Meesterlijke ambachten in Oost-Vlaanderen

meesterlijke

ambachten in Oost-Vlaanderen

meesterlijke ambachten

meesterlijke

ambachten in Oost-Vlaanderen

voorwoord

Beste lezer, Met deze publicatie plaatsen we ambachten in de spotlights. En terecht.

Ambachten verdienen onze aandacht. Ambachtsmannen- en vrouwen maken producten met een verhaal. Ze beschikken over vakmanschap en ambachte­ lijke skills, aangeleerd door jarenlange oefening. Dit mag niet verloren gaan.

Integendeel. Dat ambachten een toekomst hebben, bewijzen de verhalen die u hier kunt lezen.

De Economische Raad voor Oost-Vlaanderen en Unizo Oost-Vlaanderen slaan de handen in elkaar om ambachten nog meer op de kaart te zetten. De vraag naar lokale, authentieke, ambachtelijke producten kan pas toenemen als consumenten bewust en nieuwsgierig gemaakt worden. Onbekend is onbemind.

Communiceren en sensibiliseren over de rijke en diverse ambachtelijke sectoren in onze provincie is een eerste stap.

Toekomstgericht ondernemen, betekent inzetten op innovatie. Ook ambachten moeten mee evolueren. Door gebruik te maken van digitale technologie en samen te werken met klanten, ondernemingen en designers kunnen nieuwe producten gecreĂŤerd worden. EROV wil ambachtslui begeleiden in het optimaliseren en professionaliseren van hun bedrijfsvoering. Dit draagt ongetwijfeld bij tot het vrijwaren en borgen van ambachtelijke vaardigheden.

Ik wens je veel leesplezier LEENTJE GRILLAERT

gedeputeerde voorzitter EROV

|5

inhoud

voorwoord �������������������������������������������������������������������������������� 5 inleiding ������������������������������������������������������������������������������������ 7 meesterlijke ambachten ������������������������������������������������������������ 8 overzicht interviews ����������������������������������������������������������������� 16 Stokerij De Moor ���������������������������������������������������������������� 18 Lies Vancauwenberghe ������������������������������������������������������� 22 De Stoffeerder �������������������������������������������������������������������� 26 K. Burez ���������������������������������������������������������������������������� 30 Potier Stone ����������������������������������������������������������������������� 34 Decca Sports Group NV ������������������������������������������������������ 38 Studio Flash ���������������������������������������������������������������������� 42 Smederij De Bruyn ������������������������������������������������������������� 46 Maakburo ������������������������������������������������������������������������� 50 Paarl Handbags ����������������������������������������������������������������� 54 ’t Suykerbootje ������������������������������������������������������������������� 58 tips & tricks ����������������������������������������������������������������������������� 62 literatuurlijst ���������������������������������������������������������������������������� 63 met dank aan �������������������������������������������������������������������������� 63

6|

inleiding

Dit boek ‘Meesterlijke ambachten in Oost-Vlaanderen’ zet de makers van authentieke en ambachtelijke Oost-Vlaamse kwaliteitsproducten in de kijker.

Het is ogenschijnlijk een kleine sector, maar telt veel kleine ambachtelijke bedrijfjes met dikwijls niet meer dan één of twee werknemers. De sector wordt gekenmerkt door heel veel innovatieve kracht, een ongelofelijke materialen­ kennis en creatief vakmanschap. Een rijke ambachtentraditie, die teruggaat tot in de Middeleeuwen, maar die ook vooruit kijkt naar de toekomst.

Ambacht vergt kennis en kunde en dat verdient respect! Daarom lanceerde UNIZO het label HANDMADE IN BELGIUM (HIB). Met dit label wil UNIZO een sterker imago geven aan vakmanschap, het publiek wakker schudden rond de vele unieke makers die onze mooie provincie rijk is en zo deze makers duidelijk onderscheiden van de industriële massaproductie.

Deze ‘Gouden Handen’-generatie verdient het om voor het voetlicht geplaatst te worden.

JOS VERMEIREN

directeur UNIZO Oost-Vlaanderen

|7

meesterlijke ambachten

Ambachtsman of -vrouw De ambachtsman of -vrouw beschikt over vakmanschap. Hij of zij heeft zich, door jarenlange oefening, handmatige technieken toegeëigend en heeft de vaardigheid om hoog kwalitatief werk af te leveren. Dit neemt niet weg dat de ambachtsman of -vrouw gebruik maakt van machines en technologie.

Om ambachten beter te identificeren en te promoten heeft de federale overheid in 2014 een wettelijke definitie van ambachtsman opgesteld. De definitie is ruimer dan de klassieke definitie, waarbij de nadruk ligt op louter manuele activiteiten.

In deze definitie is er ook ruimte voor levering van diensten. Enkel ondernemingen met minder dan twintig werknemers komen in aanmerking voor de erkenning.

“ De ambachtsman of -onderneming is actief in de productie, transformatie, reparatie, restauratie van voorwerpen of levering van diensten.

Zijn activiteiten hebben in essentie betrekking op manuele aspecten en op een authentiek karakter.

Hij heeft een zekere kennis ontwikkeld gericht op kwaliteit, traditie, creatie en innovatie.”

Sinds 1 juni 2016 trad de wet in werking die de definitie van ambachtsman operationeel maakt. Vakmannen en -vrouwen kunnen een wettelijke erkenning als ambachtsman aanvragen bij de Commissie Ambachtslieden van de FOD Economie om hun ambachtelijke activiteit en knowhow te valoriseren.

Dankzij het logo van de wettelijke erkenning, geniet men een grotere zichtbaarheid bij het publiek.

8|

In Vlaanderen werden tot nu toe 598 officiële erkenningen gegeven, waarvan 150 in Oost-Vlaanderen. provincie

aanvragen ingediend

officiële erkenning

percentage

Antwerpen

233

153

66

Limburg

101

68

67

Oost-Vlaanderen

246

150

61

Vlaams Brabant

118

76

64

West-Vlaanderen

256

151

59

Met de wettelijke erkenning als ambachtsman kwam de federale overheid tegemoet aan de vraag van UNIZO om het ambachtelijk ondernemerschap te definiëren, zoals reeds het geval was in Frankrijk.

UNIZO lanceerde in 2013 het authenticiteitslabel HANDMADE IN BELGIUM. Met het HIB-label wil UNIZO de moderne en traditionele ambachtsman of -vrouw verenigen in een community en de makers van ambachtelijke kwaliteitsproducten in de kijker zetten. In Oost-Vlaanderen beschikken 125 ambachtsmannen en -vrouwen over het HANDMADE IN BELGIUM-label, verdeeld over de verschillende deelsectoren hout, glas, (edel)metaal, textiel, leder, (edel)steen, eten & drinken en varia.

Dat de ambachtensector heel wat bedrijven telt, hoeft geen betoog. Toch is de werkelijke omvang moeilijk in te schatten bij gebrek aan cijfermateriaal. Er bestaat geen lijst van NACE-codes voor ambachtelijke activiteiten. NACE is een officiële Europese lijst die bedrijven via een code opdeelt in sectoren afhankelijk van hun bedrijfsactiviteit. Helaas wordt er per sector geen opdeling gemaakt tussen industriële of ambachtelijke productie. Behalve in de bakkerijsector. Sinds 2009 bestaan er aparte NACE-codes voor industriële vervaardiging van brood en ambachtelijke vervaardiging.

|9

Trends Ambachten moeten zich ontdoen van hun stoffig folklore imago en zichzelf heruitvinden. Door de krachten te bundelen en de link te maken met economie, onderwijs en toerisme, kunnen we ambachten een toekomst geven. Ambachten moeten mee evolueren met hun tijd, zonder afbreuk te doen aan de kern van de ambacht.

Het huidig maatschappelijk klimaat biedt kansen voor ambachten. Het draagvlak voor ongebreidelde economische groei ten nadele van mens, milieu en samenleving brokkelt af. De negatieve effecten ervan zoals de mondiale financiële crisis, klimaatopwarming, stijgend aantal burn-outs en zelfmoordcijfers nopen ons ertoe de maatschappij op een meer duurzame manier te organiseren.

In haar boek ‘Donut economie. Zeven stappen naar een economie voor de 21ste eeuw’ schuift de Britse econome, Kate Raworth, een omkering in het economisch denken naar voor. Economische groei mag geen doel op zich zijn. Haar donuteconomie staat voor duurzame economie, duurzame energie en herverdeling.

