Η φωνη της εκτησ
Η Φωνή της Έκτης ΜΙΑ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΣΤ3 ΤΑΞΗΣ ΤΟΥ 6ΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΥΡΓΟΥ
2 5
3
Μ Α Ρ Τ Ι Ο Υ
2 0 2 1
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821 200 ΧΡΟΝΙΑ
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ: Οι ήρωες της Επανάστασης
2 3
Οι ήρωες της Επανάστασης
4 5
-Το ξέρατε ότι... -Άγνωστες Ελληνίδες του ‘21
6
Παρατηρώντας πίνακες για το 1821
7
Η Ηλεία κατά την Επανάσταση του 1821
8
Η σημασία της 9 Επανάστασης της 25ης Μαρτίου Σκέψεις για την Επανάσταση
Τ Ε Υ Χ Ο Σ
10 11
-Από το ημερο12 λόγιο ενός Μεσο- 13 λογγίτη 14 -Από το ημερολόγιο μιας Μεσολογγίτισσας -Αστείες ιστορίες 15 από το ‘21 16 -Εργασίες από το σχολείο μας
Η γιορτή της 25ης Μαρτίου έχει μεγάλη σημασία για τους Έλληνες, αλλά και για όλους τους Ευρωπαίους. Το σημαντικότερο είναι πως επηρέασε τους άλλους πολιτισμούς, που με τον καιρό άλλαξαν προς το καλύτερο. Η κληρονομιά που άφησε στην πατρίδα μας είναι μεγάλη. Όλα ξεκίνησαν με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας από τον Αθανάσιο Τσακάλωφ, τον Νικόλαο Σκουφά και τον Εμμανουήλ Ξάνθο. Βέβαια και ο Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος από την Ανδρίτσαινα ήταν από τους πρώτους μυημένους. Οι Έλληνες δεν άντεχαν άλλο. Έπρεπε να σταματήσει η σκλαβιά. 400 ολόκληρα χρόνια ήταν υπόδουλοι στους Τούρκους. Οι ηγέτες της Φιλικής Εταιρείας πρότειναν στον Ιωάννη Καποδίστρια να τεθεί επικεφαλής της. Αυτός αρνήθηκε! Έτσι το 1820 η αρχηγία προσφέρθηκε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, που δέχθηκε με προθυμία. Η εξέγερση ξεκίνησε από την Μολδοβλαχία, όπου όμως τερματίστηκε γρήγορα, ωστόσο κατάφε-
ρε να διασπάσει τον οθωμανικό στρατό. Ύστερα συνεχίστηκε δυναμικά στην Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα με μια σειρά λαμπρές νίκες, όπως αυτή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στα Δερβενάκια και του Μάρκου Μπότσαρη στο Κεφαλόβρυσο, βαριές ήττες με σοβαρές απώλειες, όπως στο Μανιάκι με τον Παπαφλέσσα ή
«Η Ελλάς Ευγνωμονούσα», Θεοδ. Βρυζάκης, 1858
στο Πέτα και τραγικές καταστροφές, όπως της Χίου, που συγκλόνισαν όλη την Ευρώπη. Η ιστορία της ελληνικής επανάστασης είναι γεμάτη με χρυσές σελίδες αυτοθυσίας και απαράμιλλου ηρωισμού, όπως το Ζάλογγο, τις γυναίκες της Νάουσας,
στην Έξοδο του Μεσολογγίου, αλλά και μαύρες σελίδες διχόνοιας κι εμφυλίου πολέμου. Ξεχωριστή θέση κατέχουν οι Φιλέλληνες. Ποιητές, συγγραφείς, ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων και τον έκαναν γνωστό στους Ευρωπαίους. Είναι περίεργο το πώς ένας ξένος φεύγει από το πολυτελές σπίτι του και την άνεσή του κι έρχεται στη μικρή, σκλαβωμένη Ελλάδα, για να αγωνιστεί μαζί με τους Έλληνες και να δώσει τη ζωή του ή την περιουσία του στον αγώνα! Ο Άγγλος ποιητής, λόρδος Μπάιρον, στο Μεσολόγγι ανέλαβε την οργάνωση στρατιωτικών σωμάτων δαπανώντας για τον σκοπό αυτό μεγάλο μέρος της περιουσίας του. Όμως, οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης επιβάρυναν την ήδη κλονισμένη υγεία του, με αποτέλεσμα να πεθάνει στο Μεσολόγγι. Μετά από σκληρούς αγώνες η τύχη της Επανάστασης κρίθηκε στη ναυμαχία του Ναβαρίνου τον Οκτώβριο του 1827, όταν ο συμμαχικός στό-
ΣΕΛΙΔΑ 2
λος Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας νίκησε τον οθωμανικό και προκάλεσε μια σειρά από εξελίξεις και διπλωματικές ενέργειες, που οδήγησαν στην απελευθέρωση της Πατρίδας μας.
«Ο Ν. Μητρόπουλος υψώνει τη σημαία στα Σάλωνα» Louis Dupre, 1821
Το 1827 επιλέχτηκε ως πρώτος Κυβερνήτης της Ελληνικής Πολιτείας ο Ιωάννης Καποδίστριας, που, ως τη δολοφονία του το 1831, ασχολήθηκε με την αναδιοργάνωση στο εσωτερικό και την προώθηση των ελληνικών θέσεων στο εξωτερικό. Τα σύνορα του
νέου κράτους οριστικοποιήθηκαν το 1832 στη γραμμή ΑμβρακικούΠαγασητικού και, αν και μετά από αιματηρές μάχες και μεγάλες ανθρώπινες απώλειες, το κράτος που προέκυψε δεν περιελάμβανε όλα τα εδάφη που κατοικούνταν από ελληνικούς πληθυσμούς. ΄Επρεπε να περάσουν ακόμα σχεδόν 100 χρόνια με πολέμους και θυσίες, για να γίνει το κράτος μας αυτό που είναι σήμερα. Το σύνθημα της επανάστασης, «Ελευθερία ή θάνατος», έγινε το
εθνικό σύνθημα της Ελλάδας και, από το 1838, η 25η Μαρτίου επέτειος εορτασμού της έναρξης της επανάστασης, Φέτος κλείνουν 200 χρόνια από την έναρξη της Μεγάλης Επανάστασης και είναι ευκαιρία να παραδειγματιστούμε από τα προτερήματα και να μάθουμε από τα λάθη των προγόνων μας, να δούμε αυτά που τους ένωναν κι όχι αυτά που τους χώριζαν κι έτσι να πορευτούμε και στο μέλλον. Ζορζέτ Νικολοπούλου
Οι Ήρωες της Επανάστασης
Αθανάσιος Διάκος
«Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θέλ΄ αποθάνω!»
