook gebeten door FM en gefascineerd door alles wat FM ademt?

Sluit je dan nu aan bij dé beroepsvereniging voor FM in België, hét kenniscentrum voor al wie werkzaam is in de facilitaire wereld. Meer informatie secretary@ifma.be of http://www.ifma.be/nl/lidmaatschap/

“We werken mee in de stijl van het huis.” Hatice Ciftci – Contract Manager ISS bij Belfius

Bank- en verzekeringsgroep Belfius schenkt al 25 jaar zijn vertrouwen aan ISS. Hatice weet wat de klant wil: “Imago vertaalt zich in deze wereld vaak in klinkende munt. Onze klant investeert in ons en dat moet renderen. En daar werken we stijlvol aan mee.” Haar professionele houding weerspiegelt het karakter van ISS – een half miljoen toegewijde mensen wereldwijd, die uw medewerkers service leveren met oplossingen op maat en de kracht van de Human Touch. Allemaal om uw business te doen groeien. FACILIT Y MANAGEMENT

CLEANING

SUPPORT

PROPERTY

C AT E R I N G

SECURITY

issworld.com/fm

DISCOVER THE FUTURE WAY OF WORKING

Heide 15 - 1780 Wemmel T 02 456 0 456 projects@kinnarps.be www.kinnarps.be