10 JAAR WATER VOOR GHANA

FACULTY WORLDWIDE

38 miljoen liter. Dat is de hoeveelheid drinkbaar water waarin studenten van Campus De Nayer de voorbije jaren de bevolking van 14 dorpen in het droge noorden van Ghana al voorzien hebben. Wat bescheiden startte als een initiatief van twee geëngageerde ingenieursstudenten Chemie is inmiddels uitgegroeid tot een van de paradepaardjes van de internationale ontwikkelingssamenwerking van de campus. Em. prof. Dirk Vanhecke was er van in het prille begin bij betrokken.

Even situeren. De republiek Ghana ligt aan de westkust van Afrika. Het land is acht maal zo groot als België en telt 27,5 miljoen inwoners. De Europese kolonisatoren noemden het gebied de ‘Goudkust’ naar de belangrijkste handelswaar ter plaatse. Toen in de tweede helft van de 17de eeuw bleek dat de slavenhandel een lucratievere business was, werd de Ghanese kust het logistiek centrum van een van de zwartste periodes in de wereldgeschiedenis. Ondanks de aanwezigheid van tal van grondstoffen in de bodem, leeft volgens het Ontwikkelingsprogramma van de VN vandaag de dag nog altijd één derde van de Ghanese bevolking onder de armoedegrens.

“De schrijnende beelden van kleine kinderen die brak water zitten te drinken uit een modderige plas, brachten Jochem Machiels en Floriaan Van Mechelen op het idee om méér te halen uit een verblijf in het buitenland dan een doorsnee Erasmusstudent”, vertelt prof. Vanhecke. “Dus namen ze zich voor om hun technische kennis ten dienste te stellen van de arme bevolking in het noorden van Ghana. Ze waren te weten gekomen dat in de droge regio van Tamale veel dorpsgemeenschappen geen toegang hebben tot drinkbaar water. Tijdens het regenseizoen wordt weliswaar veel water opgevangen in open bekkens, maar als je bedenkt dat het water ook gebruikt wordt om het vee te drenken en te wassen en plassen, dan besef je welk een broeihaard van ziektes en bacteriën zo’n bekken wel is. Geen wonder dat guineawormen en ander minder fraai fauna er welig tieren”.

Nobel doel

Jochem en Floriaan gingen te rade bij prof. Vanhecke, de coördinator internationalisering voor de opleiding Chemie aan de voormalige hogeschool De Nayer. Ze legden hem het plan voor om in de streek van Tamale kleine drinkwaterinstallaties te bouwen om de nood van de dorpelingen te lenigen. “Een nobel doel was het ongetwijfeld, maar zoals bij vele edele voornemens blijft het bij intenties als er geen financiële middelen tegenover staan”, aldus prof. Vanhecke. “Dus ging ik samen met de studenten de boer op om geld in te zamelen bij particulieren, bedrijven en andere organisaties. De Gemeentelijke Raad voor Ontwikkelings samenwerking van Sint-Katelijne-Waver sprong als eerste op de kar, nadien volgden grote bedrijven als Sweco, het voormalige Grontmij, de Antwerpse watermaatschappij PIDPA, Deme en later ook baggeraar Jan De Nul. Dezelfde zomer nog konden we een zuiveringsinstallatie per container verschepen naar Ghana”.

Prof. Dirk Vanhecke

“Het project dat door beide pioniers werd opgezet, lijkt eenvoudig, maar was weldoordacht”, vervolgt prof. Vanhecke. “Door de Canadese overheid zijn jaren geleden in de regio overal waterputten geboord die na het vertrek van de Canadezen onbeheerd zijn achtergelaten. Onze studenten besloten om die putten te rehabiliteren om vervolgens met behulp van een energiepomp het water via leidingen naar de dorpen te brengen.

Daar wordt het opgeslagen in hygiënische polytanken waaruit de bevolking drinkbaar water kan tappen. Voor de mensen ter plaatse betekende het een ware omwenteling. Waar de vrouwen en kinderen voorheen tot 7 km ver moesten lopen om vervuild water aan te slepen, waren ze voortaan maar een paar stappen verwijderd van zuiver drinkwater. Niet onbelangrijk is ook dat, als zich in het dorp een schooltje bevond, er een aftakking werd aangelegd”.

Samenwerking

Water4Ghana bleek al van bij de start een schot in de roos. De vraag en de belangstelling groeide en de vrijwillige bestuursleden beseften als geen ander dat een professionele aanpak vereist was om zowel de lokale verankering als de continuïteit van het project te kunnen blijven waarborgen. De oprichting van een vzw, de erkenning door de Koning Boudewijnstichting en de betrokkenheid van de hogeschool Thomas More waren belangrijke mijlpalen in dit proces. De bekroning van hun inzet was de samenwerking met de lokale Tamale Technical University. In oktober 2017 kwamen prof. Abdulai Salifu Asuro, rector van de universiteit en prof. Salifu Gumah, decaan van de School of Engineering, op bezoek in Sint-Katelijne-Waver om de samenwerking te bezegelen. Ze engageerden zich om de Vlaamse studenten ter plaatse te assisteren bij las- en andere bouwtechnische werken. Op termijn heeft de universiteit plannen om een departement watertechnologie op te starten, waarbij uiteraard naar de inbreng van Campus De Nayer en de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen uitgekeken wordt.

Economische return

“Zulke vormen van samenwerking zijn cruciaal”, vindt het bestuur van Water4Ghana. “ Om de betrokkenheid van de mensen ter plaatse te verankeren, gaan we hen eigenaar maken van de installatie. Tegelijkertijd voorzien we in economische return. I.s.m. Van Dessel Automatisatie, één van de stichtende partners, zijn we begonnen met de aanleg van irrigatievelden. Zo kunnen ook in het droogteseizoen groenten geweekt worden. Met de opbrengst ervan kan dan de elektriciteitsrekening van de drinkwaterinstallatie betaald worden. Daar komt nog bij dat de bevolking voor haar voedselvoorziening minder afhankelijk wordt van dure externe leverancier en er meer middelen vrijkomen voor onderwijs en gezondheidszorg”.

Inmiddels wordt Water4Ghana wel eens ‘de kleine PIDPA’ van Noord-Ghana genoemd. Tijdens de voorbije 10 jaar hebben meer dan 50 studenten aan het project meegewerkt en zijn 14 dorpen voorzien van drinkbaar water. Wat inwoners betreft, komt dit overeen met een kleine stad in Vlaanderen. De volgende vier studententeams staan alvast te trappelen om het volgende decennium in te zetten. En prof. Vanhecke, die blikt trots terug en ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet.

Yves Persoons