5 minute read
GREEN DEAL EN/OF INDUSTRIAL DEAL: DE TOEKOMST VAN ONZE INDUSTRIE
Het gaat niet goed met de Belgische industrie. In 2024 kromp ze met 8% en is nog goed voor slechts 12% van de economische activiteit in dit land. Bovendien wordt ze internationaal uit de markt geprijsd. Steeds vaker wordt met de vinger gewezen naar de Europese richtlijnen over klimaatneutraliteit in 2015. Moet de Green Deal op de schop? Kan een Industrial Deal het tij keren? Dat was het thema van een druk bijgewoonde forumavond van Alumni Ingenieurs KU Leuven op 3 december 2024 op Campus De Nayer.
In 2019 werd de Europese Green Deal gelanceerd. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen noemde het Europa’s ‘man on the moon’. Door de economie te vergroenen zouden we de planeet redden en onze welvaart en economische positie in de wereld versterken. Het draaide anders uit.
De Russische invasie in Oekraïne sneed Europa af van het goedkope gas dat de overgangsbrandstof moest worden van fossiel naar koolstofarm. De industrie zakte weg in een diepe crisis. China nam voorsprong in groene technologie en de VS reden iedereen los qua productiviteit en innovatie.
Aangespoord door Mario Draghi’s alarmerend rapport ‘The Future of European Competiveness’ kondigde de nieuwe Europese Commissie in het najaar van 2024 een ‘Clean Industrial Deal’ aan met lagere energieprijzen, een gelijk speelveld voor de internationale concurrentie en steun voor de energie-intensieve sectoren in hun transitie naar duurzaamheid. Maar de fundamentele vraag is gebleven: is het doenbaar om hier te lande en in Europa radicaal te vergroenen en toch mondiaal concurrentieel te blijven?
Toegevoegde waarde
Bart Van Craeynest, hoofdeconoom van Voka en auteur van het boek ‘België kan beter’ beet de spits af. Hij is van oordeel dat we nog altijd onderschatten hoe slecht onze industrie er voor staat. De toegevoegde waarde ervan ligt bijna 6% onder het niveau van vóór de coronacrisis. Dat vooral de energieintensieve bedrijven klappen krijgen, is geen verrassing, maar ook daar wordt de toestand onderschat. De toegevoegde waarde in de kunststofsector lag in 2023 19% lager dan in 2019. In de metaalsector bedroeg de terugval 25% en in de chemie zelfs 29%.
Ook al vertegenwoordigt de maakindustrie maar 12% van de economische activiteit, toch speelt ze volgens de spreker een cruciale rol via haar impact op innovatie, export, productiviteit en zelfs de duurzame transitie. Sinds 2010 is de maakindustrie verantwoordelijk voor 55% van de bedrijfsuitgaven voor R&D.
De industrie hoort nog altijd bij de koplopers in de toepassingen van AI. Daarnaast is de sector een motor voor de productiviteit. In 2023 lag het productiviteitsniveau in de maakindustrie 53% hoger dan in de rest van de (niet-financiële) economie. Verder is de industrie goed voor meer dan de helft van de uitvoer. De rest is vooral handel, met allicht een lagere toegevoegde waarde. Tot slot speelt de industrie ook een rol in de duurzame transitie. Sinds 2008 nam de uitstoot van broeikastgassen af met 30%. In de rest van de economie bleef de daling beperkt tot 12%.
Voor Bart Van Craeynest is het zonneklaar: “Als belangrijke delen van de maakindustrie verdwijnen, zal dat nefaste gevolgen hebben voor onze economie en ons potentieel om welvaart te creëren.”
Opportuniteiten
Over de impact van de Green Deal op de industrie sprak Patrick Van den Bossche, Strategic Advisor Green Transition bij Agoria, de federatie van de tech industrie. Hij wees erop dat de Green Deal niet één maar wel drie groene transities omvat. Naast de klimaatneutraliteit zijn er ook de circulaire economie en zero pollution.
Wanneer je het totale plaatje bekijkt, dan zie je volgens de spreker niet alleen bedreigingen maar ook opportuniteiten. Die hebben te maken met grondstoffen en de overstap van een lineaire naar een circulaire economie.
“Maak van Vlaanderen de Europese hofleverancier voor kritische en strategische grondstoffen. De productiecapaciteit voor meer de helft ervan is nu al aanwezig. Grijp de kansen in specifieke net zero technologieën waar Vlaanderen al een sterk netwerk heeft. En ten slotte excelleer in de circulaire economie zowel in recycling als in de levensduurverlenging met ecodesign en waardebehoud. Zo dragen we niet alleen de kosten maar krijgen ook de lusten van de Green Deal.”
Industriële revolutie
Volgens Serge de Gheldere, CEO van Futureproofed en derde keynote spreker kan er niet gepauzeerd worden in de klimaat- en de energietransitie.
“Er is een industriële revolutie bezig en de vraag is of we leiders of volgers willen zijn. Blijven vastklampen aan de business modellen van de 20ste eeuw is geen optie. Wat er moet gebeuren, is duidelijk. De technologieën die de transitie kunnen realiseren, zijn beschikbaar: windturbines, zonnepanelen, batterijen en elektrische voertuigen.
Wat nog te vaak ontbreekt, is een positieve mindset. Staar je niet blind op mogelijke nadelen maar open de ogen voor de kansen. De transitie kan een boost geven aan innovatie, tewerkstelling en minder afhankelijkheid van het buitenland.
In het debat werd gefocust op twee essentiële sectoren van de economie. Caroline Deiteren, directeur-generaal van Embuild en Stef Maas, directeur van FEBE spraken namens de bouwsector. Saskia Walraedt, directeur van essenscia PolyMatters vertolkte het standpunt van de chemie. En Bart Martens, klimaat- en energieadviseur van de Vlaamse regering, gaf een stem aan de overheid.
De panelleden waren het er snel over eens dat de beleidsmakers dringend aan de slag moeten om de vele handicaps die de industrie hinderen weg te werken: hoge energieen loonkosten, overregulering, vergunningen, gebrek aan rechtszekerheid, ... Niet alleen de industrie maar ook onze toekomstige welvaart staan op het spel.
-Yves Persoons