Η
ΦΩΝΗ
Ο Αθανάσιος Διάκος γεννήθηκε το 1788 στην Άνω Μουσουνίτσα της Φωκίδας (σημερινός Αθανάσιος Διάκος) και κατ’ άλλους στη γειτονική Αρτοτίνα, απ’ όπου καταγόταν η μητέρα του. Το πραγματικό του όνομα ήταν Αθανάσιος Γραμματικός. Ο πατέρας του, Νικόλαος Γραμματικός, γνωστός στην περιοχή με το π α ρ α τ σ ο ύ κ λ ι «ψυχογιός», μην μπορώντας να αντέξει τα βάρη της πολυμελούς οικογένειάς του, τον έστειλε δόκιμο μοναχό στο κο-
ΤΗΣ
ΕΚΤΗΣ
ντινό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου Προδρόμου, σε ηλικία 12 ετών. Πέντε χρόνια αργότερα χειροτονήθηκε διάκονος, αλλά γρήγορα εγκατέλειψε την καλογερική, όταν σκότωσε έναν Τούρκο αγά. Ο Αθανάσιος Διάκος συνέχισε την οικογενειακή παράδοση, καθώς ο παππούς και ο θείος του είχαν διατελέσει κλέφτες. Τότε έλαβε και το προσωνύμιο Διάκος, με το οποίο έγινε γνωστός και έμεινε στην ιστορία. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και το 1820 έγινε αρματολός στη Λι-
βαδειά. Κατέλαβε τη γέφυρα της Αλαμάνας και στις 22 Απριλίου 1821 έδωσε μάχη με τα στρατεύματα του Ομέρ Βρυώνη. Στη μάχη αυτή συνελήφθη και, αφού μεταφέρθηκε στη Λαμία, δολοφονήθηκε με αν α σ κ ο λ ο π ι σ μ ό (λογοτεχνικά αναφέρεται ότι "σουβλίστηκε") από τους Τούρκους και κάηκε στις 24 Απριλίου 1821. Ηλιάνα Παναγούλη Κωνσταντίνα Στρουμπάκου
ΤΕΥΧΟΣ
3
Μαντώ Μαυρογένους
Η Μαντώ Μαυρογένους, γεννήθηκε το 1796 στην Τεργέστη της Ιταλίας Ήταν κόρη του Νικόλαου Μαυρογένη, που ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας, στην οποία
ΣΕΛΙΔΑ 3
μυήθηκε και η Μαντώ Μαυρογένους το 1820. Στις παραμονές του αγώνα βρισκόταν στην Τήνο με τον θείο της, απ’ τον οποίο μυήθηκε στον αγώνα και μαζί του πήγε στην Μύκονο, αμέσως μετά την έκρηξη της Επανάστασης. Έκτοτε η νεαρή Μαντώ διέθεσε όλη την πατρική περιουσία στον απελευθερωτικό αγώνα, ενώ έλαβε μέρος και η ίδια σε πολλές επιχειρήσεις. Με πλοία που εξόπλισε με δικά της έξοδα, καταδίωξε τους πειρατές που λήστευαν τις Κυκλάδες. Συγκρότησε σώμα πεζών, ανέλαβε την αρχηγία του και υπεράσπιζε τη Μύκονο. Εξόπλισε στόλο από έξι πλοία και τον ένωσε με τις ναυτικές δυνάμεις του Τομπάζη. Η φήμη της γρήγορα ξεπέρασε τα σύνορα του Ελληνικού χώρου και από τη θέ-
Θρυλική καπετάνισσα της Επανάστασης, κόρη του πλοιάρχου Σταυριανού Πινότση και της Σκεύως από την Ύδρα. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στη φυλακή, όταν η μητέρα της επισκέφθηκε τον φυλακισμένο πατέρα της. Όταν έφτασε η ώρα του γάμου, παντρεύτηκε τον Δημήτρη Γιάννουζα από τις Σπέτσες και απέκτησε μαζί του τρία παιδιά, όμως, για κακή της τύχη, σκοτώθηκε σε μάχη εναντίον Αλγερινών πειρατών. Έτσι ξαναπαντρεύτηκε το 1801 τον Δημήτρη Μπούμπουλη, με τον οποίο απέκτησε άλλα τρία παιδιά. Και αυτός όμως σκοτώθηκε πολεμώντας κατά των ίδιων πειρατών το 1811. Η Μπουμπουλίνα έμεινε στην ιστορία με το όνομα του δεύτερου άνδρα της. Ήταν μια
από τις πιο δυναμικές γυναίκες της Επανάστασης. Έχτισε άλλα τρία πλοία, ανάμεσα στα οποία ξεχώριζε ο «Αγαμέμνων» για το μέγεθός του και την ομορφιά του. Είχε 18 κανόνια και ήταν φτιαγμένο για να αντέχει κάθε είδους κακουχία. Ίσως να ήταν, επίσης, η μοναδική γυναίκα που γνώριζε το μυστικό της Φιλικής Εταιρείας, όταν ξέσπασε η επανάσταση. Διέθεσε τα καράβια της και τον πλούτο της για τον αγώνα. Οι Κουντουριωταίοι την ανάγκασαν να εγκαταλείψει το Ναύπλιο, όπου είχε εγκατασταθεί και να μετακομίσει στις Σπέτσες. Έκτοτε έμενε εκεί πικραμένη και άφραγκη. Η ηρωίδα, έτσι ευτραφής καθώς ήταν και μαντιλοφορούσα, έδινε εύκολο στόχο. Η Μπουμπουλίνα είχε άδοξο τέλος,
ση αυτή η νεαρή Ελληνίδα απηύθυνε έκκληση βοήθειας στους Ευρωπαίους φιλέλληνες και, κυρίως, στις Αγγλίδες και Γαλλίδες. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια αναγκάστηκε, ύστερα από τον άτυχο έρωτά της για τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον θάνατό του ένα χρόνο μετά του Κυβερνήτη και την καταδίωξη του Κωλέττη, να επιστρέψει στη Μύκονο. Φτωχή, έχοντας δωρίσει την τεράστια περιουσία της στον Αγώνα, κατέφυγε κοντά σε συγγενείς της στην Πάρο. Εκεί πέθανε από τυφοειδή πυρετό το 1848. Ενταφιάστηκε, με δημόσια δαπάνη, στο προαύλιο του ναού της Παναγίας της Εκατονταπυλιανής, στην Πάρο. Βασιλίνα Τσακιρίδη
Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα
όταν ένα φονικό βόλι την «πήρε» πάνω από την κόγχη του δεξιού ματιού, σε φορά από τα κάτω προς τα πάνω με αποτέλεσμα να σπάσει τα οστά του κρανίου της… Ζορζέτ Νικολοπούλου
ΣΕΛΙΔΑ 4
O Γεώργιος Καραϊ- και σχημάτισε κλέφτικη
σκάκης ήταν Έλληνας αγωνιστής, ο οποίος αρχικά υπήρξε κλέφτης και μετέπειτα σπουδαίος αρματολός και στρατάρχης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Γεώργιος Καραϊσκάκης
Χειρόγραφη Επιστολή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Νικολοπούλειος Βιβλιοθήκη Ανδρίτσαινας
«Κρατάω σαράντα εννιά χρόνους στο χέρι το ντουφέκι και πολεμώ για την Πατρίδα...» Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
Η
ΦΩΝΗ
Γεννήθηκε το 1782 στο Μαυρομμάτι Καρδίτσας και απεβίωσε το 1827 στο Παλαιό Φάληρο, κατά τη διάρκεια του πολέμου. Μεγάλωσε με τους θετούς γονείς του, μία οικογένεια Σαρακατσάνων, αφού η μητέρα του τον εγκατέλειψε μην αντέχοντας τον διασυρμό μιας παράνομης σχέσης και πέθανε, όταν ο Καραϊσκάκης ήταν οκτώ ετών. Από τη μητέρα του, κληρονόμησε τον ανυπότακτο χαρακτήρα του. Στα 15 του ο Γεώργιος Καραϊσκάκης εγκατέλειψε τους θετούς του γονείς
Έλληνας στρατηγός, ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης γεννήθηκε το 1770 στο Ραμοβούνι Μεσσηνίας. Το 1806 μεταβαίνει στη Ζάκυνθο, όπου κατατάσσεται στον αγγλικό στρατό, ενώ 12 χρόνια αργότερα γίνεται μέλος της Φιλικής Εταιρείας και μαζί με τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη κηρύσσουν την επανάσταση στην Καλαμάτα. Ακολούθησε μια σειρά
ΤΗΣ
ΕΚΤΗΣ
