BEZWIJKT HET ELEKTRICITEITSNET ONDER DE MEGAWATTS?

NIEUWS VAN ALUMNI

Om te voorkomen dat de aarde meer dan 1,5 graad opwarmt, wil de EU in 2050 geen broeikasgassen meer uitstoten. De fossiele brandstoffen moeten plaats maken voor duurzame alternatieven, wind- en zonne-energie voorop. De vergroening van de energie vereist echter ingrijpende aanpassingen van het elektriciteitsnet. Op 14 november 2022 wijdde Alumni Ingenieurs KU Leuven een druk bijgewoonde forumavond aan deze uitdaging.

We leggen volop zonnepanelen op onze huizen, die we bij voorkeur verwarmen met een warmtepomp en voor onze woning staat een elektrische auto. De ‘elektrificatie’ van de samenleving is volop aan de gang en zal alleen nog versnellen. Maar er is een probleem: het elektriciteitsnet is daar niet op voorzien. Als ’s avonds iedereen zijn elektrische auto inplugt, de warmtepomp aanzet en aan het koken gaat, ontstaat er een gigantische congestie op het net. In juni 2022 pakte Fluvius uit met een ambitieus investeringsplan voor het komende decennium. Joris Soens, transitiemanager Net & Systeem bij de netbeheerder – en alumnus van de Faculteit Ingenieurswetenschappen – gaf tekst en uitleg.

Scenario’s

“De distributienetten zijn de levensaders van de samenleving”, aldus Joris Soens. “Als centrale operator vormt Fluvius een onmisbare schakel tussen de energieproducenten, de energiegebruikers en de transmissienetbeheerders. Om je een idee te geven: wij staan in voor 231.639 km aan nutsleidingen. We zijn actief in alle Vlaamse steden en gemeenten en beheren ook nog eens het gemeentelijk openbare verlichtingspark met 1.171.490 lichtpunten. Onze missie ‘Fluvius verbindt de samenleving’ is dus geen understatement. Met het investeringsplan willen we zorgen voor duurzame netwerken die klaar zijn voor de transitie”.

Aan het investeringsplan ging intensief studiewerk vooraf. “We verzamelden eerst uitgangspunten en assumpties voor de korte en de lange termijn. We kwantificeerden mogelijke scenario’s, simuleerden en berekenden de impact ervan onze vervolgens te vertalen in investeringen voor de vernieuwing van het netwerk”.

Piekmoment

Aan twee variabelen werd een bijzondere gewichtsfactor toegekend: de mobiliteit en de verwarming. Gelijktijdig opladen van elektrische auto’s en aanzetten van warmtepompen zorgt voor piekmomenten waartegen het net bestand moet zijn. Om niets aan het toeval over te laten, berekenden de deskundigen een brede vork van scenario’s, de zg. “no regret’ investeringen. Dat zijn ingrepen die enerzijds voldoende snel uitgevoerd kunnen worden om in 2032 niet in de problemen te geraken en anderzijds ook niet overbodig zullen worden in het licht van de verdere elektrificatie na die datum. “Het investeringsritme kan te allen tijde aangepast worden in functie van het energiebeleid, de veralgemening van de digitale meter en de invoering van het capaciteitstarief”, aldus Joris Soens.

Wat moet er nu concreet gebeuren om te voorkomen dat in 2032 het elektriciteitsnet bezwijkt? Samengevat gaat het om de aanpassing of versterking van: 40% van de 30.000 km van het laagspanningsnet (gezinnen en kleine bedrijven), 13% van de 6000 km van het middenspanningsnet (grote bedrijven) en een derde van de 40.000 elektriciteitscabines. Samen goed voor een prijskaartje van 4 miljard euro gedurende de komende tien jaar. Dit bedrag komt bovenop de eerder geplande 7 miljard aan investeringen die ook zonder de energietransitie noodzakelijk zijn voor o.m. nieuwe aansluitingen en onderhoud.

Vlnr: Joris Soens, prof. Ronnie Belmans, Filip Tersago, Serge de Gheldere en moderator Magali Minet

© Filip Van Loock

Slimme meters

Na de voorstelling van het investeringsplan volgde een geanimeerd debat met energiespecialist em. prof. Ronnie Belmans (KU Leuven), klimaatambassadeur Serge de Gheldere en Filip Tersago, directeur Strategie bij het infrastructuurbedrijf Jacops. Gespreksthema’s waren o.m. de digitalisering, de toekomst van het gasnet en de dreigende sociale kloof.

Filip Tersago bracht de installatie van digitale elektriciteitsmeters ter sprake, een operatie die versneld moet gebeuren om de gebruikers in staat te stellen hun energiekosten optimaal op te volgen en te participeren in de handel van hernieuwbare energie. De misverstanden over de digitale meters bij het brede publiek zijn volgens Ronnie Belmans terug te voeren op een weinig consistent energiebeleid van de overheid. Slimme meters zijn hoe dan ook noodzakelijk om de vraag naar elektriciteit beter af te stemmen op het momentane aanbod. Het slimme energiesysteem van de toekomst zal dan ook erg lijken op een IT-netwerk.

De toenemende elektrificatie gaat gepaard met een afbouw van het gasnet, ook al zal het aantal aansluitingen nog tijdelijk toenemen door de uitstap uit stookolie. Hoe snel het gasverbruik zal afnemen, hangt af van beleidskeuzes, maar Fluvius plant alvast geen significante uitbreiding meer van het gasnet.

Alles elektrisch maken zal volgens Serge de Gheldere niet evident zijn. Veel gezinnen zullen om financiële redenen de transitie niet of niet helemaal kunnen maken. Over de sociale kloof die dreigt te ontstaan, merkte Ronnie Belmans op: “In plaats van premies en accijnsverlagingen toe te kennen aan iedereen zou de overheid beter de sociaal zwakkeren helpen bij de energietransitie”.

Vacatures

Aan het einde van het debat kwam nog een heikel punt ter sprake. Zullen er wel voldoende technici en ingenieurs zijn om het ambitieuze plan uit te voeren? Terwijl de energietransitie almaar meer technisch geschoolden vraagt, raken nu al talloze vacatures niet ingevuld. Vlaanderen klimaatneutraal in 2050?

Veel scenario’s zijn becijferd maar over de impact van de studiekeuze van de jongeren blijft het stil. Wordt dit de achilleshiel van het investeringsplan?

Yves Persoons