Studija realizovana u okviru projekta „Baština - pokretač razvoja” 67
starije crkve, iz IX vijeka. Oko crkve se nalazilo groblje. U zaseoku je postojao jedan mlin za masline koji je danas u ruševnom stanju.
slobodnih površina koncipiranih po tradicionalnim principima i glomaznih kuća koje pretenduju na građansku reprezentativnost.65
Istorijat
Postojeće stanje
Na planu iz 1838. godine uočava se kompaktnija struktura zaseoka, s kućama izdužene ili kvadratne osnove, u nizovima postavljenim u redovima, duž izohipsi. Postojala su dva gumna, jedno manje ispod mlina, i veće, vjerovatno vezano za cio zaselak, na istočnoj strani sela. Ispred kuća su bila uzana dvorišta, a iza kuća i ispred ovih dvorišta bašte i obradive površine s maslinama. Oko sela su tereni na kojima su se uzgajale masline, vinova loza i voće. Osim glavne grupacije kuća, ispod crkve Sv. Srđa, u blizini je bilo još nekoliko grupacija koje su se sastojale iz dvije do tri kuće i gumna.
Đurđevo brdo je nekada predstavljalo usamljenu grupu kuća na padini Vrmca, a danas je dio Tivta i nalazi se na relativno maloj udaljenosti od poslednjeg niza kuća u Tivtu. Zbog slabe pristupačnosti (ne postoji kolski put do zaseoka) ambijent je uglavnom očuvan, pa Đurđevo brdo, iako u ruševnom stanju, predstavlja jedan od rijetkih sačuvanih zaseoka na tivatskim padinama Vrmca. U blizini naselja su obradive površine i maslinjaci. Za Đurđevo brdo kao ambijentalnu cjelinu izrađen je urbanistički projekat osamdesetih godina XX vijeka, koji nije kasnije realizovan. Selo je danas napušteno, kuće kao i crkva Sv. Srđa su u ruševnom stanju, a nastanjena je jedna porodica. U neposrednoj bilizini sagrađena je kuća koja svojim položajem i arhitekturom degradira vrijednosti ambijentalne cjeline i zaklanja pogled na crkvu Sv. Srđa, glavni akcenat, vizuelni reper i dominantu naselja.
Tokom XIX vijeka, sagrađene su na pojedinim mjestima velike dvospratne kuće. Sistem ulica je očuvan, ali su se izgubili nekadašnji nizovi kuća, kao i gumna, pa se naselje danas sastoji iz desetak uglavnom pojedinačinih kuća čiji položaj prati staru strukturu naselja. Sve ovo stvara izvestan nesklad između skučenih
65 66
3.2.1.6. Mrčevac Mrčevac predstavlja najmanje selo na jugozapadnim padinama Vrmca, nalazi se između Tivta i Bogdašića, i prostire od gornjih zona Vrmca, ispod Gomilice i Popove Glave, do mora. Istorijat Mrčevac je već u XIV vijeku bio formirano selo, a prema kotorskom statutu stanovnici Mrčevca bili su u obavezi da stražare od Župe u predjelu Prevlake, preko koje se Grbalj vezuje s Tivatskom zalivom, do rijeke Gradac. Selo je formirano u gornjoj zoni, dok je u nižem predjelu, prema obali, crkva imala svoje posjede, a kotorske plemićke porodice feude sa ljetnjikovcima. Veliko imanje je pripadalo plemićkoj porodici Pasquali iz Kotora. Opatija Svetog Đorđa je imala imanja na lokalitetima Krstac i Žekovo. Crkva je bila vlasnik i drugih posjeda. Kasnije, tokom XVII i XVIII vijeka, s usponom Prčanja, istaknute pomorske porodice Verona i Beskuća otkupljuju imanja od Kotorana. Najpoznatija kontija, s najvećim zemljišnim posjedom, je Beskuća u Dumidranu. Beskućino imanje na
Božović G., Projekat oživljavanja..., 17. Do novijeg vremena je postojala velika, kamena, spratna kuća, prostranom avlijom opasanom zidom. C. Stanić pominje da se u dvorištu nalazila kapela Sv. Barbare, vjerovatno iz XVII vijeka oko koje je bilo nekoliko grobova. Imanje Sv. Barbare u Dumidrani pominje se u Prvoj notarskoj knjizi Kotorskog arhiva. Sjeverni dio kuće je rekonstruisan i dozidan 50-ih godina XX vijeka, južni se urušio u zemljotresu (natpis sa kuće je uzidan u stepenište nove kuće). Ostao je samo dio zapadnog zida, pored kojeg je izveden stambeni objekat.