Erkennen van Verworven Competenties

Magazine bij het elektronisch platform voor volwasseneneducatie in Europa September 2019

EXTRA

EPALE

Erkennen van Verworven Competenties Erasmus+ 1

Vanaf september 2019 is er in Vlaanderen een nieuwe EVC-regelgeving. EVC staat voor Erkennen van Verworven Competenties. Want een beroep leer je immers niet alleen op de schoolbanken. Je leert het ook door het alle dagen te doen. De ervaring en vaardigheden die mensen opdoen tijdens hun werk of in hun vrije tijd blijven echter nog te vaak onzichtbaar.

Dankzij de nieuwe EVC-procedure kunnen mensen hun competenties laten testen. In een testcentrum wordt in kaart gebracht wat ze al kennen en kunnen en krijgen ze daarvan een bewijs. Zo vergroten ze hun kansen op een (betere) baan, op doorgroeimogelijkheden in het bedrijf waar ze al aan de slag zijn of zetten ze een stap naar een vervolgopleiding in het onderwijs. Want met een diploma in de hand sta je nog altijd sterker op de arbeidsmarkt.

De nieuwe EVC-procedure biedt mensen zonder beroepskwalificatie dus een tweede kans. Deze mogelijkheid bestond in sommige gevallen al in het verleden, maar in het nieuwe systeem is de EVC-procedure op een eenvormige leest geschoeid. Ze is volledig gebaseerd op de Vlaamse kwalificatiestructuur en er is kwaliteitstoezicht. Dat zal er voor zorgen dat er meer duidelijkheid komt voor gebruikers, onderwijsinstellingen en werkgevers.

Nathalie Druine Beleidsmedewerker Departement Onderwijs

In 2016 kwam er een Europese

De ervaringsbewijzen voor

aanbeveling ‘Upskilling Pathways’ om

vorkheftruckchauffeur van de VDAB

volwassenen nieuwe leermogelijkheden

worden ingepast in de nieuwe EVC-

te bieden met bijscholingstrajecten.

procedure. Een ontwikkelcommissie van

Wat deed Vlaanderen om deze

de VDAB, de logistieke sector en de Centra

aanbeveling in daden om te zetten?

voor Volwassenenonderwijs stelden in

Liesbet Vermandere van het Departement

een pilootproject het assessment voor

Onderwijs en Vorming geeft meer uitleg.

deze beroepskwalificatie op punt op

▶▶ 4-5

basis van de bestaande tests. Rudy Van

EVC in het buitenland. In Berlijn

Sweevelt van VDAB geeft commentaar.

kwamen 300 mensen uit 40 landen samen

De nieuwe EVC-regelgeving komt niet

▶▶ 10-12

voor de derde VPL-Biënnale. VPL staat

al sinds 2004 EVC-trajecten voor werk

In 23 CVO’s van verschillende koepels

Ze wisselden goede praktijkvoorbeelden

en onderwijs. Uit die lange ervaring

lopen pilootprojecten om te onderzoeken

uit, bespraken het EVC-beleid in hun land

zijn lessen getrokken, zegt Nathalie

hoe het EVC-decreet er in de praktijk kan

of regio en ze werkten samen om de

Druine van het Departement Onderwijs en

uitzien. Ontwikkelcommissies hebben

‘Verklaring van Berlijn’ vorm te geven en

Vorming.

voor tien beroepen een assessment

goed te keuren.

▶▶ 6-7

uitgewerkt dat getest wordt om de

▶▶ 16-17

Het Vlaamse EVC-decreet bouwt voort op

Gérardy, EVC-medewerker voor de

Blijven leren is de toekomst. Leren van en

wat al bestond. Onder het decreet komen

pedagogische begeleidingsdiensten, licht

met elkaar, vaak ondersteund door nieuwe

er erkende EVC-testcentra waar mensen

toe.

technologieën, een logische evolutie.

hun competenties kunnen laten testen.

▶▶ 13

Daarom lanceerde de Europese Commissie

vragen.

Zitten bedrijven te wachten op EVC? Uit

om de volwasseneneducatie, in Europa en

▶▶ 8-9

een bevraging van Vlaamse bedrijven

dus ook in Vlaanderen, te ondersteunen

bleek dat ze vooral op EVC rekenen om

en versterken. Op de laatste bladzijden

geschikte kandidaten te vinden voor hun

van dit magazine leest u meer over

jobs.

wat EPALE te bieden heeft.

▶▶ 14-15

▶▶ 18-19

uit de lucht gevallen. Vlaanderen heeft

Het EVC-traject in 4 stappen en 5

2

In dit magazine

knelpunten op te sporen. Elisabeth

voor ‘Validation of Prior Learning’ of EVC.

EPALE, een elektronisch leerplatform

Woord vooraf Snelle veranderingen in onze economie en samenleving maken dat iedereen zich voortdurend zal moeten bijscholen of omscholen om niet uit de boot te vallen. Maar meer dan 61 miljoen volwassenen in de EU hebben hun middelbare school niet afgemaakt. Daardoor zijn ze vaker werkloos of niet meer actief op de arbeidsmarkt en lopen ze het risico op een leven in armoede of sociale uitsluiting. Tegelijk is het net deze groep die niet zo vaak aan een formele of niet-formele opleiding begint, alhoewel dit hen zou kunnen helpen om hun toestand te verbeteren. Nog zorgwekkender is het feit dat in sommige Europese landen tot 40% van de volwassenen een erg laag niveau van geletterdheid en/of rekenvaardigheid heeft.

Dana Bachmann Diensthoofd ‘Beroepsonderwijs en -opleiding, Stages en Volwasseneneducatie’ Directoraat-generaal Werkgelegenheid, Sociale Zaken en Inclusie Europese Commissie

In 2016 kwam de Europese Commissie met de aanbeveling ‘Upskilling pathways’. Daarin vroeg ze de lidstaten om flexibele opleidingstrajecten op te zetten om laagopgeleide volwassenen te begeleiden in het ontwikkelen en verwerven van de nodige kennis en vaardigheden voor de arbeidsmarkt en de maatschappij. Een dergelijk traject bestaat uit drie onderling verbonden componenten: een beoordeling van de vaardigheden die iemand al heeft, daaraan gekoppeld een leeraanbod op maat om hun ontbrekende vaardigheden op te krikken en de validatie van deze vaardigheden.

Dit initiatief bouwt voort op een aanbeveling van de Europese Unie in 2012 om de lidstaten aan te moedigen regelingen te treffen voor de validering van niet-formeel en informeel leren.

De validatie en erkenning van verworven competenties biedt mensen de mogelijkheid om aan te tonen wat ze buiten het formele onderwijs hebben geleerd zodat ze dit kunnen inzetten in hun verdere carrière of opleiding, wat uiteindelijk tot een kwalificatie kan leiden.

De Vlaamse regering zette deze aanbeveling om in daden en vanaf september 2019 is er in Vlaanderen een nieuwe regelgeving die de erkenning van niet-formeel en informeel leren regelt. In dit EPALE-magazine leest u daar alles over.

Begin mei 2019 kwamen 300 mensen uit 40 landen samen in Berlijn voor de derde VPL-Biënnale. VPL staat voor ‘Validation of Prior Learning’ of Erkenning van Verworven Competenties (EVC). Ze bespraken het EVC-beleid in hun land of regio, wisselden goede praktijkvoorbeelden uit en werkten samen om de ‘Verklaring van Berlijn’ vorm te geven. Deze verklaring is bedoeld als uitgangspunt om het EVC-beleid in de EU krachtiger, effectiever en inclusiever te maken (zie ook pagina 16).