Ook macro-econoom, Geert Noels, maakt in zijn boek ‘Gigantisme’ komaf met de gangbare economische theorie van ongebreidelde groei. Noels pleit voor een kleinere economie, op maat van mens en planeet. “Groot maakt groter, ten koste van de kleintjes en de diversiteit.”

Streven naar een duurzame samenleving impliceert dat we op een andere manier gaan produceren, consumeren en met elkaar omgaan. De hernieuwde interesse in handgemaakte en ambachtelijke producten is geen vluchtige hype, maar een trend, een lange termijnbeweging als reactie op het huidig maatschappelijk en economisch bestel.

• Het is in eerste instantie een tegenreactie op de massaproductie en eenheidsworst. Een ambachtelijk product is uniek en op maat.

Het zijn producten met een verhaal.

• Ten tweede is het een tegenreactie op de kenniseconomie.

Handarbeid en het zelf maken van producten scherpt de creatieve geest en zorgt voor onthaasting.

10 |

• Ten derde is het een tegenreactie op de wegwerpmaatschappij.

Jaarlijks produceren we bergen afval. Producten worden zo geproduceerd dat ze een korte levensduur hebben. De kosten voor reparatie zijn in veel gevallen hoger dan het aanschaffen van een nieuw product. Ambachten dragen bij tot het duurzaam consumeren en zijn een belangrijke schakel in de circulaire economie. Een ambachtelijk product is kwaliteitsvol en duur­ zaam. Ook het repareren en restaureren vraagt ambachtelijke vakkennis.

• Ten vierde is het een tegenreactie op de globalisering. Ambachten passen binnen de korte keten strategie. De productie is lokaal verankerd en er is een directe relatie met de consument. In die zin zijn ambachten weinig milieubelastend en hebben ze een lage ecologische voetafdruk.

Ambachten van de toekomst Ambachten kunnen pas economisch overleven door in te zetten op innovatie.

De Oostenrijkse econoom, Joseph Schumpeter, ontwikkelde de theorie van de creatieve destructie. Innovatie en technische vooruitgang zijn de drijvende krachten achter de economische vooruitgang. Door de technologische (r)evolutie zijn heel wat ondernemingen gedoemd te verdwijnen. Innovatie leidt tot groei, maar ook tot vernietiging. Heel wat oude ambachten zijn met uitsterven bedreigd door o.a. automatisering of robotisering. Met het verdwijnen van de ambacht, verdwijnt ook de vakkennis en de handvaardigheid. Toch bieden nieuwe technologieën ook kansen.

Ambachten van de toekomst staan open voor samenwerking met designers, ondernemers en industrie. Digitale technologie in combinatie met traditionele ambachten leidt tot nieuwe producten, diensten, nieuwe materialen of technieken. Co-creatie is een interessante methodiek om tot innovatie te komen. Co-­ creatie is een vorm van samenwerking met je klant, partners en doelgroepen om gezamenlijk tot oplossingen te komen. De gebruiker draagt bij tot de creatie van een nieuw of aangepast product dat gebruiksvriendelijk en relevant is.

| 11

Ministry of Makers zet in op dergelijke co-creatie. Dit initiatief van Stad Gent, de Provincie Oost-Vlaanderen, Hogeschool Gent en UGent, heeft als taakstelling om samenwerking tussen ambachtslui, ontwerpers, bedrijven en sociale economie te initiëren. Met hun digitaal platform wil Ministery of Makers een community creëren voor professionele makers in onze provincie. Om de Oost-Vlaamse economie sterker, creatiever en duurzaam te maken, worden o.a. co-creatietrajecten opgezet en starters begeleidt in het circulair denken. Een voorbeeld van creatieve samenwerking over sectoren heen is het project Vol+Maakt.

Vol+Maakt is een unieke collectie designobjecten. Via een co-creatietraject met drie designers en twee maatwerkbedrijven, Compaan en Labeur, werd een design­collectie ontwikkeld. Deze symbiose tussen sociale economie en de design­wereld toont aan dat oude ambachtelijke technieken in moderne toepassingen tot interessante cross-overs leidt. www.volmaakt.be

Tafel Ada en bank Albert

Cas Moor + Labeur + Compaan

Bijzettafels Alphons en Alphonsine Valerie Bervoet + Compaan

Tafellamp Alix

Sep Verboom + Compaan

12 |

Lekker Oost-Vlaams De gastronomie in Oost-Vlaanderen is nauw verbonden met ambacht. Heerlijke lokale, authentieke producten en gerechten met een verhaal worden gesmaakt door de consument. Met Lekker Oost-Vlaams brengt EROV de ambacht van het streeken hoeveproduct in beeld en ontwikkelt heel wat acties om de Oost-Vlaamse streek- en hoeve­producten te promoten. Lekker Oost-Vlaams verzamelt maar liefst 207 lokale producenten. In onze provincie is er ook een toenemende aandacht voor traditionele wijnbouw. De publicatie ‘Wijnbouw in Oost-Vlaanderen’ noteert elf (semi) professionele wijnbouwers. Op hun wijndomeinen wordt op een ambachtelijke manier gewerkt met respect voor de natuur en hun product.

| 13

Makers Ambachtslui zijn makers van authentieke producten, waarbij het handwerk, aangeleerd door jarenlange oefening, centraal staat. Maar niet alle makers zijn ambachtslui. De Makersbeweging of Maker Movement* is een internationale beweging van digitale doe-het-zelvers, uitvinders van alle leeftijden, ontwerpers, knutselaars die op eigen houtje producten bedenken en maken. Daarbij zetten ze zich bewust of onbewust af tegen de massaproductie van goederen. Dankzij de snelle ontwikkelingen in goedkope en eenvoudige technologieën kan iedereen zelf dingen bedenken en maken. Het sociaal groepsgebeuren speelt een belangrijke rol in de Makersbeweging. Zo zijn er roboticagroepjes, technologiegroepjes, maar ook meer traditionele naai- en handwerkgroepjes die online hun kennis en producten delen.

Makers experimenten in Fablabs. Dat zijn creatieve, open werkplekken waar iedereen zijn ontwerpen of ideeën kan vormgeven en uitwerken. Je kan er gebruik maken van de nieuwste apparatuur en laatste technologische en ICT-snufjes.

Je leert 3D-printen, bouwt een robot of programmeert een eenvoudig spel. In Oost-Vlaanderen zijn er momenteel vijf fablabs, één in Erpe Mere en vier in Gent.

Ambachten, ons immaterieel cultureel erfgoed Naast hun economisch belang, hebben ambachten ook een belangrijke cultuur-­ historische betekenis. Ambachten behoren tot het immaterieel cultureel erfgoed.

Immaterieel cultureel erfgoed zit in de hoofden en handen van mensen. Het is van belang om ambachtelijke tradities, kennis en praktijken door te geven aan toekomstige generaties.

Op het wereldtoneel is al veel langer aandacht voor het immaterieel cultureel erfgoed. UNESCO, de organisatie voor Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur van de Verenigde Naties lanceerde in 2003 de Conventie voor het borgen van immaterieel cultureel erfgoed (ICE). De conventie heeft als doel ambachtelijke vaardigheden en technieken als immaterieel erfgoed doorgeven aan de volgende generaties. België ondertekende in 2006 de Unesco Conventie en in

* Faro, Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Hoe maakt u het? Aspiratiegids Erfgoeddag 2019, Brussel, Albe De Coker, 2018

14 |

2008 maakte de Vlaamse Gemeenschap een Inventaris van Immaterieel Cultureel Erfgoed Vlaanderen. ETWIE, het Expertisecentrum voor Technisch, Wetenschappelijk en Industrieel Erfgoed heeft als opdracht ambachten beter in beeld te brengen. Ook door samenwerking en interactie met andere beleidsdomeinen, zoals onderwijs, economie, werk en toerisme wil de Vlaamse overheid ambachten een toekomst geven.

Resultaten bevraging ambachten De consument is op zoek naar authentieke producten die kwalitatief, veilig en duurzaam zijn en ook liefst van eigen bodem. Creatief vakmanschap komt tegemoet aan deze toenemende vraag naar kwaliteit, creativiteit en authenticiteit.

Uit een recente bevraging van een focusgroep van Oost-Vlaamse ambachtslui, actief in verschillende deelsectoren, blijkt dat de grootste groep meer dan 10 jaar actief is. Ze hebben het bedrijf voornamelijk zelf opgestart of overgenomen van familie. De technische vaardigheden waarover ze beschikken, hebben ze voornamelijk al doende geleerd of van een expert ambachtsman of -vrouw. Hij of zij tracht ook de ambachtelijke vaardigheden door te geven aan anderen.

