SEFI BEKROONT JOOST VENNEKENS’ PIONIERSWERK

DOCENT IN DE KIJKER

Leren door maatschappelijk engagement.

Prof. Joost Vennekens, hoofddocent Computertechnologie op Campus De Nayer, was de eerste in de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen die zijn cursus omvormde tot een service learning project. Voor zijn baanbrekend werk ontving hij in september 2022 een prestigieuze prijs van de Europese vereniging van ingenieursopleiders.

De prijs heet voluit ‘Francesco Maffioli Award of Excellence for Developing Learning and Teaching in Engineering Education’ en wordt uitgereikt door de European Society for Engineering Education. SEFI is een netwerk van meer dan 120 universiteiten, instellingen voor hoger onderwijs en ondernemingen. Met zowat 1 miljoen leden vormt SEFI de spreekbuis van al wie in Europa bij de opleiding van ingenieurs betrokken is. Door te ijveren voor innovatie en excellentie draagt de vereniging bij tot het imago van het ingenieursberoep in de onderneming en de samenleving.

Leerrendement

Voor prof. Vennekens is de prijs de bekroning en de beloning van drie jaar vernieuwen van zijn cursus ‘Webtechnologie’ in het derde bachelorjaar industriële wetenschappen op Campus De Nayer. Daar leren studenten van de afstudeerrichting Elektronica-ICT dynamische websites bouwen. “Aangezien van hen verwacht wordt dat ze effectief een afgewerkt product realiseren, kunnen we er even goed een nuttige bestemming aan geven”, dacht prof. Vennekens in 2019. “Wanneer studenten de relevantie van hun werk inzien en ook nog een externe opdrachtgever of klant in het spel is, kan dat enkel de motivatie en het leerrendement ten goede komen. Idem voor de voldoening na afloop”.

Prof. Joost Vennekens

© Filip Van Loock

Van het activerend leren dat prof. Vennekens voor ogen had naar ‘community service learning’ is maar een kleine stap. Het leren via of door maatschappelijk engagement werd in 2016 aan de KU Leuven geïntroduceerd als een onderwijsvorm. Het concept kwam overgewaaid uit de VS, waar service learning al langer ingeburgerd is in het hoger onderwijs als een vorm van gemeenschapsdienst. Via service learning willen scholen en universiteiten iets terug doen voor hun omgeving, stad of land.

Engagement

“Aan KU Leuven wordt service learning gekoppeld aan drie begrippen: dienen, reflecteren en leren”, vervolgt prof. Vennekens. “De studenten dienen de samenleving door zich voor een specifieke groep of gemeenschap te engageren. Ze reflecteren daarbij op een gestructureerde manier over hun ervaringen en zodoende leren ze niet alleen op academisch gebied maar ook op maatschappelijk en persoonlijk vlak”.

Wat in 2016 van start ging in een enkel vak, is inmiddels verspreid over alle faculteiten. Universiteitsbreed zijn er 35 opleidingsonderdelen erkend als service learning project. Ze kunnen rekenen op begeleiding en een (beperkte) financiële ondersteuning van de Dienst Service Learning. In 2020 werd alles ondergebracht bij KU Leuven Engage, een initiatief dat alle vormen van maatschappelijk engagement binnen de universiteit samenbrengt en versterkt.

CERA-Award

De idee om ‘Webtechnologie’ om te vormen tot een service learning project sloeg onmiddellijk aan bij de studenten. In die mate dat al tijdens het eerste jaar twee teams een CERA-Award voor sociale innovatie wonnen met hun werk. Voor de organisatie WAI NOT ontwikkelden ze educatieve spelletjes voor kinderen met verstandelijke beperkingen. Ze realiseerden er een tiental gegroepeerd rond de competenties werken met een computermuis en met een toetsenbord. De spelletjes werden met succes uitgetest in een school voor buitengewoon onderwijs in Mechelen en meteen in gebruik genomen. “WAI NOT is nog altijd een partner en een gretige afnemer van de producten ontwikkeld door onze derdejaars”, zegt prof. Vennekens trots.

Navolging

Ondanks alle beperkingen opgelegd tijdens de pandemie zetten prof. Vennekens en de studenten de service learning onverminderd verder. In 2020 pakte de professor met de bevindingen uit op de ACM Conference on Innovation & Technology in Computer Science Education en de European Conference on Service Learning in Higher Education. Het project verscheen ook als ‘best practice’ in het EU-rapport over Service Learning. In de Faculteit Industriële Ingenieurswetenschappen kreeg het project navolging in de vakken ‘SociaalEcologisch Bouwen’ op KU Leuven - Gent en ‘Voedselvoorziening in 2050’ op Campus Geel.

Yves Persoons