ομάδα από συνομηλίκους του. Τρία χρόνια αργότερα έπεσε στα χέρια του Αλή Πασά, ο οποίος εκτιμώντας τον ισχυρό του χαρακτήρα τον προσέλαβε στη σωματοφυλακή του. Στην Αυλή των Ιωαννίνων, όχι μόνο έμαθε τη στρατιωτική τέχνη, αλλά και στοιχειώδη γράμματα, γραφή και ανάγνωση. Τον Μάρτιο του 1798 ακολούθησε τον Αλή Πασά στην εκστρατεία του κατά του Πασά του Βιδινίου κι ήρθε σε μυστικές διαπραγματεύσεις μαζί του. Το 1804 εγκατέλειψε τον Αλή Πασά κι ενώθηκε με το σώμα του περίφημου κλέφτη Κατσαντώνη. Συμμετείχε και διακρίθηκε σε πολλές μάχες κατά του πρώην
επιτυχημένων μαχών που τον ανέδειξαν ως αρχιστράτηγο. Ο εμφύλιος πόλεμος, δυστυχώς, είχε ως αποτέλεσμα να σκοτώσουν οι πολιτικοί του αντίπαλοι τον γιο του και να φυλακίσουν τον ίδιο. Κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία, την τελευταία όμως στιγμή η ποινή του μετατράπηκε σε 20χρονη κάθειρξη. Αποφυλακίστηκε με χάρη από τον Όθωνα και πέθανε σε ηλικία 73
αφεντικού του κι έγινε το πρωτοπαλίκαρο του Κατσαντώνη. Στη συνέχεια προσπάθησε να βοηθήσει τους πολιορκημένους του Μεσολογγίου με κινήσεις αντιπερισπασμού, χωρίς μεγάλη επιτυχία. Η πτώση του Μεσολογγίου άνοιξε το δρόμο για την πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή. Αντιμέτωπός του βρέθηκε ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο οποίος πέτυχε σημαντικές νίκες. Ο θάνατός του όμως, τον Απρίλιο του 1827, οδήγησε στην παράδοση της Ακρόπολης στους Οθωμανούς Τούρκους. Θάνος Φουρτούνης Μάριος Ρεσούλι Νικόλας Πατρινός
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
χρόνων από εγκεφαλικό επεισόδιο. Διονύσης Ταμπάκου Γιώργος Παππάς
ΤΕΥΧΟΣ
3
ΣΕΛΙΔΑ 5
Ο Γεώργιος Δικαίος Φλέσσας ήταν κληρικός, από τους σημαντικότερους αγωνιστές της Επανάστασης του ‘21 και γεννήθηκε στην Πολιανή Μεσσηνίας το 1788. Χειροτονήθηκε αρχιμανδρίτης από τον Γρηγόριο Ε΄ με το εκκλησιαστικό Οφφίκιο «Δικαίος». Διόρισε Αρχιστράτηγο Πελοποννήσου τον Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη και συμμετείχε στην απελευθέρωση της Καλαμάτας στις 23
Μαρτίου 1821. Επίσης, συμμετείχε στη μάχη στα Δερβενάκια και σε άλλες μικρότερες.. Στις αρχές του 1818 μάλωσε μ’ έναν Τούρκο αγά της περιοχής για κάποια κτήματα και αναγκάστηκε να καταφύγει στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί γνωρίστηκε με τον Παναγιώτη Αναγνωστόπουλο, ο οποίος τον μύησε στη Φιλική Εταιρεία στις 21 Ιουνίου του 1818 με το συνθηματικό όνομα Αρμόδιος. Την ίδια περίοδο έγινε αρχιμανδρίτης από τον πατριάρχη Γρηγόριο Ε’. Στη Μάχη στο Μανιάκι στις 20 Μαΐου, βρήκε τον θάνατο προβάλλοντας ηρωική αντίσταση μαζί με τους λίγους άντρες που του είχαν μείνει. Σύμφωνα με τον θρύλο, που ωστόσο αναφέρουν και ορισμέ-
Ένας από τους πιο γνωστούς και γενναίους ήρωες του 1821 ήταν αναμφίβολα ο Νικήτας Σταματελόπουλος, γνωστός ως Νικηταράς. Διακρίθηκε στη Μάχη του Βαλτετσίου και στη Μάχη των Δολιανών. Επικεφαλής μόλις 600 ανδρών κατανίκησε τον στρατό του Κεχαγιάμπεη, που ανερχόταν σε 6.000 άνδρες και σχεδόν τον αποδεκάτισε. Πήρε μέρος στην Άλωση της Τριπολιτσάς (23 Σεπτεμβρίου 1821), ενώ στη μάχη στα Δερβενάκια η ορμητικότητά του ήταν τόσο μεγάλη, που έσπασε τρία σπαθιά, ενώ το τέταρτο κόλλησε στο χέρι του, καθώς έπαθε αγκύλωση και χρειάστηκε ιατρική βοήθεια, για να ανοίξει.
Σ’ αυτήν τη μάχη του κόλλησαν το προσωνύμιο «Τουρκοφάγος», διότι, όπως τον αντίκρισαν μέσα στα αίματα, έμοιαζε με σαρκοφάγο ζώο. Όταν τελείωσε η μάχη, οι πολεμιστές άρχισαν να μοιράζουν τα λάφυρα. Αναζήτησαν τον στρατηγό τους, τον Νικηταρά. Αυτός είχε αποτραβηχτεί να ξεκουραστεί. Τον ρώτησαν τι θέλει κι αυτός τους είπε: «Δεν θέλω τίποτα. Θέλω να δω την πατρίδα μου λεύτερη». Με το ζόρι του χάρισαν ένα άλογο μεγαλόσωμο και ένα σπαθί.... Ωστόσο, μετά την απελευθέρωση άρχισαν οι περιπέτειές του. Συνελήφθη δύο φορές και το 1839 φυλακίστηκε μετά από κατηγορία για συμμετοχή σε συνωμοσία κατά του βασιλιά Όθωνα. Τα βασανιστήρια που
Παπαφλέσσας
νοι ιστορικοί της επανάστασης, μετά το τέλος της μάχης ο Ιμπραήμ ζήτησε από τους στρατιώτες του να αναζητήσουν και να βρουν το νεκρό σώμα του Παπαφλέσσα. Όταν εκείνοι το βρήκαν, τους διέταξε να τοποθετήσουν πάνω στο ακέφαλο πτώμα το κεφάλι και να τον στήσουν σε μια βελανιδιά που βρισκόταν εκεί. Τότε ο Ιμπραήμ πλησί- «Αμαρτία να ασε το νεκρό χαθεί τούτος ο Παπαφλέσσα πολέμαρχος!» λέγοντας: «Αμαρτία να χαθεί τούτος ο πολέμαρχος!», σε ένδειξη αναγνώρισης της γενναιότητας, της ανιδιοτέλειας και του θάρρους του. Κατερίνα Ντοά Κωνσταντίνα Στρουμπάκου
Νικηταράς ο Τουρκοφάγος
πέρασε στη φυλακή ήταν φρικτά. Όταν πια αποφυλακίστηκε, η υγεία του είχε κλονιστεί σοβαρά, με αποτέλεσμα να πεθάνει λίγο αργότερα, στις 25 Σεπτεμβρίου 1849, πάμφτωχος, τυφλός και λησμονημένος. Σπύρος Τυλιγάδας
ΣΕΛΙΔΑ 6
Δανάη Σταύρου
Άγνωστες Ελληνίδες του ‘21
«Η ελληνική σημαία υψώνεται στην Τριπολιτσά», Πέτερ Φον Ες
Ασήμω ΛιδωρίκηΓκούρα
Η
Φ Ω Ν Η
Τ Η Σ
Η καπετάνισσα Δόμνα Βισβίκη (1784-1850) με το δικάταρτο ιστιοφόρο της περιπολούσε τρία χρόνια τα Ευβοϊκά παράλια. Ο άντρας της, Αντώνης Βισβίκης, την είχε μυήσει στη Φιλική Εταιρεία και με το καράβι του πολεμούσε με τον ψαριανό στόλο. Περιπολούσε τα παράλια της Εύβοιας και τα
προστάτευε από τις επιθέσεις των Τούρκων. Πήρε μέρος στον από τη θάλασσα αποκλεισμό της πολιορκημένης Χαλκίδας. Η Δόμνα Βισβίκη ακολούθησε τη μοίρα των άλλων ηρωίδων της Ελληνικής Επανάστασης. Πέθανε στα 66 χρόνια της, πάμφτωχη, με μια σύνταξη 30 δραχμών,
Η Ασήμω Λιδωρίκη Γκούρα ήταν κόρη του κοτζάμπαση του Λιδωρικίου, Αναγνώστη Λιδωρίκη και αδελφή του αγωνιστή και πολιτικού, Αναστάση Λιδωρίκη. Το 1823 παντρεύτηκε το πρωτοπαλίκαρο του Οδυσσέα Ανδρού-
τσου, Γιάννη Γκούρα, που είχε διακριθεί ιδιαίτερα στη μάχη της Γραβιάς και ήταν φρούραρχος Αθηνών. Το βράδυ της 12ης Ιανουαρίου δύο τουρκικές βόμβες έπεσαν πάνω στη σκεπή του Ερεχθείου, η οποία κατέρρευσε και κατα-
πλάκωσε την οικογένεια Γκούρα. Η Ασήμω βρέθηκε νεκρή στα χαλάσματα, μαζί με την αδελφή της, τα τρία παιδιά της, μία ανιψιά του Γκούρα και μία υπηρέτρια.