Zowel het HANDMADE IN BELGIUM-label van UNIZO als de officiële erkenning als ambachtsman van de federale overheid worden beschouwd als belangrijke marketingtools. De meesten nemen deel aan publieksgerichte evenementen om ambacht positief in de kijker te zetten. Op de vraag welke vorming of opleiding nuttig zou zijn, komen vooral thema’s als communicatie en publiciteit en e-commerce aan bod.

De ambachtslui schatten de toekomst van hun zaak positief in door de steeds stijgende vraag naar ambachtelijke producten. Ze onderscheiden zich van de concurrentie op vlak van kwaliteit, design & ontwerp, maatwerk en service. De grootste uitdaging is om voldoende geld te vinden om te investeren en blijvend te innoveren.

| 15

De Stoffeerder | p. 26

Lies Vancauwenberghe | p. 22

11 ambachten in de kijker

Stokerij De Moor | p. 18

K. Burez | p. 30 Potier Stone | p. 34

Smederij De Bruyn | p. 46

Studio Flash | p. 42

Decca Sports Group NV | p. 38

Paarl Handbags | p. 54

11 interviews

Maakburo | p. 50

’t Suykerbootje | p. 58

Stokerij De Moor

Gentsesteenweg 398, 9300 Aalst

Stokerij De Moor uit Aalst kent een lange familiegeschiedenis. In 1910 was overgrootvader, Frans De Moor, herbergier en barbier. Bij een pint kreeg je een borrel en kon je ondertussen je haar laten knippen.

Frans en zijn echtgenote, Anna Lafon, startten een kleine stokerij van jenevers en likeuren in de Drie Sleutelstraat. Ondertussen staat de vierde en vijfde generatie aan het roer. Greet De Moor en Patrick Van Schandevijl runnen samen met hun twee dochters, Carolien en Liesbeth, de zaak.

18 |

Gezond verstand PATRICK “Aanvankelijk wou mijn vrouw niet in de zaak van haar ouders komen.

Ze is pedagoge van opleiding en ik heb economie gestudeerd. Het is anders uitgedraaid. Ik ben ondertussen 35 jaar actief in de zaak en verantwoordelijk voor de productie. Mijn schoonvader heeft me de basis van het stookproces aangeleerd. Ik heb zelf veel literatuur doorgenomen, vooral uit Duitsland. Het is geen exacte wetenschap. Stoken is een arbeidsintensief en langzaam proces.

Een alcoholhoudende vloeistof wordt opgewarmd om er langzaam de alcohol uit te distilleren. Elke fase in het proces moet gemonitord worden. Een goede kennis van de ingrediënten en juiste volumes gebruiken, zijn cruciaal bij het destilleren. En gezond verstand gebruiken! Ik leer nog elke dag bij. Ik wil mijn ambacht doorgeven aan mijn dochters, maar dat vraagt de nodige tijd.”

Alcoholpercentage gedaald PATRICK “Bepaalde recepturen zijn in de loop der jaren aangepast aan de wijzigende smaak van de consument. Het suikergehalte in likeuren wordt tot een minimum beperkt, omwille van de gezondheid. Het alcohol­ percentage in jenever is verminderd. Vroeger moest jenever 40% alcohol bevatten, nu is het alcoholpercentage tussen 35% en 38%. Niet alleen de smaak van de consument verandert, ook omgevingsfactoren veranderen. Wat ik zeer positief vind, is dat sinds 2008 jenever geografisch beschermd is door de Europese Unie.

Enkel in België, Nederland, en in een klein stukje Frankrijk (Frans-Vlaanderen) en Duitsland (Ost-Friesland tegen de Nederlandse grens) mag (graan)jenever geproduceerd worden.”

Tegendraads PATRICK “Aalstenaars zijn soms wat tegendraads of

gezond anarchistisch. We blijven heel koppig ouderwetse likeuren maken, zoals Kummel of Goudwater. Deze likeur is een variant op Elixir met wat bladgoud in. Doordat we kleinschalig werken, kunnen we kort op de bal spelen

| 19

en kleine volumes produceren. Het geeft veel voldoening om zo’n oud product opnieuw in de kijker te zetten. Winst maken is hier zeker niet de hoofdzaak.

Naast likeuren en graanjenever, maken we ook gin. In 2012 lanceerden we onze Flemish Gin 20-3. Met deze premium gin begon voor de stokerij een nieuw hoofdstuk. Onze naam wordt met fierheid op het product gezet.”

|

Stokerij De Moor

Klanten

20

PATRICK “Onze klanten zijn particulieren, die in de winkel aankopen. Het tweede

segment zijn bedrijven. Die markt is ook sterk gewijzigd. Voor bedrijven is het fiscaal minder interessant geworden om alcoholische dranken te geven als relatie­ geschenk. We zetten in op speciaalzaken en slijterijen om onze producten te verkopen. Het derde segment zijn horecaklanten in de regio Gent-Brussel. Ook daar is een evolutie. Cafés verkopen minder sterke alcoholhoudende dranken.

Sterke dranken krijgen wel een mooie plaats in cocktailbars waar ze verwerkt worden in cocktails. We richten ons naar brasserieën, hotels, restaurants en hippe bars, die geïnteresseerd zijn in authentieke producten met een verhaal.”

Ambities PATRICK “We groeien gestaag. Dat is

nodig, want onze dochters zijn nu ook actief in de zaak. We hebben uitbreidingsplannen om de productie- en op­ slagcapaciteit te verhogen en de winkel

te vergroten. De fysieke winkel zal altijd belangrijk blijven. Mensen drinken minder, maar kwalitatief beter en drinken meer thuis. De klant wil goed geïnformeerd worden. Het belang van persoonlijk contact en degelijk advies neemt nog toe. Je moet meer weten dan je klant en de kennis van de klant is soms al zeer groot. Door uit te breiden spelen we in op het toverwoord ‘beleving’. We krijgen zoveel aanvragen van groepen om een bedrijfsbezoek te brengen, maar onze infrastructuur laat het voorlopig niet toe.”

“ Passie is de drive om de zaak verder uit te bouwen.

Authenticiteit, volharding en een degelijke aanpak lonen altijd. Je moet tijd investeren om te groeien.”

Webshop PATRICK “Via de webshop verkopen we

onze eigen artikels en speciale dingen.

Dat werkt goed. Ik onderschat het belang van aanwezigheid op social media niet.

Sinds enkele maanden zijn we aan de slag met een communicatiebureau voor het ontwerpen van een nieuw logo. We willen de flessen en etiketten restylen en stroomlijnen. De jonge generatie geeft zuurstof aan onze onderneming. Daar ben ik zeer tevreden over.”

| 21

Lies Vancauwenberghe

Jubileumlaan 6, 9840 De Pinte

De 37-jarige Lies Vancauwenberghe volgde goudsmid-juweelontwerper in Antwerpen.

Nadien specialiseerde ze zich in het maken van juwelen in was tijdens een opleiding in Firenze. Al drie generaties lang stroomt de passie voor ambacht door de aderen van de familie. Grootvader was kunstsmid in Wingene en maakte smeedijzeren poorten.

Vader is goudsmid en juweelontwerper.

Moeder is juwelier en gespecialiseerd in parels knopen.

22 |

Juwelen in was LIES “Vijf jaar geleden startte ik mijn zaak. Daarvoor werkte ik als vertegenwoordiger van juwelen en nadien ontwierp ik in loondienst collecties voor verschillende juwelenmerken. Ik werk voornamelijk met de verloren was-techniek.

Eerst maak ik een tekening van het juweel en sculpteer het uit een blok was.

Op die manier kunnen nog kleine aanpassingen gebeuren. Daarna wordt het juweel gemaakt in goud of zilver, eventueel met oud goud of eigen edelstenen.”

Persoonlijk verhaal LIES “Mijn klanten geven waarde aan een juweel

en willen een juweel met een verhaal. Ik wil de essentie van een belangrijke gebeurtenis in een mensenleven vertalen in een uniek juweel. In mijn vak is empathie hebben belangrijk. Achter elke creatie schuilt een persoonlijk verhaal. Ik verwerk de symboliek in een juweel. Ik maak nooit in serie. Alles is op maat en op wens van de klant.”