Commissaris Marianne Thyssen stipte op de conferentie nogmaals het belang van EVC aan: “EVC geeft mensen de mogelijkheid om hun vaardigheden sterker in de verf te zetten. Het zorgt ervoor dat ze (h)erkend en gewaardeerd worden, door werkgevers, door het onderwijs, door de hele maatschappij, maar ook door de personen zelf. Het geeft hun zelfvertrouwen een boost en opent deuren die vroeger gesloten bleven. Effectieve erkenning van competenties is essentieel in een dynamische arbeidsmarkt, maar ook om levenslang te kunnen blijven bijleren.”

Uit het laatste implementatierapport blijkt dat niet alleen Vlaanderen gevolg geeft aan de aanbeveling Upskilling Pathways door aan de erkenning van niet-formeel en informeel leren te werken. Onder meer in Franstalig België, Tsjechië, Cyprus, Estland, Spanje, Frankrijk, Litouwen, Letland en Polen is dat ook het geval.

Er zijn meer dan 60 miljoen volwassenen in de EU die een duwtje in de rug kunnen gebruiken om een nieuwe start te maken. Er blijft dus nog veel werk te verzetten om een substantieel deel van deze groep te bereiken.

De EVC-regelgeving in Vlaanderen is daarbij een belangrijke stap in de goede richting.

3

Upskilling Pathways en EVC

Foto Jan Van Bostraeten

Vanaf september 2019 is er in Vlaanderen een nieuwe EVC-regelgeving.

Die kwam er deels onder invloed van Europa. In 2016 kwam er, op initiatief van Commissaris Marianne Thyssen, een Europese aanbeveling ‘Upskilling Pathways: new opportunities for adults’. De Europese lidstaten werden aangemoedigd om volwassenen nieuwe leermogelijkheden te bieden met bijscholingstrajecten.

Trajecten om mensen betere kansen te geven In de aanbeveling staat dat lidstaten ‘prioritair werk moeten maken van het ondersteunen van volwassenen die het initiële onderwijs verlaten zonder diploma secundair onderwijs, opdat ze de kans krijgen om hun niveau van geletterdheid op te krikken en te streven naar een kwalificatie op EQF-niveau 3 of 4.’

Wat deed Vlaanderen om deze aanbeveling in daden om te zetten? Liesbet Vermandere van het Departement Onderwijs en Vorming geeft meer uitleg.

De bijscholingstrajecten moesten mensen betere kansen geven op de arbeidsmarkt en in het leven. Dit door hun de mogelijkheid te geven hun bestaande kennis en vaardigheden in kaart te brengen, hun een opleiding aan te bieden om eventuele hiaten weg te werken, en zo

de weg vrij te maken naar een diploma of certificaat.

Om dit te verwezenlijken werden alle EU-lidstaten uitgenodigd om voort te bouwen op al bestaande structuren en de nodige maatregelen te nemen om deze bijscholingstrajecten in het leven te roepen in nauwe samenwerking met alle relevante actoren. Voor ondersteuning konden zij rekenen op verschillende financieringsprogramma’s, met name het Europees Sociaal Fonds en Erasmus+.

OMGEVINGSANALYSE Vlaamse

EVC i.f.v.

Erasmus+

Inburgerings-

kwalificatie-

vrijstellingen

project

beleid

structuur

GOAL

Strategisch

Flexibel

Ondernemer

Ervarings-

plan

opleidings-

schaps-

bewijzen

geletterdheid

aanbod

trajecten

Omgevingsanalyse Elke lidstaat werd tegen half 2018 uitgenodigd een implementatieplan te maken met input vanuit verschillende beleidsdomeinen.

In Vlaanderen sloegen de beleidsdomeinen Werk en Onderwijs de handen in elkaar om te achterhalen welke bouwstenen belangrijk zijn om de vooropgestelde doelstellingen te behalen en te onderzoeken hoe ver we daarmee in Vlaanderen al stonden.

Uit deze omgevingsanalyse bleek dat we in Vlaanderen, in vergelijking met sommige andere landen, al redelijk ver staan. We hebben bijvoorbeeld al een Vlaamse

4

Liesbet Vermandere

Kwalificatiestructuur waarin voor verschillende beroepen beschreven staat welke de nodige kennis en vaardigheden voor een bepaald beroep zijn en waarop bestaande opleidingen gebaseerd zijn.

Bovendien kunnen mensen die kunnen aantonen dat zij bepaalde competenties bezitten nu ook al een vrijstelling krijgen als zij een opleiding willen volgen.

Van 2015 tot 2018 leidde het Vlaamse Ministerie van Onderwijs ook het Europese Erasmus+ GOAL-project (Guidance and Orientation for Adult Learners). Zes Europese landen onderzochten daarin hoe leerloopbaanbegeleiding van volwassenen structureel aangepakt kan worden.

Verder heeft Vlaanderen een gedegen inburgeringsbeleid, sinds kort ook een nieuw Strategisch Plan Geletterdheid, een flexibel modulair opleidingsaanbod, ondernemingstrajecten die aangeboden worden door Syntra en een systeem van ervaringsbewijzen uitgebouwd door VDAB.

EVC-testcentra In het regeerakkoord 20142019 werd ook expliciet de ambitie opgenomen om te evolueren naar een geïntegreerd EVC-beleid. Dit leidde tot het kaderdecreet voor de Erkenning van Verworven Competenties (EVC), met hieraan gelinkt het ontwerpdecreet over kwaliteitstoezicht voor beroepskwalificerende trajecten op basis van een gemeenschappelijk kwaliteitskader (GKK).

In het decreet ligt de focus op beroepskwalificaties. Er komen EVC-testcentra waar mensen hun competenties kunnen laten testen op basis van EVC-standaarden.

Na deze test krijgen zij mogelijk een ‘bewijs van beroepskwalificatie’. Zo kan bijvoorbeeld een loodgieter die al jaren in het vak zit, maar geen officieel diploma heeft naar een testcentrum gaan om zijn competenties voor loodgieterij te laten testen. Na de test krijgt hij een bewijs van beroepskwalificatie of van deelkwalificatie.

Heeft hij wel bepaalde competenties verworven maar niet voldoende om een kwalificatiebewijs te behalen, kan hij een ‘competentiebewijs’ krijgen.

In alle gevallen kan hij met dit bewijs naar een

opleidingscentrum gaan om ontbrekende competenties bij te schaven.

Vlaams Implementatieplan UP Om op een aantal openstaande beleidsvragen een adequaat antwoord te bieden, wordt het Vlaamse implementatieplan ‘Upskilling Pathways’ uitgevoerd.

Een aantal pilootprojecten wordt opgezet om een goede vertrekbasis te voorzien voor de uitvoering van het decreet en daarvoor ook bijkomende praktijkervaring aan te leveren. De projecten bieden ook de gelegenheid te experimenteren met een mogelijk financieringsmodel.

Het UP-plan wordt geflankeerd door een onderwijs-specifiek luik in de vorm van het Europese Erasmus+ project VISKA ‘Visible Skills of Adults’ waarin vijf Europese partners samenwerken en experimenten opzetten om te testen hoe (ontbrekende) competenties van volwassenen zichtbaar kunnen worden gemaakt en gevalideerd. Voor Vlaanderen is het Vlaamse Ministerie van Onderwijs partner in het project.

Het werk-specifieke luik krijgt vorm in het project WMC ‘Werken met competenties’ waarin de nodige tools om competenties te herkennen zullen worden ontwikkeld en geïmplementeerd.

Liesbet Vermandere Beleidsondersteuner

Vlaams implementatieplan Upskilling Pathways (UP) Onderwijsspecifiek luik VISKA: Erasmus+ project rond EVC in aanvullende algemene vorming (AAV) In het Vlaamse luik van het Europese Erasmus+project VISKA (Visible Skills of Adults) wordt onderzocht welke de randvoorwaarden zijn om voor aanvullende algemene vorming (AAV) een volwaardige EVC-procedure uit te werken.