Η Μαριγώ Ζαραφοπούλα ήταν αγωνίστρια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και μέλος της Φιλικής Εταιρείας από την Κωνσταντινούπολη. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και, όταν κατά τις αρχές του 1821 ο
Ασημάκης Θεοδώρου πρόδωσε τα μυστικά της οργάνωσης στις οθωμανικές αρχές, ανέλαβε, χρησιμοποιώντας τις γνωριμίες της με διάφορους αξιωματούχους, να πληροφορηθεί λεπτομέρειες για το συμβάν, αποστολή την οποία
έφερε εις πέρας. Όταν αποκαλύφθηκε η συμμετοχή της ίδιας αλλά και του εμπόρου αδελφού της, Χατζηβασίλη, στη Φιλική Εταιρεία, γνώρισε διώξεις, ενώ ο αδελφός της καρατομήθηκε στις 23 Απριλίου του 1821.
Ε Κ Τ Η Σ
Δόμνα Βισβίκη που της είχε παραχωρήσει η κυβέρνηση.
ΤΕΥΧΟΣ
3
ΣΕΛΙΔΑ 7
Μαριγώ Ζαραφοπούλα
Τελικά, μετά από μεγάλες ταλαιπωρίες, η Ζαραφοπούλα κατάφερε να μεταβεί στην Ύδρα φέρνοντας μαζί της μεγάλο χρηματικό ποσό, το οποίο διέθεσε για τις ανάγκες της επανάστασης. Στην Πελοπόννησο, χρησιμοποιήθηκε από τους Κολοκοτρώνη και Υψηλάντη ως κατάσκοπος στην Τριπολιτσά και το Ναύπλιο. Κατά την διάρκεια της επανάστασης, παντρεύτηκε τον α-
ξιωματικό Γεώργιο ή Θεόδωρο Στεφάνου, ο οποίος σκοτώθηκε μαχόμενος, αποκτώντας μαζί του δύο παιδιά. Πέθανε άπορη μετά το 1865, έτος κατά το οποίο αιτήθηκε σύνταξη από την Επιτροπή Εκδουλεύσεων. Ισαβέλλα Ρούτση Κατερίνα Ντοά πηγή: Σαν σήμερα Wikipedia thegridd77
Παρατηρώντας πίνακες για το 1821 «Η Έξοδος» του Θεοδ. Βρυζάκη, 1853
Η σύνθεση παρουσιάζει την Έξοδο των πολιορκημένων Ελλήνων από το Μεσολόγγι. Ο πίνακας είναι χωρισμένος σε δύο κύρια επίπεδα, το ουράνιο και το γήινο. Στον ουράνιο θόλο, στον οποίο βρίσκονται ο Χριστός με τους αγγέλους του, επικρατούν φωτεινά και έντονα χρώματα, χάρη στην παρουσία τους. Οι άγγελοι κρατούν δάφνινα στεφάνια που
συμβολίζουν τη δόξα που περιβάλλει τους ηρωικούς Μεσολογγίτες και πύρινα σπαθιά με τα οποία βοηθούν τον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων. Προχωρώντας προς τα κάτω, φαίνεται το μισογκρεμισμένο και ετοιμόρροπο, από τις βόμβες, τείχος του Μεσολογγίου. Στο πεδίο της σύγκρουσης, από τη μεριά των Ελλήνων, η κεντρική μορφή του πίνακα, που πιστεύεται πως είναι ο πολιτάρχης της πόλης, Ραζηκότσικας, οδηγεί τον στρατό των Ελλήνων. Στα πρόσωπα των πολιορκημένων διακρίνεται μεγάλη αποφασιστικότητα, καθώς μάχονται σε ένα αγώνα μέχρι θανάτου. Κάτω από τη γέφυρα και μέσα στην τάφρο, υπάρχουν νεκρά μωρά και μάνες. Οι Τούρκοι από την άλλη, ορμούν με κάθε τρόπο. Ακόμα, υπάρχουν μερικοί από αυτούς που
προσπαθούν με ξύλινες σκάλες να στερεώσουν το κόκκινο οθωμανικό λάβαρο στα ετοιμόρροπα τείχη. Μέσα από αυτόν τον εμβληματικό πίνακα, ο ζωγράφος θέλει να δείξει πως οι Έλληνες είναι αποφασισμένοι να θυσιάσουν τον εαυτό τους για την ελευθερία και ότι ο Θεός είναι πάντα βοηθός στις μάχες τους. Ο πίνακας αυτός προκαλεί δέος σε κάθε θεατή, αφού είναι γεμάτος ζωντάνια και ρεαλισμό. Νομίζεις ακόμα πως ακούς τις εκρήξεις των όπλων και τα χτυπήματα από τα σπαθιά και τα γιαταγάνια. Κάθε σκηνή του προκαλεί έντονα συναισθήματα και, κυρίως, υπερηφάνεια και συγκίνηση. Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου
ΣΕΛΙΔΑ 8
Η Ηλεία κατά την Επανάσταση του 1821
Λυκούργος Κρεστενίτης Νικολοπούλειος Βιβλιοθήκη Ανδρίτσαινας
Χειρόγραφη επιστολή του Παν. Αναγνωστόπουλου Νικολοπούλειος Βιβλιοθήκη Ανδρίτσαινας
Η
ΦΩΝΗ
Κατά την Τουρκοκρατία, η Ηλεία, όπως και οι περισσότερες περιοχές στον Ελλαδικό χώρο, γνώρισαν την Οθωμανική καταπίεση. Οι Έλληνες γίνονταν καθημερινά θύματα εκμετάλλευσης από τους Τούρκους αγάδες και μπέηδες, που τους εκμεταλλεύονταν και τους δήμευαν τις περιουσίες τους. Ως και τις αρχές του 19ου αιώνα η Ηλεία υπαγόταν στο Βιλαέτι (επαρχία) της Γαστούνης. Όμως στην συνέχεια ο Πύργος με 9 ακόμη χωριά αποσχίστηκε και δημιουργήθηκε το Βιλαέτι του Πύργου. Αρκετοί πρόκριτοι, ιερωμένοι και οπλαρχηγοί από την Ηλεία είχαν μυηθεί στην Φιλική Εταιρεία. Ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Εταιρείας ήταν και ο Ηλείος Παναγιώτης Αναγνωστόπουλος από την Ανδρίτσαινα, που κατόρθωσε να μυήσει στους κόλπους της Εταιρείας αρκετούς Ηλείους αγωνιστές, μεταξύ των οποίων τον Γεώργιο Σισίνη από τη Γαστούνη και τον Χαράλα-
ΤΗΣ
ΕΚΤΗΣ
μπο Βιλαέτη από τον Πύργο. Στις 26 του Μάρτη 1821 ο Γεώργιος Σισίνης υψώνει την σημαία της επανάστασης στη Γαστούνη και ο Χαράλαμπος Βιλαέτης στον Πύργο. Στις 3 Απριλίου του 1821 ο Πύργος έζησε μια από τις πιο ιστορικές μάχες του. Οι Λαλαίοι Τούρκοι –ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής- ετοιμάζονται να επιτεθούν στην πόλη του Πύργου. Ο Βιλαέτης βρισκόταν στη Σκαφιδιά μαζί με τον Γεώργιο Σισίνη, όταν πληροφορήθηκε για την επίθεση των Λαλαίων Τούρκων στον Πύργο. Αμέσως έτρεξε με τις ολιγάριθμες δυνάμεις του στον Πύργο και άρχισε να οργανώνει την άμυνα της πόλης. Ο Βιλαέτης είχε δώσει εντολή να μην κυκλοφορεί κανείς στους δρόμους. Την κρίσιμη ώρα, όταν ο κλοιός έχει σφίξει γύρω από τους Έλληνες, μια ομάδα Καλαβρυτινών (πιθανώς σταλμένη από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό), φθάνει στον Πύργο, ώστε να συνεισφέρει στην άμυνά του. Μετά από πολυήμερη μάχη, οι Λαλαίοι καταστρέφουν ό,τι μπορούν και αναχωρούν ξανά για
τα ορεινά. Οι απώλειες τους είναι μεγάλες, ωστόσο έχει επιτευχθεί να απελευθερωθεί μια από τις πρώτες πόλεις στον ελλαδικό χώρο, ο Πύργος! Στη συνέχεια ακολούθησαν και άλλες σημαντικές μάχες, όπως αυτή στο Σμίλα, στις 10 Μαΐου 1821, στην οποία άφησε την τελευταία του πνοή ο Χαράλαμπος Βιλαέτης. Στη μάχη αρχικά τραυματίστηκε. Παρά τον τραυματισμό του, δεν δίστασε να ορμήσει σε έναν μπέη και να τον σκοτώσει. Ωστόσο, ένας υπηρέτης του μπέη, πυροβόλησε τον Βιλαέτη πισώπλατα και τον τραυμάτισε θανάσιμα. Λέγεται πως οι Τούρκοι απέσπασαν το κεφάλι του ως λάφυρο. Ο Χαράλαμπος Βιλαέτης ήταν μόλις 40 χρονών...