Geen winkel LIES “De omzet stijgt elk jaar. Ik ben er meer dan voltijds mee bezig. Het is mijn ambitie om te blijven groeien. Ik heb geen winkel en zit niet in een winkelstraat. Dus mijn zaak promoten vraagt blijvende inspanningen. Het is een bewuste keuze om geen winkel te hebben. Het past niet in mijn concept. Ik werk op afspraak en ontvang de klanten in een rustige omgeving met respect voor privacy.”

| 23

24

|  Lies Vancauwenberghe

HIB zet ambacht in de kijker LIES “Het HANDMADE IN BELGIUM-label is zeker een meerwaarde voor mijn zaak. Steeds meer mensen kiezen bewust voor lokale producten en zijn massa­ producten beu. HIB moet nog meer kenbaar gemaakt worden. Het wordt nog te weinig opgepikt door het grote publiek of de media. Ik maak het zelf wel kenbaar op publieksgerichte beurzen, zoals Inside in Gent. De campagne ‘Ik koop Belgisch’ vind ik ook een heel mooi initiatief. Flanders DC zet daarmee modeen designmerken van eigen bodem in de verf. Ze moedigen consumenten aan om lokale merken te kopen en dat met trots uit te dragen.”

“ Er komt heel veel bij kijken om een zelfstandige zaak te runnen. Een goed gestructureerde boekhouding is een must. Ambacht vraagt kennis en kunde en het duurt jaren vooraleer je het onder de knie hebt. Dus neem je tijd.”

| 25

De Stoffeerder

Kalkenstraat 248, 9255 Buggenhout

Het familiebedrijf De Stoffeerder in Buggenhout is in handen van Walter Van der Straeten en zoon Sven en hun echtgenotes, Marleen Verhofstadt en Regina Sevostiyanova.

Grootvader, Felix Van der Straeten, startte in 1966. Hij was gespecialiseerd in het maken van nieuwe salons en zetels, die verdeeld werden in de Benelux. Door de opkomst van goedkopere ingevoerde salons uit ItaliÍ lag de klemtoon meer op reparaties en het herstofferen. Vandaag legt het bedrijf zich ook toe op muurbekleding, raamdecoratie, tapijten en salons op maat, stofferen van banken in auto’s, helikopters en boten.

26 |

Ambacht geleerd SVEN “Ik volgde stoffering in Mechelen en een architectuuropleiding op SintLukas in Brussel. Nadien ben ik onmiddellijk gestart in het bedrijf. De oude technieken, zoals het gebruik van spiraalveren, heb ik geleerd van mijn grootvader. Ons team bestaat uit elf mensen, waaronder een banketbakker, een kinderverzorgster en een politiek vluchteling. Alle werknemers worden intern opgeleid. Van snijden, stikken, zagen en assembleren van karkassen, tot restauratie van houtwerk of bespannen van muren.”

Opdrachten van Beirut tot Beverly Hills SVEN “We bieden gespecialiseerd maatwerk, van ontwerp tot afgewerkt product. Door onze grote stock en uitgebreid machinepark is de wachttijd voor het gevraagde maatwerk bijzonder kort voor de klant. Ons cliënteel bestaat zowel uit particulieren als grote bedrijven. We maken akoestische gordijnen voor VTM, bekleden kappersstoelen voor de Client en maken zitmeubels op maat voor Torfs of Longchamp. We stofferen in opdracht van bekende designers, zoals Axel Vervoort, maar evengoed voor jan met de pet. Ons maatwerk is niet beperkt tot de Belgische markt. We hebben werk staan in Genève, Beirut, Beverly Hills, New York en Moskou. Mond-tot-mondreclame is de beste reclame. We publiceren regelmatig artikels in plaatselijke magazines, op Facebook en Instagram en nemen deel aan beurzen zoals o.a. de botenbeurs in Breskens.”

| 27

Grootste stoffeerder in België SVEN “2018 was een uitzonderlijk goed

jaar. We zijn de grootste stoffeerder in België. Onze ambitie is om met de huidige personeelsbezetting gestaag te groeien. De vraag naar onze producten en diensten neemt toe. Inspelen op nieuwe trends en mee evolueren met de vraag van de klant zijn de grootste uitdagingen. Door het goedkope aanbod van zetels laten mensen hun goedkopere zetels hervullen voor een beter zitcomfort. Een andere trend is vintage.

Aangezien vintage weer helemaal in is, worden oude zetels opnieuw herbekleed.”

Onze ambacht is een groene ambacht SVEN “Het ecologisch verhaal achter

onze ambacht willen we nog meer uitspelen. Maatwerk en kwaliteit afleveren betekent minder afval produceren. In onze sector wordt veel gerecupereerd en wordt het transport beperkt. Bij het herstofferen van een salon, blijft het houtwerk behouden en worden zo minder bomen gekapt.”

“ Ik pleit voor meer officiële kwaliteitseisen voor de erkenning als ambachtsman.”

28 |

| 29

Brood- en banketbakkerij

K. Burez

Beverestraat 80, 9700 Oudenaarde

Kwaliteit, perfectie, smaak en oog voor detail. Kristoffel Burez uit Oudenaarde maakt er zijn handelsmerk van. Als jonge knaap werkte hij tijdens het weekend bij chocolaterie Hermes in Ronse. Een opleiding als chocolatier in Ter Groene Poorte lag voor de hand. Daar werd al vlug duidelijk dat ook patisserie en brood zijn ding waren. Door zijn werkervaring bij bekende patissiers, zoals Damme in Gent en Lanssens in Kortrijk, is streven naar perfectie zijn filosofie geworden.

30 |

Ronse versus Oudenaarde KRISTOFFEL “Mijn echtgenote, Petra Decaesstecker en ik werkten in een patisserie in Antwerpen. Aanvankelijk beslisten we om niet zelfstandig te worden.

Maar als bakker is de combinatie gezin en werk echt wel moeilijk, dus was het toch de beste keuze om zelfstandig te worden. Ik wou eerst in mijn geboortestad Ronse een zaak starten, maar Ronse was toen doods en in Oudenaarde stond een bakkerij te koop. De roep naar mijn geboortestad was groot en in 2014 hebben we daar een verkooppunt geopend. Dankzij investeringen van het stads­ bestuur is Ronse aan het heropleven. Alleen, de koopkracht stijgt niet. Jonge gezinnen leven anders, spenderen anders en eten in het weekend minder taart.”

Nachtwerk KRISTOFFEL “Mijn personeel wordt opgeleid in de bak-

kerij. In elke bakkerij is het anders. Er worden andere machines gebruikt, andere bloem. Het triggert me om nieuwe dingen uit te proberen. Ik volg heel wat bijscholingen over o.a. nieuwe smaakcombinaties. Door nieuwe verwerkingstechnieken toe te passen, moet ik minder ’s nachts werken. Ook via internet en Pinterest blijf ik up-to-date.”

Gezond gebak KRISTOFFEL “Het type klanten in Oudenaarde is hele-

maal anders dan in Ronse. Klanten van de vroegere bakkerij hebben we overgenomen. Door het niveau van de producten op te tillen, is het klantenbestand uitgebreid. In Oudenaarde slagen we erin om een jonger publiek aan te trekken door in te spelen op trends, zoals gezondheid. We maken desembrood en speltbrood.

Dat zat vijf jaar geleden niet in het assortiment. We ge­ bruiken minder of andere suikers en houden rekening met voedselallergieën. Glutenvrije producten maak ik niet zelf, want dan heb je een steriele ruimte nodig, maar in gebak vervang ik de bloem. Door kleinere porties brood en taarten aan te bieden, richten we ons ook op

| 31

Bierbrood KRISTOFFEL “We werken samen met andere ambachtslieden. Kaasmeesters Callebaut leveren kaas voor de ontbijtmanden en wij leveren hen brood voor kaasschotels. Bierbrood is een nieuw product dat ik aan het uittesten ben in samenwerking met Brouwerij Roman.

De overschot van hun bierproductie, bierdraf genaamd, wordt gebruikt in ons brood. Bierdraf is een gezond en waardevol ingrediënt.”

Klein en ambachtelijk

alleenstaanden. Constant vernieuwen in het assortiment met nieuwe brood­ soorten, nieuwe taarten, artisanale ijsbereidingen vind ik heel belangrijk. Wanneer we een nieuw product lanceren, nemen we enkele maanden de tijd om te zien of het aanslaat.”

Harde concurrentie

|

K. Burez

KRISTOFFEL “Het kneden van brood is een ambacht. De kracht van bloem is elk

32

jaar anders. Je moet aanvoelen wanneer het deeg voldoende gerezen is vooraleer het de oven ingaat. Productkennis en de verwerking ervan tot een eindproduct vraagt vakkennis. Ik kies resoluut voor de beste grondstoffen en wil ik daar niet van afwijken. Het is jammer, maar ons product is een gratuite product geworden door de harde concurrentie van supermarkten en industriële bakkerijen. Mensen overtuigen om brood bij de warme bakker te kopen wordt moeilijker. Daarom proberen we het verhaal van de ambacht te vertellen. Om tegemoet te komen aan de wensen van de klanten brengen we op zondag de bestellingen aan huis. In 2011 hebben we zwaar geïnvesteerd in een nieuwe winkelinrichting.”