Veldproeven in zeven centra voor volwasseneneducatie moeten inzicht geven in wat nodig is om EVC van AAV op financieel, juridisch en inhoudelijk vlak te optimaliseren. Op basis van de resultaten komen er beleidsadviezen. Lees meer op EPALE.

Eerste stap naar geïntegreerd EVC-beleid: pilootprojecten + ervaringsbewijzen Onderwijs financiert de projecten cvo voeren uit VDAB financiert en coördineert de ervaringsbewijzen In 23 centra voor volwassenenonderwijs lopen op dit moment pilootprojecten. Uit deze projecten wil men ervaring opdoen met het regelgevend kader en experimenteren met een financieringsmodel. In dit project maken de centra voor volwassenenonderwijs EVC-instrumenten op om kandidaten te kunnen testen voor een welbepaalde beroepskwalificatie.

De instrumenten worden via 'assessments' getest met echte kandidaten. De tien beroepen zijn: medewerker groen en tuinbeheer, medewerker groen en tuinaanleg; kinderbegeleider baby’s en peuters, kinderbegeleider schoolgaande kinderen, onderhoudsmecanicien personenwagens en lichte bedrijfsvoertuigen, uitbeender/uitsnijder, gids en reisleider, heftruckchauffeur en reachtruckchauffeur, fitnessbegeleider en mentor in bedrijven. De pedagogische begeleidingsdiensten ondersteunen en coördineren mee. Lees meer op pagina 13.

Werkspecifiek luik ‘Werken met competenties’ (WMC): ontwikkelen en implementeren van tools met het oog op herkennen van competenties

volwassenenonderwijs In het project ‘Werken met competenties’ wordt ingezet op sensibilisatie van werkgevers. Ze krijgen ook instrumenten ter beschikking om competenties te herkennen. Meer op pagina 15.

5

Wat voorafging

De nieuwe EVC-regelgeving die vanaf september 2019 geldt, komt niet uit de lucht gevallen. Vlaanderen heeft al sinds 2004 EVC-trajecten voor werk en onderwijs. Uit die lange ervaring zijn lessen getrokken, zegt Nathalie Druine van het Departement Onderwijs en Vorming.

Nieuw EVC-beleid kwam niet uit de lucht gevallen Nathalie Druine: “Competenties die mensen verwerven in een niet-formele of informele leercontext, op de werkvloer, in hun vrije tijd, via hun hobby’s of tijdens vrijwilligerswerk, verdienen het om herkend, erkend en gecertificeerd te worden. Dit kan met een EVC-traject. In Vlaanderen is het toch nog altijd vooral een diploma of certificaat dat leidt naar een baan. Dat speelt een veel grotere rol dan de competenties die je hebt. EVC is een manier om competenties die je buiten het formele onderwijs verworven hebt, in kaart te brengen of om te zetten in een kwalificatie.

Met dat kwalificatiebewijs kunnen mensen een opleiding beginnen of meteen aan de slag op de arbeidsmarkt.”

Waarom kwam er plots een versnelling in het Vlaamse EVC-beleid?

“Het was wachten op de Vlaamse Kwalificatiestructuur die beschrijft wat je moet kennen en kunnen om met een opleiding te starten of een beroep uit te oefenen.

6

Daarmee kwam er eindelijk een gemeenschappelijk referentiekader om competenties te erkennen. Bovendien was er druk vanuit Europa, dat de lidstaten aanmoedigt om werk te maken van een EVC-beleid. Levenslang leren is een prioriteit voor de Europese Unie. Vlaanderen moet, net als de andere regio’s en lidstaten in Europa, ernaar streven dat tegen 2020 15% van alle volwassenen aan levenslang leren doen. In Vlaanderen is dat nu officieel nog maar ongeveer 8% van de bevolking. We zitten dus een heel eind onder dat streefdoel. EVC is een bijkomende manier om dit cijfer op te krikken. Verwacht wordt immers dat mensen die hun competenties erkend zien, zin krijgen om bij te gaan leren.”

Hoe ver stond Vlaanderen al met zijn EVC-beleid?

“Ook voor het nieuwe decreet had Vlaanderen al veel werk verzet. Onderwijs en de publieke opleidingsverstrekkers hadden al hun eigen EVC-mogelijkheden, maar deze waren vooral gericht op vrijstellingen in hun respectievelijke opleidingen. In

2004 kwamen hier de titels van beroepsbekwaamheid bij.

Op basis van de toenmalige beroepsprofielen van de SERV ontwikkelden de sectoren en experten in het vak standaarden. Erkende testcentra maakten een instrument voor assessment. Jaarlijks werden zo’n 800 ervaringsbewijzen uitgereikt, vooral voor beroepen waar op de arbeidsmarkt veel vraag naar was en waar werknemers vooral op de werkvloer competenties aangeleerd kregen, zoals begeleider buitenschoolse kinderopvang. Maar er is nog meer regelgeving die EVC-trajecten mogelijk maakte, bijvoorbeeld de mogelijkheid om in het hoger onderwijs of het volwassenenonderwijs vrijstellingen voor opleidingsonderdelen te geven op basis van iemands competenties, of vrijstellingen voor opleidingen georganiseerd door VDAB en Syntra. Voor al deze EVC-procedures was het aantal kandidaten echter al bij al bescheiden.”

Foto Filip Bellinck

Waarom is het erkennen van competenties belangrijk?

n

Waarom werd zo weinig gebruik gemaakt van die bestaande EVCinstrumenten?

Wat waren de knelpunten om tot dit nieuwe EVC-traject te komen?

“De EVC-procedure was te weinig bekend. Dat kwam omdat het EVC-landschap te gefragmenteerd was. De verschillende systemen om competenties te valideren werden onafhankelijk van elkaar ontwikkeld. Er waren niet één visie en één definitie.

Op het terrein was de aanpak vaak heel verschillend. De informatie over EVC aan het grote publiek was daardoor erg versnipperd, zodat mensen er moeilijk hun weg in vonden. Niet in alle sectoren stonden de werkgevers te springen om werknemers met een ervaringsbewijs aan te werven. Omdat er geen gemeenschappelijk referentiekader was om competenties te toetsen, hadden ze geen zekerheid over welk vlees ze in de kuip kregen. De meerwaarde van studie- en ervaringsbewijzen voor de arbeidsmarkt was niet duidelijk. EVC-aanbieders beten dan weer de tanden stuk op de tijdrovende en financieel onaantrekkelijke procedure en velen haakten af.”

“Om de geloofwaardigheid van EVC op de arbeidsmarkt te garanderen, het ‘civiel effect’, was het nodig om de procedures en de instrumenten te formaliseren en te standardiseren. Met het nieuwe, ‘geïntegreerde’ EVC-beleid kunnen we de shift maken van diplomadenken naar beroepskwalificerend denken.”

Op welke doelgroepen mikt de Vlaamse overheid in de eerste plaats met deze EVCtrajecten?

“Iedereen kan aan een EVC-traject beginnen. Het kan leiden tot een betere baan of een opleiding, maar ook het in kaart brengen van verworven competenties kan al een doel op zich zijn. Bijvoorbeeld om je zelfvertrouwen op te krikken. In de pilootprojecten van Onderwijs en Werk (zie ook pagina 13) levert het traject een beroepskwalificatie op voor tien knelpuntberoepen. Telkens gaat het om kwalificaties waar het EQF-niveau (Europese schaal die het niveau van een opleiding aangeeft, red.) relatief laag is. Ze zijn bedoeld om kwetsbare doelgroepen gemakkelijker aansluiting te laten vinden op de arbeidsmarkt.”

Nathalie Druine: “Met het nieuwe, geïntegreerde EVC-beleid kunnen we de shift maken van diplomadenken naar beroepskwalificerend denken. Of je nu doorstroomt in je job na een opleiding dan wel via een EVC-traject, dat zou geen verschil mogen zijn.”

2004 Het decreet over het verwerven van een titel van beroepsbekwaamheid creëert een individueel recht om competenties verbonden aan een beroep te laten beoordelen en certificeren met een ervaringsbewijs.