Γεώργιος Σισίνης
ΤΕΥΧΟΣ
3
ΣΕΛΙΔΑ 9
Η σημασία της Επανάστασης της 25ης Μαρτίου 1821
«Η Ελλάς στα ερείπια του Μεσολογγίου» Ευγένιος Ντελακρουά
Φέτος, ο ελληνισμός γιορτάζει τα 200 χρόνια από τη Μεγάλη Επανάσταση του 1821, ένα γεγονός μέγιστης σημασίας, όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά για όλα τα έθνη. Ωστόσο, για την επιτυχία αυτής της ιδέας δεν χρειάστηκε μόνο θέληση. Χρειάστηκε θάρρος, ηρωισμός και αυτοθυσία. Αυτή η αιματηρή επανάσταση γράφτηκε στις σελίδες της Εθνικής μας Ιστορίας και εντυπωσίασε με τα γεγονότα της. Την ανεξαρτησία της χώρας μας την οφείλουμε ολοκληρωτικά στους γενναίους αγωνιστές και αγωνίστριες του 1821, που θυσιάστηκαν με ανδρεία για την πατρίδα. Η Ελληνική Επανάσταση και τα συντάγματά της, αποτυπώνουν τις δημοκρατικές και φιλελεύθερες ιδέες του Ευρω-
παϊκού Διαφωτισμού, που διαδόθηκαν στην ελληνική επικράτεια χάρη στους Έλληνες εκπροσώπους του Ελληνικού Διαφωτισμού, με προεξάρχοντες τον Ρήγα Βελεστινλή και τον Αδαμάντιο Κοραή. Έτσι και τρεις άσημοι έμποροι, ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, ο Εμμανουήλ Ξάνθος και ο Γεώργιος Σκουφάς ιδρύουν μία μυστική οργάνωση στην Οδησσό της Ρωσίας, το 1814, την Φιλική Εταιρεία. Όραμά τους είναι η διάδοση των επαναστατικών ιδεών του Γαλλικού Διαφωτισμού και η αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού. Με αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας τον Αλέξανδρο Υψηλάντη η Επανάσταση ξεκινά από τις ηγεμονίες, αλλά καταπνίγεται. Ο Παπαφλέσσας ξεσηκώνει με τους λόγους του τους Έλληνες της Πελοποννήσου, οι οποίοι κηρύσσουν την έναρξη της Επανάστασης και καταλαμβάνουν την Καλαμάτα στις 23 Μαρτίου. Ο Κολοκοτρώνης πολιορκεί και καταλαμβάνει την Τριπολιτσά. Ο Αθανάσιος Διάκος θυσιάζεται στην γέφυρα της Αλαμάνας, αλλά λίγο αργότερα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος με τα παλικάρια του παίρνουν εκδίκηση ατρόμητοι, στο Χάνι της Γραβιάς. Ο Κολοκοτρώνης πολεμώντας ηρωικά και με εξαιρετική στρατηγική διαλύει τη στρατιά του Δράμαλη στα Δερ-
βενάκια. Η επανάσταση έχει εδραιωθεί. Οι Οθωμανοί προσπαθώντας να μην παραδώσουν τα όπλα προχωρούν σε αντίποινα. Καταστρέφουν τη Χίο και τα Ψαρά, στα οποία σκοτώνουν το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και πολιορκούν το Μεσολόγγι, το οποίο έπειτα από δύο πολιορκίες παραδίδεται στα χέρια τους, αφού οι ελάχιστοι εναπομείναντες από την τρομερή πείνα και τις κακουχίες, επιχειρούν την ηρωική έξοδο. Κατά τη διάρκεια της ελληνικής Επανάστασης αναδείχθηκε η αυτοθυσία και το απίστευτο θάρρος των Ελλήνων αγωνιστών, αλλά ταυτόχρονα, επικράτησε διχόνοια, σχετικά με το ποιος θα αναλάβει τα ηνία της διακυβέρνησης στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Η Επανάσταση κινδύνευσε να καταρρεύσει. Χάρη στους γενναίους αγωνιστές και τις άοκνες προσπάθειές τους σήμερα ζούμε σε ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο κράτος. Η Επανάσταση μάς έδειξε ότι τίποτε δεν είναι ακατόρθωτο. Οι αγωνιστές και οι αγωνίστριες του ’21 μας διδάσκουν ότι δεν πρέπει ποτέ να εγκαταλείπουμε, αλλά να αγωνιζόμαστε για τα ιδανικά μας και τη δικαιοσύνη. Ζωή-Χρυσή Φυτανίδη
ΣΕΛΙΔΑ 10
Σκέψεις για την Επανάσταση
«Η υποδοχή του Λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» Θεόδ. Βρυζάκης, 1861
«Ο ήρωας Αθανάσιος Διάκος» Θεόφιλος, 1930
Η
ΦΩΝΗ
Από όσα όλα έχω ακούσει, έχω διαβάσει, και έχω μά θε ι για την Μεγάλη επανάσταση του ‘21, πιο πολλή εντύπωση μου
έκανε η Έξοδος του Μεσολογγίου, καθώς έχω ακούσει τόσα πολλά τραγικά πράγματα για την πείνα, τις αρρώστιες, τον τρόπο που ο Ιμπραήμ έκλεισε τη λιμνοθάλασσα, ώστε να μην έχουν φαγητό οι Μεσολογγίτες και να αναγκαστούν να φάνε μέχρι και τα ποντίκια.
Πιστεύω πως, αν ο πόλεμος γινόταν μόνο στη θάλασσα, οι Έλληνες θα νικούσαν πολύ πιο εύκολα τους Τούρκους, καθώς ήταν πιο ικανοί ναυτικοί και είχαν πολύ πιο δυνατό στόλο από αυτούς.
Περισσότερη εντύπωση μου έκανε η μάχη στο Μανιάκι. Μου έκανε εντύπωση, επειδή η μάχη ήταν άνιση, αλλά και γιατί οι Έλληνες δεν έκαναν πίσω και ο Παπαφλέσσας επέμενε να δώσει τη μάχη, λέγοντας πως θα έρθουν κι άλλα στρατεύματα να τους βοηθήσουν. Ο Παπαφλέσσας κινήθηκε εναντίον του Ιμπραήμ με 6.000 πεζούς και
ιππείς. Μπόρεσε να παρατάξει 1.300 άνδρες, αν και θα έπρεπε να παρατάξει περισσότερους. Αρκ ετοί από τους Έλληνες φοβήθηκαν και αρνήθηκαν να πολεμήσουν, αλλά ο Παπαφλέσσας και πάλι δεν τα παράτησε. Μετά τη μάχη, η οποία διήρκησε μόνο 8 ώρες, ο Ιμπραήμ αναζήτησε τον νεκρό Παπαφλέσσα. Αρκετοί λένε πως
τον ακούμπησε σε ένα δέντρο και τον φίλησε, επειδή θαύμασε το πείσμα του. Επίσης πιστεύω πως κάθε λαός στον κόσμο, μόλις άκουσε για την επανάσταση των Ελλήνων σκέφτηκε αμέσως πόσο πεισματάρηδες ήταν οι Έλληνες πολεμιστές και πόσο πολύ αγαπούν την χώρα τους.