KRISTOFFEL “We hebben geen ambitie om te groeien. De keuze om klein en ambachtelijk te werken is bewust gemaakt.

Daarom hebben we vorig jaar de samenwerking met twee medewerkers stopgezet. Het verkooppunt in Ronse is nog een grote uitdaging. Ik zou graag een panelgesprek willen voeren met mijn klanten om beter te kunnen inspelen op hun wensen. In Ronse zijn we te duur voor het publiek, dus we moeten ons assortiment aanpassen.”

Overschotten KRISTOFFEL “Via onze webshop kan je online bestellen en nadien afhalen in de winkel. Een stijgend aantal klanten maakt er gebruik van. Om voedselverspilling tegen te gaan, werken we mee aan het project Too Good To Go. De ene dag is alles direct uitverkocht en de andere dag hebben we grote overschotten. Het is moeilijk in te schatten. Ik bied pakketten aan van 10 euro. Via Too Good To Go krijgen we onze overschotten verkocht. De klanten die daarvan gebruik maken zijn van alle leeftijden en sociale klassen”.

“ Je moet meer dan ooit tevoren een goed markt­ onderzoek doen. De warme bakker is met uit­sterven bedreigd. Belang­rijk is dat je je specialiseert. Locatie is meer dan vroeger heel belangrijk en parkeer­ gelegenheid is daarbij zeker een aandachtspunt.”

| 33

Potier Stone

Vliegplein 64, 9990 Maldegem

Potier Stone, het natuursteenbedrijf uit Maldegem, combineert authentiek vakmanschap met een hightech machinepark.

Ze leggen zich toe op complexe realisaties met oog voor precisie. Zo werd Unseen Fresh ontwikkeld, waarbij de drukknop van het toilet volledig geïntegreerd werd in de marmeren wand. Hetzelfde werd gedaan met storende stopcontacten, kranen en afvoerplugs. Natuursteenbewerking werd door de familie Potier vier generaties lang doorgegeven van vader op zoon. Nog steeds werkt er familie in het bedrijf. Wim Nelis kocht het in 2013 van Bouwgroep Van de Walle, waar hij zelf werkte als manager van de vastgoedafdeling. Het bedrijf behield zijn naam omwille van de sterke reputatie.

34 |

Uitdagingen WIM “Ik had aanvankelijk geen kennis van natuursteen, maar zag het als een uitdaging. Toen ik hier begon, was het bedrijf gespecialiseerd in composiet­bladen voor keukens in het lage segment. Een sector met bijzonder veel concurrentie.

We kregen steeds vaker de vraag van architecten naar gespecialiseerde uitvoeringen en in 2015 heb ik onze focus verlegd. Nu richten we ons op het hoger segment. We laten ons graag uitdagen: “If you can dream it, we can make it”.

De medewerkers, een team van vijfentwintig, zijn meegegroeid met het bedrijf.

Ze zijn opgeleid om fijn en detaillistisch werk uit te voeren.”

Stijgende omzet WIM “Vorig jaar hebben we 40% meer verkocht dan het jaar voordien. Het buitenlands verhaal is onafwendbaar.

We voeren nu opdrachten uit in Frankrijk, Spanje en Nederland. We krijgen steeds vaker vragen van over de hele wereld, maar onze structuur is nog niet aangepast op vlak van logistiek en medewerkers. We hebben zwaar geïnvesteerd in het machinepark en zoeken nog nieuwe werkkrachten om aan de vraag te kunnen voldoen. Gemotiveerde medewerkers vinden is de uitdaging.

Kennis van het Nederlands is een voorwaarde om hier te werken, omwille van de veiligheid en de opleiding die nieuwe werknemers intern krijgen.”

| 35

Ambitie

|

Potier Stone

WIM “Potier Stone als de referentie in steen, met gelukkige klanten en medewerkers. Daar werken we elke dag aan. We spelen niet op prijs, maar op kwaliteit. Er is een stijgende vraag naar authenticiteit. Natuursteenbewerking is een ambacht, maar een modern machinepark is onmisbaar. Elk stuk dat hier vertrekt, is manueel bewerkt en is uniek. We maken nooit twee keer hetzelfde product en de wensen van de klant staan centraal. Wanneer klanten in het atelier ons vakmanschap zien, wordt dit enorm gewaardeerd. Werkbladen in marmer zijn uiterst geschikt voor keukens en badkamer. Dankzij onze unieke en innovatie oppervlakte-afwerking Xquise komen er geen vlekken op. Daardoor kunnen wij een 100% onderhoudsgarantie aanbieden.”

36

Italië, het mekka van natuursteen WIM “In de streek van Verona in Italië worden stenen van over de hele wereld verzaagd, bewerkt en opnieuw verdeeld.

Twee keer per jaar gaan we met een aantal architecten naar Italië om aan te kopen. Zij geven hun advies en op die manier sturen we zelf de markt en bepalen we de trends. Momenteel is Carrara marmer erg gewild. Op de meubelbeurs in Milaan bekijken we welke marmers gebruikt worden. Wanneer de toepassingen en materialen op de beurs ons allemaal bekend zijn, geeft dat een geruststellend gevoel.”

Webshop WIM “Via onze website kan je onze stock up-to-date volgen. Met foto’s van de steensoorten kan je al een beeld vormen van wat we in huis hebben. De stenen worden niet online verkocht, omdat we veel meer doen dan enkel het materiaal verkopen. We willen dat de klanten tot bij ons komen om het materiaal te zien en te voelen. Tegelijkertijd worden ze op de hoogte gebracht van de oneindige mogelijkheden van natuursteen. Via de webshop worden momenteel enkel on­ derhoudsproducten verkocht.”

| 37

Decca Sports Group NV

Burchtweg 7, 9890 Gavere

Jan Vanpraet is co-eigenaar en CEO van het sporttextielbedrijf DECCA SPORTS GROUP in Gavere. DECCA maakt sinds 1930 kwalitatieve en modieuze sportkledij.

Eind 2015 kocht Vanpraet met een aantal vennoten het verlieslatend textielbedrijf van de familie De Clercq. Een grote uitdaging voor Vanpraet, die voordien actief was in de ICT-sector en bij Eddy Merckx Cycles.

Aanvankelijk werd hij als consultant gevraagd om nieuwe investeerders aan te trekken.

Een grondige doorlichting van het bedrijf overtuigde hem van de vele troeven.

38 |

Sport is fashion JAN “Sport is een groeimarkt. Wij focussen met onze productie van sportkledij op wielrennen, lopen en triatlon. Het zijn sterk groeiende, trendy en economisch interessante sporten, want er wordt veel geld aan uitgegeven. Het aantal fietsers is de laatste jaren gigantisch gestegen dankzij de dames. Vrouwen hechten, net als mannen trouwens, veel belang aan een mooie sportoutfit. Er is in onze niche een sterke link met fashion. Gedurende de laatste jaren zijn er meer dan vijfendertig nieuwe artikelen gemaakt in de sportdisciplines: wielrennen, triatlon en running.”

Innovatieve evoluties JAN “Onze klanten zijn sportclubs en bedrijven die hun personeel aan het sporten zetten en daarvoor een outfit bestellen in de huisstijl van de club of het bedrijf. Sinds vorig jaar verkopen we via onze webshop een beperkte collectie aan particulieren. We werken ook voor modeontwerpers met een eigen kledinglijn. Daarnaast richten we ons tot overheidsinstellingen en maken we kleding voor o.a. De Lijn, Politie, cipiers. Recent zijn we gestart met innovatieve beveiligingsproducten in zowel de sportwereld als in de bedrijfswereld.”

Litouwen of Gavere JAN “Klantgericht werken is onze kerntaak. Onze klanten bieden we extra diensten en producten. We beheren webshops met sportkledij voor sportclubs en bedrijven.

Op die manier ontzorgen we de klant, want wij staan in voor de afhandeling van de individuele bestellingen.

Daarnaast bouwen we voor onze klanten een community rond het sportgebeuren door fietsritten in de streek te organiseren en te hosten. Persoonlijk contact met de klant staat centraal. Ook flexibiliteit is een belangrijke troef. Naast onze productielijn in Gavere, hebben we in onderaanneming een productielijn in Litouwen. Vijfenzeventig procent van de productie vindt plaats in Litouwen.

| 39

Belangrijke argumenten om te kiezen voor een productielijn in Litouwen zijn de werkethiek en taalkennis. Ze werken uiteraard ook met dezelfde grondstoffabrikanten in Italië, Spanje of Frankrijk.