Het decreet over de flexibilisering van het hoger onderwijs geeft studenten de mogelijkheid om een bekwaamheidsbewijs te verwerven na onderzoek van competenties/eerder verworven kwalificaties.

2007 Het decreet over het volwassenenonderwijs bepaalt dat de Centra voor Basiseducatie en de Centra voor Volwassenenonderwijs verworven competenties kunnen beoordelen.

2009 Het decreet over de kwalificatiestructuur legt het principe van de onderwijskwalificatie en de beroepskwalificatie vast.

2012 Aanbeveling van de Europese Raad over het valideren van niet-formeel en informeel leren.

2016 Aanbeveling van de Europese Commissie ‘Upskilling pathways: new opportinities for adults’.

September 2018 EVC-pilootprojecten gaan van start in 23 CVO’s.

April 2019 Decreet over een geïntegreerd beleid voor de erkenning van verworven competenties goedgekeurd.

September 2019 De nieuwe EVC-trajecten gaan van start.

7

Het EVC-traject

Vlaanderen streeft ernaar dat tegen 2020 15% van de 25- tot 64-jarigen zou deelnemen aan onderwijs en vorming en diende daarvoor een plan in bij de Europese Commissie. Het nieuwe EVC-decreet van 2019 past in dit plan.

Het Vlaamse EVC-decreet bouwt voort op wat al bestond. Onder het decreet komen er erkende EVC-testcentra waar mensen hun competenties kunnen laten testen. Na deze test kunnen ze een ‘bewijs van beroepskwalificatie’, een ‘bewijs van deelkwalificatie’ of een ‘bewijs van competentie’ krijgen. De test gebeurt op

basis van een EVC-standaard, die zelf steunt op de beroepskwalificaties uit de Vlaamse kwalificatiestructuur (VKS). Een beroepskwalificatie beschrijft wat je moet kennen en kunnen om een beroep uit te oefenen. Een beroepskwalificatie kan je voortaan dus behalen via het reguliere onderwijs, via een beroepsopleiding of via een

EVC-traject. Die drie wegen zijn evenwaardig. Een decreet Kwaliteitstoezicht voor beroepskwalificerende trajecten zorgt voor een gemeenschappelijk kwaliteitskader.

Het regelt de voorwaarden voor aanbieders van EVC om erkende beroepskwalificerende trajecten te organiseren en daarvoor bewijzen uit te reiken.

EVC-traject in 4 stappen Stel, je zoekt werk. Je was eerder al als tijdelijke kracht aan de slag, maar in alle vacatures wordt een diploma gevraagd, en dat kan je niet voorleggen. Er ligt nu een alternatieve oplossing binnen handbereik met de beroepskwalificaties die je kan behalen via een EVC-traject. Dat verloopt in 4 stappen.

HERKENNEN 1

Identificeren

2

Documenteren

Samen met een EVC-begeleider overloop je als EVC-kandidaat welke competenties je al verwierf in alle mogelijke leercontexten.

Je staaft je bestaande competenties met informatie en bewijsmateriaal in een portfolio.

Dat kan je samen met een begeleider samenstellen. Het portfolio bevat onder andere functiebeschrijvingen, getuigenissen, bewijzen van opleidingen of andere bewijsstukken.

ERKENNEN 3

Beoordelen

4

Certificeren

Tijdens een assessment worden je competenties getoetst aan de beoogde kwalificatie.

Erkende testcentra nemen deze beoordeling voor hun rekening. Je competenties worden vergeleken met de gevraagde competenties van de opleiding of de standaard.

Op basis van de resultaten van de beoordeling krijg je een een bewijs van beroepskwalificatie, van deelkwalificatie of van competenties waarmee je vrijstellingen kan krijgen voor een opleiding of waarmee je aan een kortere opleiding kan beginnen.

8

De meerwaarde van EVC ▶▶ geeft inzicht in wat mensen kennen en kunnen en toont dit zwart op wit aan ▶▶ geeft mensen meer kansen op de arbeidsmarkt ▶▶ helpt mensen sneller een kwalificatie te behalen: ze kunnen vrijstellingen krijgen tijdens een opleiding, de opleiding verkort volgen of meteen de kwalificatie behalen ▶▶ geeft mensen die zonder diploma de school verlaten hebben, een tweede kans op een kwalificatie ▶▶ helpt bedrijven te ontdekken welke competenties hun werknemers hebben zodat ze hun aanwervingsen opleidingsbeleid daar op kunnen afstemmen ▶▶ vergemakkelijkt de integratie van nieuwkomers, die gemakkelijker hun competenties kunnen vertalen naar een Vlaamse kwalificatie en zo hun kans op werk vergroten.

EVC-traject in 5 vragen 1 Wie kan EVC-aanbieder zijn?

Volgens het decreet zijn enkel de testcentra die erkende EVC-trajecten aanbieden, gemachtigd om te beoordelen en te certificeren. Zowel publieke als private aanbieders kunnen beroepskwalificerende trajecten organiseren. Het kan bijvoorbeeld gaan om VDAB, Syntra, sectorale fondsen, vakbonden, zelfs particuliere bedrijven of OCMW’s.

Elk Centrum voor Volwassenenonderwijs (CVO) kan beroepskwalificerende assessments organiseren voor de opleidingen die ze geven. Zij hebben geen bijkomende erkenning nodig. In de EVC-standaard (inzet) liggen alleen de testmethodes voor een specifieke beroepskwalificatie vast. De test zelf kunnen de testcentra vorm geven zoals zij willen. Op dit ogenblik lopen er pilootprojecten die een assessment uitwerken voor tien beroepskwalificaties.

2 Hoe verloopt de beoordeling van de verworven

competenties?

Iedere kandidaat krijgt voor een bepaalde kwalificatie een vergelijkbare beoordeling. Voorbeelden van instrumenten zijn te vinden in een catalogus die het Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS) samenstelde. Het gaat onder andere om een praktijkproef, een rollenspel, een theoretische test, een criteriumgericht interview. De meeste assessments zijn een combinatie van methodes en testen telkens een cluster van relevante competenties. De proeven bootsen werkpleksituaties zo nauwgezet mogelijk na. Soms vindt de beoordeling plaats op de werkvloer zelf. Een assessment duurt anderhalf uur tot twee dagen, naargelang de beroepskwalificatie.

3 Moet een kandidaat de vier stappen van het

EVC-traject doorlopen?

Wie een beroepskwalificatie wil behalen via een EVCtraject, kan niet om de beoordeling heen. Maar de test is niet voor alle EVC-deelnemers het streefdoel. Voor sommige werknemers of werkzoekenden zijn de eerste twee stappen – het herkennen van de competenties – de essentie van hun EVC-traject. Ze brengen in kaart wat ze kennen en kunnen en bekijken daarna samen met hun begeleider welke mogelijkheden ze hebben.

4 Moeten kandidaten altijd de hele proef meedoen?

Kandidaten moeten het assessment voor een beroepskwalificatie helemaal doorlopen, ook als ze al bepaalde competenties (aantoonbaar) hebben verworven. De proeven lopen kriskras door de competenties en bootsen de werksituatie zo goed mogelijk na. Het is onmogelijk om in een onderdeel één competentie te isoleren. Voor het assessment van een deelkwalificatie kan wel apart worden ingetekend.

5 Hoeveel kost een EVC-beoordeling?

De prijs voor één beroepskwalificatie is vastgelegd op 120 euro. Voor bepaalde doelgroepen, zoals werkzoekenden of mensen met een leefloon, wordt dit bedrag gehalveerd.

De kandidaten kunnen bovendien gebruikmaken van opleidingscheques. Ze kunnen daarnaast ook betaald educatief verlof krijgen voor de tijd die ze afwezig zijn op het werk voor het EVC-traject.