Η Καταστροφή της Χίου, κατά την γνώμη μου, ήταν από τα σημαντικότερα και τραγικότερα γεγονότα της Μεγάλης Επανάστασης του 1821. Ήταν μια σκληρή πράξη των Τούρκων, που ως αποτέλεσμά της είχε τη σφαγή πολλών ανθρώπων. Βέβαια, έδωσε λό-
γο στους Έλληνες να τους εκδικηθούν. Επίσης άλλαξε τη στάση των Μεγάλων Δυνάμεων προς την Επανάσταση. Η αυτοθυσία και ο ηρωισμός των υποδουλωμένων Ελλήνων, που δε φοβήθηκαν να δώσουν την ζωή τους για το καλύτερο μέλλον των επόμενων γενιών,
μας φέρνει εδώ σήμερα. Είμαστε ελεύθεροι. Έχουμε άποψη για πολιτικά θέματα, πηγαίνουμε σχολείο, διασκεδάζουμε με φίλους και συγγενείς και, γενικά έχουμε μια όμορφη ζωή, που την χρωστάμε σε αυτούς. Δανάη Σταύρου
ΤΗΣ
ΕΚΤΗΣ
Ντόρα Τρυφωνοπούλου
Κωνσταντίνα Στρουμπάκου
ΤΕΥΧΟΣ
3
ΣΕΛΙΔΑ
Σκέψεις για την Επανάσταση Η επανάσταση του 1821 είναι ένα γεγονός μεγίστης σημασίας, όχι μόνο για τους Έλληνες, αλλά και για όλα τα έθνη του κόσμου, αφού το Ελληνικό έθνος ήταν το πρώτο στην ιστορία της ανθρωπότητας, που σήκωσε το ανάστημά
του σε μία αυτοκρατορία, την πολέμησε χωρίς οργανωμένο στρατό και πέτυχε την ανεξαρτησία του. Έτσι νιώθω πολύ περήφανος για την πατρίδα μου, θαυμάζω τους προγόνους μας, οι οποίοι πολέμησαν σκληρά και θυσιά-
στηκαν για τον αγώνα προς την ελευθερία, ώστε εμείς να ζούμε σε μια χώρα ανεξάρτητη, ελεύθερη. Δείχνοντας σεβασμό στους συμπατριώτες μας, τους τιμούμε κάθε χρόνο.
Αυτό που μου έκανε περισσότερη εντύπωση από τη Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση, ήταν η συνήθεια των Οθωμανών Τούρκων, μετά από κάθε μάχη στην οποία είχαν νικήσει τους Έλληνες, να κόβουν τα αυτιά των σκοτωμένων Ελλήνων και να τα παστώ-
νουν με αλάτι σε βαρέλια και να τα στέλνουν ως δώρο στον Σουλτάνο. Αυτό που έκαναν ήταν φρικτό κι αποτρόπαιο και ως τότε κάτι τέτοιο δεν είχε ξαναγίνει. Κάτι άλλο που με ανατρίχιασε ήταν η πείνα στο Μεσολόγγι, όπου κάποιους μήνες πριν την
Έξοδο, έτρωγαν τα ίδια τους τα ζώα, γάτες, σκύλους και ποντίκια. Ωστόσο κάποιοι ιστορικοί λένε πως ένας έφτασε να κόψει τον μηρό από έναν νεκρό. Τότε αποφάσισαν την ΄Εξοδο… Βασιλίνα Τσακιρίδη
Για εμένα η επανάσταση είναι ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην Ελληνική ιστορία, γιατί δείχνει τον αγώνα μέχρι τέλους των ηρώων του 1821. Είναι τρομακτικό, αν σκεφτεί κανείς πού θα
βρισκόμαστε εμείς σήμερα, αν οι Έλληνες τότε δεν είχαν παλέψει με τόση γενναιότητα για την απελευθέρωση της πατρίδας μας.
Αυτό που μου έκανε περισσότερη εντύπωση στην επανάσταση του 1821 είναι η πολιορκία και η Έξοδος του Μεσολογγίου. Μου έκανε εντύπωση, διότι έδειξε για άλλη μία φορά την τραγικότητα της επανάστασης με τη θυσία χιλιάδων ανθρώπων. Κατά την πολιορκία του Μεσολογγίου, ήταν η μόνη φορά που οι Έλληνες από την πείνα τους έφτασαν στο σημείο να μην έχουν αφήσει κανένα ζώο ή φυτό ζωντανό, κάτι
που, κατά την γνώμη μου, είναι συγκλονιστικό. Οι Μεσολογγίτες δεν είχαν να φάνε, έφτασαν στο σημείο να τρώνε τους νεκρούς και στην Έξοδο οι περισσότεροι δεν επιβίωσαν. Οι γυναίκες με τα παιδιά σφάχτηκαν και όσοι επέζησαν πουλήθηκαν για σκλάβοι. Η μάχη ήταν άνιση, επειδή οι Έλληνες ήταν λιγότεροι, πολύ αδύναμοι κι εξαντλημένοι, λόγω της έλλειψης φαγητού και άγρυπνοι πολεμώντας αστα-
Αχιλλέας Παπαδημητρίου
Γιώργος Παππάς
«Η αυτοθυσία» Εμίλ ντε Λασάνκ μάτητα το πρωί κι επισκευάζοντας τα βομβαρδισμένα τείχη το βράδυ. Η Έξοδος του Μεσολογγίου είναι ένα μοναδικό γεγονός το οποίο γράφτηκε με χρυσά γράμματα στην ιστορία. Ηλιάνα Παναγούλη
11
ΣΕΛΙΔΑ 12
Από το Ημερολόγιο ενός Μεσολογγίτη... Μεσολόγγι 1η Απριλίου 1826 Η κατάσταση είναι πραγματικά πολύ δύσκολη. Από τότε που ήρθε ο Ιμπραήμ το φαγητό λιγόστεψε και τρώμε σκύλους, γάτες, ποντίκια, ό,τι βρούμε μπροστά μας. Χθες ήρθαν Τούρκοι Πασάδες, στο σπίτι του Πολιτάρχη, για να δουν πόσο νερό έχουμε, πόσο θα αντέξουμε. Εμείς, φυσικά, είπαμε πως έχουμε μπόλικο κι ας μην έχουμε σταλιά. Αυτοί όμως δε μας πίστεψαν και ζήτησαν νερό να πιουν. Έτρεξα στη
Διονύσιος Σολωμός
Μεσολόγγι 3η Απριλίου 1826
«Η μετάληψη των αγωνιστών» Αντίγραφο της Πινακοθήκης του Δήμου Μεσολογγίου
Η
ΦΩΝΗ
Από το πρωί είμαι στα τείχη, τα αυτιά μου βουίζουν από τους κανονιοβολισμούς κι από την ένταση της συνεχούς μάχης. Τα μάτια μου τσούζουν από το μπαρούτι κι από τη αγρύπνια. Δε νιώθω τα πόδια μου από τα ατέλειωτα καραούλια. Ο Μπραήμης τις προάλλες έστειλε κάποιους Πασάδες να δουν σε τι κατάσταση είμαστε. Τους γελάσαμε, αλλά έχουμε φτάσει στο σημείο να τρώμε οτιδήποτε κινείται. Κατά τις 8, που σουρούπωσε, γύρισα στη γυναίκα μου, η οποία παλεύει όλη μέρα να στραγγίξει δυο σταγόνες νερό για να πιω, όταν γυρίζω από τα τείχη, αν γυρίσω… Τώρα κάθομαι λίγο να ξαποστάσω και να φάω δυο μπουκιές ψωμί, απ’ αυτό που μοίρασε η ΤΗΣ
ΕΚΤΗΣ