In functie van tijd en budget kiest de klant waar de productie plaatsvindt. Productie in eigen land is de helft duurder.

Drie doelgroepen kiezen hiervoor. Ten eerste, sportclubs en bedrijven die nog heel snel een bestelling willen plaatsen.

Ten tweede, klanten die calamiteiten hebben voorgehad met hun vorige leverancier. De derde groep zijn chauvinisten die bewust kiezen voor een product van eigen bodem. En die doelgroep stijgt.”

“ In ons land kleeft er nog een te groot stigma op een ondernemer als hij faalt. De overheid moet meer initiatieven nemen om ondernemerschap aan te moedigen en niet alleen in goede tijden, maar ook in minder goede tijden.

Om te onder­nemen heb je lef nodig. Erken je zwakke punten en laat je omringen door mensen met kennis van zaken. Zoek naar complementariteit.”

40 |

Na vijf jaar positief draaien JAN “Ik heb drie jaar geleden een verlieslatend bedrijf gekocht. De omzet stijgt elk jaar en na vijf jaar wil ik positief draaien. Ondertussen heb ik drie vennoten opgenomen in de raad van bestuur. Met dit complementair team kan ons bedrijf verder gecontroleerd groeien. We willen met onze kwalitatieve producten, gemaakt van hoogtechnologische stoffen, erkend en herkend worden in de markt.”

Handmade in Belgium JAN “Ik ben er bijzonder trots op dat we lokaal kunnen produceren. Met

trots draagt DECCA het HIB logo (HANDMADE IN BELGIUM) die ook op de verpakking staat. De klant apprecieert dit enorm. Het team van DECCA bestaat uit zeven stiksters, vijf bedienden, een productverantwoordelijke en een designer. Ondertussen heeft DECCA ook een partnership opgestart met de afdeling modetechnologie van de HoGent en een gerenommeerd modemerk. In de toekomst staat het naaiatelier ook ter beschikking voor derde partijen.”

| 41

Studio Flash

Heirbrugstraat 368, 9160 Lokeren

Studio Flash in Lokeren maakt jaarlijks 170.000 originele wenskaarten, die ze verkopen in vijfentwintig landen op vier continenten. Met een authentieke Heidelbergdrukpers worden letterpresskaarten op hoogwaardig katoenpapier gedrukt. Achter Studio Flash schuilt het creatieve duo Joachim Dewilde (35 jaar) en Jolien Vandenbroele (32 jaar). Ze wonnen in 2018 de Belgian Maker Award van Unizo en DHL. Een mooie erkenning voor kwaliteit en professionaliteit.

42 |

Ambacht JOLIEN “De Heidelbergdrukpers hanteren vraagt technische kunde. De drukpers hebben we gekocht in een oude drukkerij in Hasselt via de website tweedehands.be. Via zelfstudie en filmpjes op Youtube heeft mijn man de drukpers leren hanteren. Het is een arbeidsintensief proces, want voor elk nieuw ontwerp moet de machine opnieuw ingesteld worden. Eerst maken we een schets. Het ontwerp wordt gedigitaliseerd en doorgemaild naar een bedrijf in Engeland.

Daar wordt in kunststof een drukplaat gemaakt. Vervolgens drukken we volgens een aloude druktechniek in het papier, zodat je reliëf in de kaart krijgt.”

Makers opleiden JOLIEN “We organiseren een opleidingsdag over ondernemen voor makers, die van een hobby hun beroep willen maken. Makers hebben dikwijls schrik van de zakelijke kant. Hoe bepaal je de prijs? Hoe benader je nieuwe afzetmarkten? Welke marge neem je? We hebben op vier jaar tijd veel geleerd en geven graag onze kennis door. We staan dikwijls op beurzen en dan leer je veel makers kennen.”

Vierhonderd winkels JOLIEN “Onze wenskaartencol-

lectie verkopen we rechtstreeks aan winkels. Meer dan vierhonderd winkels verkopen ons product in vijfentwintig landen op vier continenten. Dat zijn onafhankelijke conceptstores, éénmanszaken, maar zeker geen ketens. Bij ketens zijn er een pak administratieve en contractuele regels. Onze klanten daarentegen zijn gemakkelijk aanspreekbaar en bereikbaar. Al heel snel kregen we het vertrouwen en de creatieve vrijheid van die winkeluitbaters.”

| 43

Studio Flash

| 44

Kringloopwinkel

Omzet

JOLIEN “We maken geen gepersonaliseerde werken, enkel eigen ontwerpen en eigen illustraties. We zijn niet grafische geschoold en doen volledig ons eigen ding. De kaarten hebben een unieke stijl. Naast de authentieke druktechniek en het eigen ontwerp is ook het materiaal uniek. We drukken op dik katoen­ papier en werken ecologisch en milieubewust. We gebruiken geen chemische producten. De enveloppes zijn van gerecycleerd materiaal, ook de verpakkingsdozen worden gerecycleerd. We passen het korte keten principe toe en werken zonder tussenpersonen. Sinds kort zijn we met nieuwe producten bezig. De kringloopwinkel bezorgt ons boeken en we maken er met de drukpers enveloppes van. Het plooien en plakken van de enveloppes en het verpakken van onze kaarten wordt uitbesteed aan de gevangenis in Gent.”

JOLIEN “Onze omzet is meer dan verdubbeld. We willen verder groeien in aantal verkooppunten over heel de wereld en onze exclusiviteit en onafhankelijkheid behouden. In België zitten we aan onze limiet, dus we mikken op het buitenland. We nemen deel aan vijf internationale vakbeurzen. Twee keer per jaar ontwerpen we een nieuwe collectie en bieden een kaartenmolen met een veertigtal kaarten aan. Ondertussen kunnen winkels uit meer dan tweehonderd ontwerpen kiezen.”

“ Je kan veel online doen en voor weinig geld iets creëren. Berekende risico’s nemen en niet teveel excuses zoeken om iets niet te doen. Geld, tijd, plaats of het gebrek eraan, zijn geen excuses om iets niet te doen. Het is belang­ rijk om correcte financiële inschattingen te maken en kostenefficiënt te werken.”

Webshop JOLIEN “Onze webshop is uitsluitend B2B. Online wenskaarten verkopen aan particulieren is voor ons geen interessante strategie wegens te duur en teveel concurrentie.”

Kleinschalig starten JOLIEN “We werken volgens de lean startup-methode. Kleinschalig starten en

gestaag verder groeien. We zijn gestart met Starterslabo en kregen een werkloosheidsuitkering. Dit gaf ons wat meer ademruimte om te experimenteren.

Bij aanvang van de zaak maakten we nog geboortekaartjes en huwelijks­uit­ nodigingen. Dit zorgde voor een financiële buffer. Maar al vlug hebben we dit overboord gegooid en gefocust op wenskaarten.”

| 45

Smederij De Bruyn

Brusselbaan 19, 9320 Erembodegem

Peter en Koen De Bruyn, vader en zoon, runnen samen met twee medewerkers smederij De Bruyn in Erembodegem, een deelgemeente van Aalst. Bij smeedwerk vervorm je metaal tot een voorwerp.

Het klinkt simpel. Toch vraagt het heel wat kennis en kunde om ijzer te bewerken volgens traditionele smeedtechnieken.

Peter is 38 jaar actief als smid. Hij leerde als 17-jarige de stiel van smid Herman D’Haese, telg uit de bekende kunstenaarsfamilie D’Haese. Zoon Koen volgde een opleiding Smeedwerk in de Academie voor Beeldende Kunsten in Anderlecht.

46 |

Modern smeedwerk PETER “Kunst zit ingebakken in onze familie. Mijn vader was beeldhouwer.

Ik volgde in avondonderwijs Kunstsmederij in Brussel en Beeldhouwerij in Aalst.

Nadien werkte ik twee jaar als reizende leerling-ambachtsman bij verschillende smeden in Duitsland. Naast het traditioneel smeedwerk zoals trapleuningen, hekkens en open haarden, heb ik me vooral gespecialiseerd in modern smeed­ werk. Ik ontwerp en maak tafels, scharnieren en deurklinken in ijzer. Alles wordt hier op maat gemaakt. In ons atelier en in de toonzaal krijgen klanten een idee van wat de mogelijkheden met metaal zijn.”