Een EVC-standaard is de meetlat om naast de competenties van de EVC-kandidaat te leggen, en te zien waar er overeenkomsten zijn en waar er eventueel tekorten zijn.

Die standaard is gebaseerd op de beroepskwalificatie. In de EVC-standaarden staan de competenties die moeten getest worden per beroepskwalificatie, welke de meest aangewezen methodes daarvoor zijn, welke situaties uit de beroepscontext moeten worden opgenomen in de beoordeling, de relevante infrastructuur en materiaal en hoeveel tijd de kandidaat krijgt voor de proeven. De EVC-standaarden worden opgesteld door een ontwikkelcommissie waarin experts uit de CVO, de sectoren of de VDAB kunnen zetelen.

9

EVC-test in de praktijk

De ervaringsbewijzen voor vorkheftruckchauffeur, die de VDAB aflevert, worden in 2019 ingepast in de nieuwe EVC-procedure.

Een ontwikkelcommissie van de VDAB, de logistieke sector en de Centra voor Volwassenenonderwijs stelden in een pilootproject het assessment voor deze beroepskwalificatie op punt op basis van de bestaande tests. Rudy Van Sweevelt van VDAB geeft commentaar.

1

De kandidaatheftruckchauffeur legt een korte mondelinge kennistest af. “Die test peilt naar zijn kennis van de verschillende pictogrammen die hij tegenkomt, gebodsen verbodsborden en gevaarlijke situaties. De rest van de proef moet hij doén.

Een assessment gaat niet om het tentoonspreiden van theoretische kennis, wel om het toepassen ervan. Omdat niet op elke werkvloer het gebruik van alle competenties van de standaard weerspiegeld wordt, is het belangrijk dat de kandidaat, voor de proef, samen met de EVCbegeleider de standaard bekijkt.”

2

Voor de kandidaatheftruckchauffeur aan de proef begint, moet hij de vorkheftruck controleren aan de hand van een checklist.

“Hij moet dit niet alleen uitvoeren, hij moet ook zeggen wat hij doet zodat de beoordelaar merkt of hij op alles gelet heeft. We bouwen een aantal gebreken in om te zien of hij die eruithaalt.”

10

Ervaringsbewijs: voorloper van de beroepskwalificatie Het ervaringsbewijs erkende sinds 2004 de competenties die mensen verworven hadden bij de uitoefening van hun job of in hun vrije tijd. Het werd uitgereikt door het Ministerie van Werk. Wie een ervaringsbewijs wilde behalen, legde een proef af volgens voorwaarden die de beroepssectoren zelf hadden bepaald. Het ervaringsbewijs hielp mensen aan werk, ook al hadden ze niet het juiste diploma, of het

gaf werknemers een voetje voor tijdens besprekingen over hun contract of hun loon. Of het ervaringsbewijs vaak gebruikt werd, varieerde van sector tot sector. De VDAB, die begin 2019 de ervaringsbewijzen overnam van het Ministerie van Werk, integreert ze nu in het nieuwe EVC-traject. Sommige, zoals het ervaringsbewijs voor mentor in bedrijven, blijven bestaan als ervaringsbewijs omdat er geen EVC-standaard voor bestaat.

3

De kandidaat krijgt even de tijd om met de specifieke vorkheftruck te oefenen. “Wij houden rekening met de stress die een assessment met zich meebrengt. Daarom testen we alle competenties twee tot drie keer tijdens de hele proef, zodat de kandidaten meer dan één kans krijgen.

De test wordt echter meteen stopgezet als de tijd overschreden is of als er fouten zijn tegen de veiligheid.”

4

De kandidaat moet aantonen dat hij de werkbon en de ladingen kan matchen. “Hij moet letten op de samenstelling van de palletten, op de afmetingen, het gewicht. Per onderdeel testen we niet één competentie, maar telkens een cluster van competenties. De proef zal dezelfde zijn voor wie de beroepskwalificatie behaalt via de reguliere opleiding en voor wie ze via een EVC-traject behaalt.

Alleen zetten wij er in het EVC-traject meer tijdsdruk op. Omdat het vaak gaat om mensen die al ervaring hebben op de werkvloer. Maar ook om de geloofwaardigheid van deze beroepskwalificatie in de ogen van werkgevers te versterken.”

11

5

De vorkheftruckchauffeur in spe moet de lading tillen, er een parcours met bochten mee nemen en op de juiste manier neerzetten in een vrachtwagen. Heft hij de lading op een veilige manier? Raakt hij de afbakeningen? Heeft hij gecheckt of de vorkheftruck die lading wel kan tillen? Nadien moet de kandidaat het juiste gewicht kunnen aflezen aan het laaddiagram, verborgen gebreken herkennen die ladingen ongeschikt maken om te tillen, zoals instabiele of slecht verpakte ladingen, en de juiste plek in de rekken weten te kiezen.

Rudy Van Sweevelt (VDAB): “Wij houden rekening met de stress die een assessment met zich meebrengt.

Daarom testen we alle competenties twee tot drie keer tijdens de hele proef, zodat de kandidaten meer dan één kans krijgen.”

6

Aan het eind van de proef geeft de beoordelaar kort feedback over de proef en stipt alle opties aan. “Als er nog verbeteringspunten zijn, zal de kandidaat de suggestie krijgen om een extra opleiding te zoeken of om voor bepaalde punten extra ervaring op te doen op de werkvloer. Als hij geslaagd is, valt na een paar weken zijn beroepskwalifcatie in de bus.”

Foto’s Filip Bellinck 12

Pilootprojecten in CVO’s

EVC-draaiboek voor alle cvo’s In 23 CVO van verschillende koepels lopen pilootprojecten om te onderzoeken hoe het EVC-decreet er in de praktijk kan uitzien. Ontwikkelcommissies hebben voor tien beroepen een assessment uitgewerkt dat getest wordt om de knelpunten op te sporen.

Elisabeth Gérardy, EVC-medewerker voor de pedagogische begeleidingsdiensten, licht toe.

De pilootprojecten hebben 4 doelen: • zien hoe het decreet kan toegepast worden door vanuit de standaard een assessment uit te werken, • een financieringsmodel vinden, • de knelpunten opsporen, • testen.

Aan de hand van deze veldproeven wordt een draaiboek gemaakt dat alle CVO’s kunnen gebruiken.

De pilootprojecten gaan over 10 beroepen: • medewerker groen en tuinbeheer • medewerker groen en tuinaanleg • kinderbegeleider baby’s en peuters • kinderbegeleider schoolgaande kinderen • onderhoudsmecanicien personenwagens en lichte bedrijfsvoertuigen • uitbeender-uitsnijder • gids • reisleider • heftruckchauffeur.

Het was telkens de sector die aangaf of er een behoefte was.

Met wie werken jullie de assessments uit?

Elisabeth Gérardy: “Per beroepskwalificatie bestaan de ontwikkelteams van deze assessments uit een leerkracht van een CVO dat deze opleiding aanbiedt, een VDABinstructeur en een vertegenwoordiger uit de beroepssector. Zij vertrokken van de beroepskwalificatie. Welke competenties zijn daarvoor nodig en welke opdrachten kunnen deze aan het licht brengen? Hoe kunnen we die clusteren? Welke proef kunnen we kiezen om die testen? Op basis daarvan maakten we een evaluatiefiche voor de assessor. Daarop kan hij per competentie aanduiden of de kandidaat deze competentie heeft of niet. Er staat ook een weging op van hoe belangrijk die competentie is.”

Tegen welke knelpunten liepen jullie aan?

“Een aantal vragen keert steeds terug.