γυναίκα μου και της ζήτησα το νερό, που με τόσο κόπο είχε στραγγίξει. Αυτοί τελικά μας πίστεψαν, αλλά ο Ιμπραήμ έριξε μερικές μπάλες το βράδυ και γκρέμισε τους τοίχους μερικών σπιτιών κοντά στα τείχη. Τρέξαμε όλοι, μαζί με τις γυναίκες μας να τους επισκευάσουμε, όπως μπορούσαμε, με πέτρες, με άμμο. Κι αυτό γίνεται κάθε μέρα… Βασίλης Ραμουσάι Διονύσης Ταμπάκου Σπύρος Σούτας επιτροπή στην πλατεία με ζουμί κάβουρα από τη λιμνοθάλασσα. Σε λίγο θα πρέπει να ξαναφύγω και να πάω στο τείχος, να κουβαλήσω βαριές πέτρες και άμμο, για να κλείσουμε τις τρύπες που ανοίγουν τα κανόνια των Τούρκων. Όλοι οι Μεσολογγίτες βρισκόμαστε στο πόδι όλη νύχτα, μερικές φορές μέχρι να ξημερώσει. Απέναντι βλέπουμε τις σκηνές των Αγαρηνών που χορτάτοι ξεκουράζονται, για ν’ ξαναρχίσουν πάλι το πρωί την πολιορκία. Η τραγική κατάστασή μας έχει ψυχώσει τους Τούρκους, που με τη βοήθεια του Ιμπραήμ κάνουν όλο και στενότερο τον κλοιό. Όταν ξημερώνει, ίσα που προλαβαίνω να κλείσω τις τρύπες στα τείχη και να πιάσω τη θέση μου στη σκοπιά, που θα διαρκέσει ολόκληρη τη μέρα… Αχιλλέας Παπαδημητρίου Θάνος Φουρτούνης Μάριος Ρεσούλι Γιώργος Παππάς
ΤΕΥΧΟΣ
3
ΣΕΛΙΔΑ
Μεσολόγγι 5η Απριλίου 1826 Με την πρώτη ακτίνα του ήλιου ξεκίνησαν και σήμερα οι βομβαρδισμοί. Τα τείχη που επισκευάζαμε όλο το βράδυ άρχισαν να γκρεμίζονται ξανά. Μέσα στο βούισμα των κανονιών, από τα μισογκρεμισμένα τείχη παρατηρούσα τις γυναίκες, που έτρεχαν αλαφιασμένες εδώ κι εκεί και ζητιάνευαν. Προς το μεσημέρι έφυγαν και μερικοί δικοί μας, για να βρουν λίγο φαγητό. Τα κανόνια σταμάτησαν κάποια στιγμή κι επικράτησε απόλυτη σιγή. Είδα τα παλικάρια να έρχονται, αλλά στα χέρια τους κρατούσαν μόνο ένα παγούρι μισογεμάτο με νερό θολό, γεμάτο αρμύρα. Τα κανό-
13
νια ξανάρχισαν κι αρχίσαμε κι εμείς να πολεμάμε. Ήμουν έτοιμος να λιποθυμήσω, μέρες δεν είχα βάλει τίποτα στο στόμα μου, δόξα τω Θεώ, όμως, είδα κάποιες γυναίκες να πλησιάζουν κρατώντας κρέας στα χέρια τους. Ξελιγωμένοι, πέσαμε να το φάμε, δε ρωτήσαμε τι ζώο είναι, δε μας ένοιαζε… Ανακουφισμένος λίγο συνέχισα να πολεμώ. Τώρα που ο ήλιος πέφτει, τα κανόνια ρίχνουν πιο αραιά κι έτσι μπορώ λίγο να ξεκουραστώ. Σε λίγο θα δοθεί το σύνθημα να πάμε να ξαναεπισκευάσουμε τα τείχη… Κωνσταντίνος Παπαδημητρίου Νικόλας Πατρινός Σπύρος Τυλιγάδας
Από το ημερολόγιο μιας Μεσολογγίτισσας... Μεσολόγγι 1η Απριλίου 1826 Σήμερα βρήκαν τον άντρα μου νεκρό μέσα σε ένα χαντάκι. Μου είπαν οι συμπολεμιστές του πως τον πέτυχε ένα εχθρικό βόλι. Γύρισα εξαντλημένη από τα τείχη το μεσημέρι και βρήκα τη Λενιώ να κλαίει, γιατί θα πήγαιναν στην μάχη τα αδέλφια της, ο Κωνσταντής και ο Θοδωρής. Αφού την ηρέμησα, της είπα να ετοιμαστεί, να βρούμε κάτι να βάλουμε στο στόμα μας. Όταν γυρίσαμε στο σπίτι, βράσαμε λίγες πικραλήθρες και αργότερα πήγαμε στο νοσοκομείο, να περιποιηθούμε τους λαβωμένους. Σε μία αίθουσα βρήκα τον νεκρό άντρα μου. Τότε με έπιασε πανικός. Η κόρη μου άρχισε να κλαίει με λυγμούς. Σκέφτηκα: «Πώς θα μεγαλώσω τρία παιδιά, μόνη μου; Πώς θα τα ταΐσω;»
«Τα μάτια μου δεν είδαν τόπο ενδοξώτερο από τούτο το αλωνάκι…» Διονύσιος Σολωμός
Πήρα την κόρη μου και γυρίσαμε σπίτι ταραγμένες. Η Λενιώ, πήγε στο δωμάτιό της. Εμένα δεν με χωρούσε ο τόπος. Σε λίγη ώρα σταμάτησαν οι κανονιοβολισμοί, πράγμα που σήμαινε ότι ήταν η ώρα να πάμε να επισκευάσουμε τα τείχη. Άφησα την Λενιώ στο σπίτι. Εγώ μέσα μου ένιωθα πόνο και συντριβή, αλλά δεν το έδειξα. Όταν έφτασα στα τείχη, άρχισα να κουβαλώ πέτρες ψάχνοντας παράλληλα τους γιους μου. Μετά από λίγο τους βρήκα και τους είπα τα τραγικά νέα. Εκείνοι, δεν άφησαν την θλίψη τους να φανεί. Αργότερα γύρισα σπίτι. Η Λενιώ είχε αποκοιμηθεί και εγώ ξάπλωσα στο πλάι της. Ήμουν τόσο εξαντλημένη... Κατερίνα Ντοά - Ζορζέτ Νικολοπούλου Ισαβέλλα Ρούτση - Δανάη Σταύρου
«Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη» Λουντοβίκο Λιπαρίνι
ΣΕΛΙΔΑ 14
Μεσολόγγι 3η Απριλίου 1826
“Το Ελληνόπουλο» Κ.Γ. Παπαγιαννάκη, 1837
Mετά από λιγοστό, ανήσυχο ύπνο ξύπνησα χωρίς να με βαστούν τα πόδια μου μετά από την ολονύχτια δουλειά στα τείχη. Τα παιδιά μου και εγώ έχουμε να φάμε δύο μέρες. Θα είχαμε πεθάνει από την πείνα, αν δεν είχαμε συναντήσει στον δρόμο μας χθες μια κοκαλιάρα, ηλικιωμένη γυναίκα που μας λυπήθηκε και μας έδωσε λίγο κρέας. Πριν προλάβει να μας πει τι ήταν, το είχαμε ήδη καταβροχθίσει. Σήμερα το μεσημέρι το μωρό μου άρχισε να κλαίει ακατάπαυστα και να κουλουριάζεται. Μετά από λίγα λεπτά, ενώ εγώ προσπαθούσα να καθαρίσω λίγο νερό για να του δώσω, τα κλάματα σταμάτησαν. Από το μυαλό μου πέρασε μια απαίσια σκέΜεσολόγγι 5η Απριλίου 1821
«Νεαρός Έλληνας υπερασπίζεται τον πληγωμένο πατέρα του» Ary Scheffer, 1827
Η
Σήμερα το πρωί, ξύπνησα με την έγνοια να βρω φαγητό για να ταΐσω τα παιδιά μου και να φάω και εγώ η ίδια. Καθώς βγήκα έξω, έψαχνα για κανένα ζωντανό, μέχρι που αντίκρισα ένα μικρό ποντίκι. Προσπάθησα να πάω αθόρυβα προς το μέρος του, αλλά εκείνο με κατάλαβε και άρχισε να τρέχει. Προσπάθησα να το κυνηγήσω, αλλά τρόμαξε και έφυγε. Στον δρόμο για την παραλία βρήκα λίγες πικραλήθρες. Έτρεξα κατευθείαν εκεί και άρχισα να τις κόβω. Μόλις έφτασα σπί-