Eigen stijl PETER “We hanteren een aparte stijl. We bieden niet alleen een uniek ontwerp volgens de wensen van de klant, maar hebben ook oog voor detail in de afwerking. Ons ijzer wordt meestal behandeld met bijenwas om warmte en kleur te behouden.

Hoofdzakelijk werken we voor particulieren, maar ook aannemers en architecten behoren tot onze klanten.”

| 47

Trends PETER “De interesse in ambachtelijk smeedwerk neemt toe, zeker bij jonge mensen. Als reactie op de massaproductie is de klant op zoek naar iets uniek.

Corten­staal, een materiaal dat roest tot op een bepaald niveau, is nu erg in trek.

We spelen in op trends en willen nog meer eigen producten maken, zoals deur­beslag, verlichting en tafels. Via onze webshop kunnen klanten rechtstreeks bestellen. Voor de opvolging van de bestelling vinden we persoonlijk contact wel belangrijk.”

Ambitie PETER “De omzet is stabiel. Het is zeker niet onze ambitie om enorm te groeien.

We trachten met ons team van vier het werk onder controle te houden. We doen alleen maar zaken waar we achter staan en werkvreugde uit halen. Het kleinschalig en ambachtelijk werken primeert.”

48 |

| 49

Maakburo

Alfred Nichelsstraat 14, 9300 Aalst

De 33-jarige Jan Rossel is zaakvoerder van MAAKBURO in Aalst. MAAKBURO ontwerpt en maakt stijlvolle meubels.

Jan combineert ambacht met de modernste technologie. Verfijning met de hand waar nodig, machinale precisie waar het moet.

Hij bemachtigde vorig jaar nog de tweede plaats tijdens het prestigieus event ‘Schrijnwerk Awards 2018’.

50 |

De stap naar een eigen zaak JAN “Na vier jaar als technisch tekenaar en nadien nog eens vier jaar als ontwerper gewerkt te hebben, begon het te kriebelen om zelf een zaak te starten.

Een grondige voorbereidingsfase ging vooraf aan de uiteindelijke oprichting van mijn zaak, bvba Maakburo. Ik liet me adviseren door Senior Consultants Vlaanderen vzw. Deze experts stellen, na hun professionele carrière, hun bedrijfskennis ter beschikking aan starters. Met een goed onderbouwd businessplan kreeg ik snel groen licht van de bank.”

Fietskratten JAN “In 2016 startte ik met het maken van gepersonaliseerde fietskratjes om op de fiets te monteren. Heel wat fietswinkels in Vlaanderen verdeelden mijn fietskratten. Nadien ben ik me meer gaan toeleggen op betaalbaar designmeubilair op maat. Ik investeerde in een computergestuurde CNC machine voor het nauwkeurig snijden van hout. Monteren, lijmen, opschuren gebeurt manueel.

Ik voer het volledige productieproces zelf uit. Van ontwerp tot realisatie van tafels, wandkasten, ingemaakte kasten en mo­du­laire systemen.”

“ Een goede voorbereiding is goud waard. Neem je tijd om te groeien, want als je van nul start is het niet evident om nieuwe klanten te zoeken. Maak een plan op voor als het niet lukt en probeer het je ook voor te stellen. Regelmatig een balans opmaken en de afweging maken of je blijft verder werken als zelfstandige of beter in loondienst werkt.”

| 51

Maakburo

| 52

Eenvoud in stijl

Veel concurrentie

JAN “Mijn klanten zijn zowel particulieren als professionelen, voornamelijk uit

JAN “De meubelsector professionali-

Oost-Vlaanderen. De meerwaardezoeker die bereid is om te betalen voor een uniek stuk, dat door mij vervaardigd wordt. Ik werk op vraag en op maat van de klant. Mijn creaties dragen de stempel M. Eenvoud in stijl is mijn motto en ik trek dat door in mijn communicatie. Ook de huisstijl voor mijn website en facebookpagina is clean en puur. Via social media en mond-tot-mondreclame en via mijn freelance werk als technisch ontwerper kom ik met nieuwe klanten in contact. Mijn webshop heb ik stop­gezet. De opbrengsten waren niet in verhouding tot het werk en de tijd die ik er moest insteken. Er wordt te veel gratis verwacht.”

seert en het is onmogelijk om alle machines te hebben. In deze regio zijn veel meubelmakers en schrijnwerkers actief.

Er is veel concurrentie, maar er is ook veel werk. We werken samen en gebruiken elkaars machines.”

Knopen doorhakken JAN “Ik zal binnenkort knopen moeten doorhakken. Blijf ik dit werk doen in

hoofdberoep, in bijberoep of als free­lancer? Blijf ik ambachtelijk werken of ga ik samenwerken met een andere partner, die op een meer industriële manier werkt? De financiële haalbaarheid is gewoon heel belangrijk. Mijn gezin is recent ook uitgebreid. Op het einde van de rit moeten de rekeningen betaald worden.”

| 53

Paarl Handbags

Onderbergen 74, 9000 Gent

Pearl-Lisa De Buck ontwerpt en maakt exclusieve handtassen met een eigen twist.

Een handtas met beton of marmer als decoratief element? U vindt het bij Paarl.

Na haar opleiding Mode- en textielontwerp aan Sint-Lucas in Gent, werkte Pearl als ontwerpster in een textielbedrijf. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Aangezien ze zelf uit een zelfstandig en creatief nest komt, besloot ze vier jaar geleden om een eigen zaak te starten.

54 |

Vormentaal PEARL “Ik ben een autodidact en heb door zelfstudie een methode ontwikkeld om handtassen te maken, of zeg maar te vouwen. Origami is de Japanse kunst van het vouwen. Origami gebruikt een beperkt aantal vouwen en door de combinatie hiervan zijn complexe ontwerpen mogelijk. Voor mij moet een handtas functioneel en stevig zijn, dus ga ik op zoek naar een manier om het te verkrijgen zonder stikmachine. Ik ben opgegroeid met de vormentaal. Mijn vader is juweelontwerper en ik heb van kleins af aan gezien hoe iets gecreëerd wordt en vorm krijgt. Mijn collectie bestaat uit een tiental handtassen en één rugzak.

Elke handtas is uniek, want ik koop nooit twee identieke vellen leder.”

Mannelijk cliënteel PEARL “Mijn klant is tussen 35 en 50

jaar, heeft interesse in kunst en design en is bereid om tussen de 300 en 500 euro te betalen voor een uniek stuk.

Over het algemeen zijn er veel mannen die mijn handtassen mooi vinden door de no-nonsense look. Mijn handtassen zijn geïnspireerd op auto’s. Er zitten ook bouten en schroeven in. Ongeveer 30% van mijn cliënteel is mannelijk en koopt een handtas voor hun partner. Het zijn trouwe klanten.”

Handtas met marmer of beton PEARL “Mijn handtassen hebben een

unieke vorm en zijn daarom herkenbaar.

Ik werk met speciale materialen, zoals marmer of beton. Marmer voelt zacht aan en heeft prachtige kleurschakeringen. Een fijn marmerplaatje wordt op één flap van de handtas gelijmd en genaaid.

De kans op breken of barsten is nihil.

| 55

Ik werk hiervoor samen met het fantastisch natuursteenbedrijf Potier Stone uit Maldegem. Ook beton verwerk ik in mijn ontwerpen. Dankzij de samenwerking met Dils&Mander uit Eeklo. Dit bedrijf, gespecialiseerd in design beton, maakt voor mij heel sterke, dunne en krasbestendige betonnen plaatjes die ik bevestig op de voorkant van de handtas.”

Nieuwe boetiek PEARL “Ik wil mijn zaak verder uitbouwen en unieke stukken blijven maken. Ik

|

Paarl Handbags

ben verantwoordelijk voor het volledige productieproces, van begin tot einde.

Mijn echtgenoot, Kjell Robberecht, helpt me met de promotie, website en social media. In april ben ik verhuisd naar een ander pand in het centrum van Gent.

Op die manier wil ik meer klanten werven door passage. Mijn winkel is tevens mijn atelier. Op die manier zet ik mijn ambacht beter in de kijker.”

56

Webshop PEARL “Ik heb een jaar een webshop gehad, maar ben ermee gestopt. Een exclusieve, handgemaakte handtas moet je voelen, ruiken en vooral passen. Het artikel werkt online niet.”

“ Gewoon doen. Je passie volgen en je niet laten tegenhouden door allerlei praktische en financiële barrières.”

| 57

Chocolaterie, doopsuiker, confiserie

’t Suykerbootje

Heirbaan 146, 9200 Dendermonde

Hans De Boodt is fiscalist van opleiding.