In de beroepskwalificaties waarop de EVC-standaarden gebaseerd zijn, zijn naast de competenties ook de onderlig-

Timing September tot december 2018 ontwikkeling van EVC-standaarden ontwikkeling van een EVC-draaiboek ontwikkeling van EVC-instrumenten Januari tot december 2019 informeren/sensibiliseren testfase kandidaten testen en optimaliseren EVC-instrumenten registratie beleidsrelevante gegevens Begin 2020 evaluatie van de pilootprojecten formuleren van antwoorden op de beleidsvragen

gende kennis en cognitieve vaardigheden opgenomen. Moet je, naast de praktijktest, ook een deel theorie bevragen via een kennistest, of ga je ervan uit dat de kennis impliciet aanwezig is als de praktijktest geslaagd is? Moet een uitbener bijvoorbeeld alle regels van de hygiëne voor de werkplek tot in de details kennen, of mogen we ervan uitgaan dat die werkplek zo ingericht is dat ze voldoet aan de wettelijke voorwaarden?

Het zal aan de Onderwijsinspectie zijn om dat uit te maken. Ook het ontbreken van bewijzen van deelkwalificatie voor bepaalde beroepen is een hiaat.

Opnieuw, voor uitbener, krijg je een kwalificatie voor alle diersoorten of je krijgt ze niet. Iemand die gewerkt heeft als uitbener van varkens en dat onder de knie heeft – en dus eigenlijk zou kunnen solliciteren voor uitbener van varkens – kan die beroepskwalificatie niet krijgen omdat hij niet ook andere diersoorten kan uitbenen.”

Het is toch net de bedoeling om meer mensen duurzaam aan de slag te krijgen?

“Dergelijke incongruenties zijn het gevolg van de logica van ons onderwijs dat mensen zo breed mogelijk wil opleiden om hen te beschermen op een fluctuerende arbeidsmarkt. Het gevolg is wel dat het bepaalde groepen kwetsbaar maakt. Misschien moet de beroepskwalificatie herschreven worden?

Anderzijds is het niet de bedoeling van de EVC-trajecten dat elke kandidaat op maat bediend wordt. We moeten ook het beroep beschermen. EVC kan een opstap zijn voor mensen die de vereiste competenties bezitten, maar het kan niet de bedoeling zijn om iedereen koste wat kost aan een beroepskwalificatie te helpen.”

13

EVC en bedrijven

EVC en bedrijven: een goede match?

Zitten bedrijven te wachten op het nieuwe EVC-beleid? Zeker, als je de studie ‘EVC vanuit bedrijfsperspectief’ van Idea Consult, in opdracht van het Vlaamse departement Werk en Sociale Economie van eind 2013 mag geloven.

Uit die bevraging van Vlaamse bedrijven bleek dat ze vooral op EVC rekenen om geschikte kandidaten te vinden voor hun jobs. Over het algemeen vinden ze het minder belangrijk voor de eigen werknemers, al merkten ze wel dat het hun werknemers vertrouwen geeft en stimuleert om zich verder te ontwikkelen. Flexibele inzetbaarheid is vandaag een toverwoord in veel bedrijven. EVC zou een onderdeel kunnen worden van het persoonlijk ontwikkelingsplan van werknemers en een stimulans om bijkomende opleidingen te volgen. Het kan bedrijven helpen om te weten welke competenties ze in huis hebben om hun aanwervings-, opleidings- en HR-beleid daarop op af te stemmen.

Kind en Gezin “EVC is het sluitstuk in het geheel van kwalificatiemogelijkheden voor kinderbegeleiders. Het traject is zeker een van de mogelijkheden voor zij-instromers. Dat zijn bijvoorbeeld mensen die op latere leeftijd de stap naar de job van kinderbegeleider doen. Soms hebben ze zelf jonge kinderen en willen ze tijdelijk als onthaalouder thuis kinderen opvangen. Soms zijn het mensen die een carrièreswitch maken en een totaal andere vooropleiding hebben. Of mensen van andere origine voor wie dit een eerste mogelijkheid is om een job uit te oefenen. Voor al deze zij-instromers is het niet evident om nog aan een volledige opleiding te beginnen. Ze hebben natuurlijk al competenties en die kunnen, met ondersteuning en advies, beoordeeld en gecertificeerd worden in een assessment. Met het behaalde certificaat tonen ze aan dat ze gekwalificeerd zijn voor de job. Het assessment is niet voor iedereen een geschikte weg, ook niet iedereen is er klaar voor. Daarom zijn er in de gezinsopvang mentoren. Zij gaan op de werkvloer langs, bekijken samen met de onthaalouder welke weg voor hen het meest geschikt is, of ze klaar zijn voor het assessment, dan wel of ze een andere weg moeten volgen naar kwalificatie.

Deze mentoren zijn ook de brug naar het testcentrum, en kunnen na het assessment de mogelijkheden bespreken. Voor wie niet slaagde, is de opleiding in het volwassenenonderwijs een optie. Die is hervormd tot modules met een focus op bepaalde competenties. Zo kunnen ze bijvoorbeeld alleen die modules volgen voor de competenties waarvoor ze tekorten hebben in plaats van de volledige opleiding. Het wordt dan een stuk gemakkelijker om werk en studeren te combineren en vlotter een kwalificatie te behalen of te heroriënteren naar een job als kinderbegeleider.”

Els Pauels stafmedewerker Voorzieningenbeleid, Kind en Gezin

14

Toerisme Vlaanderen “EVC is interessant voor mensen die veel ervaring hebben met groepen begeleiden of rondleiden en die de kwaliteiten hebben die organisaties zoeken, maar die geen opleiding als gids of reisleider volgden. EVC geeft organisaties een aanknopingspunt om de kennis en vaardigheden van deze mensen in te schatten. Ze kunnen via EVC aantonen dat ze de competenties hebben die de organisatie zoekt. De markt is de afgelopen jaren enorm geëvolueerd, diverser geworden, net zoals de verwachtingen van toeristen. Er zijn meer verschillende soorten gidsen en reisleiders nodig. De bestaande opleidingen alleen kunnen deze verwachtingen niet invullen. Toerisme Vlaanderen moedigt organisaties daarom ook aan om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de (na)vorming van hun mensen. Naast de instroom uit de bestaande opleidingen gaan organisaties ook steeds meer op zoek naar mensen met heel andere competenties, zoals bijvoorbeeld ambachtslui, rasvertellers of zelfs acteurs. Dan is het handig dat er via EVC-trajecten gidsen kunnen instromen die niet eerst een opleiding van twee jaar moeten volgen. Organisaties proberen mensen met deze profielen nu al aan te trekken, maar ze botsen wel eens op weerstand van de bestaande gidsen. Zij vragen zich af of deze nieuwkomers wel voldoende kwaliteit in huis hebben. Met EVC kunnen organisaties hierop een antwoord bieden. Het is voor hen een manier om vernieuwing binnen te brengen.”

Lies Boonen coördinator Kwaliteit, Toerisme Vlaanderen

Er zijn meer verschillende soorten gidsen en reisleiders nodig.

EVC-kandidaten begeleiden is een delicate oefening De begeleiding van de EVC-kandidaat voor het assessment plaatsvindt, is cruciaal. “EVC-kandidaten hebben wel vaker een moeilijk parcours achter de rug,” zegt Stephan Wullaert van sectoraal opleidingsfonds EDU+, dat jarenlang begeleidingen deed voor het ervaringsbewijs voor het beroep van hovenier, samen met VDAB. Problemen of afhaken op school, geen diploma behalen, moeizame stappen op de arbeidsmarkt zetten... Dat maakt het in kaart brengen van competenties een delicate oefening.

“Tijdens het begeleidingsgesprek, voor de test, overliepen we met de kandidaat zijn werkervaring”, zegt Wullaert.

“Daarna bekeken we samen de standaard: wat moet de kandidaat kennen en kunnen, wat wordt er tijdens de test allemaal beoordeeld? Tot slot bespraken we welke mogelijkheden hij zou hebben na de beoordeling. Werk? Aanvullende opleiding? En wat als hij niet zou slagen? Het is niet aan de begeleider om in de plaats van de kandidaat te beslissen

of hij meedoet aan de beoordeling. Dat moet de kandidaat zelf inschatten. Maar in onze aanpak leidden we ze soms wel naar een bepaalde beslissing. Dan suggereerden we om toch eerst nog wat meer ervaring op te doen. Of om nog een bijkomende opleiding te volgen.