ΦΩΝΗ
ΤΗΣ
ΕΚΤΗΣ
ψη. Έτρεξα μέσα στο σπίτι και αντίκρισα τα δύο μεγαλύτερά μου παιδιά να είναι από πάνω του και να κλαίνε. Έβαλα το αυτί μου στην καρδιά του και δεν χτυπούσε. Ένιωσα απόγνωση, αλλά μέσα μου ήξερα πως το μωρό, έτσι υποσιτισμένο που ήταν, δεν θα ζούσε για πολύ ακόμη. Το κεφάλι μου πονούσε από την θλίψη και από τους κανονιοβολισμούς που έπεφταν ολημερίς στα τείχη. Βγήκα έξω να βρω κάτι για να φάμε. Έμαθα πως η οικογένεια Γρίβα είχε κρέας και πήγα να πάρω λίγο με τα δύο γρόσια που μου είχαν περισσέψει. Δε ρώτησα τι ήταν, δεν μ’ ένοιαζε, αρκεί να τρωγόταν. Το βράδυ, πήγα στα τείχη, για να τα επισκευάσουμε από τις βόμβες. Δούλευα ασταμάτητα όλη νύχτα, με βοηθούσε να μη θυμάμαι… Κωνσταντίνα Στρουμπάκου Ηλιάνα Παναγούλη Βασιλίνα Τσακιρίδη τι, σκέφτηκα πως έπρεπε να τις βράσω τέσσερις φορές, για να ξεπικρίσουν. Το μεσημέρι άφησα τα παιδιά μόνα τους, για να πάω στα τείχη. Όταν γύρισα σπίτι, αντίκρισα τα παιδιά μου κουκουλωμένα με μια σκισμένη κουβέρτα και φοβισμένα από τους πολλούς βομβαρδισμούς. Τα αγκάλιασα και τα παρηγόρησα, για να αισθανθούν ξανά ασφαλή. Το απόγευμα προσπάθησα να βρω πέτρες και ό,τι άλλο μπορούσε να φανεί χρήσιμο για την επισκευή του τείχους, που γινόταν κάθε βράδυ. Όταν άρχισε να νυχτώνει, έβαλα τα παιδιά για ύπνο, κλειδαμπάρωσα το σπίτι κι έφυγα για τα τείχη. Άσπα Παρασκευοπούλου Ντόρα Τρυφωνοπούλου Μαρίνα Μπιρμπίλη Μικαέλα Τόσκα
ΤΕΥΧΟΣ
3
ΣΕΛΙΔΑ
Αστείες ιστορίες από το ‘21 Οι Τούρκοι είχαν επικηρύξει τον Κολοκοτρώνη με μεγάλο ποσό και πολλοί πήγαιναν και έλεγαν ότι τον σκότωσαν παρουσιάζοντας άλλους που του έμοιαζαν. Για να ξέρουν όλοι ποιος είναι ο αληθινός, ο Θεοδωράκης είχε «κεντήσει» στο χέρι του, με στίγμα πυρίτιδας, τη χρονολογία γέννησής του... Ο πρώτος επώνυμος Έλληνας με τατουάζ!
Σχεδόν καμία από τις εικόνες των ηρώων του 21 τις οποίες βλέπουμε στο σχολείο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Σε όλες οι ήρωες φαίνονται εξιδανικευμένοι σαν ωραίοι Αρχαίοι Έλληνες. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή της Μπουμπουλίνας, που την έδειχναν εύσωμη με πολυτελή ενδυμασία ανάμεσα σε δαντέλες και λουλούδια σαν Ευρωπαία κοσμική
κυρία. Τη συνάντησή του μαζί της περιέγραψε ο Γάλλος λοχαγός Μορίς Περζά: «Νόμιζα ότι θα αντικρίσω την Ζαν ντ’ Αρκ, αλλά από κοντά ήταν σαν μανάβισσα που πουλά τυριά σε λαϊκή του Παρισιού». Μάλιστα της είπε πώς την φανταζόταν και η ηρωίδα, που είχε χιούμορ, έσκασε στα γέλια! πηγή: Δημ. Τριάντος
Εργασίες από το σχολείο μας
Εργασία των μαθητών της ΣΤ1 τάξης
Εργασία των μαθητών της Ε3 τάξης
Δανάη Σταύρου
15
Μ Α Υ Ρ Ο Γ Ε Ν Ο Υ Σ Α Ε Ρ Α Σ Μ Ο Ο Ξ
Ο Ξ Ι Κ Φ Δ Ε Κ Ζ Α Ρ Α Φ
Κ Α Ρ Α Ι Σ Κ Α Κ Η Σ Δ Β
Ι Α Σ Χ Δ Ψ Φ Β Ι Σ Β Ι Κ
Ε Θ Ι Λ Ν Ι Κ Η T Α Ρ Α Σ
Ρ Λ Δ Σ Α Χ Ζ Ω Μ Σ Ξ Κ Κ
Σ Κ Ι Ξ Η Μ Π Ο Υ Μ Π Ο Υ
Δ Π Α Π Α Φ Λ Ε Σ Σ Α Σ Ο
Υ Γ Η Ο Κ Λ Ι Δ Ω Ρ Ι Κ Η
Ο Ω Η Ψ Π Σ Ε Ξ Ο Σ Δ Γ Υ Λ Ζ Α Το άρθρο αυτό μπορεί να έχει 175-225 λέξεις. Λ Π Η Δ Εάν το ενημερωτικό δελτίο διΑ και ταχυδρομηθεί, Γ Δ το Φ πλωθεί άρθρο αυτό θα είναι στην πίσω Φ ΓιαΩτο λόγο αυτό Β θα Ρ πλευρά.
Σ Λ Λ Π Ι Ι Ι Γ Θ Ν Κ Κ Ρ Α Υ Ο εταιρεία σας είναι μικρή, μπορείτε να βάλετε μια λίστα με όλα τα Ρ Ε Ρ Υ ονόματα των υπαλλήλων σας. Ν για κάποια T τυπικά Ρ ΕάνΜ έχετε τιμές προϊόντα ή υπηρεσίες μπορείτε Γ να τιςΒαναφέρετε Ωσε λίστα. Α επίσης
ήταν καλό να το γράψετε έτσι ώστε να μπορεί κανείς να το διαβάσει πολύ γρήγορα.
Μπορείτε επίσης εάν θέλετε να αναφέρετε στους αναγνώστες σας οποιεσδήποτε άλλες μορφές επικοινωνίας έχετε δημιουργήσει για την εταιρεία σας.
Μια ενότητα ερωτήσεων και απαντήσεων είναι ένας εύκολος τρόπος για να τραβήξετε την Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιπροσοχή του αναγνώστη γρήγοήσετε αυτόν το χώρο για να υρα. Μπορούν να είναι ερωτήσεις πενθυμίσετε στους αναγνώστες που λάβατε στο διάστημα μεταξύ σας να σημειώσουν σε ένα ημεΣημαία Ελληνικής Επανάστασης αυτού καιτης του προηγούμενου ρολόγιο μια εκδήλωση που πραγτου 1821 μεπερίληψη σύμβολα της Φιλικής Ετεύχους ή μια γενικών ματοποιείται σταθερά, όπως μια ταιρείας. που Σχεδιάστηκε από τον Πα- προμηθευτών για ερωτήσεων γίνονται συχνά συνάντηση λαιών Γερμανό σχετικάΠατρών με την εταιρεία σας. και υψώθηκε πρωινό κάθε τρίτη Τρίτη του μήαπό τον Γεώργιο Σισίνη στην Ήλιδα να ή έναν πλειστηριασμό για φιΈνας τρόπος για να δώσετε στο το 1821. λανθρωπικούς σκοπούς που ενημερωτικό δελτίο ένα πιο φιλιγίνεται δύο φορές το χρόνο. κό ύφος είναι να παραθέσετε τα ονόματα και τους τίτλους διευθυντών της εταιρείας σας. Εάν η
Εάν υπάρχει διαθέσιμος χώρος, μπορείτε να τοποθετήσετε μια
Να βρείτε τους ήρωες και τις ηρωίδες του 1821 στο κρυπτόλεξο.
εικόνα clip art ή κάποια άλλα γραφικά.
Βασιλίνα Τσακιρίδη