Hij werkte eerst in de bankensector en was daarna manager van een doe-het-zelfzaak en een computerzaak. Zijn passie voor chocolade gaf de doorslag om een carrièreswitch te maken. Samen met zijn echtgenote, Sofie De Vis, startte hij in 2009 een zaak in fijne chocolaterie, doopsuiker en confiserie in het centrum van Sint-Gillis-bij-Dendermonde. Ondertussen verhuisde de zaak naar een pand met een open atelier, waar je de chocolatier en zijn team aan het werk kan zien.

58 |

Decoratieve pralines HANS “In mijn vrije tijd maakte ik pralines. Ik heb een opleiding tot chocolatier gevolgd via volwassenonderwijs in Aalst. Op een artisanale manier maak ik fijne, decoratieve chocoladeproducten. Onze pralines zijn kleiner, zo kan je er meerdere proeven. Het oog wil ook wat, dus hecht ik veel belang aan de afwerking. Ik volg continu opleidingen over speciale decoratietechnieken voor pralines o.a. in Rusland. Om de pralines een natuurlijke glans te geven, werk ik met cacaoboter. Het is een ambacht om zuivere producten te gebruiken.”

Passie voor chocolade delen met klanten HANS “Onze klanten zijn vooral particulieren, maar ook bedrijven. Door het ambachtelijk productieproces werk ik kleinschalig en daar wil ik niet op inboeten. Je kan vanop straat in het atelier kijken en zien hoe we de producten maken. Dat biedt een extra beleving voor de klant. Ik wil mijn passie delen met mijn klanten. Tijdens de open atelierdagen wordt alles gedemonstreerd. Vorig jaar kregen we 1500 mensen over de vloer tijdens één weekend. Communicatie met de klant zorgt voor inspiratie. Zo weet je beter wat de klant verwacht van je product en kan het productieproces bijgestuurd worden.”

Zeventig soorten pralines HANS “Ik werk met Callebautchocolade. De chocolade-

fabriek in Wieze is hier maar drie kilometer vandaan.

Ik probeer zoveel mogelijk streekproducten te gebruiken in de pralines, zoals peperkoek, bier en honing. Versheid is onze grote troef. Wij garanderen een houdbaarheid van drie weken. De meeste chocolatiers hebben een assortiment van een dertigtal soorten pralines. Wij bieden zeventig soorten aan. Met een index zorgen we ervoor dat de klant iets proeft wat hij ook lust.”

| 59

Ambacht is business HANS “Ik heb mijn hart en ziel in deze zaak gestoken en kom elke dag met veel goesting werken. Zolang de passie blijft, doe ik verder. Ambachten hebben een romantische bijklank, maar het zakelijk aspect is zeer belangrijk. Ik analyseer en monitor elk bedrijfsproces om steeds efficiënter te werken. Per praline wordt een tijdsfiche opgemaakt. Ik heb zelf een softwareprogramma voor de facturatie ontwikkeld om mijn bedrijfsvoering te digitaliseren en te optimaliseren.

Elke dag wil ik iets verbeteren. Ik studeer ook elke dag een half uurtje.”

|

’t Suykerbootje

Omzet

60

HANS “De omzet is meer dan verdubbeld. De verhuis van de zaak speelt daarin een belangrijke factor. Aanvankelijk was onze zaak in de kern van Sint-Gillis met de nodige parkeerproblemen. Zaterdag was de slechtste dag, terwijl het de beste dag moest zijn. Locatie is de helft van je succes.”

Ambachtelijk concept behouden HANS “Ik wil groeien, maar wil zeker niet

te groot worden om het ambachtelijk concept te behouden. De ambitie is om het groeipeil te beheersen. Elke fase in het bedrijf heeft zijn uitdagingen. Het is een boeiende tijd om te ondernemen.

We zitten momenteel in een sterke groeifase en zoeken nog naar een balans tussen werk en privé. Hectische periodes zoals Pasen, Sinterklaas en eindejaar beter beheersen, blijft een belangrijke opdracht. Elke winkel heeft zijn limiet.

Ook de productiecapaciteit is beperkt.

Op termijn willen we zeker nog uitbreiden in een andere regio.”

Doopsuiker naar Dubai HANS “Ik pionier door doopsuiker te verkopen via onze webshop. Ik ben ervan overtuigd dat het digitale platform een sterke wisselwerking heeft met de winkel.

Vroeger kwamen klanten twee uren in de winkel kiezen. Nu is de webshop onze vitrine en winnen we tijd. De webshop is 30% van onze omzet voor doopsuiker.

We krijgen zelfs bestellingen vanuit Dubai.”

“ Je moet je klant volgen. Gedecoreerde pralines maken is vernieuwend en iets wat weinigen doen. Je moet de markt aftasten en kijken of daar vraag naar is. Ook de doopsuiker business verandert. Jonge mensen zitten op social media.

Ons professioneel Instagram account is gekoppeld aan Facebook. Dus elke post op Instagram verschijnt auto­ matisch ook Facebook. Het digitale platform moet meer geïntegreerd worden in de ambacht.”

| 61

tips & tricks 62 |

Deze checklist geeft tips & tricks van ervaren ambachtsmannen en -vrouwen om succesvol een ambacht uit te oefenen. Kleine dingen die bijdragen aan een groter geheel.

• Een goed gestructureerde boekhouding is een must.

• Ambacht vraagt kennis en kunde en het duurt jaren vooraleer je het onder de knie hebt. Dus neem je tijd.

• Een goede voorbereiding is goud waard. Maak een plan op voor als het niet lukt en probeer het je ook voor te stellen. Maak regelmatig een balans op.

• Kleinschalig starten en gestaag verder groeien. Je kan veel online doen en voor weinig geld iets creëren. Geld, tijd, plaats of het gebrek eraan, zijn geen excuses om iets niet te doen.

• Het is belangrijk om correcte financiële inschattingen te maken en kostenefficiënt te werken.

• Je moet de markt aftasten. Je moet je klant volgen en onderzoeken waar vraag naar is.

• Maak gebruik van social media en koppel je professioneel Instagram account aan je Facebookpagina.

• Specialisatie is belangrijk.

• Passie is de drive om je zaak verder uit te bouwen. Authenticiteit, volharding en een degelijke aanpak lonen altijd. Je moet tijd investeren om te groeien.

• Om te ondernemen heb je lef nodig. Erken je zwakke punten en laat je omringen door mensen met kennis van zaken. Zoek naar complementariteit.

• Locatie is meer dan vroeger heel belangrijk en parkeergelegenheid is zeker een aandachtspunt.

literatuurlijst Richard Sennet, De ambachtsman. De mens als maker, Amsterdam, Willem van Paassen en Meulenhoff Boekerij bv, 2008.

Sam De Kegel, Zeg, ken jij de mosselman? Waarom geen enkel beroep blijft bestaan, Amsterdam, Antwerpen, De Bezige Bij, 2015.

Tapis plein vzw, Inspiratieboek Een toekomst voor Ambachten, Brugge, Drukkerij Sint-Joris, 2014.

Faro, Vlaams steunpunt voor cultureel Erfgoed vzw, Hoe maakt u het?

Aspiratiegids Erfgoeddag 2019, Brussel, Albe De Coker, 2018.

met dank aan Bernard Cnockaert, operationeel manager Compaan Ralph Nafzger, creatief coördinator en Raïssa De Martelaere, projectcoördinator bij Ministry of Makers Heidi Schagt, medewerker regiocoördinatie Toerisme Waasland Reinhout Maus, UNIZO Oost-Vlaanderen Chantal De Pauw, woordvoerster en Gert Lievens, adviseur generaal bij FOD Economie, K.M.O., Middenstand en Energie

| 63

colofon De publicatie ‘Meesterlijke ambachten in Oost-Vlaanderen’ is een uitgave van de Economische Raad voor Oost-Vlaanderen (EROV). Dank aan Unizo Oost-Vlaanderen voor de medewerking.

Datum uitgave Mei 2019 Realisatie Brecht Carels, directeur EROV Carolien Ongena, bedrijfskundig consulent EROV Sofie Vandenberghe, stafmedewerker EROV Verantwoordelijke uitgever Gedeputeerde Leentje Grillaert, voorzitter p/a Economische Raad voor Oost-Vlaanderen vzw Gouvernementstraat 1, 9000 Gent 09 267 86 10 info@erov.be www.erov.be Meer informatie carolien.ongena@erov.be Vorm www.karakters.be Fotografie fotogenik Fotografie cover & pagina 14 Shutterstock Wettelijk depotnummer D/2019/9303/1

meesterlijke

ambachten in Oost-Vlaanderen