Deze kandidaten hadden vaak al veel negatieve ervaringen gehad. Hun zelfvertrouwen kreeg verschillende keren een deuk. Het is dan niet de bedoeling om hen te laten mislukken als je ziet dat ze nog niet voldoende gewapend zijn voor de test. Deze kandidaten willen iets bereiken en je helpt hen om dat te doen. Dus, ook als ze nog niet kunnen deelnemen aan de test, geef je hun een perspectief.”

Programma Werken met Competenties

Competenties herkennen, documenteren en certificeren Competenties zijn dé taal van de moderne arbeidsmarkt. VDAB begon al in 2013 met matchen van werkzoekenden en werkgevers op basis van competenties, eerder dan op basis van beroepen en diploma’s. Met het programma ‘Werken met Competenties’ schakelt VDAB sinds 2016 een versnelling hoger. Het programma bestaat uit 3 pijlers, zegt Koen Polley, programmamanager bij VDAB. ▶▶Eén 'levende en gedragen taal creëren voor de competentiestandaard die de VDAB gebruikt en de Vlaamse Kwalificatiestructuur die de basis is voor de meeste EVC-standaarden, om zo tot één gedragen standaard voor de arbeidsmarkt te komen. ▶▶Alle spelers op de arbeidsmarkt – werkgevers, loopbaancentra, bemiddelingsdiensten, intermediairen, opleidingscentra – motiveren om met competenties aan de slag te gaan. Dat kan door diensten waarin de competentiewerking impliciet aanwezig is elektronisch aan te bieden. VDAB heeft bijvoorbeeld een onlineassistent die feedback geeft over de kwaliteit van de vacature en ook aanstipt wanneer er geen competenties zijn ingevuld. ▶▶De derde pijler is de dienstverlening op de arbeidsmarkt zelf gebruiksvriendelijker maken. Wie de VDAB-tools gebruikt zal dan automatisch dezelfde competentietaal gaan gebruiken.

Hoe werkt dat concreet?

Koen Polley: “We hebben bijvoorbeeld de Competentiezoeker uitgewerkt, een tool die beschrijvingen in CV’s of vacatures analyseert en omzet in een set van competenties. Dit maakt het voor werkgevers die een vacature opladen een pak gemakkelijker, want zelf alle

competenties identificeren en invoeren is tijdrovend. Bovendien levert deze tool een preciezer beeld op van de competenties die de werkgever echt nodig heeft. Een vacature of CV is dus niet langer eenheidsworst. Door transversale competenties te benadrukken, kan iemand uitkomen bij vacatures, beroe-

pen of sectoren die hij niet had verwacht. Omgekeerd krijgt een werkgever kandidaten uit een heel andere context.

Zij hebben dan bijvoorbeeld 80% van de gevraagde competenties, de overige 20% kan opgevangen worden met een opleidingsplan."

Verhoogt dit de kansen op een baan?

“Dat is de doelstelling, maar we hebben de Competentiezoeker nog maar net.

Het effect is dus nog niet te zien.”

Willen de werkgevers mee?

“Werkgevers vragen in vacatures nu nog beide – diploma en competenties. We zien wel dat het merendeel van de vacatures die op de VDAB-website worden geregistreerd competenties bevatten.”

Hoe past EVC hierin?

“Ook loopbaancentra of outplacementbureaus kunnen Competentiezoeker gebruiken om mensen te helpen hun competenties te herkennen. Via EVC – of een diploma – kunnen die competenties ook formeel bevestigd worden. Het vult elkaar aan. Mensen staan er sterker door op de arbeidsmarkt en kunnen extra kansen krijgen.”

15

EVC in het buitenland

Begin mei 2019 kwamen 300 mensen uit 40 landen samen in Berlijn voor de derde VPL-Biënnale. VPL staat voor ‘Validation of Prior Learning’ of EVC. Ze wisselden goede praktijkvoorbeelden uit, bespraken het EVCbeleid in hun land of regio en ze werkten samen om de ‘Verklaring van Berlijn’ vorm te geven en goed te keuren.

De Verklaring van Berlijn Op de conferentie in Berlijn kwamen de deelnemers uit 40 landen. In deze Verklaring staan aanbevelingen voor EVC op zes beleidssporen. De aanbevelingen worden hier in het Engels weergegeven om geen nuances verloren te laten gaan. § 1 Organisational arrangements They are fundamental to the success of a VPL system.

Key stakeholders’ areas of responsibility need to be clearly demarcated, with extensive collaboration and cooperation across sectors. Read more (pdf) § 2 Financing Validation costs money. For this reason, the creation of financing structures and a response to the question of who pays what towards the cost of validation or qualification procedure are of crucial significance. Read more (pdf) § 3 Procedures and instruments Procedures include structured pathways for validation of learning outcomes, training for assessors and guides, as well as mechanisms for quality assurance of validation processes. Instruments are tools that make learning outcomes visible or help to assess them. Read more (pdf)

Op de conferentie werkten de deelnemers aan de Verklaring van Berlijn voor EVC. Op de foto Nathalie Druine van het Departement Onderwijs (midden) met Martina Ni Cheallaigh van DG Werkgelegenheid, Sociale zaken en Inclusie van de Europese Commissie (rechts) en Yolande Fermon van het Franse Ministerie voor Hoger Onderwijs (links).

Cedefop, het Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding, maakte voor elke lidstaat een rapport over hoe ver het staat met de erkenning van nietformeel en informeel leren. Enkele voorbeelden vind je op de bladzijde hiernaast. Het centrum publiceerde ook vier interessante themarapporten over ▶▶ monitoring van EVC-praktijken ▶▶ EVC en OER (open educational resources) ▶▶ de financiering van EVC ▶▶ EVC in de jeugd- en zorgsector.

16

§ 4 Support Structures Access to guidance is essential for learners trying to navigate recognition procedures. A combination of face-to-face support and online tools and information form a valuable component of any functioning VPL system. Read more (pdf) § 5 Post-validation Pathways The value of VPL results on the job market and to education providers determines the success of a VPL system. VPL results must facilitate an individual’s mobility, opening up pathways which were previously closed off. Read more (pdf) § 6 Legal Foundations A clear legal framework, which coordinates and oversees quality provision of VPL, is the bedrock of a sustainable VPL system. Read more (pdf)

EVC bij onze Franstalige buren Voor Wallonië en Brussel zijn er twee soorten erkenning van verworven competenties: de validatie van competenties (validation des compétences) en de valorisatie van verworven ervaring (valorisation des acquis de l’expérience).

Iedereen die 18 jaar is, en de nodige ervaring in een beroep heeft, maar geen certificaat, kan zijn competenties laten erkennen. Op dit ogenblik kan dit voor 48 beroepen en in 51 erkende testcentra.

Meer info op www.validationdescompetences.be De valorisatie van verworven ervaring in het volwassenenonderwijs en het hoger onderwijs, leidt tot de validatie van leereenheden of tot vrijstellingen van bepaalde delen van een studietraject.

Ook in Frankrijk is de erkenning van verworven competenties een individueel recht. Het is verankerd in de wet sociale modernisering van 2002, in de arbeidswet en de onderwijscode. Het is een procedure om (een deel van) een erkende kwalificatie - een universitair diploma, professioneel diploma of beroepskwalificatiecertificaat - te behalen.

Meer info op www.vae.gouv.fr

In een videoboodschap op de VPL-Biënnale in Berlijn begin mei 2019 stipte Commissaris Marianne Thyssen het belang van EVC aan.

“EVC geeft mensen de mogelijkheid om hun vaardigheden sterk in de verf te zetten. Het zorgt

EU-Commissaris Marianne Thyssen

ervoor dat ze (h)erkend en gewaardeerd worden, door werkgevers, door het onderwijs, door de hele maatschappij, maar ook door de personen zelf. Het geeft hun zelfvertrouwen een boost en opent deuren die vroeger gesloten bleven.

Effectieve erkenning van competenties is essentieel in een dynamische arbeidsmarkt, maar ook om levenslang te kunnen blijven bijleren.”

EVC in IJsland

EVC in Nederland

In IJsland heeft bijna 30% van de mensen tussen 25 en 64 jaar op de arbeidsmarkt het hoger secundair onderwijs niet voltooid. Daarom richt de nationale strategie voor de erkenning van verworven competenties zich vooral tot mensen met een laag opleidingsniveau en weinig kwalificaties. Het proces wordt gecoördineerd door centra voor levenslang leren verspreid over het land in nauwe samenwerking met de middelbare scholen en relevante andere partners in het veld.

Meer info op education and training service centre

Nederland benadert de erkenning van verworven competenties langs twee routes: een arbeidsmarktroute en een educatieve route. De competenties van een persoon worden gevalideerd tegen een nationale kwalificatie. In het hoger onderwijs regelt de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek het toelatings- en vrijstellingsbeleid op basis van validatie. Het gebruik van EVC is alleen mogelijk in het hoger beroepsonderwijs (HBO) en de open universiteit.

Meer info op: kenniscentrum evc MEER VOORBEELDEN BIJ CEDEFOP

EPALE is het Europese elektronisch platform voor de volwasseneneducatie om goede praktijkvoorbeelden uit te wisselen, kennis te verzamelen en te verspreiden. De EU wil zo hervormingen van het beleid voor levenslang leren op nationaal vlak stimuleren.

Op de beleidspagina van EPALE vind je ook alle informatie over de rol die de EU speelt om de sector van de volwassenenedcuatie in de EU te ondersteunen en vooruit te helpen.

17

EPALE

Elektronisch platform voor volwasseneneducatie in Europa ec.europa.eu/epale/nl

Maak van EPALE je eerste klik van de dag Wat is EPALE?

One-stop site

In 24 talen

EPALE is het Europese elektronische platform van en voor mensen die in de volwasseneneducatie werken of er op een andere manier mee te maken hebben. Ben je actief als lesgever, begeleider, coach, vrijwilliger, beleidsmaker, academicus, onderzoeker of journalist? Dan is EPALE iets voor jou.

Op EPALE maak je kennis met collega’s uit heel Europa.

Je vindt er • het laatste nieuws uit de wereld van de volwasseneneducatie • goede praktijkvoorbeelden • beleidsontwikkelingen • leermaterialen • onderzoeksrapporten • geschikte projectpartners

EPALE is beschikbaar in de 24 officiële talen van de EU. Om dit alles in goede banen te leiden zijn er meer dan 30 nationale ondersteuningsdiensten (NOD) verspreid over heel Europa.

Elke NOD blijft in nauw contact met de belangrijkste spelers van de volwasseneneducatie in hun land. Zij selecteren wat er wordt gepubliceerd op EPALE. De EPALE-leden van hun land kunnen ook altijd bij hen terecht met bijdragen of vragen in hun eigen taal.

EPALE kwam er op initiatief van de Europese Commissie om de volwasseneneducatie in Europa te ondersteunen en te versterken. Het project wordt uitgevoerd door EACEA, het Uitvoerend Agentschap voor Onderwijs, Audiovisuele middelen en Cultuur.

Wat heeft EPALE jou te bieden?

Sluit je aan bij EPALE Vlaanderen en kom meteen ook bij de community voor volwasseneneducatie in Europa.

Je wordt lid van een

Je vergroot je internationale

Je kan je ideeën delen met heel veel collega’s

Europese EPALE-community

professionele netwerk

Heb je een uitgesproken mening over een hot topic? Ben je een

in al zijn diversiteit

Als lid van EPALE kan je praten

beleidsmaker met een interessant voorstel? Dan kan je dit kwijt

over je werk en je passie met

in een blog. Werkte je lang aan een onderzoek en zijn de resul-

mensen uit je eigen land of

taten baanbrekend? Laat ze niet in de kast liggen maar deel ze

elders in Europa. Je bekijkt

met duizenden geïnteresseerden. Ontwikkelde je door de jaren

samen een idee uit verschillende

een nieuwe leermethode waar je fier op bent? Vertel erover

hoeken. En wie weet vind je zo

zodat anderen jouw manier ook eens kunnen proberen.

Samen met de leden van EPALE in Vlaanderen maak je deel uit van een grotere Europese gemeenschap. Je deelt ervaring en kennis met collega’s uit andere Europese landen die elk op hun eigen manier bouwen aan een betere volwasseneneducatie.

18

wel een geschikte partner om samen een project te beginnen.

Hoe haal je het beste uit EPALE? EPALE is een open forum. Maar om alle mogelijkheden zo goed mogelijk te benutten, maak je best eerst een profiel aan op EPALE: ec.europa.eu/epale/nl/user/register.

Maak je eigen EPALE-profiel

Maak je profiel op EPALE om je netwerk snel en efficiënt uit te breiden. Neem er zoveel mogelijk informatie in op zodat anderen je kunnen vinden. Vertel ze over je ervaring, je interesses, je projecten of waar je elke dag mee bezig bent.

Neem deel aan discussies

EPALE wil discussie en samenwerking aanzwengelen.

Zoek een forum over een onderwerp dat je boeit, geef feedback op een bijdrage van een collega, laat je waardering blijken of neem deel aan een poll. Op de thema-pagina’s op EPALE kom je in contact met mensen die jouw interesses delen.

Laat van je horen in een blog

Heb je een heldere visie over een thema dat leeft in de volwasseneneducatie? Houd je ideeën niet alleen voor jezelf, maar deel ze met anderen op EPALE. Waarom twijfelen? De publicatie van je blog is maar enkele muisklikken ver.

Kweek de EPALE-reflex en deel je kennis

Gebruik je of ken je een interessant leermiddel? Hoorde je over een nieuwe leermethode of ontdekte je een interessante conferentie of studiedag? Kweek de EPALE-reflex: laat het weten aan je collega’s op EPALE. Het is niet moeilijk en zo gedaan.

Je verruimt je blik op je

Je kan zoeken in een

Je blijft up-to-date

eigen praktijk

uitgebreide materialenbank

Met EPALE blijf je altijd op de

Met EPALE kom je gemakkelijk in

Duizenden kwalitatief hoog-

hoogte van het laatste nieuws

contact met nieuwe collega’s in

staande materialen en docu-

en de ontwikkelingen in de

je branche. Zo kan je de dingen

menten over volwasseneneduca-

sector in Vlaanderen en in

ook eens door hun bril bekijken.

tie staan tot je beschikking. Door

Europa.

Je kan over het muurtje kijken

de steeds groeiende EPALE-

en leren van elkaar.

gemeenschap breidt de

Vragen?

Stuur een e-mail: karine.nicolay@epos-vlaanderen.be 02 553 98 68 EPALE.VLAANDEREN.BE EPALE.FL

materialenbank heel vlug uit.

19

EPALE.VLAANDEREN.BE EPALE.FL

ec.europa.eu/epale/nl

Redactie: Isa Van Dorsselaer Eindredactie en opmaak: Karine Nicolay Met dank aan iedereen die een bijdrage leverde aan dit magazine Verantwoordelijke uitgever: Jill Peiffer, directeur EPOS vzw, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel Dit project werd mede gefinancierd door de Europese Commissie. De verantwoordelijkheid voor deze publicatie ligt uitsluitend bij de auteur; de Commissie kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het gebruik van de informatie die erin is vervat.

Erasmus+

20